[{"word":"а","type":"ср.","description":"Глас, една од петте самогласки во македонскиот јазик. Изговори го а."},{"word":"а","type":"сврз.","description":"За поврзување зборовни состави и реченици што се содржински сопоставени. Ние седевме, а тие гледаа во нас."},{"word":"а","type":"чест.","description":"На почетокот на реченица, за воведување нова мисла што директно не се надоврзува на претходно кажаното. Сите лежевме со мислите дома. А, таму на планината маглата го голтнала врвот. А, на крајот тоа можеби и не е така страшно."},{"word":"а","type":"изв.","description":"а) За повикување. А, излези малку да те видам! А, да ми се сега другарите! б) ааа... За изразување нагласување и за истакнување на наредната информација; во зависност од интонацијата може да изразува несогласување, неверување, чудење, и сл. Ааа, не може тоа така како што сакате вие! А-а-а, и тоа ми бил јунак!"},{"word":"а-","type":"претс.","description":"Претставка во зборови од туѓо потекло со значење на негирање или отсуство на означеното со основниот збор, на пр.: авитаминоза, асиметрија, атеизам, аморален, анационален, аполитичен, асиметричен, асоцијален."},{"word":"аба","type":"ж.","description":"(само едн.) Груба волнена ткаенина, шајак. Бечви со црвени ширити од четворна аба."},{"word":"абажур","type":"м.","description":"Штит на ламба од платно, хартија, стакло или од други материјали што ја ублажува светлината и ја насочува во определен правец. Свети ламбата со абажур направен од обичен картон."},{"word":"абаџија","type":"м.","description":"Лице што шие алишта од аба. Дуќанот на абаџијата е затворен."},{"word":"абдал","type":"м.","description":"Глупак, будала. Трај бре, абдал!"},{"word":"абдикација","type":"ж.","description":"Откажување, оставка од престол, власт или од челна позиција."},{"word":"абдицира","type":"св. и несв.","description":"Се откаже, се откажува од престол или од наследно право на престол. Кралот абдицира."},{"word":"абдомен","type":"м.","description":"Стомак, стомачна празнина, мев."},{"word":"абдоминален","type":"прид.","description":"Што се однесува на абдомен. Абдоминални сегменти."},{"word":"абер","type":"м.","description":"Глас, вест, новост, порака. Го чекам абер да донесе. Им стори абер. Добив абер од војникот. Прати им абер да дојдат."},{"word":"аберџија","type":"м.","description":"Лице што носи некаква порака, гласник. Не сум пиле за стрелање, туку сум пиле аберџија, од царот сум допратено. Куќа од куче нема штета, кучето е аберџија, а не е лошо на срце."},{"word":"абецеда","type":"ж.","description":"Сите букви од латиницата наредени по утврден ред. Латинска абецеда"},{"word":"абецедар","type":"м.","description":"Список на нешто по абецеден ред. Неговото име ќе го најдеш во абецедарот."},{"word":"абецеден","type":"прид.","description":"Што се однесува на абецеда. Абецеден ред."},{"word":"аби","type":"несв.","description":"Троши со употреба. Со лошо возење бргу ги абиш сопирачките."},{"word":"Абисинија","type":"ж.","description":"Поранешно име на  Етиопија."},{"word":"Абиџа","type":"ж.","description":"Главен град на Нигерија."},{"word":"абнормален","type":"прид.","description":"Што е противприроден, што е ненормален, неправилен. Абнормален раст. Абнормален случај."},{"word":"аболира","type":"св. и несв.","description":"Примени, применува аболиција, прекине, прекинува кривично гонење."},{"word":"аболиција","type":"ж.","description":"Укинување, простување казна, помилување."},{"word":"абонамент","type":"м.","description":"Претплата со која се потврдува абонирањето. Управата испрати абонамент за годишна претплата на списанието."},{"word":"абонација","type":"ж.","description":"Претплата Тој изврши абонација за цела година."},{"word":"абонент","type":"м.","description":"Претплатник. Тој е абонент на ова списание."},{"word":"абонира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, врши претплата, има. Институтот абонираше сопствени средства за користење странски списанија."},{"word":"абонос","type":"м.","description":"Вид црно, тврдо тропско дрво од кое се прави мебел, сувенири, уметнички предмети и др. Прозорец од абонос."},{"word":"абоносов","type":"прид.","description":"Што е од абонос. Маса од абоносово дрво. Абоносова врата."},{"word":"Абориџин","type":"м.","description":"Домородец од австралискиот континент."},{"word":"абортира","type":"св. и несв.","description":"Прекине, прекинува бременост, дозволи, дозволува да се изврши хируршка интервенција со која се прекинува бременоста. Таа абортира во некоја скопска клиника."},{"word":"абортус","type":"м.","description":"Пометнување, предвремен прекин на бременост."},{"word":"абразив","type":"м.","description":"Ситнозрнеста материја што се употребува при полирање, чистење на метални, камени, стаклени и други предмети."},{"word":"абраш","type":"м.","description":"Рус човек со бенки на лицето. Лицето му се подисчистило и станал најубавиот абраш што го познавам."},{"word":"абрашлив","type":"прид.","description":"Што е со бенки на кожата. Абрашливи дојки. Абрашливо лице."},{"word":"абрашлија","type":"прид.","description":"Тој што е со бенки на кожата;"},{"word":"абревијатура","type":"ж.","description":"Скратеница за сложен назив."},{"word":"Абу Даби","type":"м.","description":"Главен град на Обединетите Арапски Емирати."},{"word":"Абхазија","type":"ж.","description":"Автономна област во Кавкаскиот Регион, отцепена од Грузија."},{"word":"ав!","type":"изв.","description":"За имитирање, подражавање на кучешко лаење. Ав, ав– кутрето лае."},{"word":"ава","type":"ж.","description":"Воздух. Да излеземе на ава."},{"word":"аван","type":"м.","description":"Сад, обично метален, за толчење кафе, црн пипер, слануток и др. Таа го столчи сланутокот во аванот."},{"word":"авангарда","type":"ж.","description":"(воен.) Трупи што се претходница, извидница, први борбени редови."},{"word":"авангарден","type":"прид.","description":"Што е предводнички, претходнички, напреден, истакнат. Авангардни литературни струења. авангардност"},{"word":"аванс","type":"м.","description":"Уплата или исплата за нешто однапред. Настојувам преку капар или аванс цврсто да ги врзам купувачите. Таа подигна аванс за пат."},{"word":"авансира","type":"св. и несв.","description":"Даде, дава аванс, предвреме даде, дава како влог дел од договорен износ. Владата ги авансира изданијата на оваа издавачка куќа."},{"word":"авантура","type":"ж.","description":"Возбудливо, необично доживување, несекојдневна случка. Стана витез скитник и тргна по светот со своето оружје и коњот, барајќи авантури. Љубовна авантура."},{"word":"авантуризам","type":"м.","description":"Страст, склоност за авантури и необични доживувања."},{"word":"авантурист","type":"м.","description":"Лице што има склоност кон авантури, што ризикува, ловец на среќа. Големите авантуристи имаат највозбудлив живот."},{"word":"Авар","type":"м.","description":"Припадник на древен народ од азиско потекло."},{"word":"Авганистан","type":"м.","description":"Држава во Средна Азија."},{"word":"август","type":"м.","description":"Осмиот месец во годината; житар."},{"word":"авенија","type":"ж.","description":"Широка градска улица, најчесто со дрвореди и цвеќиња. Шетаа по новата авенија крај плажата."},{"word":"аверзија","type":"ж.","description":"Одвратност, гнасење, нетрпеливост. Кај него се забележуваше неискажлива аверзија кон женската облека."},{"word":"аверс","type":"м.","description":"Предна страна на метална пара или медал;"},{"word":"авијатичар","type":"м.","description":"Лице што управува со авион; лице што служи или работи во авијација. Авијатичарите се осудени сѐ да гледаат од птичја перспектива, од висина."},{"word":"авијација","type":"ж.","description":"Воздухопловство; средства за летање, за движење по воздух: авиони, хеликоптери и сл. Воена авијација. Цивилна авијација."},{"word":"Aвињон","type":"м.","description":"Град во Франција."},{"word":"авиокомпанија","type":"ж.","description":"Компанија што конструира или одржува средства за летање. Конструкторите на авиокомпанијата го создадоа новиот модел од тој тип авиони."},{"word":"авиомеханичар","type":"м.","description":"Механичар во авијацијата."},{"word":"авион","type":"м.","description":"Метална направа за летање што ја движи мотор, а се одржува во воздух со помош на крила. Биди стрплив, ќе леташ со авион, хеликоптер, можеби со ракета. Млазен авион. Пробен авион. Транспортен авион."},{"word":"авитаминоза","type":"ж.","description":"Заболување предизвикано од недостиг на витамини во организмот."},{"word":"авитаминозен","type":"прид.","description":"Што се однесува на авитаминоза."},{"word":"авка","type":"несв.","description":"За куче – испушта специфичен звук, лае со смален интензитет. Во дворот авкаа кученцата."},{"word":"авлија","type":"ж.","description":"Двор. Зад него имаше непокриена авлија со бунар и трева."},{"word":"авра","type":"ж.","description":"Еврејски храм, синагога."},{"word":"Австралија","type":"ж.","description":"Континент и држава."},{"word":"Австрија","type":"ж.","description":"Држава во Европа."},{"word":"Австроунгарија","type":"ж.","description":"Поранешна држава во Европа."},{"word":"автаркија","type":"ж.","description":"Самозадоволство, душевна состојба на човек што е задоволен од самиот себе."},{"word":"автаркичен","type":"прид.","description":"Што се однесува на автаркија."},{"word":"автарх","type":"м.","description":"Деспот, апсолутист, самодржец."},{"word":"автархија","type":"зам.","description":"Самовластие, самодржавие, деспотизам, апсолути"},{"word":"автархичен","type":"прид.","description":"Што се однесува на автархија."},{"word":"автентичен","type":"прид.","description":"Вистинит, оригинален, веродостоен. Џинот оставил автентични сведоштва. Записите се автентична, оригинална средновековна литература."},{"word":"авто-","type":"претс.","description":"Како прв дел во сложенки од туѓо потекло со значење:"},{"word":"автоанализа","type":"ж.","description":"Самокритично преиспитување на своите постапки, испитување на својата совест, внесување во самиот себе."},{"word":"автобиографија","type":"ж.","description":"Книжевно дело во кое авторот сам си го опишува својот живот; опис на сопствениот живот."},{"word":"автобус","type":"м.","description":"Големо моторно возило со седишта за превоз на повеќе лица. Локален автобус. Градски автобус. Туристички автобус."},{"word":"автограм","type":"м.","description":"Своерачен потпис, обично на позната личност. Младите вљубеници во убавата песна бараа автограми од пејачите."},{"word":"автограф","type":"м.","description":"Текст напишан со сопствена рака, оригинален ракопис. Автографите на псалтирот не се зачувани."},{"word":"автодидакт","type":"м.","description":"Лице што учи само, без учител; самоук. Ова филозофско дело претставува своевиден подвиг, зашто е од перото на еден грнчарски работник, автодидакт."},{"word":"автодидактика","type":"ж.","description":"Учење без учител, самонаобразба."},{"word":"автодром","type":"м.","description":"Патека каде што се врши обука за возачи на автомобили; автомобилско тркалиште. Тркачите се појавија на автодромот надвор од градот."},{"word":"автоелектричар","type":"м.","description":"Лице што се занимава со поправка на електричната инсталација кај автомобилите."},{"word":"автокамп","type":"м.","description":"Заграден простор за кампување во приколки, бунгалови и шатори. Крај патот беше подигнат голем автокамп, во кој летуваа деца од целата земја."},{"word":"автокефален","type":"прид.","description":"Што има карактеристики на автокефалност. Нивната православна црква е прогласена за автокефална со кралски декрет."},{"word":"автокефалност","type":"ж.","description":"Самостојност, независност, автономност на православна национална црква. Автокефалноста на Македонската православна црква е поврзана со самобитноста на македонската држава."},{"word":"автокоманда","type":"ж.","description":"Команда што врши регистрација и распоред на воени возила."},{"word":"автократ","type":"м.","description":"Неограничен господар, владетел, диктатор, тиранин, самодржец."},{"word":"автократизам","type":"м.","description":"Неограничено, апсолутистичко владеење на еден човек; апсолутизам, самовластие што со сите средства ја ограничува слободата на граѓаните."},{"word":"автолимар","type":"м.","description":"Лице што се занимава со поправки и одржување на каросериите на возилата."},{"word":"автомат","type":"м.","description":"Апарат што извршува определени дејства, работи без непосредно учество во секое од нив. Ќе пуштиш метална паричка во автоматот и веднаш ќе ја чуеш музиката."},{"word":"автоматизам","type":"зам.","description":"Способност да се извршуваат несвесно одделни дејства. Одеше на работа и се враќаше, сѐ работеше по автомати Таков автоматизам во работата не е виден."},{"word":"автоматизира","type":"св. и несв.","description":"Воведе, воведува автоматски машини, апарати во одделни процеси на работа, на производство. Новата управа ја автоматизира фабриката."},{"word":"автомеханика","type":"ж.","description":"Област што се занимава со работата на автомобилот, на неговиот мотор."},{"word":"автомеханичар","type":"м.","description":"Лице што се занимава, што поправа и што одржува автомобилски мотори, мотори со внатрешно согорување. Го носам камионот кај автомеханичар."},{"word":"автомобил","type":"м.","description":"Индивидуално моторно патничко возило на четири тркала. Спортски автомобил. Отворен автомобил. Стар автомобил."},{"word":"автомобилизам","type":"м.","description":"Дејност, работа со автомобили."},{"word":"автомобилист","type":"м.","description":"Лице што е возач на автомобил; лице што се бави со автомобилски спорт."},{"word":"автономен","type":"прид.","description":"Слободен, независен, самостоен. Борбата е за автономна територија, а не за некаква си федерација. Ова е автономен процес кој не се врзува со други дејства."},{"word":"автономизам","type":"м.","description":"Движење што се стреми кон остварување на автономија на одредена област."},{"word":"автономизира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави нешто да стане слободно и самостојно, да стане автономно."},{"word":"автономија","type":"ж.","description":"Самоуправување, обично во рамките на поширока заедница што ја има централната власт. Борци за црковна автономија. Племенска автономија. Зборовна автономија. Малцинска автономија."},{"word":"автономист","type":"м.","description":"Лице што е поборник на автономизмот. Мене ми треба Македонија и неа ја бранам. Ме нарекоа автономист и на сув остров ме испратија."},{"word":"автопат","type":"м.","description":"Модерен автомобилски пат, обично со по две еднонасочни ленти; автострада. По некој автомобил ќе поминеше по автопатот."},{"word":"автопортрет","type":"м.","description":"Сопствен портрет (кога сликарот ќе се наслика сам себеси). Го црта својот автопортрет."},{"word":"автоприколка","type":"ж.","description":"Приколка, простор за товар што се прикачува на возилото."},{"word":"автор","type":"м.","description":"Творец, создавач на некое дело, најчесто уметничко или научно. Автор на епиграми. Автор на книга. Автор на манифестот. Анонимен автор."},{"word":"авторемонт","type":"м.","description":"Поправка, обновување на моторно возило."},{"word":"авторизација","type":"ж.","description":"Потврдување, прифаќање на текст или на пронајдок, изум за свој; примање врз себе авторска одговорност и права за авторско дело. Авторизациите на нивните творби се појавија многу подоцна."},{"word":"авторизира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, извршува авторизација, потврди, потврдува авторско право. Тој веднаш го авторизира сопственото дело."},{"word":"авторитарен","type":"прид.","description":"Помошта на наставниците не смее да биде авторитарна."},{"word":"авторитативен","type":"прид.","description":"Што е со авторитет, што заслужува безусловна доверба. Основните правописни правила се озаконија и станаа авторитативни."},{"word":"авторитет","type":"м.","description":"(само едн.) Доверба, почитување, углед, влијание со лична вредност. Во фамилијата гледа два неприкосновени авторитета: домаќинот на куќата и мајката."},{"word":"авторитетен","type":"прид.","description":"Што е со авторитет. Рече со мирен, но авторитетен глас. Авторитетен професор."},{"word":"авторов","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на автор. Авторовиот труд треба да се награди."},{"word":"авторство","type":"ср.","description":"Припадност на авторско дело, авторска своина. За авторството на споменатата песна постоеле сомненија во науката."},{"word":"автосервис","type":"м.","description":"Сервис, работилница за поправка на автомобили."},{"word":"автостоп","type":"м.","description":"Запирање моторно возило на пат од пешак со молба да биде превезен. Децата тргнале низ Европа автостоп."},{"word":"автостопер","type":"м.","description":"Лице што патува автостоп. Следуваше распаќе, на меѓата чекаа автостопери."},{"word":"автосугестија","type":"ж.","description":"Моќ на уверување на самиот себеси, влијание врз самиот себе."},{"word":"автосугестивен","type":"прид.","description":"Што врши автосугестија, што се прави со автосугестија. Последната мисла почна да ја шепоти како автосугестивна лозинка."},{"word":"автотранспорт","type":"м.","description":"Превоз на патници и стока со автомобили и камиони."},{"word":"автотранспортен","type":"прид.","description":"Што се однесува на автотранспорт. Автотранспортно претпријатие."},{"word":"автохтон","type":"прид.","description":"Што е по потекло од местото во кое живее, што е староседелец. Автохтона раса. Автохтон народ."},{"word":"автоцензура","type":"ж.","description":"Самоцензура, свесно ограничување на сопствената слобода на творештво. Строга е автоцензурата на младиот поет."},{"word":"ага","type":"м.","description":"Земјопоседник, заможен граѓанин, господар во царска Турција. Долги години одеа овчари заедно кај битолските аги. Децата си имаат мајка, ќе ги одгледа, ќе ги порасне и ќе ги направи робови на агата."},{"word":"агалак","type":"м.","description":"Звање, достоинство на агата, агување."},{"word":"агенда","type":"ж.","description":"(админ.) Работи што се во тек, незавршени акти."},{"word":"агенс","type":"м.","description":"Она што е сила, двигател, делотворно средство, што предизвикува некоја промена."},{"word":"агент","type":"м.","description":"Лице вработено во служба за безбедност, детектив, платен доставувач. Таен агент. Полициски агент."},{"word":"агентура","type":"ж.","description":"Мрежа од шпиони и диверзанти на одредена влада. Како да се дојде до вистинските патриоти покрај разните соседни агентури?"},{"word":"агенција","type":"ж.","description":"Посредничка фирма што врши определени услуги за други фирми, установи или за приватни лица. Авторска агенција. Рекламна агенција. Туристичка агенција."},{"word":"агилен","type":"прид.","description":"Што е вреден, работлив, брз, снаодлив, активен, претприемчив. Сѐ уште сум прилично агилен и подвижен, па патувам и гостувам таму-ваму."},{"word":"агитатор","type":"м.","description":"Лице што врши агитација, што се искажува за некоја идеја отворено и упорно."},{"word":"агитација","type":"ж.","description":"Усна или писмена дејност со цел да се дејствува на масите преку ширење на определени идеи; средство на политичка борба, поттикнување, наговарање. Нивната агитација беше постојана и моќна. Нејзините зборови беа само агитација за да се предизвика неред."},{"word":"агитира","type":"несв.","description":"Врши агитација, се занимава со агитација. Тој агитираше меѓу работниците, но тие не го земаа сериозно."},{"word":"агитпроп","type":"м.","description":"Скратеница за агитација и пропаганда; одделение за агитација и пропаганда кај политички и други организации. Тој беше во еден од баталјоните, а јас во агитпропот на бригадата."},{"word":"агитпроповски","type":"прид.","description":"Што се однесува како агитпроп, наликува на агитпроп. Идеологизација на функциите на уметноста на агитпроповски начин."},{"word":"агица","type":"ж.","description":"Жена на ага."},{"word":"аглест","type":"прид.","description":"Што е по форма како агол, што личи на агол. Тој се загледува во ова бледо и неправилно аглесто лиценце."},{"word":"агломер","type":"м.","description":"Инструмент, направа за мерење агли. Наоколу лежеа помагала, разни агломери, шестари и еден линијар."},{"word":"агломерат","type":"м.","description":"(геол.) Маса, материјал што настанал со слепување на поситни и покрупни елементи, карпа, руда и сл."},{"word":"агломерација","type":"ж.","description":"Групирање, слепување, собирање, натрупување на разнородни елементи во поголеми целини."},{"word":"агов","type":"прид.","description":"Што припаѓа на ага, што се однесува на ага. Агов имот. Агови аргати."},{"word":"аговски","type":"прид.","description":"Што се однесува на ага. Добитокот беше бележан со аговски белег."},{"word":"агол","type":"м.","description":"(мат.) Дел од рамнина ограничен со две полуправи што поаѓаат од иста точка. Прав агол. Остар агол. Тап агол. Неправилни агли."},{"word":"аголен","type":"прид.","description":"Што се наоѓа на агол. Аголна гарнитура за седење. Аголно масиче. Аголен плакар."},{"word":"агонија","type":"ж.","description":"(мед.) Состојба без свест непосредно пред смрт. Претсмртна агонија. Пеколна агонија. Пред да умре, во агонија, го побара да го види."},{"word":"Агра","type":"ж.","description":"Град во Северна Индија."},{"word":"аграр","type":"м.","description":"Општ назив за земјоделство, за земјата, за законите сврзани со земјишните односи и сл. Состојбите во аграрот. Аграрот во државата."},{"word":"аграрен","type":"прид.","description":"Што се однесува на аграр, земјиштен, земјоделски. Аграрен фонд. Аграрна реформа."},{"word":"агрегат","type":"м.","description":"(минер.) Збир, спој на еднородни или различни минерали во една целина. При навлажнување и нагло сушење на почвата се создаваат ситнозрнести агрегати. Почвени агрегати. Структурни агрегати."},{"word":"агрегатен","type":"прид.","description":"Што се однесува на агрегат, што има својство на агрегат."},{"word":"агреман","type":"м.","description":"Одобрение, согласност од една држава за прифаќање на дипломатски претставник од друга држава. Претседателот даде агреман за новиот амбасадор."},{"word":"агресивен","type":"прид.","description":"Што е склон на напаѓање, насилен, дрзок; што е непријателски настроен. Агресивна личност."},{"word":"агресивец","type":"м.","description":"Лице што е насилно, дрско."},{"word":"агресија","type":"ж.","description":"Непредизвикан напад за освојување или потчинување. Воена агресија. Јазична агресија."},{"word":"агресор","type":"м.","description":"Тој што врши агресија, напаѓач. Новата доктрина се темели на одвраќањето на потенцијалниот агресор."},{"word":"агри-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенка со значење: се однесува на земјоделство. Агрикултура."},{"word":"агро-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки со значење: се однесува на земјоделство (агроекологија, агробиологија, агрохемија, агрометеорологија, агрономија, агротехника)."},{"word":"агроном","type":"м.","description":"Специјалист по агрономија; лице со завршен земјоделски факултет или друга земјоделска школа."},{"word":"агрономија","type":"ж.","description":"Наука за земјоделството."},{"word":"агротехника","type":"ж.","description":"Примена на технички средства при обработка на земјиштето."},{"word":"агруми","type":"и.","description":"Општ, заеднички назив за јужното овошје со киселкав вкус, лимон, грејпфрут и сл."},{"word":"агува","type":"несв.","description":"(истор.) Има положба на ага, е ага. Турците агуваа со определени територии."},{"word":"аѓутант","type":"м.","description":"(воен.) Офицер на служба кај некој повисок старешина. Царски аѓутант. Аѓутантот на генералот."},{"word":"аѓутантство","type":"ср.","description":"Звање, должност на аѓутант."},{"word":"ад","type":"м.","description":"(мит.) Ад – митолошки богна подземниот свет. Во домот на Ад те поздравувам."},{"word":"ада","type":"ж.","description":"Речен или езерски остров. На адата има два извора."},{"word":"адам","type":"м.","description":"Неплоден, кастриран, скопен. Не ќе бидат сите мажи адами!"},{"word":"адаптабилен","type":"прид.","description":"Приспособлив."},{"word":"адаптација","type":"ж.","description":"Преуредување, приспособување за определена функција. Зградата претрпе неколку адаптации."},{"word":"адаптер","type":"м.","description":"Уред за адаптирање елементи, апарати и сл. за некоја нова, поинаква функција. Кон телевизорот приклучивме адаптер за да го заштитиме од ненадеен прекин на електричната енергија. Адаптерот е поврзан со процесор."},{"word":"адаптерски","type":"прид.","description":"Што овозможува приспособување. Системот има адаптерски приклучок."},{"word":"адаптира","type":"св. и несв.","description":"Приспособи, приспособува за определена функција, намена. Тој го адаптира станот во работна просторија."},{"word":"адаџо","type":"прил.","description":"прил. Знак за темпо: бавно, полека."},{"word":"адвент","type":"м.","description":"(црков.) Повторно Христово доаѓање."},{"word":"адвентизам","type":"м.","description":"Учење според кое набрзо се очекува повторното доаѓање на Исус Христос на земјата, а според тоа и крајот на светот."},{"word":"адвентист","type":"м.","description":"Приврзаник на адвентизмот; саботјанин."},{"word":"адвокат","type":"м.","description":"Правен застапник, бранител на обвинето лице во кривична постапка; застапник на една страна во парнична постапка. Обвинетите ги застапуваше способен адвокат."},{"word":"адвокатува","type":"несв.","description":"Се занимава со правна дејност, работи во функција на адвокат, брани други пред суд. Соседов адвокатува веќе триесет години."},{"word":"адвокатура","type":"ж.","description":"Адвокатска дејност. Адвокатурата на млади години му донесе добра заработувачка."},{"word":"Ад-дар ал-Бајда","type":"ж.","description":"Оригиналното име на Казабланка."},{"word":"адекватен","type":"прид.","description":"Што е соодветен, еднаков, сразмерен на нешто. Адекватен поим. Адекватна примена."},{"word":"Аденски Залив","type":"м.","description":"Залив во Индискиот Океан."},{"word":"адет","type":"м.","description":"Обичај што станал некој вид закон за извесна средина; што се прави по обичај, традиција, од навика. Така е адет: невенчана невеста да не се појавува на трпеза пред гостите. Свадбарски адети. Колку за адет."},{"word":"Адис Абеба","type":"ж.","description":"Главен град на Етиопија."},{"word":"адитив","type":"м.","description":"Додаток, обично за подобрување на квалитетот на некои производи. Брашното е без адитиви. Моторното масло е со адитиви."},{"word":"адитивен","type":"прид.","description":"Што служи за подобрување на квалитетот."},{"word":"административец","type":"м.","description":"Лице што врши административни работи, што работи во администрација. Еден месец по дипломирањето го вработија како административец во судот во Скопје. Тој е обичен административец во нашата фирма."},{"word":"администратор","type":"м.","description":"Управник, оној што управува, со установа, институција, административна област. Тој е администратор во еден хотел. Тогаш него го поставуваат за администратор на целата област."},{"word":"администрација","type":"ж.","description":"Управна власт; органи на таа власт. Владина администрација."},{"word":"администрира","type":"несв.","description":"Управува со нешто бирократски, формално, не навлегувајќи во суштината на работите."},{"word":"адмирал","type":"м.","description":"Највисок чин во воената морнарица. Адмиралот изврши смотра."},{"word":"адмиралитет","type":"м.","description":"Врховна команда на воената морнарица; зграда во која се наоѓа таа. Францускиот адмиралитет ни нареди да се истовариме."},{"word":"адолесцент","type":"м.","description":"Лице во периодот на адолесценција."},{"word":"адолесценција","type":"ж.","description":"Пубертет, периодот од почетокот на пубертетот до настанувањето на зрелоста. Периодот на адолесценција изобилува со физички промени."},{"word":"адреналин","type":"м.","description":"Хормон на надбубрежната жлезда."},{"word":"адреса","type":"ж.","description":"Ознака за нечие место на живеење, име или број на определена локација. Тој е сѐ уште на старата адреса."},{"word":"адресант","type":"м.","description":"Испраќач на писмо, поштенска пратка или на порака. Адресантот беше непознат."},{"word":"адресар","type":"м.","description":"Список на адреси. Протоколарната листа содржи адресар."},{"word":"адресат","type":"м.","description":"Примач на писмо, поштенска пратка или на порака, оној кому му е нешто упатено, наменето. Институтот е адресатот за пријавите на конгресот."},{"word":"адресира","type":"св. и несв.","description":"Стави, става, напише, пишува адреса на поштенска пратка. Таа го адресираше писмото за својот пријател."},{"word":"адут","type":"м.","description":"Најсилна боја во картите за играње, најсилна карта. Ве молам, џандарот е адут во оваа игра."},{"word":"аеро-","type":"претс.","description":"Што се однесува на воздух, воздушен."},{"word":"аеродинамика","type":"ж.","description":"Дел од динамиката што ги проучува силите што настануваат со струење на воздухот (или воопшто на гасовите) и нивното дејство врз телата што се изложени на нив."},{"word":"аеродинамичен","type":"прид.","description":"Најпогоден по облик за полесно совладување на воздушниот отпор."},{"word":"аеродром","type":"м.","description":"Место уредено за полетување и за слетување, за сместување и за одржување на авиони и други летала. Цивилен аеродром. Воен аеродром. Спортски аеродром."},{"word":"аеролит","type":"м.","description":"Метеорит, парче од метеор, метеорски камен."},{"word":"аеронаут","type":"м.","description":"Авијатичар, воздухопловец."},{"word":"аеронаутика","type":"ж.","description":"Наука за воздухопловство, авијатика."},{"word":"аероплан","type":"м.","description":"Имало некакви аероплани што летаат побрзо од куршум."},{"word":"аеростат","type":"м.","description":"Воздушен балон."},{"word":"аеротранспорт","type":"м.","description":"Превоз по воздушен пат. Национален аеротранспорт. Поштенски аеротранспорт."},{"word":"аждер","type":"м.","description":"Огромно чудовиште, ала, змеј, понекогаш повеќеглав и крилат, што јаде, раскинува луѓе и животни. Аждер морски. Аждер седмоглавец."},{"word":"ажур","type":"м.","description":"Вез, плетка со шуплики."},{"word":"ажурен","type":"прид.","description":"Што е точен, уреден, што е навремен во извршувањето на задачите. Секретарката е многу ажурна."},{"word":"ажурира","type":"св. и несв.","description":"Доведе, доведува до ажурна состојба, уреди, уредува."},{"word":"азалеја","type":"ж.","description":"Украсна дрвенеста собна билка со крупни бели, розови или црвени цветови без мирис; Azalea indica."},{"word":"азбест","type":"м.","description":"Влакнест минерал што служи за изработка на несогорливи предмети (на пр. противпожарна облека и др.)."},{"word":"азбестен","type":"прид.","description":"Што е од азбест, што содржи азбест. Азбестен ковчег. Азбестна облека."},{"word":"азбука","type":"ж.","description":"Утврден ред на буквите за гласовниот систем на еден јазик. Кирилска азбука. Фонетска азбука. Македонска азбука."},{"word":"азбучен","type":"прид.","description":"Што е составен по редот на буквите во азбуката; што се однесува на азбука. Азбучна картотека. Азбучна молитва."},{"word":"азбучник","type":"м.","description":"Регистар, список по азбучен ред."},{"word":"аздиса","type":"св.","description":"Побесне од изобилство во нешто, се возгордее, се прави важен поради благосостојбата. Имаат па аздисале."},{"word":"Азербејџан","type":"м.","description":"Држава во Кавказ."},{"word":"Азија","type":"ж.","description":"Континент."},{"word":"Азијат","type":"м.","description":"Припадник на жолтата раса."},{"word":"азил","type":"м.","description":"Заштита што една држава им ја укажува на политичките емигранти од странски земји. Им даде азил на воените бегалци кога беа најзагрозени."},{"word":"азилант","type":"м.","description":"Лице што бара и користи азил."},{"word":"азимут","type":"м.","description":"(астр.) Аголот (од 0о до 360о) сметан во насоката од југ кон запад, меѓу јужниот дел на меридијанот на набљудувачот и вертикалата на набљудуваното небесно тело."},{"word":"азна","type":"ср.","description":"Благајна, ризница. Целата царска азна да ја испразниш."},{"word":"азнадар","type":"м.","description":"Благајник"},{"word":"Азовско Море","type":"ср.","description":"Море во Европа опкружено со Украина и Русија."},{"word":"Азорски Острови","type":"и.","description":"Португалски острови во северниот дел на Атлантскиот Океан."},{"word":"азот","type":"м.","description":"Гас без боја, мирис и вкус, една од главните состојки на воздухот; симбол N."},{"word":"Азот","type":"м.","description":"Област во Македонија."},{"word":"азотен","type":"прид.","description":"Што содржи азот како главен елемент. Азотни ѓубрива."},{"word":"азур","type":"м.","description":"Небесна синевина. Пукна длабокиот азур на морето."},{"word":"азурен","type":"прид.","description":"Што има боја на азур, светлосин. Азурен фустан. Азурни очи."},{"word":"аи!","type":"изв.","description":"Извик на изненада. Аи, колку пораснале!"},{"word":"аир","type":"м.","description":"Среќа, корист, добивка. Таму има аир. Од тоа нема аир."},{"word":"аирлија","type":"прид.","description":"Што носи среќа. Беа биле аирлии и тие."},{"word":"аирџија","type":"м.","description":"Човек што е среќен, што носи среќа. Аирџија си ми за на пазар."},{"word":"ај!","type":"изв.","description":"Извик за повикување. Ај дојди ваму!"},{"word":"ај","type":"чест.","description":"За истакнување и нагласување на наредната информација при што се изразуваат различни чувствени односи: одушевување, чудење, тага и сл. Ај, што ми беше една снага, една снага тенка и висока. Ај, што немам сѐ што сакам."},{"word":"ајазма","type":"ср.","description":"Осветена вода"},{"word":"ајат","type":"м.","description":"Трем, ходник, претсобје, собичка во куќата. Влегов во ајатот од куќата. Црквата имаше големи ајати со редици клупи покрај ѕидовите."},{"word":"ајва","type":"ж.","description":"Алатка за лепење со калај."},{"word":"ајван","type":"м.","description":"Животно, добиток. Селаните, качени на ајваните, одеа во Битола."},{"word":"ајвар","type":"м.","description":"Вид салата од печени, мелени и пржени пиперки. Гостите ги почести со ајвар и сирење."},{"word":"ајгар","type":"м.","description":"Коњ пастув."},{"word":"ајгарува","type":"несв.","description":"Живее разуздано."},{"word":"ајдамак","type":"м.","description":"Неранимајко, скитник. И тој ајдамак излегол со разбојници во гората."},{"word":"ајде","type":"чест.","description":"Со значење на заповед. Ајде стани развредни се! Ајде оди, не седи тука! Ајде напиј се и на ништо не мисли!"},{"word":"ајдук","type":"м.","description":"(истор.)Отпадник што се борел против турската власт. По овој настан тој стана ајдук и и се приклучи на дружината."},{"word":"ајдуков","type":"прид.","description":"Што припаѓа на ајдук. Ајдуков гроб."},{"word":"ајдукува","type":"несв.","description":"(истор.) Живее и дејствува во својство (состојба, статус) на ајдук. Меѓу нив има и такви кои со години ајдукувале. Мажите ајдукуваа и војуваа."},{"word":"ајдутин","type":"м.","description":"Толе е опасен ајдутин. Не е лесно да се биде ајдут."},{"word":"ајдутство","type":"ср.","description":"(истор.) Ајдучка дејност. Ајдутството е еден вид форма на национално движење за слобода."},{"word":"ајдутува","type":"несв.","description":"Толе ајдутуваше неколку години."},{"word":"ајдучица","type":"ж.","description":"Жена ајдук."},{"word":"ајкула","type":"ж.","description":"Голема граблива опасна риба со издолжено вретенесто тело и полукружна голема уста на долниот дел од главата; морски пес, куче; Carcharias glaucus. Го голтна некоја ајкула уште жив."},{"word":"ајлак","type":"м.","description":"Месечна плата, доход. Да се извлече месечниот ајлак за себе."},{"word":"ајле","type":"прил.","description":"Прилично, доста, многу, значително. Немаше давање-земање ајле, ајле со чаршијата."},{"word":"ајљаз","type":"м.","description":"Безделник, неработник, мрзливец, скитник."},{"word":"ајљази (се)","type":"несв.","description":"Безделничи, скита."},{"word":"ајмана","type":"ж.","description":"ајван_1"},{"word":"Ајндховен","type":"м.","description":"Град во Холандија."},{"word":"ајнц","type":"м.","description":"Вид игра со карти. Го ќарив од оној луд офицер на ајнц."},{"word":"ајс!","type":"изв.","description":"Извик за терање на воловите при орање."},{"word":"ајта","type":"ж.","description":"Широк, бел празничен фустан. Ветерот ја развејува белата ајта."},{"word":"ак","type":"м.","description":"Плата, награда. Си го зема акот, а службата не си ја врши."},{"word":"ака","type":"несв.","description":"Скита, оди, шета без некаква цел и без потреба; талка. Тој ака по кафулиња."},{"word":"Акад","type":"м.","description":"Припадник на древен народ во Месопотамија."},{"word":"академец","type":"м.","description":"Ученик во воена академија. Тој е академец од првата повоена генерација."},{"word":"академизам","type":"м.","description":"Одделување на науката од животот, претерано теоретизирање, научен формализам, затврдени школски форми, особено во уметноста. Со вдахновен актерски чин го облагородува креативниот израз, лишен од манирите на академизмот."},{"word":"академија","type":"ж.","description":"Назив на највисока научна или уметничка установа. Македонска академија на науките и уметностите. Француска академија на науките."},{"word":"академик","type":"м.","description":"Член на академија на науките."},{"word":"академски","type":"прид.","description":"Што се однесува на академија на науките и на академик. Академско гледиште."},{"word":"акал","type":"м.","description":"Ум, памет. Кај ти беше акалот!"},{"word":"акалец","type":"м.","description":"Нерез, нескопено домашно животно, обично коњ или крмнак."},{"word":"аквамарин","type":"м.","description":"(мин.) Проѕирен полускапоцен камен со боја како морската вода."},{"word":"акварел","type":"м.","description":"Водна, посна боја. Повеќето слики се во масло и во акварел."},{"word":"акварелен","type":"прид.","description":"Што е насликан со акварел."},{"word":"акварелист","type":"м.","description":"Лице што слика акварели."},{"word":"аквариум","type":"м.","description":"Сад, обично стаклен, или базен со вода за негување на водени билки и животни. Во аквариумот имаше црни морски ежови."},{"word":"акватинта","type":"ж.","description":"Графичка техника на длабоко печатење. Најрафинирани резултати уметникот постигнува во акватинта."},{"word":"акведукт","type":"м.","description":"Стар водовод, поставен врз градба во вид на мост со повеќе лакови. Римски акведукт."},{"word":"аквизитер","type":"м.","description":"Собирач на огласи, муштерии или претплатници; трговски посредник. Го отстрани наметливиот аквизитер."},{"word":"акламација","type":"ж.","description":"Едногласно одобрување. Публиката со бурна акламација го покажа задоволството од претставата."},{"word":"акламира","type":"несв.","description":"Одобрува, гласно прифаќа. Публиката бурно акламираше."},{"word":"аклија","type":"прид.","description":"Што има ак, што има право. Како да кажам, аклија е кметот."},{"word":"аклиматизација","type":"ж.","description":"Приспособување на живите организми кон нова средина или кон поинакви климатски услови;"},{"word":"аклиматизира","type":"св. и несв.","description":"Приспособи, приспособува кон туѓа клима"},{"word":"акмак","type":"м.","description":"Глупак, будала. Отец игуменот повела! – се вели, акмаку!"},{"word":"акна","type":"ж.","description":"Мозол, мозолка; кожна болест во вид на брончиња и гнојници. Лицето и беше цело со акни."},{"word":"акне","type":"св.","description":"Удри силно. Фидан го акна кучето со еден стап."},{"word":"ако","type":"чест.","description":"Со значење на одобрување како дополнување на исказот; добро, нека. Ако ќерко, ти само оди. Ако, ако, нека, нека, и ова еднаш да се сврши."},{"word":"ако","type":"сврз.","description":"Во зависносложена реченица го воведува условот искажан со зависната реченица, кој може или можел да се исполни, од што се определува и извршувањето или неизвршувањето на дејството во главната реченица. Ако го преживеам овој ден, ќе ти бидам благодарен целиот живот. Ако учев, ќе научев. Ако купев ќе имав."},{"word":"акомодација","type":"ж.","description":"Приспособување, акомодирање."},{"word":"акомодира се","type":"св. и несв.","description":"Се приспособи, се приспособува кон нешто."},{"word":"Аконкагва","type":"ж.","description":"Планински врв во Јужна Америка."},{"word":"аконтација","type":"ж.","description":"Однапред дадени пари во помал износ од вредноста на трудот, улогата или на стоката; аванс, заем."},{"word":"акорд","type":"м.","description":"Созвучје, истовремено звучење на три или повеќе тонови со различна висина. Последните акорди замреа."},{"word":"акордеон","type":"м.","description":"Стар музички инструмент, сличен на рачна хармоника."},{"word":"Акра","type":"ж.","description":"Главен град на Гана."},{"word":"акран","type":"м.","description":"Лице што е еднакво, рамно во нешто: врсник, партнер, прилика."},{"word":"акредитив","type":"м.","description":"Писмено овластување на дипломатски претставник кај влада на друга земја. Амбасадорот му ги предаде акредитивите на претседателот веднаш по пристигнувањето во земјата."},{"word":"акредитира","type":"св. и несв.","description":"(дипл.) Назначи, назначува некого за дипломатски претставник во туѓа земја."},{"word":"акреп","type":"м.","description":"(зоол.) Скорпија; Euscorpus carpathicus. До прозорецот голем сад со акрепи во зејтин."},{"word":"акрибија","type":"ж.","description":"Целосна совесност, внимателност, точност, особено во научната работа. Автор е на неколку книги што ги следат со хронолошка акрибија сите пројави."},{"word":"акробат","type":"м.","description":"Артист во циркус, изведувач на гимнастички опасни подвизи со превртување и скокање во воздух. Лебдеше како недоволно обучен акробат по високо распната жица."},{"word":"акробатика","type":"ж.","description":"Вештина на изведување тешки, опасни вежби кои бараат голема подвижност."},{"word":"акробација","type":"ж.","description":"Смела, тешко изводлива вежба што бара голема вештина: во гимнастика, во авијација, во циркус. Изведува разни гимнастички акробации."},{"word":"акропол","type":"м.","description":"Тврдина на височина во старите грчки градови. Секогаш кога патував ќе здогледав некој грчки акропол и неговиот град."},{"word":"акростих","type":"м.","description":"Песна во која почетните, а понекогаш и крајните букви од стиховите даваат некое име или некој збор."},{"word":"аксиологија","type":"ж.","description":"Теорија, учење за вредностите. Аксиологијата ги проучува вредностите што секоја монема ги остварува во контекстите во кои се среќава."},{"word":"аксиом","type":"ж.","description":"Толку очигледна вистина што не е потребено нејзиното докажување; основна вистина, појдовно начело. Тоа од народот е прифатено како аксиома"},{"word":"акт","type":"м.","description":"Чин, дело, постапка, работа. Политички акт. Акт на реваншизам. Нехуман акт."},{"word":"актант","type":"м.","description":"Замислен или реален елемент на текст, чие значење носи некоја порака. Еден актант од овој модел се идентификува со еден елемент."},{"word":"актер","type":"м.","description":"Лице што настапува во театарски претстави или на филм; артист. Главен актер. Просечен актер."},{"word":"актерство","type":"ср.","description":"Актерска игра. Таквите поетски гестови се вистинско актерство."},{"word":"актив","type":"м.","description":"Организирана група луѓе што се истакнува особено во вршењето на некаква дејност. Активот на жените организираше посета на црквата. Има неколку активи каде што се собираат луѓе со најразлични интереси, но со иста цел."},{"word":"актива","type":"ж.","description":"Целокупниот имот и сите побарувања;"},{"word":"активен","type":"прид.","description":"Вреден, трудољубив, енергичен; што работи, што е во служба. Таа е многу активна, успева сѐ да заврши и наоѓа време и за пријателите."},{"word":"активира","type":"св. и несв.","description":"Поттикне, поттикнува кон засилена активност, дејство. Откако ја заврши гимназијата тој ги активира сите другари во спортот."},{"word":"активист","type":"м.","description":"Активен член на некоја група, заедница; човек што се занимава активно со политика или со некоја друга работа. Тој е голем активист. Активистите ја направија програмата и ја реализираа."},{"word":"активност","type":"ж.","description":"Дејствување, работа. Учениците покажаа голема активност на часовите."},{"word":"актинидија","type":"ж.","description":"Суптропско овошно дрво, што расте како лозата, со плодови со влакнеста тенка обвивка, однадвор кафеави, внатре зеленкасти со киселкав вкус; киви."},{"word":"актовка","type":"ж.","description":"Едночинка, драмски текст во еден чин."},{"word":"актуализација","type":"ж.","description":"Обновување, осовременување, доведување во важност за сегашниот момент, за сегашноста. Со претставувањето на текстовите се врши нивна актуализација."},{"word":"актуализира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави да биде нешто актуелно, да стане важно во сегашниот момент. Комисијата го актуализира прашањето за акцизите."},{"word":"актуелен","type":"прид.","description":"Современ. Ова е актуелно дело што ги следи сите најнови движења. Овие теми се актуелни."},{"word":"акумулатор","type":"м.","description":"Складиште на електрична енергија,апарат во кој се собира резервна електрична енергија. Акумулаторот е веќе на дотрошување."},{"word":"акумулаторски","type":"прид.","description":"Што има својство да претставува складиште на енергија. Акумулаторски систем."},{"word":"акумулација","type":"ж.","description":"Насобирање, натрупување. Таквата постапка значи акумулација на капиталот."},{"word":"акумулира","type":"св. и несв.","description":"Насобере, насобира нешто на едно место. Фондот ги акумулира средствата во неколку сектори."},{"word":"акупунктура","type":"ж.","description":"Начин на лекување болести со забодување игли во кожата, примен од традиционалната кинеска и јапонска медицина. Со помош на акупунктура тој ослабна десет килограми."},{"word":"акуратен","type":"прид.","description":"Што е точен, уреден, прецизен."},{"word":"акустика","type":"ж.","description":"Наука за звукот."},{"word":"акустичен","type":"прид.","description":"Што се однесува на акустиката. Акустичен преглед. Акустичен впечаток."},{"word":"акутен","type":"прид.","description":"Што е остар, силен, жесток."},{"word":"акушер","type":"м.","description":"Лекар, медицинско лице специјализирано за породување."},{"word":"акушерски","type":"прид.","description":"Што се однесува на акушер, акушерка и акушерство. Акушерски оддел. Акушерско одделение."},{"word":"акушерство","type":"ср.","description":"Медицинска дејност што го опфаќа предродилниот и родилниот период кај жените."},{"word":"акцелератор","type":"м.","description":"Забрзувач, уред за забрзување на наелектризираните честички до саканата брзина."},{"word":"акцелерација","type":"ж.","description":"Забрзување."},{"word":"акцент","type":"м.","description":"(лингв.) Гласовно истакнување на определен слог или збор. Акцентот е на третиот слог од крајот на зборот;"},{"word":"акцентира","type":"св. и несв.","description":"Нагласи, нагласува, изговори, изговара со поголема сила на глас одделен слог од зборот. Тој по грешка го акцентираше вториот слог од крајот на зборот."},{"word":"акцентуација","type":"ж.","description":"Акцентирање, нагласување. Неговото зборување е впечатливо затоа што има необична акцентуација."},{"word":"акцепт","type":"м.","description":"Потпис на правен документ како обврска за исплаќање."},{"word":"акцептација","type":"ж.","description":"Прифаќање, согласност."},{"word":"акцептира","type":"св. и несв.","description":"Прифати, прифаќа, прими, прима, усвои, усвојува. Авторот постојано ги акцептира промените во духовниот живот на времето."},{"word":"акциза","type":"ж.","description":"Дополнителен интервентен данок, главно на луксузна стока. Владата ги намали акцизите за автомобилите."},{"word":"акција","type":"ж.","description":"Работа, дејност, дејство. Работна акција. Политичка акција."},{"word":"акцијаш","type":"м.","description":"Учесник во работна акција. Акцијашите ја изградија пругата."},{"word":"акционер","type":"м.","description":"Сопственик на акции."},{"word":"акчија","type":"м.","description":"Готвач или сопственик на акчилница. Да земе парче сирење и неколку кебапи од акчијата."},{"word":"акчилница","type":"ж.","description":"Гостилница."},{"word":"акшам","type":"м.","description":"Прв вечерен мрак, самрак."},{"word":"ал","type":"м.","description":"Беда, неволја, несреќа. Не си го гледаш алот и таксиратот! Од староста ал поголем нема."},{"word":"ал","type":"прид.","description":"Отвореноцрвен, алов. Ал трендафил. Ал пипер."},{"word":"ала","type":"несв.","description":"Бара без план и без определена насока на движење; џбара. Синот алаше низ куќата и го наала клучот."},{"word":"ала","type":"ж.","description":"Аждер. Жртви се на тие алчни али. Се зададе бесна ала."},{"word":"алабак","type":"м.","description":"Будала, глупак. Оти бре, алабаку, не си ми кажал?"},{"word":"алабастер","type":"м.","description":"Градежен материјал, ситно зрнест гипс со бела боја."},{"word":"алајка","type":"ж.","description":"Слугинка. Ќе живее како пашица во убави сараи, со алајки по неа."},{"word":"алал","type":"м.","description":"Благослов, желба некому нешто да му биде од корист, убаво. Да му е алал кој го измисли овој ден. Алал ти вера, дедо."},{"word":"аландарка","type":"ж.","description":"Жена скитничка, алапачка, што шета по куќи. Шетала како аландарка нагоре-надолу."},{"word":"Аландски Острови","type":"и.","description":"Фински острови во Балтичкото Море."},{"word":"алапачка","type":"ж.","description":"Жена што зборува брзо и многу, што прекажува, што озборува; брбливка. Што се дружиш со вакви алапачки?"},{"word":"аларм","type":"м.","description":"Тревога. Силното пиштење на сирената даде знак за аларм."},{"word":"алармантен","type":"прид.","description":"Предупредувачки. За него настанот беше алармантен знак за да се започнат подготовките. Алармантна појава. Алармантни реакции."},{"word":"алармен","type":"прид.","description":"Што служи за означување аларм. Во банката имаше алармни уреди на секој чекор. Алармното ѕвонче се огласи."},{"word":"алармира","type":"св. и несв.","description":"Даде, дава знак за тревога, предупреди, предупредува. Истрелот ја алармира полицијата, која ја растера толпата. Нискиот стандард постојано алармира."},{"word":"алат","type":"м.","description":"Орудие или прибор за еден занает или за рачна работа. Си го продаде и алатот од ковачницата. Ја зеде торбичката со алатите."},{"word":"алатка","type":"ж.","description":"Орудие, одделно парче од алатот."},{"word":"алатница","type":"ж.","description":"Просторија каде што се прави или чува алатот. Се слушаше чукање од алатницата."},{"word":"алатничар","type":"м.","description":"Лице што произведува алат или машини за производство на алати."},{"word":"Алах","type":"м.","description":"Бог кај муслиманите. Го спомнува името на мојот Алах. Алах те благословил."},{"word":"алаџа","type":"ж.","description":"Памучна ткаенина со надолжни линии. Од шарената алаџа се изработувани машките и женските елеци."},{"word":"алашвереш","type":"м.","description":"Трговија, пазар. Го уцени и направи еден алашвериш."},{"word":"албанизира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави нешто да добие албанско обележје, да стане албанско."},{"word":"Албанија","type":"ж.","description":"Држава на Балканскиот Полуостров."},{"word":"албанолог","type":"м.","description":"Лице што се занимава со проучување на албанскиот јазик, литература, култура и сл. Собир на албанолозите."},{"word":"албанологија","type":"ж.","description":"Наука што се занимава со проучување на албанскиот јазик, литература, култура и сл."},{"word":"албатрос","type":"м.","description":"Морска птица што лета на многу големи растојанија над површината на морето; Diomedea exulans. Албатросот прави несмасни движења кога оди, но е елегантен кога лета."},{"word":"албинизам","type":"зам.","description":"Вроден недостиг на пигменти во кожата кај луѓето и животните, поради што кожата и влакната изгледаат бели, а очите црвени. Вроден недостиг на меланин е албини"},{"word":"албум","type":"м.","description":"Книга за чување фотографии, цртежи, исечоци, поштенски марки и сл. Ќе ви го донесам албумот, па одберете фотографија."},{"word":"албумин","type":"м.","description":"Белковина што е составен дел на животинските и растителните организми. Албумините се растворливи во вода."},{"word":"алва","type":"ж.","description":"Сладок десерт од брашно, гриз, шеќер и масло. Бела алва. Домашна алва. Таан алва."},{"word":"алваџија","type":"м.","description":"Лице што произведува или што продава алва."},{"word":"алга","type":"ж.","description":"Водна билка без корен, жили и без цвет со растителна боја (хлорофил). Мириса на сол и алги, на риби и птици."},{"word":"алгебра","type":"ж.","description":"Гранка од математиката што ги проучува операциите со општи броеви."},{"word":"алгоритам","type":"м.","description":"Ефективен метод во сметањето со кој од дадени појдовни податоци се доаѓа до бараниот резултат. Математички алгоритам."},{"word":"алегорија","type":"ж.","description":"(лит.) Сликовит начин на изразување на апстрактните поими. Под вид на пародија се провлекуваат алегории и илузии."},{"word":"алегоричен","type":"прид.","description":"Што е во облик на алегорија, завиен. Алегориченначин."},{"word":"алегро","type":"прил.","description":"прил. Весело, живо, брзо."},{"word":"алеја","type":"ж.","description":"Пат, премин, шеталиште со дрворед. Тревна алеја. Песочна алеја. Алеја на великаните."},{"word":"Александрија","type":"ж.","description":"Пристаништен град во Египет."},{"word":"алелуја","type":"изв.","description":"Припев во црковните песни со значење: фалете го Бога."},{"word":"алем-камен","type":"м.","description":"Скапоцен камен, дијамант."},{"word":"ален","type":"прид.","description":"Алов, светлоцрвен. Ален цвет. Усни алени."},{"word":"алергија","type":"ж.","description":"Пречувствителност на организмот на извесни материи. Ме фаќаше алергија секоја пролет."},{"word":"алергичен","type":"прид.","description":"Што страда од алергија, што покажува алергија."},{"word":"Алеутски Острови","type":"и.","description":"Острови во Тихиот Океан."},{"word":"Алжир","type":"м.","description":"Држава во Африка."},{"word":"Алжир","type":"м.","description":"Главен град на Алжир."},{"word":"алиби","type":"ср.","description":"Доказ дека обвинетиот во мигот на извршувањето на делото бил на друго место, а не на она каде што е извршено кривичното дело. Во времето кога сето тоа се случило сопругата на умрениот била кај својата мајка, така што обете имаат алиби."},{"word":"алигатор","type":"м.","description":"Вид крокодил што живее во некои реки во Америка и Азија; Alligator missipiensis. Рикањето на алигаторите ја прекинуваше ноќната тишина."},{"word":"алиенација","type":"ж.","description":"Отуѓување."},{"word":"алијанса","type":"ж.","description":"Сојуз, лига, коалиција меѓу држави. Света алијанса. Алијанса на народите."},{"word":"алиментација","type":"ж.","description":"Судски определен износ за издржување на некое лице (жена, дете и др.). Неодамна се разведе од сопругата и му успеа да не плаќа алиментација за децата."},{"word":"алинеја","type":"ж.","description":"Дел, став, пасус, параграф во текст. Веќе во наредната алинеја писателот употребува категоријално мислење."},{"word":"алипен","type":"прид.","description":"Што е накажан, сакат, повреден, оштетен. Па не сум јас ниту сакат, ниту алипен, Боже брани!"},{"word":"алитерација","type":"ж.","description":"Повторување на исти или слични гласови во повеќе зборови; два или повеќе збора едноподруго почнуваат со иста согласка. Дојдов дома, донесов дожд."},{"word":"алишта","type":"и.","description":"Руба, облека. Невестински алишта. Градски алишта. Војнички алишта. Свештенички алишта."},{"word":"алиште","type":"ср.","description":"Парче од облека: костум, фустан и др. Ќе ми донесеш нишан, некое алиште, некое парталче. Полите му се растворија и се виде алиште не многу пристојно за гледање."},{"word":"Алјаска","type":"ж.","description":"Сојузна држава во САД."},{"word":"алка","type":"ж.","description":"Белезица, обрач, обично од метал, за на раце, на нозе, на врат што се носи како накит, предмет во форма на затворен круг. Жените таму како украс вденуваат алка во носот."},{"word":"алкотест","type":"м.","description":"Утврдување на количина алкохол во крвта."},{"word":"алкохол","type":"м.","description":"Безбојна, испарлива и запаллива течност добиена со дестилација на шеќери. Алкохолот се користи како составен дел од некои лекови."},{"word":"алкохолен","type":"прид.","description":"Што содржи алкохол, како главно својство со кое се определува. Алкохолен пијалак."},{"word":"алкохолизам","type":"зам.","description":"Претерано консумирање алкохол, проследено со постојано труење на организмот. Во државата има голем процент на алкохоли"},{"word":"алкохолизира","type":"св. и несв.","description":"Стави, става алкохол во течност, направи, прави да има алкохол во определена течност."},{"word":"алкохоличар","type":"м.","description":"Зависник од алкохол, тој што претерано пие алкохол, пијаница."},{"word":"Алма Ата","type":"ж.","description":"Поголем град во Казахстан."},{"word":"алманах","type":"м.","description":"Годишник. Во градот циркулираше некој примерок под наслов „Алманах 1932"."},{"word":"ало!","type":"изв.","description":"За довикување и одзивање, особено во телефонски разговор. Ало, ало, дајте ми врска! – Ало, ало ... – гледа во слушалката, се чуди, моли."},{"word":"алов","type":"прид.","description":"Отвореноцрвен. Алово цвеќе. Алово знаме."},{"word":"аловина","type":"ж.","description":"Црвенило. Гасне вечерната аловина, гасне во аловината на крвта."},{"word":"алогичен","type":"прид.","description":"Што нема во себе логика, на кој му недостасува здраво расудување. Овој склоп не е ниту алогичен, ниту бесмислен, напротив."},{"word":"Алпи","type":"и.","description":"Планински масив во Европа."},{"word":"алпинец","type":"м.","description":"Спортист во алпска дисцплина, скијање и сл."},{"word":"алпинизам","type":"м.","description":"Вид спорт – искачување на многу високи и тешко достапни планински места и врвови. Го претпочиташе алпинизмот затоа што ги сакаше планините."},{"word":"алпинист","type":"м.","description":"Лице што се занимава со алпинизам, планинар. Овој алпинист се качи на највисокиот врв."},{"word":"алпски","type":"прид.","description":"Што се однесува на Алпите, што расте или живее на Алпите. Алпски врвови. Алпски снегови. Алпско млеко. Алпски дисциплини."},{"word":"алт","type":"м.","description":"(само едн.) Длабок женски глас. Жена му запеа со треперливиот алт."},{"word":"алтан","type":"м.","description":"Златна пара, златник, дукат. Невестинска низа алтани. Алтаните тешко се печалат."},{"word":"алтанлија","type":"прид.","description":"Што е од злато. Прстен алтанлија. Срмен колан алтанлија."},{"word":"алтернатива","type":"ж.","description":"Избор меѓу две или повеќе можности. Тие сега имаат алтернатива да заминат од овие пропаднати фирми. Тоа е мојата алтернатива."},{"word":"алтернативен","type":"прид.","description":"Што може да се јави како дополнителен избор. Алтернативно решение. Алтернативна медицина."},{"word":"алтернација","type":"ж.","description":"Промена, замена на едно со друго."},{"word":"алтипатлак","type":"м.","description":"Револвер со шест куршуми. Кај туфекчиите беше највесело: пукотници од пушки и од алтипатлаци."},{"word":"алтица","type":"ж.","description":"Парче текстил со кое се закрпува скината облека. Конец со конец и алтица на алтица крпено. Тој шие алтици на скинатите ѕиври."},{"word":"алтруизам","type":"м.","description":"Несебичен, човекољубив однос кон другите, љубов и пожртвување, ставање на туѓиот интерес пред личниот."},{"word":"алтруист","type":"м.","description":"Лице што е во мислењето и во работата управувано од љубовта кон ближните; човекољубец. Се запознавме со лик на алтруист што ќе замине од светов надвивајќи ги сите понижувања."},{"word":"алудира","type":"св. и несв.","description":"Зборувајќи на индиректен начин потсети, потсетува, укаже, укажува на нешто или на некого. Во својот осврт критичарот алудира на некои најнови појави"},{"word":"алузија","type":"ж.","description":"Посредно укажување на нешто што не се споменува преку тоа што се искажува. Неговите убави зборови, кажани иронично, претставуваа некаква маглива алузија за големата болка што му ја создаде таа."},{"word":"алуминиум","type":"м.","description":"Елемент од групата лесни метали со сребренобела боја, симбол Al. Тој од ситни парчиња месинг и алуминиум, изработуваше мали гривни за рацете и за нозете."},{"word":"алфа","type":"ж.","description":"Првата буква од грчката азбука."},{"word":"алфабет","type":"м.","description":"Името на грчката азбука."},{"word":"Ал Фашир","type":"м.","description":"Главен град на Дарфур."},{"word":"алхемија","type":"ж.","description":"Средновековна хемија која се занимавала со барање „камен на мудроста“ и „еликсир на животот“."},{"word":"алхемичар","type":"м.","description":"Лице што се занимава со алхемија. Ми заличи на средновековен алхемичар, неспокоен, со вжарени очи."},{"word":"алчак","type":"м.","description":"Крадец, мангуп, неранимајко. Види го каков алчак е, а каков убав глас има."},{"word":"алче","type":"ср.","description":"Вдлабнат дел на чашката на коленото."},{"word":"алчен","type":"прид.","description":"Што е грабежлив, што е ненаситен. Алчен за пари."},{"word":"ам","type":"м.","description":"Запрежна коњска опрема. Тој продаваше амови по панаѓурите."},{"word":"ам!","type":"изв.","description":"Во детскиот јазик – извик со кој се изразува дејството на лапање, касање. Децата викаат како чавчиња, весело: ам, ам."},{"word":"ама","type":"чест.","description":"а) При изразување чудење, изненадување. Ама јадење сторивме! Ама работа имало овде! б) арно ама. За воведување спротивставување на претходно кажаното; добро ама, меѓутоа. Сите си легнале, арно ама, по некое време некој затропал на вратата."},{"word":"ама","type":"сврз.","description":"За поврзување зборовни групи и реченици кои се содржински спротивставени, карактеристичен за разговорниот јазик и за уметничколитературниот стил. Сѐ земи, ама не оставај ме. Не сакав да дојдам, ама ме донесоа."},{"word":"Амазон","type":"м.","description":"Река во Јужна Америка."},{"word":"Амазонија","type":"ж.","description":"Област во Бразил, по течението на реката Амазон."},{"word":"амазонка","type":"ж.","description":"(мит.) Припадничка на воинствено племе жени, жена-војник. Каде сте чуле сирени и амазонки да се капат облечени?"},{"word":"амајлија","type":"ж.","description":"Мал предмет, со запис или без запис, што се носи со себе како заштита од несреќа, болест, уроци, според верувањето на некои. Беше убеден дека куршум не го фаќа, бидејќи го штити амајлијата."},{"word":"амал","type":"м.","description":"Носач. Тој работеше неколку години како амал на пристаништето."},{"word":"амалгам","type":"м.","description":"(хем.) Легура од жива со други метали. На овој начин се создава амалгам на живата со калиумот."},{"word":"амалгамира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави амалгам, спои, спојува цврсто и неразделно. Постапното загревање ги амалгамира живата и натриумот."},{"word":"амалува","type":"несв.","description":"Работи како амал, е амал. Тој амалува по цел ден."},{"word":"амам","type":"м.","description":"Турска бања со парење. Вечер да одиш на амам, да се истриеш."},{"word":"амамџија","type":"м.","description":"Сопственик на амам."},{"word":"аман","type":"изв.","description":"немен. Милост, спас. Аман не му дава."},{"word":"Аман","type":"м.","description":"Главен град на Јордан."},{"word":"амандман","type":"м.","description":"Додаток на усвоен устав, закон, резолуција и сл. со кој се врши дополнување или измена."},{"word":"аманет","type":"м.","description":"Доверување на чување или извршување на нешто, потпирајќи се на чест, доверба, препорака; завет."},{"word":"амарилис","type":"м.","description":"Украсно растение со крупни цветови свртени еден спроти друг, народен назив – јатрви; Amaryllis."},{"word":"аматер","type":"м.","description":"Лице што се занимава со нешто (со уметност, наука, спорт и др.) од љубов, попатно, а не професионално. Во современиот фонд на уметноста спаѓаат и тие нови творби на аматерите и професионалците."},{"word":"аматеризам","type":"м.","description":"Работа, дејност на аматери."},{"word":"амбалажа","type":"ж.","description":"Материјал што служи за пакување. Пивска амбалажа. Картонска амбалажа."},{"word":"амбалажен","type":"прид.","description":"Што служи за амбалажа."},{"word":"амбар","type":"м.","description":"Дрвена зграда за зрнеста храна; магацин. Мажите истоварија јачмен и 'рж по амбарите."},{"word":"амбасада","type":"ж.","description":"Дипломатско претставништво од прв степен. Песните во оригинал на шпански ги читаше претставник на чилеанската амбасада."},{"word":"амбасадор","type":"м.","description":"Дипломатски претставник од прв степен. Слушам јас за дипломатијата, само не знам за која земја го токмите амбасадор."},{"word":"амбер","type":"м.","description":"Мирислива смола со која се кадат собите на Исток."},{"word":"амберија","type":"прид.","description":"Што мириса на амбер."},{"word":"амбивалентен","type":"прид.","description":"Што има двојна вредност. Амбивалентен живот."},{"word":"амбиент","type":"м.","description":"Средина во која човекот живее и работи. Битов амбиент. Пригоден амбиент. Селски амбиент."},{"word":"амбиентален","type":"прид.","description":"Што се однесува на амбиент. Амбиентален колорит. Амбиентална музика. Амбиентални вредности."},{"word":"амбис","type":"м.","description":"Бездна, пропаст. Сѐ е улав сон што ме влече во темен амбис. Страшен амбис се отвори на патот."},{"word":"амбиција","type":"ж.","description":"Силна желба да се направи, да се постигне нешто, стремеж кон слава, кон успех и сл. Тој има големи амбиции."},{"word":"амбициозен","type":"прид.","description":"Што има, што покажува амбиција, што е проникнато со амбиција. Амбициозен студент. Амбициозен план. Амбициозен проект."},{"word":"амбицира се","type":"св. и несв.","description":"Покаже, покажува, пројави, пројавува амбиција. Откако влезе во новата фирма, тој се амбицира и мислеше само на работата."},{"word":"амблем","type":"м.","description":"Симбол, ознака со која се обележува нешто. Тие носеа маици со амблемот на фудбалскиот клуб."},{"word":"амблемен","type":"прид.","description":"Што се однесува на амблем. Амблемна песна."},{"word":"амброзија","type":"ж.","description":"(мит.) Храна на грчките богови што дава младост и бесмртност."},{"word":"амброзиски","type":"прид.","description":"Боговски, натприроден. Амброзиски бесмртни јасли."},{"word":"амбуланта","type":"ж.","description":"Здравствена установа за прием на болни и за укажување лекарска помош без задржување. Забна амбуланта. Ветеринарна амбуланта. Дежурна амбуланта."},{"word":"амбулантен","type":"прид.","description":"Што се однесува на амбулантна кола."},{"word":"амвон","type":"м.","description":"Издигнато место во црквата за проповед. Тие од амвоните великодушно им делеа благослови на уплашените дојденци во црквата."},{"word":"амеба","type":"ж.","description":"Најпрост едноклеточен жив организам; Amoeba."},{"word":"американ","type":"м.","description":"Вид ткаенина, грубо небелено платно. Здолништето беше направено од американ."},{"word":"американизација","type":"ж.","description":"Процес преку кој се прави нешто да стане американско, со американско обележје."},{"word":"американизира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави нешто да добие американско обележје, да стане американско. Мисионерите американизираа дел од населението."},{"word":"аметист","type":"м.","description":"Полускапоцен камен, проѕирен кристален кварц со виолетова боја. Прстите до зглобовите ѝ беа покриени со опали, аметисти и смарагди."},{"word":"ами","type":"сврз.","description":"а) За поврзување зборовни состави и реченици кои се спротивставени. Тој не јадеше, ами голташе ненаситно. Тоа не биле девојки, ами недораснати моми. б) не само... ами и. Сврзнички спој на дистанција со кој се воспоставува основен сооднос на надоврзување, поточно на градација. Таа треба да мисли не само за себе ами и за она девојче што е со неа."},{"word":"ами","type":"чест.","description":"За изразување неверување во искажаното во наредниот исказ. Ами, како да не и тоа ќе се случело."},{"word":"амин","type":"изв.","description":"Означување крај на молитва, со значење: вистина е, така е. На секое амин луѓето се крстеа. Сега и во сите времиња, амин."},{"word":"аминува","type":"несв.","description":"Без размислување почитува нечија волја, прифаќа нешто без да размисли. Насобраните селани само аминуваа, а длабоко во срцето чувствуваа омраза."},{"word":"аминџија","type":"м.","description":"Поддржувач на некого или на нечија идеја или став без размислување. Во селото имаше неколку аминџии на чорбаџијата."},{"word":"амка","type":"несв.","description":"Се обидува да касне малку од нешто, поврзано со обичај за Прочка. Во собата децата го амкаа јајцето."},{"word":"амнезија","type":"ж.","description":"Губење на способноста за паметење. По несреќата човекот имаше амнезија."},{"word":"амнестија","type":"ж.","description":"Акт на законодавно тело со кој на осудениот делумно или целосно му се укинува правосилно изречената казна; помилување. Сите затвореници добија амнестија. Претседателот донесе указ за амнестија."},{"word":"амнестира","type":"св. и несв.","description":"Даде, дава амнестија. Владата ги амнестира сите политички затвореници."},{"word":"амонијак","type":"м.","description":"Безбојно гасно соединение на азот и водород; воден раствор на гасот. Сегашната светска продукција на азотни минерални ѓубриња првенствено се базира на синтетички амонијак."},{"word":"аморален","type":"прид.","description":"Што е без чувство за морал; неморален. Обвинението, а и некои сведоци, го товарат како асоцијален, неодговорен, аморален и бескарактерен човек."},{"word":"амортизација","type":"ж.","description":"Ублажување на физичко дејство. Хидрауличната амортизација овозможува долготрајно користење на овие машини."},{"word":"амортизер","type":"м.","description":"Направа, дел од возилото, од машина што служи за ублажување на ударите при движење. Новите амортизери се безбедно средство за заштита на машината."},{"word":"амортизира","type":"св. и несв.","description":"Ублажи, ублажува потрес при физичко дејство, овозможи, овозможува помала силина на физичкото дејство. Хидрауличната преса го амортизира притисокот врз предметот."},{"word":"аморфен","type":"прид.","description":"(мин.) Што нема кристална структура."},{"word":"ампер","type":"м.","description":"Единица за мерење на јачината на електричната струја."},{"word":"амперметар","type":"м.","description":"Инструмент за мерење на јачината на електричната струја."},{"word":"амплитуда","type":"ж.","description":"(физ.) Најголема оддалеченост од положбата на рамнотежа при нишање, најголема вредност што ја достигнува некоја величина што е подложена на периодични промени. Зголемување на амплитудата на движењата."},{"word":"амплитуден","type":"прид.","description":"Што се однесува на амплитуда."},{"word":"ампула","type":"ж.","description":"(фарм.) Херметички затворено стаклено шишенце со лек, раствор, серум и сл. за инјекција."},{"word":"ампутација","type":"ж.","description":"(мед.) Хируршко отстранување на дел од телото. Во хируршкиот центар докторите му извршија ампутација на едната нога."},{"word":"ампутира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, извршува ампутација."},{"word":"Амстердам","type":"м.","description":"Главен град на Холандија."},{"word":"Амур","type":"м.","description":"Река во Азија."},{"word":"амут","type":"м.","description":"Дел од коњска запрежна опрема кој се става на вратот на коњот. Беше слабичко животно, грбот му беше полн рани од амутите."},{"word":"амфибија","type":"ж.","description":"(биол.) а) Водоземец, животно кое живее и на копно и во вода (жаба, дождовник). Амфибијата навлегуваше во таинствениот успиен и студен океан. б) Билка која расте и на земја и во вода (трска, дива перуника)."},{"word":"амфитеатар","type":"м.","description":"Театар или циркус кај старите Грци и Римјани со кружни или полукружни скалесто поставени седишта. Тоа е огромен простор со ѕидови, влажни камења, столбови и еден амфитеатар – тука понекогаш се прикажуваа антички драми."},{"word":"амфитеатрален","type":"прид.","description":"Што има облик на амфитеатар."},{"word":"амфора","type":"ж.","description":"Земјен сад со тесно грло и дно, со две рачки. Стара амфора. Потоната амфора. Разбиена амфора."},{"word":"ан","type":"м.","description":"Гостилница со преноќиште, селска и друмска меана. Спиеја во анот, покрај патот."},{"word":"анабаптизам","type":"м.","description":"Христијанска секта што бара повторно крштевање на зрела возраст, кога човекот ќе стане свесен за тој чин."},{"word":"анабаптист","type":"м.","description":"Припадник на анабаптистичка секта."},{"word":"анаграм","type":"м.","description":"Загатка што се добива со обратно читање или со преместување на буквите и слоговите."},{"word":"Анадолија","type":"ж.","description":"Област во Централна Турција."},{"word":"аналгетик","type":"м.","description":"Средство за смирување на болка."},{"word":"анали","type":"и.","description":"Летопис, годишник, опис на историски настани по години. Во воените анали не е познато партнерите пред борбата да си ја откриваат тактиката."},{"word":"анализа","type":"ж.","description":"Откривање факти и изведување заклучоци преку расчленување на целината на нејзините составни елементи. Нашите досегашни анализи не ги дадоа посакуваните резултати. Длабинската анализа на драмскиот текст може да се прикаже со помош на овој метод. Тие извршија јазична анализа на неговите записи."},{"word":"анализатор","type":"м.","description":"Направа, апарат со кој се врши анализа. Анализаторот ги прикажува во проценти сите делови од оваа супстанција."},{"word":"анализира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, врши анализа, испита, испитува, проучи, проучува нешто преку анализа. Институтот ја анализираше водата во селските бунари."},{"word":"аналитика","type":"ж.","description":"Вештина и метода на расчленување на поимите, судовите и на заклучоците. Само со соодветна аналитика може да се прикаже степенот на загрозеноста на населението во ова подрачје."},{"word":"аналитичар","type":"м.","description":"Тој што се занимава со анализа, што истражува применувајќи аналитичка постапка."},{"word":"аналитичен","type":"прид.","description":"Што има својство на детално расчленување, што е добиен со расчленување. Аналитичен пристап. Аналитичен начин."},{"word":"аналоген","type":"прид.","description":"Што е по извесна особина сличен, што одговара на нешто друго. Тие споеви давале образец и за други, понови, аналогни поврзувања."},{"word":"аналогизам","type":"м.","description":"Заклучок или доказ врз основа на сличност."},{"word":"аналогија","type":"ж.","description":"Сличност по некое својство, обележје или во некој однос меѓу предмети, појави, поими."},{"word":"аналфабет","type":"м.","description":"Тој што не знае да чита и да пишува; неписмен."},{"word":"аналфабетизам","type":"м.","description":"Неписменост."},{"word":"анама","type":"ж.","description":"Жена, сопруга, госпоѓа, дама. Единствениот пат да ја има девојката како вистинска анама, беше нејзиното потурчување."},{"word":"анамнеза","type":"ж.","description":"Историја на болеста; податоци за поранешната здравствена состојба на болниот."},{"word":"ананас","type":"м.","description":"Суптропско растение и плод; Ananas sativus."},{"word":"анархизам","type":"м.","description":"Социјална теорија што ја отфрла потребата од власт и пропагира целосна слобода на личноста. Се истакна со остри говори против анархизмот на младите."},{"word":"анархија","type":"ж.","description":"Безвластие, отсуство на утврден поредок, хаос, неред. Феудална анархија. Ваквиот хаос води кон анархија."},{"word":"анархист","type":"м.","description":"Приврзаник на анархизмот."},{"word":"анархистичен","type":"прид.","description":"Што има обележје на анархи Анархистичен став. Анархистички бунт."},{"word":"анархичен","type":"прид.","description":"Што има особини на анархија."},{"word":"анархо-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки со значење анархичен (анархокомунист, анархокомунизам, анархолиберализам, анархолибералист, анархосиндикализам, анархосиндикалист и др.)."},{"word":"анасон","type":"м.","description":"Едногодишна лековита билка со многу пријатен мирис; се употребува во народната медицина или како зачин; Pimpinella anisum."},{"word":"анасонка","type":"ж.","description":"Ракија зачинета со анасон. Фрлив едно стодрамче анасонка. Нарачаа по една анасонка."},{"word":"анасонов","type":"прид.","description":"Што е од анасон, што се однесува на анасон. Анасонова ракија."},{"word":"анатема","type":"ж.","description":"Проклетство со кое се исклучува некој од црквата. Папата изрече анатема кон овие безверници и кон нивното дело."},{"word":"анатемник","type":"м.","description":"Проклетник, оној што носи лошо, немир и зло. Од таквите анатемници селото ни се запусте."},{"word":"анатемоса","type":"св.","description":"Црквата или нејзин претставник проколне, проколнува некого или нешто. Црквата го анатемоса нивното семејство."},{"word":"анатомија","type":"ж.","description":"Наука што ги проучува составот и градбата на живите суштества. Анатомија на човекот. Анатомија на окото. Анатомија на билките."},{"word":"анафора","type":"ж.","description":"Повторување на исти зборови во почетокот на два или повеќе стиха едноподруго. Јас си идам .../ Јас си сретив ..."},{"word":"анахрон","type":"прид.","description":"Застарен, несовремен. Анахрона методологија. Анахронична фигура"},{"word":"анахронизам","type":"м.","description":"Тоа што е застарено, несовремено. Стереотипните домашни задачи претставуваат анахронизам."},{"word":"анационален","type":"прид.","description":"Што нема национално чувство."},{"word":"ангажира","type":"св. и несв.","description":"Задолжи, задолжува некого за вршење на некаква дејност. Наставникот ги ангажира учениците во повеќе слободни активности."},{"word":"ангажман","type":"м.","description":"Работна обврска, задолжение."},{"word":"ангарија","type":"ж.","description":"Присилна работа, кулук. Народот мора да плаќа по десет именувани и безимени даноци, облози и ангарија."},{"word":"ангел","type":"м.","description":"Замислено небесно крилато суштество во човечки облик. Ќе гледаме ангели во фреските. Шестокрилен ангел од највисок ред."},{"word":"ангелосан","type":"прид.","description":"Многу уплашен, блед, исплашен. Беше ангелосан, необично, тивко, среќно се смешкаше."},{"word":"ангелски","type":"прид.","description":"Што се однесува на ангел. Ангелски крилја."},{"word":"ангина","type":"ж.","description":"Воспаление на грлото, особено на крајниците. Нема висока температура, некоја настинка е, треска, некоја ангина."},{"word":"Ангкор","type":"м.","description":"Област во Камбоџа, Азија, во која се наоѓало древното Кмерско Кралство."},{"word":"Англија","type":"ж.","description":"Земја во Велика Британија."},{"word":"англист","type":"м.","description":"Лице што се занимава со англистика."},{"word":"англистика","type":"ж.","description":"Наука за англискиот јазик и литературата."},{"word":"Англосаксонец","type":"м.","description":"Припадник на народи и држави со англиски говорен јазик."},{"word":"англофил","type":"м.","description":"Лице што е пријателски настроено кон Англија."},{"word":"англофилство","type":"ср.","description":"Пријателско настроение кон Англија."},{"word":"англофоб","type":"м.","description":"Лице што не ја поднесува Англија."},{"word":"Ангола","type":"ж.","description":"Држава во Африка."},{"word":"ангора","type":"ж.","description":"Вид мачка, коза или зајак со долго свилесто влакно."},{"word":"ангорка","type":"ж.","description":"Вид мачка со долги свилести влакна; ангора Напудрени ангорки мижуркаат со стаклени очи."},{"word":"ангро","type":"прил.","description":"На големо, во големи количини. Трговец на ангро."},{"word":"Андалузија","type":"ж.","description":"Област во Шпанија."},{"word":"Анди","type":"и.","description":"Планински масив во Јужна Америка."},{"word":"Андора","type":"ж.","description":"Мала држава во Европа."},{"word":"Андора ла Вела","type":"ж.","description":"Главен град на Андора."},{"word":"анегдота","type":"ж.","description":"Кратка забавна сторија (обично) за познати личности. Анегдотите за неговите боемски подвизи ја рашириле славата на неговото име."},{"word":"анегдотичен","type":"прид.","description":"Што има обележје на анегдота, што е како анегдота. Една анегдотична епизода од животот на нашите луѓе."},{"word":"анекс","type":"м.","description":"Дополнителен прилог кон некој правен документ. Имаме еден анекс кон договорот. Се појави само основниот текст, а не и анексот."},{"word":"анексија","type":"ж.","description":"Едностран, насилствен акт на присоединување туѓа територија кон некоја држава."},{"word":"анектира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, врши анексија."},{"word":"анемија","type":"ж.","description":"(мед.) Малокрвност, слабокрвност."},{"word":"анемичен","type":"прид.","description":"Што боледува од анемија. Анемичен човек. Анемично дете."},{"word":"анемона","type":"ж.","description":"(бот.) Украсна билка, висока до 1 м. со крупни бели, розови и црвени цветови; Anemone hepatica."},{"word":"анестезија","type":"ж.","description":"Намалување или губење на чувството за болка."},{"word":"анестезиологија","type":"ж.","description":"Дел од медицината, наука за анестезијата."},{"word":"анестезира","type":"св. и несв.","description":"Даде, дава некому анестезија."},{"word":"анестетик","type":"м.","description":"Средство, лекарство што предизвикува привремено губење на чувството за физичка болка на телото или на некој негов дел. Во болницата му дале некој силен анестетик и тој не чувствувал ништо. Овие лекови се анестетици и кога се пијат, треба да се мирува."},{"word":"анестетика","type":"ж.","description":"Дел од медицината, наука за анестезијата."},{"word":"анестетичар","type":"м.","description":"Лекар-специјалист кој ја извршува анестезијата. При неговата операција учествуваа најдобрите анестетичари во државава."},{"word":"анилин","type":"м.","description":"Безбојна отровна течност што се употребува за производство на бои и на разни органски соединенија."},{"word":"анимален","type":"прид.","description":"Што потекнува од животно. Отпадни анимални материјали."},{"word":"анималист","type":"м.","description":"Уметник што црта или ваја животни."},{"word":"аниматор","type":"м.","description":"Цртач, уметник што изработува цртани филмови. Беше врвниот аниматор во минатиот век."},{"word":"анимација","type":"ж.","description":"Давање живот, оживување, давање душа."},{"word":"анимира","type":"св. и несв.","description":"Оживее, оживува, даде, дава душа; создаде, создава цртани филмови. Во почетокот на својата кариера тој ги анимира најдобрите кусометражни цртани филмови што беа видени дотогаш."},{"word":"анимозен","type":"прид.","description":"Што е злобен, непријателски расположен."},{"word":"анимозитет","type":"м.","description":"Особина на тој што е анимозен; анимозност."},{"word":"Анкара","type":"ж.","description":"Главен град на Турција."},{"word":"анкета","type":"ж.","description":"Собирање податоци преку однапред подготвени прашања чиишто одговори нудат информации за определено истражување. Тој вршеше масовни анкети. Овој статистички преглед е направен врз основа на анкетите за потеклото на родовите во село Лабуништа. Анкетата покажа дека мислењата се поделени."},{"word":"анкетар","type":"м.","description":"Лице што спроведува собирање податоци преку анкета за да се определи општо мислење за одделни прашања. Групата беше составена од десет анкетари."},{"word":"анкетен","type":"прид.","description":"Анкетен лист. Анкетно испитување."},{"word":"анкетира","type":"св. и несв.","description":"Собере, собира податоци со помош на анкета, на прашалник. Таа ги анкетира студентите на филолошкиот факултет. Обично новинарите анкетираат ненадејно."},{"word":"Анкона","type":"ж.","description":"Град во Италија."},{"word":"анода","type":"ж.","description":"Позитивна електрода."},{"word":"аноден","type":"прид.","description":"Што се однесува на анода."},{"word":"аномален","type":"прид.","description":"Што е неправилен, што е ненормален. Аномална појава."},{"word":"аномалија","type":"ж.","description":"Состојба, појава која не одговара на она што е нормално; неправилност, ненормалност. Овде се лекуваат аномалии на човечкиот организам, но не и пороци."},{"word":"анонимен","type":"прид.","description":"Што нема свое име, безимен. Анонимен воден простор без сеќавање и без историја."},{"word":"анонимка","type":"ж.","description":"Анонимен допис, пријава до надлежен орган."},{"word":"анонимус","type":"м.","description":"Непотпишано лице."},{"word":"аноргански","type":"прид.","description":"Што не подлежи на законите на живата, органска природа, неоргански. Анорганскиот свет е свет на целосна независност."},{"word":"анотација","type":"ж.","description":"Белешка, објаснение. Анотациите имаат чисто тематски карактер."},{"word":"ансамбл","type":"м.","description":"Уметничка група. Театарски ансамбл. Музички ансамбл. Актерски ансамбл."},{"word":"Ант","type":"м.","description":"Припадник на племе од Јужните Словени."},{"word":"антагонизам","type":"зам.","description":"Непомирлива спротивност, противречност, непријателство, соперништво. Верски антагони Социјален антагони"},{"word":"антагонист","type":"м.","description":"Непомирлив противник, непријател, соперник. Тој беше главниот антагонист во драмата."},{"word":"Анталија","type":"ж.","description":"Град во Турција на Средоземно Море."},{"word":"Антананариве","type":"ср.","description":"Главен град на Мадагаскар."},{"word":"антанта","type":"ж.","description":"Голема антанта ‒ сојуз меѓу Англија, Франција, САД, Русија и некои помали држави во времето на Првата светска војна. Мала антанта ‒ сојуз меѓу Кралството Југославија, Романија и Чехословачка во времето меѓу Првата и Втората светска војна."},{"word":"Антарктик","type":"м.","description":"Континент во најјужниот дел од Земјината топка."},{"word":"Антверпен","type":"м.","description":"Град во областа Фландрија, Белгија."},{"word":"антена","type":"ж.","description":"Спроводник за испраќање и примање радиобранови. Им требаше десетина минути да ја инсталираат антената, а потоа се подготвија за емисијата."},{"word":"антерија","type":"ж.","description":"Старинска горна облека, долга до под колена или куса до појас. Беше облечен во антерија на риги и модри шалвари."},{"word":"анти-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки со значење против ‒ која изразува спротивност од значењето на основниот збор: антидемократски, антидржавен, антитеза, антициклон и др."},{"word":"антиалкохолизам","type":"м.","description":"Движење против уживањето алкохолни пијалаци."},{"word":"антиалкохоличар","type":"м.","description":"Човек што не пие алкохол, што е противник на употребата на алкохолни пијалаци. Друштво на антиалкохоличари."},{"word":"антибиотик","type":"м.","description":"Лек што го уништува развојот на микроорганизмите (пеницилин, стрептомицин и др.)"},{"word":"Антига и Барбуда","type":"ж.","description":"Островска држава во Средна Америка."},{"word":"антидржавен","type":"прид.","description":"Противдржавен. Почнаа претреси кај сомнителните антидржавни елементи."},{"word":"антика","type":"ж.","description":"(само едн.) Стара грчко-римска култура."},{"word":"антиквар","type":"м.","description":"Трговец што се занимава со купопродажба на стари предмети и книги. Тој е прочуен антиквар што се занимава со трговија со ретки уметнички дела."},{"word":"антикварен","type":"прид.","description":"Што се однесува на антикварница. Антикварна книжарница."},{"word":"антикварница","type":"ж.","description":"Продавница за стари предмети. Таа лично го имаше купено портретот во една антикварница."},{"word":"антиквитет","type":"м.","description":"Стар предмет со уметничка вредност. На изложбата имаше антиквитети од разни временски периоди."},{"word":"Антили","type":"и.","description":"Група острови во Карипското Море."},{"word":"антилоп","type":"м.","description":"Кожа од антилопа. Чантата беше од антилоп."},{"word":"антилопа","type":"ж.","description":"Вид тропско животно слично на срна што живее во Африка; Antilope cervicarpa."},{"word":"антимон","type":"м.","description":"Кристален металоид со сребренобела боја што се користи за изработка на легури и др.; симбол Sb."},{"word":"антимонов","type":"прид.","description":"Што се однесува на антимон. Антимонова руда."},{"word":"антиномија","type":"зам.","description":"Противречност, спротивност, меѓусебно исклучување на два закона или на два суда (теза и антитеза). Во неговото творештво се препознаваше антиномијата реализам ‒ модерни"},{"word":"антипатија","type":"ж.","description":"Чувство на одвратност, одбивност спрема некого; Чувствуваше голема антипатија спрема новодојденецот."},{"word":"антипатичен","type":"прид.","description":"Што предизвикува антипатија, несимпатичен. Тој беше богат, антипатичен сноб од некое високо општество."},{"word":"антипод","type":"м.","description":"Лице, предмет или појава спротивно на друго лице, предмет или појава по квалитет, положба и сл. Другарувал за истата цел не само со ангелите, туку и со нивниот антипод ‒ ѓаволот."},{"word":"антиподен","type":"прид.","description":"Што се однесува, што има својство на антипод."},{"word":"антисемит","type":"м.","description":"Приврзаник на антисемитизмот."},{"word":"антисемитизам","type":"м.","description":"Непријателство, нетрпеливост спрема еврејскиот народ врз расна и национална основа."},{"word":"антиталент","type":"м.","description":"Човек без дарба, ненадарен. Перо беше антиталент за музика."},{"word":"антитеза","type":"ж.","description":"Спротивност, контраст. Појавите беа антитеза една на друга."},{"word":"антитело","type":"ср.","description":"Противотров што се создава во организмот за одбрана од болест."},{"word":"антифашизам","type":"м.","description":"Политичко движење против фашистичката идеологија."},{"word":"антифашист","type":"м.","description":"Тој што се бори против фашизмот."},{"word":"антихрист","type":"м.","description":"Безбожник, атеист, еретик. Не сакам јас на такви антихристи молитви да им читам."},{"word":"Антихрист","type":"м.","description":"Според христијанската религија, противник на Христос кој ќе се појави на Земјата пред Судниот ден."},{"word":"антиципација","type":"ж.","description":"Земање нешто однапред, аванс."},{"word":"антиципира","type":"св. и несв.","description":"Направи, правиили земе, зема нешто предвреме, пред истекот на некој рок, однапред."},{"word":"антологија","type":"ж.","description":"Збирка на одбрани дела од различни автори. Антологија на современата македонска поезија."},{"word":"антоним","type":"м.","description":"Збор со спротивно значење: лошо ‒ добро, лично ‒ грдо."},{"word":"антонимен","type":"прид.","description":"Што се однесува на антоним. Антонимен однос."},{"word":"антонимија","type":"ж.","description":"Својство на спротивно значење кај некои зборови."},{"word":"антракс","type":"м.","description":"Црн пришт, заразна болест кај животните и кај луѓето."},{"word":"антрацит","type":"м.","description":"Камен јаглен со висока калоричност и со сјајна црна боја."},{"word":"антре","type":"ср.","description":"Мало претсобје, предворје. Малечкото претсобје, некој вид антре на ателјето, беше полно народ."},{"word":"антропо-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки што означуваат дека нешто е во врска со човек, за човек, човечки (антропологија)."},{"word":"антрополог","type":"м.","description":"Специјалист по антропологија."},{"word":"антропологија","type":"ж.","description":"Наука за потеклото, развитокот и биолошката природа на човекот."},{"word":"ануитет","type":"м.","description":"Износ со кој се отплаќа долгорочен заем."},{"word":"анулира","type":"св. и несв.","description":"Поништи, поништува, прогласи, прогласува за неважечки."},{"word":"анус","type":"м.","description":"Заден отвор на дебелото црево кај човек или кај животно."},{"word":"анфас","type":"прил.","description":"Отспреди. Сликарот го црташе анфас, а не од профил."},{"word":"анџак","type":"прил.","description":"Бидејќи, и така, штом. Анџак си тука, да ја завршиме работата."},{"word":"анџар","type":"м.","description":"Долг, тенок и извиен нож, остар од двете страни."},{"word":"анџија","type":"м.","description":"Сопственик на ан. Анџијата рано го отвори анот."},{"word":"аншлус","type":"м.","description":"Присилно приклучување, присоединување на туѓа територија."},{"word":"аорист","type":"м.","description":"Минато определено свршено време: дојдов; видов; реков."},{"word":"аорта","type":"ж.","description":"Главната артерија што излегува од левата преткомора на срцето."},{"word":"ап","type":"м.","description":"Лек во вид на плочка, таблета. Зема по два апа на ден."},{"word":"Апалачки Планини","type":"и.","description":"Планински масив во Северна Америка."},{"word":"апанажа","type":"ж.","description":"Годишна сума пари што му се исплаќа на владетелско семејство од државниот буџет. Апанажата на принцот претставуваше голема сума пари."},{"word":"апансаз","type":"прил.","description":"Ненадејно, одненадеж, неочекувано. Апансаз се појави, од никаде."},{"word":"апарат","type":"м.","description":"Сложено, готово изработено техничко средство што со вклучување врши или овозможува вршење определена работа. Фотографски апарат. Телефонски апарат."},{"word":"апаратура","type":"ж.","description":"Вкупност од апарати. Телефонска апаратура."},{"word":"апартман","type":"м.","description":"Стан со повеќе простории, комфорен стан. Имаше апартман во центарот на градот."},{"word":"апартхејд","type":"м.","description":"Политика на расна дискриминација, делење на населението врз расна основа."},{"word":"апатија","type":"ж.","description":"Отапеност на чувствата, рамнодушност, безволие, незаинтересираност. Беше во апатија, не забележуваше ништо наоколу."},{"word":"апаш","type":"м.","description":"Крадец, разбојник, џепчија. Ми влегле апаши во куќата."},{"word":"апе","type":"несв.","description":"Каса, гризе. Јас си ги апев во бес прстите. Ова куче многу апе."},{"word":"апеж","type":"м.","description":"Јадеж, непријатно чувство на кожата што тера на чешање. Беше готов да се расплаче од ужасен апеж."},{"word":"апел","type":"м.","description":"Повик (за солидарност, за помош и сл.). Упати апел. Одговори на апел."},{"word":"апелација","type":"ж.","description":"Повисок суд до кој осудениот може да се жали. Апелацијата ќе ги разгледа нивните жалби и навремено ќе им одговори."},{"word":"апелационен","type":"прид.","description":"Што се однесува на апелација. Апелационен суд. Апелациона комисија."},{"word":"апелира","type":"св. и несв.","description":"Упати, упатува повик; се обрати, се обраќа кон некого за помош, за соработка или за поткрепа. Мисирков апелира кон македонската интелигенција да се откине од силите што ја разединуваат. Министерството за здравство апелира да не се користи водата за пиење."},{"word":"Апенини","type":"и.","description":"Планински масив во Европа."},{"word":"Апенински Полуостров","type":"м.","description":"Полуостров во Европа."},{"word":"аперитив","type":"м.","description":"Алкохолен пијалак што се пие пред јадење за зголемување на апетитот. Пред вечерата нè послужија со аперитив."},{"word":"апетит","type":"м.","description":"(само едн.) Желба за јадење. Има апетит. Нема апетит. Го изгубил апетитот."},{"word":"Апија","type":"ж.","description":"Главен град на Самоа."},{"word":"апла","type":"прил.","description":"Отворено, директно. Не ме сака повеќе, апла ми кажа!"},{"word":"аплаудира","type":"несв.","description":"Одобрува, поздравува со ракоплескање определен настап, постапка, говор и сл. На таква храброст секој ќе аплаудира. Публиката почна да аплаудира уште во средината на претставата. Народот аплаудираше како поздрав до високиот гостин."},{"word":"аплауз","type":"м.","description":"Ракоплескање, одобрување со ракоплескање. Настапот беше проследен со силен аплауз."},{"word":"апликативен","type":"прид.","description":"Применлив, погоден за употреба. Апликативна програма. Апликативен модел."},{"word":"апликација","type":"ж.","description":"Примена, употреба. Авионот и хеликоптерот се користат за апликација на хербицидите."},{"word":"аплицира","type":"св. и несв.","description":"Примени, применува, практично употреби, употребува нешто. Овие барања треба да ги аплицирате во оценувањето на знаењето."},{"word":"апне","type":"св.","description":"Касне; апе. Оваа жена ја апна куче. Него го апнала змија, сега бега и од гуштер."},{"word":"апогеј","type":"м.","description":"(астр.) Најоддалечената точка меѓу Земјата и Месечината, или меѓу Земјата и Сонцето."},{"word":"апоен","type":"м.","description":"Износ за целосно исплаќање долг."},{"word":"Апокалипса","type":"ж.","description":"(рел.) Последниот дел од Новиот завет во кој се зборува за крајот на светот, „Откровението на апостол Јован“."},{"word":"апокриф","type":"м.","description":"Религиозен спис со библиска содржина што не е канонски признаен за веродостоен. Средновековни апокрифи."},{"word":"апокрифен","type":"прид.","description":"Што настанал како апокриф, што има обележје на апокриф. Ракописите имаа апокрифен карактер."},{"word":"аполитичен","type":"прид.","description":"Што е незаинтересиран за политика."},{"word":"апологет","type":"м.","description":"Бранител на христијанството."},{"word":"апологетика","type":"ж.","description":"Специјалност во теологијата што има задача да го брани христијанското учење."},{"word":"апологија","type":"ж.","description":"Пофалба, говор или спис за одбрана на некого или на нешто."},{"word":"апостол","type":"м.","description":"Ученик на Христос. Апостол Петар. Апостол Јован. Апостол Павле."},{"word":"апостолка","type":"ж.","description":"Вид лесни сандали или влечки кои имаат дел меѓу палецот и соседниот прст. Неговите апостолки се беа излижале кај петиците."},{"word":"апостолство","type":"ср.","description":"Служба, дејност кај апостолите; проповедање."},{"word":"апостроф","type":"м.","description":"Знак за одбележување испуштен глас."},{"word":"апострофира","type":"св. и несв.","description":"Стави, става апостроф. Во некои примери го апострофираме е."},{"word":"апотеоза","type":"ж.","description":"Во антиката: обред на воздигнување, прогласување некого (владетел, цар и сл.) за божество."},{"word":"април","type":"м.","description":"Четвртиот месец во годината; тревен."},{"word":"априли-ли-ли","type":"изв.","description":"Се употребува на први април, денот на шегите, кога некој ќе се пошегува."},{"word":"априорен","type":"прид.","description":"Што му претходи на искуството и практиката, независен од нив."},{"word":"априори","type":"прил.","description":"Независно од искуството, без претходни знаења, произволно. Предноста и неопходноста на таквиот назив се априори очигледни."},{"word":"апс","type":"м.","description":"Затвор. А мене ме држеа по цел месец в апс секоја година."},{"word":"апсанџија","type":"м.","description":"Лице што работи како чувар во затвор. Апсанџијата одеше полека зад мене."},{"word":"апсеник","type":"м.","description":"Затвореник, казненик. Чу од разговорот на апсениците дека управникот на затворот бил некој арен човек."},{"word":"апси","type":"несв.","description":"Става некого во затвор; лишува од слобода. Тие ќе го апсат како што ги апселе сите што ја сакаат земјата и својот народ. Него го апсеа кога треба и кога не треба."},{"word":"апсида","type":"ж.","description":"Полукружна и полусводеста ниша во ѕидот на некоја градба."},{"word":"апсолвент","type":"м.","description":"Студент што ги запишал и што ги заверил сите семестри и добил право да ги полага завршните испити. Апсолвентите отидоа на еднодневен излет."},{"word":"апсолвира","type":"св. и несв.","description":"Заврши, завршува со слушање на предавањата на некој факултет. Откако апсолвира на Економскиот, тој се запиша на Правниот факултет."},{"word":"апсолутен","type":"прид.","description":"Полн, потполн, чист, совршен; независен, неограничен, безусловен. Апсолутна победа. Апсолутна чистота. Апсолутна тишина. Апсолутна власт. Апсолутен господар."},{"word":"апсолутизам","type":"м.","description":"Неограничено владеење на еден човек (или на група луѓе) без контрола и ограничување; самовластие, самодржавие."},{"word":"апсолутизира","type":"св. и несв.","description":"Земе, зема некој став, оцена за нешто, некое мислење за некоја појава како неограничено, безусловно применливо и за други нешта или појави."},{"word":"апсолутист","type":"м.","description":"Апсолутен владетел."},{"word":"апсорбира","type":"св. и несв.","description":"Впие, впива, прими, прима во себе, во својот состав. Ситните ресички ги апсорбираат хранливите материи. Хартијата ја апсорбира течноста и се обојува од неа."},{"word":"апсорбираност","type":"ж.","description":"Резултат, состојба од впивање, примање во себе. Апсорбираноста се зголемува со зголемувањето на хумусот во почвата."},{"word":"апсорпција","type":"ж.","description":"Впивање, примање во себе. Апсорпцијата на течноста при овој обид се извршува многу бргу. Во тенките црева се одвива речиси целосната апсорпција."},{"word":"апстинент","type":"м.","description":"Лице што се воздржува од нешто, не сака да учествува во некаква дејност. Toj е еден таков апстинент кога се во прашање млади жени. Апстиненти имаше и меѓу студентите, тие само седеа и молчеа."},{"word":"апстиненција","type":"ж.","description":"Воздржаност, присебност со откажување од нешто, од некаква дејност. Мојата апстиненција не му пречеше никому. Долгата апстиненција го направи своето."},{"word":"апстинира","type":"св. и несв.","description":"Се воздржи, се воздржува од учество во некаква дејност. Во последно време тој апстинира на семејните веселби, ниту јаде ниту пие."},{"word":"апстракт","type":"м.","description":"Кус извадок од некој текст, расправа, студија; резиме."},{"word":"апстрактен","type":"прид.","description":"Што потекнува од апстракција, замислен, обопштен; што постои само како поим."},{"word":"апстракција","type":"ж.","description":"Изделување на особини на предмети и појави со цел да се најде заедничкото, општото, суштественото."},{"word":"апстрахира","type":"св. и несв.","description":"Оддели, одделува, издвои, издвојува; групира одделно за да се добие заклучок за нешто, оттргне, оттргнува нешто од целост. Тој ги апстрахираше примерите кои ја потврдуваат оваа појава."},{"word":"апстрахираност","type":"ж.","description":"Исклученост, издвоеност од определена целина. Апстрахираноста на субјективното изнесување ја зголемува вредноста на делото. Принципот на апстрахираност или изделеност е основната карактеристика на тој метод."},{"word":"апсурд","type":"м.","description":"Бесмислица, нелогичност, глупост, невозможност."},{"word":"апсурден","type":"прид.","description":"Бесмислен, нелогичен, глупав, невозможен. Со своето однесување често се доведува во апсурдни и невозможни ситуации."},{"word":"апсцес","type":"м.","description":"Гноен оток, гноење."},{"word":"аптека","type":"ж.","description":"Продавница во која се подготвуваат и се продаваат лекови."},{"word":"аптекар","type":"м.","description":"Човек што подготвува и што продава лекови; фармацевт."},{"word":"аптекарство","type":"ср.","description":"Аптекарска дејност."},{"word":"ар","type":"м.","description":"Просторија за коњи и говеда, обор, штала. Ги поведе коњите кон арот."},{"word":"ар","type":"м.","description":"Единица за мерење површина, сто квадратни метри."},{"word":"араба","type":"ж.","description":"Запрежна кола."},{"word":"арабаџија","type":"м.","description":"Човек чиешто занимање е да превозува стока со запрежна кола."},{"word":"арабаџилак","type":"м.","description":"Арабаџиска дејност."},{"word":"арабеска","type":"ж.","description":"Орнамент, шара карактеристична за ориенталната уметност изведена со геометриски и растителни елементи. Ѕидовите беа ишарени со арабески од цвеќиња врз светлосина боја."},{"word":"Арабиска Пустина","type":"ж.","description":"Пустина на Арабискиот Полуостров."},{"word":"Арабиски Полуостров","type":"м.","description":"Полуостров во Азија."},{"word":"Арабиско Море","type":"ср.","description":"Море што го опколува јужниот дел и дел од источниот брег на Арабискиот Полуостров."},{"word":"арабистика","type":"ж.","description":"Наука за арапскиот јазик, литература и култура."},{"word":"Арабјанец","type":"м.","description":"Жител на средновековиот Арабиски Калифат."},{"word":"арак","type":"м.","description":"Единица за мерење хартија; табак."},{"word":"Аралско Езеро","type":"ср.","description":"Солено езеро во Азија, меѓу Казахстан и Узбекистан."},{"word":"арам","type":"и.","description":"(само едн.) м. Проклетство."},{"word":"арамбаша","type":"м.","description":"Водач на арамии."},{"word":"арамија","type":"м.","description":"Крадец, разбојник. Кој беше арамијата, а кој чесниот, кој грабаше, а кој чуваше? Ме држи пред минувачите како фатен арамија."},{"word":"арамилак","type":"м.","description":"Кражба, разбојништво. Живееше од арамилак."},{"word":"арамолебец","type":"м.","description":"Неработник, легач, мрзлив човек. Вие сите сте трутови, арамолепци!"},{"word":"аранжер","type":"м.","description":"Уредувач, подготвувач, лице што средува нешто (цвеќе, излог и сл.). Момчето работеше неколку години како аранжер на скопските излози."},{"word":"аранжира","type":"св. и несв.","description":"Убаво, со смисла уреди, уредува, подготви, подготвува. Ученици од уметничкото училиште ги аранжираа излозите. Млади девојчиња го аранжираа цвеќето. Одборот ја аранжира целата свеченост."},{"word":"аранија","type":"ж.","description":"Голем бакарен котел. Куќа без аранија не бидува."},{"word":"Арап","type":"м.","description":"Припадник на народ во Северна Африка и Блискиот Исток."},{"word":"арар","type":"м.","description":"Голема вреќа. Грабнаа јутени вреќи и арари. Дојде со два козинави арара."},{"word":"арач","type":"м.","description":"Данок што се собирал во времето на османската власт од немуслиманското население. Собираа арач по една лира од глава."},{"word":"арачлија","type":"м.","description":"Човек што собирал арач, даночник. Идат арачлии арач да собираат"},{"word":"арбитер","type":"м.","description":"Судија. Спортските арбитри не се покажаа во вистинска светлина оваа сезона. Браќата беа арбитри на ова светско првенство."},{"word":"арбитража","type":"ж.","description":"Судење и пресуда на определен суд. Тој не ја прифати нивната арбитража. Судијата изврши арбитража и со тоа го затвори процесот."},{"word":"арбитрира","type":"св. и несв.","description":"Земе, зема учество во арбитража; пресуди, пресудува, донесе, донесува оцена за определена ситуација. Претставниците на овие држави арбитрираа во спорот."},{"word":"аргат","type":"м.","description":"Наемен работник. Аргатите се враќаа од полето. Аргатот стискаше в раце едно парче сув пченкарник. Немаше што да работи, та се стори аргатин."},{"word":"аргатлак","type":"ж.","description":"Наемна работа. Никој не се збогатил од аргатлак по туѓи ниви."},{"word":"аргатува","type":"несв.","description":"Работи како аргат, е аргат. Мајка ми преку цело лето аргатуваше за по два гроша на ден во селото. Тој аргатуваше по туѓи ниви."},{"word":"аргач","type":"м.","description":"Простор пред трло ограден со прачки каде што се чува ситен добиток, обично овци. Овците останаа сами во аргачот, пред колибата."},{"word":"Аргентина","type":"ж.","description":"Држава во Јужна Америка."},{"word":"арго","type":"ср.","description":"Таен јазик на еден социјален слој или на група луѓе неразбирлив за другите."},{"word":"аргумент","type":"м.","description":"Доказ, образложение, тоа со кое може да се докаже нешто. Во случај на спор, неговото присуство е најсилниот аргумент."},{"word":"аргументација","type":"ж.","description":"Целокупност на документи со кои се докажува нешто. Целата аргументација беше сместена во досието на осудениот. Лажната аргументација беше приложена до надлежниот судија. Научна аргументација."},{"word":"аргументира","type":"св. и несв.","description":"Изнесе, изнесува аргументи. Таа ја аргументира секоја негова постапка. Доајенот аргументираше со логиката на научник."},{"word":"Ардени","type":"и.","description":"Планински масив во Европа."},{"word":"ареал","type":"м.","description":"Област, подрачје на распространетост на некој вид, род, растенија, животни. Во тој ареал одредени растителни видови не успеваат."},{"word":"арен","type":"прид.","description":"Добар. Арен човек. Арна работа."},{"word":"арена","type":"ж.","description":"(истор.) Ограден простор на кој во античко време се изведувале разни игри или борби. Гладијаторот страдаше во арената."},{"word":"аренда","type":"ж.","description":"Закупување на обработливо земјиште. Ја зедов земјата под аренда."},{"word":"ареса","type":"св.","description":"Почувствува симпатија кон некого, кон нешто. Мајсторот го ареса момичето, го ареса и си го зеде. Свекрвата ја ареса постапката на сватовите."},{"word":"Ариец","type":"м.","description":"Термин за припадник на индоевропските народи."},{"word":"арија","type":"ж.","description":"Пеење со инструментална придружба, најчесто во опера; мелодија, напев. Оперска арија. Позната арија."},{"word":"аристократ","type":"м.","description":"Човек од благородничко потекло или произведен во благородник. По дух е аристократ, а по тело плебеец."},{"word":"аристократија","type":"ж.","description":"Политичко уредување во кое владеат аристократи, благородници; благородништво, висока класа. Револуцијата го искоренува кралството во кралот, аристократијата во благородникот."},{"word":"аристократски","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на аристократ, аристократка и на аристократија."},{"word":"аритметика","type":"ж.","description":"Дел од математиката; наука за броевите, изразени со бројки, и за сметањето со нив."},{"word":"аритмија","type":"ж.","description":"Неправилен, нерамномерен ритам."},{"word":"аритмичен","type":"прид.","description":"Што се однесува на аритмија."},{"word":"арка","type":"ж.","description":"Брод со кој, според Библијата, се спасил Ное од потопот."},{"word":"аркада","type":"ж.","description":"(архит.) Отворен трем со столбови под низа од арки, лакови. На аркадите и на покривите има модерни варијанти на арабеска."},{"word":"Арктик","type":"м.","description":"Област во најсеверниот дел од Земјината топка."},{"word":"Арктички Океан","type":"м.","description":"Океан во Арктикот."},{"word":"армада","type":"ж.","description":"Голема воздушна или морска воена флота. Оружјата и армадите што се кревале против неа не можат да се добројат."},{"word":"армас","type":"м.","description":"Свршувачка. По една недела направија армас. Армасот не им се погоди."},{"word":"армаса","type":"св.","description":"Посврши; направи свршувачка. За Велигден соседите ја армасаа ќерката."},{"word":"армасар","type":"м.","description":"Стројник, посредувач за да дојде до свршувачка. Бојан беше единствениот армасар во селото."},{"word":"армасник","type":"м.","description":"Свршеник. По една година тој ѝ стана армасник. Тие беа армасници неколку години."},{"word":"арматура","type":"ж.","description":"Метални делови во градежништвото кои претставуваат конструкција што ја држи градбата. Проверката покажа дека арматурата била слаба и затоа се урнале двата столба. Арматурата на мостот попушти бидејќи беше од неквалитетно железо."},{"word":"армија","type":"ж.","description":"Целокупна воена сила на една држава; војска. Армија на нашата држава."},{"word":"армира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави метална конструкција на градежен објект, постави, поставува арматура. Секоја рамка ја армираа со повеќе редови поцинкуван тел. Тие ги армираа и страничните ѕидови за да ја зацврстат градбата."},{"word":"армирач","type":"м.","description":"Градежен работник што се занимава со армирање, што армира. Армирачите дојдоа до местото каде што требаше да се гради мостот."},{"word":"аро","type":"ср.","description":"Стар човек, најчесто во изразот старо-аро."},{"word":"арогантенарогантниот","type":"прид.","description":"Надмен, вообразен, дрзок, наперчен. Се покажа како одбивна личност, арогантна и неподнослива."},{"word":"ароганција","type":"ж.","description":"Надменост, вообразеност, дрскост, наперченост. Ме одби со невидена ароганција."},{"word":"арома","type":"ж.","description":"Пријатен мирис. Липата и без лимон има пријатна арома."},{"word":"аромат","type":"м.","description":"Зачин; мирисливо средство."},{"word":"ароматен","type":"прид.","description":"Мирислив. Ароматна состојка. Ароматичен чај"},{"word":"арпа","type":"ж.","description":"Нелупен ориз. Го мереа степенот на влажност на арпата."},{"word":"арпаџик","type":"м.","description":"Кокар, ситен кромид за расад, лут кромид со тригодишен циклус на развиток. Веднаш по садењето на арпаџикот од дното се појавува сноп коренчиња, кој подоцна се зголемува во должина."},{"word":"арсен","type":"м.","description":"Хемиски елемент, еден од најсилните отрови; симбол As."},{"word":"арсенал","type":"м.","description":"Место за изработка и за чување оружје."},{"word":"арслан","type":"м.","description":"Лав."},{"word":"артерија","type":"ж.","description":"(мед.) Крвен сад што ја пренесува крвта од срцето кон другите органи на телото."},{"word":"артизам","type":"м.","description":"Стремеж во уметноста за искористување на сите стилски и технички средства за создавање врвно уметничко дело; висока уметност. Неговата уметност иако се одликуваше со артизам, беше ценета од публиката."},{"word":"артикл","type":"м.","description":"Производ, трговски предмет, стока. Продавницата беше снабдена со разновидни артикли."},{"word":"артикулација","type":"ж.","description":"Положба и функција на говорните органи при образувањето и изговорот на гласовите. Артикулацијата на одделни гласови е зависна од физиологијата на говорните органи. Гласови со вокална артикулација."},{"word":"артикулира","type":"св. и несв.","description":"Изведе, изведува артикулација, изговори, изговора јасно. Децата тешко ги артикулираат гласовите како што се р и л."},{"word":"артилерец","type":"м.","description":"Човек што служи во артилерија; топчија."},{"word":"артилерија","type":"ж.","description":"Род во војската вооружен со тешко огнострелно оружје, со топови и сл. Тешка артилерија."},{"word":"артист","type":"м.","description":"Уметник; актер. Артистот излезе на сцената."},{"word":"артритис","type":"зам.","description":"Воспаление на зглобовите; ревмати"},{"word":"Аруба","type":"ж.","description":"Остров во Карипското Море."},{"word":"архаизам","type":"м.","description":"(лингв.) Застарен збор во ретка употреба. Преданијата се карактеризираат со постоење на многубројни архаизми."},{"word":"архаизација","type":"ж.","description":"Стремеж да се употребуваат постари форми; архаизирање. Оваа постапка претставува стремеж за архаизација на писмената реч. Тој во практиката се стреми кон архаизација на формите во сопствената поезија."},{"word":"архаизира","type":"св. и несв.","description":"Даде, дава поархаичен облик; направи, прави нешто да изгледа постаро. Некои автори го архаизираат јазикот за да постигнат специфичен стилски ефект. Тој го архаизира целиот процес на производство, означувајќи го како рачна изработка на предмети."},{"word":"архаичен","type":"прид.","description":"Стар, древен, карактеристичен за минат историски период. Овде среќаваме многу архаични форми. Неговата смисла и логика се длабоко архаични."},{"word":"архангел","type":"м.","description":"Според христијанското верување, ангел од повисок ред. Архангел Михаил."},{"word":"археолог","type":"м.","description":"Човек што се занимава со археологија."},{"word":"археологија","type":"ж.","description":"Историска наука што се занимава со ископување и проучување на материјалните остатоци од старите култури и цивилизации."},{"word":"архетип","type":"м.","description":"Образец, модел, прв примерок. Тој претставуваше архетип за потомците."},{"word":"архив","type":"м.","description":"Установа каде што се примаат, се проучуваат и се чуваат стари документи. Архив на Македонија. Државен архив. Градски архив."},{"word":"архива","type":"ж.","description":"Одделение, служба во претпријатие или установа што работи со документи, акти, списи и сл."},{"word":"архивар","type":"м.","description":"Специјалист и службеник во архив. Архиварите ја средуваа документацијата за Институтот. Тој е архивар во нашата општина."},{"word":"архиварство","type":"ср.","description":"Архивска или архиварска дејност. Сега може да се каже дека архиварството во Македонија има своја традиција."},{"word":"архивира","type":"св. и несв.","description":"Подреди, подредува, складира и чува документи, списи, акти и слични пишани материјали во определена установа за натамошно проучување и потврдување. Цела недела службата ги архивираше документите. Тие ги архивираат пристигнатите писма."},{"word":"архивист","type":"м.","description":"Специјалист за проучување архивски материјал, тој што се потпира на архивски истражувања во својата работа."},{"word":"архиѓакон","type":"м.","description":"Повисоко звање за ѓакон, прв ѓакон."},{"word":"архиепископ","type":"м.","description":"Поглавар на црковна област од неколку епископии; митрополит."},{"word":"архиепископија","type":"ж.","description":"Црковна област под управа на архиепископ."},{"word":"архијереј","type":"м.","description":"Старешина на свештениците; владика."},{"word":"архимандрит","type":"м.","description":"Највисок чин во монашкиот ред; старешина на монасите во манастирите."},{"word":"архипелаг","type":"м.","description":"Група острови."},{"word":"архитект","type":"м.","description":"Специјалист по архитектура."},{"word":"архитектоника","type":"ж.","description":"(архит.) Вештина за складно комбинирање на деловите при градење; наука за градењето."},{"word":"архитектура","type":"ж.","description":"Наука за проектирање, изградба и уметничко обликување на градежни објекти."},{"word":"архитектурен","type":"прид.","description":"Што се однесува на архитектура."},{"word":"арчи","type":"несв.","description":"Троши пари. Сите пари ги арчеше за храна. Таа многу арчеше за фустани."},{"word":"аршин","type":"м.","description":"Стара мера за должина (помеѓу 65 и 75 сантиметри)."},{"word":"аршлама","type":"ж.","description":"Едногодишно растение, со главичка во земјата и издолжени листови, пера, сладок кромид; Allium fistulosum."},{"word":"ас","type":"м.","description":"Во картите за играње ‒ единица, најсилна карта."},{"word":"асе","type":"ср.","description":"Фино памучно платно за везење, изработка на постелнина и сл."},{"word":"асептичен","type":"прид.","description":"Што е заштитен од зараза; што е без заразни микроорганизми."},{"word":"асептички","type":"прид.","description":"Што спречува зараза, што е против зараза. Асептички средства."},{"word":"асиметрија","type":"ж.","description":"Отсуство на симетрија, несразмерност, нехармоничност, нееднаквост на деловите."},{"word":"асиметричен","type":"прид.","description":"Што не е симетричен, несразмерен."},{"word":"асимилатор","type":"м.","description":"Тојшто врши асимилација"},{"word":"асимилаторен","type":"прид.","description":"Претопувачки, присоединувачки со цел да се обезличи постоечкото. Македонската национална култура има својствена отпорност кон асимилаторните стремежи однадвор."},{"word":"асимилација","type":"ж.","description":"Претопување, присоединување при што се губи обележјето и се обезличуваат основните карактеристики. Македонското културно наследство беше објект на најсурова асимилација."},{"word":"асимилира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, врши асимилација."},{"word":"Асирија","type":"ж.","description":"Древна држава во Месопотамија."},{"word":"асистент","type":"м.","description":"Почетно наставно и научно звање на универзитет или во научна институција. Тој е асистент на филолошкиот факултет."},{"word":"асистира","type":"несв.","description":"Извршува работа на асистент. Две помлади колешки му асистираа на професорот при операцијата."},{"word":"аскер","type":"м.","description":"Војска. Голем аскер мина низ селото и зад себе пустош остави. Селата се наполнија со аскер."},{"word":"аскет","type":"м.","description":"Човек што се откажува од сетилните задоволства и се стреми кон морална и духовна чистота"},{"word":"аскетизам","type":"м.","description":"Религиозно учење што проповеда самоодрекување."},{"word":"аскетство","type":"ср.","description":"Начин на живот на аскетите."},{"word":"асли","type":"прид.","description":"прид. Вистински, прав. Се покажа асли човек."},{"word":"Асмара","type":"ж.","description":"Главен град на Еритреја."},{"word":"асолен","type":"прид.","description":"Добар, вреден, корисен. Зетот се погоди асолен човек."},{"word":"асонанција","type":"ж.","description":"Повторување на исти самогласки во еден стих."},{"word":"асортиман","type":"м.","description":"Избор на разни видови трговска стока. По продавниците можеше да се најде голем асортиман на производи."},{"word":"асоцијален","type":"прид.","description":"Што не е вклучен во општеството, незаинтересиран за општествениот живот и неговите норми; недружељубив."},{"word":"асоцијативен","type":"прид.","description":"Што се однесува на асоцијација; што здружува, што обединува. Асоцијативно размислување."},{"word":"асоцијација","type":"ж.","description":"Поврзување во свеста на едни поими и претстави со други."},{"word":"асоцира","type":"св. и несв.","description":"Поврзе, поврзува во свеста една појава со друга, предизвика, предизвикува асоцијација на нешто. Жолтата боја асоцира на нешто несакано, а виолетовата асоцира на таинственост. Овие стихови асоцираат на народната поезија. Советот ги асоцира двете здруженија во сојуз."},{"word":"аспарагус","type":"м.","description":"Повеќегодишно растение со долги, кревки, разгранети стебленца со ситни лушпести светлозелени ливчиња и бели или жолтеникави ситни цветчиња; некои подвидови се користат за исхрана, а некои како украсни растенија."},{"word":"аспект","type":"м.","description":"Гледиште, гледна точка, стојалиште. Тоа треба да се разгледа и од друг аспект."},{"word":"аспирант","type":"м.","description":"Човек што се стреми кон нешто, што сака да постигне нешто. Ќе се најде и евентуален аспирант на оваа фотелја."},{"word":"аспиратор","type":"м.","description":"Смукалка за гасови, прав, течности и др."},{"word":"аспирација","type":"ж.","description":"Желба, стремеж кон нешто. Аспирација за успех."},{"word":"аспирин","type":"м.","description":"Фабричко име за ацетилсалицилна киселина којашто се користи за намалување на зголемена телесна температура и на болки."},{"word":"аспра","type":"ж.","description":"Ситна сребрена пара (монета)."},{"word":"астал","type":"м.","description":"Маса. Асталот беше преполн со најразлични јадења."},{"word":"астар","type":"м.","description":"Постава; ткаенина за постава."},{"word":"астарка","type":"ж.","description":"Штица за конструкција за покрив."},{"word":"астма","type":"ж.","description":"Вид хронично заболување што се карактеризира со отежнато дишење и задушување; задув."},{"word":"астматичен","type":"прид.","description":"Што има астма, што боледува од астма, што потекнува од астма. Астматично кашлање. Астматично дишење."},{"word":"астраган","type":"м.","description":"Скапоцено јагнешко кадраво крзно со црна или темнокафеава боја. Шубара од астраган."},{"word":"астрален","type":"прид.","description":"Ѕвезден, што потекнува од ѕвезда. Астрален објект."},{"word":"Астрахан","type":"м.","description":"Град во Русија."},{"word":"астролог","type":"м.","description":"Човек што се занимава со астрологија."},{"word":"астрологија","type":"ж.","description":"Верување дека според поставеноста на ѕвездите може да се одреди човечката судбина."},{"word":"астроном","type":"м.","description":"Човек што се занимава со астрономија."},{"word":"астрономија","type":"ж.","description":"Наука за небесните тела."},{"word":"Асуан","type":"м.","description":"Град во Египет."},{"word":"Асунсион","type":"м.","description":"Главен град на Парагвај."},{"word":"асура","type":"ж.","description":"Рогозина. За пакување се користат слама, струганица или мов, заврзани во асури."},{"word":"асфалт","type":"м.","description":"Вид црна смола добиена како производ од нафта. Тие произведуваат асфалт во големи количини."},{"word":"асфалтен","type":"прид.","description":"Што е од асфалт, што се однесува на асфалт. Асфалтна облога. Асфалтен пат."},{"word":"асфалтира","type":"св. и несв.","description":"Обложи, обложува со слој од асфалт. Работниците за неколку дена ја асфалтираа улицата."},{"word":"ат","type":"м.","description":"Коњ. Јаваше на црн ат и мавташе со сабјата."},{"word":"атавизам","type":"м.","description":"Случај кога кај некои живи суштества се јавуваат некои особини наследени од многу далечни предци."},{"word":"атак","type":"ж.","description":"Вооружен напад. Атаките врз селото не престануваа."},{"word":"Атакама","type":"ж.","description":"Пустина во Јужна Америка."},{"word":"атакува","type":"св. и несв.","description":"Изврши, врши атака. Сега е време да се атакува, а не да се седи и да се молчи."},{"word":"атаман","type":"м.","description":"Старешина, водач на козаците."},{"word":"атар","type":"м.","description":"Подрачје што припаѓа на некое село или општина. Селски атар."},{"word":"аташе","type":"м.","description":"Дипломатски службеник што врши функција на советник за одредена област (за култура, за печат, за воени прашања и др.)."},{"word":"атеизам","type":"м.","description":"Безбожност, неверување во постоењето на бог, отсуство на религиозни чувства."},{"word":"атеист","type":"м.","description":"Приврзаник на атеизмот; безбожник."},{"word":"ателје","type":"ср.","description":"Просторија за работа на уметник или занаетчија, уметничка или занаетчиска работилница. Сликарско ателје. Фотографско ателје. Модно ателје. Фризерско ателје."},{"word":"Атена","type":"ж.","description":"Антички град држава на Атичкиот Полуостров."},{"word":"атентат","type":"м.","description":"Убиство на некоја позната личност."},{"word":"атентатор","type":"м.","description":"Убиец на некоја позната личност, извршител на атентат."},{"word":"атер","type":"м.","description":"Љубов, наклонетост, добра волја. Го направив од атер. За атер на мајка му му помогнав."},{"word":"атерџија","type":"м.","description":"Човек што прави нешто за атер; пресретлив човек."},{"word":"атест","type":"м.","description":"Писмена потврда, уверение. Атест за техничка исправност."},{"word":"Атика","type":"ж.","description":"Полуостров во Грција."},{"word":"Атина","type":"ж.","description":"Главен град на Грција."},{"word":"атипичен","type":"прид.","description":"Што отстапува од образецот, моделот; невообичаен, несекојдневен. Атипично однесување."},{"word":"атка","type":"ж.","description":"Вид игра со ореви."},{"word":"атлаз","type":"м.","description":"Свилена ткаенина со висок сјај."},{"word":"атлазен","type":"прид.","description":"Што е направено од атлаз."},{"word":"Атлантски Океан","type":"м.","description":"Океан, го опкружуваат Европа, Африка, Северна и Јужна Америка."},{"word":"атлас","type":"м.","description":"Збирка географски, историски или друг вид карти."},{"word":"Атлас","type":"м.","description":"Планински масив во североисточниот дел на Африка."},{"word":"атлет","type":"м.","description":"Развиен, снажен, спортски граден маж."},{"word":"атлетика","type":"ж.","description":"Гранка на спортот што опфаќа повеќе дисциплини (трчање, скокање, фрлање копје и др.). Атлетиката е кралица на спортовите."},{"word":"атлетичар","type":"м.","description":"Спортист што се занимава со атлетика."},{"word":"атмосфера","type":"ж.","description":"(само едн.) Воздушна обвивка околу Земјата."},{"word":"атом","type":"м.","description":"(физ. и хем.) Најмал дел од еден елемент што го задржува неговиот хемиски идентитет, составен од јадро и од електрони. Атомот го држат кохезиски сили. Молекулата е составена од атоми."},{"word":"Атос","type":"м.","description":"Планина во Грција."},{"word":"ат-пазар","type":"м.","description":"Пазар за коњи, сточен пазар. Отидоа да купат коњ на ат-пазар."},{"word":"атрактивен","type":"прид.","description":"Интересен, привлечен, примамлив, необичен. Атрактивна жена. Атрактивна облека. Атрактивно место."},{"word":"атракција","type":"ж.","description":"Нешто интересно, необично, занимливо. Неговиот мелодичен глас претставуваше атракција каде и да се појавеше."},{"word":"атрибут","type":"м.","description":"Карактеристика, својство, особина, одлика. Коњот се сметал за аристократски атрибут во класична Атика."},{"word":"атрибутивен","type":"прид.","description":"Што се однесува на атрибут; што врши служба на атрибут"},{"word":"атриум","type":"м.","description":"Претсобје; преден дел од храм."},{"word":"атрофија","type":"ж.","description":"(мед. и биол.) Смалување, слабеење, сушење на некој орган или ткиво поради негова недоисхранетост или долга неактивност. Специјалистот констатира атрофија на едниот бубрег. Атрофијата на стеблото на растенијата е знак за заболување."},{"word":"атрофира","type":"св. и несв.","description":"(мед.) Заостане, заостанува во развојот, не се развие, не се развива нормално. Органите за варење кај јагулите полека атрофираат во текот на целото патување. При оваа болест дел од мозочното ткиво постапно атрофира."},{"word":"ау","type":"изв.","description":"За изразување на изненадување или на чудење. Ау, колку си пораснал!"},{"word":"аугментатив","type":"м.","description":"Збор со наставка која го означува како големо, зголемено тоа што го именува зборот во своето основно значење; на пр.: куќа ‒ куќиште, човек ‒ човечиште."},{"word":"аугментативен","type":"прид.","description":"Што има својство на зголемување."},{"word":"аудиенција","type":"ж.","description":"Официјален прием кај лице на висока општествена положба. Претставниците на политичките партии беа примени на аудиенција кај Претседателот."},{"word":"аудитивен","type":"прид.","description":"Што се однесува на слухот; слушен. Аудитивен апарат."},{"word":"аудиториум","type":"м.","description":"Сала во којашто се држат предавања, слушална. Аудиториумот беше полн со публика."},{"word":"аудиција","type":"ж.","description":"Пробен настап на актери и пејачи пред комисија; проверување на гласовни, музички или актерски способности. Аудиција за пејачи. Аудиција за актери."},{"word":"аукција","type":"ж.","description":"Јавна продажба со наддавање. Аукција на уметнички слики."},{"word":"аула","type":"ж.","description":"Широка, отворена просторија, свечена сала, обично на факултетите, во училиштата и сл. Комеморацијата се одржа во аулата на факултетот."},{"word":"ауспух","type":"м.","description":"Цевка за испуштање на искористените гасови кај автомобилите."},{"word":"аут","type":"прил.","description":"Излегување на топката надвор од обележаниот простор на игралиштето."},{"word":"аутопсија","type":"ж.","description":"(мед.) Откривање на причината за смрт со сецирање. На умрениот му беше извршена аутопсија."},{"word":"аутсајдер","type":"м.","description":"(спорт.) Човек или тим, екипа од кои не се очекува победа на натпревар."},{"word":"аух","type":"изв.","description":"За изразување на изненадување, страв, чудење и сл. Аух, ме преплаши!"},{"word":"афазија","type":"ж.","description":"Неспособност за зборување, онеменост, намалена способност за разбирање на одделни зборови поради повреда на мозокот."},{"word":"афект","type":"м.","description":"Возбуда, вознемиреност, силно емоционално чувство манифестирано како несвесна активност и како ненормална психолошка состојба. Таа во афект не знае што зборува. Писмото го напиша во афект, но не го испрати. Можеш во афект да сториш страшни злосторства, неконтролирањето при афектот е страшна работа."},{"word":"афектација","type":"ж.","description":"Афектирање."},{"word":"афектен","type":"прид.","description":"Што се однесува на афект. Афектна состојба."},{"word":"афективен","type":"прид.","description":"Возбудлив, вознемирен, чувствителен, осетлив. Сето ова тој го изјави во афективна состојба. Неговото викање беше толкувано само како афективна реакција. Во неговото зборување е присутен и афективниот елемент."},{"word":"афектира","type":"св. и несв.","description":"Се преправи, се преправа, се однесува, реагира неприродно. Тој афектираше, паѓаше во буновна патетика, но јас не го ни погледнав. Таа пред луѓе афектира, покажувајќи неизмерна среќа."},{"word":"афера","type":"ж.","description":"Недозволена работа или непријатен случај што ќе дојде до очите на јавноста; скандал. Деновиве весниците беа преполни со афери од политиката."},{"word":"аферим","type":"изв.","description":"Браво!"},{"word":"аферист","type":"м.","description":"Човек што шири, што предизвикува афери."},{"word":"афинитет","type":"м.","description":"(хем.) Сила на хемиските елементи да се соединуваат меѓу себе."},{"word":"афион","type":"м.","description":"Едногодишно растение со високо тенко стебло, со крупни листови и со бели, сино-виолетови и црвени цветови; плодовите му се крупни шапки, чушки од кои се добива опиум."},{"word":"афионар","type":"м.","description":"Човек што обработува афион."},{"word":"афионов","type":"прид.","description":"Што е од афион. Афионова чушка."},{"word":"афирмативен","type":"прид.","description":"Потврден, успешен. Одговорот на ова прашање сам по себе е афирмативен."},{"word":"афирматор","type":"м.","description":"Тој што афирмира некого или нешто, некакви идеи и сл."},{"word":"афирмација","type":"ж.","description":"Потврда, поткрепа. Крсте ПетковМисирков е голем борец за афирмацијата на македонскиот народ и на неговиот јазик."},{"word":"афирмира","type":"св. и несв.","description":"Истакне, истакнува; потврди, потврдува. Тој ги афирмираше новите тенденции во македонската ликовна уметност."},{"word":"афиш","type":"ж.","description":"Оглас, плакат"},{"word":"афоризам","type":"м.","description":"Кратко, збиено искажана мудра мисла."},{"word":"афористичен","type":"прид.","description":"Што содржи афоризми, што има својство на афори"},{"word":"Африка","type":"ж.","description":"Континент."},{"word":"Африканер","type":"м.","description":"Припадник на белите староседелци со холандско потекло во Јужноафриканската Република."},{"word":"афродизијак","type":"м.","description":"Средство за зголемување на сексуалната моќ."},{"word":"ах!","type":"изв.","description":"За изразување различни расположенија и чувства (болка, тага, изненадување, чудење, радост, лутина и др.). Ах, бре детенце, јадење не јадеш, душата ми ја јадеш!"},{"word":"Ахаец","type":"м.","description":"Припадник на старогрчко племе."},{"word":"ахат","type":"м.","description":"Вид полускапоцен камен, минерал составен од повеќе видови кварц, лесно впива боја, се користи при изработка на накит."},{"word":"аха-ха!","type":"изв.","description":"За изразување смеа, смеење. Аха-ха, види си ја устата!"},{"word":"ацетон","type":"м.","description":"Безбојна течност со силен мирис што служи за растворање бои, лакови и сл."},{"word":"Ацтек","type":"м.","description":"Припадник на древен народ во денешно Мексико, Северна Америка."},{"word":"ачик","type":"прид.","description":"немен. прид. Отворен, јасен, бистар. Ачик човек. Ачик работа."},{"word":"ачиклија","type":"прид.","description":"Отворен човек."},{"word":"аџамија","type":"м.","description":"Неискусно, младо лице.Таа беше аџамија, младо девојче што не го знае животот. Млади аџамии, улави, не знаат што прават."},{"word":"аџамилак","type":"м.","description":"Неискусност, незрелост, неопитност."},{"word":"аџи","type":"претс.","description":"Збор што се става пред името за означување дека се работи за човек што бил на аџилак."},{"word":"аџија","type":"м.","description":"Човек што бил на поклонение во светите места, Мека за муслиманите и Ерусалим за христијаните."},{"word":"аџилак","type":"м.","description":"Поклонение во светите места."},{"word":"аш!","type":"изв.","description":"За нешто што е скриено, што го нема веќе, обично при обраќање на деца."},{"word":"ашик","type":"м.","description":"Љубов, мерак. Ашик се стори."},{"word":"ашик","type":"м.","description":"Коска од задното колено на животните; чашка."},{"word":"ашиќаре","type":"прил.","description":"Јавно, очигледно."},{"word":"ашка","type":"несв.","description":"Турка. Децата се ашкаа пред вратата. Девојчето го ашкаше братчето на клупата."},{"word":"ашканица","type":"ж.","description":"Турканица, бутканица, метеж. Одеднаш се стори една ашканица во чекалната и редот се загуби."},{"word":"ашколсум","type":"изв.","description":"Прекрасно, одлично, браво"},{"word":"ашладиса","type":"св.","description":"Накалеми."},{"word":"ашлак","type":"м.","description":"Неранимајко, мангуп. Таткови дворја ли дигнавте, бре ашлаци, та што сте се разгаштиле?!"},{"word":"ашлама","type":"ж.","description":"Калем."},{"word":"Ашхабад","type":"м.","description":"Главен град на Туркменистан."},{"word":"б","type":"глас","description":"Глас, звучна согласка во македонскиот стандарден јазик, уснена – според местото на образување, преградна – според начинот на образување."},{"word":"ба!","type":"изв.","description":"Изразува изненадување. Ба, ами сега што ќе правиме."},{"word":"баба","type":"ж.","description":"Мајка на родител. Мојата баба."},{"word":"баба","type":"м.","description":"вок. бабо. Татко."},{"word":"Баба","type":"ж.","description":"Планина во Македонија."},{"word":"бабаит","type":"м.","description":"Јунак, голем крупен маж. Седеле неколцина турски бабаити во една меана да пијат лута ракија"},{"word":"бабаитлак","type":"м.","description":"Јунаштво. Умните знаат дека бабаитлакот и со главата се плаќа."},{"word":"бабајко","type":"м.","description":"Доведи му ти невеста, нека работат обата како ние што му работиме на бабајка ти ..."},{"word":"бабалак","type":"м.","description":"Тест (татко на жената)."},{"word":"бабар","type":"м.","description":"Преправен човек, кој, на 14 јануари, оди по куќите и изведува игри и прави шеги во врска со празникот. Тајфите бабари што одат низ селата, од куќа на куќа, кога ќе се сретнат, стапуваат во битка. Од врв планина слегуваат бабари со ѕвонци."},{"word":"бабачко","type":"м.","description":"Човечиште, крупен и силен човек. Си станал веќе бабачко. За да биде работата уште повесела, покрај кафезот седеа тројца бабачковци со машински пушки."},{"word":"Бабелмандепски Проток","type":"м.","description":"Проток што ги дели Африка и Азија."},{"word":"бабилика","type":"ж.","description":"Шумско дрво, високо десетина метри, со плод сличен на мала круша; оскоруша; Sorbus torminalis."},{"word":"бабинбабиниот","type":"прид.","description":"Што се однесува на баба. Бабиниот двор. Бабино внуче."},{"word":"бабински","type":"прид.","description":"Што ѝ припаѓа на баба. Бабински работи."},{"word":"бабица","type":"ж.","description":"Жена што помага при породување на друга жена и се грижи за бебето во првиот период; акушерка. Старата беше бабица во селото."},{"word":"бабјак","type":"м.","description":"Двегодишна билка што расте на неплодни запуштени места како плевел, висока до два метри со жолти цветови, блостур; Verbascum phlomoides."},{"word":"баблаче","type":"ср.","description":"Мал меур или оток. По кожата ѝ се накреваа баблачиња како по полазување на гасеници."},{"word":"бабнатина","type":"ж.","description":"Оток. Ги напипа тврдите бабнатини."},{"word":"бабне","type":"св.","description":"Силно удри. Двете експлозии бабнаа одеднаш."},{"word":"бабне","type":"повр.","description":"Набрекнува жила. Жилите бабнеа, значи човекот е жив."},{"word":"бабовина","type":"ж.","description":"Оставина од татко; бабалак 4. Имам бабовина. Ова ми е и дедовина и бабовина."},{"word":"бабот","type":"м.","description":"Татнеж. Се слушаше баботот на камионите."},{"word":"баботало","type":"ср.","description":"Тој што баботи, што зборува постојано и гласно. Престани, баботало!"},{"word":"баботач","type":"м.","description":"Дрдорко. Баботач еден, престани, само баботиш!"},{"word":"баботевица","type":"ж.","description":"Силно бучење, баботење, врева. Градската баботевица се слушаше далеку. Баботевицата од дворот постепено стивнуваше."},{"word":"баботи","type":"несв.","description":"Силно удира, татни. Дождот баботи по прозорците. Митралезот далеку баботи. Усвитената печка баботи. Огнот баботеше."},{"word":"бабри","type":"несв.","description":"Се наголемува по обем, нараснува, созрева. Зрната од житото бабрат. Жилите му бабрат."},{"word":"бабува","type":"несв.","description":"За бабица - се грижи за новороденото дете и за леунката. Сака-нејќе, се нафатила, ќе го бабува ова кучило. Свекрвата ја бабуваше невестата до три дена."},{"word":"бабуле","type":"ср.","description":"Меур на кожата полн со течност. Имаше мали бабулиња по кожата. Надуено бабуле."},{"word":"бабулест","type":"прид.","description":"Што има облик на бабуле. Бабулест нос. Бабулесто лице."},{"word":"бабун","type":"м.","description":"Учесник во Богомилското движење; Нема на светов досега подруги вистини за вас и за нас освен оние во соништата на бабуните, богомилите, робјето..."},{"word":"бабун","type":"м.","description":"(зоол.) Вид мајмун, павијан."},{"word":"Бабуна","type":"ж.","description":"Планина и река во Македонија."},{"word":"бабунов","type":"прид.","description":"Што се однесува на бабун1, што му припаѓа на бабун1. Во тој крај се најдува и по некој бабунов гроб."},{"word":"бабуњосан","type":"прид.","description":"Надуен, отечен. Бабуњосан нос. Бабуњосан во лицето."},{"word":"бабуњоса (се)","type":"св.","description":"Добие оток, се подуе, отече. Не го виде знакот и толку силно се удри, што (се) бабуњоса во лицето."},{"word":"бабура","type":"ж.","description":"Вид широка дебела пиперка; Capsicum."},{"word":"бабушка","type":"ж.","description":"бабура."},{"word":"Баварија","type":"ж.","description":"Покраина во Германија."},{"word":"бавеж","type":"м.","description":"Дејство што се одвива бавно, бавење бавност. Нема да има бавеж во работата."},{"word":"бавен","type":"прид.","description":"Што е пипав, што работи со мала брзина; Бавен чекор. Бавно движење."},{"word":"бави","type":"несв.","description":"Прави да задоцни, задржува некого. Брзам, не бави ме."},{"word":"бавта","type":"несв.","description":"Мами, вешто лаже некого, матка. Го бавтаат ваму-таму."},{"word":"бавча","type":"ж.","description":"Градина. Голема бавча. Плодна бавча."},{"word":"бавчанџија","type":"м.","description":"Тој што се занимава со одгледување градинарски производи; градинар."},{"word":"бавчанџиство","type":"ср.","description":"Градинарство. Целиот свој живот се занимава со бавчанџиство."},{"word":"багаж","type":"м.","description":"Потребни работи што се носат при патување (куфери, торби и др.). Тежок багаж."},{"word":"багажен","type":"прид.","description":"Што се однесува на багаж. Багажен простор."},{"word":"багажник","type":"м.","description":"Место или направа за багаж на превозно средство (на велосипед, во автомобил и др.)."},{"word":"багатела","type":"прил.","description":"Нешто незначително, со мала цена. Го купив евтино, багатола."},{"word":"багателен","type":"прид.","description":"Што е незначително, евтино. Багателна работа. Багателна стока."},{"word":"Багдад","type":"м.","description":"Главен град на Ирак."},{"word":"багер","type":"м.","description":"Машина за копање земја, за префлување земја, песок, чакал. Голем багер. Расипан багер."},{"word":"багерист","type":"м.","description":"Човек што управува со багер. Багеристот ја собра целата земја."},{"word":"багра","type":"ж.","description":"Боја, пурпур, руменило. Багрите на пролетта."},{"word":"багрем","type":"м.","description":"Листопадно дрво, со високо тенко стебло и бел, розев или жолт цвет со опоен мирис; бела акација; Robinia pseudoacacia. Мирисот на багремот е опоен. Улица со багреми."},{"word":"багремник","type":"м.","description":"Место обраснато со багреми. Стар багремник."},{"word":"багремов","type":"прид.","description":"Багремов цвет. Старо багремово дрво. Багремов мед."},{"word":"багремовина","type":"ж.","description":"Дрво, трупец од багрем. Мирисаше на изгорена багремовина."},{"word":"багри","type":"несв.","description":"Обои, зарумени, направи румено. Крвта ги багреше камењата."},{"word":"бадем","type":"м.","description":"Многугодишно шумско дрво со бел или розов цвет и плод со јатки; Prunus amygdalus. Расцутени бадеми."},{"word":"бадемест","type":"прид.","description":"Што е сличен, што има форма на бадем. Големи, црни и бадемести очи."},{"word":"бадемка","type":"ж.","description":"Вид диња чие јадро (со семето) лесно се одвојува. Жолти дињи бадемки."},{"word":"бадемов","type":"прид.","description":"Што е од бадем. Бадемова семка. Бадемови дрвја. Бадемово масло."},{"word":"бадијала","type":"прил.","description":"Често во состав: за бадијала. Бесплатно, под цена, залудно, напразно, попусто, без корист. Бадијала ги даде. Не давам пари бадијала. Зборува за бадијала. Цел ден чека за бадијала."},{"word":"бадијалџија","type":"м.","description":"Безработник, готован, мрзливец, тој што денгуби. Селски бадијалџија. Стани, бадијалџијо!"},{"word":"бадминтон","type":"м.","description":"Спортска игра слична на тенис, која се игра со топче и рекети."},{"word":"бадник","type":"м.","description":"Верски православен празник, ден спроти Божиќ. Вечер чекаме Бадник, никаде не се оди."},{"word":"бадникар","type":"м.","description":"Учесник во бадниковата вечер. Бадникарите седеа покрај огнот до зора."},{"word":"бадников","type":"прид.","description":"Што се однесува на бадник. Бадникова вечер. Бадниково дрво. Се прерипува бадниковиот оган. Бадничко расположение"},{"word":"бае","type":"несв.","description":"Шепоти таинствени зборови за лекување болен. Многу баби му баеја."},{"word":"баеги","type":"прил.","description":"Во голема мера, многу. Баеги далеку. Баеги работи. Баеги стар. Баеги пари потрошив. Настана баеги викотница."},{"word":"баждар","type":"м.","description":"Такса за тезга на пазар. Плати баждар."},{"word":"баждарен","type":"прид.","description":"Предмет врз којшто е извршено баждарење. Баждарена стока."},{"word":"баждари","type":"несв.","description":"Проверува точност на мерите што се употребуваат во прометот, проверува исправност на инструментите со кои се мери. Еднаш годишно ги баждариме терезиите (вагите)."},{"word":"баждарина","type":"ж.","description":"Трошарина, такса;"},{"word":"баждарница","type":"ж.","description":"Јавна установа, обично поставена на влезот од градот, каде што на селаните им се наплатувало; трошарина. Пред секој град постоела баждарница."},{"word":"баз","type":"м.","description":"Парче земја со густа трева ископано од горниот слој на необработувана почва. Откорна еден баз. Копањето на базјето беше тешко."},{"word":"база","type":"ж.","description":"Основа, темел, подлога."},{"word":"базалт","type":"м.","description":"Многу тврда вулканска карпа, црна или зелена; добар градежен материјал. Статуи направени од базалт."},{"word":"базалтов","type":"прид.","description":"Што е направен од базалт. Базалтови плочи."},{"word":"базар","type":"м.","description":"Покриена ориентална чаршија; пазар."},{"word":"базд","type":"м.","description":"Лоша миризба, реа, смрдеа. Се чувствува силен базд."},{"word":"базди","type":"несв.","description":"Шири непријатна силна миризба, реа. Базди на ракија. Баздело наоколу од мртвиот труп."},{"word":"баздлив","type":"прид.","description":"Што базди, што е со силна непријатна миризба. Сети еден одвратен, баздлив здив."},{"word":"баздриѓан","type":"м.","description":"Трговец. Трговијата со текстил била развиена и имало многу баздриѓани."},{"word":"баздриѓанлак","type":"м.","description":"Трговија. Одбил да биде во баздриѓанлакот."},{"word":"базен","type":"м.","description":"Област од која истечни води се слеваат во некоја друга истечна вода или во неистечни води; басен. Охридски базен. Дунавски базен."},{"word":"базер","type":"м.","description":"Вид бел крин, што расте до еден метар, со бели цветови без мирис; Asphodelus albus."},{"word":"базилика","type":"ж.","description":"Стара христијанска црква, христијански храм со правоаголна форма и со високи столбови."},{"word":"базира","type":"св. и несв.","description":"Втемели, втемелува, заснове, засновува. Тој ги базира своите кажувања на (врз) неточни, лажни податоци."},{"word":"базичен","type":"прид.","description":"Што се однесува на базата; основен. Базична индустрија. Базични принципи."},{"word":"базука","type":"ж.","description":"(воен.) Рачен противтенковски фрлач на гранати на ракетен погон."},{"word":"баир","type":"м.","description":"Рид, брдо. Замина преку баирите. Ќе се качиш по баирот."},{"word":"Баирики","type":"ср.","description":"Главен град на Кирибати."},{"word":"бај","type":"м.","description":"Чичко. Бај Петре."},{"word":"бај","type":"изв.","description":"За довикување овци. Бај, ба-ај!"},{"word":"бај","type":"изв.","description":"Поздрав. Бај-бај!"},{"word":"бајалдиса","type":"св.","description":"Снеможе. Кобилата бајалдиса."},{"word":"бајат","type":"прид.","description":"Што е застојан, стар, што не е свеж (обично за храна). Бајат леб. Бајато пиво. Бајати чоколади. Бајата новост."},{"word":"бајати","type":"несв.","description":"Расипува. Топлото го бајати млекото."},{"word":"бајач","type":"м.","description":"Гаталец, вражач, вражалец, тој што бае, гата. Познавам многу бајачки, а знам и еден бајач."},{"word":"бајка","type":"ж.","description":"Кус расказ исполнет со фантастични случки и со натприродни суштества, приказна, сказна. Раскажува бајка. Класична бајка. Руска бајка."},{"word":"Бајкал","type":"м.","description":"Езеро во азискиот дел на Русија."},{"word":"бајонет","type":"м.","description":"Студено оружје, нож со кој се сече и се боде, а може да се стави на цевката од пушката. Прободени и исечени со бајонет. Пушка со бајонет."},{"word":"бајпас","type":"м.","description":"Пат што овозможува проток на сообраќај во случај кога регуларниот е оневозможен."},{"word":"бајрак","type":"м.","description":"Знаме. Развиорен бајрак. Црковни бајраци и литии."},{"word":"бајрактар","type":"м.","description":"Тој што го носи знамето, бајракот, знаменосец (во војска и на свадба). Прв бајрактар да бидам. Бајрактар за на свадба. Бајрактарот оди пред сите."},{"word":"Бајрам","type":"м.","description":"Муслимански празник. Таа година се погоди Прочка и Бајрам во еден ден."},{"word":"бајрамува","type":"несв.","description":"Празнува Бајрам. Бајрамува три дена."},{"word":"бајт","type":"м.","description":"Основна единица за меморија во информатиката. Еден килобајт содржи илјада дваесет и четири бајта."},{"word":"бајче","type":"ср.","description":"Детски назив за јагне. Бело бајче. Рипкаат бајчиња."},{"word":"бака","type":"ж.","description":"Сад во кој се става крмата за стоката. Бака со крма."},{"word":"бакал","type":"м.","description":"Трговец на различни ситни производи, обично прехранбена стока. Работеше како бакал. Ја свршија за бакал(ин). Селски бакалин"},{"word":"бакалар","type":"м.","description":"Вид риба од северните мориња. Мириса на сушен бакалар."},{"word":"бакаллак","type":"м.","description":"Бакалска стока. Почна да му реди разен бакаллак: две оки шеќер, пол ока кафе, сто драм црвен пипер, една вреќа сол, тенекија газија и др."},{"word":"бакалница","type":"ж.","description":"Продавница со бакалска стока. Селска бакалница. Отвори бакалница."},{"word":"бакалува","type":"несв.","description":"Врши бакалска работа. Успешно бакалува."},{"word":"бакам","type":"м.","description":"Растение со кое се вапсуваат велигденски јајца, варзило; Caesalpinia bahanmensis. Бакам за боење јајца."},{"word":"бакар","type":"м.","description":"Само еднина. Хемиски елемент, метал со темноцрвена боја; симбол Cu. Мек бакар. Позеленет бакар. Не е од чисто злато, туку од бакар или од тенекија."},{"word":"бакарен","type":"прид.","description":"Што содржи бакар или што е од бакар. Бакарна руда. Бакарен котел. Бакарна жица. Бакарни садови. Бакарни пари. Бакарни пафти."},{"word":"бакари","type":"несв.","description":"Почитува, цени некого или нешто. Воопшто не ме бакари. Непара го бакареше ни Велигден, ни Ѓурѓовден."},{"word":"бакариса","type":"св.","description":"Обложи со бакар. Ги бакариса садовите."},{"word":"бакарисан","type":"глаг. прид.","description":"Што е обложено со бакар. Бакарисани садови."},{"word":"бакарлија","type":"прид.","description":"Што има боја на бакар, обично за човек, за неговиот темен тен, за бојата на очите и сл. Бакарлија човек. Очи бакарлии."},{"word":"бакарник","type":"м.","description":"Котел од бакар. Голем бакарник."},{"word":"бакарџија","type":"м.","description":"Човек што изработува бакарни садови; казанџија, котлар. Бакарџијата е стар занаетчија."},{"word":"бакелит","type":"м.","description":"Вид пластична маса, вештачка смола што служи за изработка на изолатори, копчиња, кутии и др. Кутија од бакелит."},{"word":"бакелитен","type":"прид.","description":"Што е направено од бакелит. Бакелитна кутија."},{"word":"бакенбарди","type":"и.","description":"Брада од двете страни на лицето, додека средниот дел е избричен. Господин со бакенбарди."},{"word":"бакла","type":"ж.","description":"Градинарско растение со бели цветови и плод од зрна покрупни од грав; Viciafaba. За готвење се користи недозреаното зрно од зелените мешунки од баклата. Баклата се бере во мај."},{"word":"бакла","type":"ж.","description":"Мал дрвен сад со рамна површина во кој се става вино или ракија; буклија, матарка. Две бакли вино."},{"word":"баклава","type":"ж.","description":"Ориентална пита од тенки кори со мелени ореви, по печењето прелиена со шербет. Донесоа тепсија со баклава. Суче кори за баклава."},{"word":"баклавар","type":"м.","description":"Лице што прави и продава баклава; слаткар. И баклавар и тулумбар, слаткар е."},{"word":"баклица","type":"ж.","description":"Метален сад за вода, што обично се користи во војска; матарка. Баклица со вода."},{"word":"бакне","type":"св.","description":"Даде бакнеж некому во знак на љубов, почит; баци, целива. Го бакне на разделување. Ја бакна старски, во челото. Му бакна рака. Го бакна крстот."},{"word":"бакнеж","type":"м.","description":"Допир, доближување на усните во знак на љубов, пријателство, почит кон некого или кон нешто. Долг бакнеж. Бакнеж в чело. Илјада бакнежи. Врел бакнеж."},{"word":"бакнирака","type":"ж.","description":"Ритуално бакнување рака, обичај во кој невестата им бакнува рака на сватовите. Од бакнирака ми се собраа многу пари."},{"word":"бакрач","type":"м.","description":"Бакарен котел или воопшто котел, во долниот дел поширок, кој има лак (рачка) од железо или од дебела жица за која се држи или за која се обесува. Бакрач на оган."},{"word":"бакрдан","type":"м.","description":"Јадење направено од пченкарно брашно; качамак. Бакрдан со кисело млеко. Вари бакрданик"},{"word":"бакрорез","type":"м.","description":"Техника на цртање со врежување во бакарна плоча."},{"word":"бакрорезец","type":"м.","description":"Лице што изработува бакрорези. Тој беше иконописец и бакрорезец."},{"word":"баксуз","type":"м.","description":"Човек што го следи лоша среќа, кому едно по друго му се случуваат лоши работи, несреќен човек. Мајка ми ме родила баксуз."},{"word":"баксузен","type":"прид.","description":"Што се однесува на баксуз. Баксузен човек. Баксузна жена. Баксузна работа."},{"word":"бактерија","type":"ж.","description":"Микроскопски мал, едноклеточен жив организам, подвижен или неподвижен, кој живее како паразит. Некои од бактериите предизвикуваат заразни болести."},{"word":"бактериолог","type":"м.","description":"Тој што се занимава со проучување на особините и на животот на бактериите."},{"word":"бактериологија","type":"ж.","description":"Наука што се занимава со проучување на особините и на животот на бактериите."},{"word":"бактиса (се)","type":"св.","description":"Ми (ти, му, ...) стане досаден, здодевен; боктиса. Ми (се) бактиса оваа работа."},{"word":"Баку","type":"ср.","description":"Главен град на Азербејџан."},{"word":"баќушка","type":"м.","description":"Назив за Русите и руските војници. Православниот баќушка нема да позволи војната да трае долго."},{"word":"бакшиш","type":"м.","description":"Подарок, дар, награда за направена услуга. Купи бакшиш. Снаата ќе донесе бакшиши за сите."},{"word":"бал","type":"м.","description":"Свечена вечерна игранка само за поканети гости, обично во сала. Кнегиницата ми помага да го направам балов повесел и поубав."},{"word":"бала","type":"ж.","description":"Голем и цврсто стегнат врзоп, обично од платно. Спакува сè во една бала и се врати во селото."},{"word":"балабан","type":"м.","description":"Висок, крупен човек. Го врзаа балабанот во синџири."},{"word":"балада","type":"ж.","description":"Лирско-епска песна со тажна содржина. Сестрата трујачка ја наоѓаме во народната балада."},{"word":"баладен","type":"прид.","description":"Што има карактер на балада, романтичен и тажен. Го потенцира основниот баладен пример."},{"word":"баладичен","type":"прид.","description":"Таа тема добива еден баладичен звук."},{"word":"балалајка","type":"ж.","description":"Вид руска триаголна тамбура со три жици."},{"word":"балама","type":"м.","description":"Глуп, глупав, умствено ограничен човек. Жените знаеле за ноќната игра на своите брадати балами."},{"word":"баланѕа","type":"ж.","description":"Кантар, уред за мерење. На баланѕата легнува денк по денк."},{"word":"баланс","type":"м.","description":"Рамнотежа. Има баланс помеѓу двете страни."},{"word":"балансира","type":"св. и несв.","description":"Одржи, одржува рамнотежа. Тој сака да балансира меѓу двете работи."},{"word":"баласт","type":"м.","description":"Товар за одржување на стабилност на брод, балон, авион и сл."},{"word":"Балатон","type":"м.","description":"Езеро во Унгарија."},{"word":"балван","type":"м.","description":"Неизделкано дебело дрво, неизделкана дебела греда, подолг трупец. Се превртував врз густиот вител греди, балвани, откорнати брестови. На малата река немаше мост туку балвани."},{"word":"балган","type":"м.","description":"Слуз, шлајм."},{"word":"балдаза","type":"ж.","description":"Свеска, сестра на сопругата. Имал снаа и балдаза."},{"word":"балдахин","type":"м.","description":"Свечена покривка над престол, над носилка, кревет или над олтар, обично од скапоцен материјал. Султански балдахин. Според големината на просторот на христијанските храмови, резбите биле распоредени на: иконостаси, балдахини, амвони, владички столови, певници."},{"word":"балдиса","type":"св.","description":"Папса, премали, се истошти, изнемошти, капне, премре. Тој папса, балдиса, одвај си ги влече излижаните копита."},{"word":"бале","type":"м.","description":"Вок. од брат. ‒ Тале ‒ викна по него цецка му, ‒ ела малце кај мене, бале! Кажи, бале, мило брате, / од што болка лежиш? Та слушајте море, балевци!"},{"word":"Балеарски Острови","type":"и.","description":"Шпански острови во Средоземно Море."},{"word":"балега","type":"ж.","description":"Животински измет. Смрди на мувла и балега."},{"word":"балегар","type":"м.","description":"Вид бумбар, тврдокрилен инсект што живее во балеги; Geotrupes stercorarius."},{"word":"балерина","type":"ж.","description":"Балетска уметница, балетска танчарка. Живееше со една балерина."},{"word":"балет","type":"м.","description":"Уметнички танц придружен со музика што прикажува симболично различни чувства и страсти. Немаме класичен балет, но го имаме Тешкото."},{"word":"балетан","type":"м.","description":"Балетски уметник, балетски танчар. На сцената излегуваат тројца балетани."},{"word":"балетанка","type":"ж.","description":"Обувки што ги носат балетските уметници при настап."},{"word":"балетен","type":"прид.","description":"На подиумот се изведува балетна точка."},{"word":"Бали","type":"ср.","description":"Остров во Индонезија."},{"word":"балира","type":"св. и несв.","description":"Врзе, врзува во бали, обично за сено или слама."},{"word":"балирка","type":"ж.","description":"Машина што врзува бали."},{"word":"балист","type":"м.","description":"Припадник на албанската националистичка организација, албански фашист. Се стоварија илјадници Германци и балисти од Гостивар и Струга."},{"word":"балистика","type":"ж.","description":"Наука што ги проучува законите за движењето на проектилите. Денес балистиката е многу развиена во САД."},{"word":"балистичар","type":"м.","description":"Тој што се занимава со балистика. Тој е најдобар балистичар."},{"word":"балка","type":"ж.","description":"Вид слива. Овоштарникот со балки многу роди."},{"word":"балкан","type":"м.","description":"Планина. Крвта ја остави на балканите. По балканите тревожни камбани бијат."},{"word":"Балканец","type":"м.","description":"Човек што живее или потекнува од Балканскиот Полуостров."},{"word":"балканизам","type":"м.","description":"Карактеристична особеност на балканските народи, односно целокупноста на таквите особености. Историјата на балканските народи е именувана како балканизам."},{"word":"балканизација","type":"ж.","description":"Пренесување обележја, карактеристични за животот, обичаите и јазиците на балканските народи. Да не дозволиме балканизација на Африка!"},{"word":"балканизира","type":"св. и несв.","description":"Воведе, воведува балкански методи и балкански начини на управување. Европските колонизатори сакаа да ја балканизираат Африка."},{"word":"балканијада","type":"ж.","description":"Спортски натпревари на претставници од балканските народи. На оваа балканијада Македонија го освои првото место."},{"word":"балканистика","type":"ж.","description":"Наука што го проучува животот, културите, јазиците и др. на балканските народи. Во тематската област балканистика авторите на трудовите навлегуваат во повеќе потесни тематски подрачја."},{"word":"балканолог","type":"м.","description":"Научник кој се занимава со балканологија."},{"word":"Балкански Полуостров","type":"м.","description":"Полуостров во Европа."},{"word":"балкон","type":"м.","description":"Издадена мала заградена тераса на куќата. Куќа со два балкона."},{"word":"бало","type":"ср.","description":"Танц, игра. Со сатаната бало сте играле. Ги свиреше најновите бала."},{"word":"балон","type":"м.","description":"Шупливо, еластично, по форма елипсовидно, топчесто и сл. тело, исполнето со гас полесен од воздухот за да може да се крева, да се движи високо над земјата, служи за летање, посматрање, мерење и сл.; аеростат. Со балонов ќе одам на Марс."},{"word":"балон","type":"м.","description":"Голем стаклен сад за течност (обично оплетен со прачки). Држеше в раце балон од десетина литри. Од искршените балони се цедеше вино."},{"word":"балсам","type":"м.","description":"Мирислива смеса од етерични масла и смоли што се употребува како лековита маст. Стави балсам врз отворените рани."},{"word":"балсамира","type":"св. и несв.","description":"Заштити, заштитува труп (мртво тело) од распаѓање со специјална постапка и со специјални средства."},{"word":"балтаџија","type":"м.","description":"Тој што прави балтии."},{"word":"балтија","type":"ж.","description":"Секира. Ја остави балтијата до стеблото."},{"word":"Балтик","type":"м.","description":"Море во Северна Европа."},{"word":"балчак","type":"м.","description":"Рачка на сабја, на јатаган, на меч и сл. Имаше крива сабја со бакрен балчак. Влезе, држејќи го рожниот балчак од својата кама."},{"word":"бам!","type":"изв.","description":"За подражавање силен звук со низок тон што трае кратко (обично од камбана, од пушка, од тапан и др.). Камбаната бие: Бам!"},{"word":"Бамако","type":"ср.","description":"Главен град на Мали."},{"word":"бамбадијала","type":"прил.","description":"Обично во составот: за бадијала ‒ бесплатно. Што чудо пари фрлив за бамбадијала."},{"word":"бамбашка","type":"прид.","description":"Особен, необичен, своевиден. Тој е бамбашка човек."},{"word":"бам-бум","type":"изв.","description":"За подражавање силен звук со низок тон што се повторува (обично од камбана, од пушка, од тапан и др.). И бам‒бум! бам‒бум! ‒ тапани тропаа."},{"word":"бамбус","type":"м.","description":"Вид тропска трска висока од 25 до 30 метри што се користи за мебел, за спортска опрема и сл.; Bambusa arundinacea. Бамбусите се брануваа на слабиот ветрец."},{"word":"бамбусов","type":"прид.","description":"Што е од бамбус. Носи бастун од бамбусова трска. Бамбусова трска. Бамбусово масиче."},{"word":"бамја","type":"ж.","description":"Вид зеленчук со месеста мешунка, полна со зрна; Hibiscus esculentus. Бамјата е зеленчукова култура што се одгледува кај нас пренесена од Средниот Исток."},{"word":"бамка","type":"несв.","description":"Тропа, удира. Цел ден бамка."},{"word":"бамкалец","type":"м.","description":"Дрдорко, мрморко."},{"word":"бан","type":"м.","description":"Самостоен или вазален владетел на држава."},{"word":"банален","type":"прид.","description":"Обичен, излитен, секојдневен, општ. Мојата работа е обична, банална. Оваа игра е монотона и банална. Банални примери. Случајна и банална споредба. Работата е сосема банална."},{"word":"банализација","type":"ж.","description":"Банализирање. Се спротивставува на тенденцијата за банализација."},{"word":"банализира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави нешто да биде банално. Не дозволувам да се банализира тоа што било."},{"word":"банана","type":"ж.","description":"Тропско дрво со големи лисје и со жолтеникави долгнавести плодови што се јадат; Musa paradisiaca. Бананата му се истопи в уста."},{"word":"Банат","type":"м.","description":"Регион во Војводина."},{"word":"Бангкок","type":"м.","description":"Главен град на Тајланд."},{"word":"Бангладеш","type":"м.","description":"Држава во Азија."},{"word":"Бангуи","type":"м.","description":"Главен град на Централноафриканска Република."},{"word":"банда","type":"ж.","description":"Толпа, група, дружина што врши злосторства. Арамиско-качачките банди го пљачкосувале селото и вршеле терор на неговото население."},{"word":"бандаж","type":"м.","description":"Преврска на голема рана, на скршеница и сл. Нејзе ѝ ги одврзаа бандажите од нозете."},{"word":"бандажира","type":"св. и несв.","description":"Преврзе, преврзува рана, скршеница да не биде подвижно; става бандаж."},{"word":"Бандар Сери Бегаван","type":"м.","description":"Главен град на Брунеи."},{"word":"бандаџија","type":"м.","description":"Член на музичка банда, музикант."},{"word":"бандера","type":"ж.","description":"Столб за електрична, телеграфска и друга инсталација. Улична бандера. Телефонска бандера."},{"word":"бандерола","type":"ж.","description":"Лента од хартија со царински или даночен жиг; се обвива околу предметите што биле подложени на царинење."},{"word":"бандит","type":"м.","description":"Разбојник, друмски разбојник, арамија. Бандити од ридиштата ги напаѓале градовите и селата."},{"word":"бандитизам","type":"м.","description":"Организирано разбојништво. Бандитизмот претставува обична, најдиректна, најнесокриена кражба."},{"word":"бандори","type":"несв.","description":"Брбори, дрдори. Бандореше и бандореше, та се начудував како устата уште не му фатила павлака."},{"word":"баник","type":"м.","description":"Вид сукано тесто, обично со сирење или без фил во корите; колпите."},{"word":"баница","type":"ж.","description":"Вид сукано тесто; пита. Останаа старите жени да им прават зелници и баници."},{"word":"баница","type":"ж.","description":"Жена на бан. Баницата се загледала во своето чедо."},{"word":"баничар","type":"м.","description":"Тој што сака многу баница, пита."},{"word":"банка","type":"ж.","description":"Установа за парично и кредитно работење. Парите ги чуваше во нашите банки. Се вработи во банката. Банките имаа многу пари и кредитираа насекаде."},{"word":"банкар","type":"м.","description":"Лице што се занимава со банкарски, парични работи. Банкарот му препорача поволен кредит."},{"word":"банкарство","type":"ср.","description":"Банкарска дејност. Во стопанството главно место имаат банкарството и трговијата."},{"word":"банкет","type":"м.","description":"Свечен ручек или вечера во чест на некого или при некоја прослава. Утревечер прави банкет за синот што му оди војска. Беше приреден банкет за учесниците на симпозиумот."},{"word":"банкин","type":"прид.","description":"Што припаѓа на банката, што се однесува на банка."},{"word":"банкина","type":"ж.","description":"Раб што го ограничува патот и служи како заштита на коловозот од одронување."},{"word":"банкнота","type":"ж.","description":"Книжна пара. На свирачите им лепи банкноти. Најде банкнота од пет илјади денари."},{"word":"банковен","type":"прид.","description":"Што се однесува на банка. Банковен капитал."},{"word":"банкократ","type":"м.","description":"Приврзаник на банкократијата."},{"word":"банкократија","type":"ж.","description":"Владеење на големите парични заводи и на нивните претставници, владеење на големиот капитал."},{"word":"банкрот","type":"м.","description":"Неспособност за плаќање; материјална пропаст на банка, на фирма. Неговата фирма доживеа банкрот."},{"word":"банкротира","type":"св. и несв.","description":"Падне, паѓа под банкрот; огласи, огласува дека е неспособен за извршување на своите парични обврски. Банкротира зашто многу го практикуваше барбутот и покерот. По цели дни пиеше и банкротира."},{"word":"банкротство","type":"ср.","description":"Распаѓање на деловниот систем на банка или на друга стопанска огранизација којашто се нашла во таква ситуација што со својот имот веќе не е во состојба да ги намирува обврските. По банкротството на претпријатието вработените останаа на улица."},{"word":"банов","type":"прид.","description":"Што припаѓа на бан. Зел банова ќерка. Стоел под бановото знаме. Пребледна намесникот банов."},{"word":"бановина","type":"ж.","description":"Област со која управува бан. Живееше во една земја, во една нејзина бановина. Ја запозна бановината со сите нејзини драми."},{"word":"Банско","type":"ср.","description":"Село во Струмичко."},{"word":"банство","type":"ср.","description":"Власт и достоинство на бан. Тој го застапуваше банството."},{"word":"банува","type":"несв.","description":"Управува со бановина. Долго време банува со оваа област."},{"word":"Банџул","type":"м.","description":"Главен град на Гамбија."},{"word":"бања","type":"ж.","description":"Минерални извори со уреди за капење, лекувалиште. Ја запозна во бањата, каде што се лечеше од ревма."},{"word":"бања","type":"несв.","description":"Капе некого. Ги бањаа малите деца."},{"word":"бањар","type":"м.","description":"Тој што одржува ред во бањата и ги услужува капачите. Бањарот ги упати гостите во базенот."},{"word":"бањарка","type":"ж.","description":"(За жена) бањар."},{"word":"бањач","type":"м.","description":"Капач. Беше прв и последен бањач во реката."},{"word":"бап!","type":"изв.","description":"За подражавање звук (обично ненадеен) што се слуша при брз пад на нешто или при удар со тап предмет. Скокна од крушата и на земјата направи ‒ бап!"},{"word":"бапка","type":"несв.","description":"Удира некого со нешто. Го бапка затвореникот со тупаници. Го бапка во грбот."},{"word":"бапка","type":"ж.","description":"Гуша. Пчелата има и една мала бапка, ќесе за собирање на нектарот. Мравите матицата ја хранат од содржината на бапката."},{"word":"бапне","type":"св.","description":"Падне со тресок, тресне; грубо удри со тресок. Бапна наземи шишенцето. Главечки бапна од колата."},{"word":"бапски","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на баба. Не плаши се од бапски јуриш нити од старска клетва. Тоа се бапски приказни."},{"word":"баптиса","type":"св.","description":"Се умори, премали, се истошти. На коленици баптисала."},{"word":"баптист","type":"м.","description":"Припадник на Сојузот на баптистите, кој проповеда доброволно крштавање само на возрасни луѓе. Приврзаник на баптизмот."},{"word":"бар","type":"м.","description":"Ноќен локал со музика и забавна програма. Имаше голем бар, елегантно украсен со слики во масло, а црнечки оркестар свиреше секоја ноќ."},{"word":"бара","type":"ж.","description":"Застојана вода во подлабоко место на површината на земјата. Жабите крекале во барите околу селото. Стапнал во некоја кална, смрдлива бара."},{"word":"бара","type":"несв.","description":"Сака, посакува нешто од некого; му сака нешто на некого. Гостите бараа вечера од домаќинот. Тој му бараше само еден сок, ништо друго."},{"word":"бараба","type":"м.","description":"Разбојник, арамија, никаквец, пропаднат човек. Еден бараба ми ја украде чантата. Ноќе по улиците шетаат пијани бараби."},{"word":"барабан","type":"м.","description":"Ударен музички инструмент со цилиндрична форма, обложен од двете страни со кожа. Барабаните бијат зачестено. Се слушаа глуви удари на барабан."},{"word":"барабани","type":"несв.","description":"Удира на барабан. Почна да барабани. Барабанеше со прстите."},{"word":"барабанџија","type":"м.","description":"Тој што удира на барабан во оркестар, музичар што исполнува партии за барабан. Тој бил царски барабанџија. Седумте барабанџии ги удрија барабаните."},{"word":"барабар","type":"прил.","description":"Заедно. Тој сака барабар со нас да биде. Дигав вреќи барабар со амалите."},{"word":"бараж","type":"м.","description":"Брана, пречка, преграда."},{"word":"баражен","type":"прид.","description":"Топовска стрелба што го спречува приближувањето на непријателот. Се враќаат назад низ баражен оган од двете страни на фронтот."},{"word":"барака","type":"ж.","description":"Ниска зграда од штици што служи за живеење или привремено сместување. Луѓето живеле во оставените бараки. Работниците се сместени во една барака."},{"word":"барање","type":"ср.","description":"Документ со кој нешто се бара од надлежен орган, молба, претставка. Пристигнаа многу барања за потрошувачки кредити."},{"word":"барач","type":"м.","description":"Барател. Наишол еден барач на засолниште."},{"word":"Барбадос","type":"м.","description":"Островска држава во Карипското Море, Средна Америка."},{"word":"барбут","type":"м.","description":"Хазардна игра со зарови. Играше барбут и покер."},{"word":"Баргала","type":"ж.","description":"Древен град во близината на Штип."},{"word":"бард","type":"м.","description":"Народен поет и пејач кај старите Келти што пеел во придружба на харфа."},{"word":"бардак","type":"м.","description":"Земјан или бакарен сад со рачка и дулец за вода, вино или за ракија. Го наполни бардакот вода. Му дадоа бардак вино. Одеше со бардак блага ракија."},{"word":"бардакчија","type":"м.","description":"Тој што прави или што продава бардаци и други земјани садови."},{"word":"барел","type":"м.","description":"Мерка за нафта и деривати од нафта, мерка во која се искажува цената на нафтата и според која се продава."},{"word":"барелјеф","type":"м.","description":"Вајарско дело на камена, на метална или на дрвена подлога, каде што фигурите се со блага издаденост над рамната површина. Барелјефот на Антонијан е изработен на италијански мермер."},{"word":"барем","type":"чест.","description":"Изразува извесно ограничување. Сакам барем уште еднаш да те видам. Се обиде да присобере барем трошка сила."},{"word":"Баренцово Море","type":"ср.","description":"Море во Северниот Леден Океан."},{"word":"баретка","type":"ж.","description":"Тркалезна или аглеста капа без штит. Дојде млада жена со баретка на главата. Луѓето беа со накривени баретки."},{"word":"барз","type":"прид.","description":"Назив за коза или за овца со бели пруги по главата или по телото."},{"word":"бари","type":"несв.","description":"Вари малку, до извесен степен. Баба ми бари пиперки секоја година."},{"word":"бариера","type":"ж.","description":"Брана, пречка, преграда. Двете пречки, ровот и бариерата, беа поминати лесно. Освојувачите на Австралија не наидоа на никакви бариери."},{"word":"барикада","type":"ж.","description":"Преграда направена од разни предмети како засолниште при улични борби. Тој со другарите ќе прави барикади, ќе ги одбиваат јуришите на напаѓачите."},{"word":"барикаден","type":"прид.","description":"Што се однесува на барикада."},{"word":"барикадира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави барикада. Полицијата ја барикадира главната улица. Го барикадираа влезот на зградата."},{"word":"баритон","type":"м.","description":"Машки глас меѓу бас и тенор, длабок тенор или висок бас. Го чув пробивниот баритон на отецот. Зборуваше со длабок баритон."},{"word":"барка","type":"несв.","description":"Бара по малку, внимателно, со напипување. Туѓите луѓе со чудни инструменти баркаа по дното на езерото."},{"word":"бармен","type":"м.","description":"Сопственик или раководител на бар. Барменот располагаше со два бара."},{"word":"барок","type":"м.","description":"Стил во европската уметност (архитектурата, вајарството, сликарството, декоративната уметност, литературата) од крајот на XVI до средината на XVIII век, чии главни карактеристики се претеран декоративен раскош и патетичност (во пишувањето)."},{"word":"барокен","type":"прид.","description":"Што е во стилот на барокот: претрупан со украси, китнест, раскошен; патетичен."},{"word":"барометар","type":"м.","description":"Направа за мерење на воздушниот притисок; со извесно приспособување може да ја мери и надморската височина."},{"word":"барон","type":"м.","description":"Благородничка титула пониска по ранг од грофовската. Им се додворуваа на своите барони, новите господари."},{"word":"бароница","type":"ж.","description":"Жена или ќерка на барон. Тој е љубовник на бароницата."},{"word":"баронство","type":"ср.","description":"Феудален посед на барон. Тој доби баронство во оваа област."},{"word":"Барселона","type":"ж.","description":"Град во областа Каталонија, Шпанија."},{"word":"барут","type":"м.","description":"Експлозивна материја за полнење муниција за огнено оружје. Беа тоа едни фишеци, полни со црн барут. Загинаа без зрно барут."},{"word":"барутана","type":"ж.","description":"Зграда во која се чува барут и друг експлозивен материјал. Ја отворија барутаната."},{"word":"барутен","type":"прид.","description":"Што се однесува на барут, што е од барут. Барутен чад. Експлодирал барутниот магацин."},{"word":"барутница","type":"ж.","description":"Работилница за правење барут. Во неговата барутница се правеше барутот и секоја година по неколку товари се носеа во тврдината."},{"word":"барутчија","type":"м.","description":"Тој што прави или што продава барут."},{"word":"бархет","type":"м.","description":"Вид памучна ткаенина со ленена основа; Порхет. Пижамата е од бархет."},{"word":"барџав","type":"прид.","description":"Што е црномурен, што има црни очи и коса и потемна боја на кожата. Барџаво момче."},{"word":"бас","type":"м.","description":"Најдлабокиот машки глас. Војводата викна со дебелиот бас."},{"word":"бас","type":"м.","description":"Облог. На бас се фаќам во што сакаш."},{"word":"басамак","type":"м.","description":"Скала, лествица. Басамаците беа дрвени."},{"word":"басен","type":"м.","description":"Област од којашто водите се слеваат во некоја река, езеро или море."},{"word":"Басетер","type":"м.","description":"Главен град на Свети Китс и Невис."},{"word":"басист","type":"м.","description":"Пејач што пее бас."},{"word":"баскија","type":"ж.","description":"Летва. Ќерамидите се ставаат на баскии."},{"word":"Баскија","type":"ж.","description":"Автономна покраина во Шпанија."},{"word":"басма","type":"ж.","description":"Вид шарена памучна ткаенина; циц. Фустанот ѝ беше од обична басма. Девојчињата носеа шарена басма."},{"word":"басмар","type":"м.","description":"Тој што продава басма. Басмарот секогаш скусувал, ама никој не го фатил."},{"word":"басмен","type":"прид.","description":"Што е од басма. Се покри со еден басмен јорган. Девојчето беше облечено во шарено басмено фустанче."},{"word":"басна","type":"ж.","description":"(лит.) Кратка епска творба во стих или во проза со поучна содржина, во која луѓето и нивните карактеристики обично се претставени преку животни, растенија или предмети. Волкот е редовен актер во басните."},{"word":"баснар","type":"м.","description":"Бајач, вражалец, гаталец. Човекот беше познат баснар во градот."},{"word":"баснарка","type":"ж.","description":"Бајачка, вражалка, гаталка."},{"word":"баснописец","type":"м.","description":"Составувач, писател на басни."},{"word":"баснословен","type":"прид.","description":"Измислен, необичен, фантастичен. Волшебниот роман, полн со баснословни авантури, настанал од вечерните приспивни приказни што ги измислил таткото за својот син."},{"word":"басра","type":"ж.","description":"Разни видови патогени габички (на листот и на плодовите) кај некои растенија. Басра кај тутунот."},{"word":"Басра","type":"ж.","description":"Град во Ирак."},{"word":"баста","type":"несв.","description":"Блада. Овој нешто басташе без врска, плетејќи со јазикот."},{"word":"баста","type":"ж.","description":"Набор на фустан, фалта. Девојчето беше облечено во фустанче со басти."},{"word":"бастион","type":"м.","description":"Издаден дел од бедем на тврдина; кула на тврдина. Во градот имаше неколку бастиони."},{"word":"бастиса","type":"св.","description":"Изврши претрес, нападне, опколи. Аскерот целото село го бастиса."},{"word":"бастун","type":"м.","description":"Специјално изработен стап со свиткана рачка за потпирање при одење. Ја накриви шапката и со бастунот во рацете отиде на шетање."},{"word":"батак","type":"м.","description":"Блато, мочуриште, кално место. Водата од изворот над текот на реката правеше голем батак околу куќичето. Зацапа во батакот, започнаа да му пропаѓаат нозете."},{"word":"батаклив","type":"прид.","description":"Блатен, блатски, каллив, каловит. Ме доведоа во батакливо место."},{"word":"батакчија","type":"м.","description":"Нечесен, расипан човек. Не гледаш ли дека и тој тргнал со батакчиите."},{"word":"батакчилак","type":"м.","description":"Измама, нечесно работење."},{"word":"батал","type":"прид.","description":"Запуштен, неприбран, неуреден, запоставен. Батал човек. Батал работа."},{"word":"батали","type":"св.","description":"Остави, напушти. Штотуку се чу дека војната завршила, баталив и жена и деца, тргнав. Му било советувано да ги батали песните."},{"word":"баталјон","type":"м.","description":"Воена единица составена од две до четири чети. Вториот баталјон изврши јуриш."},{"word":"бате","type":"ср.","description":"Батета многу да ми го поздравиш. Што ќе речат батевци ако нè видат."},{"word":"батев","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на бате. Ќе го чувам батевиот дар."},{"word":"батенце","type":"ср.","description":"Каде е сега мајчето Минадора да ти помогне, батенце?"},{"word":"батерија","type":"ж.","description":"(елек.) Спој на неколку галвански елементи или на акумулатори заради добивање на поголема електромоторна сила или на поголема јачина на струјата."},{"word":"батиса","type":"св.","description":"Потоне, пропадне, упадне. Последниот камион батисал во глибавото мочуриште."},{"word":"батист","type":"м.","description":"Вид многу фино и густо ткаено платно. Фустан од батист. Марамче од батист."},{"word":"батистен","type":"прид.","description":"Тоа што е од батист. Облече фина батистена кошула. Во торбичето ги пакуваше батистените шамичиња."},{"word":"батка","type":"несв.","description":"Дрдори, пљампа."},{"word":"батка","type":"м.","description":"Вок. од брат. Батка, дај една цигара!"},{"word":"батко","type":"м.","description":"Дома ли е батко ти Мирче, моме?"},{"word":"бато","type":"м.","description":"Бато е поголем од мене и тој ми помага многу во учењето."},{"word":"батрдиса","type":"св.","description":"Упропасти. Го батрдисаа човекот."},{"word":"бау!","type":"изв.","description":"За подражавање истрел и сл."},{"word":"бау-бау!","type":"изв.","description":"За плашење на децата."},{"word":"бауч","type":"м.","description":"Замислено зло суштество кое влева страв, страшило (според народното верување). Му се чини дека сум некој огромен бауч до небо."},{"word":"Бафинов Остров","type":"м.","description":"Остров во Арктичкиот Архипелаг."},{"word":"Бахама","type":"ж.","description":"Островска држава во Карипското Море, Средна Америка."},{"word":"баханалија","type":"ж.","description":"Повеќедневни свечености и оргии во чест на Бах, богот на виното."},{"word":"Бахреин","type":"м.","description":"Островска држава во Персискиот Залив."},{"word":"баца се","type":"несв.","description":"Се валка, се бербати."},{"word":"баце","type":"ср.","description":"Вок од брат. Разбра ли, баце Трајане?"},{"word":"баци","type":"св.","description":"Бакне. Го баци в чело. Ги баци двете момички. Дај да те бацам."},{"word":"бацил","type":"м.","description":"Бактерија во облик на стапче, предизвикувач на некои болести."},{"word":"бацилен","type":"прид.","description":"Што е во врска со бацилот, што има бацил."},{"word":"бацилоносител","type":"м.","description":"Тој што има заразни бацили кај себе. Пронајдени се петмина бацилоносители."},{"word":"бацко","type":"м.","description":"Вок. од брат. Море, како така, бацко Толе, ами роднина сме! Си дојде бацко им. Настојува на некој начин да дојдат до бацко ми."},{"word":"бацло","type":"м.","description":"Тој што е валкан."},{"word":"бацувка","type":"ж.","description":"Бакнеж. Тоа беше нејзината прва бацувка."},{"word":"бач","type":"м.","description":"Старешина на бачило, најстар овчар на бачило. Стариот бач ги молзеше овците."},{"word":"бачевина","type":"ж.","description":"Образувањето бачевина се среќава во Кривопаланечко."},{"word":"бачилар","type":"м.","description":"Овчар, работник на бачило. Ова се бачиларите, одат на бачило."},{"word":"бачило","type":"ср.","description":"Летна сточарска дрвена колиба или населба каде што во текот на летото сточарите го чуваат добитокот и подготвуваат млечни производи. Чорбаџиите се групираат по четворица и прават едно бачило. Имал стадо на бачило."},{"word":"Бачка","type":"ж.","description":"Рамнина меѓу Тиса и Дунав во Војводина."},{"word":"бачува","type":"несв.","description":"Живее и работи на бачило."},{"word":"баџ","type":"м.","description":"Наплата за премин или превоз преку гранична вода или граница. Митрополитот не подлежи на царски давачки, ни на ѓумрук, ни на баџ, ниту пак на некоја друга такса или пристојба."},{"word":"баџа","type":"ж.","description":"Оџак, димник. Низ баџата излегуваше густ чад."},{"word":"баџак","type":"м.","description":"Бут, бедро."},{"word":"баџанак","type":"м.","description":"Маж на свеската, роднинска врска помеѓу сопрузите на сестри. Тој му стана баџанак. Со него беа баџанаци."},{"word":"баџанаков","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на баџанакот."},{"word":"баџин","type":"прид.","description":"Што се однесува на баџа. Баџино вратниче."},{"word":"баш","type":"чест.","description":"За истакнување на некој исказ; навистина. Баш ми е мило што се видовме. Баш нема да ве пуштам. Не, напиши, баш сакам да видам."},{"word":"баш","type":"прил.","description":"Токму на тоа место. Слезе в село, не прашајќи зошто се збираат, и тоа баш во неговото село."},{"word":"баш-","type":"претс.","description":"Како прв дел од полусложенки со значење ‒ прв, главен, најдобар, најважен; првокласен: башмајстор, башместо, башпријател итн."},{"word":"башари се","type":"св.","description":"Се излежува, се шири, се расположува. Не ги оставам да ми се башарат туѓи деца на моето огниште."},{"word":"башибозук","type":"м.","description":"(истор.) Нередовна турска војска; недисциплинирана неуредна војска воопшто; припадник на таква војска. Аскерот и башибозукот го запалија целото село."},{"word":"башка","type":"прид.","description":"Друг, посебен. Спиеше на башка постела. Тој цел ден во бавчата ти седи... Башка човек!"},{"word":"башка","type":"прил.","description":"Посебно, одделно. Сето тоа ние башка ќе го платиме. Порача по мајстори да направат затворени прегради во тремот за секое од кучињата башка."},{"word":"башкари се","type":"несв.","description":"Се одмора лежејќи, се излежува. Кој ти дозволил да се башкариш на мојата постела? Со раскопчан мундир, гологлав, со нога преку нога се башкареше средниот начелник."},{"word":"башмајстор","type":"м.","description":"Најдобар, главен мајстор."},{"word":"башместо","type":"ср.","description":"Најдобро место. На башместо во рајот ќе те кладат."},{"word":"башпријател","type":"м.","description":"Најдобар пријател. Ми дојде на гости башпријателот."},{"word":"баштина","type":"ж.","description":"Целокупното наследство на зачуваното богатство од минатото. Се собира и обогатува културната баштина на минатите генерации."},{"word":"башчауш","type":"м.","description":"Подофицер во отоманската војска. Башчаушот на заптиите беше страв и трепет за нарушителите на внатрешниот ред."},{"word":"башчорбаџија","type":"м.","description":"Прв чорбаџија."},{"word":"бдее","type":"несв.","description":"Не спие, ја поминува ноќта без сон. Во долгите ноќи кога сите спијат, тој бдее. Саноќ бдееше над нејзината постела."},{"word":"бдејач","type":"м.","description":"Тој што бдее. Тој е оној ноќник, бессоник, бдејач кој го минува светот буден. Тој е бдејач крај самовилските вирови."},{"word":"бдение","type":"ср.","description":"Ноќна служба во православната црква спроти големи празници. Клисарот повикува в црква на бдение пред Велигден. Се разретчија некако редовите жени на бдение тргнати."},{"word":"бе!","type":"изв.","description":"За истакнување, за нагласување на исказот: бре, море. Мое е бе! А бе, ние така ја тераме. А бе, не разбирам јас, ами и јас деца ранам!"},{"word":"бе!","type":"изв.","description":"За подражавање блеење на овци. Кога се приближуваше до трлото, овците блееја: бе‒е, бе‒е‒е. Овцата фати да блее кога виде дека е врзана, блее зачестено и се потажно, бее, беее."},{"word":"бебе","type":"ср.","description":"Новороденче, мало дете уште непроодено, доенче."},{"word":"бев","type":"несв.","description":"Минато несвршено прво лице еднина од сум. (бев, беше, беше; бевме, бевте, беа). Јас бев дојден. Јас бев замислен. Да бев јас во неговата кожа истото ќе го сторев."},{"word":"бег","type":"м.","description":"Благородничка титула, титула на феудален земјопоседник или на заповедник во Турското Царство; кога стои со името обично се става по името. Пред него стои бег со чалма и димискија в раце. Сулејман-бег. Осман-бег. Рустем-бег."},{"word":"бег","type":"м.","description":"Бегство, бегање, забрзано движење, движење нанекаде со трчање. Непријателот се даде во бег кон планината. При бегот од поплавата ги оставија куќите."},{"word":"бега","type":"несв.","description":"Се оддалечува со трчање. Си удрил да бегаш надолу кон селото. Летна да бега дома."},{"word":"бегалец","type":"м.","description":"Тој што избегал од местото каде што требало да биде, од своето живеалиште или од својата татковина, што го напуштил родниот крај, што отишол од родната земја. Стигна една композиција од дваесетина вагони со бегалци што се враќаа од Војводина. Дел од бегалците решиле да се вратат во родниот крај."},{"word":"бегалка","type":"ж.","description":"Девојка која бега од родителите кај младичот за да се мажи. Јас бев бегалка во неговата куќа. Ја зел невестата бегалка."},{"word":"бегалко","type":"м.","description":"Бегалец, обично од некоја работа. Тој е бегалко од училиште."},{"word":"беганица","type":"ж.","description":"Панично бегство, бегање. Започна страшна беганица. Тој поинаку ја разбираше таа нејзина беганица."},{"word":"бегач","type":"м.","description":"Тој што бега. Бегачот бега и се спасува."},{"word":"беглербег","type":"м.","description":"Врховен заповедник, воен и граѓански старешина на некоја област или покраина во Турското Царство."},{"word":"беглик","type":"м.","description":"Административна единица управувана од бег."},{"word":"бегликчија","type":"м.","description":"Собирач на данок (во натура) во Турското Царство."},{"word":"бегов","type":"прид.","description":"Што припаѓа на бег. Бегова стока. Беговите волови. Бегова куќа. Бегов син."},{"word":"беговина","type":"ж.","description":"Бегова земја, бегов имот."},{"word":"беговица","type":"ж.","description":"Бегова жена."},{"word":"беговски","type":"прид.","description":"Што припаѓа на бег. Се шеташе низ беговскиот сарај. бегов."},{"word":"бегол","type":"прид.","description":"Што е направен набрзина, без задржување и задлабочување, површен; краткотраен, моментален. Само со бегол поглед ги опфаќаше луѓето. Фрли бегол поглед на постарите жени во салонот."},{"word":"бегство","type":"ср.","description":"Нагло напуштање на некое место, бегање обично за да се избегне некоја опасност или непријатност. Безглавото бегство на луѓето во мене роди невиден страв. Народните патила се често повод за бегство од родното место."},{"word":"бегува","type":"несв.","description":"(истор.) Врши беговска власт."},{"word":"бегум","type":"прил.","description":"Брзо, со трчање."},{"word":"беда","type":"ж.","description":"Немање доволно средства за живот; сиромаштија. Животот станал неснослив, поради социјалната беда. Притиснати од бедата, многумина заминувале на печалба."},{"word":"бедевија","type":"ж.","description":"Кобила од арапска раса."},{"word":"бедем","type":"м.","description":"Висок, дебел ѕид, насип околу тврдина, град и др. Од височините на бедемот стражарите гледале што се случува во дворот. На бедемот од пристаништето бранови се разбиваат со зовриена пена."},{"word":"беден","type":"прид.","description":"Тој што нема доволно средства за живот; сиромав. Уште како дете татко ти мораше да печали за да ја издржува својата бедна мајка. Имаше во него место и за бедната питачка. Беше родена во бедно семејство."},{"word":"беди","type":"несв.","description":"Обвинува, клевети. Тој ги бедеше луѓето дека му украле нешто."},{"word":"бедник","type":"м.","description":"Тој што е во немаштија, сиромав. Пред мене изигруваше милионер, а тој бил најобичен бедник."},{"word":"бедничок","type":"м.","description":"Дојдов по маката на еден бедничок."},{"word":"бедрен","type":"прид.","description":"Што се однесува на бедро. Бедрена коска."},{"word":"бедреница","type":"ж.","description":"Една од трите карлични коски во која е вглавена бедрената коска."},{"word":"бедро","type":"ср.","description":"Надворешниот горен дел од бутот од коленото до трупот. Мускулите на бедрата му играа поради качувањето по угорницата."},{"word":"бедствува","type":"несв.","description":"Живее во сиромаштија, во голема беда."},{"word":"бедуин","type":"м.","description":"Припадник на арапски номадски племиња."},{"word":"бежов","type":"прид.","description":"Бледокафеав. Прстите џбараат по камчињата; некои бели, некои шарени, некои бежови."},{"word":"без","type":"претс.","description":"а) Отсуство, немање, недостиг, лишеност или изземање на нешто. Јадење без сол. Деца без родителска грижа. Куќа без стопан. Ќе одиме без тебе бидејќи си болен. б) Особина, карактеристика, квалификација. Човек без душа. Жена без морал. Воин без страв. в) Отсуство на мал дел од целина, мал недостиг. Помина месец без два дена. Часот е десет без една минута. г) Начинско значење. Работевме без волја. Одеше без починка. д) Условно значење. Без ука нема наука. Со такви луѓе тешко се комуницира без трпение. ѓ) Допусно значење. Го избрале за шеф без исполнување на конкурсните услови."},{"word":"без-","type":"претс.","description":"Претставка / префикс за образување на именки и придавки, а поретко на прилози и глаголи, со значење на отсуство, немање, недостиг на нешто што е именувано во основата или лишеност од нешто. Безработица, безумство, безгласен, безводен, безделничи, безбоен, безгласен, безверник, беззаконие. Бездруго ‒ сигурно, секако."},{"word":"безалкохолен","type":"прид.","description":"Што не содржи алкохол. Безалкохолни пијалаци."},{"word":"безалтернативен","type":"прид.","description":"Што е без алтернатива, без друга можност. Безалтернативна постапка. Безалтернативно решение. Безалтернативни одговори."},{"word":"безбеден","type":"прид.","description":"Што е надвор од некаква опасност, сигурен, безопасен. Безбеден живот. Безбедна дистанца. Безбедно место. Безбедни простори."},{"word":"безбели","type":"мод.","description":"Без сомнение, секако, сигурно. Без божја волја, безбели, ниту се бере, ниту се жние. Безбели, таа повеќе си го сака нејзиното чедо отколку ние."},{"word":"безбоен","type":"прид.","description":"Што е без боја, необоен; проѕирен. Безбоен отров.Чистата вода за пиење е безбојна. Безбојна стаклена чаша. Безбојно светло."},{"word":"безбожен","type":"прид.","description":"Што не верува во бога, што го одрекува постоењето на бога и на натприродните сили. Не чувствуваше нетрпеливост против безбожните луѓе."},{"word":"безбожие","type":"ср.","description":"Отсуство на верата во бога; атеизам. Владееше безбожие. Со години живееше во безбожие и во суеверие"},{"word":"безбожник","type":"м.","description":"Тој што не верува во бога, безверник; атеист. Со клетви се нафрлиле врз безбожникот. Безбожници и многубошци."},{"word":"безбожништво","type":"ср.","description":"Состојба на безбожник."},{"word":"безболен","type":"прид.","description":"Што е без болка, што не предизвикува болка, што не боли. Безболно породување. По целата кожа му избиваа црвени безболни плускавци."},{"word":"безбрачен","type":"прид.","description":"Што не живее во брак, што не е во брачни односи; неженет. Само безбрачен свештеник може да биде ракоположен за архиереј. Многу безбрачни луѓе се чувствуваат несреќно. За себе го избрал безбрачниот живот и се оддал на богомолство."},{"word":"безбрежен","type":"прид.","description":"Што не е ограничен од брегови, бескраен, неограничен, непрегледен. Безбрежен свет. Безбрежна морска ширина. Безбрежни простори."},{"word":"безброден","type":"прид.","description":"Што е без брод, без газалиште; што нема можност да се прегази, да се премине, непреоден (обично за река, вода). Безбродна река."},{"word":"безброен","type":"прид.","description":"Што е во многу голем број, што не може да се изброи, многуброен. Безброен народ се собра да те испрати. Дали сум сторил нешто што би ги намалило безбројните страдања на мојот народ?"},{"word":"безброј","type":"м.","description":"Тоа што не може да се изброи, неброено множество. Во безбројот ѕвезди се истакнуваше младата месечина."},{"word":"безброј","type":"прил.","description":"Многу, неброено. Остави безброј злато и со оки сребро. Се одржаа безброј здравици. Го навасаа безброј нови впечатоци. Човекот создаде безброј чуда. Се туфкав безброј пати."},{"word":"безверен","type":"прид.","description":"Што не верува во бога, безбожен, нерелигиозен. Безверните жени разговараа гласно и пречеа во црковниот обред."},{"word":"безверие","type":"ср.","description":"Неверување во бога, атеизам. Со сјај и раскош го маскираат своето безверие. Како да го видоа пеколот, се исплашија од своето безверие."},{"word":"безверник","type":"м.","description":"Тој што не верува во бога, безбожник, атеист. Се појавија многу еретици и безверници."},{"word":"безветрен","type":"прид.","description":"Што е без ветер, тивок. Беше безветрена ноќ. Безветрено време."},{"word":"безветрина","type":"ж.","description":"Време без ветер; затишје. Летни безветрини. Фустанот ѝ беше виснат како фронтовско знаме на безветрина."},{"word":"безвкусен","type":"прид.","description":"Што е без пријатен вкус, блуткав, невкусен. Безвкусна храна."},{"word":"безвластен","type":"прид.","description":"Што е без организирана државна власт; анархичен. Безвласна држава."},{"word":"безвластие","type":"ср.","description":"Состојба без државна власт, беззаконие; анархија. Луѓето се плашат од безвластие, се плашат за својот имот."},{"word":"безводен","type":"прид.","description":"Што е без вода, сиромашен со вода. Безводен бунар. Безводна пустина. Безводна почва. Безводно земјиште. Безводните пусти чукари го криеја непријателот."},{"word":"безвоздушен","type":"прид.","description":"Што е без воздух, што не е исполнет со воздух. Безвоздушен простор."},{"word":"безволен","type":"прид.","description":"Што е без волја, нерешителен, рамнодушен. Безволен, неамбициозен, млад човек. Безволен болник. Тој ги осудуваше безволните луѓе."},{"word":"безволие","type":"ср.","description":"Отсуство на волја, рамнодушност, апатија. Се пожали на безволие и чудна премаленост. Тој беше занесен со безволието што ги зафаќа луѓето кога ќе се исплашат."},{"word":"безволник","type":"м.","description":"Тој што е без волја. Безволникот талка попусто, сам, со вџашен лик."},{"word":"безволно","type":"прил.","description":"Без волја, рамнодушно, апатично. Одговори безволно. Пијаниот чекореше безволно и тромо кон домот."},{"word":"безвреден","type":"прид.","description":"Што е без вредност; без значење, бескорисен, неупотреблив. Безвредни стари пари. Безвредна акција. Безвредно оружје."},{"word":"безвремен","type":"прид.","description":"Што не се случува во соодветно време; предвремен, преран. Безвремена умирачка. Безвремено стареење."},{"word":"безвучен","type":"прид.","description":"Што е без јасен звук. Одговори со безвучен глас."},{"word":"безглав","type":"прид.","description":"Што е без глава, што нема глава. Безглава птица. Безглава статуа."},{"word":"безгласен","type":"прид.","description":"Што е без глас, без шум; нечуен, тивок. Безгласен револвер. Безгласните волци со скокови се ближеа до трлото. Безгласен ветер. Водата беше безгласна."},{"word":"безграничен","type":"прид.","description":"Што е без граници, неограничен; бескраен. Безграничен појас. Безгранична пустина. Безгранично поле. Безгранични простори. Се синее безграничната вода."},{"word":"безгревен","type":"прид.","description":"Што не знае за грев; бездушен, немилосрден. Безгревен убиец. Безгревно обвинување."},{"word":"безгревник","type":"м.","description":"Тој што е безгревен, бездушник. Безгревниците ги ограбуваа и ги палеа куќите."},{"word":"безгрешен","type":"прид.","description":"Што нема грев, непорочен, што е без вина, невин. Безгрешна, ангелска душа.Човекот не е безгрешен. Гневот го истури на безгрешните деца."},{"word":"безгрешник","type":"м.","description":"Тој што е безгрешен, што е непорочен."},{"word":"безгрижен","type":"прид.","description":"Што е без грижа, што е ослободен од грижи; спокоен, мирен. Безгрижен живот. Безгрижна игра. Безгрижна младост. Безгрижни години."},{"word":"безгрижник","type":"м.","description":"Тој што е безгрижен, спокоен. Безгрижникот уживаше во животот."},{"word":"безгробен","type":"прид.","description":"Што е без гроб, што е во незнаен гроб. На мајката ѝ го дадоа синот да не остане безгробен. Татко му е безгробен. Најстрашна е безгробната умирачка."},{"word":"бездарен","type":"прид.","description":"Што е без дарба, ненадарен, неспособен. Бездарен писател. Бездарен кројач."},{"word":"бездарник","type":"м.","description":"Тој што е без дарба, без талент, што е неспособен. Бездарници има во секоја уметност. Бадијала го јаде лебот, отсекогаш бил бездарник."},{"word":"бездеен","type":"прид.","description":"Што е без дејност, што е без активност; неактивен. Бездејниот човек се затвори во себе."},{"word":"бездејство","type":"ср.","description":"Отсуство на дејство, неактивност. Го напушти своето семејство да седи некаде во темница и во бездејство.Забележа дека книгите го спасувале човека од бездејство."},{"word":"бездејствува","type":"несв.","description":"Не е активен, не врши никаква дејност, ништо не работи. Мажите бездејствуваа. Тие денови ние не бездејствувавме, водевме дискусии до длабоко во ноќта, тоа беше еден начин на активност, нешто што не можевме да го сметаме за бездејствување."},{"word":"безделен","type":"прид.","description":"Што поминува време во безделие, што не се занимава со ништо. Безделните и богати луѓе пронајдоа нова забава."},{"word":"безделие","type":"ср.","description":"Отсуство на желба за работење, безделничење."},{"word":"безделник","type":"м.","description":"Тој што е безделен, што безделничи, што не сака да работи поради мрзливост, што го поминува времето во денгуба. Селската кафеана беше полна со безделници."},{"word":"безделничи","type":"несв.","description":"Не работи; не сака да работи, денгуби. Градинарот безделничеше во сенките од големите дрвја. По цел ден пиеја и безделничеа."},{"word":"безделништво","type":"ср.","description":"Состојба на безделник."},{"word":"бездетен","type":"прид.","description":"Што нема деца; што не може да има свои деца. Бездетен брак. Бездетна вдовица. Бездетно семејство."},{"word":"бездетка","type":"ж.","description":"Таа што нема дете; што не може да роди, неротка. Несреќна бездетка."},{"word":"бездимен","type":"прид.","description":"Што е без дим; што гори без дим. Бездимни оџаци. Бездимен барут."},{"word":"бездна","type":"ж.","description":"Длабочина без дно, во која не може да се види дното, бескрајна длабочина; амбис. Голема бездна. Се најде на раб од бездна. За малку ќе се струполеше во бездна."},{"word":"бездожден","type":"прид.","description":"Што е без дожд. Бездожден ден. Бездождна есен. Бездождни години."},{"word":"бездомен","type":"прид.","description":"Што е без дом и семејство, што нема сопствена куќа, живеалиште. Сам, бездомен човек. Бездомна питачка. Толпа гладни, бездомни деца. Бездомно куче. Се умилкува како бездомна мачка."},{"word":"бездомник","type":"м.","description":"Тој што е без дом, без куќа, без живеалиште. Во ноќта, околу огнот се греат сите бездомници од војната."},{"word":"бездомништво","type":"ср.","description":"Состојба на бездомен човек."},{"word":"бездрвен","type":"прид.","description":"Што не е од дрво, што не содржи во себе дрво. Бездрвна хартија."},{"word":"бездржавен","type":"прид.","description":"Што е без државна власт. Бескласно и бездржавно општество."},{"word":"бездруго","type":"мод.","description":"Сигурно, без сомнение, несомнено; секако, неминовно. Бездруго, тоа е убаво смислена работа. Бездруго, тоа е јасно. Бездруго ќе се обогатите."},{"word":"бездушен","type":"прид.","description":"Што нема душа, безмилосен, нечувствителен, немилосрден, нечовечен. Бездушен, крвав грабеж. Бездушна тиранија. Бездушни даночници."},{"word":"бездушник","type":"м.","description":"Тој што е бездушен, нечовек. Човекот може да биде бездушник. Проклети крвници, бездушници."},{"word":"безел","type":"м.","description":"Едногодишно растение што ползи виејќи се околу друго растение (обично пченка), со ситни, зелени, топчести плодови во мешунка, грашок; Pisum sativum."},{"word":"безжален","type":"прид.","description":"Што е без жал, без сожалување, бездушен, безмилосен. Безжален убиец. Безжални луѓе."},{"word":"безжалник","type":"м.","description":"Тој што е безжален, бездушник. Таа се молела за сите праведници и за сите безжалници."},{"word":"безжалосен","type":"прид.","description":"Безжалосниот џелат."},{"word":"безживотен","type":"прид.","description":"Што е без живот, мртов. Безживотен човек лежеше на асфалтот. Безживотните тела ги влечеа до ископаните дупки."},{"word":"безжитен","type":"прид.","description":"Што е без жито, неплоден. Безжитна година. Безжитен клас."},{"word":"безжичен","type":"прид.","description":"Што е без жици, што функционира без жици, без спроводници. Безжичен телефон. Безжична телеграфија."},{"word":"безжолчен","type":"прид.","description":"Што е без жолчност, без зајадливост. Безжолчен разговор. Безжолчна иронија."},{"word":"беззаб","type":"прид.","description":"Што е без заби, што нема заби. Беззабиот старец ги валка залците во устата. Испушта шепот од беззабата уста. Ја гледаше мајка си беззабна, побелена, вудвосана. Беззабни вилици"},{"word":"беззаветен","type":"прид.","description":"Приврзан, верен, пожртвуван. Беззаветна мајка. Беззаветни родители."},{"word":"беззаконие","type":"ср.","description":"Состојба на непочитување на законите и прописите во една држава, противзаконитост. Владееше варварство и беззаконие."},{"word":"беззаконик","type":"м.","description":"Тој што не го почитува законот, престапник. Беззакониците приграбија туѓи имоти."},{"word":"беззаконски","type":"прид.","description":"Што се однесува на беззаконие, незаконит. Беззаконска постапка. Беззаконски работни односи."},{"word":"беззаконствува","type":"несв.","description":"Постапува бесправно, противправно, дејствува незаконски. Некои беззаконствуваа и не одговараа за своите недела."},{"word":"беззаштитен","type":"прид.","description":"Што е без заштита, беспомошен, незаштитен. Беззаштитна жена. Им се одмаздуваа на беззаштитните селани."},{"word":"безземјаш","type":"м.","description":"Тој што нема своја земја, што не е сопственик на земја. Многу безземјаши работеа по имотите на наемодавците."},{"word":"безземјен","type":"прид.","description":"Што нема своја земја, што е без земја. Сиромашните безземјени луѓе беа принудени да работат за многу ниски надници."},{"word":"беззимен","type":"прид.","description":"Што е без зима, што е со блага зима. Некои делови од Земјата се беззимни. Беззимна година."},{"word":"безѕвезден","type":"прид.","description":"Што е без ѕвезди, темен. Безѕвездено небо. Плетенките ѝ беа црни како безѕвездени ноќи."},{"word":"безидеен","type":"прид.","description":"Што е без идејна ориентација, без припадност кон политичка идеологија. Безидејна борба."},{"word":"безизлезен","type":"прид.","description":"Што е без излез, без можност за успешно решение, безнадежен. Безизлезна ситуација. Безизлезна положба. Безизлезни маки."},{"word":"безизразен","type":"прид.","description":"Што е без израз, што нема карактеристични црти, што не изразува мисли и чувства, нејасен. Безизразен поглед. Безизразен плач. Безизразно лице. Безизразна група незадоволници."},{"word":"безимен","type":"прид.","description":"Што е без свое име; некрстен; неименуван. Безимено дете. Безимено дело. Мала и безимена улица."},{"word":"безистен","type":"м.","description":"Пазар под покрив, покриена чаршија. Трговците од безистенот биле многу богати. Постојат повеќе јавни објекти од турскиот период: анови, амами, безистени, конаци."},{"word":"безлебен","type":"прид.","description":"Што е без леб, безжитен; неплоден. Безлебна година. Безлебно пченично зрно."},{"word":"безлетен","type":"прид.","description":"Што е без лето. Безлетни поларни предели."},{"word":"безлистен","type":"прид.","description":"Што е без лисје; што останува без лисје. Безлисни растенија. Безлисни дрвја. Безлисни гранки."},{"word":"безличен","type":"прид.","description":"Што не ја истакнува својата личност, што не се истакнува со индивидуалност; што не пројавува посебни карактеристики или особен квалитет. Безличен човек без некаква перспектива во животот. Безличен поглед. Безличен глас. Власта беше безлична."},{"word":"безлобен","type":"прид.","description":"Што е без злоба, незлоблив, добродушен. Безлобен поглед. Безлобна душа."},{"word":"безмеѓен","type":"прид.","description":"Што е без меѓа, што не е омеѓен; што е без граници, неограничен. Безмеѓно поле. Безмеѓни ниви."},{"word":"безмерен","type":"прид.","description":"Што не може да се измери, неизмерен, премногу голем, пресилен; што се пројавува во највисок степен. Безмерна широчина. Безмерни пространства. Безмерен копнеж. Безмерна љубов. Безмерно богатство. Безмерни маки."},{"word":"безмесен","type":"прид.","description":"Што е без месо, што не содржи месо; вегетаријански. Безмесен ручек. Безмесна исхрана."},{"word":"безметежен","type":"прид.","description":"Што е без метеж, тивок, спокоен. Безметежна улица.Тивки, безметежни утра. Безметежен живот."},{"word":"безмилосен","type":"прид.","description":"Што е без милост, немилостив, бездушен, немилосрден. Суров, безмилосен убиец. Безмилосна борба. Безмилосни закони."},{"word":"безмирисен","type":"прид.","description":"Што е без некаков мирис. Безмирисен воздух. Безмирисна течност."},{"word":"безмлечен","type":"прид.","description":"Што е без млеко, што не содржи млеко; што нема млеко, што не дава млеко. Безмлечен сладолед. Безмлечна крава."},{"word":"безнадежен","type":"прид.","description":"Што е без надеж, очаен. Безнадежен плач. Безнадежно довикување."},{"word":"безнадежник","type":"м.","description":"Тој што е без секаква надеж, очајник. Безнадежник на смртна постела."},{"word":"безначаен","type":"прид.","description":"Што е без значење, без вредност, неважен, безвреден. Безначаен повод. Безначајна работа. Безначајни зборови. Водевме ситни, безначајни разговори. Купчиња од безначајни партали."},{"word":"безобѕирен","type":"прид.","description":"Што нема обѕири, безогледен, дрзок. Тој бил подлец како човек, безобѕирен и поткуплив. Безобѕирен непријател. Безобѕирен начин. Безобѕирни трговци. Безобѕирно дете."},{"word":"безоблачен","type":"прид.","description":"Што е без облаци, ведар, јасен, сончев. Безоблачен ден. Небото над градот беше ведро, безоблачно. Беше зима со безоблачни студови."},{"word":"безобличен","type":"прид.","description":"Што е без определен облик. Огромен и безобличен ѕвер. Безобличен камен. Безоблична крвава локва. Безоблични сенки."},{"word":"безобразен","type":"прид.","description":"Што е без образ, што не се срами од своите постапки, бесрамен, непристоен. Тој е безобразен. Нечесна и безобразна жена. Безобразни, невоспитани деца."},{"word":"безобразие","type":"ср.","description":"Отсуство на срам, безобразност, бесрамност, непристојност. Невидено безобразие."},{"word":"безобразник","type":"м.","description":"Тој што е безобразен, бесрамник. Види го ти безобразникот!"},{"word":"безопасен","type":"прид.","description":"Што не е опасен, што не може да наштети; сигурен, безбеден. Безопасен противник. Безопасно куче. Безопасна светлина. Безопасни игри."},{"word":"безопасна","type":"ж.","description":"Игла што служи за привремено прикрепување на облека во замена на копче; средство за прикачување на некаков моден детаљ."},{"word":"безосновен","type":"прид.","description":"Што е без основа, што нема основа, неоснован, неоправдан. Безосновна дискусија. Безосновно прашање."},{"word":"безотпорен","type":"прид.","description":"Што не може да даде отпор, неотпорен, неиздржлив, слаб. Безотпорна ситуација. Слаби, безотпорни луѓе."},{"word":"безочен","type":"прид.","description":"Безочен грабеж. Безочен геноцид. Безочен судија. Безочна клевета. Безочни лаги."},{"word":"безработен","type":"прид.","description":"Што е без работа, невработен. Тој беше безработен и не знаеше што да прави од здодевност. Им дадовме работа на безработните луѓе."},{"word":"безработица","type":"ж.","description":"Состојба на недостиг од работа, невработеност. Тоа е период на општа безработица и сиромаштија. Двајцата лесно ја поднесуваа безработицата."},{"word":"безработник","type":"м.","description":"Тој што не сака да работи, неработник, безделник. За него мнозина велат дека е мрзливец и безработник. Безработниците стоеја и немо гледаа во кавгаџиите."},{"word":"безрадосен","type":"прид.","description":"Што е без радост, нерадосен, невесел, тажен. Безрадосен живот. Безрадосни моменти."},{"word":"безразборен","type":"прид.","description":"Неразумен, непромислен. Безразборна постапка."},{"word":"безразумен","type":"прид.","description":"Што е без разум, што не произлегува од разумот, неразумен. Безразумна жена. Безразумно дете."},{"word":"безрасуден","type":"прид.","description":"Што е без расудување, неразумен, непромислен. И натаму беше безрасуден, ироничен и весел.Тој не ја ценеше таа безрасудна жена."},{"word":"безрбетник","type":"м.","description":"(зоол.) Вид животни коишто се без 'рбет и без скелет, спрот. 'рбетник; Invertebrata."},{"word":"безреден","type":"прид.","description":"Што е без утврден ред, несреден, неправилен. Безредна состојба."},{"word":"безредие","type":"ср.","description":"Отсуство на ред и поредок, несредена состојба, неред; хаос. Се случуваа безредија и злосторства, а немаше кој да заведе ред. Напаѓачите направија безредие во куќата. Безредие постои во неговите мисли."},{"word":"безрезервен","type":"прид.","description":"Што се поддржува, што се врши без резерва, без ограничување, во целост. Безрезервен став. Безрезервна поддршка."},{"word":"безрезултатен","type":"прид.","description":"Што е без резултат, безуспешен, неуспешен. Безрезултатен крај. Безрезултатно измачување. Безрезултатна дискусија. Безрезултатни напори."},{"word":"безризичен","type":"прид.","description":"Што е без ризик, што не е ризичен. Безризичен потфат. Безризична акција."},{"word":"безроден","type":"прид.","description":"Што нема роднини. Безродна невеста."},{"word":"безродница","type":"ж.","description":"Таа што не родила, што нема пород; неротка. На снаата ѝ префрлуваа што беше безродница."},{"word":"безропотен","type":"прид.","description":"Што е без ропот, без шум. Безропотен дожд."},{"word":"безумен","type":"прид.","description":"Што е без ум, луд; спрот. паметен. Безумен човек. Безумно дело. Безумна игра. Безумни работи."},{"word":"безумие","type":"ср.","description":"Состојба на тој што е безумен, безумност, лудост. Тој беше преплашен до безумие. Во моменти на своето безумје таа ја кинеше облеката"},{"word":"безуми се","type":"несв.","description":"Останува без ум, губи памет. Детето се безуми од страв. Луѓето се безумеа од злосторствата на непријателот."},{"word":"безумник","type":"м.","description":"Тој што е безумен, лудак. Го нашле безумникот вкочанет на плочникот."},{"word":"безуморен","type":"прид.","description":"Што е без умор, многу вреден; неуморен. Безуморен човек."},{"word":"безумство","type":"ср.","description":"Состојба на безумен човек; безумие. Таа одеше со безумство на раздразнет бик. Во своето безумство личеше на непресметлив човек што се радува на смртна опасност."},{"word":"безумствува","type":"несв.","description":"Се однесува безумно, лудува. Момчињата безумствуваа по кафулињата."},{"word":"безусловен","type":"прид.","description":"Што се врши без никакви услови. Безусловна капитулација."},{"word":"безуспешен","type":"прид.","description":"Што е без успех, неуспешен. Безуспешен обид. Безуспешно лекување. Безуспешни напори."},{"word":"безутешен","type":"прид.","description":"Што е без утеха, неутешен, очаен. Како кукавица црна кука безутешна мајка."},{"word":"беј","type":"м.","description":"Со имиња: Арслан беј, Мурат беј и сл.;"},{"word":"бејзбол","type":"м.","description":"Игра со дрвени палки и мала топка, меѓу два тима со по девет играчи"},{"word":"Бејрут","type":"м.","description":"Главен град на Либан."},{"word":"бек","type":"м.","description":"Играч од одбраната на фудбалски тим. Лев бек. Десен бек."},{"word":"беќар","type":"м.","description":"Неженет човек, момче, ерген. Стар беќар. Селски беќар. Двајца беќари."},{"word":"беќарство","type":"ср.","description":"Период на животот што се минува како беќар. Младо беќарство."},{"word":"беќарува","type":"несв.","description":"Оди беќар, ергенува. Тој уште беќарува."},{"word":"бекне","type":"св.","description":"За овца, јагне – испушти карактеристичен глас. Не бекна ниедна овца во трлото."},{"word":"бекрија","type":"м.","description":"Љубител на пијалак и ноќен живот; пијаница; боем. Тој беше бекрија и безделник од рана младост. Момчиња, млади бекрии."},{"word":"бекташ","type":"м.","description":"Припадник на дервишкиот ред, по името на основачот Бекташ."},{"word":"бекче","type":"ср.","description":"Младо бекче."},{"word":"бел","type":"прид.","description":"Што има боја на снег, на млеко и сл.; спрот. црн. Бел гулаб. Бел коњ. Бел цвет. Бели лебеди. Бел мермер. Бело платно."},{"word":"Беласица","type":"ж.","description":"Планина во Македонија."},{"word":"белач","type":"м.","description":"Тој што бели, варосува; молер."},{"word":"белвица","type":"ж.","description":"Вид ситна слатководна риба со бели, седефести крлушки; Samothymus ohridanus."},{"word":"белвичар","type":"м.","description":"Вид рибарска мрежа за ловење белвици."},{"word":"Белгија","type":"ж.","description":"Држава во Европа."},{"word":"Белград","type":"м.","description":"Главен град на Србија."},{"word":"белевче","type":"ср.","description":"Дем. од белешка 2."},{"word":"белег","type":"м.","description":"Природен или вештачки знак за распознавање. Покусата нога била само белег. На овците им ставаа белег на десното уво."},{"word":"белее","type":"несв.","description":"Обелува, губи од интензитетот на својата боја. Облеката белее на сонце. Од често перење алиштата белеат."},{"word":"бележан","type":"прид.","description":"Обележен, означен. Бележан пат. Евреите се движеа бележани."},{"word":"бележи","type":"св. и несв.","description":"Става белег, ознака. Јагнињата ги бележат на Благовец. Говедата ги бележеа со усвитено железо. Тој го бележеше просторот до шумата."},{"word":"бележит","type":"прид.","description":"Значаен, познат, изразит. Тој е бележит претставник на четвртата генерација повоени поети. Тој е најбележитиот ученик на солунските браќа. Бележита е неговата активност на научен план."},{"word":"бележник","type":"м.","description":"Тетратка за белешки; нотес. Во рака носеше бележник и прирачен магнетофон. Бележникот му е исполнет со податоци за убиецот. Масата беше покриена со подвиткани бележници."},{"word":"белезица","type":"ж.","description":"Накит за на раце, гривна. Тој од џебот извади златна белезица. На панаѓурите се продаваа белезици од модар каучук."},{"word":"беленка","type":"ж.","description":"Бел знак, белег. По нивите имаше камени беленки. Тој ораше до беленките."},{"word":"белетрист","type":"м.","description":"Автор на белетристички дела, писател."},{"word":"белетристика","type":"ж.","description":"Уметничка литература во проза (романи, раскази, новели итн.) и поезија. Оригинална и преводна белетристика."},{"word":"белец","type":"м.","description":"Припадник на белата раса. Тројцата белци седеа околу огнот. Црнците работеа во продавниците на белците."},{"word":"белец","type":"м.","description":"Припадник на белата раса."},{"word":"белешка","type":"ж.","description":"Црта, линија. Стави белешка под прочитаниот текст."},{"word":"бели","type":"несв.","description":"Прави нешто да стане бело. Билјана платно белеше на Охридските извори. Фабриката ги бели платната со разни хемиски средства."},{"word":"Белиз","type":"м.","description":"Островска држава во Атлантскиот Океан, Средна Америка."},{"word":"беликав","type":"прид.","description":"Беликав чад. Беликава фонтана. Беликави мразулци. Беликави камења."},{"word":"белило","type":"ср.","description":"Козметичко средство за белење лице. Таа ставаше многу белило на лицето. Тој купи турско белило."},{"word":"белина","type":"ж.","description":"Обележје на тоа што е бело. Снежна белина. Женска белина. Белина на небото. Веќе ја немаше белината на ѕидовите. На исток се појавуваше белина."},{"word":"белица","type":"ж.","description":"Име за бела овца, коза."},{"word":"белич","type":"м.","description":"Прекар за изразито бел човек."},{"word":"белка","type":"ж.","description":"Проѕирна течна материја околу жолчката во јајцето. Таа измати белки со шеќер."},{"word":"белканто","type":"ср.","description":"Италијански начин на оперско пеење што ја истакнува убавината на гласот и вокалната техника."},{"word":"белки","type":"мод.","description":"Изразува можност, веројатност, претпоставка, надеж. Белки гревот ќе ми се намали. Има надеж, белки ќе си најде чаре. Не знам, белки нешто ќе измисли. Белки не мислиш да ја преспиеш целата претстава!"},{"word":"белковина","type":"ж.","description":"белковини и Природно соединение што содржи јаглерод, кислород, азот и водород, составен дел од ткивата на живите организми."},{"word":"Белмопан","type":"м.","description":"Главен град на Белиз."},{"word":"белне се","type":"св.","description":"Се појави нешто бело, се забелее. Се белна нешто низ густите гранки. Во темнината се белна нејзината шамија. Главата се белна на слабата виделина. Се белнаа два реда ситни заби."},{"word":"белоборка","type":"ж.","description":"Бел бор; Pinus silvestris."},{"word":"белобоска","type":"ж.","description":"Крава со бело виме."},{"word":"белобрад","type":"прид.","description":"Што има бела, побелена брада. Белобрад старец. Белобради свештеници."},{"word":"белобрадец","type":"м.","description":"Тој што е белобрад. Со децата одеше стар белобрадец."},{"word":"беловина","type":"ж.","description":"Средишниот дел од дрвото, делот меѓу кората и срцевината."},{"word":"беловица","type":"ж.","description":"Вид слива и цреша што е со белузлава боја на плодот; Prunus domestica."},{"word":"белогазец","type":"м.","description":"Тој што е со бел газ, со бели бедра."},{"word":"белогардеец","type":"м.","description":"Припадник на контрареволуционерната војска во Октомвриската револуција во Русија или на „белата гарда“ во Словенија за време на Народноослободителната борба."},{"word":"белоглав","type":"прид.","description":"Што има бела, седа коса; белокос. Светлината паѓаше врз свенатото лице на белоглавиот старец."},{"word":"белоглавец","type":"м.","description":"За човек – тој што е белоглав, побелен, старец. Слушај и послушај што ќе ти каже еден белоглавец! Во првиот ред седеа белоглавци."},{"word":"белогрив","type":"прид.","description":"Што има бела грива. Коњот крена белогрива глава."},{"word":"белогрлест","type":"прид.","description":"Што има бело грло. На орото наредени белогрлести невести."},{"word":"белоденски","type":"прил.","description":"Преку ден. Окупаторите белоденски ги ограбуваа селаните што се враќаа од пазар. Белоденски излезе од участокот."},{"word":"белодробен","type":"прид.","description":"Што се однесува на белите дробови. Белодробни крила. Белодробна туберкулоза."},{"word":"белокож","type":"прид.","description":"в. белец"},{"word":"белокор","type":"прид.","description":"За растение – што има бела кора. По мазното стебло на белокората топола во врвица се качуваа големи мравки. Притаено зашумеа белокорите буки од блиската шума."},{"word":"белокос","type":"прид.","description":"Што има бела, побелена, седа коса. Белокос старец."},{"word":"белокрил","type":"прид.","description":"Што има бели крилја. Белокрил галеб. Белокрила птица. Гинат белокрили јата."},{"word":"белокрилка","type":"ж.","description":"Штетник кај растенијата кој има жолто тело со два пара свилести, бели крилца, покриени со бел восочен налеп; Trialeurodes vaporariorum westv."},{"word":"белолик","type":"прид.","description":"Што има бело лице, што е со изразито бела боја на лицето. Тој беше висок и белолик, а таа црномуреста. Белоликата, витка селанка ја симна шамијата."},{"word":"беломешест","type":"прид.","description":"Што има бело меше, што е со бел стомак."},{"word":"белоног","type":"прид.","description":"Што има бели нозе (најчесто за коњ). Белоног коњ."},{"word":"белоперка","type":"ж.","description":"Слатководна риба со сребренест мев, а со црвени перки; Leuciskus rutilus."},{"word":"белорун","type":"прид.","description":"Што има бело руно. Белоруна овца."},{"word":"Белорусија","type":"ж.","description":"Држава во Источна Европа."},{"word":"белосветски","type":"прид.","description":"Што е од далеку, од туѓа земја, туѓ. Од стариот касетофон се слушаа македонски и белосветски песни."},{"word":"белотија","type":"ж.","description":"Силно изразена белина."},{"word":"белотртка","type":"ж.","description":"Птица пејачка; Oenanthe (saxicola) oenanthe."},{"word":"белоушка","type":"ж.","description":"(зоол.) Водна, неотровна змија со бела дамка зад ушите; Tropidonotus natrix."},{"word":"белоцветен","type":"прид.","description":"Што има бел цвет. Белоцветен багрем. Белоцветна овошка. Белоцветно растение."},{"word":"белузлав","type":"прид.","description":"Што во мала мера го изразува својството на бел. Белузлав фустан. Белузлава магла. Белузлави облачиња."},{"word":"белутрак","type":"м.","description":"Вид тврд камен со зрнест состав и со бела боја; кварц, кремен. Потковиците удираа на белутракот и искри летаа во мракот. Реката се гребеше од крупните белутраци."},{"word":"белушина","type":"ж.","description":"Вид глинено-варовита земја. Над куќата имаше белушина, а во шумата црвеница."},{"word":"Белфаст","type":"м.","description":"Главен град на Северна Ирска."},{"word":"белчо","type":"м.","description":"Име за сосем рус човек."},{"word":"беља","type":"ж.","description":"Зло, несреќа; штета. Ќе стане некоја беља ноќеска или утре. Каде и да оди само бели прави. Голема беља се стори, изгореа повеќе куќи."},{"word":"бељаџија","type":"м.","description":"Тој што прави беља. Малечок е, ама голем бељаџија."},{"word":"Бенгази","type":"ср.","description":"Град во Либија."},{"word":"Бенгал","type":"м.","description":"Област во Индија."},{"word":"Бенгалски Залив","type":"м.","description":"Залив во Индискиот Океан."},{"word":"бенд","type":"м.","description":"Помала инструментална група, мал оркестар. Тоа е нов бенд на музичката сцена. Во Скопје настапија повеќе странски бендови."},{"word":"бендер","type":"м.","description":"Вид петел. По гумното колваа кокошки и еден бендер петел."},{"word":"бендери се","type":"несв.","description":"Се перчи, се прави важен; се качува на високо. Тој се бендереше, без срам, пред туѓинците. Кај се бендериш таму!"},{"word":"бендиса","type":"св.","description":"Се допадне некому. Тој од едно видување ја бендиса девојката."},{"word":"беневреци","type":"и.","description":"Дел од машката носија, шајачни панталони, широки во горниот дел, тесни од колена надолу. Тој беше во шарена облека, во тесни беневреци. Беневреците му биле влажни до колениците."},{"word":"бенефиција","type":"ж.","description":"Повластеност, привилегија, корист. Австралиската влада дава извесни бенефиции во случај на болест. Секретарката ужива големи бенефиции од директорот. Социјалните случаи добиваат бенефиции од државата."},{"word":"бенефицира","type":"св. и несв.","description":"Повласти, повластува некого, нешто."},{"word":"бенефициран","type":"прид.","description":"Повластен. Бенефициран стаж. Бенефицирана отплата на кредит. Бенефицирани услови."},{"word":"бензин","type":"м.","description":"Течен, безбоен нафтен дериват со различни степени на чистота и со различен состав што се употребува како погонско гориво. Цистерни со бензин. Ноќеска поскапе бензинот. Автомобилот остава зад себе мирис на бензин."},{"word":"бениген","type":"прид.","description":"Што се лечи, што заздравува, не го доведува животот во опасност; Бениген тумор. Бенигна болест. Бенигни клетки."},{"word":"Бенин","type":"м.","description":"Држава во Западна Африка."},{"word":"бенка","type":"ж.","description":"Мало темно петно, пигментен израсток на кожата на човекот во големина на зрно леќа. Бенката под окото придонесуваше за убавината на нејзиното лице."},{"word":"бенкичав","type":"прид.","description":"Што е со бенки, што има бенки по кожата. Се штрекна кога го виде бенкичавото лице."},{"word":"бенкичка","type":"ж.","description":"Горен дел од бебешка облека (обично памучен), што е во директен допир со кожата. На бебето му облекоа бела бенкичка."},{"word":"берат","type":"м.","description":"Царско писмо, указ, повелба од султан со што се одредува некаква повластеност. Кадијата им нареди на сејмените да ги одврзат селаните за да собираат пари, зашто старите берати не важеа веќе. Македонскиот народ пролеа крв за да добие владички берат."},{"word":"берач","type":"м.","description":"Тој што бере, што собира плодови и сл. Многу берачи по лозјата."},{"word":"берба","type":"ж.","description":"Берење, собирање плодови, тутун, дрва и сл. Оваа година имаше берба на шипинки во селото. Време е за берба на јаболката. Годинава дождовите ја попречија бербата на доматите."},{"word":"бербат","type":"прид.","description":"Нечист, валкан (само во изрази)."},{"word":"бербатен","type":"прид.","description":"Нечист, валкан. Со бербатни прсти мешаше во ваганот. Старецот тешко ги креваше нозете по бербатното сокаче."},{"word":"бербер","type":"м.","description":"Лице што се занимава со бричење и потстрижување на лица од машки пол. Најстариот син беше бербер по занает. Болнички бербер."},{"word":"берберка","type":"ж.","description":"Жена на бербер."},{"word":"берберница","type":"ж.","description":"Просторија во која се врши берберскиот занает, берберски дуќан. Пред да се отвори најстарата берберница, берберската работа се вршела на сокак. Старците се збираа во берберницата. Навечер берберницата живнуваше."},{"word":"берберство","type":"ср.","description":"Берберски занает."},{"word":"берберува","type":"несв.","description":"Врши берберска работа, е бербер. Томе сè уште дома берберува. Некогаш во маалото берберуваа три бербери."},{"word":"бердана","type":"ж.","description":"Пушка од втората половина на 19 век"},{"word":"бере","type":"несв.","description":"Собира плодови, растенија или делови од нив (со кинење, со тресење, со корнење и сл.). Селаните ги берат јаболката. Децата скришум береа цреши. Од големата круша беревме многу круши. Нема лозје што не го копал или брал."},{"word":"берза","type":"ж.","description":"Институција за организиран промет на хартии од вредност (акции и обврзници), пари и други услуги, според определени правила, обично преку посредници."},{"word":"берзијанец","type":"ж.","description":"Тој што работи во берза, член на берза."},{"word":"берибери","type":"и.","description":"Заболување како последица од недостаток на витаминот Б1 во исхраната на човекот, вид авитаминоза."},{"word":"бериќет","type":"м.","description":"Род, плод, благодат. Ако не фати суша и град, ќе има бериќет. Земјата раѓаше бериќет. Селаните го собраа бериќетот од нивите."},{"word":"бериќетен","type":"прид.","description":"Многу плоден, плодороден. Бериќетна година. Бериќетно лето."},{"word":"Берингов Проток","type":"м.","description":"Проток меѓу северноамериканскиот и азискиот континент."},{"word":"Берлин","type":"м.","description":"Главен град на Германија."},{"word":"бермуди","type":"и.","description":"Летни, лесни панталони од шарен материјал што имаат ногавици до колена."},{"word":"Бермудски Острови","type":"и.","description":"Британски острови во Атлантскиот Океан."},{"word":"Берн","type":"м.","description":"Главен град на Швајцарија."},{"word":"Берово","type":"ср.","description":"Град во Македонија."},{"word":"берокуќен","type":"прид.","description":"Што бере куќа, што печали."},{"word":"берокуќник","type":"м.","description":"Тој што бере куќа, што печали; добар, вреден домаќин. Женачката е за берокуќници."},{"word":"бес","type":"м.","description":"Гнев, лутина, јарост. Ќерката се обидуваше да го совлада бесот. Бесот му ги грчеше усните.Се тресеше од бес. Лутината се издигна до убиствен бес."},{"word":"беса","type":"ж.","description":"Чесен збор, даден збор што се смета за светост во традиционалната култура на Албанците; ветување, заклетва. Крвната одмазда, бесата и побратимството ја штителе заедницата, но не и поединецот во неа. Ако се навистина од збор, ако во нив не умрела нивната исконска беса, тогаш и натаму ќе чади нашиов оџак. Ја исполни бесата."},{"word":"бесалија","type":"и.","description":"Човек од збор."},{"word":"Бесарабија","type":"ж.","description":"Историска област во Источна Европа, денес поделена меѓу Молдавија, Романија и Украина."},{"word":"бесач","type":"м.","description":"Тој што беси, одзема некому живот со бесење."},{"word":"бесвесен","type":"прид.","description":"Што е во бесвест, во бесознание, што привремено изгубил свест. Бесвесен лежеше на подот."},{"word":"бесвест","type":"ж.","description":"Состојба на тој што е бесвесен; бесвесност, несвесност. Беше паднал во бесвест. Го дави до бесвест. Пијан до бесвест."},{"word":"беседа","type":"ж.","description":"Говор при свечен собир, посебно подготвена реч. Тој одржа беседа за улогата на поетот и поезијата. Поздравна беседа. Збирка на излагања и беседи."},{"word":"беседи","type":"несв.","description":"Држи беседа, држи говор. Таму ги учеа како да беседат."},{"word":"беседник","type":"м.","description":"Тој што држи беседа, говорник. Тој се пројави како активен полемичар и беседник за актуелните книжевни прашања. Беседникот одржа беседа за делото на уметникот."},{"word":"беседништво","type":"ср.","description":"Говорничка особина, говорништво; проповедништво."},{"word":"бесеже","type":"ср.","description":"Вакцина против туберкулоза според француската скратеница БСГ; Bacil Calmette-Guerin. Новороденчињата веднаш примаат бесеже."},{"word":"бесен","type":"прид.","description":"Што е болен од беснило. Кога кучето ќе го прогласат за бесно, секој ќе најде камен да фрли по него. Бесен коњ. Бесен волчјак. Бесни пци."},{"word":"беси","type":"несв.","description":"Врзува, закачува нешто да виси. Овчарите бесат ѕвонци на овенот, предводник на стадото. На плотот селанките ги бесат волнените килими да се ветреат."},{"word":"бесилка","type":"ж.","description":"Дрвена направа на која е прицврстена ортома со јамка за извршување на смртна пресуда со бесење. Некои заробеници ги завршиле своите животи на бесилка. Му ги врзаа рацете и го однесоа на бесилка."},{"word":"бескаматен","type":"прид.","description":"Што се дава без камата. Бескаматен кредит. Бескаматни заеми."},{"word":"бескарактерен","type":"прид.","description":"Што е без карактер, што има лош карактер. Бескарактерен човек. Бескарактерно однесување."},{"word":"бескласен","type":"прид.","description":"Што е без класи, што не е поделен на класи. Првобитно бескласно општество."},{"word":"бескомпромисен","type":"прид.","description":"Што не е за компромис, непомирлив. Бескомпромисен став. Бескомпромисна борба. Бескомпромисен реалист. Бескомпромисни луѓе."},{"word":"бесконечен","type":"прид.","description":"Што нема крај, бескраен. Бесконечен пат. Бесконечна оддалеченост. Бесконечни простори."},{"word":"бескорисен","type":"прид.","description":"Од кој нема корист, што не придонесува, некорисен. Бескорисен труд. Немоќен е и бескорисен. На патот плачливи, бескорисни деца што постојано бараат некој да се грижи за нив. Алпинизмот му изгледаше како бескорисен напор."},{"word":"бескраен","type":"прид.","description":"Што нема крај (за простор, време, големина). Бескраен лавиринт. Бескрајна морска ширина. Бескрајна ноќ. Бескрајно поле. Бескрајни височини."},{"word":"бескрај","type":"м.","description":"Својство на тоа што е бескрајно, бескрајност; неизмерност. Бескрајот на просторот. Сите се стремеа кон бескрајот и вечноста. До бескрај се шири белината на снегот."},{"word":"бескрвен","type":"прид.","description":"Што е без доволно крв, слабокрвен; блед. Старечка бескрвна рака. Бескрвни усни."},{"word":"бескрилен","type":"прид.","description":"Што е без крила. Бескрилна мравка. Бескрилните вошки се со жолтеникава боја."},{"word":"бескрупулозен","type":"прид.","description":"Што е без скрупули, безобѕирен. Бескрупулозен родител. Лик на бескрупулозен човек. Се служат со бескрупулозни методи."},{"word":"бескуќен","type":"прид.","description":"Бескуќен никаквец."},{"word":"бескуќник","type":"м.","description":"Тој што нема куќа, бездомник. Пијан бескуќник. Беше слуга, бескуќник, туѓа среќа. Меѓу младите бескуќници имаше и девојчиња."},{"word":"бесмислен","type":"прид.","description":"Што е без смисла, што е против здравиот разум, што е логички неповрзан; апсурден. Бесмислен одговор. Бесмислен сон. Бесмислена идеја. Бесмислена смрт. Бесмислена војна. Бесмислено тврдење. Бесмислено дрдорење. Бесмислени прашања."},{"word":"бесмислица","type":"ж.","description":"Својство на тоа што е бесмислено (обично за збор, постапка и сл.), бесмисленост. Ја сфатив сета бесмислица на зборовите. Тоа беше некаква грда шега, бесмислица. Зборува што-годе, бесмислици."},{"word":"бесмртен","type":"прид.","description":"Што е без смрт, што не умира. Духот е бесмртен."},{"word":"бесмртник","type":"м.","description":"Тој што е бесмртен."},{"word":"беснее","type":"несв.","description":"Лудува, води распуштен, распашан живот. Детето беснееше од разгаленост. Младите беснееја до раните утрински часови. Луѓето се опиваат, беснеат, место достојно да го празнуваат сведенот."},{"word":"бесник","type":"м.","description":"Тој што е немирен, ѓаволест; немирко. Селаните ги знаеја бесниците од селото. Од малечок е голем бесник."},{"word":"беснило","type":"ср.","description":"Заразна болест кај животни (кучиња, лисици, волци) што се пренесува на човекот со каснување или од директен контакт со заболено животно. Го касна бесно куче и млад умре од беснило."},{"word":"беснотија","type":"ж.","description":"Состојба на бес."},{"word":"беспаќе","type":"ср.","description":"Предел, место без пат. Снежно беспаќе. Планински беспаќа. Беспаќа, проколнати места на кои ни дивината не остава трага."},{"word":"беспарица","type":"ж.","description":"Скудност во пари, немање пари. Беспарицата ги притиска луѓето. Беспарицата го присили да ги откаже договорите."},{"word":"беспартиски","type":"прид.","description":"Што не припаѓа на партија; што не се раководи од определени партиски принципи."},{"word":"беспатен","type":"прид.","description":"Што е без пат, непрооден. Беспатен прнар. Беспатна земја. Беспатна пустина."},{"word":"беспатица","type":"ж.","description":"Беспаќе. Згустена беспатица. Талкач по беспатици."},{"word":"бесперспективен","type":"прид.","description":"Што е без перспектива. Бесперспективен живот. Бесперспективна иднина."},{"word":"беспигментен","type":"прид.","description":"Што е без пигменти. Беспигментна кожа."},{"word":"бесплатен","type":"прид.","description":"Што не се плаќа, што се користи без плаќање. Бесплатен билет. Бесплатна настава. Бесплатно возење."},{"word":"бесплоден","type":"прид.","description":"Што е без плод, неплоден, јалов. Бесплодно растение. Бесплодна земја. Бесплодна жена."},{"word":"бесплотен","type":"прид.","description":"Бестелесен. Бесплотна сила. Бесплотна сенка."},{"word":"бесповратен","type":"прид.","description":"Што е без враќање, неповратен, неповторлив. Бесповратен лет. Бесповратно заминување. Човечкиот род е осуден на бесповратна гибел."},{"word":"беспоговорен","type":"прид.","description":"Што се прифаќа без приговор, безусловен, апсолутен. Беспоговорен факт. Беспоговорно тврдење."},{"word":"беспогрешен","type":"прид.","description":"Што е без грешки, непогрешен, совршен. Беспогрешен суд. Беспогрешна сигурност."},{"word":"беспокоен","type":"прид.","description":"Вознемирен, неспокоен. Беспокоен глас. Беспокојна душа."},{"word":"беспокои","type":"несв.","description":"Предизвикува неспокој; Војната ги беспокоеше луѓето."},{"word":"беспокој","type":"м.","description":"Состојба на немир, неспокој. Силен беспокој."},{"word":"бесполезен","type":"прид.","description":"Што е без полза, без корист, некорисен. Бесполезен обид. Бесполезна заштита. Бесполезни зборови."},{"word":"бесполов","type":"прид.","description":"Што е без одлика на пол. Бесполово разможување."},{"word":"беспомошен","type":"прид.","description":"Што не може самиот да си помогне, немоќен, бессилен. Беспомошен човек. Беспомошна девојка. Беспомошно дете. Беспомошни суштества."},{"word":"беспорен","type":"прид.","description":"Што не може да се оспори, неоспорен. Беспорен збор. Беспорен факт. Беспорни вистини."},{"word":"беспорочен","type":"прид.","description":"Што е без порок. Беспорочен човек. Беспорочна девица. Беспорочно детство."},{"word":"беспоштеден","type":"прид.","description":"Што не е поштеден; суров, безмилосен. Беспоштеден напор. Беспоштедна борба. Беспоштедни зборови."},{"word":"бесправен","type":"прид.","description":"Што е без почитување, без примена на правото, на законот. Бесправен акт. Бесправна акција."},{"word":"бесправие","type":"ср.","description":"Бесправност, беззаконие."},{"word":"беспреболен","type":"прид.","description":"Што не може да се преболи, што не преболува. Беспреболна загуба на синот. Беспреболна рана."},{"word":"беспрегледен","type":"прид.","description":"Што не може да се догледа, непрегледен. Беспрегледно пространство."},{"word":"беспредел","type":"м.","description":"Бескрајност, безграничност. Барам шир што се вика беспредел."},{"word":"беспределен","type":"прид.","description":"Што е бескраен, безграничен. Беспределен спокој. Беспределна тишина."},{"word":"беспредметен","type":"прид.","description":"Што е без основа, значење, важност, што нема причина да се појави; неумесен. Беспредметно барање. Беспредметно прашање."},{"word":"беспрекорен","type":"прид.","description":"Што е без недостаток, на кој не може нешто да му се забележи; совршен. Беспрекорен син. Беспрекорна девојка. Беспрекорен расказ."},{"word":"беспризорен","type":"прид.","description":"Што е без родители и без дом, препуштено на улицата, без грижа на општеството. Беспризорно дете."},{"word":"беспримерен","type":"прид.","description":"Што нема рамен на себе, единствен, исклучителен. Беспримерен херои Беспримерна заштита. Беспримерно дело."},{"word":"беспринципен","type":"прид.","description":"Што е без принцип, непринципиелен, недоследен. Беспринципен човек."},{"word":"беспристрастен","type":"прид.","description":"Што е непристрастен, заснован на објективни факти. Беспристрастен коментар. Беспристрасна награда."},{"word":"беспричински","type":"прид.","description":"Што е без причина, неоправдан, неоснован. Беспричински страв. Беспричинска нетрпеливост."},{"word":"бесрамен","type":"прид.","description":"Што е без срам, што нема чувство на срам. Бесрамна жена. Бесрамен пијаница. Бесрамна постапка"},{"word":"бесрамие","type":"ср.","description":"Отсуство на срам, бесрамност."},{"word":"бесрамник","type":"м.","description":"Тој што нема срам. Бесрамник ниеден."},{"word":"бессемеен","type":"прид.","description":"Што е без семејство. Бессемеен човек."},{"word":"бессемен","type":"прид.","description":"Што нема, што не дава семе. Бессемена сорта. Бессемено растение."},{"word":"бессилен","type":"прид.","description":"Што е без сила, слаб, немоќен. Бессилен маж. Бессилна војска."},{"word":"бессилие","type":"прид.","description":"Бессилност, слабост, немоќ. Страшно бессилие. бесславен, бесславниот Што е без слава, неславен. Бесславен водач."},{"word":"бессовесен","type":"прид.","description":"Што е без совест, несовесен. Бессовесен човек."},{"word":"бессовесник","type":"м.","description":"Тој што е без совест, несовесен човек."},{"word":"бессодржаен","type":"прид.","description":"Што е без содржина, безвреден, некорисен. Бессодржаен разговор. Бессодржајна дискусија."},{"word":"бессознание","type":"ср.","description":"Длабоко бессознание."},{"word":"бессолен","type":"прид.","description":"Што е без сол. Бессолен леб. Бессолна храна."},{"word":"бессолзен","type":"прид.","description":"Што е без солзи. Ти, бессолзна мајко, проголтни најгорчлив јад! Бессолзно липање."},{"word":"бессолица","type":"ж.","description":"Појава на недостиг на сол. Ќе изумрат од бессолица."},{"word":"бессонен","type":"прид.","description":"Што е без сон. Бессона ноќ."},{"word":"бессоник","type":"м.","description":"бессоници Тој што нема сон, што не може да спие; што води ноќен живот. Стана бессоник од тага. Тој е оној ноќник, бессоник, бдејач кој го минува ноќниот свет буден."},{"word":"бессоница","type":"ж.","description":"Состојба на отсуство на сон, несоница. Долга бессоница. Бессоницата и стравот го пустошеја неговиот ум."},{"word":"бессончев","type":"прид.","description":"Што не е сончев, што е без сонце. Бессончева есен."},{"word":"бессочен","type":"прид.","description":"Што е без сок, што нема доволно сок. Бессочен плод. Бессочно месо."},{"word":"бестелесен","type":"прид.","description":"Што е без тело, што се јавува како привидение; нематеријален. Бестелесен лик. Бестелесна тежина. Бестелесно самовилско суштество. Бестелесни души."},{"word":"бестија","type":"ж.","description":"Животно, ѕвер. Дива бестија. Стара бестија."},{"word":"бестијален","type":"прид.","description":"Животински, ѕверски; суров, дивјачки. Бестијален напад. Бестијална страст."},{"word":"бестрага","type":"прил.","description":"Непознато каде, во неврат. Одовде е посигурно, но бестрага е далеку. Како стрела згина писарот бестрага."},{"word":"бестрастен","type":"прид.","description":"Што е без страст. Бестрастен бакнеж. Бестрасна љубов."},{"word":"бестрашен","type":"прид.","description":"Што нема страв, храбар. Бестрашен војник. Бестрашна борба. Бестрашни луѓе."},{"word":"бестрашие","type":"ср.","description":"Бестрашност, храброст."},{"word":"бестрашник","type":"м.","description":"Тој што е бестрашен, јунак."},{"word":"бестревен","type":"прид.","description":"Што е без трева, на кој нема или не расте трева. Бестревна долина. Бестревни терени."},{"word":"бестрепетен","type":"прид.","description":"Што не трепети. Бестрепетна месечина."},{"word":"бестселер","type":"м.","description":"бестселери Книга што во одреден временски период била продадена во најголем број примероци, најдобро продавано дело. Македонски бестселер. Книгата стана бестселер кај читателите на тој жанр."},{"word":"бесформен","type":"прид.","description":"Што нема определена форма; безобличен. Бесформен куп. Ги растура стапалките во бесформена ровкост."},{"word":"бесцветен","type":"прид.","description":"Што нема цвет, што не цвета. Бесцветна грмушка. Бесцветен бршлен. Бесцветно растение."},{"word":"бесцветница","type":"ж.","description":"(бот.) Растение без цвет."},{"word":"бесцелен","type":"прид.","description":"Што е без цел, залуден, бесмислен. Бесцелен живот. Бесцелна работа. Бесцелни прошетки."},{"word":"бесценет","type":"прид.","description":"Што има неограничено висока цена; непроценлив, скапоцен. Бесценет камен. Бесценета дијадема. Бесценети реликвии."},{"word":"бесцутен","type":"прид.","description":"Што нема цут, што не цути. Бесцутно дрво."},{"word":"бесчаден","type":"прид.","description":"Што е без чад, што не испушта чад при согорување. Бесчаден оган. Бесчаден барут. Бесчадна просторија."},{"word":"бесчеден","type":"прид.","description":"Што е без чедо, бездетен. Бесчеден брак. Бесчедна жена."},{"word":"бесчесен","type":"прид.","description":"Што е без чест; нечесен. Бесчесен маж. Бесчесна жена."},{"word":"бесчесник","type":"м.","description":"Тој што не е чесен; никаквец. Бесчесникот ги напаѓаше незаштитените девојки. Бесчесници ги ограбуваа напуштените манастири."},{"word":"бесчести","type":"несв.","description":"Зема чест некому, осрамотува. Војниците ги бесчестеа жените и девојките. Тој убива, бесчести."},{"word":"бесчестие","type":"ср.","description":"Немање чест, чесност; нечесност. Владееше бесчестие."},{"word":"бесчовечен","type":"прид.","description":"Што е без човечност, нечовечен. Бесчовечен однос. Бесчовечна постапка."},{"word":"бесчувствен","type":"прид.","description":"Што е без чувства, нечувствителен. Бесчувствен набљудувач. Бесчувствена душа. Бесчувствено срце."},{"word":"бесшеќерен","type":"прид.","description":"Што е без шеќер, незасладен, незашеќерен. Бесшеќерен чај."},{"word":"бесшумен","type":"прид.","description":"Што е без шум, што не предизвикува звук; нечуен, тивок. Бесшумен чекор. Бесшумна ноќ. Бесшумни бранови."},{"word":"бетер","type":"прид.","description":"Прид. Полош. Бетер од животно те сметаат."},{"word":"бетон","type":"м.","description":"Градежен материјал, смеса од цемент, песок и вода. Квалитетен бетон. Кашест бетон. Студен бетон. Скали од бетон."},{"word":"бетонира","type":"св. и несв.","description":"Постави, поставува бетон, обложи, обложува со бетон. Соседите ја бетонираа патеката."},{"word":"бетониран","type":"прид.","description":"Што е обложен со бетон. Бетониран под."},{"word":"бетономешалка","type":"ж.","description":"Машина за мешање бетон. Нова бетономешалка."},{"word":"бетонски","type":"прид.","description":"Што е од бетон. Бетонски столб. Бетонска ограда."},{"word":"бечвар","type":"м.","description":"Кројач на бечви. Стар бечвар. Добар бечвар."},{"word":"бечви","type":"и.","description":"Дел од машката носија, шајачни панталони со посебен крој. Износени бечви. Бели бечви со црни гајтани. Две рала бечви. Волнени бечви."},{"word":"беџ","type":"м.","description":"Значка, обележје. Голем беџ. Беџ со натпис. Повеќе беџови. Два беџа."},{"word":"бешлик","type":"м.","description":"Стара турска сребрена монета од пет гроша. Куп бели меџидии, бешлици, златни лири."},{"word":"би","type":"чест.","description":"Формообразувачка, за образување можен начин (потенцијал). Тој би викнал, би зборувал. Тие би останале."},{"word":"би","type":"св.","description":"Стана, се случи. И би светлост. Би свадба и помина."},{"word":"би-","type":"претс.","description":"Претставка во зборови од туѓо потекло со значење два, на пр.: биполарен, билингвален, бигамија, бинокл."},{"word":"Библија","type":"ж.","description":"Збирка од стари канонски текстови кај Евреите и христијаните во два дела: Стар завет и Нов завет; Свето писмо. Словенскиот превод на Библијата го направиле браќата Кирил и Методиј"},{"word":"библиограф","type":"м.","description":"Составувач на библиографија. Научен библиограф. Личен библиограф."},{"word":"библиографија","type":"ж.","description":"Список на објавени дела од определена област или на објавени трудови од определен автор."},{"word":"библиотека","type":"ж.","description":"Збирка книги. Голема библиотека. Богата библиотека. Лична библиотека."},{"word":"библиотекар","type":"м.","description":"Лице со стручна подготовка оспособено за работа во библиотека и со специјалните фондови и ракописи. Библиотекар за специјализирана библиотека. Љубезен библиотекар, секогаш подготвен да услужи."},{"word":"библиотекарство","type":"ср.","description":"Севкупната дејност на библиотеките и библиотечните работници. Библиотекарството во Македонија многу напредна. Неговото библиотекарство го паметат многу генерации."},{"word":"библиотечен","type":"прид.","description":"Што се однесува на библиотека, што припаѓа на библиотека. Библиотечен фонд. Библиотечен каталог. Библиотечна ознака. Библиотечна секција."},{"word":"библиофил","type":"м.","description":"Љубител на книги. Голем библиофил. Библиофил на стари книги."},{"word":"библиски","type":"прид.","description":"Што се однесува на Библијата, што припаѓа на Библијата. Библиска историја. Библиски текст."},{"word":"бивак","type":"м.","description":"Војнички логор за привремен престој."},{"word":"бивакува","type":"несв.","description":"Престојува во бивак, логорува."},{"word":"бивол","type":"м.","description":"Преживар од родот на говедата со црна кожа и јаки рогови; Bos bubalus. Црн бивол. Два бивола. Џевгар биволи."},{"word":"биволар","type":"м.","description":"Тој што води, чува биволи."},{"word":"биволица","type":"ж.","description":"Женка од бивол. Млеко од биволица. Стадо биволи и биволици."},{"word":"бивш","type":"прид.","description":"Поранешен, некогашен. Бивш учител. Бивши комита. Бившиот претседател. Бивша сопруга. Бивши чорбаџии"},{"word":"бигамија","type":"ж.","description":"Брачна заедница на еден маж со две жени. Бигамијата во многу земји се казнува. Некои граѓани живеат во бигамија."},{"word":"бигамист","type":"м.","description":"Маж што живее во бигамен брак."},{"word":"бигор","type":"м.","description":"Шуплив варовит камен што се создава во извори и слапови. Шуплив бигор. Плочи од бигор."},{"word":"бигорен","type":"прид.","description":"Што е од бигор. Бигорен камен. Бигорна земја."},{"word":"бигориште","type":"ср.","description":"Место со бигорен камен. Бигоришта под Чука."},{"word":"бигорлив","type":"прид.","description":"Што содржи бигор; варовит. Бигорлив предел. Бигорлива вода."},{"word":"бигороса","type":"св.","description":"Фати бигор. Лонецот бигороса од водата."},{"word":"биготизам","type":"м.","description":"Претерана набожност, верска заслепеност."},{"word":"биде","type":"ср.","description":"Вид мала порцеланска када во санитарна просторија што служи за подмивање. Бело биде. Италијански бидеа."},{"word":"биде","type":"св.","description":"Како самостоен полнозначен глагол само со формите за идно време се доближува до значењата стане, се случи, има. Не оти од овие ќе биде луѓе, велеше татко ми. Ќе биде и тоа ќе биде, само да сме живи и здрави. Ќе биде кркање! Војна ќе биде! Утре ќе биде таква збрка што не ќе можам ни да се видам со него."},{"word":"бидејќи","type":"сврз.","description":"За поврзување зависносложени причински реченици. Не излегов бидејќи не ме пуштија."},{"word":"бидермаер","type":"м.","description":"(само едн.) Декоративен стил во применетата уметност во првата половина на 19 век. Во стил на бидермаерот."},{"word":"бидува","type":"несв.","description":"Во функција на спојка во именскиот прирок. Димитар бидува затворен и спроведен прво во Битола, а потоа во цариградската зандана. Тој бидува натоварен со таа задача."},{"word":"бие","type":"несв.","description":"Тепа, удира. Таткото го биеше синот. Стопанот го биеше магарето со ластегарка."},{"word":"биенале","type":"ср.","description":"Културна манифестација што се одржува секоја втора година. Второ биенале. Биенале на народни песни и игри."},{"word":"бижутерија","type":"ж.","description":"Накит од евтини материјали што заменува скапоцен. Злато или бижутерија. Колекција од убава бижутерија. Се занимава со бижутерија."},{"word":"бизарен","type":"прид.","description":"Необичен, чуден. Бизарен детаљ. Бизарна слика."},{"word":"Бизерта","type":"ж.","description":"Град во Тунис."},{"word":"бизмут","type":"м.","description":"Метал, обично служи за градење легури; симбол Bi."},{"word":"бизнис","type":"м.","description":"Работа, деловност, ангажираност во некоја дејност што донесува економска корист."},{"word":"бизнисмен","type":"м.","description":"Лице што се занимава со бизнис, деловен човек, трговец. Бизнисмен од странство. Богат бизнисмен."},{"word":"бизон","type":"м.","description":"Преживар од родот на диви говеда, особено развиен и обрастен во предниот дел на телото, со куси нозе. Црн бизон. Бизон бафало."},{"word":"бик","type":"м.","description":"Нескопено говедо што најчесто служи за приплод. Млад бик. Разјарен бик. Два полудиви бика."},{"word":"бикарбонат","type":"м.","description":"Сол на јаглеродната киселина. Сода бикарбонат. Натриумов бикарбонат."},{"word":"бикини","type":"и.","description":"Дводелен женски костим за капење со минимални димензии. Атрактивна девојка во бикини."},{"word":"биланс","type":"м.","description":"(екон.) Состојба на приходите и расходите за определен период. Годишен биланс. Позитивен биланс. Трговски биланс. Платен биланс."},{"word":"билансен","type":"прид.","description":"Што се однесува на биланс. Билансен ефект. Билансно салдо."},{"word":"билансира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави биланс. Сметководството ги билансира приходите и расходите."},{"word":"билатерала","type":"ж.","description":"Заемна обврска, двостраност."},{"word":"билатерален","type":"прид.","description":"Што се воспоставува меѓу две страни, двостран. Билатерален договор. Билатерална соработка. Билатерални односи."},{"word":"билдер","type":"м.","description":"Тој што развива мускули со вежбање за подобар физички изглед."},{"word":"билен","type":"прид.","description":"Што е од билје, што се однесува на билје. Билен сок. Билни екстракти. Билна аптека. Билно семе."},{"word":"билет","type":"м.","description":"Карта за превоз. Резервира билет. Автобуски билет. Возен билет. Повратен билет. Повластени билети. Три билета."},{"word":"билетарница","type":"ж.","description":"Место каде што се продаваат билети. На меѓуградската автобуска станица работи само една билетарница. Билетарница во театар."},{"word":"билингвален","type":"прид.","description":"Што е даден на два јазика, двојазичен. Билингвален речник. Билингвално изразување."},{"word":"билингвизам","type":"м.","description":"Употреба на два јазика од страна на еден говорител или во една заедница, двојазичност. Билингвизам на македонското и турското население. Лексичките интерференции се природна појава при масовен билингвизам."},{"word":"билион","type":"м.","description":"Број што изразува вредност од милион милиони. Билион денари."},{"word":"билјард","type":"м.","description":"(само едн.) Вид игра со топчиња од слонова коска и со долг стап (так) што се игра врз специјална маса. Играа билјард. Девојката беше прочуена по билјардот."},{"word":"билјарка","type":"ж.","description":"Таа што собира и продава билје, треварка. Излегла мома билјарка в ливада билје да бере. Песна на билјарките."},{"word":"билје","type":"ср.","description":"Општ назив за билки, тревки. Ситно билје. Свежо билје. Суво билје."},{"word":"билјоса","type":"св.","description":"Се опие, се замае од билје, се маѓоса."},{"word":"билјосан","type":"прид.","description":"Омаен, маѓепсан со билје."},{"word":"билјур","type":"м.","description":"Кристално стакло."},{"word":"билјурен","type":"прид.","description":"Што е направен од билјур."},{"word":"билка","type":"ж.","description":"Тревка, растение со лековита или со магиска моќ. Старецот прави мелем од билки. Од коприва, штавеј и од други билки може да се свари чорба за појака крв. Не сум билка лековита, туку сум билка разделита. Билките се чуваат далеку од урочливи очи."},{"word":"билкар","type":"м.","description":"Собирач и трговец на билки. Билкари се движеа по планините."},{"word":"билкарство","type":"ср.","description":"Професионална дејност на билкар. Се занимава со билкарство. Фабриката го разви билкарството во нашата земја."},{"word":"билмез","type":"м.","description":"Глупак, незнајко. Голем билмез. Го чувте ли овој билмез?"},{"word":"било","type":"ср.","description":"Планински гребен. Се качува по билото над селото. Летото го поминав по скрките и билата."},{"word":"било-било","type":"сврз.","description":"За поврзување зборови или реченици приредени меѓу себе; повторен разделен сврзник, како алтернатива; Било таа не пуштала, било тој се лутел."},{"word":"билтен","type":"м.","description":"Официјален извештај за некоја актуелна состојба што е во интерес на јавноста. Билтен посветен на јазични прашања. Читаше билтен за борбата."},{"word":"биљбиљ","type":"м.","description":"Мала преселна птица што пее убаво, славеј; Luscinia megarhynchos. Шарен биљбиљ. Пее како биљбиљ."},{"word":"бим!","type":"изв.","description":"За подражавање на краткотраен звук со висок тон; Камбаната чука: бим, бам, бим, бам."},{"word":"бимбашија","type":"м.","description":"Турски офицер, командант на 1000 војници во османлиската војска. Бимбашијата и кајмакамот го коментираа случајот со конзулот."},{"word":"бина","type":"ж.","description":"Посебно уреден простор на кој се изведуваат театарски претстави, културно-уметнички програми и сл.; сцена. Широка бина. Монтажна бина.Театарска бина."},{"word":"бина","type":"ж.","description":"Зграда, куќа. За три дена направија голема бина, сите жители се почудија."},{"word":"бинарен","type":"прид.","description":"Што се состои од два дела, две целини, двоен. Бинарен спој. Бинарна опозиција. Бинарна структура."},{"word":"бинек","type":"м.","description":"Коњ што служи за јавање."},{"word":"бинекташ","type":"м.","description":"Голем камен што служи за качување на коњ."},{"word":"бинекчија","type":"м.","description":"Коњаник, добар јавач."},{"word":"биниш","type":"м.","description":"Широка наметка со долги ракави."},{"word":"бинлак","type":"м.","description":"Голем стаклен сад за течност, во форма на шише, оплетен со прачки или заштитен на друг начин. Бинлак од десетина оки. Бинлаци со вино. Два бинлака ракија."},{"word":"бинокл","type":"м.","description":"Оптичко средство за набљудување во далечина што се фиксира на носот со мал лост или со една рачка, што се држи в рака. Командантите со бинокли ги гледаа јавачите. Држи бинокл в рака. Театарски бинокл."},{"word":"бинт","type":"м.","description":"Завој за преврска на рани. Извади бинт од торба. Го пресече бинтот. Ногата ја носеше завиткана во бинтови."},{"word":"био-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки, обично термини од различни науки што ги означуваат односите со живата природа, на пр. биографија, биологија, биохемија."},{"word":"биограф","type":"м.","description":"Пишувач на биографија, животопиец. Голем биограф."},{"word":"биографија","type":"ж.","description":"биографии Опис на животот на некоја личност, животопис. Биографија на писател. Биографија од младоста."},{"word":"биоенергија","type":"ж.","description":"Енергија извлечена од живи ткива."},{"word":"биолог","type":"м.","description":"Специјалист по биологија."},{"word":"биологија","type":"ж.","description":"Наука за живата природа, за законитостите во развојот на живиот свет. Студира биологија."},{"word":"биопсија","type":"ж.","description":"Земање делче од орган или од ткиво на жив организам за микроскопски преглед заради утврдување на промените на клетките."},{"word":"биоритам","type":"м.","description":"Промените во човечкиот организам условени од неговата околина."},{"word":"биосфера","type":"ж.","description":"Целокупниот простор на Земјата и на атмосферата населен со живи организми."},{"word":"биохемија","type":"ж.","description":"Наука што ги проучува хемиските својства на живите организми."},{"word":"биохемичар","type":"м.","description":"Специјалист по биохемија."},{"word":"биполарен","type":"прид.","description":"Што е со два спротивни пола. Биполарно динамо."},{"word":"бир","type":"м.","description":"Тоа што го давале верниците на манастир или на свештеник, давачка во пари или прехранбени продукти."},{"word":"бира","type":"ж.","description":"Пиво. Ладна бира. Една бира."},{"word":"биринџи","type":"прид.","description":"Прв, најдобар, најспособен. Биринџи чедо. Биринџи тутун. Биринџија мајстор. Биринџија рибар"},{"word":"биринџија","type":"м.","description":"Многу способен човек; првенец. На татка е кавгаџија, на вујко му е биринџија. Прилепски биринџии."},{"word":"бирник","type":"м.","description":"бирници Тој што собира данок, даночник."},{"word":"биро","type":"ср.","description":"Одделение на претпријатие, установа. Проектантско биро. Информативно биро."},{"word":"бирократ","type":"м.","description":"Претставник на бирократскиот систем на управа. Млад бирократ. Градски бирократ."},{"word":"бирократизација","type":"ж.","description":"Воведување на бирократија; бирократизирање."},{"word":"бирократизира","type":"св. и несв.","description":"Спроведе, спроведува бирократски методи во управата."},{"word":"бирократија","type":"ж.","description":"Систем и начин на управување, на владеење на чиновничкиот апарат."},{"word":"биртија","type":"ж.","description":"Кафеана од ниска категорија. Селска биртија. Оди по биртии."},{"word":"бис!","type":"изв.","description":"Уште еднаш, повторно; извик со кој се изразува желба за повторување на некоја точка од културна програма. Публиката ракоплескаше, бис, бис!"},{"word":"Бисао","type":"ср.","description":"Главен град на Гвинеја-Бисао."},{"word":"бисексуален","type":"прид.","description":"Што има признаци на двата пола, двополов. Бисексуален човек."},{"word":"бисер","type":"м.","description":"Бело, блескаво, скапоцено зрно создадено во внатрешноста на одреден вид школки. Ниже бисер. Фустан, сиот извезен од бисер. Бел бисер. Охридски бисер. Ситен бисер. Светнаа два бисера. Раскошна капа шиена со бисери и скапоцени камења."},{"word":"бисерен","type":"прид.","description":"Што е направено од бисер. Бисерен ѓердан. Бисерна низа. Бисерно зрно."},{"word":"бисерка","type":"ж.","description":"Вид мисирка со сиво-црни пердуви ишарани со бели точки; Numida meleagris."},{"word":"бисерница","type":"ж.","description":"Тамбура со врвен квалитет, со примат кај овој вид инструменти."},{"word":"Бискајски Залив","type":"м.","description":"Залив во Франција, во Атлантскиот Океан."},{"word":"бисквит","type":"м.","description":"Тенки, тврди колачи од брашно, шеќер и јајца."},{"word":"бискуп","type":"м.","description":"Католичко свештено лице што управува со бискупија; епископ."},{"word":"бискупија","type":"ж.","description":"Црковна област со која управува бискуп."},{"word":"бискупов","type":"прид.","description":"Што припаѓа на бискуп. Бискупов двор. Бискупова капа. Бискупова мисла."},{"word":"биста","type":"ж.","description":"Вајарско дело што го претставува човечкото тело до појас. Бронзена биста. Мермерна биста. Биста на млад херој."},{"word":"бистар","type":"прид.","description":"Што е проѕирен и чист; спрот. матен. Бистар кладенец. Бистра вода. Бистра ракија. Бистро езеро. Бистри реки."},{"word":"Бистра","type":"ж.","description":"Планина во Македонија."},{"word":"бистри","type":"несв.","description":"Прави нешто да биде бистро. Специјални филтри ја бистрат водата. Рибата чистач ја бистри водата во аквариумот."},{"word":"бистрина","type":"ж.","description":"Својство на тоа што е бистро, проѕирност. Позната е бистрината на Охридското Езеро."},{"word":"бистрица","type":"ж.","description":"Бистра вода."},{"word":"бистро","type":"ср.","description":"Мал ресторан за брза храна, експрес-ресторан. Бистро на плоштадот. Неколку бостроа во центарот на градот."},{"word":"бистроумен","type":"прид.","description":"Што е со бистар ум; Бистроумен човек."},{"word":"бистроумник","type":"м.","description":"Тој што е со бистар ум. Познат бистроумник."},{"word":"бит","type":"м.","description":"Општите животни услови, обичаи и традиции на еден народ. Македонски бит. Патријархален бит."},{"word":"битен","type":"прид.","description":"Што ја прави суштината на нешто, што е главно обележје, што е основен, главен; суштествен. Битен факт. Битна претпоставка. Битно прашање. Битни карактеристики."},{"word":"битие","type":"ср.","description":"Тоа што живее, суштество. Сопствено битие. Слабо битие. Новородено битие."},{"word":"битиса","type":"св.","description":"Заврши, скончи. Муабетот битиса. Војната битиса."},{"word":"битисан","type":"прид.","description":"Пропаднат. Битисан човек. Битисана работа."},{"word":"битка","type":"ж.","description":"Вооружен судир меѓу две војски. Жестока битка. Крвава битка."},{"word":"битов","type":"прид.","description":"Што се однесува на бит, начин на живот. Битов амбиент. Битови приказни."},{"word":"Битола","type":"ж.","description":"Град во Македонија."},{"word":"бит-пазар","type":"м.","description":"Пазар за сè и сешто. Голем бит-пазар."},{"word":"битумен","type":"м.","description":"Смола што се добива како резултат на распаѓањето на животински и растителни остатоци (петролеј, нафта, асфалт и сл.)."},{"word":"бифе","type":"ср.","description":"Мала гостилница или просторија во која се пие, најчесто стоејќи. Студентско бифе. Бифе до театарот. Во центарот на градот има повеќе бифеа. Неколку бифиња еднододруго."},{"word":"бифеџија","type":"м.","description":"Човек што држи бифе."},{"word":"бифеџика","type":"ж.","description":"Жена што држи бифе."},{"word":"бифтек","type":"м.","description":"бифтеци, Парче говедско месо од задниот дел на грбот, покрај 'рбетот. Пржен бифтек. Печени бифтеци. Два бифтека во чинија."},{"word":"бич","type":"м.","description":"Плетена врвца од кожа, прицврстена за дрвена прачка што служи за терање добиток, камшик. Црн бич. Со бич во рака. Секој ден е сведен, та нема господари, нема бич. Два замавтани бича."},{"word":"биче","type":"ср.","description":"Мало од бик. Слабо биче. Стадо бичиња."},{"word":"бичен","type":"прид.","description":"Што е обработен со бичење. Збиваа маските под товарите борина и бичени штици."},{"word":"бичи","type":"несв.","description":"Сече, реже трупци за штици, греди и сл. Бичкиџијата бичеше ноќе. Аврам бичи тополи."},{"word":"бичкија","type":"ж.","description":"Рачна пила од дрвена рамка и челичен лист со остри запци на долниот раб. Запците од бичкијата. Секирите на дрварите и бичкиите на бичкиџиите."},{"word":"бичкиџија","type":"м.","description":"Тој што бичи со бичкија."},{"word":"бичкиџилница","type":"ж.","description":"Место каде што се бичи."},{"word":"бичува","type":"несв.","description":"Удира, тепа со бич. Бичува силно."},{"word":"Бишкек","type":"м.","description":"Главен град на Киргистан."},{"word":"бла!","type":"изв.","description":"За подражавање на човек што многу зборува или зборува што било. Жените на улица, цел ден бла, бла. Тој читаше, а потоа продолжи бла, бла."},{"word":"благ","type":"прид.","description":"Што е со сладок вкус. Благ чај. Благи пијачки. Тиква блага како шеќер. Благо кафе. Круши благи како мед."},{"word":"благајна","type":"ж.","description":"Орман во кој се чуваат пари, хартии од вредност, каса. Голема, метална благајна."},{"word":"благајник","type":"м.","description":"Тој што раководи со благајната. Началник и благајник."},{"word":"благо","type":"ср.","description":"Слатко, густо сварено овошје со многу шеќер. За добредојде едно благо."},{"word":"благо","type":"ср.","description":"Пари, злато, разни скапоцености. Три товари благо. Скриено благо. Закопани блага. Неброени блага."},{"word":"благо-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки со значење добар, пријатен, мил, на пр. благодушен, благозвучен, благороден."},{"word":"благоверен","type":"прид.","description":"Правоверен (обично пред титулите на старите владетели). Благоверната царица Милица. Благоверни и христољубиви господари. Благоверна дружина."},{"word":"благоверник","type":"м.","description":"Тој што е правоверен, чист во верата, со христијанска доблест. Императорот на Византија, благоверникот Михаил Трети."},{"word":"Благовец","type":"ср.","description":"Христијански празник што се празнува на 7 април според православниот календар"},{"word":"благоглаголив","type":"прид.","description":"Што сака, што умее многу да зборува; речовит, слаткоречив. Благоглаголив учител. Благоглаголиво добредојде."},{"word":"благогласен","type":"прид.","description":"Што е со благ глас, милозвучен. Благогласен човек. Благогласна песна."},{"word":"благодарејќи","type":"прил.","description":"Со помош, со посредство. Само благодарејќи на големата братска љубов, делбата стана со арно."},{"word":"благодарен","type":"прид.","description":"Признателен. Тој беше благодарен за укажаната помош. Благодарен сопруг. Благодарни деца."},{"word":"благодари","type":"св. и несв.","description":"Изрази, изразува благодарност, признателност за сторено добро. Ви благодарам многу. Благодариме за вниманието. Благодарете му на Бога! Децата благодареа за подароците. Валијата учтиво му благодари."},{"word":"благодарница","type":"ж.","description":"Писмена изјава на благодарност за нешто. Благодарници и плакети добија установи, организации и поединци."},{"word":"благодарствен","type":"прид.","description":"Што изразува благодарност. Благодарствен одговор. Благодарствена реч. Благодарствено писмо. Благодарствени химни."},{"word":"благодат","type":"м.","description":"(црков.) Благослов, милост што се бара од Бога; божји дар. Божји благодат. Архиерејот побара благодат и мир од Господ Бог. Благодат од небеса. Изговорен благослов носи благодат во животот."},{"word":"благодатен","type":"прид.","description":"Што дава, носи благодат, благотворен, корисен. Благодатна роса. Благодатен порој."},{"word":"благодушен","type":"прид.","description":"Што е со блага, со добра душа, добродушен, милостив, благороден. Благодушен војник. Благодушна болничарка. Благодушен градител на цркви."},{"word":"благодушие","type":"ср.","description":"Благодушност, добродушност."},{"word":"Благоевград","type":"м.","description":"Град во Бугарија."},{"word":"благозвучен","type":"прид.","description":"Што има благ звук, што звучи пријатно, милозвучен. Благозвучен збор. Благозвучна фраза."},{"word":"благолик","type":"прид.","description":"Што има благ лик, пријатен израз на лицето. Благолик, сериозен човек. Благолики деца."},{"word":"благонаклонет","type":"прид.","description":"Пријателски расположен, пресретлив, љубезен. Благонаклонет човек. Благонаклонет однос. Благонаклонета насмевка."},{"word":"благопријатен","type":"прид.","description":"Што потпомага во нешто, корисен; што води до успех, поволен. Благопријатен ветер. Благопријатна зима. Благопријатна светлина. Благопријатно дејство. Благопријатен исход. Благопријатен знак. Благопријатна позиција."},{"word":"благоразумен","type":"прид.","description":"Што добро обмислува, мудар, разумен. Благоразумен човек. Чесни и благоразумни занаетчии."},{"word":"благороден","type":"прид.","description":"Што има високи морални својства, хуман, великодушен. Благороден пријател. Благородно момче. Благородни луѓе."},{"word":"благородник","type":"м.","description":"Припадник на висок, аристократски род. Благородник по крв и по род. Благородник и прислужник. Вљубен благородник. Полски благородници. Двајца благородници од замокот."},{"word":"благородништво","type":"ср.","description":"Благороднички сталеж, аристократија. Домашно благородништво. Средноимотно благородништво. Привилегии на благородништвото."},{"word":"благородство","type":"ср.","description":"Особина на благороден човек, благородност. Човечко благородство. Гордост и благородство. Од неа блика благородство."},{"word":"благослов","type":"м.","description":"Зборови што изразуваат добри желби со повикување на божја милост, придружени со крстење, прекрстување. Божји благослов. Старецот се прекрсти за благослов. Невестата влезе во куќата со благослов од попот."},{"word":"благословен","type":"прид.","description":"Што примил благослов. Благословен свештеник. Благословено новороденче. Благословени младенци."},{"word":"благослови","type":"св.","description":"Даде благослов. Тој ја благослови куќата. Кумот го благослови невороденчето да расте големо. Селаните ќе го благословат."},{"word":"благосостојба","type":"ж.","description":"Добар и удобен живот, богатство, материјална сигурност. Народна благосостојба. Општа благосостојба. Ред, мир и благосостојба. Материјална благосостојба. На старост живееше во благосостојба."},{"word":"благост","type":"ж.","description":"в. блажина 1"},{"word":"благота","type":"ж.","description":"в. блажина 1"},{"word":"благотворен","type":"прид.","description":"Што има добро дејство, полезен, корисен. Благотворен стремеж. Благотворна топлина. Благотворна критика. Благотворно влијание. Благотворно дејство. Благотворни зраци."},{"word":"благочестив","type":"прид.","description":"Набожен. Благочестив живот. Благочестиви луѓе."},{"word":"благочестие","type":"ср.","description":"Набожност."},{"word":"благува","type":"несв.","description":"Ужива, се насладува на животот, живее во задоволство. Маалските момчиња благуваа по цела ноќ. Скокаше од радост, без мисла благуваше во раскошна убавина."},{"word":"благун","type":"м.","description":"Вид даб што има благи лисја или благи желади; Quercus sessiliflora."},{"word":"благунов","type":"прид.","description":"Што е од благун. Благунов желад. Благунова фиданка. благуново дрво."},{"word":"блада","type":"несв.","description":"Изговара нејасни зборови, зборува неразбирливо (обично во состојба на сон или бунило). Детето се плаши во сонот и постојано блада. Братчето беше во бунило, бладаше некои весели зборчиња. Бладаш, ништо не те разбирам."},{"word":"блажен","type":"прид.","description":"Што е исполнет со чувство на голема среќа, на големо задоволство; што изразува чувство на среќа, радост, блаженство. Блажен живот. Блажена насмевка. Блажено спокојство."},{"word":"блаженство","type":"ср.","description":"Состојба на голема радост, среќа. Блаженството е ретка привилегија. Блаженство ми се разлева низ душата."},{"word":"блажи","type":"несв.","description":"Има благ, сладок вкус. Шеќерот и медот блажат."},{"word":"блажина","type":"ж.","description":"Својство на благ, сладок. Усти полни блажина. Ја вкуси блажината на лубениците."},{"word":"блажникав","type":"прид.","description":"Сладникав, со не многу сладок вкус. Децата ги полнеа устите со сладникави капинки."},{"word":"блазе","type":"изв.","description":"Набожност."},{"word":"блазиран","type":"прид.","description":"Што е заситен од сите задоволства, рамнодушен на сè. Блазирана девојка. Блазирани млади луѓе."},{"word":"бламажа","type":"ж.","description":"Срамота. Каква бламажа поради пијанењето!"},{"word":"бламира","type":"св. и несв.","description":"Осрамоти, осрамотува некого, предизвика, предизвикува чувство на срам. Некои деца ги бламираат родителите. Мажот ја бламираше жената пред гостите."},{"word":"бланкет","type":"м.","description":"Формулар, образец за разни потреби. Еден бланкет за уплата. Купи два бланкета за пријавување испити!"},{"word":"бланко","type":"прид.","description":"Неиспишан, непополнет (обично во изрази: бланко-кредит, бланко-меница, бланко-потпис)."},{"word":"бланш","type":"м.","description":"Козметичко средство за белење коса."},{"word":"бланшира","type":"св. и несв.","description":"Обели, обелува; кратко проврие, проврива, попари, попарува. Домаќинката најпрвин ја бланшираше боранијата."},{"word":"бласфемија","type":"ж.","description":"Богохулство, хулење."},{"word":"блатен","type":"прид.","description":"Мочурлив. Блатно земјиште. Блатна површина. Блатни почви."},{"word":"блатиште","type":"ср.","description":"Место каде што има блато, мочуриште. Исушено блатиште. Во блатиште со трска."},{"word":"блато","type":"ср.","description":"Кална месност, мочурлив предел. Смрдливо блато. Над блатото имаше голема магла. По блатата се појавија роеви од муви и од инсекти."},{"word":"блед","type":"прид.","description":"Што нема природна боја, што е без руменило на лице, кожа, усни и сл. Блед образ. Со високо, бледо чело. Бледи раце."},{"word":"бледило","type":"ср.","description":"Особина на тој што е блед, на тоа што е бледо; бледост. Восочно бледило. Мртовечко бледило. Бледилото на лицето."},{"word":"бледнее","type":"несв.","description":"Станува блед, губи природна боја, руменило. Бледнеев од бес. Детето бледнееше од страв."},{"word":"бледникав","type":"прид.","description":"Што не е многу блед. Бледникав образ. Бледникав отсјај. Бледникава светлина. Бледникаво месо."},{"word":"бледожолт","type":"прид.","description":"Што е жолт со бледа нијанса. Бледожолт пламен. Бледожолта светлина. Бледожолто сонце."},{"word":"бледозелен","type":"прид.","description":"Што е зелен со бледа нијанса. Бледозелен папрат. Бледозелена рамка. Бледозелено лисје. Бледозелени очи."},{"word":"бледолик","type":"прид.","description":"Што е со бледо лице. Средовечен бледолик човек. Бледолика девојка. Бледолико момче. Бледолики жители."},{"word":"бледосин","type":"прид.","description":"Што е син со бледа нијанса. Бледосина светлина. Чисто и бледосино небо. Бледосини очи."},{"word":"бледоцрвен","type":"прид.","description":"Што е црвен со бледа нијанса. Бледоцрвен оган. Бледоцрвена коса. Бледоцрвена патека."},{"word":"блее","type":"несв.","description":"За овца, јагне – испушта карактеристичен глас. Јагнето блее. Во трлото блееја овците."},{"word":"блејзер","type":"м.","description":"Лесно машко или женско спортско палто; сако."},{"word":"блека","type":"несв.","description":"Блекаат јагнињата."},{"word":"блекне","type":"св.","description":"За овца, јагне – испушти карактеристичен глас. Белото јагне блекна два-три пати."},{"word":"бленда","type":"ж.","description":"Уред со кој се регулира количеството светлина што доаѓа низ објективот на фотографскиот апарат, микроскопот или рендгенскиот апарат."},{"word":"блеска","type":"несв.","description":"Силно сјае, силно свети, одразува силна светлина, силен сјај. Августовското сонце блескаше. Во полутемнината блеска месечината. Блеска златниот медал. Езерото блеска со стаклест отсјај."},{"word":"блескав","type":"прид.","description":"Што блеска, многу сјаен. Блескав сјај. Блескав ден. Блескав меч. Блескава светлина. Блескаво небо. Блескаво сечило. Блескаво сребро."},{"word":"блескот","type":"м.","description":"Блесок, сјај. Силен блескот. Блескот од молња. Блескот од езерото. Блескотот на чистата река. Блескот од нож. Блескотот на хеленизмот."},{"word":"блескотен","type":"прид.","description":"Што е со блескот, што блескоти. Блескотен водопад. Блескотни ѕвезди."},{"word":"блескоти","type":"несв.","description":"Блеска, сјае. Сонцето блескоти по снегот. Силно блескоти површината на езерото. Блескотат кристалите."},{"word":"блесне","type":"св.","description":"Наеднаш испушти силна светлина; силно светне. Блесна молња. Блесна сјај.Сонцето ќе блесне меѓу облаците. Блесна светлина од фарови. Градските светилки блеснаа."},{"word":"блесок","type":"м.","description":"Силен, заслепувачки сјај, силен отсјај. Блесок на месечева светлина. Блесок на громови. Утрински блесок. Две сини очи истураа влажен блесок. Чудесен блесок во очите."},{"word":"блести","type":"несв.","description":"Светла блестат. Езерото блестеше на сонцето.Очите блестеа. Блештат молњи. Блешти круната. Блешти витрината.Блешти убавината."},{"word":"блеф","type":"м.","description":"Измама преку преувеличување или лажно претставување на вистинската состојба. Политички блеф. Блеф од реклама. Тој не е за блеф. Многу блефови."},{"word":"блефира","type":"несв.","description":"Прави блеф, измамува, залажува. Играчот на покер блефираше во играта. Не блефирај, ти синоќа најмалку пиеше. Тој блефира на секој чекор."},{"word":"блех-музика","type":"ж.","description":"Музика што се изведува на лимени дувачки инструменти. Дочек со блех-музика, народни песни и ора. Се одгласуваа фолкорни звуци, блех-музика."},{"word":"ближен","type":"прид.","description":"Тој што е во блиски родниниски или пријателски односи. За доброто на ближниот. Да најдеме некој ближен за да помогне. Таткото и ближните ја нарекуваат убавица."},{"word":"ближи се","type":"несв.","description":"Се приближува просторно. Познат чекор се ближи. Се ближи колона војници. Се ближеше кон излезот. Се ближевме кон селото. Се ближат коњите."},{"word":"близина","type":"ж.","description":"Мало растојание меѓу две точки, предмети во просторот; спрот. далечина. Определена близина. Непосредна близина. Дуќанот се наоѓа во близина на булеварот. Нема луѓе во нивната близина."},{"word":"близнак","type":"м.","description":"Машко дете од (обично) две деца родени при едно породување. Близнак за близнак умира. Роди близнаци по вторпат. Две деца близнаци, брат и сестра. Количка за близнаци."},{"word":"близначка","type":"ж.","description":"Женско дете од близнаци. Едната е близначка. Две сестри близначки."},{"word":"близни се","type":"несв.","description":"Раѓа близнаци. Баба ми двапати се близнела. Овците се близнат. Стадо ми се објагнило, половината се близнило."},{"word":"близок","type":"прид.","description":"Што се наоѓа на мала оддалеченост; спрот. далечен. Близок пожар. Свежина од блиската вода. Отидоа до блиската ливада. Од блиските конаци се слушаат пискоти. Среќавав жени од блиските села."},{"word":"близу","type":"прил.","description":"На мало растојание, во близина, недалеку. Изворот е близу. Војниците беа блиску."},{"word":"блик","type":"м.","description":"Тенок истек на течност од нешто. Блик вода. Бликот од чешмата. Тенок блик млеко му се цеди во устата. Врелите бликови на минералната вода."},{"word":"блика","type":"несв.","description":"Тече, истекува, се разлева силно, во големо количество. Меѓу камењата блика чиста вода.Од носот му бликаше крв."},{"word":"бликне","type":"св.","description":"Шурне; потече силно, изобилно. Од челото му бликна крв и му го облеа лицето. На жената ѝ бликнаа солзи. Бликнаа солзи ко немирни води."},{"word":"блиндира","type":"св. и несв.","description":"Заштити, заштитува со челичен оклоп (обично автомобил, воз, врата и сл.)."},{"word":"блиндиран","type":"прид.","description":"Што е заштитен со челичен оклоп. Блиндиран воз. Блиндирана кола. Блиндирани возила."},{"word":"блинкер","type":"м.","description":"Вештачки мамец, направен од метал или од друг материјал што служи за ловење риби, обично во спортскиот риболов. Рибата го скина конецот сосе блинкерот. Некои рибари се враќаа со блинкери в раце, а торбите им беа празни."},{"word":"блиска","type":"несв.","description":"Се излева силно. Крвта блиска како бразда."},{"word":"Блиски Исток","type":"м.","description":"Географски регион во Азија, ги опфаќа државите од Источен Медитеран, Арабискиот Полуостров, како и Иран и Ирак."},{"word":"блискот","type":"м.","description":"Излив на течност од нешто. Чашата падна со блискот вино."},{"word":"блискотен","type":"прид.","description":"Што е со блискот, што блиска. Таа во безброј водопади се прелива блискотна."},{"word":"блисне","type":"св.","description":"Истури, излее одеднаш. Ја грабнува чашата ракија и целата в уста ја истури, речиси ја блисна."},{"word":"блиц","type":"м.","description":"Блесок, краткотрајно силно светло."},{"word":"блок","type":"м.","description":"Големо, масивно парче од нешто (камен, метал, мраз и сл.). Дождовите ја изделкале лавата, ја измоделирале во блокови. Таа ги заобиколуваше огромните камени блокови, напукнати и изглодани од времето. Надолу се гледаа блокови од гранит."},{"word":"блокада","type":"ж.","description":"(воен.) Целосно опколување на некое место, област и сл. со вооружена сила. Денес имаше претреси, утре сигурно ќе има блокада. Никој не успеа да се извлече од блокадата. Цврста поморска блокада и постојано бомбардирање ќе ги натера противниците да се предадат."},{"word":"блокира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави блокада, опколи, опколува, запре, запира нешто преку блокада. Силни воени единици го блокираа градот. Полицијата ги блокира излезите од селото."},{"word":"блокче","type":"ср.","description":"Дем. од блок."},{"word":"блондинка","type":"ж.","description":"Русокоса жена. Таа беше убава блондинка, со прекрасни сини очи."},{"word":"блостур","type":"м.","description":"Билка со сиви, мовливи листови, со цврсто стебло и со гроздеста, жолта розета од цветови што шират непријатен мирис; Verbaskum."},{"word":"блуд","type":"м.","description":"Полово дејство што е осудено од средината, распуштеност, разврат. Таму се оддаде на блуд."},{"word":"блуден","type":"прид.","description":"Што се оддава на блуд. Селаните ја истераа блудната девојка."},{"word":"блудец","type":"м.","description":"Чинија со пченица, шеќер и ореви, пригодена според православниот обичај. Одеше по колата мртовечка со блудецот в раце. Жените се вратија од гробишта, ги растоварија празните кошници и останатите лепчиња и блудците."},{"word":"блуди","type":"несв.","description":"Скита, лута. Тој блудеше по светот."},{"word":"блудник","type":"м.","description":"Човек што прави блуд, развратник. Тој е стар блудник."},{"word":"блудничи","type":"несв.","description":"Врши блуд, полови дејства врз друго лице. Тројца гостиварци блудничеле со малолетничка."},{"word":"блуе","type":"несв.","description":"(разг.) Повраќа, ја исфрла храната назад од желудникот. Таа цела ноќ блуеше."},{"word":"блуеница","type":"ж.","description":"Тоа што се повраќа, што е изблуено. Тој со крпата ги бришеше блуениците од подот."},{"word":"блуз","type":"м.","description":"Стил во музиката, песни, музика со меланхоличен призвук, карактеристичен за американските црнци. Блузот ‒ тоа е гласот на црна Америка."},{"word":"блуза","type":"ж.","description":"Горен дел од женска облека, направен од тенок материјал или плетен. Девојката беше во бела памучна блуза и здолниште во боја."},{"word":"блуткав","type":"прид.","description":"Храна, пијалак без одреден вкус. Храната имаше блуткав вкус. Водата е млака и блуткава."},{"word":"бљуд","type":"м.","description":"Тркалезна штица на која се меси или се јаде;"},{"word":"бљудо","type":"ср.","description":"Чинија. Домаќинката пред нив ставила големо бљудо."},{"word":"боа","type":"ж.","description":"Вид змија, змиски цар; Boa constrictor. Околу вратот на животното беше замотана боа."},{"word":"боб","type":"м.","description":"Бакла; грав; Vicia faba L."},{"word":"боб","type":"м.","description":"Санка за лизгање со повеќе места со два пара лизгалки од кои предниот е подвижен и служи за управување. Лизгањето со боб е опасен спорт."},{"word":"бобинка","type":"ж.","description":"Општ назив за секој зрнест ситен плод. Грмушката беше начичкана со некакви црвени бобинки."},{"word":"бобо","type":"ср.","description":"Детски израз за зрнеста храна. Мамо, дај ми бобо."},{"word":"боболка","type":"ж.","description":"Дудинка, бела црница; Morus. Во дворот имавме голема боболка."},{"word":"боболкница","type":"ж.","description":"Листопадно дрво со сладок плод; дрво на дудинка, бела црница; Morus. Од боболкницата ми падна една гасеница во вратот. Децата сакаа да се качуваат на боболкницата и да зобаат боболки."},{"word":"бовча","type":"ж.","description":"Врзоп со предмети, обично алишта, шамија, чаршаф, скутник и сл. Донка со бовчите пред неа се намести до пајтонџијата."},{"word":"бовчалак","type":"м.","description":"Бовча со подарок што го подготвува невестата за сватовите. Тука зетот го даруваат со бовчалак."},{"word":"бог","type":"м.","description":"Создател и господар на светот во монотеистичките религии. Имај ум, имај срце, и бог нема да те остави."},{"word":"богами","type":"мод.","description":"За потсилување на тоа што се кажува. Грмеше, богами, пол саат, прописно. А сега, богами, ни со години нема да ја поправиш положбата."},{"word":"богат","type":"м.","description":"Богаташ, богаташка. Богатите од плашиците прават мезе со вино, а сиромасите прават коркутка, вкусна густа чорба. Тој се ожени за богата"},{"word":"богат","type":"прид.","description":"Кој има големи материјални блага, што има голем имот, пари; сиромашен, беден. Богат човек. Богати куќи."},{"word":"богаташ","type":"м.","description":"Човек што е многу богат (кон зн."},{"word":"богаташка","type":"ж.","description":"Богата жена;"},{"word":"богатее (се)","type":"несв.","description":"Станува сè побогат. Таа почна да (се) богатее сè повеќе и повеќе."},{"word":"богати","type":"несв.","description":"Прави да биде богат. Тој го богати својот јазичен израз читајќи секојдневно."},{"word":"богатник","type":"м.","description":"Богаташ. Тој беше угледен богатник."},{"word":"богатство","type":"ср.","description":"Големо количество материјални добра што некој ги поседува. Бесценето богатство. Тој стекна големо богатство тргувајќи со брашно."},{"word":"Богданци","type":"ср.","description":"Град во Македонија."},{"word":"богобојазлив","type":"прид.","description":"Што се плаши од Бога. Богобојазливите жители на селото покорно стоеја пред портите на црквата."},{"word":"боговски","type":"прид.","description":"Што се однесува или што му припаѓа на бог."},{"word":"Богојавление","type":"ср.","description":"Црковен празник што се слави на 19 јануари; Водици."},{"word":"богољубен","type":"прид.","description":"Што го љуби Бога, побожен."},{"word":"богољубец","type":"м.","description":"Што го љуби Бога. Побожен човек, праведник. Легионерите до еден ги испотепале богољупците ни криви ни должни."},{"word":"богољубив","type":"прид.","description":"Што го љуби, сака Бог; побожен. Богољубивиот народ мирно слушал."},{"word":"богомил","type":"м.","description":"Следбеник, припадник на богомилското движење."},{"word":"богомилски","type":"прид.","description":"Што им припаѓа, што се однесува на богомилите и на богомилството. Богомилско движење."},{"word":"богомилство","type":"ср.","description":"Христијанско еретичко движење што се појавило во Македонија во 9 век, па се проширило и кај соседните народи."},{"word":"богомолец","type":"м.","description":"Тој што се моли многу често на бога. Богомолците почнаа да се крстат."},{"word":"богомолка","type":"ж.","description":"богомолец."},{"word":"богомолство","type":"ср.","description":"Наклоност, почит кон Бога. Прочистувајќи го Лука од секакво богомолство, Прличко го дава како живо старче, што поминало пеш по целата земја."},{"word":"Богородица","type":"ж.","description":"вок. Богородице"},{"word":"богородичен","type":"прид.","description":"Што се однесува на Богородица. Богородични пости."},{"word":"богослов","type":"м.","description":"Специјалист по богословие; теолог."},{"word":"богословец","type":"м.","description":"Тој што го изучува богословието, ученик во богословија."},{"word":"богословие","type":"ср.","description":"Учење за догмите на дадена религија, верско учење; теологија. Православно богословие."},{"word":"богословија","type":"ж.","description":"Училиште во кое се изучува богословието, зграда во која е сместено ваквото училиште. Јас знаев само дека богословија значи учење за поп."},{"word":"богослужба","type":"ж.","description":"Литургија, богослужение, обично во црква. Велигденска богослужба. Вечерна богослужба."},{"word":"богослужение","type":"ср.","description":"Служба во чест на Бога од страна на свештено лице според одредени црковни канони, обично во црква; литургија. Утринското богослужение заврши."},{"word":"Богота","type":"ж.","description":"Главен град на Колумбија."},{"word":"боготвори","type":"несв.","description":"Обожава. Ќе ѝ ги исполни сите желби, ќе ја боготвори како ангел. Тие го боготвореле својот учител."},{"word":"богоугодник","type":"м.","description":"Човек што живее според законите на христовата вера; праведник."},{"word":"богохулен","type":"прид.","description":"Што се однесува на богохулење. Богохулни зборови."},{"word":"богохули","type":"несв.","description":"Хули на Бога, го напаѓа Бога."},{"word":"богохулник","type":"м.","description":"Тој што го хули Бога, што го напаѓа Бога."},{"word":"богохулство","type":"ср.","description":"Хулење на Бога."},{"word":"богочовек","type":"м.","description":"Човек со божји особини; Исус, синот божји во лик и тело на човек."},{"word":"бод","type":"м.","description":"Убод со игла или со друг шилест предмет. Еден бод во прстот и се појави црвена капка крв."},{"word":"бод","type":"м.","description":"(спорт.) Поен, единица со која се означува степенот на успешност при натпреварување. Нашата екипа освои два бода."},{"word":"бодар","type":"прид.","description":"Што е многу витален, исполнет со енергија. Тој беше низок, весел, бодар човек."},{"word":"боде","type":"несв.","description":"Со шилест предмет пробива нешто. Надрилекарот со игла ја бодеше жената во дланките. Фурнаџијата ја боде погачата со виљушка и ја става да се пече."},{"word":"бодеж","type":"м.","description":"Остро сечило, ладно оружје, нож. Бодежот се зари во вратот на жртвата."},{"word":"бодибилдер","type":"м.","description":"Лице што вежба, се занимава со бодибилдинг."},{"word":"бодибилдинг","type":"м.","description":"Систем од вежби со тегови и други помагала и справи за зголемување на мускулната маса, за обликување на телото."},{"word":"бодило","type":"ср.","description":"Шило, предмет со кој се боде. На фатениот дивеч во примката бодилото му се забива во месото."},{"word":"бодина","type":"несв.","description":"Јава на коњ терајќи го силно да трча, да галопира. Сватовите цел ден ги бодинаа коњите."},{"word":"бодинаница","type":"прил.","description":"Галоп, начин на трчање на коњот. Момчето јаваше бодинаница низ улицата."},{"word":"бодира","type":"св. и несв.","description":"Одреди, одредува, додели, доделува бодови; бодува. Судиите го бодираа овој скок со 2 бода."},{"word":"бодлест","type":"прид.","description":"Што има боцки. Бодлест кактус."},{"word":"бодлив","type":"прид.","description":"Што има боцки. Низок бодлив багрем растеше крај патот."},{"word":"бодликав","type":"прид.","description":"Што може да боде. Бодликава жица."},{"word":"бодне","type":"св.","description":"Командирот го бодна коњот со мамузите."},{"word":"бодри","type":"несв.","description":"Поттикнува на некаква позитивна активност. Швајцарците несебично ќе го бодрат својот шампион."},{"word":"Бодрум","type":"м.","description":"Приморски град во Турција."},{"word":"боем","type":"м.","description":"Човек што живее неконвенционално, од редовите на интелектуалците (поети, сликари, уметници), што живее безгрижен и неуреден живот."},{"word":"боен","type":"прид.","description":"Што се однесува на бој, битка, војна. Боен отров. Бојно поле. Бојни бродови."},{"word":"боенка","type":"ж.","description":"Книшка со цртежи за боење. Дечињата боеја во боенките."},{"word":"божанка","type":"ж.","description":"Булка, едногодишна билка со големи црвени цветови, од фамилијата афиони; Papaver rhoeas L. Божанките на насипот пленеа со црвените цветови."},{"word":"божевен","type":"прид.","description":"Побожен."},{"word":"божем","type":"чест.","description":"За воведување сомневање во тоа што се тврди, како да било, како да е така. Се преправа, божем ништо не знае. Тогаш наскоро било објавено дека божем Кушо е убиен, а наместо него бил погребан некој друг."},{"word":"божемен","type":"прид.","description":"Што не е вистински; привиден. Целата куќа се управуваше според божемните наредби на сопругот. Детето мавта со рацете регулирајќи го божемниот сообраќај."},{"word":"божествен","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на божество, што има одлики на божество. Божествена сила."},{"word":"божество","type":"ср.","description":"Суштество со својства на бог, со натприродни, божествени одлики. Митолошки антички божества. Пагански божества."},{"word":"Божик","type":"м.","description":"Раѓањето Христово, голем христијански празник"},{"word":"божикен","type":"прид.","description":"Што се однесува на Божик. Божиќна песна. Божиќна литургија. Божикна елка"},{"word":"божилак","type":"м.","description":"Виножито, атмосферска појава по дожд; ѕуница. На небото се појави раскошен божилак."},{"word":"божица","type":"ж.","description":"Женско божество. Античка божица."},{"word":"божјак","type":"м.","description":"Просјак, питач. Неколкумина божјаци седеа пред црковните порти со испружени раце."},{"word":"божјачи","type":"несв.","description":"Проси, пита. Тој божјачи пред црковните порти секоја недела."},{"word":"божји","type":"прид.","description":"(од бог)"},{"word":"божур","type":"м.","description":"Декоративна билка со прекрасни цветови, најчесто црвени, со назабени крупни листови; Paeonia officinalis. Околу бунарот расцветале црвени божури."},{"word":"божурига","type":"ж.","description":"Булка, божанка; Papaver rhoeas L. Низ нивата цветаа божурики и синчец."},{"word":"божуриште","type":"ср.","description":"Место обраснато со божур."},{"word":"божуров","type":"прид.","description":"Што се однесува на божур. Божуров цвет."},{"word":"боз","type":"м.","description":"Грмушка или помало дрво со бели цветови со силен пријатен мирис и црни ситни плодови со црвеномодар сок; бозел; Sambucus nigra. Седеше во меѓата заграден со боз, мирудија, коприви и капини."},{"word":"боза","type":"ж.","description":"Ориентален, безалкохолен, матен пијалак од квасец и пченкарно брашно. Се освеживме со ладна боза."},{"word":"бозаџија","type":"м.","description":"Произведувач и продавач на боза."},{"word":"бозаџилак","type":"м.","description":"Занает што го опфаќа производството на боза."},{"word":"бозаџилница","type":"ж.","description":"Работилница и слаткарница во која се прави, односно се продава боза. Тие наминуваа често во бозаџилницата на крајот од улицата."},{"word":"боздоган","type":"м.","description":"Средновековно ладно оружје, железна топка со боцки и со куса рачка погодна за фрлање и удирање на противникот. На самарот од шарениот коњ стоеше голем и тежок боздоган."},{"word":"бозел","type":"м.","description":"Sambucus nigra. Крај изворот растеа грмушки од бозел и пелин. Сок од бозел."},{"word":"бои","type":"несв.","description":"Бојосува, прави да биде во друга боја. Децата боеја на часот по ликовно во боенките."},{"word":"бои се","type":"несв.","description":"Се плаши. Не бој се, нема ништо да стане."},{"word":"боица","type":"ж.","description":"Училиштен прибор за боење. Водени боици. Темперни боици."},{"word":"боиште","type":"ср.","description":"Место каде што се бие битка, бојно поле. И даде господ, некако се стиши боиштето."},{"word":"бој","type":"м.","description":"Битка, вооружен судир. Бој се биеше за секој човек, за секоја куќа. Закипе страшен бој."},{"word":"бој","type":"м.","description":"Висина, раст. Фенерот беше кренат во висина на човечки бој. Водата имаше два човечки боја длабочина"},{"word":"боја","type":"ж.","description":"Впечатокот што го остава на очите обоеноста на предметот. За килимот употребуваше волна во различни бои. Сината боја ги опушта нервите, виолетовата боја внесува нерасположение, тажно чувство, црвената боја буди страст, љубов."},{"word":"бојадиса","type":"св.","description":"Направи нешто да добие определена боја, премачка со боја. Вратите и прозорците ќе ги бојадисаме со бела боја."},{"word":"бојазлив","type":"прид.","description":"Што се плаши, плашлив. Момчето имаше бојазлив и тажен поглед."},{"word":"бојаџија","type":"м.","description":"Занаетчија што се занимава со боење на разни материјали, најчесто текстил. Во чаршијата остана само еден бојаџија."},{"word":"бојаџилак","type":"м.","description":"Бојаџиски занает, бојаџиство. Од бојаџилак денес не се живее."},{"word":"бојаџилница","type":"ж.","description":"Бојаџиска работилница."},{"word":"бојаџиство","type":"ср.","description":"Дејност, занает поврзан со боење на материјали. Појавата на анилинските бои придонела да се прекине со домашниот начин на бојосување, а со тоа и до појавата на бојаџиството."},{"word":"бојкот","type":"м.","description":"Прекин на врските, отфрлање или исклучување на некоја општествена група или поединец, најчесто како средство за притисок во политичка или во економска борба. Бојкотот против него траеше четири години. Економскиот бојкот беше еден од основните причинители на судирот на црковно-просветното поле."},{"word":"бојкотира","type":"несв.","description":"Прави бојкот. Ние ги бојкотиравме нивните состаноци."},{"word":"бојлер","type":"м.","description":"Затворен, метален сад за греење вода. Во бањата имавме голем бојлер."},{"word":"бојлија","type":"прид.","description":"Стасит, висок. Момчето беше високо, бојлија."},{"word":"бојник","type":"м.","description":"Слатководна риба, вид крап; Chondrostoma nasus. Рибарите фатија два бојника и неколку мрени."},{"word":"бојник","type":"м.","description":"Војник. Момчето беше облечено како старовремски бојник со оклоп, копје и штит."},{"word":"бок","type":"м.","description":"Страна. Стариот лежеше на бок. Бродот беше свртен на левиот бок."},{"word":"Бока Которска","type":"ж.","description":"Залив во Црна Гора."},{"word":"бокал","type":"м.","description":"Сад за вода или вино. Крчмарката стави два бокала со вино пред гостите. Бокалот со вода одеше од рака на рака меѓу жените што ручаа."},{"word":"боклук","type":"м.","description":"Ѓубре, буниште, отпадоци."},{"word":"бокс","type":"м.","description":"(само едн.) Борба со тупаници меѓу двајца противници во ринг, со специјални ракавици и со определени правила. Пред војната тој се занимавал со бокс."},{"word":"бокс","type":"м.","description":"Посебно обработена телешка кожа за обувки. Тој носеше чевли од јак црн бокс."},{"word":"бокс","type":"м.","description":"Преградено место во некој објект со одредена намена. Гардеробата на железничка станица има многу боксови за багаж. Свињите на фармата се сместени во посебни боксови."},{"word":"боксер","type":"м.","description":"Спортист што се занимава со бокс."},{"word":"боксит","type":"м.","description":"Руда од која се добива алуминиум."},{"word":"бокситен","type":"прид.","description":"Што се однесува на боксит Бокситна руда."},{"word":"боксува","type":"несв.","description":"Се занимава со бокс. Тој боксува веќе десет години."},{"word":"боктиса","type":"св.","description":"Додее, досади. На сите им боктиса."},{"word":"болва","type":"ж.","description":"Ситен инсект со нозе прилагодени за скокање, без крила, кој живее како паразит по луѓето и животните; Pulex iritans"},{"word":"болвосерка","type":"ж.","description":"Трага од болви, на постелнина, на долна облека. Везеното не се познава од болвосерки."},{"word":"боледува","type":"несв.","description":"Болен е, е во состојба на болест. Девојката боледува од тифус."},{"word":"боледување","type":"ср.","description":"Отсуство од работа поради болест. Тој е на боледување веќе три недели. Неговите боледувања биле лажни."},{"word":"болезлив","type":"прид.","description":"Што е често болен. Таа беше сува, жолта, болезлива и нервозна жена."},{"word":"болен","type":"прид.","description":"а) Што боледува, што го боли нешто. Таа е тешко болна. Тој бил болен од маларија. б) За дел од телото опфатен од болест. Болни гради. Болни нозе."},{"word":"болест","type":"м.","description":"Нарушување на нормалните животни функции на организмот. Тешка болест. Срцева болест. Шеќерна болест."},{"word":"болешлив","type":"прид.","description":"Што често се разболува, неотпорен, што има слабо здравје. Болешлива жена."},{"word":"болештина","type":"ж.","description":"пејор. од болест. Војната донесе болештини и патила. Тоа е легло на болештини. Тешка болештина ме налегнала."},{"word":"боливач","type":"м.","description":"Едногодишна лековита билка со ситен бел цвет и пријатна миризба, камилица; Matricaria chamomilla. Низ тревата се белееја малите главички на боливачот."},{"word":"Боливија","type":"ж.","description":"Држава во Јужна Америка."},{"word":"болид","type":"м.","description":"Голем метеор што паѓа на земјата во вид на сјајна топка видлива и дење."},{"word":"боли (ме)","type":"несв.","description":"(само во 3 л. со кратка заменска форма: ме, те, го...) Чувствува болка. Половината ја боли од седење."},{"word":"болјар","type":"м.","description":"Феудален земјопоседник, припадник на повисокиот слој на феудалната класа во Русија и во некои други земји; големец, великаш, властелин. Некој угледен влашки болјар ги поканил на гости."},{"word":"болка","type":"ж.","description":"Чувство предизвикано од болест, од телесно и духовно патење. Острата болка во градите го кинеше. Почувствува остра болка што се ширеше по телото."},{"word":"болникав","type":"прид.","description":"Што се разболува често, што има слабо здравје. Жената излезе мрзлива и болникава."},{"word":"болница","type":"ж.","description":"Установа за сместување и стручно лекување на болни. Душевна болница. Детска болница. Полска болница. Тој лежеше во болница три месеци."},{"word":"болничар","type":"м.","description":"Човек што работи околу болните во болница; што се грижи за болен."},{"word":"болнички","type":"прид.","description":"Што се однесува на болница. Болнички мантил. Болничка соба."},{"word":"Болоња","type":"ж.","description":"Град во Италија."},{"word":"болска","type":"несв.","description":"За молскавица ‒ молска, сека. На небото болскаа секавици."},{"word":"болскав","type":"прид.","description":"Сјаен. Болскава месечина."},{"word":"болскот","type":"м.","description":"Сјај, блесок. Болскотот на кристалите ги заслепуваше."},{"word":"болскоти","type":"несв.","description":"Силно свети, сјае. Ден снежеше, ден болскотеше скржавото сонце."},{"word":"болсне","type":"св.","description":"За молскавица ‒ молсне, секне. На небото болсна веда."},{"word":"болшевизам","type":"м.","description":"Политичко движење во руската социјалдемократија од крајот на 19 и почетокот на 20 век, и воопшто, обележје на комунистичка партија и именување за целокупната стратегија и тактика на класната борба."},{"word":"болшевик","type":"м.","description":"Припадник, приврзаник на болшевизмот."},{"word":"болшевички","type":"прид.","description":"Што се однесува на болшевик и болшеви Болшевичка партија. Болшевичко движење."},{"word":"бољме","type":"ср.","description":"Тенок ѕид од плитар. Куќата беше со плитар и бољме. Немалтерисаните бољмиња се црнееја во далечината."},{"word":"бомба","type":"ж.","description":"Метално тело, предмет исполнет со експлозив, наменет за уништување објекти и жива сила. Атомска бомба. Рачна бомба."},{"word":"Бомбај","type":"м.","description":"Пристаништен град во Индија."},{"word":"бомбардер","type":"м.","description":"Авион наменет за бомбардирање. Лесни бомбардери. Тежок бомбардер."},{"word":"бомбардира","type":"св. и несв.","description":"Исфрли, исфрла бомби од авион, врши бомбардирање. Италијанците ја бомбардираа пругата и урнаа дел од тунелот."},{"word":"бомбастичен","type":"прид.","description":"Претерано накитен, патетичен, страстен говор. Неговата бомбастична изјава сите ја слушаа со климање на главата."},{"word":"бомбаш","type":"м.","description":"Тој што фрла бомби. Први удрија бомбашите."},{"word":"бомбе","type":"ср.","description":"Полуцилиндер. Луѓето ги оставаа парите во црно големо бомбе."},{"word":"бон","type":"м.","description":"Паричен знак. Бонови за топол оброк."},{"word":"Бон","type":"м.","description":"Град во Германија."},{"word":"бонбон","type":"м.","description":"Ситен сладок производ од стопен ароматизиран шеќер или од чоколада и др. Желе бонбона. Чоколадни бонбони"},{"word":"бонбониера","type":"ж.","description":"Убаво спакувана кутија со бонбони, обично чоколадни."},{"word":"бонбонџија","type":"м.","description":"Продавач на бонбони. Бонбонџијата во дуќанот на аголот секогаш имаше прекрасни бонбони."},{"word":"бонвиван","type":"м.","description":"Човек што е склон на уживање, што сака лесен живот. Уметниците го сметаа за голем бонвиван."},{"word":"бонитет","type":"м.","description":"Белези што го прават субјектот добар и сигурен должник; кредитоспособен и ликвиден, солвентен; добра позиција и репутација на должникот во деловните односи. Сите пријавени на тендерот доставија документи за бонитет."},{"word":"бонсек","type":"м.","description":"Пила за сечење метал, железни предмети."},{"word":"бонтон","type":"м.","description":"Правила за убаво однесување. Тоа не е по бонтон."},{"word":"бор","type":"м.","description":"Високо зимзелено иглолисно дрво; Pinus; бел бор; Pinus silvestris. Полјанчето беше опколено со високи борови и буки. Седнаа на ледината под борјето."},{"word":"бор","type":"м.","description":"Хемиски елемент; симбол B."},{"word":"боравалка","type":"ж.","description":"Мешалка, лажица за мешање при готвење, обично дрвена. Жената боравеше со боравалката во тенџерето."},{"word":"боравенка","type":"ж.","description":"Шарена кошула, везена со повеќе бои. Таа ѝ остави пет везени кошули, три алови и две боравенки."},{"word":"борави","type":"несв.","description":"Меша, обично храна при приготвување. Жената ги борави тепсиите ориз да не заварат."},{"word":"боравица","type":"ж.","description":"Мешаница. Во таа боравица не се знаеше кој јаде, кој пие."},{"word":"боракс","type":"м.","description":"Натриумова сол на борот, хемиско соединение што се употребува во домаќинството и индустријата."},{"word":"боранија","type":"ж.","description":"(бот.) Вид зеленчук, зелен, млад грав во мешунка; Phaseolus vulgaris L. Стаса боранијата во зеленчуковите градини"},{"word":"борач","type":"м.","description":"Спортист што се занимава со борење. Борач во грчко-римски стил."},{"word":"борачки","type":"прид.","description":"Што се однесува на борач. Борачки спорт. Борачка вештина."},{"word":"борба","type":"ж.","description":"Упорно дејствување, умствен и физички напор за совладување на некакви пречки, за постигање определена цел. Борба за мир. Борба за рамноправност. Борба за зголемување на производството. Борба со природната стихија. Политичка борба."},{"word":"борбен","type":"прид.","description":"Што е готов, што има желба да се бори."},{"word":"бордел","type":"м.","description":"Јавна куќа."},{"word":"бордеро","type":"ср.","description":"Листа, извод, сметка што се издава со одредена намена. Во менувачницата ми дадоа бордеро за разменетите девизи."},{"word":"бордо","type":"прид.","description":"Темноцрвена боја. Таа купи бордо здолниште и бела блуза."},{"word":"бордура","type":"ж.","description":"Украсен раб, шара по раб на ткаенина. Бордурата е многу често застапена кај килимите, најчесто на црвено поле со најразлични орнаментирани форми и мотиви."},{"word":"борење","type":"ср.","description":"Вид спорт, борба на двајца противници заради совладување со физичка сила. Натпреварот во борење ќе се одржи идната недела."},{"word":"борец","type":"м.","description":"Учесник во борба. Тие биле неразделни другари и бестрашни борци."},{"word":"борилиште","type":"ср.","description":"Место каде што се одвива борба, борење. Борилиштето беше преполно со луѓе."},{"word":"борина","type":"ж.","description":"Смолесто дрво од бор што служи за осветлување или за потпалување оган. Домаќинката кладе неколку страка борина на светалникот. Старата го запали огнот со борина."},{"word":"боринар","type":"м.","description":"Човек што бере борина. Некои дрвари, боринари врват по патот."},{"word":"боринов","type":"прид.","description":"Што е од борина. Боринови деланки."},{"word":"бориновина","type":"ж.","description":"Мирис на борина. Замириса бориновина и тој мирис му дојде како мевлем за душата."},{"word":"бори се","type":"несв.","description":"Прави физички напор да победи, да надвие некого во борба еден со друг. Нашиот борач ќе се бори со првакот на вашата земја во борење. Тој се бореше во мојата бригада."},{"word":"бормашина","type":"ж.","description":"Електрична или рачна дупчалка."},{"word":"Борнео","type":"ср.","description":"Остров во Индонезија."},{"word":"боров","type":"прид.","description":"Што е од бор. Борова шума. Борови иглички."},{"word":"боровина","type":"ж.","description":"Борово дрво, градежен материјал од борово дрво."},{"word":"боровинка","type":"ж.","description":"(бот.) Вид зрнесто, планинско овошје; Vaccinium myrtillus. Момчињата набрале некои темјанужни малини и боровинки."},{"word":"боровиште","type":"м.","description":"Место обраснато со борова шума. Колоната скршна во боровиштето."},{"word":"боровник","type":"м.","description":"Место обраснато со борова шума. Боровникот е млад и чест, ветките ниско појдуваа од земја, се вплетуваа една во друга и се свиваа под снегот."},{"word":"борч","type":"м.","description":"Долг, тоа што некој некому му должи. Куќата му ја продадоа за борчови."},{"word":"борчи","type":"несв.","description":"Должи некому нешто, најчесто пари. Вашето село му борчи на царот сто илјади аспри."},{"word":"борчлија","type":"прид.","description":"прид. Што е заборчен, што должи некому пари. Борчлија човек."},{"word":"бос","type":"прид.","description":"Што е без чорапи или обувки; обуен. Децата шлапкаа боси по реката. Купи му опинци да не оди бос."},{"word":"босак","type":"м.","description":"Го лапнува босакот на дувалото."},{"word":"босилек","type":"м.","description":"Едногодишно градинарско растение со ситни цветчиња и пријатен мирис; Osymum basilicum. Одајата мирисаше на босилек"},{"word":"босилков","type":"прид.","description":"Што е од босилок, што се однесува на босилок. Китка босилкова."},{"word":"босилковина","type":"ж.","description":"Мирис од босилок."},{"word":"босичок","type":"прид.","description":"Убаво променета, но босичка."},{"word":"боска","type":"ж.","description":"Млечна жлезда, дојка, града, цицка кај жена. Во возбудата ѝ набабреа боските од надојденото млеко."},{"word":"Босна и Херцеговина","type":"ж.","description":"Држава во Европа."},{"word":"босоног","type":"прид.","description":"Што оди со боси нозе; Децата босоноги трчаа крај плотовите."},{"word":"босота","type":"ж.","description":"Состојба на тој што е бос;"},{"word":"бостан","type":"м.","description":"Нива, место насадено со бостан. Застанал како плашило сред бостан."},{"word":"бостаниште","type":"ср.","description":"Аугм. од бостан."},{"word":"бостанџија","type":"м.","description":"Човек што одгледува и/или продава бостан. Бостанот го одгледуваше еден стар бостанџија."},{"word":"Бостон","type":"м.","description":"Град во САД."},{"word":"Босфор","type":"м.","description":"Морски проток кој ги поврзува Мраморното и Црното Море."},{"word":"ботаника","type":"ж.","description":"Наука за растенијата, дел од биологијата."},{"word":"ботаничар","type":"м.","description":"Тој што се занимава со ботаника."},{"word":"ботее","type":"несв.","description":"Расте бујно, се развива, напредува. Полето ботееше под пролетното сонце."},{"word":"бофл","type":"м.","description":"Стока со лош квалитет. Бофл стока."},{"word":"боц!","type":"изв.","description":"Извик за означување дека нешто боде, обично на шега, во игра и сл"},{"word":"боца","type":"ж.","description":"Сад под притисок со вентил во кој се чува гас. Плинска боца."},{"word":"Боцвана","type":"ж.","description":"Држава во Африка."},{"word":"боцка","type":"ж.","description":"Тврд шилест израсток кај некои билки и животни. Магарешкиот трн е целиот обрастен со боцки. Ежови боцки."},{"word":"боцка","type":"несв.","description":"Боде, притискајќи со нешто остро. Тој ги боцкаше децата со трн во грбот. Ежот боцка со боцките."},{"word":"боцкав","type":"прид.","description":"Што боцка, што има боцки, што има својство да боцка. Боцкав тел. Боцкава брада."},{"word":"боцкач","type":"м.","description":"Тој што многу боцка, бреца; Тој е голем боцкач."},{"word":"боцлив","type":"прид.","description":"Што боцка, што има боцки. Боцлива жица. Боцлива ограда."},{"word":"боцне","type":"св.","description":"Пробие во нешто со шилест предмет. Стариот го боцна компирот со виљушката. Лаборантот го боцна детето во прстето со специјална игла."},{"word":"бочва","type":"ж.","description":"Голем дрвен сад со два газера стегнат со обрачи во кој се чуваат течности, најчесто вино; големо буре. За зима остававме вино во бочвите. Бочва од најдобар планински даб дише, пропушта воздух, иако не е за верување."},{"word":"бочвар","type":"м.","description":"Тој што изработува бочви. Тој две години учеше за бочвар кај еден мајстор."},{"word":"бочварница","type":"ж.","description":"Место каде што се чуваат бочви. Во бочварницата се чувствуваше кисел мирис на комиње."},{"word":"бочварство","type":"ср.","description":"Бочварски занает. Бочарството изумира во последниве години како занает."},{"word":"бочен","type":"прид.","description":"Страничен. Бочната страна на бродот беше малку оштетена од ударот."},{"word":"бош","type":"прид.","description":"Празен, несодржаен, јалов. Бош муабет. Бош работа."},{"word":"Бошавија","type":"ж.","description":"Област во Македонија во подножјето на планината Кожув."},{"word":"Бошавица","type":"ж.","description":"Река во Македонија."},{"word":"Бошњак","type":"м.","description":"Припадник на мнозински народ во Босна и Херцеговина."},{"word":"брав","type":"м.","description":"Овен. Постариот брат ги пасеше бравите, а помалиот јаловиците. Пушти им ги бравите навреме на овците да се измркаат и да се објагнат совреме, да ги извадиш јагнињата од зимата."},{"word":"брава","type":"ж.","description":"Метална направа за затворање врата со клуч. Сандачето со пари беше од полирано дрво со цврста месингана брава."},{"word":"бравар","type":"м.","description":"Занаетчија што изработува брави. Детето изучи за бравар."},{"word":"браво!","type":"изв.","description":"За воодушевување, одобрување; одлично, прекрасно."},{"word":"брада","type":"ж.","description":"Дел од лицето под устата. Се покри до брадата. Неколку пати со дланката си ги истри очите, брадата и носот."},{"word":"брадавица","type":"ж.","description":"Мал испапчен израсток на кожата. Војникот ја кубеше влакнестата брадавица на образот."},{"word":"брадавичав","type":"прид.","description":"Што е со многу брадавици. Лицето му беше брадавичаво."},{"word":"брадавичест","type":"прид.","description":"Што личи или има форма на брадавица. На крушката имаше безброј брадавичести израстоци."},{"word":"брадат","type":"прид.","description":"Човек што носи брада. Брадат човек."},{"word":"брадва","type":"ж.","description":"Дрводелска секира, алат за делање штици за каци и сл."},{"word":"брадест","type":"прид.","description":"Што има брада; брада 2."},{"word":"брадина","type":"ж.","description":"Тој што носи голема брада."},{"word":"брадоса","type":"св.","description":"Обрасне со брада. Целиот брадосал."},{"word":"Бразавил","type":"м.","description":"Главен град на Република Конго."},{"word":"бразда","type":"ж.","description":"Тесен долг трап, плиток ров по површината на почвата што го остава плугот или направен со друго орудие за обработка на земјата, појас од разорана земја што се протега по должина. Тракторот зад себе оставаше свежо изорани бразди."},{"word":"браздест","type":"прид.","description":"Што се однесува на бразда, што има форма на бразда. Браздеста ерозија."},{"word":"бразди","type":"несв.","description":"Прави вдлабнатина во форма на бразда. Ралото ја браздеше црната земја. Момчето во песокот браздеше некакви искривени браздички."},{"word":"Бразил","type":"м.","description":"Држава во Јужна Америка."},{"word":"Бразилија","type":"ж.","description":"Главен град на Бразил."},{"word":"бразлетна","type":"ж.","description":"Накит што се носи на рака; гривна, белезица."},{"word":"брак","type":"м.","description":"Општествено регулирана, озаконета врска меѓу две лица од спротивен пол; заедница од таа врска. Склучи брак. Граѓански брак. Црковен брак."},{"word":"браќа","type":"м.","description":"Множина од брат."},{"word":"браколомен","type":"прид.","description":"Што растура брак."},{"word":"браколомник","type":"м.","description":"Тој што растура брак; прељубник. Сите браколомници и распуштеници."},{"word":"браколомство","type":"ср.","description":"Неверство, прељуба, растурање брак."},{"word":"бракоразвод","type":"м.","description":"Развод на брак по судски пат."},{"word":"бракоразводен","type":"прид.","description":"Што се однесува на развод на брак. Бракоразводна парница."},{"word":"бран","type":"м.","description":"Издигнат дел водена маса што се движи. Големи бранови ги заплиснуваа бреговите на јужните мориња."},{"word":"брана","type":"ж.","description":"Дрвена направа или железно, запчесто орудие, за претсеидбена површинска подготовка на почвата или за негување на културите по сеењето. Разбивањето на корката на почвата се врши со железни брани."},{"word":"брана","type":"ж.","description":"Насип, вештачка преграда од земја, од бетон што го спречува течењето, движењето на водена маса до одредена височина. Кај Маврови Анови ќе се крене голема земјена брана."},{"word":"браненик","type":"м.","description":"Место каде што е забрането сечење дрвја; забел."},{"word":"бранест","type":"прид.","description":"Што има форма, што е во вид на бран. Ридовите се спуштаа бранесто сè до реката. Бранестата земја во подножјето на ридиштата беше изорана и подготвена за сеење."},{"word":"брани","type":"несв.","description":"а) Чува, штити некого од напад. Комитите го бранеа народот од турскиот аскер. Квачката ги бранеше своите пилиња од јастребот. б) Застапува некого на суд, е негов бранител."},{"word":"браник","type":"м.","description":"Предмет или дел од предмет што е во функција да брани, да штити. Браник на автомобил."},{"word":"бранител","type":"м.","description":"Тој што брани од нешто. Бранители на татковината."},{"word":"бранлив","type":"прид.","description":"Што се однесува на бран, што е како бран. Бранлива нерамнина."},{"word":"бранов","type":"прид.","description":"Што се однесува на бран. Бранова должина."},{"word":"брановиден","type":"прид.","description":"Што има облик на бран. Под патот се простираше пространа брановидна ливада. Брановидно движење."},{"word":"брановит","type":"прид.","description":"Што е во вид на бранови, што има бранови. Брановити коси. Брановито море. Брановита долина."},{"word":"браноса","type":"св.","description":"Поминува со брана преку орана нива. Тој вчера ја браноса нивата."},{"word":"бранува","type":"несв.","description":"Предизвикува бранови на голема водна површина. Југот го брануваше езерото."},{"word":"бранша","type":"ж.","description":"Гранка во некоја дејност: во трговијата, занаетчиството, индустријата; струка. Луѓето од нашата бранша не дејствуваат на тој начин."},{"word":"браон","type":"прид.","description":"Кафена боја, нешто што е во кафена боја. Браон палто."},{"word":"брат","type":"м.","description":"Син во однос на друго или на другите деца од исти родители. Имав јас двајца браќа и една сестра. Постариот брат беше висок и убав човек."},{"word":"братија","type":"ж.","description":"Монашка заедница на еден манастир."},{"word":"братими се","type":"несв.","description":"Станува брат некому, се зближува како брат. Тие се братимеа (еден со друг). Нашите две семејства се братимеа пред две години."},{"word":"Братислава","type":"ж.","description":"Главен град на Словачка."},{"word":"братко","type":"м.","description":"Хипокорисник од брат, при обраќање кон брат, другар. Пеј ми братко за чаршијата, / за онаа ‒ старата скопска чаршија."},{"word":"братов","type":"прид.","description":"Што се однесува, што му припаѓа на брат"},{"word":"братовина","type":"ж.","description":"Братов имот, оставина на брат. Тоа ми е братовина."},{"word":"братоубиец","type":"м.","description":"Тој што го убива својот брат, својот близок. Во свеста на потенцијалниот братоубиец егзистира само една единствена стварност ‒ стварноста на веќе сторениот грев, оттука и појавата на силно каење."},{"word":"братоубиствен","type":"прид.","description":"Што се однесува на убиство на својот брат, воопшто близок, од ист род, народ. Братоубиствена војна."},{"word":"братоубиство","type":"ср.","description":"Убиство на својот брат."},{"word":"братски","type":"прид.","description":"Што се однесува на брат, што е својствен на брат. Само благодарение на големата братска љубов се поделија без кавга."},{"word":"братство","type":"ср.","description":"Однос меѓу браќа и меѓу браќа и сестри; братски однос меѓу пријатели, големо пријателство."},{"word":"братучед","type":"м.","description":"Роднина по мајка или по татко, син на чичко, вујко или на тетка."},{"word":"братучеда","type":"ж.","description":"Роднина по мајка или по татко, ќерка на чичко, вујко или на тетка. Таа ми е мене прва братучеда. Бев кај една братучетка на гости"},{"word":"брачен","type":"прид.","description":"Што се однесува на брак. Брачна двојка. Брачната постела. Брачен другар."},{"word":"брашнар","type":"м.","description":"Тој што продава брашно. Брашнарот не беше во дуќанот."},{"word":"брашнарка","type":"ж.","description":"Жена на брашнар"},{"word":"брашнарница","type":"ж.","description":"Продавница за брашно. Тој отворил брашнарница во нашето соседство."},{"word":"брашнен","type":"прид.","description":"Што е од брашно. Брашнена алва."},{"word":"брашненик","type":"м.","description":"Сандак за чување брашно."},{"word":"брашнест","type":"прид.","description":"Што е како брашно, што личи на брашно. Брашнест шеќер."},{"word":"брашно","type":"ср.","description":"Производ добиен со мелење на житни култури. Пченично брашно. Пченкарно брашно. 'Ржано брашно."},{"word":"брашноса","type":"св.","description":"Направи нешто да биде прекриено со брашно. Сеејќи го брашното, брашноса сè околу себе."},{"word":"брбешка","type":"несв.","description":"Валка, прави да биде нечисто. Децата ги брбешкаат алиштата."},{"word":"брбешкав","type":"прид.","description":"Што се брбешка, нечист. Тој е секогаш брбешкав."},{"word":"брбла","type":"несв.","description":"Зборува многу, брбори. Жените на чешма брблаат по цел ден."},{"word":"брблавица","type":"ж.","description":"Жена што многу брбла, што многу зборува. Жена брблавица е како празна воденица."},{"word":"брблив","type":"прид.","description":"Што многу зборува. Брбливи жени."},{"word":"брбливец","type":"м.","description":"Човек што многу брбла, што многу зборува. Ти си брбливец беден и измамник итар на зборови."},{"word":"брбне","type":"св.","description":"Наеднаш испушти глас по воздржување од смеење и сл. Не реков ништо, брбна Борис. Брбна да се смее."},{"word":"брбор","type":"м.","description":"Звук што се слуша при брборење. Пристигнува доста тивок брбор што таа не е во состојба да го разбере јасно."},{"word":"брбори","type":"несв.","description":"Зборува многу, сè и сешто, за сè и сешто. Таа везден брбори со сосетките."},{"word":"брборка","type":"ж.","description":"Жена што многу брбори. Таа е голема брборка."},{"word":"брборко","type":"м.","description":"Човек што многу зборува, што брбори. Брборко е тој и знае само да брбори."},{"word":"брборлив","type":"прид.","description":"Што многу брбори. Брборлив маж. Брборлива жена."},{"word":"брборливец","type":"м.","description":"Човек што многу зборува, што брбори. Тој е голем брборливец."},{"word":"брбушка","type":"ж.","description":"Измет од ситен добиток, од зајак, глушец и сл."},{"word":"брго","type":"прил.","description":"Брго чини абер на пашата. Коњот заоди побргу"},{"word":"бргошен","type":"прид.","description":"Што е од неодамна, скорашен."},{"word":"брдило","type":"ср.","description":"Дел од разбојот за ткаење каде што се става брдото. Ткајачката со сета сила ги повлече брдилата."},{"word":"брдо","type":"ср.","description":"Рид, брег. Тврдината беше на врвот на тумбестото брдо."},{"word":"брдо","type":"ср.","description":"Дел од разбојот за ткаење низ кој се воведува основата. Ова платно се ткае кога во нишките се воведуваат по две, а во брдото по една жица."},{"word":"бре!","type":"изв.","description":"При обраќање. Синко, зошто, бре синко, куќа затвори?"},{"word":"бревта","type":"несв.","description":"Тешко, напрегнато дише, испуштајќи придушен звук. Човекот бревташе забрзувајќи го одот со последните сили."},{"word":"брег","type":"м.","description":"Гранична линија меѓу копно и вода, земјата во појасот покрај река, езеро или море. Езерото лесно го заплиснува песочниот брег. Овој мост спои два брега..."},{"word":"Брегалница","type":"ж.","description":"Река во Македонија."},{"word":"бреговит","type":"прид.","description":"Што има брегови. Бреговити долини."},{"word":"Брегот на Слоновата Коска","type":"м.","description":"Држава во Африка."},{"word":"брее","type":"несв.","description":"За елен ‒ рика. Во гората брееше елен самјак."},{"word":"брез","type":"прид.","description":"Со бела пега на главата, обично за животно. Брезото јаре тргна по детето."},{"word":"бреза","type":"ж.","description":"Листопадно дрво со бела кора и ситни ливчиња; Betula alba. Околу дворецот имаше липи и бреза."},{"word":"бреза","type":"ж.","description":"Бела дамка на челото кај некои животни. Кобилата имаше бреза на челото."},{"word":"брезов","type":"прид.","description":"Што се однесува на бреза, што е од бреза. Брезова шума."},{"word":"брекина","type":"ж.","description":"Листопадно дрво од родот оскоруша; Sorbus torminalis."},{"word":"брекне","type":"св.","description":"Набабри, набрекне, се подуе. Жилите му брекнаа."},{"word":"бреме","type":"ср.","description":"Тежок товар што го носи еден човек. Девојките дрварки слегуваат од планина со бремиња дрва."},{"word":"бремен","type":"прид.","description":"Жена што е трудна, што носи плод. Сосетката беше бремена, очекуваше пород. Мода за бремени жени."},{"word":"бременост","type":"ж.","description":"Состојба кога жената носи плод, од зачнувањето до породувањето. Жената беше во првите месеци на бременоста."},{"word":"бренди","type":"ср.","description":"Вид ракија, жесток пијалак. Келнерот ги послужи со бренди."},{"word":"бреслика","type":"ж.","description":"Млад брест. Селаните сечеа смреки и бреслики."},{"word":"брест","type":"м.","description":"Листопадно шумско дрво; Ulmus. Меѓу нив, по личнотија двои еден млад брест."},{"word":"брестов","type":"прид.","description":"Што е од брест. Брестова шума. Брестови гранки."},{"word":"Бретања","type":"ж.","description":"Област во Франција."},{"word":"бреца","type":"несв.","description":"Пецка, навредува, префрлува нешто некому."},{"word":"брецлив","type":"прид.","description":"Навредлив, што бреца. Брецливи зборови."},{"word":"брецне (се)","type":"св.","description":"Пецне, навреди некого, префрли нешто некому. Тој сака да брецне."},{"word":"брз","type":"прид.","description":"Што во кусо време поминува поголемо растојание. Брзата вода им ги режеше нозете. Најбрзото дете ќе добие награда."},{"word":"брза","type":"несв.","description":"Настојува да изврши некакво дејство за што покусо време. Таа брзаше да ги нахрани свињите."},{"word":"брзак","type":"м.","description":"Место на река, на поток каде што водата тече брзо. Рибарите се веќе излезени кај брзаците, со завртени ногавици."},{"word":"брзаница","type":"ж.","description":"Дејство што се одвива со голема брзина, со брзина поголема од вообичаеното, со брзање, со итање. Со брзаница се врати. Во брзаницата пукнав, па не знам дали го погодив."},{"word":"брзга","type":"несв.","description":"Прска, брзо тече во кратки струи. Водата брзга на сите страни. Од вената брзгаше крв."},{"word":"брзина","type":"ж.","description":"Степен на остварување на дадено дејство во однос на изминатото време. Брзина на пишување. Брзина на решавање задача."},{"word":"брзиномер","type":"м.","description":"Направа за мерење брзина. Брзиномерот во колата не ми работи."},{"word":"брзне","type":"св.","description":"Протече кратко и брзо, прсне. Од устата му брзна крв."},{"word":"брзозборка","type":"ж.","description":"Детска песна што се кажува брзо. Меѓу највеселите детски стихови спаѓаат брзозборките."},{"word":"брзометен","type":"прид.","description":"Што стрела, пука брзо. Брзометен топ."},{"word":"брзоног","type":"прид.","description":"Што е со брзи нозе, што трча брзо. Брзоног елен. Трчал брзоног зајак низ цветни ливади."},{"word":"брзопис","type":"м.","description":"Вид писмо, обично во старите ракописи. Текстот е напишан со брзопис."},{"word":"брзописец","type":"м.","description":"Човек што пишува брзо. Тој побара двајца попови, вешти брзописци."},{"word":"брзопотезен","type":"прид.","description":"Во шахот ‒ партија во која се влечат брзи потези. Одиграа една брзопотезна партија шах."},{"word":"Бриг","type":"м.","description":"(обично во мн.) Припадник на древен народ на Балканскиот Полуостров."},{"word":"бригада","type":"ж.","description":"(воен.) Здружена единица од батаљонски, полковски или појак состав, помала од дивизија."},{"word":"бригаден","type":"прид.","description":"Што се однесува на бригада. Бригаден офицер. Бригаден весник."},{"word":"бригадир","type":"м.","description":"Командант на бригада. Бригадирот на нашата бригада беше добар човек."},{"word":"бригадирка","type":"ж.","description":"Лице од женски пол член на бригада; бригадир. Бригадирките пееја една песна одејќи на работа."},{"word":"Бриж","type":"м.","description":"Град во областа Фландрија, Белгија."},{"word":"брикет","type":"м.","description":"Гориво добиено со пресување на ситни делови од јаглен, дрво и сл. Тие се греат со брикети."},{"word":"брикетира","type":"св. и несв.","description":"Произведе, произведува брикети. Тие брикетираа струготини од дрво."},{"word":"брилијант","type":"м.","description":"Природен бесценет камен, дијамант, брусен и обработен како накит."},{"word":"брилијантен","type":"прид.","description":"Што се однесува на брилијант, брилијантски."},{"word":"брилијантин","type":"м.","description":"Козметичко средство, масло за коса. Косата му беше зачешлана на патец и намачкана со брилијантин."},{"word":"брилијантски","type":"прид.","description":"Што е од брилијант. Рацете ѝ беа искитени со два брилијантски прстена."},{"word":"брилира","type":"св. и несв.","description":"Свети, сјае. Кристалот брилира на сончевата светлина."},{"word":"Брисел","type":"м.","description":"Главен град на Белгија."},{"word":"брич","type":"м.","description":"Нож за бричење. Дедо ми се бричеше со брич."},{"word":"бричи","type":"несв.","description":"Отстранува влакна од телото, најчесто од лицето, со брич. Тој ја бричи брадата, а јас не ги бричам ни мустаќите ни брадата."},{"word":"бриџ","type":"м.","description":"Вид игра со карти."},{"word":"Бриџтаун","type":"м.","description":"Главен град на Барбадос."},{"word":"бришалка","type":"ж.","description":"Крпа за бришење, бришка. Белата бришалка ѝ е префрлена на рамото додека ги мие чиниите."},{"word":"брише","type":"несв.","description":"Трие по одредена површина со одредена цел, чисти нешто од некоја површина. Таа ја бришеше правта од сликите."},{"word":"бришка","type":"изв.","description":"Извик со кој некој се брка ‒ бегај. Бришка!"},{"word":"бришка","type":"ж.","description":"Крпа за бришење во кујната. Како со бришка помината куќата, нема ништо."},{"word":"брка","type":"несв.","description":"Гони, тера. Ловците и кучињата го бркаа волкот. Аскерот ги брка голораките селани по полето."},{"word":"бркалка","type":"ж.","description":"Лажица со која се меша, се брка тоа што се готви; боравалка. Бркалката обично е поголема дрвена лажица."},{"word":"брканица","type":"ж.","description":"Бркање, гонење воопшто. Опасната брканица по планината продолжува."},{"word":"бркне","type":"св.","description":"Изгони, истера малку, еднаш."},{"word":"бркотија","type":"ж.","description":"Брканица, мешаница, метеж, дармар. Во салата настана невидена бркотија."},{"word":"бркотница","type":"ж.","description":"Бркотија, мешаница. Штрајкот на камионџиите направи невидена бркотница во градот."},{"word":"брл","type":"м.","description":"Болест кај овците во мозокот од која овцата само се врти."},{"word":"брле","type":"ср.","description":"Оној што е брлив, глупав, будала. Брле ниедно! Тој е брле."},{"word":"брлив","type":"прид.","description":"Што е болен од брл. Брлива овца."},{"word":"брливи се","type":"несв.","description":"Се будали, се однесува како болен од брл."},{"word":"брлог","type":"м.","description":"Легло за диви животни. Превртената земја мириса на некаков брлог од бозје и скапани лисја."},{"word":"брмне","type":"св.","description":"Испушти звук со стиснати усни. Детето брмнало, а вие мислите прднало. Тој брмна нешто под носот и налутено ја тресна вратата."},{"word":"брмчало","type":"ср.","description":"Дел од гајдата низ кој таа испушта звук на брмчење; брчало. Дулецот, писката и брмчалото ги подмачкуваат со маслиново масло за да не се исушат и да испукаат."},{"word":"брмчи","type":"несв.","description":"Испушта звук на брмчење, зуење. Наоколу брмчеа пчели и бумбари."},{"word":"Брно","type":"ср.","description":"Град во Чешка."},{"word":"брод","type":"м.","description":"Премин преку река каде што е водата поплитка. Длабоко море брод нема / убава Јана род нема."},{"word":"брод","type":"м.","description":"Превозно средство што се движи по вода; кораб. Товарен брод. Рибарски брод. Патнички брод. Воен брод."},{"word":"Брод","type":"м.","description":"Село во областа Гора, Косово;"},{"word":"бродар","type":"м.","description":"Тој што работи со бродови, на кој му е струка бродарството. Од четиристотини бродари, во трпезаријата беа на ручек педесетина."},{"word":"бродарство","type":"ср.","description":"Стопанска дејност што се занимава со производство и трговија со бродови. Таму е развиено бродарството."},{"word":"броди","type":"несв.","description":"Плови. Домородците бродеа по океанот со примитивни кораби."},{"word":"бродоградилиште","type":"ср.","description":"Претпријатие за градење и за ремонт на бродови, место каде што се градат бродови."},{"word":"бродолом","type":"м.","description":"C_бродолома"},{"word":"бродоломен","type":"прид.","description":"Што се однесува на бродолом. Бродоломен бран."},{"word":"бродоломец","type":"м.","description":"Човек што доживеал бродолом. Бродоломците поминале три месеци на овој гостољубив остров."},{"word":"броен","type":"прид.","description":"Што се однесува на број. Бројна состојба. Броен однос."},{"word":"броеница","type":"ж.","description":"Детска песна во која се набројуваат повеќе работи во определен ритам. Браќата Миладиновци, Кузман Шапкарев и Марко Цепенков запишале и публикувале значаен број детски песни, броеници, залагалки и детски игри"},{"word":"брои","type":"несв.","description":"Изговара броеви по ред. Тој ги броеше ударите на градскиот часовник. Таа брои до сто."},{"word":"броило","type":"ср.","description":"Апарат, направа за мерење на потрошена енергија. Броило за електрична енергија."},{"word":"броител","type":"м.","description":"Горниот број на дропката. Колку пати броителот се содржи во именителот?"},{"word":"број","type":"м.","description":"Точно определена вкупност на единици во едно количество; множество. Бројот на заболените се намалува. По бројот на снопјето се одредувал данокот за спахијата."},{"word":"бројач","type":"м.","description":"Лице што брои."},{"word":"бројка","type":"ж.","description":"Знак за број. Покрај секое име запишуваше бројка."},{"word":"бројници","type":"ж.","description":"Низа од зрна, најчесто од килибар, наменети за забава или молитва во одделни религии со префрлање на зрната натаму‒наваму. Низ прстите му минуваат дрвени бројници"},{"word":"бројчаник","type":"м.","description":"Плоча со бројки, цифри, на часовник, на телефонски апарат и сл. Врти на телефонскиот бројчаник: 20‒371."},{"word":"бројчен","type":"прид.","description":"Нешто што се изразува, што се претставува со бројки. Бројчена табела. Бројчена оценка."},{"word":"броќ","type":"м.","description":"Растение со кое се бојадисува во жолто-црвена боја; Rubia tinctorum L. Пред да бојадисуваме, беревме броќ."},{"word":"брокат","type":"м.","description":"Вид свилена ткаенина со специфично ткаење, проткаена со златни или сребрени нишки. Купивме бел брокат за невестински фустан."},{"word":"брокатен","type":"прид.","description":"Што е направен од брокат. Брокатен фустан."},{"word":"брокер","type":"м.","description":"Тој што ги следи движењата на берзата, што тргува со вредносни хартии и посредува во берзанските работи."},{"word":"бром","type":"м.","description":"Хемиски елемент, неговите соединенија се применуваат во фотографијата и во медицината; симбол Br."},{"word":"бромен","type":"прид.","description":"Што се однесува на бром, што содржи бром."},{"word":"бронза","type":"ж.","description":"Легура на бакар, цинк и железо. Бронзата од свешникот на малото масиче светкаше како злато."},{"word":"бронзен","type":"прид.","description":"Што е од бронза. Бронзен штит. Бронзен сад."},{"word":"бронка","type":"ж.","description":"Мал воспален израсток на кожата; мозолче. Косата му се наежи, а околу тукушто никнатите влакна од брадата, му се појавија бронки."},{"word":"бронкав","type":"прид.","description":"Што се однесува на бронка, што е во некоја релација со бронка; Бронкаво лице."},{"word":"бронхии","type":"и.","description":"Душници, гранчиња од душник составени од 'рскавичави прстени меѓусебно поврзани со сврзливо ткиво и мускули."},{"word":"бронхнтис","type":"м.","description":"Воспаление на слузницата на бронхиите. Децата во Скопје често заболуваат од бронхитис."},{"word":"брончест","type":"прид.","description":"Дебела, брончеста и масна, таа не ја пушташе сестра си од око."},{"word":"брош","type":"м.","description":"Женски накит што служи за украс или за закопчување на фустанот во висина на градите. Лесниот шал поигруваше на неа, а брошот од аметист се поместуваше од едната страна на градите на другата."},{"word":"брошира","type":"св. и несв.","description":"Прошие, прошива, подврзе, подврзува книга во мека подврска."},{"word":"брошура","type":"ж.","description":"Книга со помал број страници, во мека подврска за некое актуелно прашање, со информативна содржина и сл."},{"word":"бррр","type":"изв.","description":"Глас што се испушта при ненадејно стресување на телото поради студ или некакво друго чувство што предизвикува потресување на организмот. Ја крена главата, ја стресе и направи брррр."},{"word":"Брсјак","type":"м.","description":"Припадник на племе од македонските Словени."},{"word":"брст","type":"м.","description":"Гранчиња и шума, лисје/лисја од дрвја за хранење на добитокот; лисник. Во својата собичка донесе само една китка брст, што ја накрши кога се сети за своето срнче."},{"word":"брсти","type":"несв.","description":"За животно ‒ јаде лисја и млади гранчиња откинувајќи ги од стеблото. Козата брстеше врзана за стеблото со долго јаже."},{"word":"Брунеј","type":"м.","description":"Држава на островот Борнео, Азија."},{"word":"брус","type":"м.","description":"Камен за точење, острење и за обработка на стакло, камен и сл."},{"word":"брусен","type":"прид.","description":"Што се однесува на брусење. Брусено стакло. Брусен камен."},{"word":"бруси","type":"несв.","description":"Обработува камен или стакло, мазни, точи. Тие брусат кристал."},{"word":"брусилка","type":"ж.","description":"Машина, алатка за брусење."},{"word":"брусница","type":"ж.","description":"Црвена боровинка, дрво и плод; Vaccinium vitis idaea L."},{"word":"брут","type":"м.","description":"Долгнавест метален шилест предмет со главче на другиот крај што може да се закове, да спои, да зацврсти нешто; клинец, шајка."},{"word":"брутален","type":"прид.","description":"Претерано груб, суров, безобѕирен. Тие биле мачени и брутално убивани."},{"word":"бруто","type":"прид.","description":"Тежина на стока заедно со обвивката и амбалажата."},{"word":"бруцелоза","type":"ж.","description":"Заразна болест кај животните која се пренесува и на луѓето преку производите од заразено животно или при директен допир со него. Од бруцелоза заболуваат најчесто овчарите, краварите и ветеринарните работници."},{"word":"бруцош","type":"м.","description":"Студент на прва година без положен испит. Бруцошите ги прими деканот на факултетот."},{"word":"брца","type":"несв.","description":"Става нешто во некоја течност, најчесто во вода; топи, потопува. Детето ги брцаше рацете во нечистата вода."},{"word":"брцне","type":"св.","description":"Стави, потопи нешто во некоја течност, најчесто вода. Тој ја брцна перодршката во мастилницата и започна да го пишува писмото."},{"word":"брчало","type":"ср.","description":"Дел од гајдата кој дава монотон низок тон. Стана, им отиде на гајдаџиите, им ги затна брчалата и запреа свирките."},{"word":"брчи","type":"несв.","description":"За инсекти ‒ брмчи. Брчеа пчелите околу улиштето."},{"word":"брчка","type":"ж.","description":"Набор, бразда, нерамнина на кожата предизвикана најчесто од старост. Лицето ѝ беше покриено со мрежичка од неподвижни брчки."},{"word":"брчка","type":"несв.","description":"Прави брчки на лицето, ја набира кожата во вид на брчки. Годините сè повеќе му го брчкаа лицето на старецот."},{"word":"брчкав","type":"прид.","description":"Што има брчки; набран во вид на брчки, што личи на брчки. Неизбричената брада му падна со брчкавите подгушки на градите."},{"word":"брчкоса","type":"св.","description":"Направи брчки на лицето; Пашата го брчкоса челото и веѓите се искосија со краиштата нагоре."},{"word":"брчне","type":"св.","description":"Забрчи малку, кратко. Мува да брчнеше, ќе се слушнеше."},{"word":"бршлен","type":"м.","description":"Зимзелено растение со долги гранки што се јази по цврста потпора; Hedera hilix. Од предната страна нашата куќа беше обрастена со бршлен."},{"word":"бршленов","type":"прид.","description":"Што е од бршлен. Бршленов венец."},{"word":"бу","type":"изв.","description":"Извик со кој се плаши некој. Одеднаш излезе едно дете што се криеше зад дрвото и викна силно бу!"},{"word":"буба","type":"несв.","description":"Учи механички, напамет. По малку делува изгубено, како студент што многу буба."},{"word":"буба","type":"ж.","description":"Инсект воопшто. И в трева еве малечкава буба / со крилцата плете невидливи ора."},{"word":"бубаќерен","type":"прид.","description":"Што е од памук, бубаќ. Бубаќерни чаршафи."},{"word":"бубалка","type":"ж.","description":"Инсект. Ако нема бубалки, ќе изумрат птиците."},{"word":"бубамара","type":"ж.","description":"Инсект тврдокрилец со црвена или жолта боја и со црни дамки; Coccinella septempunctata. Лет, лет бубамаро/ донеси ми гости."},{"word":"бубар","type":"м.","description":"Одгледувач на свилена буба."},{"word":"бубарство","type":"ср.","description":"Одгледување на свилени буби за добивање на свила."},{"word":"бубачка","type":"ж.","description":"Бубалка, инсект. Тие го слушаа брмчењето на бубачките."},{"word":"бубин","type":"прид.","description":"Што се однесува, што припаѓа на буба 2; свилена буба. Бубини црви. Бубини пеперуги."},{"word":"бубнува","type":"несв.","description":"Бацува нежно; дем. од бакне. Едно бакнешче, ѝ вели и ја бубнува во нажубравениот образ."},{"word":"буботи","type":"несв.","description":"Гори со силен пламен и испушта специфичен звук. Ќумбето буботи."},{"word":"бубрег","type":"м.","description":"Еден од двата органи од системот за излачување урина."},{"word":"бубреговиден","type":"прид.","description":"Што има облик, форма на бубрег. Ларвите имаат бубреговиден облик и секогаш се покриени со лигава материја."},{"word":"бубрежен","type":"прид.","description":"Што се однесува на бубрег. Бубрегот е обвиен со бубрежна ципа."},{"word":"був","type":"м.","description":"Ноќна птица грабливка; Bubo bubo. Во старата бука живееше еден був."},{"word":"бува","type":"несв.","description":"Испушта звук што го подражава гласот на бувот. Бууу, бууу! ‒ од куќата на кантарџиите бува бувот стар."},{"word":"бува","type":"несв.","description":"Удира, тупа, бие по нешто предизвикувајќи специфичен звук. Жените буваа матеница. Војниците го буваа (бувтаа) заробеникот со кундаците во грбот."},{"word":"бувалка","type":"ж.","description":"Дрво за удирање, пиралка, за чукање 'рж и сл. Со бувалката се чука 'рж."},{"word":"бувка","type":"ж.","description":"Туфка, пувка од пердуви на главата на некои птици. Убава беше шатката, со црна бувка на глава и со црвени нозе."},{"word":"бувка","type":"несв.","description":"Турка некого, удира, бува, предизвикувајќи специфичен звук; Тој бувка одвреме-навреме."},{"word":"бувне","type":"св.","description":"Тресне, силно удри. Тој ја бувна вратата и си отиде."},{"word":"бувта","type":"несв.","description":"Удира, бие, тупа по нешто. Тапаните цел ден бувтаа и свиреа зурли."},{"word":"бувтамбек","type":"м.","description":"Ќотек. Таму дошло до силни пресметки со бувтамбеци и ластегарки."},{"word":"Бугарија","type":"ж.","description":"Држава во Европа."},{"word":"будала","type":"и.","description":"ж./м. Глупак, нетокму, човек што не е сосема здрав со паметот. Будалите слепи се при очи. Пуштете го овој будала. Сандар будалиот."},{"word":"будалаштина","type":"ж.","description":"Будалско однесување, будалеста постапка"},{"word":"будалее","type":"несв.","description":"Станува будала. Тој старееше и будалееше сè повеќе и повеќе."},{"word":"будалест","type":"прид.","description":"Што покажува особини на будала, што се однесува како будала. Некогаш ми доаѓа будалеста мисла да дојдам во вашата соба и да ве гледам како спиете."},{"word":"будалетина","type":"м.","description":"Аугументатив и пејоратив од будала."},{"word":"будали (се)","type":"несв.","description":"Зборува или се однесува како будала, се прави будала. Си се натрескал, па се будалиш. Не будали (се)!"},{"word":"будалиште","type":"ср.","description":"Пејоратив од будала."},{"word":"Будва","type":"ж.","description":"Приморски град во Црна Гора."},{"word":"буден","type":"прид.","description":"Што не спие. Будниот чувар стражарел цела ноќ."},{"word":"буди","type":"несв.","description":"Прекинува состојба на спиење, прекинува некому сон. Мајката секое утро нежно го будеше синчето. Ме будат грмежи што доаѓаат откај планината."},{"word":"будизам","type":"м.","description":"Религија настаната врз основа на филозофското учење на Сидарта Гаутама, наречен Буда ‒ просветен. Во Индија будизмот е основна религија."},{"word":"будилник","type":"м.","description":"Часовник со ѕвоно или друга направа за будење. Будилникот заѕвони точно во шест часот."},{"word":"Будимпешта","type":"ж.","description":"Главен град на Унгарија."},{"word":"будист","type":"м.","description":"Припадник на будистичката религија. Тие се будисти."},{"word":"будоар","type":"м.","description":"Мал, елегантно украсен женски салон во станот."},{"word":"буен","type":"прид.","description":"Густ, што расте многу, во изобилство. Бујна трева. Бујно зеленило."},{"word":"Буенос Аирес","type":"м.","description":"Главен град на Аргентина."},{"word":"буза","type":"ж.","description":"Усни. Ги напрчила бузите."},{"word":"буи","type":"несв.","description":"Расте многу, во изобилство. Во мрежа од капки / буи густ честак. Овошките бујат и растат, но немаат цветни пупки и не раѓаат."},{"word":"буица","type":"ж.","description":"Вода што тече силно, брзо, што надоаѓа, обично по пороен дожд. Матни буици ги риеја патиштата, или нанесуваа купишта песок, камења и дрва."},{"word":"бујак","type":"м.","description":"Честак, густеж. Од бујакот, одвреме-навреме, ќе спрпоти потплашена шумска птица."},{"word":"бујрум","type":"изв.","description":"Повели, повелете. Бујрум, коџабаши, бујрум, повели седни, да направиме еден муабет."},{"word":"бука","type":"ж.","description":"(бот.) Вид листопадно, планинско дрво со широка крошна; Fagus silvatica. Среде лединката како стожер стоеше една голема расчаталена бука."},{"word":"бука","type":"ж.","description":"Шум, врева. Звучниците крескаат и се трудат да го надвладеат сиот брмчеж и бука."},{"word":"букагии","type":"ж.","description":"Метални алки со кои ги оковувале затворениците, пранги. Чифт букагии на нозе / и дробен синџир на раце."},{"word":"букар","type":"м.","description":"Дрвен сад за вода со синџир за носење преку рамо или за товарање на добиток. Жените ги наполнија букарот, бардачето и ѓумовите со вода и си тргнаа назад."},{"word":"буква","type":"ж.","description":"Знак со кој се означуваат одделните гласови во јазикот. Мала буква. Голема буква."},{"word":"буквален","type":"прид.","description":"Што одговара на напишаното од збор до збор, доследно, целосно. Буквален превод. Буквална смисла. Буквално значење."},{"word":"буквар","type":"м.","description":"Книга од која се учат буквите, за почетно учење. Разликата меѓу разгледаните буквари е во редоследот на буквите."},{"word":"букет","type":"м.","description":"Китка цвеќиња, обично уредно аранжирани. Тој ѝ подари букет од темјанушки."},{"word":"букле","type":"ср.","description":"Предено или ткаенина, набрчкано, што има кадрави нишки. Букле волница. Букле џемпер."},{"word":"буклија","type":"ж.","description":"Дрвен сад за вода или за вино со синџир за носење преку рамо или за товарање на добиток. Едно овчарче дојде на чешмата со голема буклија да наполни вода."},{"word":"буклинка","type":"ж.","description":"Буков желад."},{"word":"букне","type":"св.","description":"Пламне, наеднаш почне силно да гори. Пука камен, земја гори, / в пламен букнал селски плот."},{"word":"буков","type":"прид.","description":"Што е од бука. Букова шума. Букова граѓа. Буков паркет."},{"word":"буковец","type":"м.","description":"Вид зачин од истолчени суви пиперки, сол и зачини."},{"word":"буковина","type":"ж.","description":"Буково дрво, градежен материјал од буково дрво. Од одајчето идеше киселикава миризба на сурова буковина."},{"word":"буковка","type":"ж.","description":"Вид печурка што се јаде и се одгледува индустриски, во природата расте на паднати стебла, најчесто букови; Pleurotus ostreatus."},{"word":"букоглав","type":"прид.","description":"Тврдоглав. Тој е букоглав."},{"word":"букот","type":"м.","description":"Звук што се слуша при дејство проследено со силен звук, експлозија и сл. Уште беше темна ноќ кога кај Планина се зачу букот."},{"word":"букоти","type":"несв.","description":"Оддава силен звук. Топовите цела ноќ букотеа."},{"word":"букотница","type":"ж.","description":"Звук, силна бука, букотење. Зад ридиштата се слушаа букотници."},{"word":"Букурешт","type":"м.","description":"Главен град на Романија."},{"word":"була","type":"ж.","description":"Жена во традиционална женска муслиманска облека со зар и фереџе."},{"word":"була","type":"ж.","description":"Двостран метален печат на документите, повелбите на владарите и црковните поглавари."},{"word":"була","type":"ж.","description":"Во загуба, во минус, во економска смисла. Отиде во була."},{"word":"булдог","type":"м.","description":"Раса на куче со куса, сплескана муцка, со силно развиено тело и со куси нозе."},{"word":"булдожер","type":"м.","description":"Градежна машина. Ниските, трошни куќарки ги уриваа со булдожер."},{"word":"буле","type":"ср.","description":"Погачка, обично за раздавање за покоен."},{"word":"булевар","type":"м.","description":"Широка улица со дрворед."},{"word":"булјон","type":"м.","description":"Супа од месо (обично говедско) или од зеленчук во која непосредно пред служењето се разматува јајце. Жената му донесе шолја булјон."},{"word":"булка","type":"ж.","description":"Вид полско цвеќе, едногодишно растение со големи црвени цветови, див афион; Papaver rhoeas L. Кога се качивме на ридот, пред нас се рашири житно поле со румени булки низ него."},{"word":"булук","type":"м.","description":"Стадо, крдар, мноштво животни. Горе во тумбата излезе булук брави."},{"word":"бум","type":"м.","description":"Настан што оддекнува, за кој се слуша и се зборува, сензационален успех, напредок. Иако не свиреа комерцијална музика, направија бум на рок-сцената."},{"word":"бум","type":"изв.","description":"За подражавање звук при силен тресок, експлозија, истрел и сл. По десетина минути чув: бум, бум."},{"word":"бумбар","type":"м.","description":"Инсект од видот на тврдокрилци, со топчесто, влакнесто тело што брмчи при летањето. Одвреме навреме ќе залуташе бумбар или оса или пчела или некој од оние инсекти што упорно и непрестајно брмчат."},{"word":"бумбарест","type":"прид.","description":"Што има форма, облик на бумбар. Тој беше бумбарест, со бело валчесто лице. Бумбаресто лице."},{"word":"бумбаров","type":"прид.","description":"Што се однесува на бумбар. Бумбарово брчење. Бумбаров лет."},{"word":"бумеранг","type":"м.","description":"Вид оружје на австралиските домородци во вид на срп, кое се враќа на местото од каде што е фрлено ако не ја погоди целта. Домородците биле вооружени со копја и дрвени бумеранзи."},{"word":"бумка","type":"несв.","description":"Удира, треска, предизвикувајќи силен, тап звук. Тапаните бумкаа, зурлите пиштеа."},{"word":"бумтеж","type":"м.","description":"Силен, тап звук, трескот. Цела ноќ се слушаа бумтежи."},{"word":"буна","type":"ж.","description":"Бунт. Селанска буна."},{"word":"бунар","type":"м.","description":"Ископана и обѕидана длабока јама за вадење подземна вода. Луѓето градеа куќи, копаа бунари, оградуваа дворови."},{"word":"бунарџија","type":"м.","description":"Тој што копа бунари. Ѓуро бунарџијата копаше бунари во сите околни села."},{"word":"бунгалов","type":"м.","description":"Приземна дрвена куќичка за летување. За празникот изнајмивме бунгалов."},{"word":"бунгур","type":"м.","description":"Дробена пченица. Домаќинката секој ден мелеше бунгур."},{"word":"бунда","type":"ж.","description":"Горна облека од крзно. Дамите се завиткаа во бели бунди."},{"word":"буни","type":"несв.","description":"Поттикнува на бунт, бунтува. Тој отсекогаш го бунел народот."},{"word":"бунило","type":"ср.","description":"Состојба на полусвест, обично при болест со висока температура. Братчето беше во бунило."},{"word":"буништарец","type":"м.","description":"Вид инсект што живее на буниште; Geotrupes stercorarius."},{"word":"буниште","type":"ср.","description":"Место каде што се исфрла гнојот, ѓубрето од шталата. Ја рине пондилата, го изнесува гнојот на буниште, им дроби зелје на свињите."},{"word":"бункер","type":"м.","description":"Складиште. Дрогата била сместена во бункер во автомобилот."},{"word":"бунт","type":"м.","description":"Отворено противење, изразување незадоволство. Бунтот во училиштето започна со исклучувањето на неколку ученици."},{"word":"бунтовен","type":"прид.","description":"Што е секогаш готов на бунт. Тој е со бунтовен темперамент. Тој верно ги слика настаните од бунтовната историја на македонскиот народ."},{"word":"бунтовник","type":"м.","description":"Тој што учестува во бунт, што крева бунт. Врзаните бунтовници, откако влегоа во градот, ги кренаа главите високо."},{"word":"бунтовнички","type":"прид.","description":"Што се однесува на бунтовник. Бунтовнички водачи. Бунтовнички дух."},{"word":"бунтовништво","type":"ср.","description":"Активност, дејство на бунтовници. Тој се истакнал со верски фанатизам, шовинизам и бунтовништво."},{"word":"бунтува","type":"несв.","description":"Поттикнува на бунт. Тој ги бунтуваше слугите против експлоатацијата што ја вршеа над нив нивните господари."},{"word":"Бур","type":"м.","description":"Поранешен назив за Африканерите во Јужноафриканската Република."},{"word":"бура","type":"ж.","description":"Силен студен ветер со невреме, обично со дожд или снег. Се очекуваше езерска бура. Малото облаче се претвори во силна бура. Песочна бура. Снежна бура."},{"word":"Бургас","type":"м.","description":"Пристаништен град во Бугарија."},{"word":"бургија","type":"ж.","description":"Алатка за дупчење на разновиден материјал; сврдел. Од торбата вади тесла, турпии, бургии."},{"word":"буре","type":"ср.","description":"Дрвен или метален сад за течности, со два газера. Старецот по цел ден ги миеше дабовите буриња. Носел буриња маслинки по ерменските дуќани."},{"word":"бурек","type":"м.","description":"Вид ориентална пита. Бурекот беше топол и мирисно чуреше кога под малото виличе корите крцкаво му се двоеја."},{"word":"бурекчија","type":"м.","description":"Тој што прави бурек. Бурекчиите отвораа први во чаршијата."},{"word":"бурекчилница","type":"ж.","description":"Дуќан каде што се продава бурек. Од татка си ја наследи онаа бурекчилница сместена во предниот дел на куќата."},{"word":"бурен","type":"прид.","description":"Раздвижен, зафатен од бура. Бурно море."},{"word":"буреносен","type":"прид.","description":"Што навестува, што носи бура. Буреносните, темни и парталави облаци го покрија небото."},{"word":"бурет","type":"м.","description":"Вид ткаенина, најчесто од свила со специфично ткаење. Девојката носеше црвен фустан од бурет."},{"word":"буржоазија","type":"ж.","description":"Владејачка класа на капиталистичкото општество, сопственик на средствата за производство. Будењето на словенските традиции станува суштествена состојка на мирогледот на младата македонска буржоазија од половината на 19 век. Западноевропски буржоазии."},{"word":"буржоаски","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на буржоазија. Буржоаска класа. Буржоаска револуција."},{"word":"буржуј","type":"м.","description":"Припадник на буржоаската класа. Тапанџијата стои пред градските големци и новопечени буржуи."},{"word":"бурило","type":"ср.","description":"Дрвен сад за течности, обично со долгнавест облик, со два газера, погоден за товарање на добиток. Бурилото од сто оки беше полно вино. Празно бурило од масло стоеше во аголот."},{"word":"буричка","type":"несв.","description":"Меша нешто. Домаќинката го буричка бакрданикот над огнот."},{"word":"буричканица","type":"ж.","description":"Мешаница, бркотница. Меѓу селаните се направи буричканица."},{"word":"буричне","type":"св.","description":"Брцне. Трговецот бурична во џебот и извади една рака златници."},{"word":"бурјан","type":"м.","description":"Трајна зелена билка, висока од 1 до 2 метри, со ситни бели цветови и црни бобинки како плод; див бозел; Sambukus ebulus. Седеше во меѓата заграден со боз, бурјан, мирудија, коприви и плет од капини."},{"word":"бурјаниште","type":"ср.","description":"Земја зарасната во бурјан. Го прегази џадето, го помина и бурјаништето, стаса до беловицата."},{"word":"бурјаноса","type":"св.","description":"Зарасне во бурјан. Бавчата бурјаносала."},{"word":"Буркина Фасо","type":"ж.","description":"Држава во Африка."},{"word":"бурлеска","type":"ж.","description":"Литературно-сценски вид кој се одликува со претераност на комичните ефекти. Комичниот репертоар на театарот се движи од бурлеска до карактерна комика."},{"word":"бурлескен","type":"прид.","description":"Што личи или што е како бурлеска. Таа фантастика е бурлескна, игрива и духовита."},{"word":"бурма","type":"ж.","description":"Вид прстен, вообичаено златен, венчален или свршенички. Младоженците пред кумот и старосватот разменија златни бурми."},{"word":"Бурма","type":"ж.","description":"Поранешно име на Мјанмар."},{"word":"бурмалија","type":"прид.","description":"Прстен во форма на бурма. Прстен бурмалија."},{"word":"бурмут","type":"м.","description":"Прав од тутун за шмркање. Димитрија застана да шмркне бурмут и пак продолжи по патот."},{"word":"бурмутица","type":"ж.","description":"Кутивка за бурмут. Стариот кашла, пие јако црно кафе и шмрка бурмут од златна бурмутица."},{"word":"Бурса","type":"ж.","description":"Приморски град во Турција."},{"word":"Бурунди","type":"ср.","description":"Држава во Африка."},{"word":"бусија","type":"ж.","description":"Заседа. Комитите фатија бусија зад грмушките."},{"word":"бут","type":"м.","description":"(анат.) Дел од телото на човекот, од коленото до колковите; бедро. Беше ранет во рамото и во бутовите на двете нозе."},{"word":"бута","type":"несв.","description":"Турка. Тој го бута од себе детето."},{"word":"Бутан","type":"м.","description":"Држава во Азија."},{"word":"бутен","type":"прид.","description":"Што се однесува на бут. Бутна коска."},{"word":"бутик","type":"м.","description":"Современ дуќан, продавница за облека што се изработува по сопствени модели и во мали серии. Фустанот го купивме во еден бутик на кејот."},{"word":"бутин","type":"м.","description":"Тесен, долгнавест, дрвен сад за матење матеница. Жените врзуваа на бутините мартинки од смил и матерка."},{"word":"бутина","type":"ж.","description":"Бедро, колк. До него седеше таа, рацете ѝ беа на бутините."},{"word":"бутка","type":"несв.","description":"Турка. Селаните ги буткаа жените со децата поблиску до огнот."},{"word":"бутка","type":"ж.","description":"Киоск, трафика. Цигари купи во бутката на аголот."},{"word":"бутканица","type":"ж.","description":"Турканица, метеж. За да нема бутканици, ќе нè водат во редици ‒ рече жената."},{"word":"бутне","type":"св.","description":"Турне. Тој ја бутна вратата сосила и влезе."},{"word":"бутур","type":"м.","description":"Болест кај коњите со кашлање. Некои од добиците пцовисуваа природно, тивко и мирно ќе ги оптегнеа нозете, други пак си ги кршеа нозете или фаќаа бутури, имели и красти."},{"word":"бутуриса","type":"св.","description":"Јако и силно турне, бутне некого. Ја фати за раменици и ја бутуриса во отворената порта."},{"word":"бутурлив","type":"прид.","description":"Болен од бутур. Во таа куќа сите беа бутурничави"},{"word":"буф!","type":"изв.","description":"Извик со кој се имитира нешто што го предизвикува, или го испушта овој глас. И буф, буфна нешто зад ридон."},{"word":"буфка","type":"ж.","description":"Китка, туфка. На главата имаше голема буфка од пердуви."},{"word":"буфка (се)","type":"несв.","description":"Треска, удира силно предизвикувајќи шум, соодветен звук, Тој се буфкаше на земјата."},{"word":"буфне (се)","type":"св.","description":"Тресне, удри предизвикувајќи соодветен шум. Одејќи занесено тој буфна во затворената врата."},{"word":"буфта (се)","type":"несв.","description":"Треска, удира силно предизвикувајќи соодветен шум. Крај бреговите се буфтаа крупни крапови."},{"word":"буц!","type":"изв.","description":"За дејство на буцкање, Треба да му направиш буц, па да тргне"},{"word":"буца (се)","type":"несв.","description":"а) Боде, прободува. Детето со прстето ги буца сите присутни. б) (прен.) Козинавите покрови буцаат."},{"word":"буцка","type":"несв.","description":"Боде, прободува. Тој ме буцкаше со прстот во слабината."},{"word":"буцкало","type":"ср.","description":"Сврдел, шило, тоа со што може да се буцка."},{"word":"буцканица","type":"ж.","description":"Везало, сè во што се боцка со игла со цел да се навезе, закрпи, сошие и сл. Доста ми е од твоите буцканици."},{"word":"буцне","type":"св.","description":"Прободе. Стариот со бастунчето буцна во вреќата."},{"word":"бучава","type":"ж.","description":"Бука, ширење силни звуци. На полноќ се чу бучава, потоа татнеж."},{"word":"бучен","type":"прид.","description":"Што прави многу бучава. Бучните караници обично завршуваа со тепачка."},{"word":"бучи","type":"несв.","description":"Прави бука, бучава. Нашиот лифт бучи. Бучеа снежните води на Бабуна."},{"word":"буџа","type":"м.","description":"Важна личност најчесто од политичкиот свет."},{"word":"буџет","type":"м.","description":"Пресметка на приходите и расходите на државата, на установа, претпријатие итн., за определен период. Средствата од буџетот се намалени за 3 отсто."},{"word":"буџетар","type":"м.","description":"Лице што работи во буџетска установа."},{"word":"буџетски","type":"прид.","description":"Што се однесува на буџет. Буџетска организација. Буџетски дефицит."},{"word":"Буџумбура","type":"ж.","description":"Главен град на Бурунди."},{"word":"буша","type":"ж.","description":"Раса домашно говедо."},{"word":"бушав","type":"прид.","description":"Што не е исчешлан. Таа имаше долга бушава руса коса."},{"word":"бушави","type":"несв.","description":"Растура исчешлана коса, прави да изгледа неуредно. Стариот му ја бушавеше косата на внукот галејќи го по главата."},{"word":"Бушман","type":"м.","description":"Припадник на етничка група што живее во пустината Калахари во Африка."},{"word":"в","type":"предл.","description":"Глас, звучна согласка во македонскиот стандарден јазик, уснена според местото на образување, фрикативна според начинот на образување."},{"word":"в-","type":"претс.","description":"Претставка/префикс"},{"word":"ваа","type":"зам.","description":"Показна заменка за трето лице еднина, женски род."},{"word":"ваби","type":"несв.","description":"Вика, повикува, мами, примамува животно."},{"word":"Вавилон","type":"м.","description":"Древен град и држава во Месопотамија."},{"word":"Вавилонија","type":"ж.","description":"Античка држава во Месопотамија, денешен Ирак."},{"word":"вага","type":"ж.","description":"Направа за мерење тежина. Сточна вага. Децимална вага."},{"word":"вага","type":"несв.","description":"Мери тежина на нешто, премерува. Препорачливо е овие грла повремено да се вагаат, да се следи нивната жива маса."},{"word":"вагабонт","type":"м.","description":"Скитник, безделник, мангуп. Се плашеше да не ме нападнат чапкани, вагабонти."},{"word":"ваган","type":"м.","description":"Сад од кој се јаде; чинија. На масата лежеше ваган со густа чорба."},{"word":"вагина","type":"ж.","description":"Канал што води од надворешниот дел на женскиот полов орган до матката."},{"word":"вагинален","type":"прид.","description":"Што се однесува на вагина. Вагинални мускули. Вагинален секрет."},{"word":"вагон","type":"м.","description":"Железничка кола. Товарни вагони. Патнички вагон. Вагон-ресторан."},{"word":"вагонетка","type":"ж.","description":"Мал вагон за превоз на градежен материјал, руда и сл. Со вагонетки ја разнесуваа рудата."},{"word":"вада","type":"ж.","description":"Мал јаз, бразда што служи за доведување вода за наводнување. Потекоа бранчиња на првата вада на пченките озгора."},{"word":"вадалка","type":"ж.","description":"Градинарска канта за вадење, за полевање. Носеше од чешмата вода и ја прскаше со вадалката по леите."},{"word":"вадар","type":"м.","description":"Тој што вади, што полева цвеќиња, растенија и сл."},{"word":"вадарина","type":"ж.","description":"Такса за наводнување, за вадење."},{"word":"вадачка","type":"ж.","description":"Заработка. Тешко дека ќе има вадачка од оваа работа."},{"word":"вади","type":"несв.","description":"а) Извлекува нешто од некаде (надвор). Го вади часовникот од џебот на панталоните. Ги вади и ги распоредува своите хартии врз масата. Зафати да вади вода од бунарот. б) Извлекува, отстранува нешто (од човечко или животинско тело). Итар Пејо му вади заб на еден селанец. Лекарот му го вадеше куршумот на ранетиот. в) Извлекува нешто од друг, посебен предмет. Мајсторот ги вадеше шајките од штиците."},{"word":"вади","type":"несв.","description":"Наводнува, полева со вода. Селаните ги вадеа своите ниви."},{"word":"вадидуша","type":"м.","description":"Мачител. Ти да не можеш да му ја вратиш душата, вадидушо?"},{"word":"вадилка","type":"ж.","description":"Машина за вадење од земја компири, кромид и сл."},{"word":"вадици","type":"и.","description":"Вид рибарска мрежа."},{"word":"Вадуц","type":"м.","description":"Главен град на Лихтенштајн."},{"word":"важен","type":"прид.","description":"Што е значаен, влијателен, ценет. Мојот татко оставаше впечаток на деловен, важен жовек."},{"word":"важечки","type":"прид.","description":"Што важи, што има важност, вредност, што е во сила. Тоа отстапува од важечките општествени конвенции. Важечки правила."},{"word":"важи","type":"несв.","description":"Е во сила, во оптек. Тука важат други правила."},{"word":"важничи","type":"несв.","description":"Се прави важен. Се коцоревме, се важничевме, парадно марширавме."},{"word":"важност","type":"ж.","description":"Значење, сила, моќ, влијание. Тој не му придаваше никаква важност."},{"word":"ваза","type":"ж.","description":"Декоративно изработен сад што служи за ставање цвеќе или како украс. Во собата, на масичката, секогаш имаше ваза со свежо цвеќе"},{"word":"ваза","type":"ж.","description":"Горски брест; Ulmus montana. Под ведро небо вазата има стас и глас на девојче."},{"word":"вазал","type":"м.","description":"Во феудалниот период, благородник кој од друг повисок благородник добива земја во владеење. Кога потпораснал, вујко му му одделил една мала област од своето кралство и го направил свој вазал."},{"word":"вазален","type":"прид.","description":"Што има својство на вазал, што се однесува на вазал. Вазални земји. Вазални односи."},{"word":"вазалство","type":"ср.","description":"Однос меѓу феудалецот и вазалот."},{"word":"вазелин","type":"м.","description":"Маст што се користи во медицината, козметиката и во техниката."},{"word":"вазне се","type":"св.","description":"Зјапне. Што си се вазнал!?"},{"word":"вај!","type":"изв.","description":"Изразување на болка или жалост."},{"word":"ваја","type":"несв.","description":"Изработува, обликува уметнички пластични предмети, фигури од гипс, глина, дрво, мермер и сл."},{"word":"вајар","type":"м.","description":"Уметник што се занимава со вајање; скулптор."},{"word":"вајарство","type":"ср.","description":"Уметност на вајање, на изработување скулптури. Современо сликарство и вајарство."},{"word":"вајкар","type":"м.","description":"Вткаени линии по должината на платното, по основата."},{"word":"вака","type":"прил.","description":"На овој начин. Би се согласиле и вака. Сепак сето тоа мораше да заврши вака."},{"word":"вакантен","type":"прид.","description":"Што е празен, испразнет, слободен. Вакантно место."},{"word":"ваканција","type":"ж.","description":"Распуст. Доаѓаа неколку пати во Тетово за време на школските ваканции."},{"word":"вакат","type":"м.","description":"Време. И наши тргнаа дури таму, во Стамбол, против векот и вакатот наш."},{"word":"вакаф","type":"м.","description":"Имот добиен со завештание во верски и хуманитарни цели на џамија или црква; таков вид на верско задолжување."},{"word":"ваков","type":"прид.","description":"Што е како овој. На свое место ќе ги истакнеме и другите вакви несоодветства."},{"word":"вакол","type":"прид.","description":"За овци или други животни – што се бели со црно околу очите. Вакло јагне."},{"word":"вакуум","type":"м.","description":"(физ.) Празен, безвоздушен простор. Сите системи на машински уреди не работат врз принципот на вакуум."},{"word":"вакцина","type":"ж.","description":"Препарат од ослабени микроби, вируси или нивни излачувања што се дава заради заштита на организмот од заразни болести. Тој доби вакцина против грип."},{"word":"вакцинален","type":"прид.","description":"Што се однесува на вакцина и вакцинирање. Вакцинален пункт."},{"word":"вакцинација","type":"ж.","description":"Внесување на вакцина во организмот, вакцинирање. Сите добиени вакцини се внесуваат во картонот за вакцинација."},{"word":"вакцинира","type":"св. и несв.","description":"Внесе, внесува вакцина во организмот, даде, дава вакцина некому. Тој мора да се вакцинира пред да замине во таа земја."},{"word":"вала","type":"несв.","description":"Со тркалање преместува, обично тоа што е тркалесто; тркала."},{"word":"валавец","type":"м.","description":"Растение во вид на зелје со боцкав лист; Eryngium campestre."},{"word":"валавица","type":"ж.","description":"Направа или објект за валање платно и други ткаенини. Јамболијата уште не беше помината под валавица."},{"word":"валавичар","type":"м.","description":"Сопственик или работник со валавица."},{"word":"валавиште","type":"ср.","description":"Место каде што се вала стока или зајаци."},{"word":"валалница","type":"ж.","description":"Фабрика или работилница во која се валаат метали заради добивање помала дебелина или определен профил."},{"word":"Валандово","type":"ср.","description":"Град во Македонија."},{"word":"валанка","type":"ж.","description":"Вид капа, слична на кече. Тие баздриѓани со бели валанки на глава севезден се молат за мене."},{"word":"валач","type":"м.","description":"Огнар."},{"word":"Валенсија","type":"ж.","description":"Главен град на истоимената провинција во Шпанија."},{"word":"валентен","type":"прид.","description":"Што има валенција."},{"word":"валенција","type":"ж.","description":"(хем.) Способност на атомот на еден хемиски елемент да се врзува со атоми на други елементи, изразена со бројот на атомите на водородот или на други елементи во тој однос еднакви со него."},{"word":"валеријан","type":"м.","description":"валеријана."},{"word":"валеријана","type":"ж.","description":"Многугодишно зелјесто растение со ситни, бледорозови или бели цветови собрани во соцветија; мачетрева; Valeriana officinalis."},{"word":"валеријанов","type":"прид.","description":"Што се однесува на валеријана и валеријан. Валеријанови капки."},{"word":"Валета","type":"ж.","description":"Главен град на Малта."},{"word":"вали","type":"несв.","description":"Пали оган. Тоа е огништето каде се вали оган."},{"word":"валиден","type":"прид.","description":"Полноважен, законски заснован, важечки. Валидно решение. Валидни документи."},{"word":"валија","type":"м.","description":"Царски намесник, турски военоадминистративен старешина на една област (вилает). Ќе појдеме кај валијата и ќе се жалиме."},{"word":"валилак","type":"м.","description":"Област со која управува валијата."},{"word":"валјак","type":"м.","description":"Машина за набивање патишта."},{"word":"валка","type":"несв.","description":"Прави нешто да биде нечисто. Ги валка чевлите газејќи во калта."},{"word":"валкан","type":"прид.","description":"Што е нечист. Валкан чаршаф."},{"word":"валканица","type":"ж.","description":"Нечистотија. Снегот ги покриваше валканиците по селскиот сокак."},{"word":"валмест","type":"прид.","description":"Што е вретенест. Телото ѝ беше цврсто и валместо."},{"word":"валмо","type":"м.","description":"Вретено, оска, столб на воденично колце."},{"word":"валмоса","type":"св.","description":"Исуче во форма на валмо. Валмосани мустаќи."},{"word":"валог","type":"м.","description":"Планинска долина што се ора. Во валогот работеа неколку селани."},{"word":"Валонија","type":"ж.","description":"Област во Белгија, со франкофонско население."},{"word":"валоризација","type":"ж.","description":"Определување на вредноста, проценка; поправање или зголемување на цените на стоките, на валутата, хартиите од вредност, на инвестициите и сл. по вештачки пат. Може да се спроведе валоризација на хартиите од вредност."},{"word":"валоризира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, врши валоризација."},{"word":"валта","type":"ж.","description":"Рамна и влажна плодна земја. Напролет лежеа на влажна и плодна валта и раскажуваа за зимата што помина."},{"word":"валуга","type":"ж.","description":"Топка направена од снег, од земја и сл. Снежни валуги."},{"word":"валугар","type":"м.","description":"Орев што се фрла во игра со ореви."},{"word":"валута","type":"ж.","description":"Паричниот систем земен во целост и паричната единица на некоја земја."},{"word":"валутен","type":"прид.","description":"Што се однесува на валута. Валутен курс на денарот."},{"word":"валцер","type":"м.","description":"Танц во такт од три четвртини."},{"word":"валчест","type":"прид.","description":"Што има издолжено тркалезна форма, тркалест. А тој беше бумбарест, со бело валчесто лице."},{"word":"валчи","type":"несв.","description":"Прави, обликува нешто во издолжено тркалезна форма."},{"word":"вам","type":"зам.","description":"Долга форма за индиректен предмет од личната заменка вие; се употребува сама или заедно со кратката форма ви. Јас вам ништо не ви велам."},{"word":"вамошен","type":"прил.","description":"Што е ваму, тукашен. Вамошни села."},{"word":"вампир","type":"м.","description":"Според народното верување, мртовец кој навечер го напушта гробот, ги дави луѓето и им ја пие крвта."},{"word":"вампири се","type":"несв.","description":"Се претвора во вампир."},{"word":"вампироса се","type":"св.","description":"Се претвори во вампир, стане вампир."},{"word":"вампирџија","type":"м.","description":"Според народното верување, тој што може да види или да убие вампир."},{"word":"ваму","type":"прил.","description":"На ова место, тука. На многумина им изгледам дека сум дојден ваму за да ја спасам својата кожа. Ела, ваму!"},{"word":"ваму-таму","type":"прил.","description":"На сите страни. Ја бараше ваму-таму под големите дрвја."},{"word":"вангелоса се","type":"св.","description":"Се исплаши, го фати ужас. Тој исцибри и се вангелоса."},{"word":"вангла","type":"ж.","description":"Поголем, обично емајлиран кујнски сад со потесно дно и поширок отвор. Нечистите садови ги ставаше во ванглата за подоцна да ги измие."},{"word":"вандак","type":"м.","description":"Врзоп, сноп, нешто врзано во сноп или куп. Вандак сено. Еден вандак алишта."},{"word":"вандал","type":"м.","description":"Човек наклонет кон уништување, особено културни вредности."},{"word":"Вандал","type":"м.","description":"Припадник на древно германско племе."},{"word":"вандализам","type":"м.","description":"Дивјаштво, уривање и разорување особено на културно–уметнички споменици."},{"word":"вандалство","type":"зам.","description":"Луѓето ги напуштаа квартовите згрозени од нашето вандалство."},{"word":"ванила","type":"ж.","description":"Вид тропско растение чиј плод поради убавиот мирис се користи како зачин; Vanilla planifolia."},{"word":"Вануату","type":"ср.","description":"Островска држава во Меланезија во Тихиот Океан."},{"word":"вапса","type":"св.","description":"Обои со боја. Ги вапса јајцата рано изутрина. Ја вапса облеката."},{"word":"вапсан","type":"прид.","description":"Обоен. Вапсано јајце. Вапсана облека. Вапсана коса."},{"word":"вапсанка","type":"ж.","description":"Невкусно напудрена, нашминкана жена."},{"word":"вапсило","type":"ср.","description":"Боја за вапсување."},{"word":"вар","type":"м.","description":"Печен варовник, што се користи за варосување и во градежништвото. Таму не беше белено со вар, ами со бела земја. Негасена вар. Хлорна вар"},{"word":"варај!","type":"изв.","description":"Извик што се употребува кога се повикува некој за да му се каже нешто чудно, жално, страшно."},{"word":"варак","type":"м.","description":"Многу тенок лист од злато, што се употребува за украс."},{"word":"вараклија","type":"прид.","description":"Позлатен, златно обоен."},{"word":"варакоса","type":"св.","description":"Позлати, обои со златна боја."},{"word":"варвар","type":"м.","description":"Кај старите Грци и Римјани ‒ име за народите и племињата што не биле од нивната етничка и културна заедница. Во овој дел на цивилизацијата народите се делеа на византијци и варвари."},{"word":"варваризам","type":"м.","description":"(само едн.) Начин на живот и мислење на варварите."},{"word":"варварство","type":"ср.","description":"(соц.) Една од етапите на развој на првобитното општество. Песните за лулање се дел од обредните песни коишто по своето потекло се пагански и веројатно се појавиле во периодот на варварството."},{"word":"варгалест","type":"прид.","description":"Вал"},{"word":"варда!","type":"изв.","description":"Извик за предупредување, чувај се, тргај се. Пат! Пат правете! Вардаа!"},{"word":"Вардар","type":"м.","description":"Река во Македонија."},{"word":"вардарец","type":"м.","description":"Ладен, северен ветар што дува по долината на реката Вардар."},{"word":"вардарка","type":"ж.","description":"Вид пченица."},{"word":"вардач","type":"м.","description":"Чувар, стражар. Биди верен вардач на сиот народ. Ти си вардачот на тоа стадо."},{"word":"варди","type":"несв.","description":"Внимава, демне, следи. Ќе треба овде да останеме и да вардиме на народот."},{"word":"вардило","type":"ср.","description":"Чевларски термин за работ од чевелот со кој се зацврстува ѓонот за кожата."},{"word":"варен","type":"прид.","description":"Што се однесува на храна приготвена со варење. Варена пченица. Варено јадење. Варено јајце."},{"word":"варен","type":"прид.","description":"Што е од вар. Варни соли."},{"word":"вареница","type":"ж.","description":"Каша направена од брашно."},{"word":"варзило","type":"ср.","description":"(бот.) Вид бразилско дрво од кое се прави црвена боја; Caesalpinia brasiliensis."},{"word":"вари","type":"несв.","description":"Готви храна во вода со загревање до степен на вриење. Вари компири. Вари качамак."},{"word":"вари","type":"несв.","description":"Загрева железо, метални делови за да ги спои."},{"word":"вариете","type":"ср.","description":"Вид театар, ноќен локал со разновидна забавна програма, музика и игри."},{"word":"вариетет","type":"м.","description":"Единка, или збир на единки од растителен или од животински вид кои се разликуваат од другите по една или повеќе незначителни карактеристики; разновидност."},{"word":"варијабила","type":"ж.","description":"Променлив дел од износ, од плата и сл."},{"word":"варијабилен","type":"прид.","description":"Што е променлив, непостојан. Тој е зависен од многу варијабилни фактори кои се меѓусебно поврзани."},{"word":"варијабла","type":"ж.","description":"Променлива големина, променлива вредност."},{"word":"варијанта","type":"ж.","description":"Еден од облиците во кои се јавува иста содржина. Јазик на нашата писменост е црковнословенскиот, се разбира во различни варијанти и со многубројни локални специфичности."},{"word":"варијантен","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на варијанта. Варијантно решение."},{"word":"варијација","type":"ж.","description":"варијанта."},{"word":"варилец","type":"м.","description":"Тој што заварува метал, железо."},{"word":"варило","type":"ср.","description":"Секое варено јадење, најчесто од зеленчук или од мешункаво растение."},{"word":"варимесо","type":"м.","description":"Шегобиец на свадби."},{"word":"вариола","type":"ж.","description":"Големи сипаници."},{"word":"варира","type":"несв.","description":"Се менува, се јавува во различни облици, не останува ист."},{"word":"варичела","type":"ж.","description":"Вид сипаница, овча сипаница."},{"word":"варја","type":"ж.","description":"Железен или дрвен алат во облик на чекан со кој се чука, кова или набива; голем чекан. Тие немале варји во рацете, туку тупаници и скорни."},{"word":"Варна","type":"ж.","description":"Приморски град во Бугарија."},{"word":"варница","type":"ж.","description":"Место каде што се вади варов камен."},{"word":"варовит","type":"прид.","description":"Што содржи вар. Варовити почви."},{"word":"варовник","type":"м.","description":"Варов камен. Нагоре од мостот, на стрмниот брег од сив варовник, од едната и од другата страна, се гледаат тркалести длапки."},{"word":"вароса","type":"св.","description":"Обои, обели со вар. Тој ја вароса куќата ова лето."},{"word":"варџија","type":"м.","description":"Тој што пече, прави, што произведува вар."},{"word":"варџилница","type":"ж.","description":"Место, јама каде што се гасне вар."},{"word":"Варшава","type":"ж.","description":"Главен град на Полска."},{"word":"вас","type":"зам.","description":"Долга форма за директен предмет и општа форма (со предлог) од личната заменка вие; кога не е со предлог, освен во поретки случаи, се употребува заедно со кратката форма ве. Ќе ве видиме и вас што ќе направите."},{"word":"васа","type":"несв.","description":"Одмаздува. Со нож ќе им васа."},{"word":"Василица","type":"ж.","description":"Првиот ден од Нова година по стариот календар, 14 јануари. Потоа дојде Божик, па Василица, па Водици."},{"word":"василичар","type":"м.","description":"Преправени, маскирани момчиња кои спроти Нова година, на 14 јануари по новиот календар, одат по домовите, играат разни игри и прават шеги во врска со празникот."},{"word":"василичарски","type":"прид.","description":"Што се однесува на василичар и на Василица. Василичарска облека. Василичарски песни."},{"word":"ват","type":"м.","description":"Во физиката ‒ единица за мерење електрична или механичка моќност."},{"word":"вата","type":"ж.","description":"Чист и преработен памук што служи за преврзување рани, за поставување облека, за јоргани и сл."},{"word":"вателин","type":"м.","description":"Ткаенина, обично памучна, прошиена што се користи за постава. Моето палто е исполнето со вателин."},{"word":"ватен","type":"прид.","description":"Изработен, исполнет со вата. Меки ватени полнетици."},{"word":"ватерполист","type":"м.","description":"Играч на ватерполо. Ватерполистите од нашата екипа постигнаа одлични резултати."},{"word":"ватерполо","type":"ср.","description":"Спортска, тимска игра со топка во вода. Денес започнува светскиот шампио–нат во ватерполо."},{"word":"Ватикан","type":"м.","description":"Држава-седиште на СветиотСтол во Рим."},{"word":"ватира","type":"св. и несв.","description":"Постави, поставува со вата."},{"word":"вафла","type":"ж.","description":"Вид слатки од тенки кори, исполнети со крем, чоколада и сл. Чоколадни вафли."},{"word":"ваш","type":"прид.","description":"Заменска придавка со посвојно значење ‒ што ви припаѓа вам. Вашата куќа е понова од нашата."},{"word":"Вашингтон","type":"м.","description":"Сојузна држава и главен град на САД."},{"word":"вашинец","type":"м.","description":"Сонародник, човек од ист роден крај со лицето со кое зборува."},{"word":"вашински","type":"прил.","description":"По ваше, на ваш начин, на ваш јазик. Штом не ме разбираш ќе ти кажам по вашински."},{"word":"вброи","type":"св.","description":"Вклучи, приопшти кон нешто. Евангелијата не можеме да ги вброиме во литературата, во потесното значење на тој збор."},{"word":"вѓаволи се","type":"св.","description":"Стане ѓаволест."},{"word":"вгази","type":"св.","description":"Згазне во нешто."},{"word":"вглави","type":"св.","description":"Прицврсти, постави во зглоб, во лежиште. Иконата беше вглавена на централниот столб."},{"word":"вгледа се","type":"св.","description":"Загледа се. Се вгледа во нивната палава игра."},{"word":"вглоби","type":"св.","description":"Постави во зглоб, зглоби. Невидливите 'рбети им се вглобиле во крцкави пршлени."},{"word":"вгнезди се","type":"св.","description":"Свие гнездо. Јато диви гулаби се вгнездиле во карпите."},{"word":"вгорешти се","type":"св.","description":"Премногу се затопли. Времево се вгорешти."},{"word":"вгори се","type":"св.","description":"Се вцрви, поцрвене (од сонце, оган). Силниот оган му го вгори лицето. Сиот се вгори во лицето."},{"word":"вгради","type":"св.","description":"Постави трајно, вклопи на соодветно место дел од мебел, елемент од конструкција и сл. Вграден плакар."},{"word":"вдаден","type":"прид.","description":"Што е занесен, внесен во работата. Тој си е вдаден и потресен по светите книги."},{"word":"вдаде се","type":"св.","description":"Се загне, се стрчне по некого. Тој се вдаде по крадецот, но не успеа да го стигне."},{"word":"вдахне","type":"св.","description":"Земе воздух, вдише. Таа вдахна уште еднаш, за да се надиши."},{"word":"вдахновен","type":"прид.","description":"Што е исполнет со творечки дух и со инспирација. Поетот го грее вдахновената работа."},{"word":"вдахновение","type":"ср.","description":"Состојба на творечки полет; инспирација. Филозофите и поетите во таа преселба открија извор на вдахновение, па почнаа да пишуваат студии, политички расправи, поезија."},{"word":"вдахновител","type":"м.","description":"Тој што дава вдахновение."},{"word":"вдене","type":"св.","description":"Вовлече, вовре низ нешто тесно. Таа мрзливо вденала конец во иглата."},{"word":"вдесно","type":"прил.","description":"По десната страна, надесно; Побегна во една споредна уличка, за миг застана и продолжи вдесно кон својата куќа."},{"word":"вдетини се","type":"св.","description":"Почне да се однесува, стане како дете."},{"word":"вдише","type":"св.","description":"Земе, вовлече воздух во белите дробови преку нос или уста. Со широко отворени гради вдишав свеж воздух"},{"word":"вдлаби","type":"св.","description":"Со притисок или на друг начин направи длабнатина. Тенкот го вдлаби асфалтниот пат каде што помина."},{"word":"вдлабнатина","type":"ж.","description":"Вдлабено место, дупка, во некоја површина (пат, ѕид и сл.) Стоеше пред малата вдлабнатина во ѕидот."},{"word":"вдлабнатост","type":"ж.","description":"Состојба на она што е вдлабено."},{"word":"вдлабочен","type":"прид.","description":"Што е задлабочен, внесен во нешто. Вдлабочен во работа. Вдлабочен во мислите."},{"word":"вдлабочи се","type":"св.","description":"Се задлабочи, се внесе во нешто. Од пазува извади некакво старо тефтерче и се вдлабочи над неговите пожолтени страници."},{"word":"вдовец","type":"м.","description":"Човек што по смртта на сопругата не се преженил. Кога остана вдовец, продолжи да живее со децата."},{"word":"вдовица","type":"ж.","description":"Жена што по смртта на сопругот не се премажила. Ретко ја посетуваше таа вдовица што живееше на крајот од градот."},{"word":"вдовство","type":"ср.","description":"Состојба на тој што е вдовец или на таа што е вдовица."},{"word":"вдовува","type":"несв.","description":"Живее како вдовец или вдовица."},{"word":"ве","type":"зам.","description":"Кратка заменска форма за директен предмет од вие; вие. Токму вас ве видов вчера крај патот."},{"word":"веавица","type":"ж.","description":"Силен ветер со снег, снежна бура. Вечерта фати силна веавица."},{"word":"веалка","type":"ж.","description":"Направа за веење, за прочистување на житото."},{"word":"веѓа","type":"ж.","description":"Со влакна обраснат лак над очната длабнатина. Сите погледи се свртеа кон момчето со бујни веѓи."},{"word":"веѓест","type":"прид.","description":"Што има големи, густи веѓи."},{"word":"вегетаријанец","type":"м.","description":"Тој што се храни само со растителна храна, што не јаде месо."},{"word":"вегетаријански","type":"прид.","description":"Што се однесува на вегетаријанец и на вегетаријанство."},{"word":"вегетаријанство","type":"ср.","description":"Исхрана исклучиво со растителна храна."},{"word":"вегетативен","type":"прид.","description":"Што се однесува на животните процеси (растење, исхрана, дишење и др.) на животните и растенијата."},{"word":"вегетација","type":"ж.","description":"(бот.) Растење, развивање на растенијата. Ѓубрењето на ливадите и пасиштата се применува наесен, кога ќе престане вегетацијата."},{"word":"вегетира","type":"несв.","description":"(бот.) Расте, живее. Тука успешно вегетираат различни растенија."},{"word":"веѓило","type":"ср.","description":"Гламна или смеса со маст со која се потцртуваат, истакнуваат веѓите."},{"word":"веѓица","type":"ж.","description":"Раб на платно. Пак седев на работ од креветот, врз веѓицата од старо веленце."},{"word":"веѓосува","type":"несв.","description":"Бојосува веѓи."},{"word":"веда","type":"ж.","description":"Молња, молскавица, секавица. Негде молсна веда, а потоа се слушна далечен татнеж."},{"word":"ведар","type":"прид.","description":"Што е јасен, без облаци, чист. Денот беше ведар и уште од изутрина топол. Ноќта беше ведра, полна со месечина."},{"word":"ведарница","type":"ж.","description":"Место каде што се ведат, се квачат пилиња."},{"word":"веде","type":"несв.","description":"За птици – квачи, расплодува. Квачката ги веде пилците."},{"word":"ведета","type":"ж.","description":"Позната, славна филмска или театарска актерка."},{"word":"веднаш","type":"прил.","description":"а) Во овој час, во овој момент. Не можеше веднаш да се реши да оди кај него иако неговите очи го викаа. б) Многу брзо, наскоро. Неговиот дедо веднаш по ослободувањето се пресели в град."},{"word":"ведне","type":"несв.","description":"Витка на некоја страна, наведнува. Двете кози од старецот ги веднеа гранките и им ги лупеа корите."},{"word":"ведреница","type":"ж.","description":"Вид на чаша во форма на ведро."},{"word":"ведри","type":"несв.","description":"Прави да биде ведар. Ветрот го ведреше небото."},{"word":"ведрина","type":"ж.","description":"Безоблачност, чистота, синило на небото. Ведрина полна со сонце се истури над градот."},{"word":"ведрица","type":"ж.","description":"Дрвен сад за вода, млеко и др.; Девојката се насмевна, прето–чувајќи го млекото од ведрицата во голем ѓум."},{"word":"ведро","type":"ср.","description":"Дрвен сад, обично без капак, со рачка прицврстена за една дага или со полукружна рачка, што служи за чување и пренесување вода и други течности, за вадење вода од бунар, за молзење и др. Во едната рака носеше ведро, а другата слободно ја мавташе крај себе."},{"word":"вее","type":"несв.","description":"Дува ветер. Вееше тивко, пролетно ветре."},{"word":"вежба","type":"ж.","description":"Повторување на некое дејство заради физичко или интелектуално усовршување. Во неделата имавме гимнастичка вежба пред народот."},{"word":"вежба","type":"несв.","description":"Развива кај себе или кај некого навики, вештина, способности преку често и редовно повторување на определена работа, дејство. Вежбам секое утро. Тие вежби не сум ги вежбал. Тој ги вежбаше војниците."},{"word":"вежбалиште","type":"ср.","description":"Место каде што се изведуваат вежби."},{"word":"вежбалница","type":"ж.","description":"Просторија за вежбање."},{"word":"вежбанка","type":"ж.","description":"Тетратка за вежбање. Вежбанка по математика."},{"word":"вежбач","type":"м.","description":"Тој што вежба. Тој вежбач на трапез освои прво место."},{"word":"вежбовен","type":"прид.","description":"Што се однесува на вежба. Вежбовни методи. Вежбовни активности."},{"word":"вез","type":"м.","description":"Украсна извезена шара на ткаенина или на некој друг предмет. Народен вез. Едноставен вез од црвено и црно. Богат вез."},{"word":"везаница","type":"ж.","description":"Исплетена низа од кромид, лук. Везаници кромид, лук."},{"word":"везачка","type":"ж.","description":"Жена што везе. Везачката извезе свилен појас."},{"word":"везбен","type":"прид.","description":"Што е со вез. Везбена декорација. Везбени ракотворби."},{"word":"везден","type":"прил.","description":"Цел ден, по цел ден. Тој ја праша каде разодуваше везден денеска."},{"word":"везе","type":"несв.","description":"Украсува со вез. Оваа наша девојка не сака ни да шие, ни да везе, ниту да плете."},{"word":"везен","type":"прид.","description":"Украсен со вез. Везено шамиче. Везени чорапи."},{"word":"везенка","type":"ж.","description":"Диња или пиперка со напречни рески, риги."},{"word":"везилка","type":"ж.","description":"Жена што везе;"},{"word":"везир","type":"м.","description":"Висок државен достоинственик во феудална Турција, носител на граѓанска и воена власт, министер. По краток престој во Солун тој беше поставен за везир на Босна."},{"word":"везирица","type":"ж.","description":"Жена на везирот"},{"word":"везиров","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на везир. Везирова волја и наредба."},{"word":"везирство","type":"ср.","description":"Власт, звање, служба на везир."},{"word":"везник","type":"м.","description":"Тоа што е заврзано за носење, обично на рамо, на грб. Тој отиде во нивната корија да донесе везник шума за стоката."},{"word":"вејач","type":"м.","description":"Лице што вее жито."},{"word":"вејка","type":"ж.","description":"Гранка од дрво. Насобраа и суви вејки и веќе гореа два огна."},{"word":"вејне","type":"св.","description":"Дувне, поддувне. Навечер ќе вејне топло ветре."},{"word":"век","type":"м.","description":"Време од сто години како целина; столетие."},{"word":"веќе","type":"прил.","description":"Укажува на моментот на извршување на дејството – дека е извршено или дека е извршено пред очекувањето. Веќе сум готов. Веќе ја прочитав книгата. Зар веќе се вратил?"},{"word":"векна","type":"ж.","description":"Леб со долгнавеста форма. Обично самата месеше леб, правејќи големи, кафеави, вкусни векни."},{"word":"вековен","type":"прид.","description":"Што трае со векови, долготраен; што живее со векови. Вековна борба. Вековно ропство. Вековен даб."},{"word":"вековечен","type":"прид.","description":"Што нема ни почеток ни крај; вечен."},{"word":"вековечност","type":"ж.","description":"Особина на она што е вечно; бескрајност, бесмртност."},{"word":"вековит","type":"прид.","description":"Што трае со векови; што живее многу долго. Стар и вековит чинар."},{"word":"векот","type":"прил.","description":"Многу. А богатство имаше: векот винова лоза долу во присоите."},{"word":"вектор","type":"м.","description":"Големина што се карактеризира со својата бројна вредност и насока, која геометриски се претставува со отсечка, определена по должина и насока."},{"word":"векува","type":"несв.","description":"Живее долго време. Ете, сега неговото срце најде жена со која ќе векува."},{"word":"вел","type":"м.","description":"Парче тенка, прозрачна ткаенина со која жените си го покриваат лицето; превез."},{"word":"велар","type":"м.","description":"Заднонепчена согласка (к, г, х)."},{"word":"Велегезит","type":"м.","description":"Припадник на племе од македонските Словени."},{"word":"велеград","type":"м.","description":"Голем град."},{"word":"велемајстор","type":"м.","description":"Голем уметник; голем стручњак. Тој е велемајстор во скијање."},{"word":"велемајсторски","type":"прид.","description":"Одличен, професионален. Велемајсторска игра на нашиот шахист."},{"word":"веленце","type":"ср.","description":"Волнена прекривка, килимче. Старицата беше покриена со веленцето."},{"word":"велепосед","type":"м.","description":"Голем имот, голема површина на земјоделски имот што се наоѓа во нечија сопственост."},{"word":"велепоседник","type":"м.","description":"Сопственик на голем земјоделски имот, на велепосед."},{"word":"велепредавник","type":"м.","description":"Тој што извршил предавство спрема народот, државата."},{"word":"велепредавство","type":"ср.","description":"Предавство извршено спрема народот, државата. Тој го призна своето велепредавство."},{"word":"Велес","type":"м.","description":"Град во Македонија."},{"word":"велесила","type":"ж.","description":"Држава што се вбројува меѓу најсилните во светот, меѓу оние што решаваат за меѓународните односи. Договорот го потпишаа големите велесили."},{"word":"велеслалом","type":"м.","description":"Вид скијачка дисциплина со препреки."},{"word":"вели","type":"несв.","description":"Зборува, говори, усно соопштува. Јас како другар и пријател ти велам: нема да дозволам никаков разговор за таа работа."},{"word":"вели","type":"прид.","description":"Само во состав со имињата на деновите на страсната недела. Велипонеделник, Веливторник, Велисреда Величетврток, Велипеток, Велјасабота, Велјанедела."},{"word":"Велигден","type":"м.","description":"Христијански празник , ден на Христовото воскресение. На Велигден лупеше црвени јајца. Р Не е секој ден Велигден – не се случуваат секој ден убави, големи работи."},{"word":"Велигденски Остров","type":"м.","description":"Чилеански остров во Тихиот Океан."},{"word":"велигденче","type":"ср.","description":"Општ назив за неколку вида пролетни цвеќиња што цутат околу Велигден."},{"word":"велик","type":"прид.","description":"Што со своите особини ги надминува другите, што има големо значење. Велики дела. Великиот човек."},{"word":"Велика Британија","type":"ж.","description":"Име на остров во Атлантскиот Океан."},{"word":"великан","type":"м.","description":"Човек со исклучително ценети духовни особини, кој извршил големо влијание врз човештвото; значаен, познат, голем човек. Рацин спаѓа меѓу великаните чиешто дело е вградено во најпрогресивните традиции на македонскиот народ."},{"word":"велико-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложени зборови со придавката велик (великобугарски, великогрчки, великосрбин, великосрпски)."},{"word":"великови","type":"прид.","description":"Само во составот ‒ великови пости;"},{"word":"великодостојник","type":"м.","description":"Човек на висока положба во општеството или хиерархијата. Градски великодостојници. Црковен великодостојник."},{"word":"великодржавен","type":"прид.","description":"Што е својствен за голема држава."},{"word":"великодушен","type":"прид.","description":"Што е благороден, несебичен. Тој беше великодушен човек и им помагаше на сите."},{"word":"великолепен","type":"прид.","description":"Што е многу убав, раскошен."},{"word":"великомаченик","type":"м.","description":"Тој што умрел за христијанската вера трпејќи големи маки; тој што многу страдал."},{"word":"великопосен","type":"прид.","description":"Што се однесува на велики пост. Великопосниот богослужбен циклус. Великопосни недели."},{"word":"великосвештеник","type":"м.","description":"Свештеник со висок чин. Владетели и великосвештениците го држеле народот во покорност."},{"word":"Велингтон","type":"м.","description":"Главен град на Нов Зеланд."},{"word":"велици","type":"прид.","description":"Само во составот ‒ велици пости;"},{"word":"велича","type":"несв.","description":"Слави, фали. Сите го величаа херојот."},{"word":"величав","type":"прид.","description":"Што е возвишен. Величави подвизи. Величаво дело."},{"word":"величествен","type":"прид.","description":"Што предизвикува воодушевување, почитување; возвишен. Величествена глетка. Величествено откритие."},{"word":"величество","type":"ср.","description":"Титула на владател, монарх при обраќање или при споменување. Ваше величество."},{"word":"величина","type":"ж.","description":"Тој или тоа што е од извонредна вредност и значење, што е со врвни достоинства, што предизвикува почитување, восхит. Тоа што не го видоа неговите современици беше токму неговата величина. Јас уживам во твојата величина и се гордеам што имам за другар толку голем човек."},{"word":"велможа","type":"м.","description":"Богат и влијателен вршител на една од највисоките државни функции во некои земји."},{"word":"велосипед","type":"м.","description":"Превозно средство на две тркала што возачот го движи со нозете. Врвеа луѓе на велосипеди во правец на фабричкиот дел на градот. Детски велосипед. Женски велосипед."},{"word":"велосипедист","type":"м.","description":"Возач на велосипед. Поминаа двајца велосипедисти кои продаваа весници."},{"word":"Велс","type":"м.","description":"Земја во западниот дел на Велика Британија."},{"word":"велур","type":"м.","description":"Убава ткаенина со густи влакна, слична на сомот, на кадифе. Носеше фустан од црвен велур."},{"word":"вена","type":"ж.","description":"Цевчест крвен сад низ кој крвта од организмот се враќа во срцето. Повторно проструи крвта низ вените. Попуштени вени."},{"word":"венда","type":"несв.","description":"Безделничи. До квечерината вендаше по улиците."},{"word":"вене","type":"несв.","description":"За растение – губи свежина, боја, сјај, се суши. Наесен лисјето венеат и се сушат."},{"word":"венеричен","type":"прид.","description":"Што се однесува на болести на половите органи. Венерични болести. Венерично заболување."},{"word":"венеролог","type":"м.","description":"Лекар ‒ специјалист за венерични болести."},{"word":"венерологија","type":"ж.","description":"Гранка од медицината што се занимава со проучување и лекување на венеричните болести."},{"word":"венец","type":"м.","description":"Предмет со кружна или овална форма, исплетен од цвеќе, лисја и сл. или сличен предмет од метал, камен и др., како награда за победникот, во знак на почест, во радосни расположенија, во жалост и др. Сплетоа венец од полско цвеќе. Златен венец. Тие носеле венци од зелени лисје и бршлен."},{"word":"Венеција","type":"ж.","description":"Град во Италија."},{"word":"Венецуела","type":"ж.","description":"Држава во Јужна Америка."},{"word":"венозен","type":"прид.","description":"Што се однесува на вена. Венозна жила."},{"word":"венок","type":"м.","description":"Невестински венец (украс за на глава)."},{"word":"вентил","type":"м.","description":"Механичка направа со која се врши отворање и затворање на преминот на гасови или течности низ цевка. Ни по одвртувањето на вентилот не протекуваше капка вода."},{"word":"вентилатор","type":"м.","description":"Направа за проветрување на затворени простории. Големите тавански вентилатори одвај го разладуваа влажниот воздух."},{"word":"вентилација","type":"ж.","description":"(само едн.) Проветрување на затворени простории. Прозорчињата за вентилација постојано се отворени, ама воздухот е застоен и тежок."},{"word":"вентилира","type":"св. и несв.","description":"Проветри, проветрува. Просторијата се вентилира со посебен уред."},{"word":"венценосец","type":"м.","description":"Тој што е овенчан со слава."},{"word":"венча","type":"св.","description":"Склучи брак, изврши чин, обред на стапување во брак. Попе, ти нас ќе нè венчаш."},{"word":"венчавка","type":"ж.","description":"Венчање, венчавање; свадба. Венчавката беше многу убава."},{"word":"венчален","type":"прид.","description":"Што е наменет за венчавање. Венчален фустан. Венчален прстен."},{"word":"венчан","type":"прид.","description":"Што има статус на сопруг, сопруга. Јас сум венчана жена."},{"word":"венчаник","type":"м.","description":"Младоженец; сопруг. Го сретнав нејзиниот прв венчаник."},{"word":"венчанина","type":"ср.","description":"Такса за венчавка."},{"word":"венчаница","type":"ж.","description":"Извод од книгата на венчаните."},{"word":"венче","type":"ср.","description":"Дем. од венец."},{"word":"венчило","type":"ср.","description":"Венчавка, брак."},{"word":"вепар","type":"м.","description":"Машка дива свиња."},{"word":"вепровина","type":"ж.","description":"Месо од вепар."},{"word":"вера","type":"ж.","description":"Религија, вероисповед. Христијанска вера."},{"word":"веранда","type":"ж.","description":"Голем, покриен, обично застаклен балкон или трем. Тие седнаа околу една маса на големата веранда."},{"word":"вербаиист","type":"м.","description":"Човек што зборува многу, но не со некоја подлабока содржина во зборувањето."},{"word":"вербален","type":"прид.","description":"Што се состои од зборови, устен. Вербален дуел. Вербална комуникација."},{"word":"вербализам","type":"м.","description":"Употребување на многу зборови без потреба и без подлабока содржина; празно и безвредно зборување, расфрлување со зборови. Треба да се избегнува појавата на вербализам и сувопарно повторување во наставата."},{"word":"вербализација","type":"ж.","description":"(прав.) Составување на протокол, писмено сослушување."},{"word":"верверица","type":"ж.","description":"Мало шумско животно со долга опашка, цицач, живее на дрво и се храни со неговите плодови; Sciunus vulgaris. Ја виде таму на гранката од дивиот костен верверицата."},{"word":"верверичин","type":"прид.","description":"Што припаѓа на верверица, што е од верверица. Верверичина опашка."},{"word":"вергија","type":"ж.","description":"Данок. Каде се парите за вергијата и арачот во зрно што ми го должиш?"},{"word":"вергл","type":"м.","description":"Механички музички инструмент на кој со вртење на рачката се свират секогаш исти мелодии."},{"word":"вергла","type":"несв.","description":"Свири на вергл."},{"word":"верглаш","type":"м.","description":"Свирач на вергл."},{"word":"верен","type":"прид.","description":"Што е предан, приврзан, постојан во пријателството, во поддршката, во послушноста и сл. Верен другар. Верен слуга."},{"word":"вересија","type":"ж.","description":"Кредит, купување или давање на доверба, на почек. Во селскиот дуќан од вчера даваат стока на вересија."},{"word":"верзија","type":"ж.","description":"Едно од повеќе меѓусебно различни толкувања на ист факт или настан; варијанта. Споредувањето покажува дека се работи за две верзии."},{"word":"верзил","type":"м.","description":"Голема буква; начин на печатење, при што се употребуваат само големи букви."},{"word":"верзилен","type":"прид.","description":"Што се однесува на верзал. Верзална буква."},{"word":"верзира","type":"св. и несв.","description":"Упатува, информира."},{"word":"верзиран","type":"прид.","description":"Што е стручно упатен во нешто, информиран; вешт во нешто, извежбан, искусен. Тој беше добро верзиран во својата работа и можеше лесно да ги открие пропустите."},{"word":"верига","type":"ж.","description":"Низа од поврзани, преплетени метални алки; синџир. Окован во вериги."},{"word":"верижен","type":"прид.","description":"Што е во вид на верига, што се протега како верига. Верижен систем на производство."},{"word":"верижник","type":"м.","description":"Верига во оџакот над огништето на која виси котелот. Над него беше закачен верижник спуштен до жарта, а тука висеше бакарниот котел."},{"word":"верификативен","type":"прид.","description":"Верификативна фаза."},{"word":"верификатор","type":"м.","description":"Тој или тоа што врши верификација, што утврдува, што потврдува нешто. Практиката е крајниот верификатор на нашите концепции и ставови."},{"word":"верификационен","type":"прид.","description":"Што се однесува на верификација, што врши верификација. Верификациона комисија."},{"word":"верификација","type":"ж.","description":"Реалноста што ја нуди романот е подложна на верификација во стварноста."},{"word":"верифицира","type":"св. и несв.","description":"Испита, испитува, потврди, потврдува исправност. Посебна комисија ќе ги верифицира поднесените документи."},{"word":"вермут","type":"м.","description":"Вид алкохолен пијалак, вино или ракија со пелин; пелинач."},{"word":"верник","type":"м.","description":"Тој што проповеда некоја вера; тој што припаѓа на некоја верска организација. Верниците да го молеа господа да ги спаси од злото."},{"word":"вернољубец","type":"м.","description":"Тој што љуби верно; верно момче, верен маж."},{"word":"верност","type":"ж.","description":"Особина на тој што е верен."},{"word":"веровит","type":"прид.","description":"Што е достоен за верба, за доверба. Тој е веровит човек."},{"word":"веродостоен","type":"прид.","description":"На што може да се верува, што е достојно за верување, вистинит. Тој е веродостоен човек. Приказните се создадени врз веродостојни случки и настани."},{"word":"вероисповед","type":"ж.","description":"вера."},{"word":"вероисповеден","type":"прид.","description":"Што се однесува на вероисповед. Вероисповедни начела."},{"word":"веројатен","type":"прид.","description":"За кој се смета дека има можност да се оствари. Веројатен успех."},{"word":"веројатно","type":"мод.","description":"На веројатен начин, сигурно. Веројатно ќе успеам да дојдам вечерва."},{"word":"вероломен","type":"прид.","description":"Што не го држи дадениот збор, што не држи вера. Ете, колку си е човекот и сам себеси вероломен."},{"word":"вероломник","type":"м.","description":"Тој што ја прекршува верата; тој што не држи заклетва; што не држи даден збор."},{"word":"вероломност","type":"ж.","description":"(само едн.) Особина на тој што е вероломен."},{"word":"вероломство","type":"ср.","description":"Кршење на заклетва, непочитување на дадениот збор, ветувањето."},{"word":"верољубив","type":"прид.","description":"Што ја сака верата, што е побожен."},{"word":"веронаука","type":"ж.","description":"Наука за верата, верско образование како наставен предмет. Ти секогаш имаш петка по латински и по веронаука."},{"word":"вероотстапник","type":"м.","description":"Отпадник од верата; лице што се одрекло од верата. Веровит е патот што го изоди дотука и за вероотстапник него не го бива."},{"word":"вероучител","type":"м.","description":"Проповедник на некоја вера, религија."},{"word":"верс","type":"м.","description":"Стих; целина од ритмички стапки составена од слогови."},{"word":"версификатор","type":"м.","description":"Поет, стихотворец."},{"word":"версификација","type":"ж.","description":"Пишување, создавање стихови. Тој е голем мајстор на версификација."},{"word":"вертикала","type":"ж.","description":"Исправена, права линија што формира прав агол со хоризонтална површина;"},{"word":"вертикален","type":"прид.","description":"Што е исправен. Вертикална линија."},{"word":"верува","type":"несв.","description":"Смета, мисли, убеден е дека нешто е така како што се прикажува, како што се претставува, дека е вистинито, реално. Дали ти веруваш во тоа што го зборуваш? Таа веруваше дека е среќна."},{"word":"верују","type":"ср.","description":"Црковен текст во кој накратко се предадени основите на христијанската вера; кредо."},{"word":"весел","type":"прид.","description":"Што е радосен, расположен, среќен. Весел човек. Весело друштво. Весела расположба."},{"word":"веселба","type":"ж.","description":"Радост, весело расположение. Јас убаво пеам, ќе им правам веселби. Секоја категорија гости си има и свој начин за веселба."},{"word":"весели","type":"несв.","description":"Создава радост, задоволство и ведро расположение. Свирачите ги веселеа свадбарите."},{"word":"веселник","type":"м.","description":"Весел, ведар човек, кој сака шеги и смеа. Тој е добар човек, веселник, секогаш спремен за шега и песна."},{"word":"весла","type":"несв.","description":"Движи чамец или друго превозно средство на вода со помош на весло; плови со помош на весло. Цела ноќ веслал со чунот до сред езеро."},{"word":"веслач","type":"м.","description":"Тој што весла. Таа седеше напред, со лице свртена кон веслачот."},{"word":"весло","type":"ср.","description":"Дрвен предмет во вид на лопата, што служи за движење на чамецот или на друго превозно средство по вода. Со леснина замавнуваше со веслата, а потем го пушташе чунот да лизга по водата."},{"word":"весник","type":"м.","description":"Тој што носи некаква вест, порака; гласник. Над небото кружеа темни облаци, весници на оние силни дождови што паѓаат во тоа време. Низ калдрмата избивала трева, како прв весник на пролетта."},{"word":"весникар","type":"м.","description":"Продавач на весници; колпортер."},{"word":"весникарница","type":"ж.","description":"Продавница за весници."},{"word":"весникарство","type":"ж.","description":"Новинарство, журналистика."},{"word":"веспа","type":"ж.","description":"Вид мал, лесен мотоцикл."},{"word":"вест","type":"ж.","description":"Известување за нешто; глас, новост. Имам убава вест за тебе. Спортски вести."},{"word":"весталка","type":"ж.","description":"Кај старите Римјани – свештеница во храмот на божицата Веста."},{"word":"вестерн","type":"м.","description":"Популарен назив за филмови и романи во кои се прикажува американскиот Див Запад. Вестерн – филм."},{"word":"вести","type":"несв.","description":"Јавува, соопштува, навестува. Тешките темни облаци вестеа невреме."},{"word":"вестибил","type":"м.","description":"Широк трем во јавни згради. Ветерот ја беше отворил вратата во вестибилот."},{"word":"вестител","type":"м.","description":"Тој што известува за нешто; што носи вести."},{"word":"ветар","type":"м.","description":"Струење на воздухот во атмосферата предизвикано од разликата во температурата на воздушните слоеви или од разликата во притисокот. Дува ветар. Северен ветар."},{"word":"ветарлив","type":"прид.","description":"Што е проследен со ветар. Ветерливо време"},{"word":"ветвар","type":"м.","description":"Старинар."},{"word":"ветварница","type":"ж.","description":"Старинарница, антикварница."},{"word":"ветвее","type":"несв.","description":"За облека – станува ветво, избледува, се лити, се аби. Изложени на дожд и сонце, алиштата брзо ветвеат."},{"word":"ветеник","type":"м.","description":"Тој што е ветен, заветен некому или на нешто."},{"word":"ветеран","type":"м.","description":"Стар, ислужен војник. Воен ветеран."},{"word":"ветерен","type":"прид.","description":"Што работи на ветар. Ветерна мелница. Ветрени вртешки"},{"word":"ветерина","type":"ж.","description":"Наука за болестите и за лекувањето на животните."},{"word":"ветеринар","type":"м.","description":"Специјалист по ветерина; ветеринарен лекар или ветеринарен тех–ничар. Ветеринарот го прегледуваше добитокот."},{"word":"ветеринарен","type":"прид.","description":"Што се однесува на ветерина и на ветеринар. Ветеринарен лекар. Ветеринарна амбуланта."},{"word":"ветеринарство","type":"ж.","description":"ветерина."},{"word":"ветерница","type":"ж.","description":"Мелница на ветар. Во далечината се гледаа голем број ветерници."},{"word":"ветерничав","type":"прид.","description":"Што е како ветар, непостојан, променлив, лекомислен, несериозен. Ветерничав човек. Ветерничави чекори."},{"word":"вети","type":"св.","description":"Даде збор, се задолжи дека ќе исполни нешто. Тој им вети на децата дека ќе им купи учебници."},{"word":"ветици","type":"и.","description":"Невестински украс од бисери што се става околу ушите."},{"word":"ветка","type":"ж.","description":"Гранка. Ветките и цепениците што ќе преостанат, ќе изгнијат."},{"word":"веткарка","type":"ж.","description":"Жена што во пролет собира ветки за изработка на метли."},{"word":"веткач","type":"м.","description":"Вид грав што ползи, грав ползавец."},{"word":"вето","type":"ср.","description":"Право на поединец или држава да се спречи донесување на некој заклучок или одлука; забрана. Само неколку држави имаат право на вето. Стави вето."},{"word":"ветов","type":"прид.","description":"Што е стар, износен, избледен. Под куќата седеше старец во нечиста и ветва кошула."},{"word":"ветошар","type":"м.","description":"Старинар, антиквар."},{"word":"ветошина","type":"ж.","description":"Стари работи, старудии. По патот го сретнав купувачот на ветошини."},{"word":"ветрее","type":"несв.","description":"За течност ‒ испарува и ги губи своите карактеристични својства. Виното во лошо затворените шишиња полека ветреело."},{"word":"ветреник","type":"м.","description":"Ветрогон."},{"word":"ветрило","type":"ср.","description":"Ладало. Таа брзо седна и си го скри лицето со ветрилото."},{"word":"ветрина","type":"ж.","description":"Ладовина, сенка. Времето беше топло и тој се сокри во ветрината на големата крошна од дрвото."},{"word":"ветриште","type":"ср.","description":"Силен ветар. Ветриштата натрупуваат таму високи преспи и снегот се задржува понекогаш и во мај."},{"word":"ветровит","type":"прид.","description":"Што е изложен на ветар, во кој има ветар. Ветровита есен. Ветровито место. Ветровито време."},{"word":"ветровка","type":"ж.","description":"Кусо, спортско палто од непропустлива ткаенина што штити од ветер."},{"word":"ветроган","type":"м.","description":"Зелјесто растение со боцкави листови; Erungium campestre."},{"word":"ветрогон","type":"м.","description":"Лекоумен, непромислен, непостојан човек. Се прочу дека и не биле студенти, туку ветрогони, крадци."},{"word":"ветрогонест","type":"прид.","description":"Што се однесува како ветрогон, што има особини на ветрогон."},{"word":"ветроказ","type":"м.","description":"Инструмент што го покажува правецот на дувањето на ветрот. На куќите можат да се направат убави ветрокази од ламарина."},{"word":"ветромер","type":"м.","description":"Инструмент за мерење на брзината на ветрот."},{"word":"ветромет","type":"м.","description":"Место изложено на силен ветар."},{"word":"ветрометен","type":"прид.","description":"Што се наоѓа, што е изложен на силен ветер."},{"word":"ветроса","type":"св.","description":"Преплаши."},{"word":"ветроштина","type":"ж.","description":"Зол дух, авет. Не верувам во ветроштиње, ни во добри или лоши самовили."},{"word":"ветрушка","type":"ж.","description":"(зоол.) Вид мал сокол кој умее да лебди во воздухот; Falco tinnunculus. На црницата долетаа две ветрушки."},{"word":"ветувачки","type":"прид.","description":"Што ветува. Ветувачки погледи."},{"word":"вечен","type":"прид.","description":"Што не престанува да трае, што нема поче–ток ни крај, бесконечен, бескраен. Вечна љубов. Вечна благодарност."},{"word":"вечер","type":"прил.","description":"Што е во тек, што минала или што иде во текот на денот. Вечер ќе одиме в театар."},{"word":"вечер","type":"ж.","description":"Времето од зајдисонце до полна темница, првите часови на ноќта. Во долгите зимски вечери седеа крај огништето и раскажуваа приказни."},{"word":"вечера","type":"св. и несв.","description":"Јаде вечера, последен оброк во денот. Ние во летно време вечераме на чардак. Тој вечера набрзина."},{"word":"вечера","type":"ж.","description":"Оброк што се зема навечер. Вечерата беше сервирана на терасата."},{"word":"вечерава","type":"прил.","description":"Во текот на оваа вечер. Вечерава ќе имаме гости."},{"word":"вечерашен","type":"прид.","description":"Што се однесува на оваа вечер. Вечерашната претстава. Жената го сипа измолзеното вечерашно млеко во крблата и го покри со цедилото."},{"word":"вечерва","type":"прил.","description":"Во оваа вечер. Тој ќе дојде вечерва да се види со своите пријатели. Вечерва треба да се навади градинчето."},{"word":"вечерен","type":"прид.","description":"Што се однесува на вечер. Вечерен весник. Црн вечерен фустан. Вечерно училиште."},{"word":"вечерина","type":"ж.","description":"Приквечер, време пред да настапи вечер. Една вечерина се врати тој од туѓина."},{"word":"вечеринка","type":"ж.","description":"Вечерна забава. Младите приредуваа вечеринки во општинската зграда."},{"word":"вечериште","type":"ср.","description":"Место каде што пасат овците навечер, пред второто молзење."},{"word":"вечерна","type":"ж.","description":"Вечерна црковна служба. Камбаната бие за вечерна."},{"word":"вечерник","type":"м.","description":"Ветар што дува навечер. Во сувите лисја зашуме вечерникот. Вечерникот ката вечер јурнува околу полноќ од Маркукуле надолу."},{"word":"Вечерница","type":"ж.","description":"Ѕвезда што се гледа навечер прва по заоѓањето на сонцето, Венера. На темното модрило на небото се јави Вечерницата, светла и треперлива."},{"word":"вечерта","type":"прил.","description":"Во таа вечер. Го почести со една ракија и го задржа вечерта на конак дома."},{"word":"вечерум","type":"прил.","description":"Навечер. Вечерум момите одеа на вода."},{"word":"вечна","type":"ж.","description":"Пекол. Под земјата била вечната, живеалиштето на сотоната."},{"word":"вечност","type":"ж.","description":"Својство на тоа што е вечно."},{"word":"вешт","type":"прид.","description":"Што има практика, способност, умеење за лесно и брзо извршување на некоја работа. Вешт мајстор. Вешти раце."},{"word":"вештак","type":"м.","description":"Специјалист поканет пред суд да даде мислење по одделно прашање од својата струка. Мислењето на вештакот ги потврди сомневањата на судот."},{"word":"вештачи","type":"несв.","description":"Дава стручно мислење за одредено прашање пред судски орган. Во тој спор вештачеше архитектот Арсовски."},{"word":"вештачки","type":"прид.","description":"Што не е природен, што се создава, што не се добива по природен пат; Вештачко цвеќе. Вештачки заби. Вештачко ѓубре. Вештачко езеро."},{"word":"вештер","type":"ж.","description":"Мистично зло суштество, маѓесник, маѓесница. Лоша вештерка."},{"word":"вештина","type":"ж.","description":"Способност за вршење определена работа со леснотија, брзо и добро; опит, стручност, мајсторство. Вештина на изработка на предмети од дрво."},{"word":"вжарен","type":"прид.","description":"Што е усвитен, загреан до состојба на жар. Вжарено железо. Вжарена печка."},{"word":"вжари","type":"св.","description":"Усвити, загрее, доведе до состојба на жар. Ковачот го вжари железото и почна да го кове."},{"word":"вжеже","type":"св.","description":"Станува жежок до усвитеност. Го вжежа каменот и во крпа го стави на болното место да го топли."},{"word":"вжештен","type":"прид.","description":"Што е многу загреан. Вжештената печка татнеше во малото сопче. Со вжештено железо го бележеа добитокот."},{"word":"вжешти","type":"св.","description":"Загрее на висока температура. Јулското сонце ги беше вжештило асфалтните улици."},{"word":"вживее се","type":"св.","description":"Тој имал способност да се вживее во раскажувањето."},{"word":"вживи се","type":"св.","description":"Се внесе, вникне во нешто со соживување. Тој се вживи во карактерите на ликовите што ги креирал."},{"word":"вжили се","type":"св.","description":"Пушти жили, се прими, се фати (за растение). Новото дрвце изгледа добро се вжилило."},{"word":"вземи","type":"прил.","description":"Во земјата, под површината. Ги запретува гламните вземи да се изгаснат."},{"word":"взори","type":"прил.","description":"Изутрина, во зората. Другиот ден взори отиде кај него."},{"word":"вѕида","type":"св.","description":"Вгради, заѕида (во ѕид). Многу бигорни камења вѕидале мајсторите во манастирот."},{"word":"вѕира се","type":"несв.","description":"Се загледува со внимание. Јадрите очи се вѕираа напред во темнината."},{"word":"ви","type":"зам.","description":"Кратка форма за индиректен предмет од личната заменка вие; се употребува сама или заедно со долгата форма ‒ вам ви; вам. Дали ви кажаа? Ви испратиле порака. Вам не ви е доволно тоа. Вам што ви треба?"},{"word":"вибратор","type":"м.","description":"Направа, апарат, машина што дава ритмични треперења, што вибрира."},{"word":"вибрација","type":"ж.","description":"Осцилаторно движење со голема честота; треперење. Вибрации на нервните влакна. Комбајнот за берење на винско грозје работи на принцип на вибрации. Мелодиски вибрации."},{"word":"вибрационен","type":"прид.","description":"Што вибрира, што трепери; Вибрациона бормашина."},{"word":"вибрира","type":"несв.","description":"Трепери, се наоѓа во состојба на треперење. Од допирот на гудалото жиците на инструментите вибрираат. Под тежината на тешките товарни возила мостот доста забележливо вибрира."},{"word":"вива","type":"несв.","description":"Пламти, гори силно со пламен;"},{"word":"вивка","type":"ж.","description":"Колак што се подметнува на главата за носење товар. Наместете си ги вивките убаво на главите да не ви се нишаат котлињата."},{"word":"вивне","type":"св.","description":"За оган ‒ пламне, силно се разгори. Огнот вивна наеднаш. По бомбардирањето во градот вивнаа пожари."},{"word":"виѓава","type":"несв.","description":"Гледа, опфаќа со сетилото за вид. На едното око виѓава по малку."},{"word":"вигвам","type":"м.","description":"Шатор, колиба на северноамериканските Индијанци."},{"word":"вигна","type":"ж.","description":"Ковачка, железарска работилница. Влезе во вигната да потклепа палечник."},{"word":"вид","type":"м.","description":"Едно од петте сетила, чијшто орган се очите; способност на окото да реагира на светлината, да го восприема надворешниот свет. Му ослабе видот. Го загуби видот на едното око."},{"word":"вид","type":"м.","description":"Подраздел во систематиката кој влегува во системот на повисокиот раздел ‒ род; тип. Вид растение."},{"word":"вида","type":"несв.","description":"Лекува. Старата видаше од секакви болести со баење и тревки."},{"word":"видар","type":"м.","description":"Човек што лекува со народски лекови."},{"word":"видвиделија","type":"ж.","description":"Многу, премногу далеку. Сега сме навистина во видвиделија, преку сино море."},{"word":"виделен","type":"прид.","description":"Што е сјаен, светол. Ваква виделна ноќ со месечина одамна немало."},{"word":"виделина","type":"ж.","description":"Светлина. Утринската виделина го проретчуваше мракот над полето. Р Изнесе на виделина ‒ обелодени некоја тајна."},{"word":"виделниче","type":"ср.","description":"Примитивна светилка на газија, со борина или со свеќа; место каде што се поставува борина или свеќа да гори заради осветлување на просторијата. Бедното виделниче одвај ја осветлуваше собата."},{"word":"видело","type":"ср.","description":"Светлина. Си заминаа по видело. Се прибира уште со видело и се затвора вкуќи."},{"word":"виден","type":"прид.","description":"Што се однесува на вид1. Видно поле. Сите звучни и видни халуцинации што се случуваа во пустината имаа фосфоресцентна природа."},{"word":"виден","type":"прид.","description":"Што е важен, истакнат, значаен. Видни селани му доаѓаа на гости. Видни истражувачи ќе учествуваат на средбата."},{"word":"видео","type":"ср.","description":"(разг.) Краток филм снимен со помош на видеокамера."},{"word":"видео-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки, означува дека вториот дел од зборот се однесува на магнетоскопска снимка или на нејзино прикажување, на пр.: видеоигра, видеокамера, видеокасета."},{"word":"видеоигра","type":"ж.","description":"Електронска игра на екранот на телевизорот, комјутерот или на специјален уред во центрите за ваков вид забава."},{"word":"видеокамера","type":"ж.","description":"Електронска камера за снимање на магнетоскопска лента."},{"word":"видеокасета","type":"ж.","description":"Касета со намотана лента за снимање и репродуцирање на снимен материјал. Тој редовно позајмуваше видеокасети од видеотеката."},{"word":"видеоклуб","type":"м.","description":"Дуќан за изнајмување на видеокасети за репродукција во домашни услови."},{"word":"видеоматеријал","type":"м.","description":"Материјал снимен со видекамера или видеорикордер."},{"word":"видеопроекција","type":"ж.","description":"Проекција на видеоматеријал. Видеопроекцијата на најновите филмски остварувања се одржа во киното „Центар“."},{"word":"видеорикордер","type":"м.","description":"Апарат за снимање на телевизиска програма и репродукција на видеокасети на екранот на телевизорот."},{"word":"видеоспот","type":"м.","description":"Краток филм снимен како визуелна поддршка за забавномузички настапи. Неговиот најнов видеоспот доживеа голем успех."},{"word":"видеотека","type":"ж.","description":"Дуќан за изнајмување на видеокасети за репродукција во домашни услови; збирка на видеокасети."},{"word":"видеотехника","type":"ж.","description":"Апарати и инструменти поврзани со магнетоскопска снимка, снимање и прикажување."},{"word":"видеофил","type":"м.","description":"Љубител на видеотехника."},{"word":"видеофилм","type":"м.","description":"Филм снимен на видеокамера."},{"word":"видеофон","type":"м.","description":"Апарат со можност за комуницирање по аудио и визуелен пат."},{"word":"види","type":"св.","description":"а) Насочи поглед кон нешто, опфати со сетилото за вид. Оддалеку видоа дим што се дигаше од селото. Тој виде на саемот многу нови производи. Од ридот го видоа езерото. б) Здогледа, забележи некого или нешто. Видовме како идат сватови. Тој нè виде кога влегувавме. На патот виде две жени."},{"word":"види","type":"изв.","description":"При исчудување. Види, види, што голем маж си бил!"},{"word":"видик","type":"м.","description":"Простор до каде што може да се гледа со голо око, што може да се опфати со поглед. Качен на столот добива поголем видик."},{"word":"видлив","type":"прид.","description":"Што може да се види, што се гледа. Го изложуваше планот со видливи знаци на возбуда. Едвај видлива насмевка му се појави на лицето."},{"word":"видливост","type":"ж.","description":"Својство на тоа што може да се види."},{"word":"видно","type":"прил.","description":"Видливо, очевидно. Беше видно возбуден од средбата."},{"word":"видовит","type":"прид.","description":"Што може да гледа, да предвидува работи што ќе се случат во иднина, јасновидец, визионер. Видовитата жена им ја претскажуваше судбината на луѓето."},{"word":"видовиште","type":"ср.","description":"Гледање, посета, визита. Пред четири години беше на видовиште во татковината и пак се врати тука, на туѓина."},{"word":"видоизмени","type":"св.","description":"Смени изглед, форма на нешто, направи видлива промена. Комисијата го видоизмени својот првобитен предлог. Современата техника го видоизмени животот на нашите луѓе."},{"word":"видокруг","type":"м.","description":"Видик, хоризонт. Добро ги разгледа предметите што му се наоѓаа во видокругот."},{"word":"видра","type":"ж.","description":"Животно со издолжено тело приспособено за живот во и покрај вода, многу подвижно и брзо; Lutra lutra. Видрата го фати рипчето, се преврте на плеќи и слатко го изеде пред очите на љубопитните посетители."},{"word":"видрест","type":"прид.","description":"Што има изглед на видра."},{"word":"видрин","type":"прид.","description":"Што е од видра. Носеше кабаница со околувратник од видрино крзно."},{"word":"видувална","type":"ж.","description":"Просторија во која луѓето може да се видат. Затворската видувална беше речиси празна."},{"word":"видувачка","type":"ж.","description":"Видување, гледање, средба. Да бидеме со добра мисла, а видувачка пак има."},{"word":"вие","type":"несв.","description":"Прави да биде криво, свиткува, свива. витка Акробатот виеше железни прачки со голи раце."},{"word":"вие","type":"несв.","description":"За животно (волк, пес) ‒ издава силен, продолжителен глас. Кучињата виеја надвор. Волци вијат некаде во планините."},{"word":"вие","type":"зам.","description":"Лична заменка за второ лице множина; се употребува за обраќање кон множество лица или кон едно лице како претставник на множеството. Ако сакате, и вие дојдете со нас. Вие прво договорете се, па кажи ни што ви треба."},{"word":"виеж","type":"м.","description":"Виење, завивање на волк или куче; Виеж на волчица."},{"word":"Виена","type":"ж.","description":"Главен град на Австрија."},{"word":"Виентијан","type":"м.","description":"Главен град на Лаос."},{"word":"Виетнам","type":"м.","description":"Држава во Азија."},{"word":"виза","type":"ж.","description":"Дозвола од странска влада за престој, влез или за премин низ нејзината земја. Влезна виза. Транзитна виза."},{"word":"Византија","type":"ж.","description":"Средновековна држава произлезена од Источното Римско Царство."},{"word":"византиски","type":"прид.","description":"Што се однесува на Византиското, односно на Источноримското Царство. Византиска некропола. Византиски стил."},{"word":"византолог","type":"м.","description":"Научник што се занимава со византологија."},{"word":"византологија","type":"ж.","description":"Наука што се занимава со проучување на духовната и материјалната култура на Византија."},{"word":"визба","type":"ж.","description":"Просторија во куќа што се наоѓа под нивото на приземјето; подрум."},{"word":"визглавје","type":"ср.","description":"Перница, место на кое се става главата при спиење. Камен клала визглавје / со трева се покрила."},{"word":"визен","type":"прид.","description":"Што се однесува на виза. Визен режим."},{"word":"Визигот","type":"м.","description":"Припадник на древно германско племе."},{"word":"визија","type":"ж.","description":"(псих.) Халуцинација на сетилото за вид која ја сметаме за вистинита, без потпора во реалниот свет; привидение. Посегна кон снежната визија пред него, кон ликот на девојката што ја сакаше."},{"word":"визионер","type":"м.","description":"Тој што може да ги предвиди случувањата, видовит човек. Тој е визионер, човек на иднината."},{"word":"визионерство","type":"ср.","description":"Способност да се гледа во иднината. Неговото визионерство се преточува во реалност."},{"word":"визир","type":"м.","description":"(истор.) Дел од шлемот што се става преку очите, подвижна решетка, штитник. Ги спуштија визирите и тргнаа во напад."},{"word":"визира","type":"св. и несв.","description":"Стави, става виза на пасош, на патна исправа. Нашите пасоши ги визира грчкиот конзулат во Скопје."},{"word":"визира","type":"св. и несв.","description":"Насочува, управува поглед во определен предмет, зема на око, опсервира определен предмет или појава. Уметникот го визираше со моливот својот модел. Астрономите (со најмодерни инструменти) го визираа соѕвездието Лира."},{"word":"визита","type":"ж.","description":"Посета, одење на гости. Тој ги покани на визита, на кафе. Вечер одеше во проштална визита кај вујковците."},{"word":"визитација","type":"ж.","description":"Посета, смотра, преглед, особено на состојбата во која се наоѓа некоја установа. Дошол еднаш во селото и владиката од Битола во канонска визитација."},{"word":"визитен","type":"прид.","description":"Што е наменет за визити, што се однесува на визита. Ги прими во визитната одаја. Визитната картичка ја предаде на жената што му ја отвори вратата."},{"word":"визит-карта","type":"ж.","description":"Визитна карта, посетница, картичка со основните генералии на носителот, име и презиме, звање/работно место, адреса, телефон и сл.;"},{"word":"визуелен","type":"прид.","description":"Што е видлив, што се гледа. Визуелни и акустични претстави. Богата визуелна имагинација. Визуелни сензации. Визуелен ефект."},{"word":"виј","type":"м.","description":"Завивање;"},{"word":"вијадукт","type":"м.","description":"Мост над долина, пат, мочурливо место, обично со повеќе лакови."},{"word":"вијак","type":"м.","description":"Скопен овен."},{"word":"вик","type":"м.","description":"Силен глас, извикување со цел да се обрне внимание. Даде вик по него. Во долината се разлеа заглушен вик. Во селото утринската тишина почнаа да ја нарушуваат детски викови."},{"word":"вика","type":"несв.","description":"Зборува, кажува гласно. Сите викаа: „Песна да чуеме!“"},{"word":"викач","type":"м.","description":"(разг.) Тој што многу вика, прави викотница. Тој е голем викач."},{"word":"викенд","type":"м.","description":"Неделен одмор."},{"word":"викендичка","type":"ж.","description":"Куќичка во која се поминува викендот, куќичка за одмор."},{"word":"викинг","type":"м.","description":"Средновековен скандинавски морнар и воин."},{"word":"Викинг","type":"м.","description":"Припадник на средновековен народ од Скандинавскиот Полуостров."},{"word":"виклер","type":"м.","description":"Мала направа на која се витка косата за да биде кадрава. Носеше виклери на главата."},{"word":"викне","type":"св.","description":"Гласно се обрати на некого, најчесто по име или со наредба. Тој ѝ викна да слезе. Стражарот викна „Стој“."},{"word":"виконт","type":"м.","description":"Аристократ по ранг меѓу гроф и барон, во Франција, Англија и во други земји."},{"word":"викот","type":"м.","description":"Вик, врева. Однадвор дојдоа до нас викоти. Кошмарен викот се слушаше по улицата."},{"word":"викотница","type":"ж.","description":"Викање, врева, викот. До нас допреа викотници, удари, офкање. Од двете улички се зачу силна викотница."},{"word":"Викторија","type":"ж.","description":"Главен град на Сејшелите/Сејшелските Острови."},{"word":"Викторија","type":"ж.","description":"Езеро во Африка."},{"word":"викум","type":"прил.","description":"Со викање. Сите викум викаат: Амин!"},{"word":"вила","type":"ж.","description":"Орудие со два или повеќе краци, парошци за работа со сено, слама, гној и сл. Со железна вила го вадеше гнојот од шталата. Селаните најчесто имаа обични дрвени вили со кои го превртуваа сеното да се суши."},{"word":"вила","type":"ж.","description":"Убава, раскошна куќа, обично надвор од градот, резиденција или наменета за одмор. Во вилата „Атина“ живееше чичко ми."},{"word":"вила","type":"ж.","description":"Женско митско суштество со неверојатна убавина, со натприродна моќ; самовила. Дедо ни раскажуваше приказни за вили и секакви други чуда."},{"word":"вилает","type":"м.","description":"(истор.) Област во Турското Царство со која управувал валија. Битолски вилает."},{"word":"вилаетлија","type":"м.","description":"Роднокраец, земјак. Таму пак се насобраа околу нив нови вилаетлии, прилепчани, велешани, тиквешани и други од Македонија."},{"word":"вилаетски","type":"прид.","description":"Што се однесува на вилает. Бил затворен во вилаетскиот затвор во Битола. Вилаетската управа се грижеше за нив."},{"word":"Вила Зора","type":"ж.","description":"Древен град во Источна Македонија."},{"word":"вилар","type":"м.","description":"Тој што прави вили."},{"word":"вилест","type":"прид.","description":"Што има форма на вила1."},{"word":"вилин","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на вила3."},{"word":"вилица","type":"ж.","description":"Челусна коска во која се враснати забите. Долан вилица. Горна вилица. Беззаба вилица. Ги стегна вилиците до болка."},{"word":"виличен","type":"прид.","description":"Што се однесува на вилица. Вилична коска."},{"word":"виличест","type":"прид.","description":"Што е во облик на вила."},{"word":"виличи се","type":"несв.","description":"Се криви, ја криви устата во знак на потсмев, исмејување и сл. Детето ја развлекува устата, ја виличи."},{"word":"вилјак","type":"м.","description":"Стог сено."},{"word":"вилнее","type":"несв.","description":"Беснее, лудува; се пројавува во голема сила Водата на дотечената река вилнееше меѓу карпестите брегови. Војната вилнееше околу нас."},{"word":"Вилнус","type":"м.","description":"Главен град на Литванија."},{"word":"виљушка","type":"ж.","description":"Дел од приборот за јадење, со запци, што служи за набоднување на храната. Со виљушката набодна парче сирење."},{"word":"виљушкар","type":"м.","description":"Возило што служи за кревање и пренос на товар во магацини и сл."},{"word":"виме","type":"ср.","description":"Млечен жлездест орган кај некои домашни животни (крава, овца, коза и др.), особено преживари, кој се состои од две до четири млечни жлезди обвиени со кожа. Добитокот се враќа од пасење со полни вимиња."},{"word":"вимест","type":"прид.","description":"Што личи или има форма на виме."},{"word":"вина","type":"ж.","description":"Престап, грешка на поединец или група во однос на општоприфатените норми. Тој ја призна својата вина. Негова вина е што дошло до експлозија во погонот."},{"word":"винар","type":"м.","description":"Производител или трговец на вино. Тој е најпознатиот винар во нашиот крај."},{"word":"винарина","type":"ж.","description":"Данок или такса за вино што во времето на Турското Царство се плаќал за произведеното вино, а се плаќал со вино."},{"word":"винарница","type":"ж.","description":"Просторија за производство и чување на вино."},{"word":"винарски","type":"прид.","description":"Што се однесува на вино и на с# што е во врска со преработката на виното. Винарска визба."},{"word":"винарство","type":"ср.","description":"Производство и преработка на вино. Винарството во нашата земја е добро развиено."},{"word":"виндјакна","type":"ж.","description":"Кратка спортска јакна што штити од ветер, ветровка. Носеше кожена црна виндјакна."},{"word":"Виндхук","type":"м.","description":"Главен град на Намибија."},{"word":"винен","type":"прид.","description":"Што се однесува на вино, Винена чаша."},{"word":"Виница","type":"ж.","description":"Град во Македонија."},{"word":"вино","type":"ср.","description":"Алкохолен пијалак добиен со ферментација на сок од грозје. Младо вино. Во чашата блескаше црно тиквешко вино. Тој испил две-три чаши рујно вино и се опијанил. Три дни се точи вино и ракија."},{"word":"винов","type":"прид.","description":"Што се однесува на вино. Винова лоза."},{"word":"виновен","type":"прид.","description":"Што има вина. Тој е виновен за несреќата."},{"word":"виновник","type":"м.","description":"Тој што е виновен за нешто. Тој е виновник за сè што се случи на состанокот."},{"word":"виногорје","type":"ср.","description":"Регион каде што се одгледува винова лоза, лозарски реон. Овој систем на кроење може со успех да се применува во сите наши виногорја."},{"word":"виножито","type":"ср.","description":"Оптичка атмосферска појава во форма на лак што настанува со прекршување на сончевите зраци низ дождовните капки, при што се добива спектар на белата боја од седум бои, божилак; Arcus pluvius. Се верува дека појавата на виножито означува бериќет. Виножитото се појави веднаш по преврнувањето."},{"word":"винопиец","type":"м.","description":"Тој што пие многу вино. Тој е голем винопиец."},{"word":"винороден","type":"прид.","description":"Крај, регион богат со лоза и во кој се произведува многу вино; лозарски крај, регион. Винородна земја."},{"word":"винотека","type":"ж.","description":"Збирка на вина, бар за дегустација на вина, продавница на одбрани вина."},{"word":"вински","type":"прид.","description":"Што е од вино, што се однесува на вино. Вински оцет. Винска чаша. Винска мушичка. Винска карта."},{"word":"винт","type":"м.","description":"Машински цилиндричен (обично шестостран) елемент со спирален навој; навртка."},{"word":"вињак","type":"м.","description":"Вински дестилат, ракија добиена со печење, варење на вино, вид коњак."},{"word":"вињета","type":"ж.","description":"Украс на почетокот или на крајот од текстот, првобитно со мотив на винова лоза, орнамент. Тој црташе вињетки на секаде."},{"word":"виола","type":"ж.","description":"Гудачки инструмен со четири жици, по големина и според тонскиот регистар помеѓу виолина и виолончело. Виолите даваат плачливо ехо."},{"word":"виолетен","type":"прид.","description":"Што е со синоцрвена боја, со боја на темјанушка, Сонцето го открива виолетниот прелив на гушките од гулабите."},{"word":"виолетов","type":"прид.","description":"Што е со боја на темјанушка, Слезот има нежни виолетови цветови. Виолетова боја."},{"word":"виолина","type":"ж.","description":"Гудачки инструмент со четири жици, највисок според тонскиот регистар од сите гудачки инструменти. Концерт за виолина и оркестар. Ја земаше виолината и свиреше ориентална музика."},{"word":"виолинист","type":"м.","description":"Свирач на виолина."},{"word":"виолински","type":"прид.","description":"Што се однесува на виолина. Виолинско гудало. Виолинска футрола. Виолински оркестар."},{"word":"виолист","type":"м.","description":"Свирач, уметник на виола."},{"word":"виолончелист","type":"м.","description":"Свирач, уметник на виолончело."},{"word":"виолончело","type":"ср.","description":"Гудачки инструмент со четири жици, по тонскиот регистар меѓу контрабас и виола;"},{"word":"виор","type":"м.","description":"Многу силен ветер. Високите буки зафатени од виорот се виткаат, крцкаат, допирајќи се со врвовите. Виорот на есенските луњи се слуша низ оџакот."},{"word":"виорен","type":"прид.","description":"Што е како виор. Виорен бран. Виорен ветер. Виорна луња."},{"word":"виори","type":"несв.","description":"Виуличаво разнесува, прави да се вее во воздухот, обично нешто лесно. Силниот ветар ги виореше првите силни снегулки и исушени лисја. Ветрот виореше низ полето."},{"word":"вир","type":"м.","description":"Длабоко место во река каде што слабо истекува водата и прави вртежи, витли. Вирот што го направивме во реката не беше подлабок од мишките. Од железничкиот мост надолу почнуваа опасни вирови."},{"word":"вирее","type":"несв.","description":"За растение ‒ расте, успева. Во нашата држава виреат некои индустриски билки. Борот вирее до определена надморска височина."},{"word":"вири","type":"несв.","description":"Собира вода или друга течност во вид на вир, прави вир. Под карпава вири."},{"word":"вирман","type":"м.","description":"Документ, образец за безготовинско плаќање меѓу субјектите во платниот промет."},{"word":"вирмански","type":"прид.","description":"Што се однесува на вирман, плаќање со вирман."},{"word":"вироза","type":"ж.","description":"Болест предизвикана од вирус. Ова е време на вирози и настинки."},{"word":"виртуелен","type":"прид.","description":"Измислен, невистинит, што го има само како можност. што може да се пројави. Виртуелен свет."},{"word":"виртуоз","type":"м.","description":"Врвен репродуктивен уметник, во прв ред музичар, кој совршено владе со техниката на својата уметност. Виртуоз на виолина. Виртуоз на хармоника."},{"word":"виртуозен","type":"прид.","description":"Совршено вешт, технички совршен, извонреден. Виртуозна изведба."},{"word":"вирус","type":"м.","description":"Микроорганизам поситен од бактерија што може да предизвика заразна болест. По навлегувањето на вирусот во крвта, се јавува висока температура."},{"word":"вирусен","type":"прид.","description":"Што се однесува на вирус, што е предизвикан од вирус. Вирусна инфекција на дишните патишта."},{"word":"вирџинија","type":"ж.","description":"Тип тутун со широк лист и послаба ароматичност."},{"word":"Вирџинија","type":"ж.","description":"Сојузна држава во САД."},{"word":"виршла","type":"ж.","description":"Вид тенок колбас од фино посно месо."},{"word":"вис","type":"м.","description":"Висина, просторот далеку над земјината површина. Капите ги фрливме во вис."},{"word":"висечки","type":"прид.","description":"Што виси, што е поставено во положба да виси. Висечки мост. Висечки кујнски елементи."},{"word":"виси","type":"несв.","description":"Стои закачен, обесен на нешто без потпора од долната страна. По чардаците висеа низалки со риби. Две слики висеа на ѕидот. На ластарот висеше еден прекрасен голем грозд црно грозје."},{"word":"висина","type":"ж.","description":"Вертикална димензија, вертикално растојание од подножјето на некое тело до неговиот врв."},{"word":"виска","type":"несв.","description":"Издава висок и остар глас, обично за коњ; Жените плачеа, коњите вискаа пред жалната глетка на Мечкин Камен."},{"word":"виски","type":"ср.","description":"Алкохолен пијалак што се прави со ферментација на жито. Тој правеше евтино виски од пченка."},{"word":"вискоза","type":"ж.","description":"Густа леплива маса што се добива со преработка на целулоза по хемиски пат од која се изработуваат вештачки влакна."},{"word":"вискозен","type":"прид.","description":"Што се однесува на вискоза, што е направен од вискоза, леплив. Вискозна маса."},{"word":"вискозитет","type":"м.","description":"Отпорот што го отежнува движењето на честичките низ некоја течност."},{"word":"Висла","type":"ж.","description":"Река во Полска."},{"word":"висне","type":"св.","description":"Се закачи, се обеси на нешто без да има потпора од долната страна. Таа висна онесвестена на неговиот врат."},{"word":"висне","type":"св.","description":"Коњот нешто насети, се вознемири и висна."},{"word":"висок","type":"прид.","description":"а) Долг во вертикален правец, што е со голем раст, што има голема раз–далечина оддолу нагоре, низок. Тој е повисок од сите во класот. Највисока зграда во градот. Високи балкони. Околу куќата имаше висок плет. б) Што има димензии по вертикала поголеми од просечните. Високо чело. Високи топуци.Висок раст. в) Што има точно одредена димензија, изразена со мерна единица. Таванот е висок 2.70. Кошаркарот беше висок 2 метра и 5 сантиметри. Карпата беше висока преку сто метри."},{"word":"висок","type":"м.","description":"Ѕидарски алат во форма на конус за определување вертикала при ѕидањето."},{"word":"високо-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки со значење: а) Што се издига високо (високоградба, висококатница); б) Што го има во голема мера, во голем степен тоа што е означено со вториот дел од сложениот збор (висококвалитетен, висококвалификуван, високообразован)."},{"word":"високоградба","type":"ж.","description":"Градење на висококатници, со повеќе катови."},{"word":"висококатница","type":"ж.","description":"Зграда со многу катови."},{"word":"висококвалитетен","type":"прид.","description":"Што е со висок, голем квалитет. Виното е со висококвалитетни својства."},{"word":"висококвалификуван","type":"прид.","description":"Што има високи квалификации. Висококвалификувани кадри од црната металургија."},{"word":"високонапонски","type":"прид.","description":"Што има висок напон. Високонапонска мрежа."},{"word":"високообразовен","type":"прид.","description":"Што се однесува на високото образование. Високообразовен процес. Високообразовна институзија."},{"word":"високопарен","type":"прид.","description":"Што е изразен со висок стил, тешко разбирлив, надуен, вообразен. Високопарен говор."},{"word":"високопреосвештен","type":"прид.","description":"Титула што оди со звањето митрополит и архиепископ, што се однесува на лице со ваква титула."},{"word":"високопреосвештенство","type":"ср.","description":"(со дополнение, Ваше, Негово) Титула на архиепископ и митрополит. Ваше високопреосвештенство."},{"word":"високопродуктивен","type":"прид.","description":"Што е со голема продуктивност, што се однесува на голема продуктивност. Високопродуктивни раси свињи."},{"word":"високороден","type":"прид.","description":"Што е со голем род, што раѓа многу. Високородна пченица."},{"word":"високосен","type":"прид.","description":"Само во изразот: Високосна година ‒ престапна година."},{"word":"високоуважен","type":"прид.","description":"Што е многу уважен, почитуван. Високоуважениот господин Трајковски."},{"word":"високоучен","type":"прид.","description":"Што е многу учен."},{"word":"високофреквентен","type":"прид.","description":"Што е со висока фреквенција. Тоа е високофреквентна радиостаница која емитува програма за далечните, прекуморски земји. Високофреквентен радиопредавател."},{"word":"високошколски","type":"прид.","description":"Што се однесува на високото школство, т.е. образование. Високошколски установи."},{"word":"висорамнина","type":"м.","description":"Рамнина или благо брановита област, со надморска висина над 200, рамнина во планински крај, плато. Висорамнината Витачево е најголема висорамнина во нашата земја."},{"word":"висост","type":"ж.","description":"Со додатокот Ваша, при обраќање кон личност од висок ранг. Ваша висост."},{"word":"височество","type":"ср.","description":"Титула на член на царско, на кралско семејство, со дополнување Ваше, негово и сл. при обраќање од почит. Негово царско височество."},{"word":"височина","type":"ж.","description":"Висина воопшто, висина како вертикална димензија, висина Падна од неколку метри височина."},{"word":"вистина","type":"мод.","description":"За потврдување на кажаното. Вистина, така се случи."},{"word":"вистина","type":"ж.","description":"Тоа што одговара на стварноста, тоа што е реален приказ на објективната стварност, Тој им ја кажа вистината на селаните."},{"word":"вистинит","type":"прид.","description":"Што се заснова на вистина, што ја содржи вистината. Овие приказни во основата имаат некој вистинит настан."},{"word":"вистинољубив","type":"прид.","description":"Што ја сака вистината, што се бори за неа."},{"word":"вистински","type":"прид.","description":"Што постои, што е реален; лажен, измислен. Вистинско злато. Вистинска случка. Вистинско семејство. Вистински бисери."},{"word":"висулец","type":"м.","description":"Тоа што е обесено, што виси. На таванот имаше еден лустер со стаклени висулци."},{"word":"вит","type":"прид.","description":"Што е тенок, слаб, а висок. Вита ела. Вита става. Вити оморики. Девојката одеше пред мене висока, тенка, вита."},{"word":"витален","type":"прид.","description":"Што е полн со живот, отпорен, животоспособен. Витален старец."},{"word":"витамин","type":"м.","description":"Органско соединение неопходно за нормално функционирање на организмот."},{"word":"Витачево","type":"ср.","description":"Висорамнина во Македонија."},{"word":"витез","type":"м.","description":"Средновековен воин, коњаник; феудалец, припадник на благородничкиот сталеж што со посебен церемонијал го добивал тоа звање; ритер, рицар. Храбар витез. Витез скитник."},{"word":"вител","type":"м.","description":"Кружно движење на течност или гас (вода, воздух и др.) околу една точка или оска. Во витлите под карпите се создаваше бела пена и се вртеше во круг. По чезата се креваа витли прав."},{"word":"витештво","type":"ср.","description":"Култ на храброст, верност, гордост, благородност што го развиле витезите. Витештвото одамна не постои."},{"word":"витка","type":"ж.","description":"Свиткан крај на пита, баница. Жените месеа и печеа во фурните зелници со дебели витки."},{"word":"витка","type":"несв.","description":"Прави да биде криво, свива. Старата виткаше врбови прачки и плетеше кошници. Ветрот ги виткаше трските на брегот."},{"word":"виткав","type":"прид.","description":"Што се витка лесно."},{"word":"виткалник","type":"м.","description":"Вид пита со големи витки."},{"word":"Витлеем","type":"м.","description":"Град во Израел."},{"word":"витли","type":"несв.","description":"Се движи брзо со вртење, прави вител, се наоѓа во силно кружно движење. Витлеше лапавицата."},{"word":"виток","type":"прид.","description":"Што е тенок, слаб, вит. Витка убавица. Таа имаше долги и витки нозе. Витка јасика."},{"word":"виторог","type":"прид.","description":"Што има големи спирално извиткани рогови. Виторог елен."},{"word":"витос!","type":"изв.","description":"Извик при бркање, терање, бегај оттука. Витос, витосај се!"},{"word":"витоса","type":"св.","description":"Уништи, отстрани, тргне некого или нешто како непожелно. Козите му ги витосаа. Ја забраа жената и ја витосаа некаде."},{"word":"витосник","type":"м.","description":"Расипник, растурник."},{"word":"витраж","type":"м.","description":"Слика или украсна композиција составена од парчиња обоено стакло, обично како прозорец на згради од готски стил."},{"word":"витражен","type":"прид.","description":"Што се однесува на витраж."},{"word":"витрина","type":"ж.","description":"Застаклен орман, полица и сл. за сместување предмети што треба да се гледаат."},{"word":"витриол","type":"м.","description":"Сол на сулфурната киселина."},{"word":"виулица","type":"ж.","description":"Снежно невреме, силен ветер со снег, снежна бура. Во зимската ноќ беснееше снежна виулица."},{"word":"виуличав","type":"прид.","description":"Што е како виулица, ветричав, бурен, што се однесува на виулица. Виуличава ноќ. Виуличаво време."},{"word":"вихрогон","type":"прид.","description":"Брзоног, што трча како виор. Вихрогон коњ."},{"word":"виц","type":"м.","description":"Шега, досетка, анегдота, смешна мала приказна. Политички виц. Тој секогаш раскажуваше вицови."},{"word":"вице-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки со значење заменик, помошник. вицеадмирал, вицегувернер, вицеканцелар, вицеконзул и вицеконсул, вицепремиер, вицепремиерка, вицешампион."},{"word":"виш","type":"прид.","description":"Степен на образование меѓу средно и високо. Виша школа. Више образование."},{"word":"вишен","type":"прид.","description":"Што е висок. Вишен бор. Вишно небо."},{"word":"виши","type":"несв.","description":"Расте во височина. Крушата виши како луда."},{"word":"вишина","type":"ж.","description":"Висина, височина. Се вивна во вишина без крај. Погледот го крена во лазурните вишини."},{"word":"вишинка","type":"ж.","description":"Ритче, издигнато место во однос на околината. Селото се наоѓаше на една блага вишинка опкружено со овоштарници и лозја."},{"word":"вишист","type":"м.","description":"Ученик, студент на виша школа."},{"word":"вишлест","type":"прид.","description":"Што е висок, извишен. Вишлест човек. Една вишлеста сенка помина низ дворот."},{"word":"вишна","type":"ж.","description":"Овошно дрво слично на цреша, со темноцрвен киселкаст плод; Prunus cerasus."},{"word":"вишнов","type":"прид.","description":"Што се однесува на вишна. Вишнова градина. Вишнова боја. Вишново дрво."},{"word":"вишновка","type":"ж.","description":"Ракија или ликер од вишни. Старата подготвуваше вишновка секоја година."},{"word":"вишок","type":"м.","description":"Количество или износ што преостанува, што е повеќе од произведеното или од потребното. Вишокот жито го продававме на пазар."},{"word":"вишти","type":"несв.","description":"Таа ноќ коњите во плевната уплашено виштеа."},{"word":"вјаса","type":"несв.","description":"Брза, брзо врши некое дејство. Тој во сѐ вјаса, но никогаш навреме да стаса. Таа вјасаше да ја суреди куќата."},{"word":"вјасана","type":"прил.","description":"Брзо, на брзина. На вјасана."},{"word":"вјасаница","type":"прил.","description":"Брзо, брзајќи. Вјасаница дојде дома."},{"word":"вкалапен","type":"прид.","description":"Што е во некој, според некој калап, што е ставен во калап. Мозокот му е вкалапен во бирократската шема."},{"word":"вкалапи","type":"св.","description":"Стави во калап."},{"word":"вкаменет","type":"прид.","description":"Што станал како камен, што е како камен; Вкаменети форми."},{"word":"вкамени","type":"св.","description":"Стане како камен, претвори во камен; Мразот ги вкамени капките од стреите."},{"word":"вклештен","type":"прид.","description":"Што е како фатен со клешти, што е доведен во безизлезна положба. Се најде вклешен во неговите канџи."},{"word":"вклешти","type":"св.","description":"Фати цврсто да не може да мрда, да се движи, како фатен со клешти, приклешти. Четири раце го вклештија војникот и го ничкосаа. Мечката беше вклештена со задната нога во стапицата."},{"word":"вклопен","type":"прид.","description":"Што е во склоп, во согласност со нешто друго."},{"word":"вклопи","type":"св.","description":"Стави, состави, намести во склоп, едно во друго. Тој ги вклопи цевките една во друга."},{"word":"вклучен","type":"прид.","description":"Што е внесен во определено множество. Учениците вклучени во оваа програма успешно ја совладуваат."},{"word":"вклучи","type":"св.","description":"Внесе, приопшти нешто во определено множество. Неколку од нашите театри ја вклучија во својот репертоар таа драма."},{"word":"вклучително","type":"прил.","description":"Вклучувајќи; заедно со нешто во некаква целина."},{"word":"вкове","type":"св.","description":"Со ковење втера, закове клинец и сл. во тврд предмет."},{"word":"вкожурен","type":"прид.","description":"Што е во кожурец, што добил кожурец. Вкожурените ларви се претвораат во кокони или кукли."},{"word":"вкожури се","type":"св.","description":"Добие кожурец."},{"word":"вкопа","type":"св.","description":"Зарие, стави, намести нешто со долниот дел во земјата или во друга маса. Војниците ги вкопаа топовите."},{"word":"вкоравен","type":"прид.","description":"Што фатил кора, обвивка. Вкоравена кал."},{"word":"вкорави","type":"св.","description":"Направи да биде како кора. Мразот ги вкорави мокрите алишта."},{"word":"вкоренет","type":"прид.","description":"Што има оформено корен. Вкоренетите растенија поднесуваат и пониски температури."},{"word":"вкорени","type":"св.","description":"Цврсто всади, зацврсти нешто (во животот, во свеста, во однесувањето и сл.). Вкорени навик. Вкорени страв. Вкорени верување."},{"word":"вкоренилиште","type":"ср.","description":"Место каде што се садат калемите за формирање на резници за винова лоза."},{"word":"вкоричи","type":"св.","description":"Врзе во корици, стави напишан, отпечатен материјал во корици. Ја вкоричи дипломската работа."},{"word":"вкотви","type":"св.","description":"Спушти, фрли котва, за пловен објект, брод и сл. Екипажот го вкотви воениот брод на отворено море."},{"word":"вкочанет","type":"прид.","description":"Здрвен, смрзнат, неподвижен. Вкочането тело. Вкочанет поглед."},{"word":"вкочани","type":"св.","description":"Направи некого или нешто да стане здрвен, стврднат, смрзнат, неподвижен, вкочанет. Големиот студ во ноќта беше го вкочанил пијаниот паднат во снегот. Студот му ги вкочани прстите на стражарот."},{"word":"вкрвавен","type":"прид.","description":"Што е со крв, облиен со крв. Вкрвавени белки (очи)."},{"word":"вкрвави","type":"св.","description":"Направи некого или нешто да биде со крв, во крв. Го вкрвави од тепање."},{"word":"вкрсти","type":"св.","description":"Стави нешто, врзе во форма на крст."},{"word":"вкуќи","type":"прил.","description":"Дома, во куќата. Да влеземе вкуќи."},{"word":"вкуп","type":"прил.","description":"Заедно, на куп, одеднаш."},{"word":"вкупен","type":"прид.","description":"Што ги опфаќа сите делови, сите елементи, потполн, целосен. Вкупен износ на средства. Вкупен приход."},{"word":"вкус","type":"м.","description":"Еден од петте надворешни осети што се прима преку јазикот и внатрешноста на устата. Сладок вкус. Горчлив вкус."},{"word":"вкусен","type":"прид.","description":"Што има пријатен вкус. Вкусно јадење."},{"word":"вкуси","type":"св.","description":"Касне или пивне, проба, обиде храна, пијалак. Ти не си вкусил вода од планински извор."},{"word":"Влав","type":"м.","description":"Припадник на етничка група на Балканскиот Полуостров."},{"word":"влага","type":"ж.","description":"Мали количества вода во нешто, влажност. Влага во атмосферата. Мирис на влага. Има влага."},{"word":"влада","type":"ж.","description":"Највисок колективен орган на извршната власт на една држава. Коалициона влада. Марионетска влада."},{"word":"владар","type":"м.","description":"Врховен поглавар во монархискиот систем на владеење, господар, монарх, крал, цар и сл."},{"word":"владее","type":"несв.","description":"а) Држи под своја власт; управува, господари. Неколку векови овде владееле туѓинци. б) Управува некого или нешто. Ја владее државата. Сака да го владее сиот имот."},{"word":"владение","type":"ср.","description":"Управување, користење на некое право. Во владение на... Нарушено владение."},{"word":"владетел","type":"м.","description":"владар."},{"word":"владика","type":"м.","description":"Висок православен духовник што е на чело на епархија, епископ. Дедо владика."},{"word":"владиков","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на владиката, што се однесува на владика."},{"word":"владикува","type":"несв.","description":"Врши служба на владика."},{"word":"владин","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што е на располагање на владата, што потекнува од владата. Владина политика. Владина одлука. Владини фондови."},{"word":"владичество","type":"ср.","description":"Служба и достоинство на владиката."},{"word":"владичи","type":"несв.","description":"Поставува за владика, ракоположува за владика."},{"word":"владичица","type":"ж.","description":"Владарка, жена на владар."},{"word":"владички","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на владиката, што се однесува на владика. Владички одежди. Владички стол."},{"word":"владичнина","type":"ж.","description":"Такса што му се плаќала на владиката. Погрижи се владичнината побргу да ја собереш."},{"word":"влажен","type":"прид.","description":"Што има во себе влага. Влажен воздух. Влажен бран. Влажна соба. Влажна земја."},{"word":"влажи","type":"несв.","description":"Прави да биде влажно, да има влага. Тој со јазикот си ги влажеше исушените усни."},{"word":"влажникав","type":"прид.","description":"Што е малку влажен; Влажникава земја."},{"word":"влажнина","type":"ж.","description":"Состојба на тоа што е влажно; влажност."},{"word":"влак","type":"м.","description":"Вид брана за влачење нива."},{"word":"влакнав","type":"прид.","description":"Што е обрастен со влакна,"},{"word":"влакнен","type":"прид.","description":"Што е од влакна."},{"word":"влакнест","type":"прид.","description":"Што е обрастен со многу влакна. Влакнести гради. Кучката го мамеше девојчето со својот влакнест опаш."},{"word":"влакно","type":"ср.","description":"Израсток во форма на тенка нишка на некои делови кај човекот и жи–вотните. На главата немаше ни влакно коса. Коњско влакно."},{"word":"влакноса (се)","type":"св.","description":"Обрасне во влакна, се покрие со влакна. Целиот влакносал."},{"word":"влас","type":"м.","description":"Предено, волна или друга материја, дел од кадела од која со предење се добива нишка, повеќе влакна заедно."},{"word":"власеник","type":"м.","description":"Дел од народната носија, горна облека од шајак, без ракави."},{"word":"власеница","type":"ж.","description":"Груба развласена облека од козина, облека што ја носеле калуѓерите."},{"word":"власест","type":"прид.","description":"Што има долги влакна, што е развласен."},{"word":"власи се","type":"несв.","description":"(арх.) Влачи волна рачно на гребни."},{"word":"власт","type":"ж.","description":"Право и можност да се повела некој или нешто, моќ, сила, авторитет. Има власт врз (над) некого."},{"word":"властелин","type":"м.","description":"Средновековен господар, земјопоседник, феудалец."},{"word":"властодавец","type":"м.","description":"Тој што дава некому власт, тој што држи, што поставува некого на власт. Тој доследно го слушаше својот властодавец."},{"word":"властодржец","type":"м.","description":"Тој во чии раце е власта, моќта. Новите властодршци ги убивале сите преживеани членови на старата владејачка класа."},{"word":"властољубец","type":"м.","description":"Тој што сака да владее, да управува, да наредува. Група властољупци направија заговор против царот."},{"word":"властољубив","type":"прид.","description":"Што сака да има власт, алчен за власт. Мајка му беше претставителна и властољубива жена."},{"word":"властољубие","type":"м.","description":"Желба за владеење. Себичноста раѓа властољубие."},{"word":"влачар","type":"м.","description":"Човек што се занимава со влачење волна; сопственик на влачарница."},{"word":"влачарница","type":"ж.","description":"Работилница во која се влачи волна. Старата влачарница повеќе не работеше."},{"word":"влачи","type":"несв.","description":"а) Чешла волна (со гребни). Влачи волна. Селанката сè правела сама, влачела, предела и ја бојосувала волната. б) Обработува волна во влачарница."},{"word":"влачило","type":"ср.","description":"Алатка со железни запци за влачење волна, лен и сл.; гребен. Брзо научи како да го држи влачилото."},{"word":"влева","type":"несв.","description":"Сипува, тура течност во нешто."},{"word":"влево","type":"прил.","description":"По левата страна, на лево; Скршнаа влево од патот."},{"word":"вледени","type":"св.","description":"Се претвори во лед, замрзне."},{"word":"влее","type":"св.","description":"Внесе, исполни со некакво чувство, направи некој да биде обземен од некое чувство или мисла; Тој му влеа храброст со своето однесување."},{"word":"влез","type":"м.","description":"а) Место низ кое се влегува во некој објект, или во заграден простор, врата; излез. На влезот имаше натпис со името на фирмата. Пред главниот влез имаше стража."},{"word":"влезе","type":"св.","description":"Со движење стапи, стигне во внатрешноста на определен затворен, ограничен простор. Марко влезе во собата на директорот. Во тој момент змијата влегуваше во дупката. Возот со пиштење влезе во станицата."},{"word":"влезен","type":"прид.","description":"Што се однесува на влез, на влегување; што служи за влез, влегување. Влезна виза. Влезна врата. Влезен билет."},{"word":"влезница","type":"ж.","description":"Билет со кој се стекнува право за влез, обично на културна или спортска манифестација."},{"word":"влекач","type":"м.","description":"Машина, возило за влечење, што се користи за влечење. На влекачите донесоа вагонетки."},{"word":"влепи","type":"св.","description":"Залепи, припие."},{"word":"влета","type":"св.","description":"Влезе со летање, во заграден, ограничен простор. Едно врапче влета во мојата соба."},{"word":"влече","type":"несв.","description":"Со тргање движи нешто не одвојувајќи го од површината. Ловецот го влечеше отепаниот волк по снегот. Трактори и коњи ги влечат тешките трупци од шумата до пиланата. Влече гранки."},{"word":"влечешкум","type":"прил.","description":"Влечејќи, со влечење. Влечешкум дојде до вратата."},{"word":"влечивлечка","type":"ж.","description":"Неуредна, мрзлива жена."},{"word":"влечигора","type":"ж.","description":"Неуреден човек."},{"word":"влечиортома","type":"ж.","description":"Неуреден човек, мрзлив човек, дембел."},{"word":"влечка","type":"ж.","description":"Обувка што се навлекува со отворен заден дел. Невестата се појави со влечки на нозете."},{"word":"влечка","type":"несв.","description":"Со тргање движи нешто не одвојувајќи го од површината. Офицерот ја влечка сабјата по калдрмата. Некои со волови влечкаа во селото греди и дрвја."},{"word":"влечкар","type":"м.","description":"Занаетчија што изработува влечки."},{"word":"влечко","type":"м.","description":"Човек што работи бавно и неуредно, што се влече, што се влечка. Околу пазарот имаше секакви парталковци и влечковци."},{"word":"влечлив","type":"прид.","description":"Што се влече, што има особина на влечко. Тие се влечливи луѓе."},{"word":"влечуга","type":"ж.","description":"Животно што се влече при движењето."},{"word":"влив","type":"м.","description":"Место каде што се влива една истечна вода во друга или во езеро или море; Од изворот до вливот."},{"word":"влијае","type":"несв.","description":"Врши влијание на или врз некого или нешто, насочува нечија работа, дејност, определба, постапка и сл. Многу фактори влијаат врз општествениот развиток. Директорот влијаеше врз комисијата да донесе такво решение. Новата средина влијаеше на мене позитивно."},{"word":"влијание","type":"ср.","description":"Дејствување што го врши некој или нешто врз некого или врз нешто; моќ на дејствување врз некого или врз нешто Падне под влијание. Изврши влијание. Влијание на сончевите зраци."},{"word":"влијателен","type":"прид.","description":"Што има влијание, моќ, способност да влијае врз нешто. Влијателна личност."},{"word":"влог","type":"м.","description":"Тоа што некој го вложува, најчесто паричен износ, во банка, во некоја работа, во игра на среќа и сл. Основачки влог. Штеден влог."},{"word":"вложи","type":"св.","description":"а) Употреби, потроши пари, средства, труд и др. за нешто. Ги вложи парите во нова куќа. Авторите вложиле голем труд во изработката на оваа монографија. б) Стави, внесе пари во банка. Сите девизи тој ги вложуваше в банка."},{"word":"вложувач","type":"м.","description":"Тој што вложува, обично пари, средства и сл."},{"word":"влоши","type":"св.","description":"Направи да биде лош, полош од порано (за состојба, положба, однос итн.). Војната ја влоши економската ситуација. Пиењето му го влоши здравјето."},{"word":"влошка","type":"ж.","description":"Тоа што се вложува, што се вметнува негде. Хигиенски влошки. Ортопедски влошки."},{"word":"Влтава","type":"ж.","description":"Река во Чешка."},{"word":"вљубен","type":"прид.","description":"Тој што се вљубил, што е обземен од љубов кон некого или кон нешто. Двајца млади вљубени седеа на кејот."},{"word":"вљубеник","type":"м.","description":"Тој што е вљубен, во некого или во нешто. Вљубеник во добриот збор."},{"word":"вљуби се","type":"св.","description":"Се заљуби, пројави љубов кон некого, засака некого. Се вљубиле и се зеле. Се вљуби на прв поглед."},{"word":"вметне","type":"св.","description":"Стави нешто внатре или помеѓу нешто; дополнително внесе, додаде. Авторот на студијата вметнал неколку познати цитати. На ова место ќе вметнеме апликации од кожа."},{"word":"вмеша","type":"св.","description":"Натера некого да се вклучи во нешто, во некое дејство, чин, настан. Претседателот беше вмешал поголем број влијателни граѓани во својата предизборна игра."},{"word":"внатре","type":"прил.","description":"За правец ‒ кон внатрешноста на нешто. Влеговме внатре во дуќанот."},{"word":"внатрешен","type":"прид.","description":"Што се наоѓа внатре, што потекнува, што доаѓа од внатре, Внатрешни органи. Внатрешна потреба. Внатрешен џеб. Внатрешен непријател. Внатрешни работи."},{"word":"внатрешност","type":"ж.","description":"Сп. внатрешен. Од внатрешноста на колибата се слушаше тивко плачење. Се упативме во внатрешноста на паркот."},{"word":"внедри","type":"св.","description":"Втемели, вгнезди, стане близок и постојан. Ги внедри спомените за татковината."},{"word":"внесе","type":"св.","description":"Носејќи смести, донесе нешто некаде, во внатрешноста на нешто. Бригадирите го внесоа алатот во магацинот. Двајца војници го внесоа тешко ранетиот во полската болница."},{"word":"вникне","type":"св.","description":"Се задлабочи, навлезе во суштината на нешто. Тој вникнал во животот, во мислите и во душите на обичните лиѓе."},{"word":"внимава","type":"несв.","description":"Гледа, следи будно; дејствува, постапува со претпазливост. Внимава на час. Внимава на заробениците. Внимава на својот изглед."},{"word":"внимание","type":"ср.","description":"Способност да се задржи и насочи будноста, сознајбата на определен предмет, појава и сл. Следи со внимание. Им го сврте вниманието на присутите со својот настап."},{"word":"внимателен","type":"прид.","description":"Што внимава, што се однесува со внимание. Внимателен слушател. Внимателен соговорник. Внимателната анализа тоа го покажува."},{"word":"внук","type":"м.","description":"Машко дете од син, ќерка, од брат или сестра. Неговите внуци беа умни деца."},{"word":"внуков","type":"прид.","description":"Што се однесува на внук, што му припаѓа на внук."},{"word":"внучко","type":"м.","description":"Во обраќање;"},{"word":"внуши","type":"св.","description":"Влее, всади во свеста на некого определена мисла, убедување или поведение. Тие идеи вам некој никаквец ви ги внушил."},{"word":"во","type":"предл.","description":"Просторно значење. а) Означува дека нешто се наоѓа внатре, во некоја средина или се случува внатре, во рамките, во границите на нешто. Рацете ги држеше во џебовите. Децата трчаа во трлото. Пишуваше во тетратката. Седи во фотелјата и пие чај. Ловеа риби во реката. Живее во Долна Долина. б) Упатеност, насоченост, правец. Лете доаѓа во родното место. Искачија во коријата кај црквичето. Мајсторот влезе во магацинот. Тргна во град."},{"word":"воајер","type":"м.","description":"Лице што е психички болно и сексуално се задоволува со тајно гледање на голи луѓе. Мажот ѝ е воајер. Луди воајери."},{"word":"воал","type":"м.","description":"Проѕирна покривка за лице; превез. Бел воал. Свилени воали."},{"word":"вовед","type":"м.","description":"Почетен дел од книга, статија, говор и сл. кој воведува во предметот, во содржината; предговор. Го читам воведот на книгата. Воведот од неговото излагање беше краток."},{"word":"воведе","type":"св.","description":"Внесе некого некаде со водење, со придружување. Го воведоа во една сала. Ги воведе во поповата визба. Ги воведуваа коњите на хиподромот."},{"word":"воведен","type":"прид.","description":"Што е почетен, што воведува во нешто. Воведен дел. Воведна слика. Воведни забелешки."},{"word":"вовлече","type":"св.","description":"Внесе, втера некого некаде со влечење. Жената ме вовлече во куќата. Лисицата ја вовлече кокошката во своето дувло."},{"word":"вовре","type":"св.","description":"Стави, вотне, пикне нешто некаде. Не можеше да ја вовре петлицата во иликата. Ги вовреа главите в снег. Го воврел вратот во гуњата."},{"word":"вод","type":"м.","description":"(воен.) Помала воена единица во составот на чета. Команден вод. Се построивме по водови."},{"word":"вода","type":"ж.","description":"Проѕирна безбојна течност без мирис и вкус која во чиста состојба претставува хемиско соединение на водород и кислород. Се напи вода од стомнето. Се измија во студена изворска вода."},{"word":"водар","type":"м.","description":"Лице што носи вода за пиење. На чешмата имаше многу водари."},{"word":"водарина","type":"ж.","description":"Такса што се плаќа за користење на водата за пиење и за наводнување. Доцнам со плаќањето на водарината."},{"word":"водач","type":"м.","description":"Лице што придружува, што покажува пат по кој треба да се оди; води_1_2 Водачот добро го познаваше патот. Тргнавме кон градот без водач."},{"word":"водвиљ","type":"м.","description":"Кратка и лесна театарска игра без голем заплет во која преовладува пеењето. Пее и игра во водвиљ. Сака да гледа водвили."},{"word":"воден","type":"прид.","description":"Што е придружуван, насочуван од некого во движењето; води_2. Се шетаа подгрбавени старици, водени од внучињата. Поминаа изврзани мажи водени од по тројца сејмени."},{"word":"воден","type":"прид.","description":"Што е мокар, влажен, накиснат; Водена кошула. Водена земја. Водени камења."},{"word":"воден","type":"прид.","description":"Што се однесува на вода. Воден спорт. Воден сообраќај. Водна стихија. Водни граници. Водна заедница."},{"word":"Воден","type":"м.","description":"Град во Егејска Македонија, Грција."},{"word":"водени","type":"несв.","description":"Топи со вода, влажи, мокри некого или нешто. Недосушената јака на кошулата му го воденеше вратот. Утринските магли ги воденеа лисјата на овошките."},{"word":"воденица","type":"ж.","description":"Објект покрај река во кој се меле пче–ница и друга зрнеста храна, со помош на механизам што го движи силата на водата; мелница. Бегаше од шумот на воденицата. По реката има неколку воденици."},{"word":"воденичар","type":"м.","description":"Лице што има воденица или работи во воденица. Стар воденичар. Дојдоа двајца воденичари."},{"word":"воденичаров","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на воденичар. Воденичарова капа."},{"word":"воденичен","type":"прид.","description":"Што се однесува на воденица. Воденично тркало. Воденични камења."},{"word":"воденка","type":"ж.","description":"Вид есенска круша. Во дворот имаше воденка."},{"word":"водечки","type":"прид.","description":"Што води, што е на чело; прв, главен. Водечка идеја. Водечка личност."},{"word":"води","type":"несв.","description":"а) Придружува некого при одење; покажува пат некому (човек, животно). Го водеше детето за рака. Гостин ти водам. Ги води коњите на пасење. б) Тера, спроведува некого под принуда. Го водат в затвор."},{"word":"водилка","type":"ж.","description":"Нешто што води, што служи како патоказ. Мислата, како да избега оттаму, му беше водилка. Ѕвездите се мои водилки."},{"word":"водило","type":"ср.","description":"Јаже на оглав, огламник со кое се води добиток. Ја фати јуницата за водило. Му го затегна водилото на коњот."},{"word":"водител","type":"м.","description":"водач_1"},{"word":"Водици","type":"и.","description":"Христијански празник што се слави на 19 јануари во чест на денот кога Исус Христос бил крстен во реката Јордан; Богојавление. Никогаш толку не студело на Водици."},{"word":"водич","type":"м.","description":"Лице што води туристи, покажува знаменитости и сл. Туристички водич. На екскурзијата низ Европа имавме двајца водичи."},{"word":"водичар","type":"м.","description":"Лица што на Водици одат по куќите и пеат песни. Најстариот водичар ја предводеше групата водичари."},{"word":"водник","type":"м.","description":"Место за миење. Се миеше на водникот направен од штици."},{"word":"водник","type":"м.","description":"Подофицер, старешина на вод. На чело газеше нашиот водник. Водникот го набљудуваше теренот."},{"word":"водникав","type":"прид.","description":"Што содржи вода повеќе отколку што треба. Водникава храна."},{"word":"Водно","type":"ср.","description":"Планина во Македонија."},{"word":"водовачка","type":"ж.","description":"Место каде што се собира или тече вода во помала количина. На повеќе места се беа направиле водовачки."},{"word":"водовод","type":"м.","description":"Инсталација, постројка за довод на вода во населени места или одделни објекти. Поставуваа цевки за водовод."},{"word":"водоводен","type":"прид.","description":"Што се однесува на водовод. Водоводна мрежа. Водоводни цевки."},{"word":"водоврик","type":"м.","description":"Влажно, мочурливо место. На патот имаше водоврик и кал. Газеше низ водоврици."},{"word":"водовричен","type":"прид.","description":"Што е влажен, мочурлив. Водоврична ливада. Водоврично земјиште."},{"word":"водовртеж","type":"м.","description":"Место во река, езеро и сл. каде што водата се врти во круг; вител. Реката е дива и полна со водовртежи."},{"word":"водовртежен","type":"прид.","description":"Што се однесува на водовртеж. Водовртежни води."},{"word":"вододелница","type":"ж.","description":"Граница помеѓу два слива, линија од која водата се слева во два правца. Вододелницата на реката се протега низ целата низина."},{"word":"водоземец","type":"м.","description":"Вид животни, 'рбетници, што можат да живеат и во вода и на копно; Amphibia. Жабата е водоземец."},{"word":"водоинсталатер","type":"м.","description":"Лице што поставува и поправа водоводни инсталации; Тој е добар водоинсталатер."},{"word":"водолија","type":"ж.","description":"(астр., само едн.) Соѕвездие."},{"word":"водомер","type":"м.","description":"Апарат што ја мери потрошувачката на вода. Водомерот не работи добро."},{"word":"водоодводен","type":"прид.","description":"Што се однесува на водоодвод. Водоодводен канал."},{"word":"водопад","type":"м.","description":"Место во река, поток и сл. каде што водата паѓа од високо. На реката има водопад. Се сликаше кај водопадите."},{"word":"водопаден","type":"прид.","description":"Што се однесува на водопад. Водопадни води."},{"word":"водопиец","type":"м.","description":"Лице што пие само вода, а не и алкохол."},{"word":"водород","type":"м.","description":"Хемиски елемент, гас без боја, вкус и мирис кој е составен елемент на водата; симбол H. Водата се состои од водород и кислород."},{"word":"водороден","type":"прид.","description":"Што се однесува или припаѓа на водород. Водородна молекула. Водородни атоми."},{"word":"водосвет","type":"м.","description":"Обред за осветување вода. На водосветот имаше многу луѓе."},{"word":"водоскок","type":"м.","description":"Водна струја што блика нагоре; фонтана. Покрај водоскокот играа деца."},{"word":"водоснабдување","type":"ср.","description":"Снабдување на населено место или објект со вода. Водоснабдувањето во повисоките делови на градот е отежнато."},{"word":"водостој","type":"м.","description":"Висина на водата во река, езеро и сл. Водостојот на реката е многу низок."},{"word":"водотек","type":"м.","description":"Течење, тек на вода. По водотекот на реката има убави пејзажи."},{"word":"водофдвод","type":"м.","description":"Цевка или канал за истекување на вода. Водоодводот на чешмата е расипан."},{"word":"водство","type":"ср.","description":"Водење, предводување. Се упативме кон градот под негово водство. Ќе го преземам водството на оркестарот."},{"word":"воен","type":"прид.","description":"Што се однесува или припаѓа на војска. Воен лекар. Воена вежба. Воени академии."},{"word":"воз","type":"предл.","description":"По, покрај, крај, спротивно од течението. Одам воз река."},{"word":"воз","type":"м.","description":"Низа од железнички коли, вагони што ги влече локомотива. Патнички воз. Товарен воз."},{"word":"возалница","type":"ж.","description":"Каца во која се пренесува и се гмечи грозјето. Ја полневме возалницата со грозје."},{"word":"возар","type":"м.","description":"Тој што вози, превозува, што работи со запрежно возило. Стар возар. Селски возари."},{"word":"возарина","type":"ж.","description":"Такса што се плаќа за превоз. За стоката плати возарина."},{"word":"возач","type":"м.","description":"Лице што вози, што управува моторно или др. возило. Возачот на автобусут беше жена. Возач на камион."},{"word":"возбуда","type":"ж.","description":"Психичка состојба што се карактеризира со зголемена активност на чувствата и што влијае врз однесувањето на човекот. Пламнав од возбуда. Трепереше од возбуда. Не покажа знаци на возбуда. Живееше во постојани возбуди."},{"word":"возбуден","type":"прид.","description":"Што се наоѓа во состојба на возбуда; Бев силно возбуден. Возбудено дете. Возбудени гласови."},{"word":"возбуди","type":"св.","description":"Предизвика возбуда, вознемири, обеспокои некого. Неговото раскажување ги возбуди луѓето. Него ништо не го возбудува. Таа возбудила силна љубов кај него.се ~ Се вознемири, се обеспокои. Децата се возбудија. Таа лесно се возбудуваше."},{"word":"возбудлив","type":"прид.","description":"Што предизвикува возбуда, вознемиреност. Возбудлив излет. Возбудлива репортажа."},{"word":"возбудувачки","type":"прид.","description":"Што предизвикува возбуда. Возбудувачки филм."},{"word":"возбунтува","type":"св.","description":"Поттикне, крене бунт; разбунтува. Неговиот говор ги возбунтува луѓето.се ~ Се крене на бунт; се разбунтува. Затворениците се возбунтуваа."},{"word":"возведе","type":"св.","description":"Истакне, издигне до некој степен. Тој обичај сака да го возведе во правило."},{"word":"возвеличува","type":"св.","description":"Фали, велича многу некого или нешто. Во песната го возвеличува и слави човечкиот труд."},{"word":"возвишен","type":"прид.","description":"Што заслужува или влева почит, што е морално и духовно високо издигнат. Тоа е највозвишениот тип на жена. Има напишано и други повозвишени дела."},{"word":"возвишение","type":"ср.","description":"Место што се издига малку повисоко над околината. Карпесто возвишение. Подножјата на возвишенијата."},{"word":"возвиши","type":"св.","description":"Крене, дигне нешто нагоре. Ја возвиши кротката душа над грешното тело."},{"word":"возврат","type":"м.","description":"Постапка со која на ист или сличен начин се возвраќа некому за укажаната помош, внимание и сл.; оддолжување. За возврат, девојките биле богато наградени. За возврат таа беше готова да ги заборави нивните сплетки."},{"word":"возвратен","type":"прид.","description":"Што е повратен, оддолжен. Возвратна посета. Возвратни услуги."},{"word":"возврати","type":"св.","description":"Врати некому со иста мера, на ист или сличен начин за определена услуга, помош и сл.; се оддолжи за нешто. Таа дискретно му намигна, а тој возврати. Јас не возвратив на нејзините навреди. Сакаше да ѝ возврати за укажаната помош."},{"word":"возглавница","type":"ж.","description":"Перница. Бев потпрен на купче возглавници."},{"word":"возгордее се","type":"св.","description":"Се вообрази, стане многу горделив, надмен. Нема да се возгордее и да започне со раскошен живот. Се возгордеаја и гледаа напорки. Не се возгордеа со своето потекло."},{"word":"воздејство","type":"ср.","description":"Дејство, влијание. Творел под воздејство на народната литература."},{"word":"воздејствува","type":"несв.","description":"Дејствува, влијае. Се напрегал да воздејствува на една заостаната селска средина."},{"word":"воздивне","type":"св.","description":"Испушти воздишка (од жал, од копнеж и сл.). Воздивна од умора. Воздивнаа олеснето. Тажно воздивнувал."},{"word":"воздига","type":"несв.","description":"Дава сила, волја, подига во морална смисла. Песната ја воздига душата. Тој факт нè воздига до смислата на нашето постоење."},{"word":"воздигне","type":"св.","description":"Истакне, издигне до висок степен. Неговата праведна борба го воздигна до легенда."},{"word":"воздишка","type":"ж.","description":"Длабоко вдишување или издишување како израз на физичка или душевна болка, тага и сл. Тажна воздишка. Длабока воздишка. Љубовни воздишки."},{"word":"воздржан","type":"прид.","description":"воздржлив"},{"word":"воздржи се","type":"св.","description":"Се совлада во изразување на своите чувстава и мисли. Се воздржав да не викнам. Се воздржуваше од зборување. Одвај се воздржал да не се насмее."},{"word":"воздржлив","type":"прид.","description":"Што може, умее да се воздржи. Воздржлив човек. Тој е повоздржлив од мене."},{"word":"воздух","type":"м.","description":"Невидлива смеса од гасови, главно азот и кислород, што ја сочинува Земјината атмосфера и што ја вдишуваат живите организми. Длабоко го вдишуваше шумскиот воздух. Надвор ја заплисна свежиот утрински воздух."},{"word":"воздухопловен","type":"прид.","description":"Што се однесува на воздухопловство. Воздухопловна академија. Воздухопловни компании."},{"word":"воздухопловец","type":"м.","description":"Пилот, авијатичар."},{"word":"воздушен","type":"прид.","description":"Што е од или со воздух. Воздушен балон. Воздушен притисок. Воздушна обвивка. Воздушни струи."},{"word":"воздушест","type":"прид.","description":"Што е лесен, проѕирен. Воздушест фустан. Воздушеста течност. Воздушести снежинки."},{"word":"возен","type":"прид.","description":"Што се однесува на возење, на превоз. Возен ред. Возна карта."},{"word":"вози","type":"несв.","description":"Управува некое превозно средство. Јас го возев големиот камион. Вози чун по езерото."},{"word":"возило","type":"ср.","description":"Превозно средство за возење по копно. Запрежно возило. Моторно возило. Колона возила."},{"word":"возлага","type":"несв.","description":"Налага, наметнува нешто. Организацијата возлага определени правила."},{"word":"возлен","type":"прид.","description":"Што е лут, гневен. Возлен глас."},{"word":"возли се","type":"св.","description":"Се налути, се јадоса. Многу се возлил. Што се возлуваш одеднаш?"},{"word":"возљубен","type":"прид.","description":"Што е многу сакан, почитуван. Возљубен господару. Возљубено чедо."},{"word":"возможен","type":"прид.","description":"Што е можен, остварлив. Возможен излез. Возможна мерка. Возможни начини."},{"word":"возмути се","type":"св.","description":"Се раздразни, се изнервира. Новодојдениот не се возмути. Моите долгови го возмутуваа."},{"word":"вознемирен","type":"прид.","description":"Што е збунет, исплашен, немирен; Вознемирен поглед. Вознемирена душа. Вознемирени луѓе."},{"word":"вознемири","type":"св.","description":"Предизвика кај некого нервоза, немир, страв. Ги вознемирил луѓето со својата приказна. Мајката шепотеше за да не ги вознемири децата."},{"word":"вознемирувачки","type":"прид.","description":"Што предизвикува вознемиреност. Вознемирувачки фактор. Вознемирувачки вести."},{"word":"вознес","type":"м.","description":"Занес, восхит. Се исполни со вознес."},{"word":"вознесе","type":"св.","description":"Истакне, искаже голема пофалба. Тој ги вознесе најдобрите ученици.се ~ Се крене, се дигне. Се вознесол на небеси. Кон небо ми се вознесува душава."},{"word":"Вознесение","type":"и.","description":"Христијански празник, посветен на Христовото вознесување на небото, што се слави на четириесеттиот ден по Велигден; Спасовден. Сите се подготвуваа за утрешниот празник Вознесение."},{"word":"возникне","type":"св.","description":"Се појави, се случи одненадеж. Во работата возникнаа определени проблеми."},{"word":"возобнова","type":"ж.","description":"Обновување, враќање на нешто првобитно, претходно. Се бара возобнова на црквата."},{"word":"возобнови","type":"св.","description":"Прави нешто разурнато, уништено да го добие првобитниот изглед; обнови. Селаните ја возобновија старата црква. Младите клетки се размножуваат и ги возобновуваат умрените."},{"word":"возрази","type":"св.","description":"Возврати со одговор, приговори, изрази несогласување. Се обидоа да возразат на неговото мислење. Тие ништо не возразија."},{"word":"возрасен","type":"прид.","description":"Што е полнолетен; што е во години. Повозрасен човек. Возрасна жена. Тој е татко на две возрасни ќерки. И возрасните се плашат како и децата."},{"word":"возраст","type":"ж.","description":"Временски период од животот, од развојот на човекот. Најрана возраст. Детска возраст. Поодмината возраст. Училишна возраст."},{"word":"воин","type":"м.","description":"Лице што војува, што учествува во војна. Станал воин. Суров воин. Најдобри воини."},{"word":"воинствен","type":"прид.","description":"Што е борбен, што пројавува склоност, стремеж за војување. Воинствена душа. Воинствено племе. Воинствени мажи."},{"word":"воинственик","type":"м.","description":"Тој што е воинствен. Храбар воинственик."},{"word":"воинство","type":"ср.","description":"Вештина на војување. Воинството им е во крвта."},{"word":"вој","type":"м.","description":"Виеж, виење. Волчи вој."},{"word":"војва се","type":"несв.","description":"Се мотка, се вртка, се шетка ваму–таму. Неколку дена се војваше по градот. Се војвале цел ден и цела ноќ. Ми се војва зад грб."},{"word":"војвода","type":"м.","description":"Водач, предводник на бунтовничка дружина или востаничка чета во времето на турското ропство. Се пронесе глас дека ќе дојде војводата Гоце Делчев. Се собраа прилепските војводи со своите чети."},{"word":"Војводина","type":"ж.","description":"Автономна покраина во Србија."},{"word":"војводов","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на војвода. Војводов имот."},{"word":"војводство","type":"ср.","description":"Власт, достоинство на војвода. Под негово војводство новите комити ги изменија арамиските навики."},{"word":"војводува","type":"несв.","description":"Врши должност на војвода; има власт, положба на војвода. Војводуваше со четата три години. Се вратил и војводувал во родната околија."},{"word":"војна","type":"ж.","description":"Вооружена борба меѓу две или повеќе држави, народи или помеѓу општествени групи во една држава. Граѓанска војна. Герилска војна. Ја преживеаја војната. Тука се воделе војни."},{"word":"војник","type":"м.","description":"Припадник на војската на определена држава. Една чета војници изведуваше вежби."},{"word":"војниклак","type":"м.","description":"Воена служба. Војниклакот не е никаква шега. Да си го гледаш војниклакот."},{"word":"војников","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на војник. Војникова пушка."},{"word":"војникува","type":"несв.","description":"Служи во војска, е војник. Мораше да војникува далеку од селото."},{"word":"војска","type":"ж.","description":"Целокупната воена сила на една држава; армија. Тој е бивш офицер на царската војска. Војската ја држела сета власт во свои раце."},{"word":"војсководец","type":"м.","description":"Лице што ја води, што ја командува војската. Голем војсководец. Храбри војсководци."},{"word":"војува","type":"несв.","description":"Води војна; учествува во војна."},{"word":"војувач","type":"м.","description":"Тој што се бори, што војува. Млад војувач. Самоуверени војувачи."},{"word":"вокабулар","type":"м.","description":"Фонд на зборови, речничко богатство на еден јазик, на еден човек или на слој луѓе, на писател, книга и сл."},{"word":"вокал","type":"м.","description":"(грам.) Самогласка, глас што се изговара без допир меѓу деловите на усната празнина така што воздушната струја поминува слободно."},{"word":"вокален","type":"прид.","description":"(грам.) Што се однесува на вокал Вокалниот сегмент е носител на слогот."},{"word":"вокализа","type":"ж.","description":"Вокална композиција напишана како вежба за пеење без текст, во која се пеат само вокали. Денес ќе вежбаме неколку вокализи."},{"word":"вокализација","type":"ж.","description":"Јасен изговор на вокалите при зборување или при пеење."},{"word":"вокализира","type":"св. и несв.","description":"Претстави, претставува со гласови, со пеење. Некои од напишаните песни успешно ги вокализирал."},{"word":"вокалист","type":"м.","description":"Пејач, тој што има добар глас за пеење. Групата нема вокалист. Тие се врвни вокалисти."},{"word":"вокатив","type":"м.","description":"Форма на именката што служи за повикување или за обраќање."},{"word":"вокативен","type":"прид.","description":"Што се однесува на вокатив. Вокативна форма. Вокативно потекло."},{"word":"вокација","type":"ж.","description":"Наклонетост, дарба кон некое занимање или професија; животна определба. Тој ѝ останува доследен на својата поетска вокација. Рацин е поет по вокација."},{"word":"вокмен","type":"м.","description":"Мал касетофон, транзистор со слушалки."},{"word":"вол","type":"м.","description":"Вид домашно животно, машко говедо, скопено и возрасно, што служи за впрегнување; Bos taurus. Низ полето рикаше вол. Ги впрегна двата вола. Делкаше јарем за волови."},{"word":"волан","type":"м.","description":"Направа во вид на тркало што служи за управување на автомобил, моторен чамец и сл. Сигурно го држеше воланот на камионот."},{"word":"Волга","type":"ж.","description":"Река во Русија."},{"word":"Волгоград","type":"м.","description":"Град во Јужна Русија."},{"word":"волев","type":"прид.","description":"Што пројавува или изразува волја. Волев флуид. Волево реагирање. Волеви својства."},{"word":"волеј","type":"м.","description":"Удар на топката додека е во лет, пред да падне наземи (во тенис, фудбал и сл.). Ја смести топката во мрежата од волеј. Неговите волеи се силни и прецизни."},{"word":"волен","type":"прид.","description":"Слободен. Волен момок. Волно ветарче. Волни летови."},{"word":"волја","type":"ж.","description":"Една од основните психички способности на човекот која управува со неговите свесни постапки и решава дали нешто ќе се направи или не. Никој не можел да ја скрши неговата челична волја. Само мојата волја определува што ќе ми се случува."},{"word":"волк","type":"м.","description":"Диво крволочно животно од фамилијата на кучињата, со сивкаво крзно, кое во текот на зимата лови во глутница; Canis lupus. Уловен волк. Завиваа волци. Глутница волци."},{"word":"волна","type":"ж.","description":"(само едн.) Густи влакна што го покриваат телото на некои животни (овци, камили и сл.). Го галеше јагнето по меката волна. Ги вардеше овците да не си ја оскубат волната низ шипјето."},{"word":"волнав","type":"прид.","description":"Што е обрастен со волна, што има многу волна. Нашите овци се волнави."},{"word":"волнар","type":"м.","description":"Лице што тргува со волна. Волнарите ја откупија целата волна од селаните."},{"word":"волнарница","type":"ж.","description":"Работилница за преработка на волна или продавница за волна. Работата во волнарницата добро му одеше."},{"word":"волнарство","type":"ср.","description":"Вид дејност или индустриска гранка за преработка на волна. Пред неколку години волнарството беше мошне развиено."},{"word":"волнен","type":"прид.","description":"Што е од или со волна. Волнен шал. Волнена перница. Волнено палто. Волнени чорапи."},{"word":"волнест","type":"прид.","description":"Што личи на волна. Помеѓу папките има заштитна волнеста материја. Врвот на младиот ластар е малку волнест. Ги подигна волнестите веѓи."},{"word":"волница","type":"ж.","description":"Дем. од волна. Тенка волница."},{"word":"волов","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на вол. Волова кожа. Волов рог."},{"word":"воловар","type":"м.","description":"Тој што чува или пасе волови. Воловарите ги потераа воловите на пасење."},{"word":"воловарник","type":"м.","description":"Место, штала каде што се чуваат волови. Го чистеше воловарникот."},{"word":"Волови","type":"и.","description":"Народен назив за соѕвездието Бик."},{"word":"волонтер","type":"м.","description":"Лице што работи доброволно или бесплатно заради лично усовршување. Тој е волонтер во една хуманитарна организација. Таа е волонтер во општината."},{"word":"волт","type":"м.","description":"Единица за мерење електричен напон."},{"word":"волтметар","type":"м.","description":"Инструмент за мерење на електричниот напон."},{"word":"волумен","type":"м.","description":"(мат., физ.) Просторот што го зафаќа некое тело; зафатнина. Волумен на коцка. Волумен на тело."},{"word":"волуменозен","type":"прид.","description":"Што има голем волумен, што зазема голем простор; што е обемен, опсежен. Волуменозен творечки опус. Од волуменозната храна најважно е сеното."},{"word":"волунтаризам","type":"м.","description":"(филоз.) Учење според кое волјата е основа и двигател на сè што постои."},{"word":"волунтарист","type":"м.","description":"Приврзаник на волунтаризмот."},{"word":"волфрам","type":"м.","description":"Вид хемиски елемент, тврд и тежок метал со светлосива боја што се употребува за добивање на специјален челик и влакна за светилки; симбол W."},{"word":"волчарник","type":"м.","description":"Место, дувло каде што живеат волци. Ранетиот волк се скри во својот волчарник."},{"word":"волчи","type":"прид.","description":"Што се однесува на волк. Волчи рик. Волча глутница. Волчо виење. Волчи заби. Волчја ноќ."},{"word":"волчи се","type":"несв.","description":"За волчица – раѓа волчиња. Волчиците се волчат во определен период од годината."},{"word":"волчјак","type":"м.","description":"Вид германско овчарско куче што личи на волк. Чуваше еден огромен волчјак. Во мугрите пуштија волчјаци."},{"word":"волчко","type":"м.","description":"Назив за волк во народните приказни. Волчко нушкаше во снегот. Кумчо волчко."},{"word":"волшебен","type":"прид.","description":"Што е магичен, што дејствува волшебнички. Волшебен прстен. Волшебна приказна. Волшебна сила."},{"word":"волшебник","type":"м.","description":"Тој што има моќ да прави натприродни нешта; маѓепсник."},{"word":"волшебништво","type":"ср.","description":"(само едн.) Дејност на волшебник, правење волшепства, маѓии. Во селото имаше една стара жена што се занимаваше со волшебништво."},{"word":"волшепство","type":"ср.","description":"Според празноверните претстави, таинствена појава што нема објаснување во природните закони; маѓија. Нејзиното волшепство е резултат на некакви таинствени сили. Секој не може да прави волшепства."},{"word":"вомјази","type":"св.","description":"Силно изненади, запрепасти некого. Моето влегување го вомјази неканетиот гостин. Ја вомјазија неговите груби зборови."},{"word":"вон-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки со значење дека е нешто надвор од тоа што е означено со вториот дел (вонбрачен, вонреден, вонсериски, вонучилиштен)."},{"word":"вонблоковски","type":"прид.","description":"Што не припаѓа, не е поврзан со воено-политички блок. Вонблоковска политика. Вонблоковски земји."},{"word":"вонбрачен","type":"прид.","description":"Што не е озаконет со брак, што е надвор од бракот. Вонбрачен син. Вонбрачна врска. Вонбрачна жена."},{"word":"вонвременски","type":"прид.","description":"Што не зависи, не е врзан за определено време. Вонвременски карактер. Вонвременска состојба."},{"word":"вонземен","type":"прид.","description":"Што не е реален, природен. Вонземен живот. Вонземна појава. Вонземни суштества."},{"word":"вонјазичен","type":"прид.","description":"Што не припаѓа, не произлегува од јазикот. Вонјазично значење. Вонјазична појава. Вонјазични средства."},{"word":"вонканцелариски","type":"прид.","description":"Што не произлегува, не се однесува на работењето во канцеларија. Вонканцелариска работа. Вонканцелариско време."},{"word":"вонматеричен","type":"прид.","description":"Што е, што се случува надвор од материцата. Вонматерична бременост. Вонматерично заболување."},{"word":"вонпартиец","type":"м.","description":"Лице што не е член на ниедна политичка партија. Јас сум вонпартиец. На средбата со градоначалникот присуствуваа и вонпартијци."},{"word":"вонреден","type":"прид.","description":"Што не е редовен, што е надвор од вообичаениот ред. Вонреден студент. Вонредна седница. Вонредно издание."},{"word":"вонсериски","type":"прид.","description":"Што е натпросечен, што се изделува од другите. Вонсериска личност. Вонсериски раскажувач. Вонсериски уметници."},{"word":"вонучилиштен","type":"прид.","description":"Што не се случува, што не е поврзан со училиштето. Вонучилишна настава. Вонучилишни активности."},{"word":"вообичаен","type":"прид.","description":"Што обично или најчесто се случува, се применува, се среќава. Вообичаен пречек на гости. Беше во својата вообичаена облека. Се состануваа на вообичаеното место."},{"word":"вообичаи","type":"св.","description":"Прифати нешто како обичај, како навика. Младите брзо го вообичаија носењето фармерки."},{"word":"вообликувачки","type":"прид.","description":"Што може да се вообликува. Вообликувачки елемент."},{"word":"вообличи","type":"св.","description":"Даде облик на нешто, оформи. Овде морето ги вообличило крајбрежните карпи."},{"word":"вообразба","type":"ж.","description":"Замислување, измислување на нешто што не постои; мечта, фантазија. Такви земни убавини човековата вообразба не е кадарна да измисли. Тоа беше плод на моите вообразби."},{"word":"вообразен","type":"прид.","description":"Што е замислен, измислен, нереален. Живее во еден свој вообразен свет. Се загледа во некоја вообразена точка пред себе."},{"word":"вообрази","type":"св.","description":"Претстави, замисли, измисли нешто што не постои. Тој вообразил дека е најдобар спортист во градот."},{"word":"воодушевен","type":"прид.","description":"Што е возбуден, восхитен, занесен. Беше воодушевен од глетката. Се слушаа воодушевени извици."},{"word":"воодушеви","type":"св.","description":"Предизвика силна возбуда, занес, восхит. Младиот пијанист со својата изведба ја воодушевил публиката."},{"word":"воопштен","type":"прид.","description":"Што има општ карактер, што се однесува на нешто општо, заедничко. Ќе донесеме воопштен став. Поставивме некои воопштени барања."},{"word":"воопшто","type":"прил.","description":"Земено општо, како општа појава, без оглед на посебни случаи. Тој пишува за животот на селото воопшто. Уметноста воопшто го облагородува човекот."},{"word":"вооружен","type":"прид.","description":"Што има, што е снабден со оружје. Вооружена придружба. Вооружени војници."},{"word":"вооружи","type":"св.","description":"Снабди некого со воени средства, со оружје. Беше празнично облечен и вооружен. Главниот штаб продолжи да ги вооружува четите."},{"word":"вооружување","type":"ср.","description":"Глаголска именка од вооружи. Започна масовно вооружување на населението."},{"word":"воочи","type":"св.","description":"Стане свесен за нешто, согледа, забележи; Знаеме да ја воочиме разликата меѓу важните и неважните работи."},{"word":"воочлив","type":"прид.","description":"Што лесно се воочува, што паѓа в очи. Воочлива женственост. Вооч–ливи разлики."},{"word":"воплоти","type":"св.","description":"Изрази, претстави определени својства, идеи и сл. во конкретен, во материјален лик. Востанието ја воплоти идејата за самостојна држава. Во главниот лик авторот го воплотил духот на народот."},{"word":"Воронеж","type":"ж.","description":"Град и река во Русија."},{"word":"восклик","type":"м.","description":"Глас или збор со кој се изразува возбуда, изненаденост и сл.; извик. Емотивен восклик. Восклици на воодушевеност."},{"word":"воскликне","type":"св.","description":"Со восклик изрази некое силно чувство, возбуда, изненаденост и сл.; извикне. Таму ќе биде олтарот, воскликна монахот. Секој би воскликнал: каква убавина! Воскликнував кога излетуваа гулабиците."},{"word":"воскоса","type":"св.","description":"Намачка нешто со восок. Ги воскоса дрвцата."},{"word":"воскресе","type":"св.","description":"Христос воскресе, за многу години..."},{"word":"воскресение","type":"ср.","description":"Станување од мртвите, оживување. Владиката го огласува Христовото воскресение."},{"word":"воскресне","type":"св.","description":"Стане, подигне од мртвите, повторно оживее. Само Христос воскреснал од мртвите."},{"word":"восок","type":"м.","description":"(само едн.) Жолтеникава материја што ја лачат пчелите и од која прават сот. Да ми донесеш еден кравај восок."},{"word":"восочен","type":"прид.","description":"Што е направен од восок. Восочна пита. Восочни свеќи. Восочен печат."},{"word":"воспаление","type":"ср.","description":"Заболување на некој орган или ткиво предизвикно од инфекција и проследено со температура, со болки и сл. Акутно воспаление на слепото црево. Доби воспаление на белите дробови."},{"word":"воспали","type":"св.","description":"Предизвика воспаление. Од силното врескање го воспалил грлото."},{"word":"воспалителен","type":"прид.","description":"Што се однесува на воспаление. Воспалителен процес."},{"word":"воспева","type":"несв.","description":"Слави, велича некого или нешто низ песна. Голем број народни песни ја воспеваат храброста на Сирма војвода."},{"word":"воспита","type":"св.","description":"Изврши свесно влијание во формирањето на нечија личност (обично на некој помлад), во развивањето на нејзините физички, умствени и морални особини и способности. Тој ги воспитал своите деца во спартански дух."},{"word":"воспиталиште","type":"ср.","description":"Воспитна установа. Тој работи во едно воспиталиште."},{"word":"воспитан","type":"прид.","description":"Што е учтив, што умее добро да се однесува;"},{"word":"воспитание","type":"ср.","description":"Свесно дејствување врз формирањето на нечија личност; воспита. Неговото држење беше плод на добро воспитание. Воншколското јазично воспитание е разновидно."},{"word":"воспитаник","type":"м.","description":"Тој што се воспитува, што учи или што е воспитуван, учен од некого или некаде (во соодветна установа). Тој е мој воспитаник. Нашите воспитаници ќе нè посетат."},{"word":"воспитен","type":"прид.","description":"Што се однесува на воспитување. Воспитен завод. Воспитно влијание. Воспитни цели."},{"word":"воспитувач","type":"м.","description":"Лице што воспитува некого."},{"word":"воспостави","type":"св.","description":"Обнови нешто, врати во претходна состојба. Го воспостави стариот поредок во државата."},{"word":"восприми","type":"св.","description":"Прими, усвои, сфати нешто. Мислам дека не воспримивме доволно од поразвиените култури и традиции. Многу полесно ги восприми новите лекции."},{"word":"воспримлив","type":"прид.","description":"Што лесно се сфаќа, се прима. Воспримлива порака."},{"word":"востане","type":"св.","description":"Крене востание, почне вооружена борба. Народот востанал против султанската тиранија. За право и за слобода востанав, за неа умирам."},{"word":"востание","type":"ср.","description":"Организиран и вооружен бунт на народот против власта. Вооружено востание. Народно востание."},{"word":"востаник","type":"м.","description":"Лице што учествува во востание. Го гледав младиот востаник. Востаниците беа гладни и истоштени."},{"word":"востанови","type":"св.","description":"Обнови, воведе нешто. Војската востанови полициски час во градот. Во училиштата е востановена наставата по француски јазик."},{"word":"восторг","type":"м.","description":"Восхит, занес. Песната предизвика восторг."},{"word":"восторжен","type":"прид.","description":"Што е восхитен, занесен, воодушевен. Восторжен миг. Восторжени извици."},{"word":"восхит","type":"м.","description":"Радосна возбуда, воодушевеност, занес. Креативен восхит. Изливи на восхит. Застана со восхит пред високите кули."},{"word":"восхитен","type":"прид.","description":"Што е занесен, воодушевен. Со восхитени очи ги гледавме книгите."},{"word":"восхити","type":"св.","description":"Предизвика восхит кај некого, воодушеви, занесе. Сите беа восхитени од радост. Играта на домашните фудбалери ја восхити публиката."},{"word":"восхитувачки","type":"прид.","description":"Што предизвикува восхит. Восхитувачка убавина."},{"word":"вотина","type":"несв.","description":"Става, пика нешто некаде. Пиштолот го вотинал под перница. Ја вотинаше раката во тесниот ракав."},{"word":"вотка","type":"ж.","description":"Вид руски алкохолен пијалак, ракија. Испивме по една вотка. Ја допи вотката од чашата."},{"word":"вошка","type":"ж.","description":"(зоол.) Вид мал бескрилен инсект што живее паразитски кај човекот; Pediculus."},{"word":"вошкар","type":"м.","description":"(разг.) Лице што има вошки."},{"word":"вошлив","type":"прид.","description":"Што има вошки. Некои од сосетките беа неисчешлани и вошливи."},{"word":"вошлоса","type":"св.","description":"Добие, фати вошки. Вошлосал и одвај се исчистил."},{"word":"воштеница","type":"ж.","description":"Восочна свеќа. Ја запали црвената воштеница."},{"word":"воштинар","type":"м.","description":"Лице што прави или што продава свеќи. Стар воштинар."},{"word":"воштинка","type":"ж.","description":"Непречистен мед, сот со мед. Од воштинките излегуваа оси."},{"word":"впали се","type":"св.","description":"За брашно и сл. ‒ се расипе од стоење или од топлина. Последната вреќа брашно беше се впалила."},{"word":"впери","type":"св.","description":"Управи, устреми, насочи нешто кон друго нешто или кон некого. Го впери прстот во момчето. Ги впериле погледите кон вратата. Ги вперија цевките на пушките кон него."},{"word":"впечати","type":"св.","description":"Со втиснување на некој предмет во нешто, направи негов отпечаток; со притисок остави трага од нешто. Во текстот впечати неколку симболи."},{"word":"впечатлив","type":"прид.","description":"Што остава силен впечаток, што се памети. Впечатлив текст. Највпечатливи стихови во песната."},{"word":"впечаток","type":"м.","description":"Чувство, слика, трага во свеста на човекот од нешто доживеано или осознаено; импресија. Добие впечаток. Направи впечаток. Силен впечаток."},{"word":"впива","type":"несв.","description":"Прима течност. Капките што се цедеа песокта веднаш ги впиваше."},{"word":"впика","type":"св.","description":"Втера, внесе сосила. Го искачи по скалите и го впика во една од собите."},{"word":"впише","type":"св.","description":"Додаде, вметне нешто со пишување. Авторот на трудот впишал на неколку места дополнителни податоци и објаснувања."},{"word":"вплете","type":"св.","description":"Додаде, вметне нешто со плетење. Во чорапчињата вплете неколку разнобојни нишки."},{"word":"вплетка","type":"св.","description":"Заплетка нешто. Еден сколовранец беше си ја вплеткал ногата во мрежата на една лоза."},{"word":"вплови","type":"св.","description":"Влезе, навлезе со пловење. Утре еден танкер со нафта ќе вплови во пристаништето."},{"word":"впрегне","type":"св.","description":"Стави животно во запрега или во јарем. Го впрегна коњот во пајтонот. Ги впрегна воловите во јаремот."},{"word":"впреде","type":"св.","description":"Испреде повеќе нишки, конци во една. Заедно впреде бели и црвени нишки."},{"word":"впрочем","type":"мод.","description":"За надоврзување нова мисла, дополнително изнесување некоја околност за кажаното. Тоа се само твои претпоставки, впрочем, неточни. Тој го заврши правото со докторски испит, впрочем не особено сјајно положен."},{"word":"впушти се","type":"св.","description":"Се стрчне силно, брзо. Кучето силно залаја и му се впушти на зајакот. Полицајците се впуштија накај шумата, мислејќи дека сум таму скриен."},{"word":"врабец","type":"м.","description":"Малечка сива птица што живее во населени места; Passer domesticus. На трнчето беше слетал врабец."},{"word":"вработен","type":"прид.","description":"Што работи; што е во работен однос. Треба да се намали бројот на вработените во нашиот колектив. Таа е и мајка и вработена жена."},{"word":"вработи","type":"св.","description":"Постави, прими некого на работа, во работен однос. Го вработија во една живинарска фарма."},{"word":"врав","type":"м.","description":"Снопови жито послани на гумно за вршидба. Втераа во секој врав по пет-шест коњи, та до пладнина беа извадени сите три вравови."},{"word":"враг","type":"м.","description":"Според верските претстави, натприродно суштество што е олицетворение на злото; ѓавол, сатана."},{"word":"врагов","type":"прид.","description":"Што се однесува, што му припаѓа на враг. Врагова постапка."},{"word":"враговштина","type":"ж.","description":"Итрина, лукавство. Станал познат по своите враговштини."},{"word":"врагува","type":"несв.","description":"Се однесува итро, лукаво, се палави;"},{"word":"вража","type":"несв.","description":"Ја предвидува судбината со гледање во дланка, грав, карти и сл.; гата. Чекаат некој да им вража на гравчиња. Отиде да ѝ вража некоја жена."},{"word":"вражалец","type":"м.","description":"Лице што вража; гатач, бајач. Вражалецот ѝ погодил сè."},{"word":"вражачка","type":"ж.","description":"Чин, постапка на вражење. Тоа им е некоја игра или вражачка."},{"word":"вражба","type":"ж.","description":"Магија, волшепство; Дејствуваме со ум, а не со вражби."},{"word":"вражбен","type":"прид.","description":"Што се однесува на вражба; магичен, волшебен. Вражбена сила."},{"word":"вражји","type":"прид.","description":"Што се однесува на враг. Вражја сила."},{"word":"вразуми","type":"св.","description":"Влијае врз некого да биде разумен, да постапува разумно. Него татко му не го вразумил, па ти ќе го вразумиш. Годините го вразумија него."},{"word":"враќачка","type":"ж.","description":"Враќање. За мене веќе враќачка нема."},{"word":"врами","type":"св.","description":"Стави во рамка. Тој ја врами својата семејна фотографија."},{"word":"вран","type":"прид.","description":"Што има сјајна црна боја. Вран коњ. Врана коса."},{"word":"врана","type":"ж.","description":"Вид птица со црни или сиви перја која живее околу населени места; Corvus cornix. Една врана леташе над езерото. На гранките се собираат јата црни врани."},{"word":"вранец","type":"м.","description":"Вран, црн коњ. Човекот го јаваше тенконогиот вранец. Кочијата ја влечеа два вранци."},{"word":"вранин","type":"прид.","description":"Што се однесува, што ѝ припаѓа на врана. Вранино јајце."},{"word":"враноса","type":"св.","description":"Поцрни. Сончогледите беа враносани."},{"word":"Врање","type":"ср.","description":"Град во Србија"},{"word":"врапит","type":"прид.","description":"Што е остар, брз, пргав. Имаше врапит поглед. Беше врапит во движењата."},{"word":"врапчар","type":"м.","description":"Лице што фаќа врапци."},{"word":"врапчарник","type":"м.","description":"Место каде што се собираат врапци. Старата леска прилегаше на врапчарник."},{"word":"врасне","type":"св.","description":"Со растење продре, навлезе во нешто. Корените враснале длабоко во почвата."},{"word":"врат","type":"м.","description":"(анат.) Дел од телото кај човекот и животните што ја поврзува главата со трупот. Таа си играше со свирчето што ѝ висеше на вратот. Гуските ги издолжуваа вратовите."},{"word":"врата","type":"ж.","description":"Направа што затвора или отвора некој отвор низ кој се влегува и излегува од соба, куќа, двор, градина и др. Потропа на вратата од одајчето. Излегува и ја треснува вратата. Чкртна со вратата. Влезна врата. Еднокрилна врата. Двокрилна врата. Споредна врата."},{"word":"вратар","type":"м.","description":"Лице што го следи, го контролира влезот во зградата или во определен простор. Вратар во претпријатието."},{"word":"вратен","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на врат. Вратни жили. Вратен прешлен."},{"word":"врати","type":"св.","description":"Даде назад нешто што е земено, грабнато. Врати заем. Врати пари. Врати долг. Ни го врати тоа што е наше."},{"word":"вратика","type":"ж.","description":"Мирислива полска зелјеста билка со жолт цвет; Tanacetum vulgare. Моми и невести оделе низ ливаѓе да берат вратика."},{"word":"вратилиште","type":"ср.","description":"Збиралиште."},{"word":"вратило","type":"ср.","description":"Дрвен валјак на разбојот околу кој се витка преѓа, кросно."},{"word":"вратка","type":"ж.","description":"Возврат за нешто. Сакам насмевка да им подарам како вратка за она најскапото. Ова ти е вратка за сите навреди."},{"word":"вратло","type":"м.","description":"Тој што има дебел врат."},{"word":"вратник","type":"м.","description":"Составен дел од рамката на вратата или целата рамка. Фенерот закачен на вратникот фрлаше светлина."},{"word":"вратница","type":"ж.","description":"Врата; пола, крило од врата. Можеш ли да излезеш во широките дворови, на малата вратница? Ја турна со нога вратницата и влезе. Кафеанска вратница."},{"word":"вратоврска","type":"ж.","description":"Дел, обично од машката облека, што се врзува како украс околу вратот под јаката од кошулата; кравата."},{"word":"врач","type":"м.","description":"Лице што се грижи за култните обреди, свештеник на примитивните религии; маг, жрец."},{"word":"врачарка","type":"ж.","description":"Гатачка, бајачка. Жените од селото за секоја мака одеа кај врачарката."},{"word":"врачи","type":"св.","description":"Предаде на рака; додели нешто. Врачи жалба. Врачи писмо. Му врачи награда."},{"word":"врашки","type":"прид.","description":"Што е ѓаволски. Врашки човек. Врашки чеда. Врзан во врашки јазел. Врашки сторенија."},{"word":"врба","type":"ж.","description":"Листопадно дрво или грмушка од таа фамилија што расте крај вода или на влажна почва; Salix. Од врбите капеше слатка мана. Над реката врби никнат. Врба на речниот брег."},{"word":"врбица","type":"ж.","description":"Билка со пурпурни цветови што се употребува во народните лекарства; Polygonum Lythrum."},{"word":"врбјак","type":"м.","description":"Врбови грмушки; место обраснато со врби. Поминавме крај врбјаците по бреговите на Треска."},{"word":"врбјаков","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на врбјак. Врбјакови грмушки."},{"word":"врбов","type":"прид.","description":"Што ѝ припаѓа на врба, што е од врба. Врбова гранка. Врбови корење. Врбови кошници."},{"word":"врбовина","type":"ж.","description":"Врбово дрво. Од сува врбовина не можеше да помине."},{"word":"врбовица","type":"ж.","description":"врбушка."},{"word":"врбоса","type":"св.","description":"Обрасне со врби."},{"word":"врбува","type":"несв.","description":"Наговорува, настојува да придобие некого. Врбуваа млади луѓе да дојдат на школување."},{"word":"врбушка","type":"ж.","description":"Врбова прачка. Сечеше врбушки за говедата."},{"word":"врв","type":"м.","description":"Највисок дел од нешто што се издигнува во височина. Планински врв. Врв на карпа. Врв на дрво."},{"word":"врвеж","type":"м.","description":"Чекорење, одење. Си отиде со оној нејзин лесен врвеж. Се слушаше врвеж на минувачи."},{"word":"врви","type":"несв.","description":"Оди, поминува без запирање, со ист чекор покрај нешто, некаде. Секој ден врви оттаму."},{"word":"врвица","type":"ж.","description":"Тесен пешачки пат, патче. Козја врвица. Стрмна шумска врвица. Планинска врвица. Се враќаше по запуштени патишта, стари врвици и коњски патеки."},{"word":"врвлест","type":"прид.","description":"Што има врв, што е заострен, шилест. Врвлести ножици. Врвлести прсти. Врвлест клун."},{"word":"врвовинка","type":"ж.","description":"Плод од овошје или зеленчук што останал на крајот на сезоната, по бербата. Ги прибираат последните врвовинки од уште неосланетите пиперки и патлиџани."},{"word":"врволица","type":"ж.","description":"Множество луѓе, многу народ, поворка. Врволицата влезе во центарот на градот извикувајќи пароли. Од сите страни надоаѓаа врволици жени и деца."},{"word":"врволка се","type":"несв.","description":"Се вртка, шета ваму–таму. Се врволкаа луѓе цел ден и цела ноќ. Му заповеда да не се враќа и да не му се врволка пред очи. Низ ходникот се врволкаат војници."},{"word":"врвушка","type":"ж.","description":"Врв, обично на дрво. Над врвушките на дрвјата се наѕираше денот."},{"word":"врвца","type":"ж.","description":"Не многу тенка нишка за врзување. Врвци конопени. Врвци за чевли. Донесе букет цвеќе врзано со алова врвца."},{"word":"врвчи се","type":"несв.","description":"Непрекинато поминува, се ниже, се точи. Автомобилите се врвчат пред децата. Се врвчеа луѓе со саати."},{"word":"врга","type":"ж.","description":"Израсток на тело. Му се појавија врги по рацете. Ајдукот ќе добие две големи врги од ластегарката."},{"word":"вргав","type":"прид.","description":"Што е со врги. Вргаво стебло. Вргаво чело."},{"word":"вргали се","type":"несв.","description":"Зјапа, нападно гледа во нешто, во некого. Збунето се вргали во дланките. Се вргали по војниците."},{"word":"вргло","type":"м.","description":"Лице што зјапа, се загледува ваму–таму."},{"word":"врголи се","type":"несв.","description":"Се прпелка, се чувствува незгодно. Тој почна да се врголи, да стенка, да бревта, да се поти и да му кркори грлото."},{"word":"врева","type":"ж.","description":"Гласно, силно зборување, викотница, џагор. Војниците со голема врева се собираа. Панаѓурска врева. Улична врева."},{"word":"вревач","type":"м.","description":"Тој што вреви."},{"word":"вреваџија","type":"м.","description":"Лице што зборува многу гласно, што вреви. Тој не работи, тој е само вреваџија."},{"word":"вреви","type":"несв.","description":"Многу гласно зборува, развикува. Жените вревеа на улица. Вреват како да се караат."},{"word":"вревлив","type":"прид.","description":"Што крева врева, што е бучен, гласен. Вревлив продавач."},{"word":"вред","type":"мод.","description":"Така е, така нека биде, се согласувам (како потврда на кажаното од соговорникот)."},{"word":"вреден","type":"прид.","description":"Што работи со љубов и пожртвуваност; работлив, исполнителен. Вреден работник, вредни раце. Вредно момче мешаше малтер. Му се погоди вредна снаа."},{"word":"вреден","type":"прид.","description":"Што има вредност, скапоцен. Тоа се стари пари, многу вредни. Купил вредна уметничка слика."},{"word":"вреди","type":"несв.","description":"Има утврдена цена, чини. Еден прстен пари вреди."},{"word":"вреди","type":"св.","description":"Вклучи, приопшти некого кон други. Овој успех го вреди меѓу најзаслужните."},{"word":"вреднаш","type":"прил.","description":"Само во изразот: Еднаш ама вреднаш ‒ направи нешто еднаш, ама добро, успешно и сл. Го удри еднаш, ама вреднаш."},{"word":"вредник","type":"м.","description":"Тој што вреден, работлив човек."},{"word":"вредносен","type":"прид.","description":"Што се однесува на вредност, што има вредност. Вредносни хартии. Вредносен суд. Вредносен систем."},{"word":"вредност","type":"ж.","description":"Утврдена цена на нешто. Колкава е вредноста на куќава?"},{"word":"вреднотија","type":"ж.","description":"Работливост, исполнителност. Тој важеше како недостижен пример на вреднотија."},{"word":"вреднува","type":"несв.","description":"Оценува, определува вредност. Високо го вреднува делото. Како е вреднуван нивниот вложен труд?"},{"word":"вреднувач","type":"м.","description":"Лице што оценува нешто, што дава суд за нешто. Антологичарите станаа вреднувачи на современата литература."},{"word":"вреднувачки","type":"прид.","description":"Што има својство на оцена, што определува вредност. Вреднувачки атрибути."},{"word":"вреж","type":"м.","description":"Грмушка или мало дрво со спуштени гранки и со мали бледозелени листови што расте на влажна, песоклива почва; Tamarix gallica. Се фрла во врежот и отпочнува да лази."},{"word":"вреже","type":"св.","description":"Со остар предмет засече, издлаби нешто во тврд предмет. Ги врежаа имињата во карпата. Ги врежа буквите."},{"word":"врез","type":"м.","description":"Засек, засекување на нешто. Според правењето на врезот, постојат повеќе начини на калемење."},{"word":"врека","type":"несв.","description":"За животно (коза и др.) – испрекинато пушта глас, се огласува. Козата цел ден врека. Така врека зајак кога го дави лисица."},{"word":"вреќа","type":"ж.","description":"Вид голема торба од коноп, платно или најлон, за пренесување или чување зрнеста или ситна стока. Стави брашно во вреќата. Јутена вреќа со компири."},{"word":"врекавица","type":"ж.","description":"Козја болест."},{"word":"врекло","type":"м.","description":"Лице или животно што врека."},{"word":"врекне","type":"св.","description":"Викне, дигне врева. Врекна со дебелиот бас."},{"word":"врел","type":"прид.","description":"Што е многу топол, жежок. Врела вода. Врело кафе. Врела пепел. Врела смола."},{"word":"врелец","type":"м.","description":"Врела вода."},{"word":"врелина","type":"ж.","description":"Жештина, горештина. Лозја исушени од врелина. Врелина на сончеви лачи."},{"word":"време","type":"ср.","description":"(само едн., филоз.) Една од двете (покрај просторот) основни форми на постоење на материјата. Времето и просторот се двете форми на постоење на материјалниот свет. Времето не може да запре."},{"word":"временски","type":"прид.","description":"Што се однесува на време. Временска прогноза."},{"word":"времеплов","type":"м.","description":"Тек на историски настани што траеле во долг временски период."},{"word":"времетраење","type":"ср.","description":"Период на случување, период на траење. Емисии со ограничени времетраења."},{"word":"вреска","type":"несв.","description":"Пишти гласно, силно плаче. Бебето цел ден врескаше. Вреска под страшните маки."},{"word":"врескав","type":"прид.","description":"Што има својство на врескот. Врескав глас."},{"word":"врескало","type":"ср.","description":"Тоа што вреска."},{"word":"вресканица","type":"ж.","description":"Врескот. Се слуша козја вресканица. Вресканица од радост."},{"word":"врескач","type":"м.","description":"Тој што вреска."},{"word":"врескотница","type":"ж.","description":"Врескање, пиштење. Каква е таа врескотница? Стадото се ближело со страшни врескотници."},{"word":"вреслив","type":"прид.","description":"Што е врескав. Вресливи гласови. Вреслива песна. Вреслив јазик."},{"word":"вресне","type":"св.","description":"Силно спишти, писне со продорен глас. Се удри од креветот и вресна."},{"word":"вресок","type":"м.","description":"Краткотраен силен глас, писок. Чу вресок од моми и жени. Страшно го потресе вресокот. Вресок на мачки."},{"word":"вретенар","type":"м.","description":"Мајстор што прави и продава вретена. Вретенарот направи девет вретена."},{"word":"вретенарка","type":"ж.","description":"вретенар."},{"word":"вретенест","type":"прид.","description":"Што има облик на вретено. Вретенест корен. Вретенести риби."},{"word":"вретено","type":"ср.","description":"Дрвено заоблено стапче што е подебело на средината, а зашилено на краевите, на кое се намотува преѓа при предење. Преде со дабово вретено."},{"word":"врз","type":"предл.","description":"Означува местоположба, наоѓање или движење озгора на или по површината на нешто. Врз двете ќебиња беше ставена и една јамболлија. Врз снегот се гледаа свежи траги од мечка. Паднал врз некој стог со сено и така се спасил. И лете врз кошулата носеше елек. Лазеа муви врз расечената лубеница."},{"word":"врзалка","type":"ж.","description":"Врвка, лента што врзува, спојува, соединува или затегнува нешто. Ставил тенка, како влакно врзалка околу главата. Русата коса завршуваше со две перчиња со врзалки."},{"word":"врзан","type":"прид.","description":"Што е ограничен, што е оневозможен слободно да дејствува. Човек врзан со окови. Врзано куче. Робје врзани. Врзан за работата."},{"word":"врзанка","type":"ж.","description":"Врзоп. Една врзанка магдонос."},{"word":"врзатка","type":"ж.","description":"Зграпчи една врзатка од фалшивите книжни пари."},{"word":"врзе","type":"св.","description":"Соедини, спои со јазол два краја на конец, јаже и сл. Ги врза врвците на чевлите."},{"word":"врзивен","type":"прид.","description":"Што врзува, што поврзува. Врзивна материја. Врзивно ткиво."},{"word":"врзма","type":"ж.","description":"Мрежа за пренос на слама, трева и сл. За вршење треба ортоми, врзми, јамки за коњите и други работи. Си ги наполни врзмите со трева."},{"word":"врзоглавка","type":"ж.","description":"Женска шамија за на глава. На главата ставив облози од киселина и ја стегнав со врзоглавката."},{"word":"врзол","type":"м.","description":"Нешто врзано во крпа. Врзол жолтици."},{"word":"врзоп","type":"м.","description":"Повеќе предмети, нешта што се врзани во нешто или заврзани заедно. Врзоп царевка. Обесен врзоп лук. Домарот стоеше пред влезот со врзоп клучеви."},{"word":"врзувач","type":"м.","description":"Жетвар што ги врзува снопјето. Собрал премногу аргати, премногу врзувачи."},{"word":"врзулец","type":"м.","description":"Јазол, клучка, јамка. Врзулецот од шалот правеше голема клучка токму под брадата."},{"word":"врие","type":"несв.","description":"За течност ‒ клокоти, се меша под дејство на висока температура. Донесете ги котлите со масло што врие. Лонец вода врие."},{"word":"вриеж","type":"м.","description":"Вриење, клокотење. Вриеж на вода."},{"word":"вриежлив","type":"прид.","description":"Што врие, што клокоти."},{"word":"вријавец","type":"м.","description":"Мешаница, множество луѓе, народ."},{"word":"врика","type":"несв.","description":"Извира во големо количество. Врика вода."},{"word":"врк","type":"м.","description":"Трага што ја остава куршум испукан од ловечка пушка."},{"word":"врколак","type":"м.","description":"Според народното празноверие, човек што ноќе, при полна месечина, се претвора во волк. Се раскажуваат приказни за врколаци."},{"word":"врл","type":"прид.","description":"Што е лош, поган, лут, завидлив. Врл човек. Врла душманка."},{"word":"врлеж","type":"м.","description":"Стрмнина, остра косина. Се повлекле зад диви и непристапни врлежи. Надоаѓаа врлежи без патеки, по нив долови и пак врлежи."},{"word":"врлина","type":"ж.","description":"Злоба, лошотија."},{"word":"врлува","type":"несв.","description":"Беснее, уништува. Чумата врлуваше."},{"word":"врне","type":"несв.","description":"Паѓа дожд, снег. Пред железничката станица почна да врне. Оваа есен цело време врне."},{"word":"врнеж","type":"м.","description":"Тоа што врне, што паѓа од облаците (дожд, снег). Утре ќе биде облачно со врнежи од дожд и снег."},{"word":"врнежлив","type":"прид.","description":"Што е со дожд, снег. Врнежливо време."},{"word":"вроден","type":"прид.","description":"Што постои од создавањето, што се носи од раѓање, наследен, генетски. Вродена слабост. Вродена болест. Вродена мана."},{"word":"Вроцлав","type":"м.","description":"Град во Полска."},{"word":"врпа","type":"несв.","description":"За животно ‒ при пасење крцка, чкрта со забите."},{"word":"врпал","type":"м.","description":"Стап за мавање, за чукање ореви. Маваш со врпал и си ги собираш оревите."},{"word":"врска","type":"ж.","description":"Повеќе предмети, обично еднородни, врзани заедно. Врска клучеви. Врска млад лук."},{"word":"врска","type":"ж.","description":"Кравата. На секоја кошула носеше посебна врска."},{"word":"врска","type":"несв.","description":"Удира со прачка, со камшик, шврка; Го врска по грбот."},{"word":"врскоса се","type":"св.","description":"Стави врска."},{"word":"врсне","type":"св.","description":"Удри со нешто тенко ‒ прачка, камшик и сл.; швркне. Го врсна коњот. Кочиџијата ќе врсне со камшикот."},{"word":"врсник","type":"м.","description":"Лице што е на иста врст, што е родено во иста година или е од приближно иста возраст со некого. Јас и моите врсници учевме шест дена во неделата."},{"word":"врст","type":"ж.","description":"Години на старост, возраст. Децата беа на онаа врст кога ги седнуваат на трпеза. Надвор стои маж на средна врст."},{"word":"врталиште","type":"ср.","description":"Место каде што често се наминува. Охрид отсекогаш ми беше најмилото врталиште."},{"word":"вртача","type":"ж.","description":"Длабнатина на карстен терен."},{"word":"вртачка","type":"ж.","description":"Губење време, денгуба. Во шаховскиот клуб си најде вртачка."},{"word":"вртеж","type":"м.","description":"Едно кружно движење, вртење околу една точка или оска. Моторот имаше голем број вртежи."},{"word":"вртежен","type":"прид.","description":"Што се однесува на вртеж."},{"word":"вртелешка","type":"ж.","description":"Кружна направа, конструкција што се врти, со седишта исти или разни по форма, наменети за забава; рингишпил. Зад мостот има панаѓур, вртелешка, врева, трешти свирка."},{"word":"вртелка","type":"ж.","description":"Направа за намотување предено; елемија."},{"word":"вртешка","type":"ж.","description":"вртелешка."},{"word":"врти","type":"несв.","description":"Доведува нешто во кружно движење. Грнчарот го вртеше колцето со нога. Врти клуч да отклучи. Врти сврдел. Врти волан."},{"word":"вртикапа","type":"ж.","description":"Лице што често го менува мислењето, што е несигурно; превртливец, превртливка"},{"word":"вртикуќник","type":"м.","description":"Добар домаќин."},{"word":"вртимушка","type":"ж.","description":"Детска играчка, конусен предмет што се врти околу својата оска."},{"word":"вртипоп","type":"м.","description":"Камилица, боливач; Matricaria chamomilla. Ја праќаа од дома да бере вртипоп или шипки за чај."},{"word":"вртка","type":"несв.","description":"Усукува предено со врткање на вретено."},{"word":"вртка","type":"ж.","description":"Вретено."},{"word":"вртканица","type":"ж.","description":"Непотребно задржување, губење време. Немам време за вртканици со судот!"},{"word":"вртлив","type":"прид.","description":"Што може да се врти. Вртливо столче."},{"word":"вртне","type":"св.","description":"Заврти малку. Никој не го вртна чепот."},{"word":"вртоверец","type":"м.","description":"Тој што не го држи дадениот збор, превртливец."},{"word":"вртоглав","type":"прид.","description":"Што предизвикува вртоглавица; многу брз. Вртоглава брзина. Вртоглави успеси."},{"word":"вртоглавец","type":"м.","description":"Налудничав, мрднат, неразбран човек."},{"word":"вртоглавечки","type":"прил.","description":"Многу брзо. Настаните се менуваа вртоглавечки."},{"word":"вртоглавица","type":"ж.","description":"Состојба на организмот во која се губи чувството на рамнотежа и во која се чини дека сè се врти. Чувствував слаба вртоглавица."},{"word":"вртушка","type":"ж.","description":"Нагло, брзо кружно движење на силен ветар со прав и др. Вртушки прав се креваа дури до небесата."},{"word":"вруќ","type":"прид.","description":"Што е врел, жежок, мошне топол. Вруќ леб. Вруќа ракија. Вруќа медовина."},{"word":"вруќи","type":"несв.","description":"Загрева, прави нешто да биде жешко. Го вруќи чајот."},{"word":"вруќина","type":"ж.","description":"Горештина, жештина, врелина. Надвор е вруќина."},{"word":"вруќица","type":"ж.","description":"Висока температура поради болест."},{"word":"вруток","type":"м.","description":"Местото каде што извира вода, река; извор. Реката извира од врутокот горе во планината. Вие без да знаете, прекинат е врутокот, кладенецот."},{"word":"вруши","type":"св.","description":"Урне, расипе, уништи. Ја вруши шталата."},{"word":"врховен","type":"прид.","description":"Највисок по ранг, главен. Врховен водач. Врховен суд. Врховен бог. Врховен заповедник."},{"word":"врховизам","type":"м.","description":"Идеологија од почетокот на ХХ век на Врховниот македонски револуционерен комитет во служба на бугарскиот двор."},{"word":"врховист","type":"м.","description":"Приврзаник на врховизмот."},{"word":"врцка","type":"несв.","description":"Ситно врти со нешто. Доста врцкаш со машината!"},{"word":"врчва","type":"ж.","description":"Глинен сад со две рачки за сало, кисело млеко, пијалак и сл. Носи две големи врчви вино. Црпна две лажици сало од врчвата."},{"word":"врчкав","type":"прид.","description":"Што има виткана коса; кадрав."},{"word":"врша","type":"ж.","description":"Кош од прачки за ловење риба. Отиде да лови риба со вршата."},{"word":"вршало","type":"ср.","description":"Место во водата каде што се поставува вршата за ловење риба."},{"word":"вршач","type":"м.","description":"Тој што врши жито."},{"word":"вршачка","type":"ж.","description":"Жена што врши жито."},{"word":"вршачка","type":"ж.","description":"Заемно ветување на момче и девојка дека ќе стапат во брак; свршувачка. Зборуваа за вршачките што се правеа секоја вечер во селото."},{"word":"вршен","type":"м.","description":"Врвот на дрвото. Жолтеникави беа вршените на стеблата."},{"word":"врши","type":"несв.","description":"Прави, исполнува некоја работа или некоја задача. Врши работа. Врши услуга. Врши консултации."},{"word":"врши","type":"несв.","description":"Ги одвојува зрната од класјето на житото. Мажите рано фатија да вршат со коњите."},{"word":"врши","type":"несв.","description":"Дава збор, договара брак, договара свршувачка. Јас сум дојдена стројник, да те вршам за него."},{"word":"вршидба","type":"ж.","description":"Вршење жито. Утрото почна вршидбата."},{"word":"вршидба","type":"ж.","description":"Давање збор и договор за свадба, за брак. Вршидбата на момата се направи веднаш по Нова година."},{"word":"вршило","type":"ср.","description":"Вршење жито."},{"word":"вршина","type":"ж.","description":"Плева. На празното гумно се креваа густи облаци од вршина."},{"word":"вршител","type":"м.","description":"Тој што врши некаква работа; тој што врши некоја должност."},{"word":"вршка","type":"ж.","description":"Врвот на дрво или друго растение. Се смирија вршките на копривите. Вршките на дабјето."},{"word":"вршник","type":"м.","description":"Метален поклопец под кој се пече леб и др."},{"word":"всади","type":"св.","description":"Вметне, втисне во нешто, зацврсти во лежиштето."},{"word":"всали се","type":"св.","description":"Замириса од застоеност, обично месо или маст. Месото се всали. Путерот се всали."},{"word":"всее","type":"св.","description":"Влее страв, омраза и сл."},{"word":"вселена","type":"ж.","description":"Сиот свет што нè опкружува; космос, универзум."},{"word":"всели","type":"св.","description":"Доведе, смести некого во стан, куќа и сл. Студентката ја вселија во студентскиот дом."},{"word":"всече се","type":"св.","description":"Со засекување навлезе, се вреже. Реката длабоко се всекла во коритото. Кривата сабја се всече во раката."},{"word":"всипе се","type":"св.","description":"Се осипе со бронки."},{"word":"вслуша се","type":"св.","description":"Внимателно се заслуша. Се вслуша во музиката."},{"word":"всоне","type":"прил.","description":"Во сон, при спиење. Често гледам всоне бледна глава."},{"word":"встрана","type":"прил.","description":"Настрана, отстрана. Ја сврте главата встрана. Ако се оди многу встрана, тогаш се доаѓа до беспаќе."},{"word":"всушност","type":"мод.","description":"Во суштина, навистина. Сите тие подробности, всушност, не нè интересираат. Всушност, тоа не беше идеја, туку нејасна желба."},{"word":"втаи се","type":"св.","description":"Се притаи, се скрие. Вчас секој се втаи во своето дувло."},{"word":"втас","type":"м.","description":"Може да стигне, има можности да направи нешто. Немам втас да докажам. Има втас куќа штом куќи."},{"word":"втаса","type":"св.","description":"Стигне некого при одење, движење. Момче–то не можеше да го втаса. Седни де, ќе втасаш."},{"word":"втемеленост","type":"ж.","description":"Состојба на тоа што е втемелено."},{"word":"втемели","type":"св.","description":"Постави темели на нешто; основа нешто. На најубавото место сме ги втемелиле куќите."},{"word":"втемелувач","type":"м.","description":"Лице што поставува темели на нешто, основач. Тој е еден од втемелувачите на факултетот."},{"word":"втера","type":"св.","description":"Сосила натера некого да влезе во ограничен простор. Некој со клоца низ врата в одаја ме втера."},{"word":"втисне","type":"св.","description":"Со притискање врз некој предмет направи негов отпечаток во нешто, со притисок остави трага во нешто. Неговите стапалки ги втисна во песокта."},{"word":"вткае","type":"св.","description":"Внесе со ткаење, вметне, зацврсти преѓа во она што го ткае. Откако ја кажаа новината за војната, таа не втка чивит конец."},{"word":"втоне","type":"св.","description":"Исчезне во длабочините на вода, песок и сл.; потоне, пропадне. Се држи за да не втоне во водите и да не им се даде на чудовиштата."},{"word":"втор","type":"бр.","description":"Што е по ред зад првиот, редна бројна придавка според бројот два. Втор ред. Втор чин. Втор дел. Второ издание. Втора светска војна. Втор брат."},{"word":"вторак","type":"м.","description":"Двогодишник."},{"word":"втораче","type":"ср.","description":"Дете што има две години."},{"word":"вториче","type":"ср.","description":"Обичај кога зетот со своите роднини оди кај родителите на невестата вториот петок по свадбата. Ќе одиме на вториче кај мајка ти."},{"word":"вторичен","type":"прид.","description":"Што е второстепен, секундарен. Вторично значење."},{"word":"вторник","type":"м.","description":"Втор ден во неделата, ден по понеделник. Секој вторник оди на пазар."},{"word":"вторничен","type":"прид.","description":"Што се однесува на вторник."},{"word":"второженец","type":"м.","description":"Лице што е оженето по втор пат."},{"word":"второкатегфрник","type":"м.","description":"Што е од втора категорија според некоја категоризација."},{"word":"второкласен","type":"прид.","description":"Што е второстепен, со помала вредност од првиот."},{"word":"второкласник","type":"м.","description":"Ученик од втори клас во средно училиште."},{"word":"второроден","type":"прид.","description":"Што е роден по првиот. Второроден син."},{"word":"второстепен","type":"прид.","description":"Што е втор по ред. Второстепена работа. Второстепена комисија."},{"word":"вторпат","type":"прил.","description":"Повторно, уште еднаш. Тогаш вторпат ја видов неа."},{"word":"втренчен","type":"прид.","description":"Што е со вкочанет, здрвен поглед. Втренчен долго стоев штом го видов. Не попушти пред неговиот предизвикувачки втренчен поглед."},{"word":"втренчи","type":"св.","description":"Загледа некого, нешто со вкочанет поглед. Ги втренчи очите во едно дрво."},{"word":"втрештен","type":"прид.","description":"Удрен од гром."},{"word":"втрештеник","type":"м.","description":"Лице што е удрено од гром."},{"word":"втрешти","type":"св.","description":"Удри, истепа, убие (обично за гром). Куќата ја втрешти гром."},{"word":"втрча","type":"св.","description":"Дотрча, влезе со трчање. Децата први втрчаа. Во собата втрча девојчето."},{"word":"втрчне се","type":"св.","description":"Наеднаш се затрча; се стрчне. Се втрчна да отвори. Се втрчна кон нас. Се втрчна уште еднаш."},{"word":"втури се","type":"св.","description":"Богато роди, се истури од род. Сливите се втурија годинава."},{"word":"втурне се","type":"св.","description":"Нагло влезе, влета. Радослав се качи на својот коњ и сосе него се втурна во водата. Се втурна во собата."},{"word":"вудве","type":"прил.","description":"Со едно превиткување, здиплување, да стане двојно, во два слоја. Чаршафите ги дипли вудве, па вучетири и ги внесува внатре. Тој изофка и се свитка вудве."},{"word":"вудвоса","type":"св.","description":"Направи нешто да биде двојно, удвоено. Го вудвосал јажето да не се скине."},{"word":"вујко","type":"м.","description":"Мајчиниот брат или братучед. Овој човек ми е вујко, роден брат на мајка ми."},{"word":"вујков","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на вујко. И вујковата куќа е како нашата."},{"word":"вујна","type":"ж.","description":"Сопруга на вујкото. Вујна му, мајка на двете вујкови деца, едноставно пекала да се вратат дома."},{"word":"вујнин","type":"прид.","description":"Што ~ припаѓа на вујна. Вујнини очи. Вујнин благослов. Вујнина пита."},{"word":"вујче","type":"м.","description":"Тато рече дека ќе нè носи кај вујче"},{"word":"вујчев","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на вујче. Вујчеви деца. Вујчеви ниви."},{"word":"вујчов","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на вујчо. Вујчова невеста. Вујчов совет."},{"word":"вула","type":"ж.","description":"Колено, кривина на цевка. Натопуваа крпи во ладната вода низ која врвеше вулата и го ладеа капакот од казанот."},{"word":"вулгарен","type":"прид.","description":"Што е груб, непристоен, простачки, невоспитан. Оние што се вулгарни кон светците, не се добри."},{"word":"вулгаризам","type":"м.","description":"Прост, непристоен збор или израз; непристојност."},{"word":"вулгаризатор","type":"м.","description":"Лице што вулгаризира, што претерано ги упростува работите."},{"word":"вулгаризација","type":"ж.","description":"Постапка на вулгаризирање на работите."},{"word":"вулгаризира","type":"св. и несв.","description":"Упрости, упростува; прави, направи да биде просто, полесно сфатливо за секого."},{"word":"вулкан","type":"м.","description":"Рид, планина со кратер на врвот низ кој од внатрешноста на земјата избива лава, пепел и гасови. Вулканот еруптира по многу години."},{"word":"вулканизатор","type":"м.","description":"Апарат за поправка, лепење гуми."},{"word":"вулканизација","type":"ж.","description":"Преработка на суров каучук во гума."},{"word":"вулканизер","type":"м.","description":"Лице што се занимава со вулканизација."},{"word":"вулканизира","type":"св. и несв.","description":"Врши вулканизација, крпи гумени производи."},{"word":"вуложи се","type":"св.","description":"Стане улог, добие телесен физички недостаток, мана. Сакат одел, се вуложил."},{"word":"вусполница","type":"ж.","description":"Извезени фигури на долниот дел од кошулата во народната носија."},{"word":"вутри","type":"прил.","description":"Со превиткување, здиплување, да стане тројно, трикратно, во три слоја. Го свитка вутри и го напика во торбата."},{"word":"вучетири","type":"прил.","description":"Четворно, во четири слоја. Ги дипли вудве, па вучетири и ги внесува внатре."},{"word":"вцица","type":"св.","description":"Испие, исцица. Земјата ја вцица потта."},{"word":"вцрвени се","type":"св.","description":"Стане црвен, се зацрвени, се зарумени. Од отровот се вцрвени. Белките на очите му се вцрвенија."},{"word":"вцрви","type":"св.","description":"Направи да стане црвен, да поцрвени, да зарумени. Неговите очи ја вцрвија девојката. Му го вцрви вратот со јажето."},{"word":"вцрвоса се","type":"св.","description":"Црвоса, се исполни со црвје. Дрвото се вцрвоса."},{"word":"вцрене се","type":"св.","description":"Се возбуди, се вознемири, се вцрви од возбуда. Како тоа? ‒ се вцрени старецот."},{"word":"вцрпи","type":"св.","description":"Зграпчи."},{"word":"вчади","type":"св.","description":"Зачади."},{"word":"вчапи","type":"св.","description":"Зграпчи. Мачката ја вчапи гулабицата и избега."},{"word":"вчапне","type":"св.","description":"Зграпчи, вчапи."},{"word":"вчас","type":"прил.","description":"Веднаш, за миг, на часот. Од зад стеблата вчас дотрчаа уште неколкумина. Срцето вчасот му се исцелило. Срипа и вчасум се најде кај портата"},{"word":"вчекани","type":"св.","description":"Доведе во неподвижна состојба, вкочани, здрви. Го вчекани од ќотек."},{"word":"вчепка","type":"св.","description":"Зграпчи, вчапи, грабне за гуша. Веднаш ја вчепкале и ја одвлекле. Вели дека ќе ме вчепка и ќе ме врзе за некое дрво."},{"word":"вчера","type":"прил.","description":"Денот пред денес. Поминав вчера напладне крај вашата куќа. Од вчера утрото не сме јале."},{"word":"вчеравечер","type":"прил.","description":"Минатата вечер, синоќа, сношти. Вчеравечер се собрале неколку души на разговор кај комшиите."},{"word":"вчераутро","type":"прил.","description":"Минатото утро, вчера наутро. Вчераутро чу за враќањето на синот."},{"word":"вчерашен","type":"прид.","description":"Што се однесува на денот пред денешниот, што се однесува на вчера. Останале траги од вчерашната бура."},{"word":"вчипчи се","type":"св.","description":"Цврсто зграпчи, стегне. Се вчипчил со нокти за блузата."},{"word":"вчудено","type":"прил.","description":"Ааа ... како божем вчудено рекоа гостите."},{"word":"вчуди","type":"св.","description":"Се зачуди."},{"word":"вчудовидено","type":"прил.","description":"Тој зина и вчудовидено гледаше."},{"word":"вчудовиденост","type":"ж.","description":"Состојба на тој што е вчудовиден."},{"word":"вчудовиди","type":"св.","description":"Запрепасти, силно изненади, зачуди некого со нешто неочекувано, несфатливо. Неговата облека сите ги вчудовиди."},{"word":"вчудовидувачки","type":"прид.","description":"Што предизвикува вчудовидување. Вчудовидувачки содржини."},{"word":"вчури","type":"св.","description":"Вчади, зачади. Ќумбето ја вчури собата."},{"word":"вџари се","type":"св.","description":"Се загледа, се втренчи, се внесе во некого. Војникот се вџарил во селанените."},{"word":"вџасен","type":"прид.","description":"Што се вџаси. Неговиот гладен и вџасен поглед ја жежеше под кожа."},{"word":"вџаси се","type":"св.","description":"Се запрепасти од нешто. Претрпна, се вџаси и рипна од столот."},{"word":"вшантрави се","type":"св.","description":"Стане кривоног."},{"word":"вшатори се","type":"св.","description":"Се разграни."},{"word":"вшие","type":"св.","description":"Зашие, сошие внатре. Му вшив потполнки на мантилот."},{"word":"вшир","type":"прил.","description":"Во ширина, хоризонтално. За изминативе години, пишувачот на овие редови вдолж и вшир го прошета светот."},{"word":"вшмука","type":"св.","description":"Со шмукање, со вовлекување (течност, воздух и сл.) влече во себе или во нешто. Вшмука бензин."},{"word":"г","type":"глас","description":"Глас, звучна согласка во македонскиот стандарден јазик, заднонепчена според местото на образување, експлозивна според начинот на образување."},{"word":"га!","type":"изв.","description":"За имитирање на гласот на некои птици, обично на гуска."},{"word":"габа","type":"ж.","description":"Организам што наликува на ниско растение без листови, со кусо стебло и врв во форма на шапка; печурка; Fungus. Отровна габа. Габа за јадење. Супа од габи."},{"word":"габар","type":"м.","description":"Човек што собира габи. По дождот излегоа габарите да берат габи."},{"word":"габардин","type":"м.","description":"Фина ткаенина од волна или од памук што се користи за изработка на горна облека. Си соши костим од габардин."},{"word":"габардиса","type":"св.","description":"Збувне, прими течност."},{"word":"габер","type":"м.","description":"Вид дрво со жилести и назабени лисја, со мазна сива кора и бела срцевина што се користи за изработка на музички инструменти и на други предмети; Carpinus betulus. Тие цели недели ги копаа длабоките корење на буките и габрите."},{"word":"габерлив","type":"прид.","description":"Обраснат со габер. Габерливо место."},{"word":"габеров","type":"прид.","description":"Што е од габер, штосе ~ однесува на габер. Габерово дрво. Габерова шума"},{"word":"габичен","type":"прид.","description":"Што се однесува на габичка. Габично заболување."},{"word":"габичка","type":"ж.","description":"Дем. од габа."},{"word":"Габон","type":"м.","description":"Држава во Африка."},{"word":"Габороне","type":"ср.","description":"Главен град на Боцвана."},{"word":"габоса","type":"св.","description":"Мувлоса, добие габички. Лебот габоса."},{"word":"габосан","type":"прид.","description":"Што е мувлосан, што има габички. Габосан леб."},{"word":"габрак","type":"м.","description":"Место обраснато со габрови дрвја. Се слушаа птици од габракот."},{"word":"габровица","type":"ж.","description":"Гранка од габрово дрво. Собираше габровици по шумата"},{"word":"гаваз","type":"м.","description":"Личен стражар на лице на повисока позиција, обично дипломат. Дојде бегот со двајца гавази за да го заплашува народот."},{"word":"гавез","type":"ж.","description":"Лековито растение со исправено влакнесто стебло и црвено-виолетови, бели или жолтеникави цветови што се користи за лекување воспалени рани и др.; Symhytum officinale."},{"word":"гавран","type":"м.","description":"Вид птица со црни сјајни пердуви и силен клун; Corvus corax."},{"word":"гавранов","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на гавран. Гавраново перо. Гавранов клун."},{"word":"гага","type":"прил.","description":"Бесплатно. Сношти добивме јадење гага."},{"word":"гаѓа","type":"несв.","description":"Нишани, стрела, пука, цели во мета со огнено оружје или со некаков предмет. Сите наредени, еден по еден, гаѓаа во метата. Го гаѓаа песот со камења."},{"word":"гаѓач","type":"м.","description":"Човек што гаѓа; стрелач. Тој добро нишанеше и беше најдобар гаѓач од војниците."},{"word":"гагаџија","type":"м.","description":"Човек што сака бесплатно да добива разни услуги, обично јадење и пиење. Се собраа сите гагаџии."},{"word":"гад","type":"м.","description":"Нечистотија, валканица, гадотија. Во затворот насекаде беше гад и смрдеа."},{"word":"гаден","type":"прид.","description":"Што е одвратен, лош, подол. Гадни работи се случуваат."},{"word":"гадинка","type":"ж.","description":"Дем. од гадина."},{"word":"гади се","type":"несв.","description":"повр. Чувствува гнасење, одвратност, одбивност кон нешто. Луѓето се гадеа од нечистотијата што ја затекнаа во таа просторија."},{"word":"гадлив","type":"прид.","description":"Што чувствува одвратност кон нешто, обично храна. Детето беше гадливо."},{"word":"гадоса се","type":"св.","description":"Се загади. Реката се гадоса."},{"word":"гадост","type":"ж.","description":"Подлост, лоша постапка. И до толкава ништожност, ситничавост, гадост можеше да се стркала човек!"},{"word":"гадулар","type":"м.","description":"Свирач на гадулка. Беше најпознат гадулар во целиот крај."},{"word":"гадулка","type":"ж.","description":"Гудачки народен инструмент во вид на крушка, направен од едно парче дрво, со 3 или 4 жици."},{"word":"гаждаре","type":"ср.","description":"Голем кош за пченка. И пченките ги собраа и ги сместија во гаждариња, плетени од лескови прачки."},{"word":"газ","type":"м.","description":"(разг.) Заден дел од човековото тело меѓу половината и нозете, задник. Се чу како плесна шлаканица по голиот газ и детето уште повеќе вресна."},{"word":"газа","type":"ж.","description":"Специјална мрежеста ткаенина што се користи за преврзување рани; завој. Стерилна газа. Хидрофилна газа."},{"word":"Газа","type":"ж.","description":"Град на источниот брег на Средоземното Море."},{"word":"Газа","type":"ж.","description":"Област на источниот брег на Средоземното Море."},{"word":"газалиште","type":"ср.","description":"Плитко место за поминување преку вода. Бараше газалиште за да ја премине реката."},{"word":"газглава","type":"прил.","description":"Главечки (при превртување). Децата се превртуваа газглава."},{"word":"газда","type":"м.","description":"Богат човек; чорбаџија. Како вистински газда, јадеше по најскапите ресторани."},{"word":"газдарица","type":"ж.","description":"газда. Газдарицата го изнајмуваше станот евтино."},{"word":"газдин","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на газда. Газдина куќа."},{"word":"газдински","type":"прид.","description":"Што се однесува на газда, што му припаѓа на газда. Газдинска ќерка."},{"word":"газдува","type":"несв.","description":"Раководи, стопанисува. Газдите газдуваа, а работниците работеа."},{"word":"газела","type":"ж.","description":"Вид тропско животно, копитар, слично на срна, со стројно тело, долги нозе и со рогови; Gazella dorcas."},{"word":"газер","type":"м.","description":"Долниот, најнизок дел од некој сад, дно на длабок предмет, на кутија, на сандак и сл. Ги кладов парите во сандакот, на газерот."},{"word":"газест","type":"прид.","description":"Што има голем газ. Газлеста жена"},{"word":"газечки","type":"прил.","description":"Наназад. Падна газечки."},{"word":"гази","type":"несв.","description":"а) Стапнува, чекори, оди. Ми се чинеше не газам на нозе. На челото газеше нашиот водник. б) Стапнува на нешто (снег, кал, трева и сл.). Гази уморно во снегот. Матичарот газеше во калта и размислуваше за есенската здодевност. в) Преминува преку вода, планина и сл. Реката во април не се газеше. А колку за нас, ние сме научени да ја газиме планинава."},{"word":"газиен","type":"прид.","description":"Што се однесува на газија. Газиена ламба."},{"word":"газија","type":"ж.","description":"Гас во течна состојба што се користи за осветлување; петролеј. Нека светка ламбата, не карабитната, туку онаа на газија."},{"word":"газијарник","type":"м.","description":"Сад за чување газија. Го наполни газијарникот."},{"word":"газира","type":"св. и несв.","description":"Додаде, додава јаглерод диоксид во вино, во безалкохолен пијалак и сл. Минералната вода ја газираат и ја пакуваат."},{"word":"газлец","type":"м.","description":"Долно лежиште на воденичко вретено. Газлецот на вретеното се скрши."},{"word":"газло","type":"м.","description":"Маж со голем газ. Маж, а газло."},{"word":"газне","type":"св.","description":"Стапне, згази малку. Го газна по ногата за да замолчи."},{"word":"газоза","type":"ж.","description":"Вид газиран безалкохолен пијалак. Тој пак прошетува низ чаршија, се напива една газоза и продолжува."},{"word":"газозаџија","type":"м.","description":"Продавач на газоза. Го чекаа газозаџијата да дојде."},{"word":"газолин","type":"м.","description":"Вид лесен бензин."},{"word":"гајба","type":"ж.","description":"Амбалажа за транспорт на храна, на пијалаци и др. На плантажните лозја грозјето се собира во дрвени или пластични гајби и потоа се товари."},{"word":"гајда","type":"ж.","description":"Народен музички дувачки инструмент составен од мев (мешина), најчесто од коза, со три цевки за дување и за свирење. Во поубаво време секогаш можеа да се чујат изнадуени гајди."},{"word":"гајдарка","type":"ж.","description":"Мала плочка со која си играат децата. Децата градеа брод од гајдарки."},{"word":"гајдаџија","type":"м.","description":"Свирач на гајда. Гајдаџиите го расположија народот."},{"word":"гајдаџика","type":"ж.","description":"гајдаџија."},{"word":"гајле","type":"ср.","description":"Грижа. Си има човекот гајле."},{"word":"гајрет","type":"м.","description":"Помош, поддршка, услужност. Гајрет не му треба, само одмена и разговор."},{"word":"гајтан","type":"м.","description":"Сплетена врвка што се шие како украс по рабовите на облеката; ширит. Жената носеше шајачен елек чии рабови беа опшиени со црвен гајтан."},{"word":"гајтанлија","type":"прид.","description":"Опшиен со гајтан. Елек гајтанлија."},{"word":"гајтанџија","type":"м.","description":"Изработувач на гајтани. Татко му го научи на занаетот и сега работи гајтанџија."},{"word":"гајтанџилак","type":"м.","description":"Дејност на изработување гајтани. Тој цел живот се занимаваше со гајтанџилак."},{"word":"гака","type":"несв.","description":"Испушта глас како гуска. Од раното утро гуските почнаа да гакаат."},{"word":"гаќар","type":"м.","description":"Вид гулаб со долги пердуви на нозете во вид на гаќи."},{"word":"гаќарест","type":"прид.","description":"За гулаб, за кокошка и сл. – што е со долги пердуви на нозете. Главата ја имаше кренато невообичаено високо како гаќарест петел."},{"word":"гаќарка","type":"ж.","description":"Вид кокошка со долги пердуви на нозете."},{"word":"гаќарко","type":"м.","description":"Човек облечен само во гаќи. Летно време сите беа гаќарковци."},{"word":"гаќи","type":"и.","description":"Долна облека, обично од памук, за долниот дел од телото, со или без ногавици. Човекот на себе имаше само кошула, гаќи и нови опинци."},{"word":"гакне","type":"св.","description":"Испушти глас како гуска, гака малку. Гуската цел ден не гакна ниту еднаш."},{"word":"гаќник","type":"м.","description":"Врвка за врзување гаќи; учкур. Гаќникот постојано му се одврзуваше."},{"word":"Гал","type":"м.","description":"Припадник на келтско племе, жители на Галија."},{"word":"гала","type":"прид.","description":"Свечен, раскошен. Гaла-вeчер. Гaла-вeчера. Гaла-кoнцерт. Гaла-прeтстава."},{"word":"галаксија","type":"ж.","description":"Ѕвезден систем во вселената (на пр. Млечен Пат). Се истражуваше дали има и други галаксии во вселената."},{"word":"галактометар","type":"м.","description":"Направа за мерење на квалитетот, густината на млекото; лактометар."},{"word":"галантен","type":"прид.","description":"Што е дарежлив, широкоград, услужлив, љубезен, учтив. Ме нарекуваше негова муза и беше галантен во комплиментите."},{"word":"галантерија","type":"ж.","description":"Ситна трговска стока за лична употреба. Во една продавница за машка галантерија купи копчиња за ракави."},{"word":"галантерист","type":"м.","description":"Трговец со галантериска стока."},{"word":"Галапагос","type":"м.","description":"Чилеански архипелаг во Тихиот Океан."},{"word":"галванизам","type":"м.","description":"Појава на електрицитет што настанува при допир на некои метали (според името на пронаоѓачот Луиџи Галвани)."},{"word":"галванизација","type":"ж.","description":"(физ.) Покривање на површината на некој метал со слој на друг метал со помош на галвански електрицитет."},{"word":"галванизира","type":"св. и несв.","description":"(физ.) Покрие, покрива со слој на метал со помош на галвански електрицитет."},{"word":"галванографија","type":"ж.","description":"Постапка за изработување на печатарски клишеа."},{"word":"галванокаустика","type":"ж.","description":"Горење чиреви и други израстоци на кожата со помош на галванска струја."},{"word":"галванометар","type":"м.","description":"Направа за мерење на јачината на галванската струја."},{"word":"галванопластика","type":"ж.","description":"Изработка на отпечатоци во метал по пат на електролиза."},{"word":"галваноскоп","type":"м.","description":"Апарат за идентификување галванска струја."},{"word":"галванотерапија","type":"ж.","description":"Лекување со помош на галванска струја."},{"word":"галванотехника","type":"ж.","description":"Дел од електрохемијата што го проучува таложењето метали од нивните соли."},{"word":"галеб","type":"м.","description":"Вид силно градена птица со долги зашилени крилја, обично со бела боја, што живее покрај вода; Larus. Ниско над сините бранови летаа галебите."},{"word":"галебов","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на галеб. Галебово крило."},{"word":"галеж","type":"м.","description":"Милување, мазнење, нежно допирање. Трепереше од неговиот галеж."},{"word":"галежен","type":"прид.","description":"Што е нежен, мил. Галежен шепот."},{"word":"галежлив","type":"прид.","description":"Што сака да се гали. Тој е многу галежлив."},{"word":"гален","type":"прид.","description":"Што е разгален. Галено дете."},{"word":"галеник","type":"м.","description":"Миленик, љубимец. Тој беше галеник на сите."},{"word":"галениче","type":"ср.","description":"Дем. од галеник."},{"word":"галерија","type":"ж.","description":"Специјална просторија или градба наменета за изложување уметнички дела. Вечер во галеријата ќе се отвора изложба."},{"word":"гали","type":"несв.","description":"Милува, мазни, нежно допира со рака. Ме галеше нежно со дланките."},{"word":"галиба","type":"мод.","description":"Веројатно, најверојатно. И ти галиба си од нашите места?"},{"word":"галија","type":"ж.","description":"Едреник, голем старовремски брод што плови со помош на весла и на едра. Виде галии со полни едра и со развиорени знамиња."},{"word":"Галија","type":"ж.","description":"Некогашна област, на територијата на денешна Франција."},{"word":"галиматијас","type":"м.","description":"Нејасен говор или писмен состав полн со бесмислици. Текстот беше вистински галиматијас."},{"word":"Галиполски Полуостров","type":"м.","description":"Полуостров во Турција, западно од Дарданелите."},{"word":"галицизам","type":"м.","description":"Особеност на францускиот јазик; збор или јазична конструкција карактеристична за францускиот јазик, а преземена во друг јазик. Во одделни словенски јазици се затврдени извесни галицизми."},{"word":"Галичица","type":"ж.","description":"Планина во Македонија."},{"word":"Галичник","type":"м.","description":"Село во Македонија."},{"word":"галне","type":"св.","description":"Кратко помилува. Само го гална по образот и си замина."},{"word":"галовен","type":"прид.","description":"Што е нежен, топол. Галовен поглед."},{"word":"галон","type":"м.","description":"Англиска мерка за течност."},{"word":"галоп","type":"м.","description":"Вид брзо коњско трчање со скокови. Коњаникот го потера коњот во галоп."},{"word":"галопира","type":"несв.","description":"За коњ – трча во галоп, трча брзо со скокови. Коњите галопираа."},{"word":"галош","type":"м.","description":"Плитки обувки за кал и за снег, направени од гума, што може да се носат и преку други обувки."},{"word":"гама","type":"и.","description":"(муз.) Низа од тонови со интервали."},{"word":"гамаши","type":"и.","description":"Доколенки изработени од груб материјал (на пр. чоја) или од кожа. Мажите во тоа време носеа на нозете гамаши."},{"word":"Гамбија","type":"ж.","description":"Држава во Африка."},{"word":"гамбит","type":"м.","description":"Во шахот – вид отворање со жртвување на пион заради побрзо развивање на играта."},{"word":"гамен","type":"м.","description":"Некултурно и невоспитано детиште, уличар, хулиган. Во училиште беа вистински гамени."},{"word":"Гана","type":"ж.","description":"Држава во Африка."},{"word":"Ганг","type":"м.","description":"Река што тече низ Индија и Бангладеш."},{"word":"ганглија","type":"ж.","description":"Нервни јазли во централниот нервен систем и во внатрешните органи. Стомачните ганглии ги активираат органите на стомакот и осилото кај пчелите."},{"word":"ганголи","type":"несв.","description":"Зборува низ нос. Кога зборува, тој ганголи."},{"word":"ганголив","type":"прид.","description":"Што зборува низ нос. Момчето беше ганголиво."},{"word":"гангрена","type":"ж.","description":"Гниење, распаѓање на ткивото. Ногата му ја отсекоа поради гангрена."},{"word":"гангренозен","type":"прид.","description":"Што има гангрена. Гангренозна рана."},{"word":"гангстер","type":"м.","description":"Член на група, на банда криминалци; криминалец, разбојник, крадец, никаквец, уценувач. Улични гангстери."},{"word":"ганѕало","type":"м.","description":"Човек што се ганѕа, влечко. Со ганѕала како тебе работата нема да врви."},{"word":"ганѕа се","type":"несв.","description":"Се ниша при одење. Старците доаѓаа ганѕајќи се."},{"word":"ганѕлив","type":"прид.","description":"Што се ниша при одење. Се приближуваше со ганѕлив од."},{"word":"гаража","type":"ж.","description":"Ограден и покриен простор за чување и за поправка на возила. Подземна гаража. Катни гаражи."},{"word":"гаражен","type":"прид.","description":"Што се однесува на гаража. Гаражен простор."},{"word":"гарант","type":"м.","description":"Лице што гарантира сигурност за извршување или за плаќање на нешто. Тој ми беше гарант за кредитот."},{"word":"гарантен","type":"прид.","description":"Што има својство, карактер на гаранција; што се однесува на гаранција. Гарантно писмо. Гарантен рок."},{"word":"гарантира","type":"св. и несв.","description":"Даде, дава целосна сигурност за нешто. Му гарантираше дека нема да има проблеми."},{"word":"гаранција","type":"ж.","description":"Сигурност, осигуреност. Ќе успееме со гаранција. Машината за перење имаше гаранција од една година."},{"word":"гаргара","type":"ж.","description":"Плакнење на устата со вода или со лековита течност, при што течноста се држи во устата неколку минути и со помош на издишната струја се бранува на сите страни во усната празнина. Секоја вечер правеше гаргара на устата."},{"word":"гарда","type":"ж.","description":"Лична стража, одбрани војници што го чуваат претседателот на државата, кралот и сл. Кралска гарда. Почесна гарда."},{"word":"гарденија","type":"ж.","description":"Вид тропско растение со убави и мирисливи цветови од фамилијата Rubiaceae; Gardenia Florida."},{"word":"гардероба","type":"ж.","description":"Дел од мебел во којшто се чуваат алишта; плакар, шифоњер, орман, шкаф. Во спалната немаше место да се стави гардероба."},{"word":"гардеробер","type":"м.","description":"Лице што работи во гардероба. Му го подаде палтото на гардероберот."},{"word":"гардист","type":"м.","description":"Припадник на гарда. Гардистите стоеја покрај претседателот."},{"word":"гарнизон","type":"м.","description":"Дел од војска сместен на едно место заради обука или обезбедување. Целиот гарнизон се преместуваше на друго место."},{"word":"гарнир","type":"м.","description":"Додаток од зеленчук и др. кон главното јадење од месо или од риба. Со месото имаше богат гарнир."},{"word":"гарнира","type":"св. и несв.","description":"Дополни, дополнува, украси, украсува порција со месо или риба со разни додатоци од зеленчук и сл."},{"word":"гарнитура","type":"ж.","description":"Повеќе предмети што прават една целина; комплет. Гарнитура за седење."},{"word":"гарсониера","type":"ж.","description":"Мал, еднособен стан. Живееше во гарсониера во центарот на градот."},{"word":"гас","type":"м.","description":"Воздушесто тело чии честици се стремат да го исполнат сиот слободен простор; плин."},{"word":"гас","type":"м.","description":"Газија, петролеј (за ламба). Уличните светилки на гас светеа матно."},{"word":"гасен","type":"прид.","description":"Што се однесува на гас, што е со гас, што е наменет за заштита од гас. Гасна комора. Гас-маска."},{"word":"гасеница","type":"ж.","description":"Ларва на пеперутка."},{"word":"гасеничав","type":"прид.","description":"Што е како гасеница. Имаше гасеничав изглед."},{"word":"гасеничар","type":"м.","description":"Трактор или машина што се движи на гасеници. Гасеничарот ораше и ја подготвуваше земјата за садење пченка."},{"word":"гасеничен","type":"прид.","description":"Што потекнува, што припаѓа на гасеница."},{"word":"гаси","type":"несв.","description":"Прави нешто да престане да гори или да свети. Огнот полека се гасеше."},{"word":"гас-маска","type":"ж.","description":"Специјална маска за заштита од отровни гасови."},{"word":"гасне","type":"несв.","description":"Прави нешто да престане да гори или да свети. Ја гаснеше цигарата и ја гледаше."},{"word":"гасовит","type":"прид.","description":"Што е во вид на гас. Гасовита состојба."},{"word":"гасовод","type":"м.","description":"Направа за спроведување гас."},{"word":"гасометар","type":"м.","description":"Направа за мерење и за чување гас."},{"word":"гастарбајтер","type":"м.","description":"Работник во странство, имигрант. За Божик сите гастарбајтери се враќаа дома."},{"word":"гастритис","type":"м.","description":"Воспаление на желудникот."},{"word":"гастроном","type":"м.","description":"Добар познавач на храната и на начините на нејзиното подготвување."},{"word":"гастрономија","type":"ж.","description":"Вештина за подготвување разни видови јадења."},{"word":"гата","type":"несв.","description":"Прорекнува судбина, гледа, бае. Отиде да му гатаат на карти."},{"word":"гаталец","type":"м.","description":"Човек што гата, јасновидец; врач, бајач, пророк. Беше како гаталец кој чита судбина од дланка."},{"word":"гатанка","type":"ж.","description":"Краток опис на предмет, појава, суштество со цел да се разоткрие; загатка."},{"word":"гатер","type":"м.","description":"Машина за сечење, бичење дрва; машинска пила со повеќе сечила."},{"word":"гатерист","type":"м.","description":"Човек што работи на гатер."},{"word":"гатка","type":"ж.","description":"Кратка приказна, гатанка, загатка."},{"word":"гатне","type":"св.","description":"Загатне, навести. Ги гатна работите и ништо понатаму не кажа."},{"word":"гаф","type":"м.","description":"Голема грешка; глупава, нетактична, невнимателна постапка. Тогаш направи еден од најголемите гафови во својата политичка кариера."},{"word":"Гвадалупе","type":"м.","description":"Француски островски архипелаг во Карипско Море."},{"word":"Гвајана","type":"ж.","description":"Држава во Јужна Америка."},{"word":"Гватемала","type":"ж.","description":"Држава во Средна Америка."},{"word":"Гвинеја","type":"ж.","description":"Држава во Африка."},{"word":"Гвинеја-Бисао","type":"ж.","description":"Држава во Африка."},{"word":"Гдањск","type":"м.","description":"Град во Полска."},{"word":"Гевгелија","type":"ж.","description":"Град во Македонија."},{"word":"гег","type":"м.","description":"Шега, виц, трик. Беше познат по своите гегови."},{"word":"гега","type":"ж.","description":"Долг овчарски стап со кука на едниот крај што служи за фаќање на овците. Наместо овчарската гега, тој го зеде јатаганот."},{"word":"Гега","type":"м.","description":"Припадник на албанско племе."},{"word":"гегав","type":"прид.","description":"Што се гега. Гегава жена."},{"word":"гегало","type":"ср.","description":"Човек што се гега; ганѕало."},{"word":"гега се","type":"несв.","description":"Се ганѕа, се ниша при одење, шанта со нозете. Селанецот си одеше гегајќи се."},{"word":"гејзир","type":"м.","description":"Извор на топла вода од кој на определено време блика вода во голем водоскок."},{"word":"гејша","type":"ж.","description":"Традиционална јапонска забавувачка, танчарка, пејачка и музичарка којашто ги забавува гостите. Беше опкружен со прекрасни гејши."},{"word":"гел","type":"м.","description":"Желатинска маса; желе. Гел од алое. Гел за коса."},{"word":"гелендер","type":"м.","description":"Ограда на скали. Скалите беа дрвени, со бели гелендери."},{"word":"гем","type":"м.","description":"Во тенисот – дел од сетот."},{"word":"гемија","type":"ж.","description":"Лаѓа, брод. Беа како робови на гемија."},{"word":"гемиџија","type":"м.","description":"(арх.) Лаѓар, бродар. Работеше како гемиџија."},{"word":"ген","type":"м.","description":"Наследна единица којашто ги определува карактеристиките на потомците. Музиката им беше во гените."},{"word":"генеалогија","type":"ж.","description":"Историја на едно семејство; родослов. Истражувајќи ја генеалогијата на своето семејство, дојде до интересни податоци."},{"word":"генеза","type":"ж.","description":"Зачеток, настанување, потекло. Таму лежеше генезата на проблемот."},{"word":"генерал","type":"м.","description":"Висок офицерски чин, звање повисоко од полковник."},{"word":"генерален","type":"прид.","description":"Што е општ. Во тоа се состојат генералните забелешки за книгата."},{"word":"генерализација","type":"ж.","description":"Обопштување, наоѓање заеднички елементи. Се прави генерализација на проблемите."},{"word":"генерализира","type":"св. и несв.","description":"Обопшти, обопштува нешто. Може да се генерализира дека постојат две главни насоки."},{"word":"генералии","type":"и.","description":"Општи, лични податоци (име, датум, место на раѓање и сл.). Ги запиша своите генералии."},{"word":"генералитет","type":"м.","description":"Генералскиот состав на една војска. Одлуката се донесе од генералитетот."},{"word":"генералица","type":"ж.","description":"Жена на генерал."},{"word":"генералштаб","type":"м.","description":"Врховна команда на една војска. Беа избрани двајца нови членови на генералштабот."},{"word":"генералштабен","type":"прид.","description":"Што се однесува, што му припаѓа на генералштаб."},{"word":"генератор","type":"м.","description":"Апарат, машина што ја претвора механичката во електрична енергија. Во фабриката работеа три генератори."},{"word":"генерација","type":"ж.","description":"Сите родени во еден временски период кои претставуваат едно поколение. Генерацијата на дедо ми се борела на тој фронт."},{"word":"генерира","type":"св. и несв.","description":"Создаде, создава, роди, раѓа, предизвика, предизвикува нешто. Војната генерира чувство на страв кај луѓето."},{"word":"генетика","type":"ж.","description":"Наука за развитокот на организмите, за наследувањето определени особини и за нивната променливост. Хумана генетика."},{"word":"генетичар","type":"м.","description":"Човек што се занимава со генетика."},{"word":"гениј","type":"м.","description":"Човек со исклучителни способности, посебно надарен човек, голем талент, човек со голема дарба."},{"word":"генијален","type":"прид.","description":"Што е исклучителен, посебно надарен, талентиран, со голема дарба. Генијално дете."},{"word":"генитален","type":"прид.","description":"Што се однесува на гениталии. Генитална болест."},{"word":"гениталии","type":"и.","description":"Полови органи."},{"word":"геноцид","type":"м.","description":"Систематско уништување, истребување на определена група луѓе поради расни, верски или национални причини. Се вршеше геноцид на еврејскиот народ."},{"word":"геноциден","type":"прид.","description":"Што се однесува на геноцид."},{"word":"гео-","type":"претс.","description":"Како прв дел во сложенки со значење земја, земјен, во врска со земја, на пр.: геоботаника, географија, геологија, геофизика."},{"word":"геоботаника","type":"ж.","description":"Наука што се занимава со проучување на распространетоста на определени видови растенија."},{"word":"геоботаничар","type":"м.","description":"Човек што се занимава со геоботаника."},{"word":"географ","type":"м.","description":"Човек што се занимава со географија."},{"word":"географија","type":"ж.","description":"Наука за Земјата, нејзините особености, територијалната распространетост на населението и живите организми, условите за живот; земјопис. Биолошка географија. Политичка географија. Физичка географија."},{"word":"геодезија","type":"ж.","description":"Наука за мерење земјени површини, обично за картографски, стопански и воени цели."},{"word":"геодет","type":"м.","description":"Човек што се занимава со геодезија."},{"word":"геолог","type":"м.","description":"Човек што се занимава со геологија."},{"word":"геологија","type":"ж.","description":"Наука за настанувањето, составот и градбата на Земјата."},{"word":"геометар","type":"м.","description":"Човек што се занимава со мерење земјиште."},{"word":"геометрија","type":"ж.","description":"Дел од математиката што се занимава со просторните форми, односно со геометриските тела, површини, линии и точки, нивното мерење и нивниот меѓусебен однос. Нацртна геометрија."},{"word":"геополитика","type":"ж.","description":"Наука што го проучува влијанието на географската положба на една земја врз нејзиниот општествен и политички живот."},{"word":"георгина","type":"ж.","description":"Украсно растение со крупни цветови, слично на роза, по потекло од Мексико; далија; Dahlia variabilis."},{"word":"геофизика","type":"ж.","description":"Наука за физичките особини и процеси на Земјата и во неа."},{"word":"геоцентризам","type":"м.","description":"Застарено сфаќање за Земјата како центар на вселената околу кој се вртат сите небесни тела."},{"word":"геоцентричен","type":"прид.","description":"Што се однесува на центарот на Земјата."},{"word":"гепард","type":"м.","description":"Вид диво животно со дамки по телото, со високи нозе и со мала глава, познато како најбрзо, од фамилијата мачки, распространето во Африка и во Југозападна Азија; Acimonyx jubatus."},{"word":"геријатрија","type":"ж.","description":"Дел од медицината што се занимава со болестите што доаѓаат со стареењето, нивното лекување и профилактика."},{"word":"герила","type":"ж.","description":"Мали борбени групи што најчесто дејствуваат од заседи во непристапни предели против, обично, надмоќниот непријател, а избегнуваат отворена борба. Ѝ припаѓаше на герилата."},{"word":"герилец","type":"м.","description":"Припадник на герила."},{"word":"Герман","type":"м.","description":"Планина во Македонија."},{"word":"Герман","type":"м.","description":"Припадник на древна група племиња, од кои потекнува германската група индоевропски народи."},{"word":"германизам","type":"м.","description":"Особеност на германскиот јазик; збор или јазична конструкција карактеристична за германскиот јазик, а преземена во друг јазик."},{"word":"Германија","type":"ж.","description":"Држава во Европа."},{"word":"германист","type":"м.","description":"Тој што се занимава со германистика."},{"word":"германистика","type":"ж.","description":"Наука што се занимава со проучување на јазиците, книжевноста и историјата на германските народи."},{"word":"геронтолог","type":"м.","description":"Човек што се занимава со геронтологија."},{"word":"геронтологија","type":"ж.","description":"Дел од медицината што се занимава со процесот на стареење, со социолошките и со економските проблеми на старите луѓе."},{"word":"гесло","type":"ср.","description":"Збор или израз што претставува водечка мисла; мото, девиза, парола. Ним гесло им беше слободата на духот."},{"word":"гест","type":"м.","description":"Движење со телото, обично со раката. Децата ги подадоа рацете со оној професионален гест, со кој се пита леб."},{"word":"гестаповец","type":"м.","description":"Припадник на тајната полиција Гестапо во времето на владеењето на Хитлер (1933 – 1945)."},{"word":"гестикулација","type":"ж.","description":"Движење со телото, обично со рацете. Кога зборуваше, беше многу интересен поради гестикулациите што ги правеше со рацете."},{"word":"гестикулира","type":"несв.","description":"Прави гестикулација. Актерот премногу гестикулираше на сцената."},{"word":"Гетеборг","type":"м.","description":"Град во Шведска."},{"word":"Гетинген","type":"м.","description":"Град во Германија"},{"word":"гето","type":"ср.","description":"Градска населба населена со Евреи, а во поново време секоја градска населба населена со луѓе дискриминирани на расна, верска или национална основа. Црнечко гето. Еврејско гето."},{"word":"ги","type":"зам.","description":"Кратка форма за директен објект од личните заменки тие, они; се употребува сама или заедно со долгата форма – нив ги; Ќе ги береме костените. Нив ги чекаме."},{"word":"гиба","type":"несв.","description":"Допира, пипа. Не гибај ме!"},{"word":"гибач","type":"м.","description":"Човек што гиба."},{"word":"гибел","type":"ж.","description":"Неприродна смрт, уништување, пропаст. Атомската војна може да биде гибел за целиот свет."},{"word":"гибелен","type":"прид.","description":"Што е во врска со гибел, што предизвикува гибел. Гибелна постапка."},{"word":"гибне","type":"св.","description":"Допре, пипне. Тој се згрчи уште повеќе, та лицето, речиси, му ги гибна колената. Нејзината коса му го гибна лицето и тој се наежи."},{"word":"Гибралтар","type":"м.","description":"Британска прекуморска територија сместена на најјужната точка од Пиринејскиот Полуостров."},{"word":"Гибралтарски Проток","type":"м.","description":"Морски проток кој ги поврзува Атлантскиот Океан и Средоземното Море, а ги раздвојува Шпанија и Гибралтар во Европа од Мароко во Африка."},{"word":"гигант","type":"м.","description":"Човек, живо суштество, растение со голем раст, предмет со големи размери. Од другите двајца едниот беше како гигант, а другиот како кепец."},{"word":"Гиза","type":"ж.","description":"Предградие на Каиро, Египет."},{"word":"гиздав","type":"прид.","description":"Што е дотеран, накитен. Гиздава жена."},{"word":"гиздавец","type":"м.","description":"Човек што посветува големо внимание на изгледот, претерано дотеран човек. Изгледаше како прав гиздавец."},{"word":"гиздало","type":"ср.","description":"Предмети за гиздење. Користеше секакви гиздала."},{"word":"гизди","type":"несв.","description":"Кити, дотерува, украсува. Го гиздеше девојчето кога одеа в црква."},{"word":"Гијана","type":"ж.","description":"Област во Јужна Америка"},{"word":"гилотина","type":"ж.","description":"Направа за отсекување глава на осудениците на смрт."},{"word":"гилотинира","type":"несв.","description":"Отсече, отсекува глава на гилотина. Осудениците беа гилотинирани."},{"word":"гимназија","type":"ж.","description":"Средно училиште за општо образование. Се запиша во најдобрата гимназија во градот."},{"word":"гимназист","type":"м.","description":"Ученик во гимназија. За време на празниците сите гимназисти го напуштаа интернатот."},{"word":"гимнастика","type":"ж.","description":"Физички вежби што служат за развивање и за одржување на мускулатурата на телото. Секое утро правевме гимнастика."},{"word":"гимнастицира","type":"несв.","description":"Прави гимнастички вежби; вежба. Гимнастицира за да се загрее."},{"word":"гимнастичар","type":"м.","description":"Човек што се занимава со гимнастика."},{"word":"гине","type":"несв.","description":"Губи живот на неприроден начин. Постојано гинеа луѓе, меѓу нив и деца."},{"word":"гинее","type":"несв.","description":"Губи време, денгуби. Се контеше и гинееше секогаш доцна ноќе."},{"word":"гинејачка","type":"ж.","description":"Губење време, денгубење. Од гинејачка ниедна работа не завршуваше."},{"word":"гинеколог","type":"м.","description":"Лекар специјалист по гинекологија. Матичен гинеколог."},{"word":"гинекологија","type":"ж.","description":"Дел од медицината што ги проучува женските полови и репродуктивни органи, нивните заболувања и нивното лекување."},{"word":"гинеколошки","type":"прид.","description":"Што се однесува на гинекологија и на гинеколог. Гинеколошки преглед."},{"word":"гипс","type":"м.","description":"Минерал со бела, жолтеникава или сивкава боја што се употребува во моделарството, во градежништвото, во медицината (хируршки завој) и сл. Ја скрши раката и му ставија гипс."},{"word":"гипсар","type":"м.","description":"Занаетчија што се занимава со изработка на предмети од гипс."},{"word":"гипсен","type":"прид.","description":"Што е направен од гипс. Гипсена плоча."},{"word":"гипсира","type":"св. и несв.","description":"Изработи, изработува нешто од/со гипс. Гипсарите ги гипсираа ѕидовите."},{"word":"гипсотека","type":"ж.","description":"Збирка од скулпторски работи изработени од гипс. Музејската гипсотека беше многу богата."},{"word":"гирланда","type":"ж.","description":"Сплетена низа од цвеќиња, лисја, цветови од хартија, украси и др. што служи за украсување. На главата имаше малечка гирланда од цветчиња."},{"word":"гитара","type":"ж.","description":"Музички инструмент со шест до десет жици. Електрична гитара. Бас-гитара. Класична гитара."},{"word":"гитарист","type":"м.","description":"Музичар што свири на гитара. Тој беше добар гитарист."},{"word":"глава","type":"ж.","description":"Дел од телото на човек или на животно во кој се наоѓа мозокот. Ги наполни градите со воздух и ја нурна главата во водата."},{"word":"глават","type":"прид.","description":"Што има необично голема глава. Главати, озабени булдози ми ги глодаа рацете и нозете."},{"word":"главатар","type":"м.","description":"Човек што е главен во некоја заедница, општество и сл.; поглавар, главешина, старешина, водач. Јас сум зачетник на буната и главатар на војската."},{"word":"главатарство","type":"ср.","description":"Дејност на главатар; старешинство."},{"word":"главен","type":"прид.","description":"Што е прв по важност, што е решавачки, битен, суштествен, основен, централен. Тој е главна личност во романот."},{"word":"главеник","type":"м.","description":"Човек што се глави за работа; слуга, наемник. Преку лето имаше повеќе главеници на имотот."},{"word":"главест","type":"прид.","description":"глават. Беше и главест и мешлест."},{"word":"главечки","type":"прил.","description":"Со главата надолу. Сите ќе одиме главечки во бездна."},{"word":"главешина","type":"м.","description":"Поглавар, главар, старешина, водач; Главешините на охридската чаршија сакаа да се оградат од настаните."},{"word":"глави","type":"св.","description":"Најми некого за работа на определено време. Неговиот татко бил принуден да го глави за козарче."},{"word":"главина","type":"ж.","description":"Средиштен дел на тркало."},{"word":"главица","type":"ж.","description":"Тркалезен дел од некои растенија. Пикнаа во една торба еден пешник леб и три главици кромид и кинисаа."},{"word":"главичка","type":"ж.","description":"Дем. од глава."},{"word":"главнина","type":"ж.","description":"Поголем дел од нешто. Главнината од парите им беше в банка."},{"word":"главно","type":"прил.","description":"На прво место; првенствено, обично, важно. Главно е да ја почнеш работата."},{"word":"главоболка","type":"ж.","description":"Болка во главата. Ужасната главоболка ја тераше на повраќање."},{"word":"главонози","type":"м.","description":"Морски мекотели со краци што им служат за фаќање плен и сл.; Cephalopoda."},{"word":"главосек","type":"м.","description":"Човек што сече глави; крвник, џелат. Не сакав да станам главосек и тиранин."},{"word":"главуч","type":"м.","description":"(пејор.) Човек со голема глава. Го викавме главуч зашто имаше голема глава."},{"word":"глагол","type":"м.","description":"Вид менлив збор што означува дејство или состојба: оди; спие; пее; тагува и сл."},{"word":"глаголи","type":"несв.","description":"Зборува, разговара. Монахот глаголеше молитва."},{"word":"глаголив","type":"прид.","description":"Што е зборлив, разговорлив. Попот беше глаголив."},{"word":"глаголица","type":"ж.","description":"Првата словенска азбука, составена од браќата Кирил и Методиј во IX век, којашто содржела 38 букви и на која биле напишани најстарите црковни книги."},{"word":"глаголски","type":"прид.","description":"Што се однесува на глагол, што содржи глагол. Глаголски прилог. Глаголска именка. Глаголска конструкција."},{"word":"глаголски","type":"прид.","description":"Што се однесува на глаголица, што содржи глаголица. Глаголски текст."},{"word":"глад","type":"м.","description":"Чувство на потреба, неопходност од храна. Беше свесен само за онаа прва вистински сетена болка на гладот во својот стомак."},{"word":"гладен","type":"прид.","description":"Што чувствува глад; ненајаден. Многу сум гладен, од вчера ништо не сум јадел."},{"word":"гладијатор","type":"м.","description":"Роб или осуденик (во Римското Царство) обучен да се бори со други како него или со диви ѕверови пред публика во голема арена. Лавот и гладијаторот крваво се бореа во арената."},{"word":"гладиола","type":"ж.","description":"Украсно растение со право високо стебло и цветови на него кои можат да бидат во разни бои; Gladiolus."},{"word":"гладник","type":"м.","description":"Гладен човек. Јас барав, кутрата, како гладник – залак леб, како жеден – капка вода."},{"word":"гладува","type":"несв.","description":"Чувствува недостиг од храна во подолг временски период. Цела зима гладуваа."},{"word":"Глазгов","type":"м.","description":"Град во Шкотска, Велика Британија."},{"word":"глазира","type":"св. и несв.","description":"Премачка, премачкува со глазура. Фасадата на куќата ја глазира секоја пролет."},{"word":"глазура","type":"ж.","description":"Слој од сјајна смеса со кој се премачкуваат определени предмети заради поголема цврстина, непропустливост или сјај. Керамичките садови имаа сјајна глазура."},{"word":"гламна","type":"ж.","description":"Големо парче недогорено дрво. По обредот луѓето собирале изгорени гламни или јагленчиња и ги носеле дома."},{"word":"гламница","type":"ж.","description":"Вид болест кај житата при што тие или изумираат или заостануваат во натамошниот раст; Ustilago и Tilletia levis."},{"word":"гламновица","type":"ж.","description":"Голема гламна, недогорена цепеница."},{"word":"гламноса","type":"св.","description":"Изгори, поцрни. Гламносаа гредите во куќата."},{"word":"гламносан","type":"прид.","description":"Што е изгорен, поцрнет. Гламносана куќа."},{"word":"глас","type":"м.","description":"а) Звук што се создава во грлото со помош на гласилките при зборување, при пеење и сл. Силен глас. б) (лингв.) Најмал елемент на јазикот – согласка, самогласка."},{"word":"гласа","type":"несв.","description":"Се изјаснува за определено политичко, државно или административно прашање со кревање рака или по писмен пат. Гласај така како совеста што ти наложува, а не против!"},{"word":"гласач","type":"м.","description":"Лице што гласа, што има право на глас. Гласачите масовно се упатија кон гласачките места."},{"word":"гласеж","type":"м.","description":"Изговор на определени гласови. Гласежот на ќ, ѓ треба да се бара меѓу гласежот на смекнатите к, г и..."},{"word":"гласен","type":"прид.","description":"Што може да се чуе; чуен, звучен. Гласните разговори доаѓаа од улицата."},{"word":"гласи","type":"несв.","description":"Штима инструмент. Маестрото ја гласеше виолината."},{"word":"гласи","type":"несв.","description":"Пушта глас. Гласеше песната на сватовите."},{"word":"гласи","type":"несв.","description":"Соопштува, значи, звучи, содржи, изгледа некако. Во старата верзија ова место гласи вака..."},{"word":"гласилка","type":"ж.","description":"Дел од говорниот апарат; гласни жици. Нешто ме стегна во гркланов, ми ги вклешти гласилките."},{"word":"гласник","type":"м.","description":"Известувач, пренесувач на гласови, на вести. Преку гласник било известено дека жена му родила две дечиња."},{"word":"гласноговорник","type":"м.","description":"Човек што е задолжен да изнесува нечии ставови; застапник. Тој е гласноговорник на сиромасите."},{"word":"гласовен","type":"прид.","description":"Што е составен од гласови, што се однесува на гласови. Гласовен систем. Гласовни можности."},{"word":"гласовит","type":"прид.","description":"Што има силен глас. Зборуваше силно зашто беше гласовит."},{"word":"глеѓ","type":"ж.","description":"Смеса за премачкување порцелански, керамички и глинени предмети заради заштита и сјај; глазура. Садовите беа премачкани со глеѓ и светеа."},{"word":"глеѓоса","type":"св.","description":"Премачка со глеѓ. Глеѓоса неколку садови и седна."},{"word":"гледа","type":"несв.","description":"Насочува поглед кон некого или кон нешто. Таа со раширени очи гледаше во девојката што лежеше."},{"word":"гледалиште","type":"ср.","description":"Простор во театар, во опера и сл. предвиден за публика. Спроти бината имаше гледалиште со клупи."},{"word":"гледан","type":"прид.","description":"Што е негуван, чуван. Детето беше добро гледано."},{"word":"гледач","type":"м.","description":"Човек што гледа некаква претстава, филм и сл., поединец од публика. Кога се појави тој со својот танец, гледачите се поттргнаа назад."},{"word":"гледен","type":"прид.","description":"Само во изразот гледна точка;"},{"word":"гледиште","type":"ср.","description":"Определен начин на размислување, становиште, стојалиште, гледна точка. Тој понекогаш сопственото разбирање на нештата го ставаше пред гледиштето на колективот."},{"word":"глека","type":"несв.","description":"Јаде полека, сосила. Го глекаше корчето леб."},{"word":"глекав","type":"прид.","description":"Што е премногу мек, леплив, кашав како леб; недопечен. Глекави кравајчиња."},{"word":"глетка","type":"несв.","description":"Гледа по малку. Детето си глеткаше наоколу."},{"word":"глетка","type":"ж.","description":"Поглед, видик. Пред нив имаше глетка заради која сепак вредело да се дојде."},{"word":"глечер","type":"м.","description":"Дебел слој мраз во високите планини и поларните области што бавно се движи надолу; ледник. Некои глечери се движат и до 30 м на ден."},{"word":"глиб","type":"м.","description":"Кал. Колата заглави во глибот."},{"word":"глибав","type":"прид.","description":"Каллив. Одеа по глибавата полјанка."},{"word":"гликоза","type":"ж.","description":"Материја што служи за добивање енергија кај живите организми, шеќер; гроздов шеќер"},{"word":"глина","type":"ж.","description":"Вид леплива земја со кафеава, жолта или црвена боја што со печење се стврднува и се користи за изработка на ќерамиди, тули, садови и др. Грнчарот правеше садови од глина."},{"word":"глинен","type":"прид.","description":"Што е направен од глина. Глинени садови."},{"word":"глиновит","type":"прид.","description":"Што содржи глина. Глиновита земја."},{"word":"глисер","type":"м.","description":"Брз моторен чамец. По езерото се возеа со глисер."},{"word":"глиста","type":"ж.","description":"Црв што живее во цревата на луѓето и на животните или во земја. На дечињата, во студените и влажни куќарки, им се подуваа мешињата од глисти. Дождовна глиста."},{"word":"глистоса","type":"св.","description":"Добие глисти. Глистосаа неколку овци од стадото."},{"word":"глистосан","type":"прид.","description":"Што е со глисти. Глистосана земја."},{"word":"глицерин","type":"м.","description":"Безбојна, густа течност што се добива со преработка на животински и на растителни масла, а се употребува во медицината, козметиката, техниката итн."},{"word":"глоб","type":"м.","description":"Очна дупка. Очите му беа дробни, кафеави и се слизгаа со необична леснотија од едниот до другиот крај во глобовите."},{"word":"глоба","type":"ж.","description":"Парична казна. За секој прекршок се плаќаше глоба."},{"word":"глобала","type":"и.","description":"Во составот – во глобала: Целосно, општо. Во глобала се согласувам со предлогот."},{"word":"глобален","type":"прид.","description":"Што е целокупен, вкупен, сеопшт. Во овој осврт авторот дава глобален преглед на поранешната и на сегашната состојба."},{"word":"глоби","type":"св. и несв.","description":"Казни, казнува парично. Собирачите на данок глобат, селаните се бунат."},{"word":"Глобочица","type":"ж.","description":"Вештачко езеро во Македонија."},{"word":"глобус","type":"м.","description":"Модел на Земјината топка со обележана географска карта на него што се врти околу оска и служи како нагледно средство во наставата по географија."},{"word":"глог","type":"м.","description":"Шумско овошно дрво со трње и со месести црвени плодови; Crataegus. Меѓу глоговите и шиповите се тегнеше широкиот коњски пат."},{"word":"глогинка","type":"ж.","description":"Плод на глог. Отиде да си касне уште некоја останата зрела глогинка."},{"word":"глогов","type":"прид.","description":"Што потекнува од глог, што му припаѓа на глог. Глогово гранче. Глогови плодови."},{"word":"глоговец","type":"м.","description":"Вид пеперуга, во фаза на гасеница ги напаѓа јаболкницата, крушата, сливата, а од шумските дрвја само глогот; Aporia crataegi L."},{"word":"глоговица","type":"ж.","description":"Глогов стап."},{"word":"глода","type":"несв.","description":"Гризе, нагризува, кине со заби нешто тврдо. Глувците глодаа по таванот."},{"word":"глодач","type":"м.","description":"Животно со специфична градба на забите: има силно развиени по еден пар секачи од горната и од долната вилица, а спаѓа во класата цицачи; Rodentia: глушец, зајак и сл."},{"word":"глорификатор","type":"м.","description":"Човек што глорификува некого. Тој се јавува како глорификатор на патријархалниот ред и морал."},{"word":"глорификација","type":"ж.","description":"Славење, величање, воздигнување. Тука имаме глорификација на силата и на јунаштината."},{"word":"глорификува","type":"несв.","description":"Слави, велича, воздигнува. Во расказот се глорификуваат неговите идеи."},{"word":"глотеж","type":"м.","description":"Нешто што е нечисто, загадено."},{"word":"глотен","type":"прид.","description":"За жито – што има глотеж; нечист. Житото беше глотно."},{"word":"глоти","type":"несв.","description":"Валка, загадува. Не глоти ми ја куќата."},{"word":"глотка","type":"ж.","description":"Нечистотија, раска. Глотка во окото. Во млекото паднале глотки."},{"word":"глоцун","type":"м.","description":"Црвен глог; Crataegus oxyacantha."},{"word":"глочка","type":"несв.","description":"За око – боцка, пече поради глотка. Окото ме глочка."},{"word":"глув","type":"прид.","description":"Што е лишен од слух, што не слуша. Не знаеше дека далеку се слуша неговиот барабан, бидејќи беше глув и на двете уши."},{"word":"глуварче","type":"ср.","description":"Растение со долга дршка, со жолти цветови кои се претвораат во пуфка составена од ситни семиња што ги разнесува ветрот; Taraxacum officinale."},{"word":"глувее","type":"несв.","description":"Станува глув, го губи слухот. Старецот сè повеќе глувееше."},{"word":"глувичок","type":"прид.","description":"Што е глув во помала мера;"},{"word":"глувонем","type":"прид.","description":"За човек – што не слуша и не зборува, односно што е лишен од слухот и од способноста за говор. Беше мошне убава, но глувонема."},{"word":"глувота","type":"ж.","description":"Состојба на глувост."},{"word":"глувотија","type":"ж.","description":"Состојба на глувост."},{"word":"глувтар","type":"м.","description":"Човек што слабо слуша, што недослушува."},{"word":"глувчарапче","type":"ср.","description":"Птица пејачка со мал раст; Troglodytes troglodytes."},{"word":"глувчарник","type":"м.","description":"Легло на глувци. Домаќинката го пронајде глувчарникот."},{"word":"глувче","type":"ср.","description":"Дем. од глушец."},{"word":"глувчев","type":"прид.","description":"Што се однесува на глушец, што му припаѓа на глушец. Глувчева дупка."},{"word":"глувчешки","type":"прид.","description":"Глувчешка опашка. Глувчешки мирис."},{"word":"глувчица","type":"ж.","description":"Женка на глушец;"},{"word":"глувчовина","type":"ж.","description":"Мирис на глувци. Мирисаше на глувчовина."},{"word":"глужд","type":"м.","description":"Зглоб што ги спојува стапалото и потколеничната коска. Си го искриви глуждот на темниот пат."},{"word":"глуждовит","type":"прид.","description":"За дрво – што има многу глуждови. Глуждовито дрво."},{"word":"глума","type":"ж.","description":"Драмска уметност, актерска игра. Со нејзината глума вистински го долови ликот што го играше."},{"word":"глумец","type":"м.","description":"Човек чиешто занимање е да игра, да глуми во театар, на филм и сл.; актер, артист. Тој беше најталентираниот глумец во театарот."},{"word":"глуми","type":"несв.","description":"Игра, претставува, доловува некаков лик во претстава, во филм и сл. Во претставата глумеше лик на разочаран човек."},{"word":"глупав","type":"прид.","description":"Што има ограничени умствени способности, ограничен, заостанат, тап. Беше многу убав, ама глупав како брат му."},{"word":"глупавичок","type":"прид.","description":"Што е глупав во помала мера; Малку е глупавичок, ама е добар."},{"word":"глупак","type":"м.","description":"Тој што е глупав."},{"word":"глутница","type":"ж.","description":"Група животни, обично волци, што се движат и напаѓаат заедно. Беше тоа една постојана глутница волци што се штенеше и живееше тука."},{"word":"глушец","type":"м.","description":"Мал глодач со долга тенка опашка што живее во близина на луѓето или во полињата. Полски глушец."},{"word":"глушина","type":"ж.","description":"(бот.) Тревесто растение што расте по нивите како плевел; Vicia varia."},{"word":"гљу!","type":"изв.","description":"За имитирање на гласот на мисирката."},{"word":"гљуга","type":"несв.","description":"За мисирка – испушта глас „гљу“."},{"word":"гмечалка","type":"ж.","description":"Направа за гмечење и за цедење грозје; преса."},{"word":"гмечач","type":"м.","description":"Човек што гмечи грозје."},{"word":"гмечи","type":"несв.","description":"а) Притиска, стега, стиска. Татко долго ја гмечеше цигарата меѓу прстите. б) За овошје и зеленчук – притиска, стиска со цел да исцеди сок. Го гмечеа грозјето во голема каца."},{"word":"гнас","type":"м.","description":"Само во изрази – одвратно, гадно. Ми е гнас. Му е гнас да го гледа."},{"word":"гнаса","type":"ж.","description":"Нечистотија. Исчисти ја таа гнаса по куќата!"},{"word":"гнасен","type":"прид.","description":"Што е нечист, валкан. Гнасна облека."},{"word":"гнаси","type":"несв.","description":"Валка, прави нешто да биде нечисто, неубаво. Ја гнасеше цела куќа."},{"word":"гнаслив","type":"прид.","description":"Што се гнаси од јадење и сл.; гадлив. Многу беше гнаслив, не ни проба од јадењето."},{"word":"гнасло","type":"м.","description":"Човек што се гнаси од јадење и сл. Што и да му дадеш, каков гнасло е, пак нема да јаде."},{"word":"гнасник","type":"м.","description":"Нечист, валкан човек. Во таа куќа сите беа гнасници."},{"word":"гнасота","type":"ж.","description":"гнаса, гнасотија."},{"word":"гнасотилак","type":"м.","description":"Нечисто, валкано, состојба на тоа што не е чисто."},{"word":"гнев","type":"м.","description":"Силна лутина, срдба, јарост. Беше исполнет со гнев поради неправдата."},{"word":"гневен","type":"прид.","description":"Што е исполнет со гнев, што чувствува гнев кон некого; лут. Беше гневен на сите."},{"word":"гневи","type":"несв.","description":"Лути, разгневува. Неговото однесување многу го гневеше."},{"word":"гневлив","type":"прид.","description":"Што често се разгневува, што е склон кон гнев. Гневлива жена."},{"word":"гнездест","type":"прид.","description":"Што е во вид на гнездо. Гнездеста шара."},{"word":"гнезди се","type":"несв.","description":"Прави гнездо. Птиците се гнездеа на дрвото."},{"word":"гнездо","type":"ср.","description":"Живеалиште на птици направено од слама и др., обично на дрво; седело. Сламка по сламка, пердувче по пердувче, дури земја со клунот пренесува, само гнездото да му биде поцврсто и потопло."},{"word":"гнет","type":"м.","description":"Поробување, мачење, измачување, потиснување. Над некои од нив се врши геноцид и најсуров гнет."},{"word":"гнетач","type":"м.","description":"Човек што гнете."},{"word":"гнете","type":"несв.","description":"Става, полни нешто некаде со притискање, со гмечење. Торбата ја гнетеше со алишта."},{"word":"гнетеж","type":"м.","description":"гнет."},{"word":"гнида","type":"ж.","description":"Јајце од вошка. Во косата ѝ светкаа гнидите."},{"word":"гнидав","type":"прид.","description":"Што има гниди. Гнидави деца играа пред куќата."},{"word":"гнидоса","type":"св.","description":"Се наполни со гниди. Децата гнидосаа во косите."},{"word":"гние","type":"несв.","description":"Се распаѓа под дејство на микроорганизми, обично во влажна средина; се расипува. Мирисаше на испаѓани муренки што гнијат."},{"word":"гнил","type":"прид.","description":"За органски материи – што го завршил процесот на гниење, распаѓање под дејство на микроорганизми. Гнило овошје. Гнило дрво."},{"word":"гнилеж","type":"м.","description":"Состојба или својство на она што е гнило. Мириса на гнилеж."},{"word":"гнилец","type":"зам.","description":"Болест кај пчелите чијшто причинител е микроскопски ситен органи"},{"word":"гнилоса","type":"св.","description":"Стане гнил. Штицата на скалилото беше гнилосана."},{"word":"гноен","type":"прид.","description":"Што е исполнет со гној. Раните им беа крвави и гнојни."},{"word":"гнои","type":"несв.","description":"За рана – се исполнува со гној, станува гнојна. Прстот ми гноеше."},{"word":"гној","type":"м.","description":"Густа жолтеникава течност што се создава при воспаление или при гниење на дел од човечки или од животински организам. На раната се гледаше гној."},{"word":"гнојарник","type":"м.","description":"Место каде што се собира гнојот. Собираше гној од гнојарникот."},{"word":"гнојница","type":"ж.","description":"Воспалена пора исполнета со гној што избива на површината на кожата. Лицето ѝ беше полно со гнојници."},{"word":"гнојоса","type":"св.","description":"Исполни со гној, загнои. Раните му беа гнојосани."},{"word":"гнома","type":"ж.","description":"Мудра изрека, сентенција, поука."},{"word":"гносеологија","type":"ж.","description":"Теорија за спознанието."},{"word":"го","type":"зам.","description":"Кратка форма за директен објект од личните заменки тој, он; се употребува сама или заедно со долгата форма – него го; Го виде ли подарокот? Него го сакам."},{"word":"Гоби","type":"ср.","description":"Пустина во Монголија."},{"word":"гоблен","type":"м.","description":"Уметничка ракотворба, ткаена или везена слика што се користи како декорација на ѕидовите. Таа цела година го везеше гобленот „Тајната вечера“."},{"word":"говедар","type":"м.","description":"Тој што се занимава со пасење говеда. Го будеше говедарот за да ги потера селските говеда на пасење."},{"word":"говедарник","type":"м.","description":"Просторија во која се затвораат, се чуваат говеда; обор. Навечер говедата ги прибираше во говедарникот."},{"word":"говедарство","type":"ср.","description":"Одгледување говеда како гранка на сточарството."},{"word":"говедо","type":"ср.","description":"Домашно тревопасно животно што се одгледува заради млеко и месо, а се користи и за работа."},{"word":"говедски","type":"прид.","description":"Што потекнува од говедо. Говедско месо."},{"word":"говор","type":"м.","description":"(лингв.) Начин за разбирање меѓу луѓето со помош на артикулирани гласови; устен јазик."},{"word":"говорен","type":"прид.","description":"Што се однесува на говор. Говорен апарат. Говорна емисија. Говорни особености."},{"word":"говори","type":"несв.","description":"Држи говор, држи беседа; предава. Претседателот говореше за актуелните проблеми во државата."},{"word":"говорител","type":"м.","description":"Зборувач на еден јазик. Роден говорител."},{"word":"говорлив","type":"прид.","description":"Што говори многу, што сака многу да зборува; зборлив. Жените беа говорливи."},{"word":"говорник","type":"м.","description":"Човек што држи говор; оратор, беседник, предавач. На трибината говорникот наврапито се качи: говореше долго."},{"word":"говорница","type":"ж.","description":"Место од каде што се држи говор. Говорникот се качи на говорницата."},{"word":"говорништво","type":"ср.","description":"Вештина за држење говори; беседништво. Не го биваше за говорништво."},{"word":"-годе","type":"претс.","description":"Само како втор дел што доаѓа со прашални или со лично-предметни заменки, заменски придавки и прилози и внесува значење на неопределеност: кај-годе, како-годе, кој-годе, каков-годе, што-годе."},{"word":"годи","type":"несв.","description":"Угодува некому, оди по нечија волја. Мајката им годеше на ќерките, а таткото на синовите."},{"word":"годи","type":"несв.","description":"Готви, подготвува, токми. Ја годеа куќата за продавање."},{"word":"година","type":"ж.","description":"Време во кое Земјата свртува цел круг околу Сонцето, од 1 јануари до 31 декември."},{"word":"годинава","type":"прил.","description":"Во (текот на) оваа година. Годинава пролетта ќе задоцни."},{"word":"годинак","type":"м.","description":"Дете или животно на една година."},{"word":"годинашен","type":"прид.","description":"Што е од оваа година. Годинашна ракија. Годинашно вино. Годинашна жетва."},{"word":"годишен","type":"прид.","description":"Што се однесува на време до една година. Годишен зборник. Годишен концерт. Годишен извештај."},{"word":"-годишник","type":"претс.","description":"Втор дел од сложенки со значење лице што има толку години колку што покажува бројот во првиот дел од сложенката. Триесетгодишник. Стогодишник."},{"word":"годишник","type":"м.","description":"Периодичен зборник што излегува еднаш годишно. Статистички годишник. Годишник на Филолошкиот факултет."},{"word":"-годишнина","type":"претс.","description":"Втор дел од сложенки со значење дека од некој временски период се поминати толку години колку што покажува бројот во првиот дел од сложенката. Стогодишнина од објавувањето на книгата „За македонцките работи“."},{"word":"годишнина","type":"ж.","description":"Ден во годината што се одбележува поради некој значаен настан. Годишнина од Илинденското востание. Годишнина од смртта."},{"word":"годишно","type":"прил.","description":"За една година, секоја година. Ја посетуваше еднаш годишно. Зборникот излегува годишно."},{"word":"гоен","type":"прид.","description":"Што е добро хранет, здебелен. Гоена свиња."},{"word":"гозба","type":"ж.","description":"Свечен ручек или вечера. Имам намера да направам голема гозба за роденденот."},{"word":"гои","type":"несв.","description":"За домашни животни, добиток и живина – дебели, храни за да добие поголема тежина. Гоеше гуски и прасиња за Божик."},{"word":"гол","type":"прид.","description":"Што е без облека. Се капеа голи во морето."},{"word":"гол","type":"м.","description":"Простор на двата краја на спортскиот терен ограничен со дрвена конструкција (стативи) и мрежа во која треба да се уфрли топката."},{"word":"голак","type":"м.","description":"Сиромашен, беден човек; голтар. Што ве лаже овој ганѕало и голак?"},{"word":"Голак","type":"м.","description":"Планина во Македонија."},{"word":"Голан","type":"м.","description":"Област во Јордан, окупирана од Израел."},{"word":"голгетер","type":"м.","description":"Спортист што дава голови. Фудбалски голгетер."},{"word":"голгота","type":"ж.","description":"Тежок, мачен пат, исполнет со многу страдања (според Голгота, рид во близина на Ерусалим што го поминувал Исус Христос со крст на грбот на кој бил распнат). За да дојде до оваа позиција, помина низ страшни голготи."},{"word":"голее","type":"несв.","description":"Осиромашува, губи нешто. Дрвото голее. Планината голее."},{"word":"голем","type":"прид.","description":"Што е значителен по размер, по големина, по сила, по степен, по количество. Голем град. Голема буква. Голема среќа."},{"word":"Голем Град","type":"м.","description":"Остров во Преспанското Езеро, Македонија."},{"word":"големее","type":"несв.","description":"Расте, станува поголем. Денот големее во пролет."},{"word":"големец","type":"м.","description":"Човек на висока општествена положба. Човекот е со два факултета, сигурно е еден од првите големци."},{"word":"Големи Езера","type":"и.","description":"Група езера меѓу САД и Канада."},{"word":"големина","type":"ж.","description":"Размер. Чашите по големина беа сите различни. Децата се разликуваа по големина."},{"word":"Голем Кораб","type":"м.","description":"Планински врв во Македонија."},{"word":"големопоседник","type":"м.","description":"Сопственик на голем посед, на голем имот. Се собраа сите големопоседници на разговор."},{"word":"големство","type":"ср.","description":"Висока општествена положба. Не му значеше многу да дојде до некое големство во животот."},{"word":"Голешница","type":"ж.","description":"Планина во Македонија."},{"word":"голи","type":"несв.","description":"Прави нешто или некого гол, соголува. А, ти си еден од оние што ја голеа шумата."},{"word":"голина","type":"ж.","description":"Голо, соголено место. Далеку напред, каде што голината на сртот свива надолу, почнаа да никнуваат луѓе."},{"word":"голич","type":"м.","description":"Сиромашен, беден човек; голтар. Сите полјаци голичи биле, а бегови станале."},{"word":"голиштарец","type":"м.","description":"Пиле без пердуви. Седелото беше полно со пилиња голиштарци."},{"word":"голман","type":"м.","description":"Играч што го брани голот."},{"word":"голобрад","type":"прид.","description":"Што е без брада."},{"word":"головрат","type":"прид.","description":"За кокошка и сл. – што е со гол врат, без пердуви. Во гнездото имаше головрати пиленца."},{"word":"гологлав","type":"прид.","description":"Што е со гола глава, без капа. Тој беше гологлав, фесот го држеше в рака."},{"word":"гологлавечки","type":"прил.","description":"Како со гола глава, без капа, многу брзо, многу. Тие не спијат, не седнуваат, туку работат гологлавечки."},{"word":"голоград","type":"прид.","description":"Што е со голи гради. Трчаше голоград по снегот."},{"word":"голомразен","type":"прид.","description":"Што се одликува со голомразица. Сам одеше по пустите голомразни улици."},{"word":"голомразица","type":"ж.","description":"Студено време со мраз без снег; сувомразица. По улиците на градот имаше голомразица."},{"word":"голорак","type":"прид.","description":"Што е со голи раце; невооружен. Пукаа по голоракиот народ."},{"word":"голотија","type":"ж.","description":"Голо, необлечено тело. Без трошка срам ја покажуваше својата голотија пред луѓето."},{"word":"голта","type":"несв.","description":"Прима храна или течност преку устата во хранопроводникот. Беше тешко да се голта водата кога знаеш дека ја пиеш за да остане што помалку место за лебот. Долго ги џвакаше и полека ги голташе парчињата месо."},{"word":"голтар","type":"м.","description":"Сиромашен, беден човек. Знам нема да се здружиш со голтари и легачи на кои им тежи мотиката. Додека бев голтар, никој не ме мразеше."},{"word":"голтка","type":"ж.","description":"Количество течност што се голта наеднаш. Се напи неколку голтки вода и продолжи со работата. Чајот се пие голтка по голтка, полека."},{"word":"голтне","type":"св.","description":"Прими храна или течност; проголта. Ги голтна лековите во еден здив."},{"word":"голушка","type":"ж.","description":"Семка од овошје (кајсија, слива и др.). Ги плукаше голушките на сите страни."},{"word":"голф","type":"м.","description":"(спорт.) Англиска игра при која со дрвени палки се втеруваат топчиња во дупки."},{"word":"гомбел","type":"м.","description":"Питома коприва; Urtica dioica. Тој ги покрил свинските апежи со земја и со мек лист на копривата гомбел."},{"word":"гомнар","type":"м.","description":"Никаквец. Гомнар еден, ти ќе ми кажуваш што да правам!"},{"word":"гомнен","type":"прид.","description":"Што е со гомна. Гомнени пелени."},{"word":"гомненица","type":"ж.","description":"(вулг.) Нечистотија. Цел ден ги чистеше гомнениците во дворот."},{"word":"гомно","type":"ср.","description":"Измет, најчесто човечки."},{"word":"гонг","type":"м.","description":"Голем метален диск во кој се удира со дрвена палка. Ударите на гонгот го означија почетокот на вечерата."},{"word":"гондола","type":"ж.","description":"Венецијански чамец со издигнат клун, обично украсен, кој служи за пловење по каналите. Ја разгледувавме Венеција со гондоли."},{"word":"гондолиер","type":"м.","description":"Возач на гондола."},{"word":"гони","type":"несв.","description":"Брка некого, трча по некого со цел да го фати. А ти не мораш да возиш како некој да те гони."},{"word":"гонител","type":"м.","description":"Тој што гони некого со цел да го фати. Му се чинеше дека некои непознати гонители го гонат, или барем го следат."},{"word":"гонореја","type":"ж.","description":"Венерична болест; трипер."},{"word":"гора","type":"ж.","description":"Место обраснато со дрвја; шума. Јаворова гора. Гора зелена."},{"word":"горд","type":"прид.","description":"Што има високо мислење за себе. Та тие викаат по вас дека сте човек честољубив, горд."},{"word":"гордее се","type":"несв.","description":"Се чувствува горд. Со твојот успех се гордее целото училиште."},{"word":"горделив","type":"прид.","description":"Што е надмен, надуен. Беше горделив, напернат генерал."},{"word":"горделивец","type":"м.","description":"Човек што е горделив. Беше горделивец и не сакаше никаква помош."},{"word":"горе","type":"прил.","description":"Место што е високо во однос на друго место; долу. Горе во планината виеја волци."},{"word":"горе-","type":"претс.","description":"Како прв дел во сложени зборови со значење – пред тоа, претходно, порано: гореизложен, гореизнесен, горенаведен, гореспоменат, горепосочен и сл."},{"word":"горедолу","type":"прил.","description":"Приближно, околу. Резултатот е горе-долу ист"},{"word":"горен","type":"прид.","description":"Што е на високо место. Во десниот горен агол од вратата имаше издлабено мало дупче."},{"word":"горешник","type":"м.","description":"Деновите меѓу 30-ти јули и 5-ти август кои се сметаат за најтопли."},{"word":"горешт","type":"прид.","description":"Што е врел, жежок. Горешта вода. Горешто лето."},{"word":"горештина","type":"ж.","description":"Врелина, жештина, висока температура на воздухот. Летна горештина."},{"word":"горешти се","type":"несв.","description":"Се возбудува, се жешти. Стануваше сè побесен и пострвен, се виореше и се горештеше."},{"word":"гори","type":"несв.","description":"Е во оган, е запален. Куќата гореше сета во пламен."},{"word":"горивен","type":"прид.","description":"Што се однесува на гориво. Горивен материјал."},{"word":"гориво","type":"ср.","description":"Материјал или течност за горење, за греење; извор на енергија (бензин и др.). Му додаде гориво на моторот. Ја наполни печката со гориво."},{"word":"горила","type":"м.","description":"Голем човеколик мајмун со црно крзно; Gorilla. Најблиска сродност човекот има со шимпанзото и со горилата."},{"word":"горјанин","type":"м.","description":"Планински човек, шумски човек. Челичните тела на горјаните ги издржаа сите тие тортури и останаа живи."},{"word":"горко","type":"прил.","description":"Тешко, мачно."},{"word":"горлив","type":"прид.","description":"Што е жежок, важен, актуелен, итен. Горлив проблем. Горлива тема. Горлива дискусија."},{"word":"горненец","type":"м.","description":"Планинец, горјанин. Се симнаа горненците на разговор."},{"word":"горни","type":"прид.","description":"Во топоними – Горни Полог, Горни Сарај; горни крај: а) Дел од куќа; б) Дел од нива."},{"word":"горник","type":"м.","description":"Горен дел од облека. Го фати за горникот од кошулата и го потегна."},{"word":"горница","type":"ж.","description":"Вид листопадно дрво, самоник, со издолжени листови, бели цветови и ситни, тркалезни жолтокафеави плодови; дива круша; Pyrus amygdaliformis."},{"word":"Горно Езеро","type":"ср.","description":"Езеро во Северна Америка, од Големите Езера."},{"word":"горноземец","type":"м.","description":"Тој што живее во „горна земја“; планинец, горненец, горјанин. Луѓето што дојдоа беа горноземци."},{"word":"горнокраец","type":"м.","description":"Тој што е од горниот крај на селото; горномаалец. Се собраа горнокрајци и долнокрајци."},{"word":"горномаалец","type":"м.","description":"Тој што е од горно маало; горнокраец. Се делеа на горномаалци и долномаалци и во квечерините водеа жестоки боеви."},{"word":"горноселец","type":"м.","description":"Тој што е од горно село."},{"word":"горњак","type":"м.","description":"Планински ветер, обично студен; ...бура низ срцето рине, / горњакот лице ти гали."},{"word":"горовит","type":"прид.","description":"Што е обраснат со шума; шумовит. Трчаат елени низ горовит предел."},{"word":"горок","type":"прид.","description":"(ретко) горчлив."},{"word":"горолом","type":"м.","description":"Планинско место каде што ветрот ги турнал или ги навалил дрвјата. Во габеровата гора негде имаше густеж, негде горолом."},{"word":"гороломен","type":"прид.","description":"Обично за ветер – што е силен, што крши гори. Гороломен ветер."},{"word":"гороломник","type":"м.","description":"Голем, силен човек. Тој беше голем опасник и гороломник."},{"word":"гороцвет","type":"м.","description":"Род тревести ниски растенија со перјести, тесни лисје и црвен или жолтозлатест цвет; Adonis vernalis."},{"word":"гороцветен","type":"прид.","description":"Што е покриен, обраснат со гороцвет. Шеташе сред гороцветни полјани."},{"word":"горун","type":"м.","description":"Вид планински даб; Quercus sessiliflora."},{"word":"горчи","type":"несв.","description":"Има непријатен, горчлив вкус како пелин или како кинин. Многу од нив не се за јадење, горчат."},{"word":"горчило","type":"ср.","description":"Нешто што дава горчлив вкус. Истиот миг устата му се наполни со отровно горчило."},{"word":"горчина","type":"ж.","description":"Својство на тоа што има горчлив вкус."},{"word":"горчлив","type":"прид.","description":"Што има непријатен вкус на пелин, на кинин. Горчливи лекови. Горчлива трева. Горчливи маслинки."},{"word":"госпоѓа","type":"ж.","description":"вок. госпоѓо"},{"word":"госпоѓица","type":"ж.","description":"вок. госпоѓице"},{"word":"господ","type":"м.","description":"Вокатив господе и господи. Христијански бог. Во Господ се верува постојано и искрено, и кога нè помага, и кога одмага!"},{"word":"господар","type":"м.","description":"Владетел. Робови, покорувајте се на своите земски господари, со стравопочитување."},{"word":"господари","type":"несв.","description":"Владее, царува. Кралот господари со земјата."},{"word":"господарство","type":"ср.","description":"Својство на господар со имот и сл. Имаше наизменично господарство на двете држави."},{"word":"господен","type":"прид.","description":"Што се однесува на господ. Господна волја."},{"word":"господин","type":"м.","description":"вок. господине, вок. господо"},{"word":"господов","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на господ, што се однесува на господ. Господова работа."},{"word":"господски","type":"прил.","description":"На господски начин. Се однесуваше навистина господски."},{"word":"господски","type":"прид.","description":"Што доликува на господин, достоинствен, на високо ниво. Господска вечера. Господска куќа."},{"word":"господствен","type":"прид.","description":"Одот ѝ е погосподствен од стапките на Аврора."},{"word":"господство","type":"ср.","description":"Господско однесување; господска класа. Тоа е еден од оние луѓе што го носат своето господство со достоинство."},{"word":"господствува","type":"несв.","description":"Во светот господствува капиталот."},{"word":"господствувачки","type":"прид.","description":"Што господствува, што владее. Господствувачка класа."},{"word":"гости","type":"св. и несв.","description":"Пречека, пречекува, почести, почестува некого како гостин со јадење и со пиење. Ама нè гостија! Домаќините ве гостат со вино и со ракија."},{"word":"Гостивар","type":"м.","description":"Град во Македонија."},{"word":"гостилница","type":"ж.","description":"Мал ресторан во кој обично се служат традиционални јадења. Тие таму најчесто се угостители и држат мали гостилници."},{"word":"гостилничар","type":"м.","description":"Сопственик на гостилница; угостител. Стариот гостилничар го поздрави учтиво и го седна крај масата во аголот."},{"word":"гостин","type":"м.","description":"Човек дојден во посета или на гозба кај некого. Така е адет: невенчана невеста да не се појавува на трпезата пред гостите. Тој беше чест гостин кај мене."},{"word":"гостољубив","type":"прид.","description":"Гостољубиви домаќини."},{"word":"гостопримлив","type":"прид.","description":"Што сака гости; што со задоволство прима и пречекува гости; гостољубив. Гостопримливи луѓе."},{"word":"гостопримство","type":"ср.","description":"Срдечно примање гости; гостољубие. Наидовме на топло гостопримство од домаќините."},{"word":"гостува","type":"несв.","description":"Е гостин. Тој три дена гостуваше кај нас."},{"word":"Гот","type":"м.","description":"Припадник на група древни германски племиња."},{"word":"готварски","type":"прид.","description":"Што служи за готвење, што е во врска со готвење. Готварска сол."},{"word":"готварство","type":"ж.","description":"Вештина за приготвување јадења; кулинарство."},{"word":"готвач","type":"м.","description":"Лице чиешто занимање е да подготвува јадења; кулинар. Готвачите приготвуваа богата вечера."},{"word":"готвачница","type":"ж.","description":"Просторија каде што се подготвува храна; кујна. Готвачите не излегоа цела вечер од готвачницата."},{"word":"готвено","type":"ср.","description":"Приготвено, зготвено јадење; купечка или сува храна. Ние сакаме готвено, доста ни е од сува храна."},{"word":"готви","type":"несв.","description":"Прави, врши подготовки за нешто; подготвува. Селаните му готвеа голем пречек."},{"word":"готика","type":"ж.","description":"Стил на градба во Западна Европа од средниот век (по романтиката, а пред ренесансата) што се карактеризира со високи, издолжени градби, катедрали и сл."},{"word":"готица","type":"ж.","description":"Латинично писмо (азбука), настанато во времето на готиката, со остри, аглести букви."},{"word":"готов","type":"прид.","description":"Што е завршен, направен, изработен. Мостот е готов. Ручекот е готов."},{"word":"готован","type":"м.","description":"Човек што чека сè на готово; мрзливец. Тука не примаме готовани и арамолепци."},{"word":"готованство","type":"ср.","description":"Состојба на готован."},{"word":"готовина","type":"ж.","description":"Пари што се на располагање; готови пари. Трошеа штедливо од заостанатата готовина и постепено се зафаќаа со работа."},{"word":"готовност","type":"ж.","description":"Подготвеност, решеност, согласност нешто да се направи. Тој изрази готовност да ни помогне."},{"word":"гоштава","type":"несв.","description":"Гости, угостува, пречекува некого со јадење и со пиење. Ги фаќаше побратими, ги гоштаваше и им даваше пари."},{"word":"гоштавка","type":"ж.","description":"Гоштавање. Ја наместија трпезата во дворот и таму ја правеа гоштавката."},{"word":"граба","type":"несв.","description":"Зема нешто насилно, брзо. Го граба ножот од појас и се убива."},{"word":"грабадина","type":"несв.","description":"Трча. Тројката сложно грабадинаше по патот."},{"word":"грабач","type":"м.","description":"Тој што граба, што присвојува нешто што е туѓо; грабливец, ограбувач. Гледај ги, грабаат, грабаат. Грабачи!"},{"word":"грабеж","type":"м.","description":"Насилно одземање нешто туѓо; пљачка, крадење. Важеше за човек кој преку политиканство и грабеж стекнал име и богатство. Војната и грабежот одат заедно. Вчера беше извршен оружен грабеж на банка."},{"word":"грабежлив","type":"прид.","description":"Што граба, што има својство на грабежливец. Грабежлив човек."},{"word":"грабежливец","type":"м.","description":"Тој што граба, што присвојува нешто што е туѓо; грабач, грабливец."},{"word":"грабежливост","type":"ж.","description":"Својство на грабежливец."},{"word":"граби","type":"св. и несв.","description":"Ограби, ограбува. Луѓе од разни села го грабат богатството на езерото."},{"word":"граблив","type":"прид.","description":"Што сака да граба, што има својство на грабливец; грабежлив. Граблив човек."},{"word":"грабливец","type":"м.","description":"Тој што сака да граба; грабежливец. Сите грабливци од селото ги фатија."},{"word":"грабливка","type":"ж.","description":"грабливец. Слугинката се покажа како грабливка."},{"word":"грабне","type":"св.","description":"Одземе, земе нешто насилно, брзо. Скокна и ја грабна слушалката."},{"word":"грав","type":"м.","description":"Едногодишно зрнесто растение со плодови во мешунки што се користат за исхрана."},{"word":"гравер","type":"м.","description":"Занаетчија што гравира."},{"word":"гравиден","type":"прид.","description":"(обично во женски род) Бремена. Гравидна жена."},{"word":"гравидитет","type":"м.","description":"Бременост."},{"word":"гравира","type":"несв.","description":"Врежува букви и цртежи во метал, во камен и др. На мазната плоча гравираше секакви фигури."},{"word":"гравитација","type":"ж.","description":"Својство на меѓусебно привлекување на телата."},{"word":"гравитира","type":"несв.","description":"(физ.) Од силата на гравитацијата е привлекуван кон некоја точка или тело."},{"word":"гравура","type":"ж.","description":"Слика или натпис направен со гравирање. По другите ѕидови висеа неколку стари гравури."},{"word":"гравушка","type":"ж.","description":"Зрно грав. Бајачката ми фрли гравушки во тепсијата."},{"word":"гравче","type":"ср.","description":"Тавче-гравче."},{"word":"граѓа","type":"ж.","description":"Материјал за градење. Дрвена граѓа."},{"word":"граѓанец","type":"м.","description":"Жител на град. Дали е граѓанец или селанец?"},{"word":"граѓанин","type":"м.","description":"Жител, државјанин на една држава. Туристот беше граѓанин на Македонија."},{"word":"граѓанство","type":"ср.","description":"Население што живее во град или во држава. Го поздравија од името на целото граѓанство."},{"word":"грагор","type":"м.","description":"Ситни речни камчиња или добиени со дробење камен, кои се користат како градежен материјал; чакал. Се влегуваше низ една алеја посипана со грагор."},{"word":"грагорест","type":"прид.","description":"Што е како грагор. Таму имаше грагорести камчиња."},{"word":"грагоровит","type":"прид.","description":"Што има грагор, што е посипан со грагор. Одевме по едно грагоровито патче."},{"word":"грагорче","type":"ср.","description":"Јазик во ѕвонче."},{"word":"град","type":"м.","description":"Големо населено место што претставува административен, културен и стопански центар на некоја област. Таа имаше само едно ателје во срцето на стариот град. Скопје е главен град на Република Македонија."},{"word":"град","type":"м.","description":"Природна појава, смрзнати капки дожд. Годинава градот го столчи бостанот."},{"word":"града","type":"ж.","description":"Дојка, цицка кај жените. На сликата беше насликана една нимфа со огромни гради."},{"word":"градација","type":"ж.","description":"Постапно преминување од понизок степен кон повисок; степенување. Со тоа се определуваат градациите при оценувањето."},{"word":"градба","type":"ж.","description":"Градење некаков објект, ѕидање, изградба. Застана среде градбата и фати да витка цигара."},{"word":"градбен","type":"прид.","description":"Што се однесува на градба. Градбена скица."},{"word":"градеж","type":"м.","description":"градба_1_2"},{"word":"градежен","type":"прид.","description":"Што служи за градба, што се однесува на градење. Градежен материјал. Градежен инженер. Градежен работник."},{"word":"градежник","type":"м.","description":"Човек што се занимава со градење; градител."},{"word":"градежништво","type":"ср.","description":"Стопанска гранка чија дејност е градење објекти; изведување градежни работи."},{"word":"граден","type":"прид.","description":"Што се однесува на гради. Граден кош."},{"word":"градест","type":"прид.","description":"Што има развиени, широки гради. Човекот беше висок и градест."},{"word":"гради","type":"и.","description":"Преден дел на телото меѓу вратот и стомакот. Кошулата на градите му беше распетлана."},{"word":"гради","type":"несв.","description":"Прави, ѕида објект. Гради куќа. Гради мост. Гради зграда."},{"word":"градиво","type":"ср.","description":"Наставен материјал, содржини што треба да се научат. Градивото по математика за оваа година беше прилично тешко."},{"word":"градилиште","type":"ср.","description":"Место каде што се гради. Никаде да се види некое друго градилиште, ни да се чуе глас на мајстор или звук на мистрија."},{"word":"градина","type":"ж.","description":"Место каде што се одгледуваат цвеќиња, зеленчук и др.; бавча. Цветна градина. Овошна градина. Зеленчукова градина."},{"word":"градинар","type":"м.","description":"Човек што се занимава со одгледување цвеќиња, зеленчук и др. во градина; бавчанџија. Градинарите ги поливаа расадите."},{"word":"градинарство","type":"ср.","description":"Одгледување цвеќиња, зеленчук и други градинарски култури. Се занимаваше со градинарство."},{"word":"градинка","type":"ж.","description":"Дем. од градина."},{"word":"градител","type":"м.","description":"Ѕидар; архитект. Ќе ни требаат градители и каменоресци, копаничари и зографи."},{"word":"градиште","type":"ср.","description":"Урнатини од стар град или од тврдина."},{"word":"градник","type":"м.","description":"Дел од женска долна облека што служи за придржување, прицврстување, стегање на градите."},{"word":"градобитен","type":"прид.","description":"Што носи град, од кој ќе удри град; градоносен; Градобитен облак."},{"word":"градобитнина","type":"ж.","description":"Тоа што е оштетено, уништено од град."},{"word":"градоболен","type":"прид.","description":"Што има болни гради; туберкулозен."},{"word":"градоначалник","type":"м.","description":"Претседател на град, на општина. Ми рекоа да се јавам кај градоначалникот."},{"word":"градоносен","type":"прид.","description":"Што носи град; градобитен. Градоносен облак."},{"word":"градски","type":"прил.","description":"Што е како во град, на градски начин. Се однесува градски."},{"word":"Градско","type":"ср.","description":"Општина во Македонија."},{"word":"градуален","type":"прид.","description":"Постепен, степенуван. Ако некое својство се манифестира во различни степени кај членовите на една опозиција, опозицијата е градуална."},{"word":"градуира","type":"несв.","description":"Степенува, означува градуси."},{"word":"градус","type":"м.","description":"Степен."},{"word":"грака","type":"несв.","description":"Испушта звук што звучи „грак“, обично за птици (гаврани и сл.). Наоколу гракаа гаврани. Јато чавки пролетаа гракајќи."},{"word":"гракне","type":"св.","description":"Еднаш испушти звук „грак“. Гавранот гракна и одлета."},{"word":"гракот","type":"м.","description":"Звук на гракање. Од дрвјата се слушаше гракотот на гавраните."},{"word":"грам","type":"м.","description":"Основна единица за мерење тежина, илјадити дел од килограм."},{"word":"грамада","type":"ж.","description":"Куп, обично камења или дрва. Единствен знак дека тука биле куќи беа грамадите камења од нив."},{"word":"грамаден","type":"прид.","description":"Што е голем, крупен. Грамадна планина. Грамаден човек."},{"word":"граматика","type":"ж.","description":"(лингв.) Дел од лингвистиката во кој се проучуваат морфолошкиот и синтаксичкиот систем на даден јазик. Традиционална граматика. Историска граматика. Споредбена граматика."},{"word":"граматичар","type":"м.","description":"Човек што се занимава со граматика."},{"word":"грамота","type":"ж.","description":"Повелба, диплома, официјален документ. Најстар документ каде што се спомнува населбата е Калимановата грамота."},{"word":"грамотен","type":"прид.","description":"Што е писмен. Грамотен човек."},{"word":"грамофон","type":"м.","description":"Апарат што произведува звук со помош на специјални плочи и звучници."},{"word":"Гранада","type":"ж.","description":"Покраина во Шпанија."},{"word":"Гранада","type":"ж.","description":"Град во Шпанија."},{"word":"граната","type":"ж.","description":"Артилериска муниција полнета со експлозивен материјал. Грмеше од мини и гранати."},{"word":"гранатира","type":"св. и несв.","description":"Погоди, гаѓа, уништи, уништува со гранати. Го гранатираа градот."},{"word":"грандиозен","type":"прид.","description":"Што е огромен, величествен. Грандиозна конструкција. Грандиозен план. Грандиозен уметник."},{"word":"грандоман","type":"м.","description":"Човек што има претерано високо мислење за себеси; мегаломан."},{"word":"грандоманија","type":"ж.","description":"Манија за преувеличување на самиот себе и сопствената вредност; мегаломанија."},{"word":"гранит","type":"м.","description":"Исклучително цврст камен, сличен на мермер, што се користи како градежен материјал (за изработување споменици, надгробни плочи, фасади и др.). Патиштата беа поплочени со првокласен гранит."},{"word":"гранитен","type":"прид.","description":"Што е направен од гранит. Гранитна плоча. Гранитен споменик."},{"word":"граница","type":"ж.","description":"Линија што разделува држави, области и сл.; меѓа. Државна граница. Општинска граница. Граница меѓу две села. Граница меѓу поседи."},{"word":"граница","type":"ж.","description":"Вид даб со глуждовито стебло и со желади што висат на долги дршки на гранките; Quercus pedunculata."},{"word":"граничар","type":"м.","description":"Војник што ја чува државната граница. Граничарите вршеа засилена контрола на граничниот појас."},{"word":"граничен","type":"прид.","description":"Што е на граница, што се однесува на граница. Граничен појас."},{"word":"граничи се","type":"несв.","description":"Се наоѓа на граница, се допира еден до друг, се наоѓа еден до друг. Македонија се граничи со Грција."},{"word":"гранка","type":"ж.","description":"Ветка, вејка од дрво. Маслинова гранка."},{"word":"грановит","type":"прид.","description":"Што е разгранет. Грановито дрво."},{"word":"гранула","type":"ж.","description":"Зрнце. Лекот беше во гранули."},{"word":"гранулат","type":"м.","description":"Зрнест материјал; градежна маса во зрнца."},{"word":"гранулација","type":"ж.","description":"Претворање во зрнеста состојба."},{"word":"гранулом","type":"м.","description":"Воспалено место на ткивото во вид на зрно. Гранулом на заб."},{"word":"граор","type":"м.","description":"Растение во вид на разгранет ползавец, со темнокафеави или црни плодови во мешунки, што се користи како добиточна храна; Lathurus."},{"word":"граориште","type":"ср.","description":"Место, нива посадена со граор."},{"word":"граорка","type":"ж.","description":"Мешункасто растение од семејството; Onobrychis sativa."},{"word":"графа","type":"ж.","description":"Простор меѓу две вертикални линии во документи, формулари, графикони, крстозбори и сл."},{"word":"графика","type":"ж.","description":"Ознака за сите подрачја на цртање во уметноста и во индустријата (и техничко цртање и применета графика), како и за умножување со печатење."},{"word":"графикон","type":"м.","description":"Цртеж на кој сликовито се прикажани разни податоци, појави, резултати и сл."},{"word":"графит","type":"м.","description":"Минерал со црна боја што се употребува за правење моливи."},{"word":"графит","type":"м.","description":"Текст или цртеж на фасади на згради и на други објекти."},{"word":"графичар","type":"м.","description":"Човек, уметник што се занимава со графика."},{"word":"графички","type":"прид.","description":"Што се однесува на графика и на графикон. Графичка уметност. Графички работник. Графички приказ."},{"word":"графолог","type":"м.","description":"Човек што се занимава со графологија."},{"word":"графологија","type":"ж.","description":"Вештина за распознавање ракопис и толкување на психичките особености на авторот на ракописот."},{"word":"Грац","type":"м.","description":"Град во Австрија"},{"word":"грација","type":"ж.","description":"(обично во мн.) Во римската митологија – трите придружнички на божицата Венера: Аглаја, Еуфросина и Талија."},{"word":"грациозен","type":"прид.","description":"Што е привлечен, нежен, строен, со хармоничност на движењата. Грациозна жена. Грациозна балерина."},{"word":"грачи","type":"несв.","description":"Чавки летаа над него и силно грачеа."},{"word":"грашар","type":"м.","description":"Тој што многу сака грав или грашок."},{"word":"грашок","type":"м.","description":"Вид растение во вид на ползавец со издолжени мешунки исполнети со зелени зрна што се користат за исхрана; Pisum sativum."},{"word":"грб","type":"м.","description":"Заден дел од телото меѓу вратот и половината. Грбот го болеше од тешкиот товар. Му се здрви грбот од работата. Се качи на грбот на коњот и избега."},{"word":"грб","type":"м.","description":"Знак, симбол на држава, на град, на благородничко семејство и сл. Државен грб."},{"word":"грбав","type":"прид.","description":"Што има грпка. Грбавиот старец плачеше."},{"word":"грбавее (се)","type":"несв.","description":"Станува грбав, се витка во грбот, се подгрбавува. Работеа и грбавееја. Се грбавееше од тешката работа."},{"word":"грбавец","type":"м.","description":"Грбав човек, човек со грпка. Грбавецот биеше во камбаната."},{"word":"грбач","type":"м.","description":"Тенок, еластичен камшик, во вид на прачка или сплетен од кожени ремчиња. Маваше со грбачот безмилосно по затворениците."},{"word":"грбен","type":"прид.","description":"Што е дел од грбот, што се однесува на грб2. (спорт.) На грб. Грбно пливање."},{"word":"грбечки","type":"прид.","description":"Што лежи на грб. Грбечка положба."},{"word":"грби се","type":"несв.","description":"Се грбави, се подгрбавува. Се грбеше од амалската работа."},{"word":"грбло","type":"м.","description":"Тој што е грбав."},{"word":"грбник","type":"м.","description":"Рбет, 'рбетен столб. Стравот му предизвика морници по грбникот па сè до ножните прсти."},{"word":"грвала","type":"несв.","description":"Тркала, валка. Човекот го грвалаше каменот по нивата."},{"word":"грвалица","type":"ж.","description":"Мешаница, толпа. На пазарот беше грвалица од народ."},{"word":"грга","type":"несв.","description":"Тече силно, обилно истекува. Од чешмата гргаше вода."},{"word":"гргне","type":"св.","description":"Истече наеднаш, во големо количество. Од главата му гргна крв."},{"word":"гргор","type":"м.","description":"Силен клокот. Од изворот се слушаше гргор."},{"word":"гргори","type":"несв.","description":"Создава звук при течење. Бистрото поточе весело гргореше."},{"word":"грготен","type":"прид.","description":"Што создава силен гргот. Грготната река надоаѓаше."},{"word":"грготи","type":"несв.","description":"Создава силен, бучен звук. Оттаму непрекинато грготеа топовите."},{"word":"гргулав","type":"прид.","description":"Што е подгрбавен, поднаведнат. Гргулав старец се приближуваше по патот."},{"word":"гргуле","type":"ср.","description":"Вид малечка тиква; Cucurbita ovifera."},{"word":"грд","type":"прид.","description":"Што е по својот надворешен изглед неубав, непривлечен, непријатен; убав. Грда жена. Грд маж. Грдо куче. Грда куќа."},{"word":"грдел","type":"м.","description":"Права гредичка на ралото на којашто се држи јаремот."},{"word":"грди","type":"несв.","description":"Прави нешто да биде грдо, неубаво, непријатно, непривлечно. Брчките го грдат лицето. Тезгите го грдеа плоштадот."},{"word":"грдомазен","type":"прид.","description":"Што е грд, со грд лик. Тој не беше некое лично ергенче, ами напротив, беше доста грдомазен."},{"word":"грдотија","type":"ж.","description":"Човек со грд изглед. Жена му беше вистинска грдотија."},{"word":"греалка","type":"ж.","description":"Електричен апарат што служи за греење."},{"word":"гребалка","type":"ж.","description":"Направа што служи за гребење."},{"word":"гребаница","type":"ж.","description":"Гребнато место; рана. Детето беше со гребаници по колената."},{"word":"гребе","type":"несв.","description":"Драска нешто со нокти или со нешто остро. Мачката гребе. Кучето гребеше по вратата."},{"word":"гребен","type":"м.","description":"Горен дел од планина, од рид и сл. Се качувавме по гребенот на планината."},{"word":"гребен","type":"м.","description":"Алатка со железни запци за чешлање, за влачење волна, лен и сл."},{"word":"гребенар","type":"м.","description":"Човек што изработува и продава гребни."},{"word":"гребне","type":"св.","description":"Гребе еднаш или повеќепати по малку, по еднаш. Девојката се гребна од грмушката."},{"word":"грев","type":"м.","description":"Постапка со која се кршат верските правила, божјите заповеди. Смртен грев."},{"word":"гревота","type":"ж.","description":"Грев. Гревота е во недела и на празник да се работи."},{"word":"греда","type":"ж.","description":"Долго, дебело и право дрво што се користи за градба. Дабови греди."},{"word":"грее","type":"несв.","description":"За сонце – сјае, свети, затоплува. Сонцето силно грееше."},{"word":"греење","type":"ср.","description":"Глаголска именка од грее."},{"word":"грејач","type":"м.","description":"Електрична направа што служи за греење, за загревање."},{"word":"грејне","type":"св.","description":"За сонце, за месечина – огрее во еден миг, наеднаш. Утрото грејна сонцето и сите станаа."},{"word":"Гренада","type":"ж.","description":"Островска држава во Средна Америка."},{"word":"гренадир","type":"м.","description":"Во некои војски – војник одбран според телесната развиеност и доброто здравје за извршување специјални задачи."},{"word":"Гренланд","type":"м.","description":"Остров во Северниот Атлантски Океан, територија на Данска."},{"word":"Гренобл","type":"м.","description":"Град во Франција"},{"word":"грепка","type":"ж.","description":"Брадавица на дојка."},{"word":"грепка","type":"несв.","description":"Гребе по малку. Како нешто однатре да ѝ ја грепкаше душата."},{"word":"грешава","type":"несв.","description":"Прави нешто погрешно; Секогаш му го грешаваше името."},{"word":"грешавачка","type":"ж.","description":"Грешење, грешка. Секому се случува грешавачка."},{"word":"грешен","type":"прид.","description":"Што прави грев. Грешна љубов. Грешна душа."},{"word":"греши","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави грешка, згреши. Кога пишува, многу греши. Ја грешил куќата."},{"word":"грешка","type":"ж.","description":"Погрешна постапка. Печатна грешка."},{"word":"грешник","type":"м.","description":"Човек што направил грев. Покајте се, грешници!"},{"word":"грибла","type":"несв.","description":"Работи со грибло. Го гриблаше сеното до првиот мрак."},{"word":"грибло","type":"ср.","description":"Алатка со дрвена рачка и со метални запци на крајот што служи за собирање сено, слама и сл. и за порамнување земја. Селаните се упатија накај нивата со лопати, мотики и грибла во рацете."},{"word":"грива","type":"ж.","description":"Долги влакна над вратот и на главата кај коњите, кај лавовите и кај други животни. Коњите со развиорени гриви трчаа по ливадите."},{"word":"гривест","type":"прид.","description":"Што има голема, бујна грива. Јаваше на црн, гривест коњ."},{"word":"гривјак","type":"м.","description":"Гулаб со бели пердуви како гривна на вратот, што живее во шума и е многу плашлив, зимно време се сели на југ; Columba palumbus."},{"word":"гривна","type":"ж.","description":"Накит, украс за рацете; белезица."},{"word":"грижа","type":"ж.","description":"Немир, неспокојство поради некоја непријатност, тешкотија, проблем. Овој испит ми претставува голема грижа. Не оптоварувај се, тоа е моја грижа."},{"word":"грижен","type":"прид.","description":"Што покажува, изразува грижа; загрижен. На пат го испраќаше со грижна насмевка."},{"word":"грижи се","type":"несв.","description":"Води грижа за некого или за нешто; чува, помага. Татко ми се грижеше за сите нас."},{"word":"грижлив","type":"прид.","description":"Што многу се грижи, води сметка, се труди, што е внимателен. Таа беше грижлива мајка."},{"word":"грижник","type":"м.","description":"Човек што се грижи. Тој беше вистински грижник за народот."},{"word":"гриз","type":"м.","description":"Парче храна што се добива со едно загризување; залак. Детето касна само еден гриз од јадењето."},{"word":"гриз","type":"м.","description":"Ситно сомелено жито што се користи за исхрана, особено за мали деца. Бебето го ранеа со кашичка од гриз."},{"word":"гризе","type":"несв.","description":"Каса, откинува нешто со заби. Некој молец го гризел ќебето."},{"word":"гризли","type":"ср.","description":"Голема кафеава северноамериканска мечка; Ursus horribilis."},{"word":"гризлив","type":"прид.","description":"Што гризе. Со шал се штитеше од гризливиот ветер."},{"word":"гризне","type":"св.","description":"Направи едно гризење. Гризни-остави чинеше."},{"word":"грим","type":"м.","description":"Маска од козметички средства на лицето на актерот со цел да се добие саканиот изглед. Театарскиот грим и светлоста на сцената лесно ќе ја сокријат грдоста."},{"word":"гримаса","type":"ж.","description":"Искривен изглед на лицето предизвикан од различни чувства или со определена цел. Лицето му беше изобличено во непријатна гримаса."},{"word":"гримира","type":"св. и несв.","description":"Стави, става грим. Актерот излезе гримиран на сцена."},{"word":"Гринич","type":"м.","description":"Гратче во близина на Лондон."},{"word":"грип","type":"м.","description":"Вирусно заболување што се карактеризира со висока температура и со болки во мускулите."},{"word":"грипозен","type":"прид.","description":"Што е болен од грип. Грипозен старец."},{"word":"грицка","type":"несв.","description":"Гризе малку, по малку. Гостите додека разговараа грицкаа кикиритки и лешници."},{"word":"грицне","type":"св.","description":"Детето ја грицна мајка си за раката."},{"word":"грклан","type":"м.","description":"Горниот дел од душникот. Го пресече кај гркланот."},{"word":"грлен","type":"прид.","description":"Што доаѓа од грлото, што се образува во грлото. Грлен призвук."},{"word":"грлест","type":"прид.","description":"Што е со силен глас. Грлестите овчари се довикуваа по планината."},{"word":"грли","type":"несв.","description":"Припокрие растение со земја околу коренот (пченка, компири и сл.). Цел ден без почивка грлел пченка."},{"word":"грлица","type":"ж.","description":"Вид преселна птица слична на гулаб; Streptopelia turtur."},{"word":"грлниче","type":"ср.","description":"Дел од народна носија: платнено парче, обично везено, што се става околу вратот."},{"word":"грло","type":"ср.","description":"Горниот дел од внатрешноста на вратот што се наоѓа меѓу усната празнина и хранопроводникот. Ме боли грлото кога голтам."},{"word":"грлобол","type":"м.","description":"Воспаление на грлото; ангина."},{"word":"грлушник","type":"м.","description":"Тесен горен дел на шише, на стомна и сл.;"},{"word":"грмеж","type":"м.","description":"Силен звук што се слуша при грмење. Вчера имаше обилни врнежи и грмежи."},{"word":"грмежлив","type":"прид.","description":"Проследен со грмежи. Грмежливо време."},{"word":"грми","type":"несв.","description":"безл. Создава силен звук при светнување на молња. Ноќеска грмеше, ама не заврна."},{"word":"грмне","type":"св.","description":"Грми малку, наеднаш; загрми. Облаците грмнаа. Попот грмна со силен глас. Топовите грмнаа."},{"word":"грмотрн","type":"м.","description":"Грмушка со бодликави стебленца со цветови; Ononis spinosa."},{"word":"грмушка","type":"ж.","description":"Ниско растение што расте во група од повеќе стебленца. Во грмушките се криеја зајачиња."},{"word":"грне","type":"ср.","description":"Земјен сад што се користи за подготвување храна. Грнето со грав тивко вареше на огинот."},{"word":"грнета","type":"ж.","description":"Народен дувачки инструмент; кларинет."},{"word":"грнец","type":"м.","description":"Поголем земјен сад. Во грнецот се вареше млеко. Р Си личат како грнци – исти се."},{"word":"грнчар","type":"м.","description":"Човек што се занимава со грнчарство."},{"word":"грнчарница","type":"ж.","description":"Место каде што се изработуваат грнчарски предмети."},{"word":"грнчарство","type":"ср.","description":"Дејност, занает на правење грнчарски предмети."},{"word":"гро","type":"ср.","description":"(обично членувано) Повеќето, мнозинството. Грото ученици ја совладаа наставната програма."},{"word":"гроб","type":"м.","description":"Ископана дупка во која се погребува мртовец."},{"word":"гробар","type":"м.","description":"Човек чиешто занимање е да погребува мртовци."},{"word":"гробен","type":"прид.","description":"Што се однесува на гроб. Гробно место."},{"word":"гробишта","type":"и.","description":"Определено, уредено место каде што се погребуваат мртвите."},{"word":"гробница","type":"ж.","description":"Изѕидана градба за погребување повеќе мртовци или заеднички гроб. Семејна гробница. Кралска гробница. Масовна гробница."},{"word":"гровка","type":"несв.","description":"Гровта малку, по малку; Прасињата гровкаа."},{"word":"гровнат","type":"прид.","description":"Што е истоштен, изморен, остарен, опаднат. Чичко ми не може сам да работи, гровнат е."},{"word":"гровне","type":"св.","description":"Падне со тресок, се струполи. Покривот на старата куќа гровна."},{"word":"гровта","type":"несв.","description":"Обично за свиња – испушта гласови „гро-гро“. Свињите гровтаа."},{"word":"грождинка","type":"ж.","description":"Дршка на грозд."},{"word":"гроза","type":"ж.","description":"Ужас. Со страв и гроза раскажуваше за овие настани."},{"word":"грозд","type":"м.","description":"Плод на виновата лоза составен од повеќе зрна закачени на дршка. Лозјето тежеше од големите гроздови."},{"word":"гроздест","type":"прид.","description":"Што е како грозд. Кај туберкулозата често се создаваат гроздести наслаги со жолтеникава боја."},{"word":"гроздобер","type":"м.","description":"Берење, собирање на грозјето; грозјебрање. Селаните отидоа на гроздобер."},{"word":"гроздов","type":"прид.","description":"Што е направен од грозје. Гроздова ракија. Гроздов сок."},{"word":"гроздовица","type":"ж.","description":"Ракија направена од грозје."},{"word":"грозен","type":"прид.","description":"За живо суштество – што е грд, со непријатен изглед. Грозен човек. Грозна жена. Грозно куче."},{"word":"грози","type":"несв.","description":"Прави нешто да биде грозно; грди, груби. Лузните му го грозеа лицето."},{"word":"грозјар","type":"м.","description":"Човек што многу сака да јаде грозје. Од мал беше грозјар."},{"word":"грозје","type":"ср.","description":"<BOTTANICS> Плод на виновата лоза; грозд. На пазарите имаше изобилство од црно и од бело грозје. Суво грозје."},{"word":"грознее","type":"несв.","description":"Станува грозен, огрдува, огрубува. Од злобата и лошотијата сè повеќе грознееше во лицето."},{"word":"грозник","type":"м.","description":"Грд маж. Не можеше да се омажи за тој грозник."},{"word":"грозница","type":"ж.","description":"Треска."},{"word":"грозота","type":"ж.","description":"Грдост. Грозотата ја криеше со убава облека."},{"word":"гром","type":"м.","description":"Нагло електрично празнење во атмосферата придружено со молскавици и со татнежи. Затрештија громови на небото."},{"word":"громобран","type":"м.","description":"Уред што е поставен на зградите и ја одведува електричната струја на громовите в земја."},{"word":"громовит","type":"прид.","description":"Што создава силен звук како на гром. Громовитите удари на тапанот одекнуваа низ планината."},{"word":"громовник","type":"м.","description":"Оној што грми, што удира со громови. Илија громовникот."},{"word":"громогласен","type":"прид.","description":"Што е премногу гласен, што е како гром. Громогласна смеа. Громогласен аплауз."},{"word":"громок","type":"прид.","description":"Громок глас."},{"word":"гросист","type":"м.","description":"Трговец на големо."},{"word":"гротеска","type":"ж.","description":"Претерано искарикирано претставување на ликови, на настани и сл. во литературата, во театарот, во уметноста воопшто. Актерката толку го искарикира ликот што го доведе до гротеска."},{"word":"гротескен","type":"прид.","description":"Што има карактеристики на гротеска; фантастичен, необичен, чуден. Гротескна претстава."},{"word":"гроф","type":"м.","description":"Благородничка наследна титула, тој што ја носи таа титула."},{"word":"грофовија","type":"ж.","description":"Област, посед во сопственост на гроф."},{"word":"грофовски","type":"прид.","description":"Што се однесува на гроф, што му припаѓа на гроф. Грофовска облека. Грофовски имот."},{"word":"грош","type":"м.","description":"Турска ситна монета од 40 пари."},{"word":"грпка","type":"ж.","description":"Неприродна искривеност на грбот, обично како последица од болест. Таква судбина ми напишале наречниците – да ми израсне грпка на плеќиве."},{"word":"грст","type":"м.","description":"а) Составени двете дланки во форма на длабок сад. б) Мерка, количество на нешто колку што може да соберат две составени дланки. Набра грст грозје."},{"word":"грсти се","type":"несв.","description":"Збира, натрупува, обично пари. Се грстеше со украдени пари."},{"word":"грстум","type":"прил.","description":"Со полни раце, многу. Земаше пари грстум."},{"word":"груб","type":"прид.","description":"Што е рапав, што не е мазен. Грубо платно."},{"word":"груби","type":"несв.","description":"Станува грд;"},{"word":"грубијан","type":"м.","description":"Човек што се однесува грубо. Тој грубијан ми потврди дека го тепа својот слуга."},{"word":"грубијанство","type":"ср.","description":"Однесување на грубијан."},{"word":"грубичок","type":"прид.","description":"Што е груб во помала мера;"},{"word":"грува","type":"несв.","description":"Одделува зрна на пченка или на пченица со удирање по класјето. Цел ден груваше по пченките."},{"word":"Грузија","type":"ж.","description":"Држава на Кавказ."},{"word":"грумец","type":"м.","description":"Грутка стврднат шеќер, сирење, снег и сл."},{"word":"грумулка","type":"ж.","description":"Грутка."},{"word":"грунец","type":"м.","description":"Вид риба во Охридското Езеро; Rutilus rubilio ochridanus."},{"word":"грунешник","type":"м.","description":"Мрежа со која се лови рибата грунец."},{"word":"грунчар","type":"м.","description":"Прибор со кој се лови рибата грунец."},{"word":"грунче","type":"ср.","description":"Вид риба во Охридското Езеро; Phoxinellus minutus."},{"word":"група","type":"ж.","description":"Луѓе, заедница. Група деца. Група луѓе. Група ученици."},{"word":"групаши","type":"несв.","description":"Прави помали групи во рамките на некоја заедница, колектив, почесто на политичка партија и сл. или заради постигање, остварување потесни, лични интереси."},{"word":"групаштво","type":"ср.","description":"Фракција. Одделни членови беа обвинети за групаштво."},{"word":"групен","type":"прид.","description":"Што потекнува од група, што се однесува на група; заеднички. Групен труд. Групна изложба. Групна работа."},{"word":"групира","type":"св. и несв.","description":"Издели, дели во/по групи. Луѓето на вечерата се групираа според возраста."},{"word":"грутка","type":"ж.","description":"Стврднато парче земја што се изделува при орање, при копање. Грутка земја."},{"word":"грутчест","type":"прид.","description":"Што е во грутки. Грутчест шеќер. Грутчеста земја."},{"word":"Грција","type":"ж.","description":"Држава во Европа."},{"word":"грч","type":"м.","description":"Силно и болно стегање на мускул или на група мускули; контракција. Додека пливаше, го фати грч на ногата и едвај доплива до брегот."},{"word":"грчав","type":"прид.","description":"Што е слаб, неразвиен. Младоженецот беше мал и грчав."},{"word":"грчави","type":"несв.","description":"Станува слаб, не се развива. Дрвцето цела година грчавеше."},{"word":"грчи","type":"несв.","description":"Стега, свива во грч. Ги грчеше усните од страв."},{"word":"грчи","type":"несв.","description":"Испушта звук со дишењето при спиење. Дедото цела ноќ грчеше."},{"word":"грчи","type":"несв.","description":"Прави некого Грк, погрчува. Со помош на религијата го грчеа населението."},{"word":"грчовит","type":"прид.","description":"Што е проследен со грчеви. Имаше грчовити болки во стомакот."},{"word":"Гуангџу","type":"ср.","description":"Град во Кина."},{"word":"губар","type":"м.","description":"Вид пеперуга, во фаза на гасеница е многу штетна за шумите; Lymanthria dispar L."},{"word":"губернатор","type":"м.","description":"Управник на губернија. Добија покана за бал кај губернаторот."},{"word":"губернија","type":"ж.","description":"Голема административно-територијална единица во некои земји. Излезе дека во еден дел од губернијата има глад."},{"word":"губи","type":"несв.","description":"Престанува да има нешто, останува без нешто, снемува, загубува нешто. Тој постојано ги губи клучевите. Почна да си ги губи пријателите."},{"word":"губилиште","type":"ср.","description":"Место каде што се извршува смртна казна. Осуденикот го однесоа на губилиштето и му ја отсекоа главата."},{"word":"губитник","type":"м.","description":"Човек што губи. Испадна губитник во играта."},{"word":"гувеален","type":"прид.","description":"Што е за гувеење. Гувеална кошула."},{"word":"гувеалка","type":"ж.","description":"Венчална кошула во која гувее невестата."},{"word":"гувее","type":"несв.","description":"Со молчење невестата изразува почит кон свекорот, кон свекрвата и др. На свадбата невестата гувееше."},{"word":"гувернанта","type":"ж.","description":"Жена што чува и воспитува деца во богато семејство; дадилка. Беше многу тажна кога разбра дека нејзината гувернанта не е повеќе жива."},{"word":"гувернер","type":"м.","description":"Управник на област, на колонија или на земја. Жителите се подготвуваа да го пречекаат гувернерот."},{"word":"гуга","type":"несв.","description":"За бебе – испушта глас „гу-гу“. Во третиот месец бебето почна да гуга."},{"word":"гугалче","type":"ср.","description":"Бебе што гуга; Насмеј се, гугалче мамино!"},{"word":"гугне","type":"св.","description":"Испушти глас „гу-гу“."},{"word":"гугут","type":"м.","description":"Гугање. Од дрвјата се слушаше гугут на гулаби."},{"word":"гугутка","type":"ж.","description":"Птица слична на гулаб што живее и во населени места; Streptopelia risoria."},{"word":"гудало","type":"ср.","description":"Дрвена палка со жици со која се свири на жичен инструмент (виолина, гусла и сл.)."},{"word":"гудач","type":"м.","description":"Свирач на гудачки инструмент (виолина, гусла и сл.). Вечерва гудачите имаат свој концерт."},{"word":"гуди","type":"несв.","description":"Свири на гудачки инструмент. Цела недела гудаше по жиците."},{"word":"гужва","type":"ж.","description":"Алка сплетена од пратје, слама и сл. Девојчињата си ставаа гужви на рацете."},{"word":"гулаб","type":"м.","description":"Дива или питома птица со среден раст, со сива или со бела боја, симбол на мирот; Columba livia."},{"word":"гулабар","type":"м.","description":"Човек што чува и одгледува гулаби."},{"word":"гулабарник","type":"м.","description":"Дрвена куќичка или простор ограден со мрежа каде што се чуваат гулаби."},{"word":"гулабов","type":"прид.","description":"Што се однесува на гулаб, што му припаѓа на гулаб. Гулабово крило. Гулабови перја."},{"word":"гулаш","type":"м.","description":"Унгарско јадење подготвено од парчиња месо и зеленчук."},{"word":"гума","type":"ж.","description":"(само едн.) Еластична, растеглива материја добиена со вулканизација на суров каучук."},{"word":"гумарабика","type":"ж.","description":"Течен лепак, растворлив во вода, што се добива од одредени видови тропски багрем."},{"word":"гумен","type":"м.","description":"Птица слична на кукавица, кукумјавка; Athene noctua."},{"word":"гумен","type":"прид.","description":"Што е изработен од гума. Гумени чизми."},{"word":"гумира","type":"св. и несв.","description":"Обложи, обложува со гума."},{"word":"гумнар","type":"м.","description":"Човек што врши жито. Гумнарите работеа до доцна навечер."},{"word":"гумнен","type":"прид.","description":"Што се однесува на гумно. Гумнен стожер."},{"word":"гумно","type":"ср.","description":"Рамно и широко место каде што се врши жито, обично со коњи. Селаните седнаа на гумното за да се одморат и да ручаат."},{"word":"гуна","type":"ж.","description":"Селска топла горна облека сошиена од шајак. Нашиот селски терзија шиеше селски гуни, џамадани, бечви и др."},{"word":"гунак","type":"м.","description":"Вид гуна."},{"word":"гурабија","type":"ж.","description":"Ситно колаче направено од брашно, јајца, шеќер, масло, ореви и др."},{"word":"гурбет","type":"м.","description":"Одење во туѓа земја за да се заработат пари; печалба. Селаните беа принудени да одат на гурбет поради сиромаштијата."},{"word":"гурбетлак","type":"м.","description":"Занимавање со гурбет; печалбарство. Цел живот одеше на гурбетлак."},{"word":"гурбетува","type":"несв.","description":"Работи во туѓа земја. Десет години гурбетуваше."},{"word":"гурбетчија","type":"м.","description":"Човек што оди на гурбет; печалбар. Помина есента, заминаа гурбетчиите."},{"word":"гурбетчиство","type":"ср.","description":"Гурбет, одење на гурбет."},{"word":"гурелав","type":"прид.","description":"Што е со гурелки. Гурелаво дете."},{"word":"гурелави","type":"несв.","description":"Добива, му се прават гурелки. Настина и очите почнаа да му гурелават."},{"word":"гурелка","type":"ж.","description":"Засушена слуз од очите. Детето беше немиено, со гурелки во очите."},{"word":"гурелко","type":"м.","description":"Човек што има гурелки во очите. Цело детство имаше гурелки во очите и сите го викаа гурелко."},{"word":"гурман","type":"м.","description":"Човек што ужива во богато и одбрано јадење. Како вистински гурман, јадеше само од највкусните јадења."},{"word":"гусак","type":"м.","description":"Мажјак на гуска;"},{"word":"гусар","type":"м.","description":"Човек што плови со брод и пљачка други бродови, морски разбојник; пират. Оддалеку се гледаше црното знаме на гусарите со мртовечка глава и две прекрстени коски."},{"word":"гусарство","type":"ср.","description":"Гусарска дејност."},{"word":"гуска","type":"ж.","description":"Крупна, обично бела птица што плива, се користи за исхрана, а пердувите за изработка на постелнина и др.; Anser. Питома гуска. Дива гуска."},{"word":"гускар","type":"м.","description":"Човек што чува гуски."},{"word":"гускарник","type":"м.","description":"Место каде што се чуваат гуски."},{"word":"гускин","type":"прид.","description":"Што потекнува од гуска, што се однесува на гуска. Гускино месо. Гускина паштета. Гускино јајце. Гускини пердуви."},{"word":"гусла","type":"ж.","description":"Народен гудачки инструмент со една жица на кој се свири со гудало."},{"word":"гуслар","type":"м.","description":"Човек што свири на гусла. Гусларот свиреше на гуслата и пееше јуначки народни песни."},{"word":"гусли","type":"несв.","description":"Свири на гусла."},{"word":"густ","type":"прид.","description":"За течност, за гас, за воздух и сл. – што е од материја чии честици се збиени; неразреден. Густа каша. Густа магла. Густи облаци. Густ чад."},{"word":"густеж","type":"м.","description":"Густа шума; честар. Се слушна некој шум од блискиот густеж."},{"word":"густина","type":"ж.","description":"Својство на тоа што е густо. Млекото беше со добра густина. Густина на населението."},{"word":"густира","type":"несв.","description":"Јаде или пие полека, со уживање. Цела вечер го густираше пијалакот."},{"word":"гуц!","type":"изв.","description":"За повикување свињи."},{"word":"гуце","type":"изв.","description":"За повикување на гуде, на свиња."},{"word":"гуша","type":"ж.","description":"Преден дел од вратот; грло. На гушата носеше убав ѓердан."},{"word":"гушав","type":"прид.","description":"Што има гуша; Жената беше гушава."},{"word":"гушавец","type":"м.","description":"Човек што има гуша, гушавец;"},{"word":"гушавка","type":"ж.","description":"Вид пастрмка во Охридското Езеро; летница."},{"word":"гушале","type":"ср.","description":"Дел од народна носија;"},{"word":"гушар","type":"м.","description":"Вид гулаб со гуша; Columba gutturosa."},{"word":"гушест","type":"прид.","description":"Што е со голема гуша. Гушеста жена."},{"word":"гуши","type":"несв.","description":"Чисти риба. Жената гушеше риби на чешмата."},{"word":"гушка","type":"несв.","description":"Прегрнува, стиска со рацете во прегратка. Мајката го гушкаше детето."},{"word":"гушка","type":"ж.","description":"Дебел кожен набор под брадата. Надвор стоеше човек со дебели образи и гушка од која не можеше да ја закопча кошулата."},{"word":"гушне","type":"св.","description":"Прегрне, стисне во прегратка. Го гушна и го бакна."},{"word":"гуштер","type":"м.","description":"Влечуга со четири нозе и со долга опашка, се храни со инсекти; Lacerta."},{"word":"гуштерник","type":"м.","description":"Место каде што има гуштери."},{"word":"ѓ","type":"глас","description":"Глас, звучна согласка во македонскиот стандарден јазик, тврдонепчена според местото на образување, африкативна според начинот на образување."},{"word":"Ѓавато","type":"ср.","description":"Село во Гевгелиско."},{"word":"Ѓавато","type":"ср.","description":"Село во Битолско."},{"word":"ѓавол","type":"м.","description":"Натприродно суштество кое обично живее во пеколот, замислено како олицетворение на зло; зол дух, враг, сатана. На секоја лејка живееше по еден ѓавол. Ѓаволот е оној што им ги носи во приказната сите несреќи на луѓето."},{"word":"ѓаволест","type":"прид.","description":"Што е немирен, палав. Ѓаволеста девојка. Ѓаволести црни очи."},{"word":"ѓаволи","type":"несв.","description":"Прави ѓаволски работи, прави зло."},{"word":"ѓаволит","type":"прид.","description":"Што е немирен, палав."},{"word":"ѓаволица","type":"ж.","description":"Немирна, палава млада жена."},{"word":"ѓаволштина","type":"ж.","description":"Ѓаволеста, шеговита постапка. Нејзините ѓаволштини беа непресушливи. За што друго можеше да му треба тоа дрво ако не за некаква ѓаволштина."},{"word":"ѓак","type":"м.","description":"Тој што се подготвува да се замонаши во манастир. Тој е манастирски ѓак."},{"word":"ѓакон","type":"м.","description":"Свештено лице што му помага на свештеникот (или епископот) при богослужба; припадник на најнискиот од трите чина во црковната хиерархија."},{"word":"ѓаконик","type":"м.","description":"Просторија покрај олтарот или вдлабнатина во олтарот што служи за чување црковни предмети за кои обично се грижи ѓаконот."},{"word":"ѓаконство","type":"ср.","description":"Ѓаконска должност, служба."},{"word":"ѓаконува","type":"несв.","description":"Врши должност на ѓакон."},{"word":"ѓаур","type":"м.","description":"Неверник, христијанин, немуслиман; Таму имало луѓе-ѓаури што не признавале ни цара ни везира"},{"word":"ѓаче","type":"ср.","description":"Дете што му помага на свештеникот за време на големите празници при богослужбата."},{"word":"ѓебре","type":"ср.","description":"Крпа од грубо платно со која се тимари, трие коњот."},{"word":"ѓебри","type":"несв.","description":"Тимари, трие со ѓебре."},{"word":"ѓевгир","type":"м.","description":"Сад со решеткаво, шупливо дно, што служи за цедење, цедилка."},{"word":"ѓеврек","type":"м.","description":"Вид печиво со прстенеста форма, посипано со сусам. Во десната рака носеше кошница со гурабии, симиди и ѓевреци."},{"word":"ѓеврекчија","type":"м.","description":"Продавач на ѓевреци."},{"word":"ѓезве","type":"ср.","description":"Сад со долга рачка во кој се вари кафе. Шета од еден до друг со ѓезвето и им дотура кафе."},{"word":"ѓем","type":"м.","description":"Кратка метална шипка што му се става на коњот во устата, а со краевите се прицврстува за уздата и служи за управување со коњот."},{"word":"ѓеран","type":"м.","description":"Направа, лост за вадење вода од бунар. Ѓераните на бунарите се издигаа високо во просторот."},{"word":"ѓерѓеф","type":"м.","description":"Тркалезна или четвртеста рамка на која се распнува платното што се везе. Пердиња на ѓерѓеф везени и колосани."},{"word":"ѓердан","type":"м.","description":"Ниска од бисер, злато, скапоцени камења и др., што обично се носи околу вратот, како украс, накит. Златен ѓердан. Бисерен ѓердан."},{"word":"ѓерданест","type":"прид.","description":"Што е во вид на ѓердан, нанижан како ѓердан."},{"word":"ѓерданлија","type":"прид.","description":"Со голема гуша. Вол ѓерданлија."},{"word":"ѓердек","type":"м.","description":"Брачна постела."},{"word":"ѓерест","type":"прид.","description":"Обично за домашни птици – крупен и убав. Ѓерест петел."},{"word":"ѓериз","type":"м.","description":"Одводен канал за истекување на нечистотија. Одеа по калдрмата, измиена со запрежни цистерни што служат и за празнење ѓеризи."},{"word":"ѓиди","type":"изв.","description":"За потсилување при обраќање. Еј, ѓиди, добро мајкино!"},{"word":"ѓоа","type":"чест.","description":"Божем. Појде во кералот, ѓоа по некоја работа и набрзина испи голема голтка ракија"},{"word":"ѓокат","type":"м.","description":"Бел, белузлав коњ. Се друскаше на тенконог ѓокат."},{"word":"ѓол","type":"м.","description":"Бара, мочуриште; езеро. Светот влезе во ѓол и препка како полноглавците."},{"word":"ѓомлезец","type":"м.","description":"Вид ориентално јадење; кори од пченкарно или пченично брашно потпечени под сач."},{"word":"ѓон","type":"м.","description":"Штавена цврста говедска или коњска кожа."},{"word":"ѓотлук","type":"м.","description":"Заден дел на панталони."},{"word":"ѓубрар","type":"м.","description":"Тој што го чисти и го собира ѓубрето; ѓубреџија. Се слушаа само гласовите на ѓубрарите во подолните улици."},{"word":"ѓубрарник","type":"м.","description":"Сад за ѓубре."},{"word":"ѓубрарски","type":"прид.","description":"Што е наменет за ѓубре, што се однесува на ѓубре. Ѓубрарска кола."},{"word":"ѓубрач","type":"м.","description":"Тој што ја ѓубри нивата со ѓубре."},{"word":"ѓубре","type":"ср.","description":"Отпадоци, нечистотија, смет. Четката за под везден стоеше среде собата заедно со ѓубрето."},{"word":"ѓубрелив","type":"прид.","description":"За земја, нива и сл. – наѓубрен, што содржи ѓубре."},{"word":"ѓубреџија","type":"м.","description":"Тој што го чисти и го собира ѓубрето. Ѓубреџиите рано го собраа ѓубрето."},{"word":"ѓубри","type":"несв.","description":"Потхранува со помош на ѓубре, гнои нива и сл."},{"word":"ѓубриште","type":"ср.","description":"Место каде што се фрла ѓубрето."},{"word":"ѓувезен","type":"прид.","description":"Темноцрвен. Ѓувезни гајтани. Ѓувезно предено."},{"word":"ѓувезно","type":"ср.","description":"Предено, каделка со темноцрвена боја."},{"word":"ѓувендија","type":"ж.","description":"Танчарка."},{"word":"ѓувеч","type":"м.","description":"(кул.) Вид јадење со разновиден зеленчук, обично со месо, што се пече во земјен сад."},{"word":"ѓузел","type":"прид.","description":"Убав, прекрасен. Ѓузел девојче. Ѓузел јунак. Ѓузел става."},{"word":"ѓул","type":"м.","description":"Вид цвеќе, роза, ружа."},{"word":"ѓуле","type":"ср.","description":"Граната, топовско зрно. Само топовско ѓуле може да ја отвори оваа врата."},{"word":"ѓулест","type":"прид.","description":"Што има форма на ѓуле, на топка."},{"word":"ѓулов","type":"прид.","description":"Што се однесува на ѓул, што е од ѓул, ружин, розов. Ѓулово масло."},{"word":"ѓум","type":"м.","description":"Голем бакарен сад за вода, ракија, вино, млеко. Го наполни ѓумот со вода. Во раката стегаше ѓум со ракија."},{"word":"ѓуме","type":"ср.","description":"Скривница покрај мочуриште, бара, река и др. што им служи на ловците за лов на диви гуски и сл."},{"word":"ѓумрук","type":"м.","description":"Царинарница."},{"word":"ѓумрукана","type":"ж.","description":"Трошаринска станица, царинарница."},{"word":"ѓумрукчија","type":"м.","description":"Цариник."},{"word":"ѓунделак","type":"м.","description":"Надница, дневница. Измеќарски ѓунделак."},{"word":"ѓупкин","type":"прид.","description":"Што припаѓа на Ѓупка. Ѓупкини шалвари."},{"word":"ѓупскомаалец","type":"м.","description":"Што живее во ѓупско, циганско маало. На ширинката пред црквата, општинските метачи, ѓупскомаалци, ја метеа калдрмата."},{"word":"ѓупчи се","type":"несв.","description":"Станува Ѓуптин."},{"word":"ѓупштилак","type":"м.","description":"Лошо, недолично однесување."},{"word":"Ѓурѓовден","type":"св.","description":"Христијански и народен празник посветен на Ѓорѓи, кој паѓа на 6 мај (23 април по стариот календар), за кој се врзани многу народни обичаи. Му го зеде детето за момоче до Ѓурѓовден за лира и половина."},{"word":"ѓурѓовденче","type":"ср.","description":"Повеќегодишно растение со бели мирисливи цветови наредени во грозд; момина солза; Convallaria majalis."},{"word":"ѓурултаџија","type":"м.","description":"Тој што крева голема врева. Со „право" или без, ѓурултаџијата се најде меѓу нас."},{"word":"ѓурултија","type":"ж.","description":"Врева, викотница. Тој досега не беше спал ни една ноќ во таква ѓурултија и викотница како ноќеска."},{"word":"ѓутуре","type":"прил.","description":"Сè заедно, без одделно мерење, броење или делење; топтан. Му плаќаат ѓутуре."},{"word":"д","type":"глас","description":"Глас, звучна согласка во македонскиот стандарден јазик, забновенечна според местото на образување, експлозивна според начинот на образување."},{"word":"да","type":"сврз.","description":"За поврзување делови што се приредени и воспоставуваат составна врска меѓу себе, во примери на реченици кога второто дејство произлегува од првото. Таа не дојде, да затоа не сторивме ништо.Таа само зборуваше, да од неа до збор не можеше да дојде."},{"word":"да","type":"чест.","description":"За позитивен одговор, за потврдување. Дали ќе дојдеш? – Да."},{"word":"да","type":"сврз.","description":"За поврзување во зависносложени реченици."},{"word":"да","type":"чест.","description":"За истакнување и за потсилување на дејството во главните речници."},{"word":"даан","type":"изв.","description":"Вообичаен изговор со кој се подражава биење на камбана, на часовник и сл. Часовникот отчука: даан, даан"},{"word":"даб","type":"м.","description":"Листопадно дрво со широки назабени листови и со плод желад; Quercus. Зад него се издигаше високата шума со ели, дабје и буки."},{"word":"дабар","type":"м.","description":"Вид глодар со скапоцено крзно кој живее покрај вода; Castor fiber. Дабарот, опколен од ловци, го прегризува дрвото со забите."},{"word":"дабјак","type":"м.","description":"Место обраснато со млади дабови. Ниските дабјаци ги покриваа доловите."},{"word":"даблика","type":"ж.","description":"Младо дабово дрво со низок раст. Замина меѓу дабликите каде што имаше премин."},{"word":"Даблин","type":"м.","description":"Главен град на Ирска."},{"word":"дабов","type":"прид.","description":"Што е од даб, што се однесува на даб. Дабова шума. Дабови гранки. Дабов мебел. Дабови порти. Дабови штици."},{"word":"дабовина","type":"ж.","description":"Дабово дрво како материјал за обработка, за горење. Ѕидовите беа обложени со дабовина. Луѓето живееја од дабовината, носејќи ја во парчиња како техничко дрво."},{"word":"дабовица","type":"ж.","description":"Дабов стап или прачка. Замавна со дабовица по момчето."},{"word":"дабрава","type":"ж.","description":"Млада густа шума, обично дабова. Ги исплашивме враните во дабравата. Под голите ридишта имаше појас дабрава."},{"word":"даванија","type":"и.","description":"Задолжителни давачки, данок."},{"word":"даваница","type":"ж.","description":"даванија."},{"word":"давател","type":"м.","description":"Лице што дава нешто. Давател на услуги."},{"word":"давач","type":"м.","description":"Давач на пари. Давач на помош."},{"word":"давачка","type":"ж.","description":"давач."},{"word":"давеж","type":"м.","description":"Давење, задушување, обично за кучиња. Го дави со давеж што никогаш не усмртува."},{"word":"давежен","type":"прид.","description":"Што е како давеж. Давежна стега во душата."},{"word":"давеник","type":"м.","description":"Лице што се дави или што се удавило во вода."},{"word":"дави","type":"несв.","description":"Насилно сопира нечие дишење, стега за врат; задушува. Тие луѓе пукаат, колат, дават, уништуваат без милост и разум."},{"word":"давија","type":"ж.","description":"Тужба, жалба, парница. Ќе правам давија дури до царот."},{"word":"давлив","type":"прид.","description":"За овошје – што е плоден."},{"word":"даволи (се)","type":"несв.","description":"Се бори, се гушка во игра, во смеа. Девојчињата го даволеа таткото, се смееја."},{"word":"дага","type":"ж.","description":"Штица за бочва. Даги од каца."},{"word":"даговит","type":"прид.","description":"Што има даги, што е со даги. Даговит камен. Даговита земја."},{"word":"дада","type":"ж.","description":"Назив за сестра; сестричка. Има дада и батко. Дада сум на две помали сестрички."},{"word":"дадаизам","type":"м.","description":"Модернистички правец во уметноста во дваесеттите години на 20 век."},{"word":"даде","type":"св.","description":"Врачи нешто од едни раце во други. Ми даде вода. Дај ми книга! Дај ја личната карта!"},{"word":"дадилка","type":"ж.","description":"Женско лице што одгледува и се грижи за туѓи деца, негувателка, воспитувачка. Мајка му ја немаше, дадилката го одгледа од првиот ден. Беше весела дадилка на палави деца."},{"word":"дажба","type":"ж.","description":"Следување од нешто, обично храна, што се дава во определено количество на човек или на животно за определено време. Не се жалеа на гладот, ниту му префрлаа дека дажбите не се поделени по рамно."},{"word":"дајре","type":"ср.","description":"Ориентален музички инструмент во облик на обрач со затегната кожа од едната страна и со тркалезни метални плочки што ѕвечкаат при удирање. Се слушаа звуците од тамбурата, ударите по дајрињата и маалските љубовни песни. Лазарката се крши со дајрето. Две мечки играа по тактот на дајрето."},{"word":"дајреџија","type":"м.","description":"Лице што тропа на дајре. Дајреџијата удираше во дајрето."},{"word":"Дака","type":"ж.","description":"Главен град на Бангладеш."},{"word":"Дакар","type":"м.","description":"Главен град на Сенегал."},{"word":"Дакија","type":"ж.","description":"Древна област на Балканскиот Полуостров."},{"word":"дактил","type":"м.","description":"Трисложна метричка стапка во која е нагласен првиот слог."},{"word":"дактилограф","type":"м.","description":"Лице што пишува на машина за пишување, на компјутер и сл.; лице чија професија е дактилографија."},{"word":"дактилографија","type":"ж.","description":"Пишување текст на машина за пишување, на компјутер и сл.; машинско пишување. Курс по дактилографија."},{"word":"дактилографски","type":"прид.","description":"Што се однесува на дактилографија и на дактилограф. Дактилографско училиште. Дактилографско масиче. Дактилографска машина."},{"word":"дактилоскопија","type":"ж.","description":"Утврдување на идентитетот на некое лице со земање и со испитување на отисоците од прстите."},{"word":"дал","type":"чест.","description":"Скратена форма од дали, се употребува најчесто во поезијата и во разговорниот јазик, Дал да се смеам или да плачам, ништо ти не ми кажуваш."},{"word":"далавера","type":"ж.","description":"Сплетка, подметнување нешто, трик. Прави далавери со зарчиња."},{"word":"далаверџија","type":"м.","description":"Сплеткар, подметнувач на нешто; снаодлив човек, посредник во необични зделки. Беше далаверџија, се снаоѓаше секаде."},{"word":"далак","type":"м.","description":"Слезина."},{"word":"далакосан","type":"прид.","description":"Што боледува од далак. Во стомакот чувствува тежина, далакосан е."},{"word":"Далас","type":"м.","description":"Главен град на сојузната држава на САД Тексас."},{"word":"далга","type":"ж.","description":"бран."},{"word":"далдиса (се)","type":"св.","description":"Се занесе (се) внесе во нешто; тргне по нешто. Се далдисаа во игрите. Се далдиса во девојчето. Другарите далдисале по него дури в чаршија."},{"word":"далековид","type":"прид.","description":"(мед.) Што го гледа она што е далеку, а не го гледа добро она што е блиску. Од раѓање сум далековида."},{"word":"далекометен","type":"прид.","description":"Што има далечен домет, што допира, фрла далеку. Далекометен топ."},{"word":"далекосежен","type":"прид.","description":"Што достигнува временски далеку, се протега; долгорочен, важен, значаен за иднината. Далекосежни пораки. Далекосежна инвестиција."},{"word":"далеку","type":"прил.","description":"На голема оддалеченост. Појде далеку од дома. Замина далеку."},{"word":"далечен","type":"прид.","description":"Што е на голема оддалеченост. Далечна земја. Далечно пукање."},{"word":"Далечен Исток","type":"м.","description":"Географски регион во Азија, ги опфаќа државите од југоисточниот дел на континентот: Кина, Јапонија, Филипините, како и државите од Корејскиот Полуостров, Индокинескиот Потконтинент и Малајскиот Архипелаг)."},{"word":"далечина","type":"ж.","description":"Растојание меѓу две точки или меѓу два предмета; оддалеченост во просторот. Дрвјата се садени на еднаква далечина. Се загледа во далечината."},{"word":"дали","type":"чест.","description":"При поставување прашање за изразување сомнеж, колебање и несигурност. Дали ќе се јави кога ќе се врати? Дали има родител што не си го сака сопственото дете? Дали да седам, дали да чекам?"},{"word":"далјан","type":"м.","description":"Преграда од колје, праќе и др. на река или во езеро што служи за риболов; брана. Далјан за ловење јагули."},{"word":"далјан","type":"м.","description":"(арх.) Вид долга пушка."},{"word":"далматинец","type":"м.","description":"Вид куче со црно-бела дамкава кожа. Сто и еден далматинец."},{"word":"Далмација","type":"ж.","description":"Приморска област во Хрватска."},{"word":"далновод","type":"м.","description":"Инсталација за пренесување електрична енергија на големи далечини. Жици на далноводот."},{"word":"далтонизам","type":"м.","description":"Неспособност на очите, видот да разликува некои бои, особено црвената и зелената."},{"word":"далтонист","type":"зам.","description":"Лице што страда од далтони"},{"word":"дама","type":"ж.","description":"Жена што му припаѓа на повисокиот општествен слој, отмена жена што внимава на својот изглед. Дворска дама. Отмена дама. Уважена дама. Прва дама."},{"word":"дама","type":"ж.","description":"Игра со камчиња или со тркалезни плочки на штица. Седна да ја продолжи дамата на каменот. Ако не легнеш, ќе одиш да играш дама. Врз дрвото се издлабени квадратните линии на дамата."},{"word":"дамазлак","type":"м.","description":"Добиток што се чува за потребите на домаќинството и за приплод. Одвај кај некого да останал по некој чифт кози дамазлак. Се остава најубавата овца за дамазлак"},{"word":"дамар","type":"м.","description":"Крвен сад; пулс. Од страв дамарите им чукаат побргу. Ги истри дамарите."},{"word":"Дамаск","type":"м.","description":"Главен град на Сирија."},{"word":"дамаскин","type":"м.","description":"Вид црковен зборник со поучни текстови во кој јазикот од црковнословенски е приближен до народниот."},{"word":"дамаскинар","type":"м.","description":"Составувач, преведувач или препишувач на дамаскини."},{"word":"дамаскинарски","type":"прид.","description":"Што се однесува на дамаскинарство и на дамаскинар. Дамаскинарска литература. Дамаскинарска дејност."},{"word":"дамаскинарство","type":"ср.","description":"Составување, преведување или препишување дамаскини."},{"word":"дамасклија","type":"ж.","description":"Вид тешка, крива сабја каква што ковале некогаш во градот Дамаск. Сече со сабја дамасклија."},{"word":"дамаст","type":"м.","description":"Вид волнена, ленена или свилена ткаенина што потекнува од градот Дамаск. Костум од црн дамаст. Чаршаф од дамаст. Драперии од дамаст."},{"word":"дамин","type":"прид.","description":"Што ѝ припаѓа на дама. Дамин фустан."},{"word":"дамка","type":"ж.","description":"Извалкано место, петно. Дамки на чаршафот."},{"word":"дамкав","type":"прид.","description":"Што е со дамки. Дамкав коњ. Дамчести деца"},{"word":"дамкоса","type":"св.","description":"Направи дамка на нешто, извалка. Си ја дамкосал кошулата."},{"word":"дамкосан","type":"прид.","description":"Што има дамки. Дамкосано лице."},{"word":"дамла","type":"ж.","description":"Срцев или мозочен удар, апоплексија. Го удри дамлата и падна мртов. Се здебели и ја стрефи дамла."},{"word":"дамлосан","type":"прид.","description":"Што е парализиран, фатен (во дел од телото); што добил срцев удар. Лежи дамлосан."},{"word":"дамлоса се","type":"св.","description":"Се парализира, се фати; добие срцев удар. Стрико ми се дамлоса."},{"word":"дамнина","type":"ж.","description":"Одамнешно, далечно време. Луѓето од дамнина ги кроеле овошките."},{"word":"дампинг","type":"м.","description":"Продажба на стока по многу ниски цени заради конкурентност и освојување нови пазари. Дампинг цени."},{"word":"данак","type":"м.","description":"Машко теле одбиено од цицање."},{"word":"дандиса","type":"св.","description":"Издржи, поднесе."},{"word":"данок","type":"м.","description":"Дел од доходот, од трудот и сл. што ѝ се дава на државата или на општината. Собира данок. Неплатен данок."},{"word":"даночен","type":"прид.","description":"Што се однесува на данок. Даночна книга. Даночна комисија. Даночен службеник."},{"word":"даночник","type":"м.","description":"Овластено лице што собира данок; лице што работи во даночна служба, што пресметува данок."},{"word":"дансинг","type":"м.","description":"Локал во кој посетителите може да се забавуваат со танцување; игранка. Дансинг-клуб."},{"word":"Данска","type":"ж.","description":"Држава во Европа."},{"word":"дар","type":"м.","description":"Тоа што по своја волја се дава некому; подарок. Срцето ѝ го ветил за дар. Повели, цвеќе за дар."},{"word":"дара","type":"ж.","description":"Разлика во тежина меѓу стоката и амбалажата во која се наоѓа."},{"word":"дарба","type":"ж.","description":"Вродена особина, способност за творење во областа на уметноста, на науката, на техниката и сл.; талент, надареност. Дарба за помнење. Дарба да претскажува. Поетска дарба."},{"word":"дарбалија","type":"прид.","description":"Што има дарба, надарен."},{"word":"дарбука","type":"ж.","description":"Арапски музички ударен инструмент од печена глина во вид на широко грне со оптегната кожа на отворот."},{"word":"дарвинизам","type":"м.","description":"Учење на англискиот природонаучник Дарвин за развојот на растителниот и на животинскиот свет."},{"word":"дарвинист","type":"м.","description":"Приврзаник на Дарвиновата теорија."},{"word":"дарвинистички","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на дарвинист и на дарвини"},{"word":"Дарданели","type":"и.","description":"Морски проток помеѓу Егејско и Мраморно Море."},{"word":"Дарданија","type":"ж.","description":"Древна област на Балканскиот Полуостров."},{"word":"дарежлив","type":"прид.","description":"Што лесно дава, што сака да подарува. Дарежлив селанец. Дарежлив вујко."},{"word":"дарина","type":"ж.","description":"Голема бела крпа извезена по аглите. Пушти ја на золвата дарината, прати ја на свекорот кошулата."},{"word":"дарител","type":"м.","description":"Лице што дава нешто на дар, тој што дарува. Дарител на манастир."},{"word":"дармадана","type":"ж.","description":"Неред, безредие, расфрленост, растуреност. Отиде во килерот и таму направи дармадана. Косите ѝ ги направи дармадана."},{"word":"дармар","type":"м.","description":"Неред, безредие, метеж. Се разлути и направи дармар."},{"word":"Дарна","type":"ж.","description":"Река во Индија."},{"word":"даровен","type":"прид.","description":"Што е наменет за дарување; Зошто ми, зошто остана кошула недоткаена? Кошула беше даровна."},{"word":"даровина","type":"ж.","description":"Дарови што ѝ ги носат сватовите на невестата."},{"word":"даровит","type":"прид.","description":"Што е надарен, талентиран. Даровито дете. Даровит автор."},{"word":"даровка","type":"ж.","description":"Крпа, марама и сл. за дарување. Невестата ги подели даровките на сватовите."},{"word":"даровница","type":"ж.","description":"Писмен документ, акт со кој нешто се подарува. Добиле даровница од кралот. Ти писару, даровница ќе стокмиш."},{"word":"дарпна","type":"ж.","description":"Женска ленена везена шамија за на глава. На орото се гледаше белата дарпна на свекрвата. Да не ја исцрниш дарпната."},{"word":"дартма","type":"ж.","description":"Крпа за бришење."},{"word":"дарува","type":"св. и несв.","description":"Даде, дава некому нешто на дар, подари, подарува. Ги дарува месариите. Детето го даруваа за донесената вест."},{"word":"даруван","type":"прид.","description":"надарен."},{"word":"Дарфур","type":"м.","description":"Регион во Северна Африка, отцепен од Судан."},{"word":"даскал","type":"м.","description":"Учител. (арх.) Се врати дома за да биде даскал. Даскалот ги учеше селските деца."},{"word":"даскалак","type":"м.","description":"Учителство, учителствување. Си го зеде старото место – даскалакот."},{"word":"даскалува","type":"несв.","description":"Работи како даскал, учителствува."},{"word":"датив","type":"м.","description":"Падеж што означува намена, што упатува на индиректен предмет."},{"word":"дативен","type":"прид.","description":"Што се однесува на датив."},{"word":"датира","type":"св. и несв.","description":"Определи, определува датум на настанувањето на некое дело, факт и сл. во минатото. Како треба да се датира Евангелието? Зборникот го датираат од четиринаесеттиот век."},{"word":"датум","type":"м.","description":"Точно календарско време (ден, месец, година) на некој настан. На кој датум си роден?"},{"word":"Даутица","type":"ж.","description":"Планина во Македонија."},{"word":"дафина","type":"ж.","description":"Зелено ниско украсно дрво со ароматични листови што се употребуваат како зачин; лавор, ловор; лорбер; Laurus nobilis."},{"word":"дафинов","type":"прид.","description":"Што е од дафина., што се однесува на дафина. Дафиново дрво. Дафинов лист."},{"word":"два","type":"бр.","description":"Основен број поголем за една единица од еден; се бележи со бројката „2“."},{"word":"дваесет","type":"бр.","description":"Основен број, двапати поголем од десет; се бележи со бројката 20. Сто и дваесет, дваесет и еден, дваесет и први, дваесет и петгодишен."},{"word":"дваесет-","type":"претс.","description":"Прв дел од сложени придавки и именки кој покажува дека од тоа што го означува основата во другиот дел од сложенката има дваесет: дваесетгодишен, дваесетгодишник, дваесетгодишнина."},{"word":"дваесетина","type":"бр.","description":"Околу дваесет. Се немаа видено дваесетина години. Се собраа дваесетина селани."},{"word":"дваесетка","type":"ж.","description":"Тоа што е означено со бројот дваесет (зграда, автобус и др.)."},{"word":"дваесетмина","type":"бр.","description":"Дваесет луѓе. Испитот го положија дваесетмина."},{"word":"дваесетти","type":"бр.","description":"Бројна придавка од дваесет. Дваесетти век."},{"word":"дваесеттина","type":"ж.","description":"Дваесетти дел од нешто."},{"word":"дваж","type":"прил.","description":"Двапати, двојно. Двојно да тажиш и дваж да се мачиш."},{"word":"двајца","type":"бр.","description":"Две лица, маж и маж или маж и жена. Двајца браќа. Двајца мажи. Се најдоа брат и сестра, двајцата се расплакаа. Ајде, моме, ние двајца да се земеме."},{"word":"дванаесет","type":"бр.","description":"Број за два поголем од десет; се бележи со бројката 12."},{"word":"дванаесет-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложени придавки и именки кој покажува дека од тоа што го означува основата во другиот дел од сложенката има дванаесет: дванаесетгодишен, дванаесетгодишник, дванаесетгодишнина."},{"word":"дванаесетерец","type":"м.","description":"Стих од дванаесет слога со цезура по шестиот слог."},{"word":"дванаесетмина","type":"бр.","description":"Дванаесет луѓе, дванаесет лица. Загинаа дванаесетмина."},{"word":"дванаесетти","type":"бр.","description":"Бројна придавка од дванаесет."},{"word":"двапати","type":"прил.","description":"Еднаш и уште еднаш, двојно. Вишните двапати цутат. Се врати двапати."},{"word":"два-три","type":"бр.","description":"Приближно два, две или три."},{"word":"два-триесет","type":"бр.","description":"Приближно, од дваесет до триесет. Поканивме два-триесет луѓе."},{"word":"два-триесетмина","type":"бр.","description":"Приближно, од дваесет до триесет луѓе."},{"word":"два-тринаесет","type":"бр.","description":"Приближно, од дванаесет до тринаесет."},{"word":"два-тројца","type":"бр.","description":"Неопределено колку, двајца или тројца."},{"word":"двегодиначе","type":"ср.","description":"Обично, за живо суштество, за дете што има две години. Дете двегодиначе."},{"word":"двеилјадити","type":"бр.","description":"Бројна придавка од две илјади. Двеилјадита година."},{"word":"двер","type":"м.","description":"(арх.) Врата. Двери од ковано железо."},{"word":"двесте","type":"бр.","description":"Основен број двапати поголем од сто; се бележи со бројката 200."},{"word":"двестедрамник","type":"м.","description":"Шишенце што собира двесте драма течност, обично ракија. Де, мала, еден двестедрамник и мезе од кукурек. Седи, пуши и пие двестедрамници со ракија."},{"word":"двестемина","type":"бр.","description":"Двесте луѓе, двесте души. На работа дојдоа двестемина."},{"word":"двестотен","type":"бр.","description":"Бројна придавка од двесте."},{"word":"двестоти","type":"бр.","description":"Бројна придавка од двесте."},{"word":"две-тристотини","type":"бр.","description":"Приближно од двесте до триста."},{"word":"двечки","type":"бр.","description":"Двечки јагниња. Двечки дечиња."},{"word":"двигател","type":"м.","description":"Машина што користи некаков вид енергија за движење на други машини или превозни средства; мотор. Електричен двигател. Парен двигател. Дизелов двигател."},{"word":"движен","type":"прид.","description":"Што може да се движи; подвижен. Движен имот."},{"word":"движечки","type":"прид.","description":"Што движи, што поттикнува движење. Движечка сила во општеството."},{"word":"движи","type":"несв.","description":"Прави нешто да работи, да дејствува, да се преместува. Водата го движи воденичкиот камен."},{"word":"дво-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки со значење дека е двојно, два на број тоа што го означува основата на вториот дел на сложениот збор: двоглав, двогодишен, дводневен, двокатен, двокатница."},{"word":"двобој","type":"м.","description":"Борба со оружје меѓу двајца противници во присуство на сведоци; дуел. Го набљудуваше тој смртоносен двобој како секундант."},{"word":"двоброј","type":"м.","description":"Два броја од списание во една свеска."},{"word":"двовидски","type":"прид.","description":"Што има, што се јавува во два вида."},{"word":"двоглав","type":"прид.","description":"Што има две глави. Двоглаво чудовиште. Двоглав орел."},{"word":"двогласен","type":"прид.","description":"Што е во два гласа. Двогласно пеење."},{"word":"двоглед","type":"м.","description":"Направа за набљудување оддалечени предмети; дурбин. Со двогледот ја посматраше границата."},{"word":"двогодишен","type":"прид.","description":"Што има две години, што трае две години, што е по две години. Двогодишно дете. Двогодишно растение. Двогодишен биланс."},{"word":"двогрб","type":"прид.","description":"Што има две грпки. Двогрба камила."},{"word":"дводелен","type":"прид.","description":"Што има два дела, што се состои од два дела. Дводелен костум. Дводелна куќа."},{"word":"дводневен","type":"прид.","description":"Што трае два дена. Дводневен семинар. Дводневна посета."},{"word":"двоен","type":"прид.","description":"Што е составен од два еднакви дела, члена или од два предмета. Двоен прозорец. Двојна стража."},{"word":"двозначен","type":"прид.","description":"Што има две значења, двосмислен. Двозначна функција."},{"word":"двои","type":"несв.","description":"Дели нешто, разделува, изделува од некаде, од нешто. Ние не ве двоиме од нас. Еден плот ги двои."},{"word":"двоина","type":"ж.","description":"Категорија на граматичкиот број што се јавува кај именската и кај глаголската промена во специјални форми што покажуваат дека станува збор за две единици сфатени како природен пар на два предмета; дуал."},{"word":"двојазичен","type":"прид.","description":"Што е на два јазика. Двојазичен речник. Двојазично издание."},{"word":"двојанка","type":"ж.","description":"Двоколка. Не крцкај, двојанко, доцна низ полето! Во двојанката се возат старец и девојка."},{"word":"двојка","type":"ж.","description":"Бројот два; тоа што е со него означено (училишна оценка, автобус и др.). Доби двојка по историја. Се вози со двојка до работа."},{"word":"двојник","type":"м.","description":"Човек што во сѐ е сличен или ист со друг човек. Секој си има свој двојник."},{"word":"двојно","type":"прил.","description":"Уште еднаш толку, двапати повеќе."},{"word":"двојствен","type":"прид.","description":"Што се пројавува на два начина, во две страни, што е од два вида. Двојствен карактер."},{"word":"двојство","type":"ср.","description":"Неделиво единство, здруженост на две нешта."},{"word":"двокатен","type":"прид.","description":"Што има два ката. Двокатна зграда."},{"word":"двоколка","type":"ж.","description":"Запрежна кола, кочија на две колца, на две тркала. Потерајте ја двоколката кон онаа рамнина."},{"word":"двокомпонентен","type":"прид.","description":"Што е од две компоненти. Двокомпонентни образувања."},{"word":"двокрак","type":"прид.","description":"Што има два крака. Двокраки скалила."},{"word":"двократен","type":"прид.","description":"Што се врши на двапати, што е во два дела, Двократно работно време."},{"word":"двокрилен","type":"прид.","description":"Што има две крила. Двокрилен авион."},{"word":"дволик","type":"прид.","description":"Што има два лика, две лица."},{"word":"дволичен","type":"прид.","description":"Што е лажлив, неискрен, лицемерен."},{"word":"дволичи","type":"несв.","description":"Пројавува дволичност, лицемери. Дволичи со зборови."},{"word":"дволичник","type":"м.","description":"Дволичен човек. Препреден, стар дволичник ги залажува сите."},{"word":"двомоторен","type":"прид.","description":"Што има два мотора. Двомоторен авион."},{"word":"двонасочен","type":"прид.","description":"Што има две насоки, што се врши во две насоки. Двонасочен сообраќај."},{"word":"двонационален","type":"прид.","description":"Што опфаќа две нации, што се однесува на две нации. Двонационална средина."},{"word":"двопек","type":"м.","description":"Двапати печен леб; пексимид. За болен стомак најдобро е двопек и чај."},{"word":"двополов","type":"прид.","description":"(физ.) Што има два електрични или магнетни пола."},{"word":"двор","type":"м.","description":"Голема раскошна палата во која живее владетел или веледостојник; дворец. Во минатиот век се играл кадрилот во европските дворови."},{"word":"двореден","type":"прид.","description":"Што се состои од два реда. Дворедно закопчување."},{"word":"дворен","type":"прид.","description":"Што се однесува на двор. Дворно место. Дворна врата. Дворни ѕидови околу куќата."},{"word":"дворец","type":"м.","description":"Аристократски, богаташки дом; замок. Купи прекрасен дворец од крајот на 16 век. Живее како царица во дворец."},{"word":"дворјанин","type":"м.","description":"Лице што му припаѓа на најблискиот круг на владетелот, висок дворски службеник. Дворјанинот мораше да биде трезен кога царот се опиваше."},{"word":"дворјанство","type":"прид.","description":"Висок општествен сталеж што ги наследува привилегиите или ги добива со указ на владетелот; благородништво, аристократија. дворјански, дворјанскиот Дворјанско држење. Дворјански куќи.дворница,"},{"word":"дворог","type":"прид.","description":"Што има два рога. Дворога вила. Дворог стап."},{"word":"дворски","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на дворот, што се однесува на двор. Дворски сплетки. Дворски шут. Дворски советник."},{"word":"двосед","type":"м.","description":"Возило со две седишта. Чамец двосед. Спортски автомобил двосед."},{"word":"двослоен","type":"прид.","description":"Што има два слоја. Двослојна хартија."},{"word":"двосложен","type":"прид.","description":"Што има два слога. Двосложен збор."},{"word":"двосмислен","type":"прид.","description":"Што има две значења, што може двојно да се толкува. Двосмислена духовитост. Двосмислен знак."},{"word":"двосмислица","type":"ж.","description":"Тоа што може да се разбере двосмислено. Приказната е полна со двосмислици."},{"word":"двособен","type":"прид.","description":"Што се состои од две соби. Двособен стан. Двособна куќичка."},{"word":"двостепен","type":"прид.","description":"Што има два степена, две фази. Двостепено решавање на проблемот."},{"word":"двостран","type":"прид.","description":"Што има две страни, што потекнува од две страни. Двострана согласност. Двострани договори."},{"word":"двотактен","type":"прид.","description":"(муз.) Што се состои од два такта."},{"word":"двотарифен","type":"прид.","description":"Што опфаќа две тарифи, што се однесува на две тарифи. Двотарифно броило."},{"word":"двотомен","type":"прид.","description":"Што има два тома. Двотомен роман."},{"word":"двотретински","type":"прид.","description":"Што содржи две третини од нешто. Двотретинско мнозинство."},{"word":"двоумение","type":"м.","description":"Двоумење; се."},{"word":"двоуми се","type":"несв.","description":"Се колеба меѓу две или повеќе решенија. Тој се колеба, се двоуми, не може лесно да се реши. Се двоумеше кој пат да го избере."},{"word":"двоцевен","type":"прид.","description":"Што има два цевки. Двоцевна пушка."},{"word":"двоцевка","type":"ж.","description":"Пушка со две цевки. Ја полнеше двоцевката со сачми. Бил убиен со двоцевка."},{"word":"де","type":"изв.","description":"За поттик, за охрабрување. Де излези, де излези! Де стани од креветот!"},{"word":"де","type":"чест.","description":"За засилување на искажување покана или заповед. Седни де, не стој пред мене! Почни де!"},{"word":"де-","type":"претс.","description":"Префикс што значи: отстранување, прекинување, обратно или спротивно дејство од она што означува основниот збор. Деактивира, деградација, децентрализација, демобилизира."},{"word":"дебакл","type":"зам.","description":"Пораз, пропаст. Ова е дебакл на нашиот тури"},{"word":"Дебар","type":"м.","description":"Град во Македонија."},{"word":"Дебарско Езеро","type":"ср.","description":"Вештачко езеро во Македонија."},{"word":"Дебарца","type":"ж.","description":"Област во Македонија."},{"word":"дебата","type":"ж.","description":"Дискусија, расправа. Парламентарна дебата."},{"word":"дебатен","type":"прид.","description":"Што се однесува на дебата. Дебатен клуб."},{"word":"дебатира","type":"несв.","description":"Учествува во дискусија."},{"word":"дебел","type":"прид.","description":"Што има широк напречен пресек, што има големи димензии. Дебел ѕид. Дебели чаши. Дебела гранка."},{"word":"дебелее","type":"несв.","description":"Прави дебел некого, гои. Реши да го дебелее прасето."},{"word":"дебелика","type":"ж.","description":"Билка од фамилијата тикви; Bryonia alba."},{"word":"дебеликав","type":"прид.","description":"Што е малку дебел; Дебеликав син."},{"word":"дебелина","type":"ж.","description":"Попречен размер на некое тело во однос на должината или на висината. Хартијата беше со различна дебелина."},{"word":"дебелиште","type":"ср.","description":"(дијал.) Силна, плодна земја."},{"word":"дебелко","type":"м.","description":"Дебел човек. Што имаш ти горделив дебелко со мене? Дебелкото беше во тешка шинела."},{"word":"дебелогазест","type":"прид.","description":"Што има дебел задник. Одвратен дебелогазест чиновник."},{"word":"дебелогазец","type":"м.","description":"Тој што е дебелогазест. Бегај оттука, дебелогазец никаков!"},{"word":"дебелоглав","type":"прид.","description":"Што тешко сфаќа, прифаќа, што тешко разбира што му се кажува."},{"word":"дебелоглавец","type":"м.","description":"Тој што е дебелоглав. Не се плаши тој од некои си дебелоглавци."},{"word":"дебелокожен","type":"прид.","description":"Што има дебела кожа. Дебелокожно прасе."},{"word":"дебелокожец","type":"м.","description":"(зоол.) Вид животни со дебела кожа."},{"word":"дебелокорест","type":"прид.","description":"Што има дебела корка, лушпа. Дебелокорестите лубеници имаат дебелина на корките од два до три сантиметри."},{"word":"дебелокорка","type":"ж.","description":"Плод што има дебела корка (лубеница, тиква и сл.)."},{"word":"дебелуша","type":"ж.","description":"Дебела жена. Продавачката, дебелушка, со црно под ноктите, ги кладе џимиринките во фишек"},{"word":"дебелушкав","type":"прид.","description":"Постара дебелушкава старица одвај одеше."},{"word":"деби","type":"ср.","description":"Прв јавен настап, прво излегување пред публика. Деби на фестивалот. Поетско деби."},{"word":"дебитант","type":"м.","description":"Лице што првпат јавно настапува; почетник. Доби награда за дебитант на фестивалот. Тој е дебитант во литературата."},{"word":"дебитира","type":"св. и несв.","description":"Настапи, настапува првпат јавно. Дебитира со игран филм. Дебитира како автор на забавни мелодии."},{"word":"деблокира","type":"св. и несв.","description":"Прекине, прекинува блокада; отстрани, отстранува забрана. Го деблокира кредитот. Цела зима деблокира патишта."},{"word":"Дебрецин","type":"м.","description":"Град во Унгарија."},{"word":"дева","type":"ж.","description":"Девица, девојка – како составен дел од името на христијанската Богородица. Света дева Марија."},{"word":"девалвација","type":"ж.","description":"Законско намалување на вредноста на една валута со решение на владата или на централната банка на една земја."},{"word":"девалвира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, врши девалвација."},{"word":"деведесет","type":"бр.","description":"Основен број девет пати поголем од десет; се бележи со бројката 90."},{"word":"деведесет-","type":"претс.","description":"Прв дел од сложени придавки и именки кој покажува дека од тоа што го означува основата во другиот дел од сложенката има деведесет: деведесетгодишен, деведесетгодишник, деведесетгодишнина."},{"word":"деведесетти","type":"бр.","description":"Бројна придавка од деведесет. Деведесетти учесник во трката."},{"word":"девер","type":"м.","description":"Брат на мажот. Девер ѝ и јатрвата дојдоа последни. Му беше омилена снаа на деверот."},{"word":"деверинчник","type":"м.","description":"Деверов син."},{"word":"деверица","type":"ж.","description":"Деверова жена."},{"word":"деверичница","type":"ж.","description":"Деверова ќерка."},{"word":"деверов","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на девер. Деверово дете. Деверова промена."},{"word":"деверство","type":"ср.","description":"Улога, положба на деверот."},{"word":"деверува","type":"несв.","description":"Е девер на свадба."},{"word":"девесница","type":"ж.","description":"Стара мома, немажена. Може сама да овене дома како стара мома девесница."},{"word":"девет","type":"бр.","description":"Основен број поголем со една единица од осум, кој се бележи со бројката 9."},{"word":"девет-","type":"претс.","description":"Прв дел од сложени придавки и именки кој покажува дека од тоа што го означува основата во другиот дел од сложенката има девет: деветгодишен, деветмесечен, деветпроцентен."},{"word":"деветини","type":"и.","description":"Во изразот: бабини деветини – празни приказни, измислици, бесмислици. Стар си, а бабини деветини расправаш."},{"word":"деветка","type":"ж.","description":"Бројката 9."},{"word":"деветмина","type":"бр.","description":"Девет луѓе. Деветмина мајстори."},{"word":"деветнаесет","type":"бр.","description":"Основен број за девет единици поголем од десет; се бележи со бројката 19."},{"word":"деветнаесетмина","type":"бр.","description":"Деветнаесет луѓе. Деветнаесетмина војници."},{"word":"деветнаесетти","type":"бр.","description":"Бројна придавка од деветнаесет."},{"word":"деветорен","type":"прид.","description":"Што е изобилен, многу голем. Деветорен приход. Деветорен род."},{"word":"деветстотен","type":"бр.","description":"Бројна придавка од деветстотини."},{"word":"деветстоти","type":"бр.","description":"Бројна придавка од деветстотини."},{"word":"деветстотини","type":"бр.","description":"Основен број за сто помал од илјада; се бележи со бројката 900."},{"word":"деветти","type":"бр.","description":"Бројна придавка од девет. Деветти јануари."},{"word":"девиза","type":"ж.","description":"Карактеристична, добро изразена мисла што служи како раководечки принцип; парола, гесло. Неговата девиза е: секоја грешка мора да се плати. Мојата девиза е проста: гледај да се снајдеш."},{"word":"девизен","type":"прид.","description":"Што се однесува на девизи. Девизна сметка. Девизна берза. Девизни приходи."},{"word":"девизи","type":"и.","description":"Платежни средства издадени во странска валута што се користат обично за плаќање во странство."},{"word":"девијантен","type":"прид.","description":"Што се однесува на девијација. Девијантна појава. Девијантно однесување."},{"word":"девијација","type":"ж.","description":"(физ.) Поместување на некое тело од правецот на движење под влијание на нешто. Кај електричниот компас нема девијации."},{"word":"девица","type":"ж.","description":"Девојка што немала сексуални односи; невина девојка, девственица. Не знаеја дали се омажила или е останата девица. Витезите скитници го сметале за свој долг да ги заштитуваат девиците."},{"word":"девојка","type":"ж.","description":"Лице од женски пол, младо, пораснато, неомажено. Таа е мирна и добра девојка. На чардакот се појави девојка. Со својата убавина се изделуваше од другите девојки."},{"word":"девојкин","type":"прид.","description":"Што припаѓа на девојка. Девојкина облека. Девојчини раце"},{"word":"девојчинство","type":"ср.","description":"Период од животот кога жената била девојка. Ова утро ќе се раздели од сѐ што имала во своето девојчинство."},{"word":"девствен","type":"прид.","description":"Што се однесува на девица; што е невин, скромен, чесен. Девствена мома."},{"word":"девственик","type":"м.","description":"Лице што немало сексуални односи. И двајцата останаа девственици."},{"word":"дегенерација","type":"ж.","description":"(биол.) Еволутивен процес што доведува до деформација и губење на одделни органи или на целиот организам; спрот: регенерација. Тоа доведува до дегенерација на мускулните влакна."},{"word":"дегенерик","type":"м.","description":"Лице што покажува знаци на физичко или душевно растројство; изрод. Во филмот толкува улога на дегенерик."},{"word":"дегенерира","type":"св. и несв.","description":"Предизвика, предизвикува дегенерација, деформира, уназади, уназадува нешто. Промените во климата дегенерираа некои сорти винова лоза."},{"word":"деградација","type":"ж.","description":"Губење на веќе стекната позиција, паѓање на понизок ранг, снижување на понизок степен. Промената на работното место за него значеше казна и деградација."},{"word":"деградира","type":"св. и несв.","description":"Лиши, лишува некого од определена позиција, врати, враќа на понизок ранг. Командантот го деградирал десетарот на обичен војник. Тој бил деградиран на пониско работно место."},{"word":"дегустација","type":"ж.","description":"Стручно испитување и оценување на квалитетот на одделни производи: кафе, вино и сл. Беше поканет да учествува во дегустацијата на најдобрите вина."},{"word":"дегустира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, врши дегустација, го определи, го определува квалитетот на некој производ преку сетилото за вкус."},{"word":"де...де","type":"сврз.","description":"За поврзување разделни реченици за наизменично вршење на дејството; Де беа закарани де се миреа."},{"word":"дедин","type":"прид.","description":"Што припаѓа на дедо. Дедино палто. Дедово луле"},{"word":"дедо","type":"м.","description":"Татко на еден од родителите. Тој беше плукнат дедо му. Го замоли деда си да му каже приказна."},{"word":"дедовина","type":"ж.","description":"Имот наследен од дедо, прадедо. Нема да дозволам да се дели нашата дедовина. Полето не е моја дедовина."},{"word":"дедовски","type":"прид.","description":"Што се однесува на дедо, што му припаѓа на дедо; дедо 1, 2 и 3. Дедовска нежност. Дедовски приказни."},{"word":"дедуктивен","type":"прид.","description":"Што е добиен со дедукција, што се заснова на дедукција; спрот: индуктивен. Дедуктивен начин. Дедуктивна постапка."},{"word":"дедукција","type":"ж.","description":"Изведување на посебното од општото, изведување на поединечен заклучок врз основа на нешто цело, општо; спрот: индукција. Сите облици на општествената свест, во принцип, се подложни на дедукција."},{"word":"дедуцира","type":"св. и несв.","description":"Изведе, изведува суд преку дедукција."},{"word":"деец","type":"м.","description":"Истакнат јавен, општествен работник. Општествен деец. Културни дејци. Револуционерни дејци."},{"word":"дежура","type":"несв.","description":"По распоред, надвор од редовното работно време, надгледува, бдее над некого или над нешто во определен временски период. Останав надвор да дежурам."},{"word":"дежурен","type":"прид.","description":"Што е определен да дежура. Дежурен лекар. Дежурен службеник. Дежурна аптека."},{"word":"дежурство","type":"ср.","description":"Работна обврска, должност на тој што дежура. Тој беше на ноќно дежурство. Треба да го укинам дежурството. Се воведоа постојани дежурства."},{"word":"дезавуира","type":"св. и несв.","description":"Одрече, одрекува, оспори, оспорува, не признае, не признава нешто, нечие тврдење, искажување."},{"word":"дезен","type":"м.","description":"Украсна шара на текстил. Носеше фустан со цветен дезен."},{"word":"дезенира","type":"св. и несв.","description":"Изработи, изработува во некој дезен."},{"word":"дезертер","type":"м.","description":"Тој што избегал од војска, што самоволно го напуштил служењето на воената обврска. Беше стрелан како воен дезертер. На четните списоци се водеа како дезертери."},{"word":"дезертерство","type":"ср.","description":"Бегство од војска. Тој беше обвинет за дезертерство."},{"word":"дезертира","type":"св. и несв.","description":"Побегне, бега од војска, своеволно напушти, напушта служење на воена обврска, воена позиција, фронт и сл. Тие мислеа дека дезертирам и пукаа по мене. Некои дезертираа кога ќе дојдеа во контакт со непријателот."},{"word":"дезинсекција","type":"ж.","description":"Механичко, физичко или хемиско уништување на штетни инсекти."},{"word":"дезинтеграција","type":"ж.","description":"Разделување, разединување, распаѓање на определена целина на делови. Тоа води кон дезинтеграција на човековото телесно постоење."},{"word":"дезинтегрира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, врши дезинтеграција."},{"word":"дезинтересира се","type":"св. и несв.","description":"Изгуби, губи интерес, престане да се грижи за некого или за нешто. Тие не би требало да се дезинтересираат за одделни прашања."},{"word":"дезинфекција","type":"ж.","description":"Уништување на заразни бактерии, чистење на заразени места, предмети и сл. по хемиски пат. Дезинфекцијата на водата се врши заради чистење од инфективен материјал."},{"word":"дезинфицира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, извршува дезинфекција. Лекарот ја дезинфицира раната со алкохол."},{"word":"дезинформација","type":"ж.","description":"Лажно, погрешно, неточно (најчесто злонамерно) известување, пренесување информации. Во текстот се провлекла и една дезинформација. Тоа се невистини и дезинформации од одделни поединци."},{"word":"дезинформира","type":"св. и несв.","description":"Даде, дава неточна информација, лажно или погрешно извести, известува за нешто. Тие беа заведени и дезинформирани."},{"word":"дезорганизација","type":"ж.","description":"Лоша организираност, нарушување на организацијата, на редот; безредие, хаос. Смената на директорот предизвика дезорганизација во фирмата."},{"word":"дезорганизира","type":"св. и несв.","description":"Предизвика, предизвикува дезорганизација, внесе, внесува неред, хаос во нешто. Нашата цел е да го дезорганизираме непријателот."},{"word":"дезориентација","type":"ж.","description":"Отсуство на способност за ориентација, за снаоѓање во просторот; губење на ориентацијата."},{"word":"дезориентира","type":"св. и несв.","description":"Предизвика, предизвикува дезориентација; внесе, внесува забуна, збрка кај некого, во нешто. Нашата акција го дезориентира противникот."},{"word":"деизам","type":"м.","description":"Религиозно-филозофско сфаќање според кое Бог е безличен творец на светот, но нема никакво влијание врз неговиот натамошен тек. Тој е припадник на деизмот."},{"word":"дејгиди!","type":"изв.","description":"За обраќање кон некого или кон нешто со нагласена емоционалност. Дејгиди, Игно, душо измачена! Море, дејгиди вујко, дејгиди родителу. Дејгиди, луди млади години."},{"word":"дејност","type":"ж.","description":"Опсег, опфат на работа, активност, ангажираност. Книжевна дејност. Општествена дејност. Просветна дејност. Издавачка дејност."},{"word":"дејствен","type":"прид.","description":"Што е активен, што влијае на нешто, што има некакво дејство. Оваа појава има дејствен карактер."},{"word":"дејствие","type":"ср.","description":"дејство."},{"word":"дејствителен","type":"прид.","description":"Што го има, што постои во стварноста; вистински, реален. Се прости од дома како да тргнува на дејствителна војна. Се редеа страшни глетки како да се живи, дејствителни."},{"word":"дејство","type":"ср.","description":"Пројавување на некаква енергија, дејствување, функционирање. Архимед го открил дејството на лостот. Разорно дејство на експлозивот. Ја пушти машината во дејство. Со голема вештина ги вршеше сите тие дејства."},{"word":"дејствува","type":"несв.","description":"Врши некое дејство. Тие се здоговориле да дејствуваат заедно. Тој живееше и дејствуваше како писател и револуционер во еден пресуден период."},{"word":"дека","type":"сврз.","description":"Во исказни зависносложени реченици; оти. Тој рече дека ќе дојде. Таа мисли дека научила. Тие сфаќаат дека работата не оди."},{"word":"декабрист","type":"м.","description":"Учесник во востанието од 1825 година на група благородници против самодржавјето во царска Русија."},{"word":"декаграм","type":"м.","description":"Мера што означува тежина од десет грама."},{"word":"декада","type":"ж.","description":"Временски период од десет дена или години."},{"word":"декаден","type":"прид.","description":"Што се однесува на декада. Декаден систем. Декаден просек."},{"word":"декадент","type":"м.","description":"Приврзаник на декаденцијата; Нас нѐ сметаа за книжевни декаденти, неспособни за акција."},{"word":"декадентен","type":"прид.","description":"Што е во состојба на декаденција Еден декадентен тип се метка по аеродромските простории. Тој стил на игра се сметаше за декадентен."},{"word":"декаденција","type":"ж.","description":"Опаѓање, губење на виталните и на творечките способности во подрачјето на некоја дејност."},{"word":"декалитар","type":"м.","description":"Мера што означува течност од десет литри. Бурето собира три декалитри вода."},{"word":"декаметар","type":"м.","description":"Мера што означува должина од десет метри. На патот се создаде колона од автомобили долга два декаметра."},{"word":"декан","type":"м.","description":"Управник на факултет што се избира од редот на професорите и има мандат на определено време. Тој е избран за декан на филолошкиот факултет."},{"word":"деканат","type":"м.","description":"Раководна управа и администрација на факултет. Тоа ќе биде пречка за правилното функционирање на деканатите."},{"word":"декар","type":"м.","description":"Мера што означува површина од десет ари; површина од 1000 метри квадратни."},{"word":"декември","type":"и.","description":"Последен, дванаесетти месец во годината; снежник."},{"word":"декика","type":"ж.","description":"Минута, час, миг, момент. За пет декики да ги собериш сите селани овде. Во таа декика тој не гледа што прави."},{"word":"декламативен","type":"прид.","description":"Што е патетичен, театрален. Декламативен настап. Декламативна реторика."},{"word":"декламатор","type":"м.","description":"Тој што декламира; рецитатор."},{"word":"декламација","type":"ж.","description":"Текст (обично песна) што се декламира, се рецитира; рецитација. За секоја пригода знаеше по некоја декламација."},{"word":"декламира","type":"несв.","description":"Интерпретира, говори мошне впечатливо некаков текст (обично песна); рецитира."},{"word":"декларативен","type":"прид.","description":"Што се состои од зборови, што е заснован на зборови. Декларативна изјава."},{"word":"декларација","type":"ж.","description":"Официјална или свечена изјава, проглас за основните принципи и ставови што се однесуваат на некое многу важно прашање. Декларација за правата на човекот."},{"word":"декларира","type":"св. и несв.","description":"Објави, објавува нешто, изнесе, изнесува некаков став за нешто. Тој отворено ја декларира својата определба за вооружена борба. Овде, тие слободно можат да го декларираат своето потекло."},{"word":"декласира","type":"св. и несв.","description":"Исклучи, исклучува од класата во која нешто или некој припаѓа; отфрли, отфрла."},{"word":"декласиран","type":"прид.","description":"Исклучен од класата во која спаѓал; пропаднат, запуштен. Декласирана стока. Декласирана личност. Декласирани општествени слоеви."},{"word":"деклинација","type":"ж.","description":"(грам.) Промена на именските зборови по падежи. Во македонскиот јазик нема именска деклинација."},{"word":"деклинира","type":"несв.","description":"(грам.) Менува зборови по падежи."},{"word":"декодсира","type":"св. и несв.","description":"Преведе, преведува кодирана порака во друг, разбирлив код (јазик);"},{"word":"деколте","type":"ср.","description":"Длабок изрез околу вратот на женски фустан, блуза и сл. Беше облечена во син фустан со големо деколте."},{"word":"деколтира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави деколте."},{"word":"деколтиран","type":"прид.","description":"Што има длабоко деколте. Деколтиран фустан. Деколтирана облека."},{"word":"декомпозиција","type":"ж.","description":"Раздвојување, расчленување на една целина на повеќе делови; распаѓање."},{"word":"декомпонира","type":"св. и несв.","description":"Раздели, разделува, расчлени, расчленува, изврши, врши декомпозиција."},{"word":"деконтаминација","type":"ж.","description":"Отстранување или неутрализирање на отровни материи од земјата, предметите и сл. Треба да се преземат мерки за деконтаминација на почвата."},{"word":"деконцентрација","type":"ж.","description":"Пренесување на правото за одлучување за некои работи од централната власт на пониските локални органи. Административната деконцентрација постои само на хартија."},{"word":"деконцентрира","type":"св. и несв.","description":"Спроведе, спроведува деконцентрација."},{"word":"декор","type":"м.","description":"Тоа со што е украсена театарската сцена. Просторот на сцената ги има најнеопходните елементи на декор."},{"word":"декоратер","type":"м.","description":"Лице што изработува украси, што украсува нешто. Тој работеше како работник декоратер"},{"word":"декоративен","type":"прид.","description":"Што се однесува на декор. Декоративна уметност."},{"word":"декорација","type":"ж.","description":"Украсеност, накитеност. Таванска декорација."},{"word":"декорира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави декорација. Целиот простор го декорирал беспрекорно."},{"word":"декрет","type":"м.","description":"Писмена наредба, одлука или указ што има законска сила. Обичајот бил озаконет со султански декрет."},{"word":"дел","type":"м.","description":"Тоа што е помало од целината, што претставува нејзин составен елемент, член. Дел од географска карта. Еден дел од селаните се вратија назад."},{"word":"деланка","type":"ж.","description":"Тенко парче, треска што паѓа при сечење на дрво. Една деланка го удри по окото. Отиде надвор и зеде деланки да го распали огнот."},{"word":"делач","type":"м.","description":"Тој што дели (карти, јадење и сл.). На делачот оптегачот!"},{"word":"делба","type":"ж.","description":"Постапка со која нешто се дели; делење, поделба, определување дел. Делбата на покуќнината се вршеше со големо спокојство. Јас не сум видел досега толку делби во едно село."},{"word":"делбен","type":"прид.","description":"Што претставува делба, што се однесува на делба. Делбена постапка. Делбен биланс."},{"word":"делегат","type":"м.","description":"Лице избрано и овластено од некоја установа, колектив или од државата да врши определена задача; претставник, пратеник. Тој беше избран за делегат со тајно гласање. Салата беше полна со делегати."},{"word":"делегација","type":"ж.","description":"Група од овластени лица којашто застапува или претставува некоја установа, организација и сл. пред некој друг субјект. Пред две години со една делегација бев во странство. Повеќето официјални делегации сѐ уште не беа пристигнати."},{"word":"делегира","type":"св. и несв.","description":"Избере, избира некого за делегат, испрати, испраќа свој застапник, претставник. Ние делегиравме двајца претставници за претстојниот конгрес."},{"word":"деленик","type":"м.","description":"Лице што живее самостојно, што се одделило од семејството. Новата пролет ја пречекал како деленик од имотот и од домот на татка си."},{"word":"дели","type":"м.","description":"Само со имиња; Дели Мустафа."},{"word":"дели","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави помали делови, расчлени, расчленува нешто врз некоја основа или мерка. Децата го делија лебот на еднакви парчиња. Ги пржеа рипчињата и ги делеа на сите. Дружината ја делеше својата пљачка."},{"word":"делибаша","type":"м.","description":"Турски старешина, заповедник, на коњаници (на делии) гардиски офицер."},{"word":"делив","type":"прид.","description":"Што подлежи на делење. Бројот шест е делив со два."},{"word":"делија","type":"м.","description":"(истор.) Турски коњаник во султановата и везировата стража. Делии со зелени чалми ги собираа машките деца и ги носеа кон престолнината."},{"word":"деликатен","type":"прид.","description":"Сложен, замрсен, тежок. Деликатен проблем. Деликатно прашање. Деликатна работа. Деликатна тема. Сложена, деликатна и одговорна ситуација. Се најде во деликатна состојба."},{"word":"деликатес","type":"м.","description":"Вкусно, посебно приготвено јадење или пијалак, специјалитет. Традиционални деликатеси. Алкохолни деликатеси. Продавница за деликатеси."},{"word":"деликатесен","type":"прид.","description":"Што е вкусен, со специфичен вкус, специјално приготвен. Деликатесно јадење. Деликатесен лут пипер. Шпарглата спаѓа во деликатесни зеленчуци."},{"word":"деликвент","type":"м.","description":"Тој што извршил кривично дело, виновник, претстапник, злосторник. Со текот на времето ваквите ученици се развиваат во деликвенти."},{"word":"деликвенција","type":"ж.","description":"Свесно и сакано поведение коешто е спротивно на општествените правила; престапност, деликт. Малолетничка деликвенција."},{"word":"деликт","type":"м.","description":"Кривично дело, казниво дело, злосторство, престап, истап. Административен деликт. Политички деликт. Дисциплински деликт. Вербален деликт. Обвинението го товари за стопански деликт."},{"word":"делириум","type":"м.","description":"Од различни причини (висока температура, болест, алкохол и сл.) поматеност на свеста проследена со халуцинации, бунило, бладање. Подолго време е во дилириум."},{"word":"делител","type":"м.","description":"Број со кој се дели во математичката операција, делење обично."},{"word":"делка","type":"несв.","description":"Обработува и обликува камен или дрво со алатки, прави да е соголено и да е мазно. Делка греда. Делка нови штици. Делка трупци. Делка камења."},{"word":"делкан","type":"прид.","description":"Што е обликуван, обработен со делкање. Делкан камен. Делкано дрво."},{"word":"делканица","type":"ж.","description":"Производ од делкање, обработен предмет. Ги закопуваше своите делканици завиткани во платно."},{"word":"делкач","type":"м.","description":"Тој што делка. Делкач на дрва. Делкачот делка по цел ден."},{"word":"делми","type":"сврз.","description":"Штом, нели. Делми те видов, сега може да си умрам"},{"word":"делнат","type":"прид.","description":"Што е со отсечен дел (обично дрвен предмет), цепнат со секира. Дај ми го делнатото трупче."},{"word":"делне","type":"св.","description":"Отцепи, отсече дел од предмет (обично дрвен) со секира. Делне со секира."},{"word":"делник","type":"м.","description":"Работен ден во седмицата; ден, празник. Во делник работи."},{"word":"делница","type":"ж.","description":"Дел од првобитно заедничка, поделена нива. Северна делница."},{"word":"делничар","type":"м.","description":"Тој што има дел од заеднички имот, од заедничко наследство."},{"word":"делничен","type":"прид.","description":"Што се однесува на делник. Делничен ден. Делнична ноќ. Делнично утро. Делнично попладне. Делнично будење на градот."},{"word":"делнички","type":"прил.","description":"Во работен ден. Делнички се облекол."},{"word":"дело","type":"ср.","description":"Резултат, производ од работа. Дело на вредни раце."},{"word":"деловен","type":"прид.","description":"Што е во врска со работата. Деловен пријател. Деловен договор. Деловен разговор."},{"word":"деловник","type":"м.","description":"Збир прописи за начинот на водење на работата (на седница на собрание, на комисија итн. Деловник за работа."},{"word":"деловоден","type":"прид.","description":"Што е службено запишан. Деловодна книга."},{"word":"деловодител","type":"м.","description":"Лице што води службени книги и документи. Општински деловодител."},{"word":"делокруг","type":"м.","description":"Подрачје на некоја дејност."},{"word":"делотворен","type":"прид.","description":"Што предизвикува добро дејство; успешен, ефикасен. Делотворна работа. Делотворна функција. Делотворно влијание. Делотворни сили."},{"word":"делта","type":"ж.","description":"(само едн.) Четвртата буква од грчката азбука."},{"word":"делтоид","type":"м.","description":"Четириаголник составен од два рамнокраки триаголника со различна висина и со иста, заедничка основа."},{"word":"делтоиден","type":"прид.","description":"Што се однесува на делтоид, што има форма на делтоид."},{"word":"делувиум","type":"м.","description":"Нанос во подножјето на падини што настанал со миење на ситни честици земја и камења. Смолничав делувиум."},{"word":"делумен","type":"прид.","description":"Што опфаќа само еден дел, што не е целосен. Делумен извештај. Делумна анализа. Делумна или целосна информација. Делумно задоволство."},{"word":"делфин","type":"м.","description":"(зоол.) Морско животно од фамилијата китови; Delphinus delphi."},{"word":"Делчево","type":"ср.","description":"Град во Македонија."},{"word":"дема","type":"ж.","description":"Попречна греда. Деми и штици. Манастирски стари деми."},{"word":"демагог","type":"м.","description":"Тој што настојува да ја придобие довербата на народните маси со празни ветувања и измами со цел да дојде до власт."},{"word":"демагогија","type":"ж.","description":"Систем и метод со кои се служи демагогот."},{"word":"демант","type":"м.","description":"Изјава со која се негира вистинитоста на некоја вест или некое тврдење. Објави демант."},{"word":"демантира","type":"св. и несв.","description":"Даде, дава демант, објави, објавува демант."},{"word":"демаркација","type":"ж.","description":"Гранична линија и разграничување, утврдување на гранична линија меѓу држави или завојувани страни. Основна демаркација."},{"word":"демаркационен","type":"прид.","description":"Што е граничен, пограничен, што е во служба на демаркација. Демаркациона линија. Демаркациони трупи."},{"word":"демарш","type":"м.","description":"Дипломатска постапка или дипломатско дејство во странска држава заради некој протест или барање."},{"word":"демаскира","type":"св. и несв.","description":"Симне, симнува маска."},{"word":"дембел","type":"м.","description":"Мрзливец, неработник, готован. Ранам дембел."},{"word":"дембелаво","type":"прил.","description":"Мрзливо. Се однесува дембелаво. Одеше дембелаво."},{"word":"дембелана","type":"ж.","description":"Мрзливост, неработење. Се препознава дембеланата."},{"word":"дембелски","type":"прид.","description":"Што се однесува на дембел. Дембелска глава."},{"word":"дембелува","type":"несв.","description":"Не работи, го минува времето не работејќи. Цел ден дембелува."},{"word":"демек","type":"мод.","description":"Значи, то ест, да речеме, да претпоставиме, божем. Демек разбра. Демек, слушаш. Демек, ти си подобриот."},{"word":"демилитаризација","type":"ж.","description":"Разоружување, отстранување на војска и на воени уреди од некое место или од некоја земја; милитаризација."},{"word":"демилитаризира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, извршува демилитаризација, разоружи, разоружува војска;"},{"word":"деминутив","type":"м.","description":"Збор, обично изведена именка што во однос на основната именка значи нешто мало или смалено; Деминутив од куќа е куќичка."},{"word":"деминутивен","type":"прид.","description":"Што се однесува на деминутив. Деминутивен суфикс. Деминутивна форма. Деминутивна наставка. Деминутивно значење."},{"word":"Демир Капија","type":"ж.","description":"Мало гратче во Македонија."},{"word":"Демир Хисар","type":"м.","description":"Град и област во Македонија."},{"word":"демисија","type":"ж.","description":"Оставка од служба, откажување од понатамошно вршење на некоја служба. Поднесе молба за демисија."},{"word":"демисионира","type":"св. и несв.","description":"Поднесе, поднесува оставка на служба или на звање."},{"word":"демне","type":"несв.","description":"Чека и посматра од заседа. Чувствува како некој ја демне. Демневме со ноќи. Опасности го демнат на секој чекор. Волкот му го демнеше стадото."},{"word":"демобилизација","type":"ж.","description":"Премин на вооружените сили од воена во мирновременска состојба. Политичка демобилизација."},{"word":"демобилизира","type":"св. и несв.","description":"Стави, става вооружени сили од воена во мирновременска состојба."},{"word":"демограф","type":"м.","description":"Тој што професионално се занимава со демографија, специјалист по демографија."},{"word":"демографија","type":"ж.","description":"Гранка од статистиката, наука што се занимава со проучување на населението, со неговата структура, како и со законитостите на неговото растење и опаѓање (со наталитетот и со морталитетот)."},{"word":"демоде","type":"прид.","description":"Старомоден, што не е модерен; Тоа палто е веќе демоде, не треба да го носиш."},{"word":"демодиран","type":"прид.","description":"Старомоден, излезен од модата. Демодиран костум. Демодирано палто."},{"word":"демодира се","type":"св. и несв.","description":"Излезе, излегува од мода, стане, станува немодерно, застарено."},{"word":"демократ","type":"м.","description":"Приврзаник на демократијата."},{"word":"демократизација","type":"ж.","description":"Спроведување на демократски начела и принципи во животот, ширење демократија. Процес на демократизација. Целосна демократизација."},{"word":"демократизира","type":"св. и несв.","description":"Воведе, воведува демократски начела и установи, шири демократија. Новото уредување ги демократизира односите меѓу луѓето."},{"word":"демократија","type":"ж.","description":"Облик на државно уредување во кој суверената власт му припаѓа на народот, систем на народно владеење. Античка демократија. Буржоаска демократија. Економска демократија. Либерална демократија. Народна демократија. Социјалистичка демократија."},{"word":"демократичен","type":"прид.","description":"Што има својства на демократија, што е во демократски дух. Демократичен човек."},{"word":"демолира","type":"св. и несв.","description":"Уништи, уништува, урне, урнува, (раз)руши. Ја демолираа зградата."},{"word":"демон","type":"м.","description":"Кај старите Грци – божество, добар или лош дух врзан за судбината на еден човек. По еден демон бдее над секој човек."},{"word":"демонологија","type":"ж.","description":"Наука за верувањето во демони и во натприродни суштества."},{"word":"демонстрант","type":"м.","description":"Тој што демонстрира, учесник во демонстрација. Демонстранти и диверзанти. Демонстрантите застанаа токму пред неговиот прозорец и викаа."},{"word":"демонстративен","type":"прид.","description":"Што има својство на демонстрација. Демонстративен напад. Демонстративно изјавување."},{"word":"демонстратор","type":"м.","description":"Тој што за време на предавања (обично во високото образование) покажува примери, илустрации (фотографии, карти, материјали и сл.). Обично најдобриот студент може да биде демонстратор."},{"word":"демонстрација","type":"ж.","description":"Јавно, масовно изразување на незадоволството кон некого или нешто. Мартовски демонстрации. Студентски демонстрации. Штрајкови, демонстрации и бунтувања против режимот."},{"word":"демонстрира","type":"св. и несв.","description":"Земе учество, учествува во демонстрација, јавно го покаже, го покажува своето незадоволство кон некого или нешто. Демонстрантите демонстрираа пред владата."},{"word":"демонтажа","type":"ж.","description":"Расклопување, разглобување на составните делови; Монтажата и демонтажата на бараката не е лесна работа."},{"word":"демонтира","type":"св. и несв.","description":"Разглоби, разглобува на составни делови (машина, уред, предмет и сл.), врши, изврши демонтажа. Немавме време да ја демонтираме радиостаницата."},{"word":"деморализација","type":"ж.","description":"Опаѓање, ослабување на моралот; изопаченост, расипаност. Во нашава средина владее деморализација."},{"word":"деморализира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави некого малодушен, предизвика, предизвикува губење на самодоверба. Ги деморализира младите. Црквата им служи како орудие на разните пропаганди и тоа го деморализира населението."},{"word":"ден","type":"м.","description":"Времето од изгревање до заоѓање на сонцето; ноќ. Вчерашен ден. Долг ден. Зимски ден. Работи по цел ден. Работен ден."},{"word":"денар","type":"м.","description":"Основна парична единица во Република Северна Македонија. Десет денари. Сто денари."},{"word":"денатурира","type":"св. и несв.","description":"Со додавање некоја супстанција, лиши, лишува од природните својства некоја материја, ја направи, ја прави неупотреблива за јадење или за пиење (за човекот)."},{"word":"денационализација","type":"ж.","description":"Однародување. Се вршела денационализација на македонскиот народ."},{"word":"денационализира","type":"св. и несв.","description":"Насилно лиши, лишува некој народ од неговите особини, претопи, претопува во друга нација. Го денационализирале македонското население."},{"word":"денгуба","type":"ж.","description":"Залудно потрошено време. Противник е на мрзливоста и на денгубата. Не гледај во туѓите денгуби."},{"word":"денгуби","type":"несв.","description":"Залудно губи, троши време. Не денгуби, фати се за работа! Денгубат пред шалтерите. Фантазира и денгуби."},{"word":"денгубица","type":"ж.","description":"Залудно трошење време."},{"word":"денгубник","type":"м.","description":"Тој што залудно го троши времето."},{"word":"ден-денес(ка)","type":"прил.","description":"Од некогаш во минатото до денес, до денешниов ден, дури до денес. Така се живее и ден-денес. И ден-денеска таму ќе ги најдеш."},{"word":"денди","type":"ср.","description":"Тој што се облекува и живее според модата, помодар, конте, гиздавец. Дендито се гледа во огледало и се восхитува на самиот себе."},{"word":"дендролог","type":"м.","description":"Лице што професионално се занимава со проучување на дрвјата и на нивните особини, специјалист по дендрологија."},{"word":"дендрологија","type":"ж.","description":"Наука што ги проучува дрвјата и нивните особини, нивната морфологија и биологија."},{"word":"дене","type":"несв.","description":"Вовира (обично) конец во игла. Го денеше, го денеше и одвај го дена конецот."},{"word":"денес","type":"прил.","description":"Овој ден, денешниов ден. Денес е четврток. Учителот праша кој е отсутен денес."},{"word":"денешница","type":"ж.","description":"Сегашност. Денешницава е тешка за секого. Чувствителен човек тешко се снаоѓа во денешницава."},{"word":"дени","type":"м.","description":"Стоти дел од денарот. Педесет дени."},{"word":"денк","type":"м.","description":"Количество од предмети, од материјали или од стока врзана, завиткана, спакувана и сл.; пакет, врзоп, сноп. Денкови со рогозина. За секој денк треба да се плати по пет пари. Има педесет денкови со памук."},{"word":"денк","type":"м.","description":"Стара мера за тежина, една четвртина од драмот. Златарите го мереле златото со драмови, денки на прецизни терезии."},{"word":"деновиште","type":"ср.","description":"Место каде што војниците и ајдуците го минувале денот (обично во шума близу до некој извор); На деновиште се одмораме, го чистиме оружјето. Ги знаеше ајдучките деновишта, ги знаеше и нивните зимовишта."},{"word":"деноноќен","type":"прид.","description":"Што се случува непрекинато и дење и ноќе, што се однесува на деноноќие; постојан. Деноноќни дежурства. Деноноќни смени."},{"word":"деноноќие","type":"ср.","description":"Време, период од дваесет и четири часа, од ден и ноќ. Неколку деноноќија. Две цели деноноќија. Зимски деноноќија."},{"word":"денски","type":"прид.","description":"Што се однесува на ден. Денска светлина. Ноќни и денски смени."},{"word":"дента","type":"прил.","description":"Тој ден во минатото. Дента напаѓа снег. Го виде дента."},{"word":"дентист","type":"м.","description":"Заболекар."},{"word":"денува","type":"несв.","description":"Го минува денот. Денува и ноќева кај тетка му. Ќе денува в планина. Ден денува."},{"word":"дење","type":"прил.","description":"Преку ден, денски. Дење работи, ноќе спиј, а не обратно."},{"word":"депанданс","type":"м.","description":"Помошна, споредна зграда, обично на некој јавен објект (хотел, болница и сл.). Изградија хотели и депанданси."},{"word":"департман","type":"м.","description":"Административно-територијална единица во некои земји; област, околија. Направен е пустош во четиринаесет департмани."},{"word":"депеша","type":"ж.","description":"Вест доставена на најбрз можен начин; телеграма. Уште утре да му напишете депеша на синот да дојде. Диктирав депеши."},{"word":"депилатор","type":"м.","description":"Средство за отстранување влакна. Електричен депилатор."},{"word":"депилација","type":"ж.","description":"Отстранување влакна од телото. Крем за депилација."},{"word":"депилира","type":"св. и несв.","description":"Отстрани, отстранува влакна од телото со посебни средства и постапка за тоа. Ги депилира целите нозе на козметичар."},{"word":"депласира","type":"св. и несв.","description":"Премести, преместува, отстрани, отстранува некого или нешто, смени, сменува некого или нешто од положбата. Ги депласира фактите."},{"word":"депласиран","type":"прид.","description":"Неумесен, погрешно или лошо поставен. Депласирана дискусија."},{"word":"депо","type":"ср.","description":"Стовариште, магацин за стока."},{"word":"депозит","type":"м.","description":"Пари, накит, документи и др. вредни предмети оставени на чување најчесто во банка."},{"word":"депозитен","type":"прид.","description":"Што се однесува на депозит. Депозитна банка. Депозитни пари."},{"word":"депонент","type":"м.","description":"Тој што депонира нешто в банка, вложувач (на пари)."},{"word":"депонија","type":"ж.","description":"Место каде што се исфрла градското ѓубре, ѓубриште."},{"word":"депонира","type":"св. и несв.","description":"Остави, остава на чување; вложи, вложува пари и др. во банка. Депонира документи."},{"word":"депортација","type":"ж.","description":"Присилно одведување (обично на политички затвореници) на определено место (во концентрационен логор, во друг крај на земјата и сл.), протерување од местото на престојот; прогонство, заточение."},{"word":"депортира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, врши депортација. Депортира невино население."},{"word":"депресивен","type":"прид.","description":"Што е душевно потиснат, нерасположен, меланхоличен. Депресивен човек. Депресивна состојба."},{"word":"депресија","type":"ж.","description":"(мед.) Состојба на душевна потиснатост, нерасположеност, меланхолија. Длабока депресија. Психичка депресија. Паѓа во депресија. Го фати депресија."},{"word":"депримира","type":"св. и несв.","description":"Предизвика, предизвикува состојба на депресија."},{"word":"депримиран","type":"прид.","description":"Што е во состојба на депресија. Депримиран човек."},{"word":"депутат","type":"м.","description":"Утврден годишен приход што некој го прима во натура, во стока."},{"word":"депутација","type":"ж.","description":"Делегација, пратеништво, група, специјално избран одбор на некој собир, на некоја организација или на некое место со овластување да изврши определена мисија. Депутација на странци. Депутација од друг град."},{"word":"деранжира","type":"св. и несв.","description":"Вознемири, вознемирува, наруши, нарушува ред, навика, спречи, спречува намера некому. Тоа го деранжираше. Го деранжира нејзиното секојдневие. Ги деранжира неговите навики."},{"word":"дерач","type":"м.","description":"Тој што дере кожа на животни, на добиток. Дерач на пцовисан добиток."},{"word":"дерби","type":"ср.","description":"Главен решавачки натпревар. Ќе се игра дерби во Скопје."},{"word":"дервен","type":"м.","description":"Клисура, планински теснец."},{"word":"дервенџија","type":"м.","description":"Чувар на дервен, на клисура."},{"word":"дервиш","type":"м.","description":"Монах, калуѓер кај муслиманите. Бестрашен дервиш. Рамазански дервиши."},{"word":"дере","type":"несв.","description":"Симнува кожа од животно. Дереше вол. Дере јаре."},{"word":"дереџе","type":"ср.","description":"Положба, состојба (обично неподнослива, тешка). Видете до кое дереџе дошол."},{"word":"дериват","type":"м.","description":"Тоа што е изведено, што произлегува од нешто, производ од нешто."},{"word":"дерле","type":"ср.","description":"Пејор. за дете, детиште, што многу се дере, што плаче."},{"word":"дерман","type":"м.","description":"Спас, средство за одбрана, лек, мир. Има ли дерман за него? Немам дерман од тебе. Ми дојде дерманот."},{"word":"дерматолог","type":"м.","description":"Лекар, специјалист за кожни болести."},{"word":"дерматологија","type":"ж.","description":"Наука од медицината што се занимава со проучување на кожата и со кожните болести."},{"word":"дермен","type":"м.","description":"Воденица."},{"word":"дерменџија","type":"м.","description":"Воденичар."},{"word":"дерт","type":"м.","description":"Грижа, мака, тешкотија."},{"word":"десант","type":"м.","description":"Префрлување трупи (војска) на непријателска територија по воден или по воздушен пат. Воздушен десант. Поморски десант."},{"word":"десен","type":"прид.","description":"Што се наоѓа на спротивната страна од страната на срцето, што е на спротивната страна од левата; лев. Десна рака. Десно око. Десно рамо. Десен ракав. Десен чевел. Десен џеб."},{"word":"десерт","type":"м.","description":"Јадење што се послужува и што се зема по главното јадење (торта, колаче, овошје, сирење и сл.). Можеш да избереш, има три вида десерт."},{"word":"десертен","type":"прид.","description":"Што се служи како десерт. Десертно сирење. Десертно грозје. Десертно вино."},{"word":"десет","type":"бр.","description":"Основен број поголем за една единица од девет, се бележи со бројката 10. Десет прсти. Десет денари. Десет Божји заповеди. Во десет часот."},{"word":"десет-","type":"претс.","description":"Прв дел од сложенки со значење: десет од тоа што е означено со вториот дел на сложениот збор: десетвековен, десетдневен, десеткатница, десеттонски и др."},{"word":"десетар","type":"м.","description":"Тој што води група од десетмина (работници)."},{"word":"десетерец","type":"м.","description":"Стих од десет слогови. Народен десетерец. Во народните епски песни превладува десетерецот."},{"word":"десетина","type":"бр.","description":"Приближно, околу десет. Десетина минути. Десетина дена. Десетина метри. Десетина луѓе. Десетина другари. Десетина книги."},{"word":"десетина","type":"ж.","description":"Единица од десет војници, што ја води десетар. Тргнаа со четите и десетините."},{"word":"десетка","type":"ж.","description":"Множество од десет единици; бројката десет."},{"word":"десеткува","type":"несв.","description":"(воен.) По казна, заради одмазда убивање, стрелање секој десетти заложник, бунтовник. Ги десеткуваа заробениците."},{"word":"десетмина","type":"бр.","description":"Десет луѓе. Сите десетмина."},{"word":"десеток","type":"м.","description":"Данок во натура, десетти дел. Собирање десеток."},{"word":"десетти","type":"прид.","description":"Бројна придавка од десет. Десетти пат. Десетта година. Десетто дете."},{"word":"десеттина","type":"ж.","description":"Десетти дел од целото. Две десеттини"},{"word":"десигнација","type":"ж.","description":"Назначување, одредување."},{"word":"десиграм","type":"м.","description":"Мерна единица за тежина, десетти дел од грамот"},{"word":"десилитар","type":"м.","description":"Мерна единица за течност, десетти дел од литарот"},{"word":"десиметар","type":"м.","description":"Мерна единица за должина, десетти дел од метарот"},{"word":"дескриптивен","type":"прид.","description":"Што е усно или писмено изложен по пат на опишување; описен. Дескриптивен метод. Дескриптивен термин. Дескриптивна граматика. Дескриптивна лингвистика."},{"word":"дескрипција","type":"ж.","description":"Усно или писмено излагање во кое нешто објективно се опишува; опишување. Лирска дескрипција. Раскажувачка дескрипција. Структуралистичка дескрипција на еден говор."},{"word":"деснак","type":"м.","description":"Вол спрегнат од десната страна; левак. Погрешно спрегнати деснаци и леваци."},{"word":"десница","type":"ж.","description":"Десна рака; левица. Пишува со десница. Испружена десница за бакнирака. Го нокаутира со десницата."},{"word":"десничар","type":"м.","description":"Човек што повеќе и полесно се служи со десната рака; левучар."},{"word":"деспот","type":"м.","description":"(истор.) Царски намесник во Византија; титула на владетел во некои средновековни држави."},{"word":"деспотизам","type":"м.","description":"Неограничена, апсолутна власт."},{"word":"деспотство","type":"ср.","description":"Држава, покраина под владеење на деспот."},{"word":"деспотува","type":"несв.","description":"Неограничено владее."},{"word":"дестабилизација","type":"ж.","description":"Растројство во економијата, во општеството, во моралните норми, во безбедноста на земјата. Дестабилизација на државата."},{"word":"дестабилизира","type":"св. и несв.","description":"Предизвика, предизвикува дестабилизација. Новите мерки ја дестабилизираа државата."},{"word":"дестабилизирачки","type":"прид.","description":"Што доведува до дестабилизација. Дестабилизирачки методи."},{"word":"дестилат","type":"м.","description":"Тоа што се добива со дестилација, производ на дестилација."},{"word":"дестилација","type":"ж.","description":"Прочистување на течност со загревање до вриење и претворање во пареа, па потоа ладење и повторно претворање во течност. Процес на дестилација. Дестилација на камениот јаглен."},{"word":"дестилационен","type":"прид.","description":"Што се однесува на дестилација. Дестилационен процес."},{"word":"дестилира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, врши дестилација."},{"word":"дестимулација","type":"ж.","description":"Отсуство, немање на стимулација, дестимулирање."},{"word":"дестимулира","type":"св. и несв.","description":"Лиши, лишува, изгуби, губи стимулација, натера некого да биде незаинтересиран, му ја одземе, одзема волјата за работа."},{"word":"дестинација","type":"ж.","description":"Крајна цел, одредиште, место до кое се патува. Крајна дестинација."},{"word":"деструктивен","type":"прид.","description":"Разурнувачки, уништувачки; Деструктивен процес. Деструктивна појава. Деструктивно дејство. Деструктивно влијание. Деструктивни сили."},{"word":"деструкција","type":"ж.","description":"Рушење, разурнување, уништување. Тотална деструкција. Се спротивставуваме на сите деструкции."},{"word":"детален","type":"прид.","description":"Подробен, поединечен, прецизен, исцрпен. Детален план. Детален каталог. Детален опис. Детална разработка. Детални информации."},{"word":"детализира","type":"св. и несв.","description":"Наведе, наведува нешто до ситници."},{"word":"детаљ","type":"м.","description":"Ситница, подробност, поединечност, составен дел од целина. Еден детаљ. Многу детали. Кажува (во) детали."},{"word":"детант","type":"м.","description":"Попуштање на напнатоста во меѓународните односи, намалување на опасноста од војна."},{"word":"дете","type":"ср.","description":"Човечко суштество во раниот период од својот развој, од раѓање до пубертет; момче или девојче во рана возраст. Дете годиначе. Мало дете. Сите деца се исти."},{"word":"детектив","type":"м.","description":"Лице што истражува прекршоци, злосторства, убиства и сл.; припадник на тајна полиција или на приватна известувачка агенција, таен агент. Приватен детектив."},{"word":"детектира","type":"св. и несв.","description":"Открие, открива, согледа, согледува, воочи, воочува. За среќа навреме ги детектиравме аномалиите во развитокот на плодот."},{"word":"детектор","type":"м.","description":"Апарат што ги фаќа радиосигналите и другите електромагнетни бранови и ги претвора во звучни. Бренли го пронашол првиот детектор за електромагнетски бранови во 1890 година."},{"word":"детел","type":"ср.","description":"Клукајдрвец; Pucus varius"},{"word":"детелина","type":"ж.","description":"Ливадска билка обично со по три зелени заоблени ливчиња на тенко стебленце; Trifolium pratense. Детелината со четири листа носи среќа. Росна детелина."},{"word":"детенце","type":"ср.","description":"Весело детенце."},{"word":"детергент","type":"м.","description":"Хемиско средство (во вид на прашок, на течност и др.) за чистење, миење и перење разни предмети (алишта, садови и др.). Детергент за перење алишта. Детергент за миење садови."},{"word":"детерминанта","type":"ж.","description":"Решавачки фактор што влијае за определувањето на некој факт, на некоја општествена појава и сл."},{"word":"детерминација","type":"ж.","description":"Поблиско определување на некој поим; одреденост, точност. Двојна детерминација."},{"word":"детерминизам","type":"м.","description":"Учење според кое сѐ што постои во светот е определено од некоја причина надвор од волјата на човекот. Економски детерминизам. Технолошки детерминизам. Историски детерминизам."},{"word":"детерминира","type":"св. и несв.","description":"Предопредели, предопределува."},{"word":"детерминист","type":"м.","description":"Приврзаник на детерминизмот."},{"word":"детинест","type":"прид.","description":"Што е како дете, што има особини на дете. Детинест човек. Детинесто однесување."},{"word":"детини се","type":"несв.","description":"Постапува како дете, незрело. Не им личи да се детинат пред нас."},{"word":"детински","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на дете. Детинска љубов. Детински ум."},{"word":"детињак","type":"м.","description":"Младолик човек."},{"word":"детиште","type":"ср.","description":"Пејор. од дете. Сурија пакосни детишта. Распуштени детишта."},{"word":"детонатор","type":"м.","description":"Запалка, каписла што служи за палење експлозив."},{"word":"детонација","type":"ж.","description":"Пукот, тресок, татнеж од експлозија. Детонација на бомба. Детонацијата ги оглуши."},{"word":"детошарник","type":"м.","description":"Човек што се однесува детински."},{"word":"Детроит","type":"м.","description":"Град во САД."},{"word":"детство","type":"ср.","description":"Периодот од раѓањето на детето до пубертетот. Рано детство. Другари од детството."},{"word":"дефанзива","type":"ж.","description":"Одбрана, состојба во која една страна е само во позиција да се брани."},{"word":"дефанзивен","type":"прид.","description":"Одбранбен. Дефанзивна бомба. Дефанзивно оружје. Дефанзивни средства."},{"word":"дефект","type":"м.","description":"Недостаток, мана; нешто што е расипано. Купен е со дефект на моторот. Се најде во дефект. Отстранување на дефектот."},{"word":"дефектен","type":"прид.","description":"Што е со недостаток, што е оштетен, расипан, што е неупотреблив. Дефектен автомобил."},{"word":"дефетизам","type":"м.","description":"Чувство на истрошеност, исцрпеност, малодушност, неверување во успехот на некоја акција."},{"word":"дефетист","type":"м.","description":"Тој што не верува во успех или во победа, малодушен човек."},{"word":"дефиле","type":"ср.","description":"Параден марш (на војска); свечена поворка."},{"word":"дефилира","type":"несв.","description":"Минува во дефиле."},{"word":"дефинира","type":"св. и несв.","description":"Даде, дава дефиниција на некој поим; начин на кој нешто ќе функционира, определи, определува, објасни, објаснува некој поим. Ја дефинира фонемата. Ги дефинира задачите. Тој период го дефинираат како најмрачен. Ги дефинира своите ставови."},{"word":"дефиниран","type":"прид.","description":"Што е определен, што е објаснет. Дефинирани задачи. Дефиниран план на развојот на селото."},{"word":"дефинитивен","type":"прид.","description":"Конечен, решавачки, заклучен. Дефинитивен облик. Дефинитивна верзија. Дефинитивна одлука. Дефинитивна форма. Дефинитивно решение."},{"word":"дефиниција","type":"ж.","description":"Збиено, јасно и разбириливо објаснување на некој поим со кое се искажува суштината. Изведува дефиниција. Општа дефиниција. Концизна дефиниција. Куса дефиниција."},{"word":"дефицит","type":"м.","description":"Кусок во благајната или на сметката. Дефицит од неколку милиони денари."},{"word":"дефицитарен","type":"прид.","description":"Што е во загуба, што покажува кусок, што има повеќе давачки одошто примања; дефицитен."},{"word":"дефицитен","type":"прид.","description":"Што е во загуба;"},{"word":"дефлаторен","type":"прид.","description":"Што се однесува на дефлација, што предизвикува дефлација. Дефлаторни движења. Дефлаторна политика."},{"word":"дефлација","type":"ж.","description":"Намалување на количеството пари во оптек заради зголемување на нивната куповна вредност;"},{"word":"деформација","type":"ж.","description":"Промена на нормалниот облик на некое тело под некакво влијание; изменетост, изобличеност, искривеност. Големи деформации. Различни деформации."},{"word":"деформира","type":"св. и несв.","description":"Изобличи, изобличува нешто, обезличи, обезличува. Ја деформира вратата. Ги деформира фиоките."},{"word":"деформиран","type":"прид.","description":"Изобличен, расипан, обезличен. Деформиран агол. Деформирани табани."},{"word":"дефтер","type":"м.","description":"Книга што е водена во турскиот период, тефтер. Турски дефтери."},{"word":"дехидратација","type":"ж.","description":"Губење на водата во организмот. Дехидратација на растенијата. Дехидрација на човекот"},{"word":"дехидрира","type":"св. и несв.","description":"Изгуби, губи вода, остане, останува без доволно вода во организмот."},{"word":"деценија","type":"ж.","description":"Период од десет години. Две децении. Следната деценија. Околу една деценија. Петта деценија. Со децении."},{"word":"децентрализација","type":"ж.","description":"Систем на управување во кој еден дел од функциите на централните органи се пренесуваат на пониските органи; Децентрализација на власта."},{"word":"децентрализира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, извршува, спроведе, спроведува децентрализација, подложи, подложува на децентрализација. Ја децентрализиравме централната власт."},{"word":"децибел","type":"м.","description":"Десетти дел од белот, единица за мерење на јачината на звукот. Јачината на звукот на тивкото зборување изнесува од 8 до 10 децибели."},{"word":"дециден","type":"прид.","description":"Што е решителен, строго определен, јасен, недвосмислен. Неговиот одговор беше дециден."},{"word":"децидира","type":"св. и несв.","description":"Реши, решава; пресуди, пресудува нешто. Го децидира случајот."},{"word":"децидиран","type":"прид.","description":"Решителен, определен. Децидирана изјава."},{"word":"децимал","type":"ж.","description":"Кој и да било број, кое и да било бројно место по децималната запирка во декадниот броен систем. Во сметањето нема да ги земеме предвид децималите"},{"word":"децимален","type":"прид.","description":"Што се однесува на децимал. Децимален број. Децимална запирка. Децимално место."},{"word":"дечар","type":"м.","description":"Тој што многу сака деца и умее да се однесува со нив."},{"word":"дечка се","type":"несв.","description":"Се кара, се расправа. Тие се дечкаа цело попладне."},{"word":"дечко","type":"м.","description":"Момче, потпораснато машко дете. Си станал цел дечко."},{"word":"Дешат","type":"м.","description":"Планина во Македонија."},{"word":"дешифрант","type":"м.","description":"Толкувач на шифри, на знаци и на помалку познати ракописи, тој што се занимава со дешифрирање."},{"word":"дешифрира","type":"св. и несв.","description":"Одгатне, одгатнува, прочита, чита шифра или текст. Дешифрира порака. Дешифрира хиероглифи од стар пергамент. Некои од турските дефтери тешко се дешифрираат."},{"word":"ди!","type":"изв.","description":"За терање коњ, магаре."},{"word":"диб","type":"и.","description":"Листови на долниот дел од стеблото на тутунот. Берење на дибот."},{"word":"дибек","type":"м.","description":"Издлабен сад од камен или (поретко) од дрво вкопан во земја во кој се толчи сол, пипер, кафе и др. Звук од празен дибек."},{"word":"дибидус","type":"прил.","description":"Сосема, потполно. Дибидус не знае."},{"word":"див","type":"прид.","description":"За животно – што живее слободно во природата, што не е припитомен. Диви животни. Дива свиња. Див зајак."},{"word":"диван","type":"м.","description":"Отоман, канабе, софа. Стар диван. Легна на диванот."},{"word":"диван","type":"прил.","description":"Простум. Стои диван пред свекрвата."},{"word":"дивее","type":"несв.","description":"Беснее, се однесува непристојно, како дивјак. Демонстрантите дивееја по улиците."},{"word":"дивергентен","type":"прид.","description":"Различен, противставен, различно насочен; Дивергентни тенденции. Дивергентна компонента. Балканскиот јазичен сојуз е резултат на конвергентен и дивергентен развој."},{"word":"дивергенција","type":"ж.","description":"Раздвојување."},{"word":"дивергира","type":"св. и несв.","description":"Се размине, се разминува, се оддалечи, се оддалечува еден од друг. Дивергираат од главната тема."},{"word":"диверзант","type":"м.","description":"Човек што врши диверзија, учесник во диверзија. Група од шестмина диверзанти."},{"word":"диверзија","type":"ж.","description":"(воен.) Самостојна воена операција со цел да се одвлече вниманието на непријателот од главното боиште. Со диверзијата ќе го одвлечеме вниманието на непријателот."},{"word":"дивеч","type":"м.","description":"Диви животни што се ловат (обично оние чие месо се јаде). Крупен дивеч. Пердувест дивеч. Печен дивеч. Месо од дивеч. Кожа од дивеч. Ловиште на дивеч."},{"word":"дивиденда","type":"ж.","description":"Сразмерен дел од добивката на акционерското друштво што им се дава на акционерите врз основа на билансот. Доби дивиденда. Дивидендата расте."},{"word":"дивизија","type":"ж.","description":"Најголема здружена воена единица за самостојно дејствување. Артилериска дивизија. Воздушна дивизија. Тенковска дивизија."},{"word":"дивизион","type":"м.","description":"Стратегиска единица составена од две до три батерии во артилеријата или од два до три ескадрона во коњицата и сл."},{"word":"дивина","type":"ж.","description":"Диво, непроодно, зафрлено, ненаселено место, земјиште. Пуста дивина. Повик на дивината."},{"word":"диви се","type":"несв.","description":"Станува див, не се однесува питомо, нормално (од страв и сл.)."},{"word":"дивит","type":"м.","description":"Мастилница од сребро или од друг метал."},{"word":"дивјак","type":"м.","description":"(пејор.) Припадник на примитивно племе, човек што живее во дивјаштво; домородец."},{"word":"дивјачка","type":"ж.","description":"Дива некалемена овошка и плодот од неа. Неузреана дивјачка. Круша дивјачка."},{"word":"дивјачки","type":"прид.","description":"Што се однесува, што припаѓа на дивјак, што има особини на дивјак. Дивјачко племе. Дивјачко суштество."},{"word":"дивјаштво","type":"ср.","description":"Првиот стадиум во развојот на општеството. Ерата на дивјаштвото. Фантастичните приказни се развиле од приказните за животните и од митот, веројатно кон крајот на периодот на дивјаштвото."},{"word":"дивјаштина","type":"ж.","description":"Дивјаштво, дивјачко однесување. Се вчудоневидов од дивјаштината што владееше меѓу нив."},{"word":"дивоградба","type":"ж.","description":"Изграден објект без градежна дозвола. Оваа куќа е дивоградба. Дивоградбите ги рушат."},{"word":"дивотија","type":"ж.","description":"Дивина. Природна дивотија. Планинска дивотија."},{"word":"дивотина","type":"ж.","description":"Дивеч."},{"word":"дигалка","type":"ж.","description":"Направа за кревање и за пренесување товар. Парна дигалка. Дрвени дигалки на макара."},{"word":"дигач","type":"м.","description":"(спорт.) Тој што дига тегови. Дигач на тегови."},{"word":"дигитален","type":"прид.","description":"Што е управуван со допир на прстите, со копчиња."},{"word":"дигитализација","type":"ж.","description":"Воведување на дигитални уреди. Дигитализација на телефонската централа."},{"word":"дигитрон","type":"м.","description":"Сметач. Понов тип дигитрон. Џебен дигитрон."},{"word":"дигнат","type":"прид.","description":"Кренат, одложен. Новите крпи се дигнати, кога ќе треба, ќе ги извадам."},{"word":"дигне","type":"св.","description":"Помести некого или нешто од пониска на повисока положба. Го дигна детето. Ја дигна книгата од подот. Дигне раце."},{"word":"дигнитет","type":"м.","description":"Достоинство, углед, чест, висока положба, вредност. Се руши дигнитетот на државата."},{"word":"дигноглав","type":"прид.","description":"Што е горделив, надуен, што се прави важен. Стариот е дигноглав."},{"word":"дигресија","type":"ж.","description":"Отстапување, оддалечување од основната мисла, од основната тема. Мала дигресија. Непотребни дигресии. Често прави дигресии."},{"word":"дидактика","type":"ж.","description":"Дел од педагогијата што се занимава со општите методи и форми на наставата."},{"word":"дидактичар","type":"м.","description":"Тој што се занимава со дидактика; добар, успешен во наставата."},{"word":"дидактичен","type":"прид.","description":"Што е поучен, што поучува. Дидактични песни."},{"word":"диета","type":"ж.","description":"Посебен режим на исхрана, сообразен со состојбата на организмот, што се состои во умереност или откажување од определени продукти (обично од масти) во исхраната. Строга диета. Диета за болниот препорачана од лекар."},{"word":"диетален","type":"прид.","description":"Што е наменет за диета. Диетална храна. Диетален пијалак."},{"word":"диететика","type":"ж.","description":"Наука за правилната исхрана на организмот."},{"word":"диететичар","type":"м.","description":"Тој што се занимава со диететика."},{"word":"диецеза","type":"ж.","description":"Кај православните, област под управа на владика, епископ – епископија; кај католиците, област под управа на бискуп – бискупија; кај протестантите, област под управа на парох – парохија."},{"word":"Дижон","type":"м.","description":"Град во Франција."},{"word":"дизајн","type":"м.","description":"Цртеж наменет за изработување на некакви производи, опрема на книги и други предмети. Индустриски дизајн. Моден дизајн. Се занимава со дизајн."},{"word":"дизајнер","type":"м.","description":"Уметник што се занимава со дизајн, специјалист за естетско обликување на индустриски и други производи."},{"word":"дизајнира","type":"св. и несв.","description":"Оформи, оформува некој производ според барањата и правилата на дизајнот. Дизајнира штоф за мебел. Дизајнира предмети за домаќинство."},{"word":"дизгин","type":"м.","description":"Еден од двата краја на уздата, каишот, ременот што се држи кога се управува впрегнат коњ. Со дизгини в раце. Ги затегна дизгините. Ги тргаше дизгините."},{"word":"дизел-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки со значење на нафта, петролеј. Дизел-мотор – мотор што користи тешки масла, нафта и сл. Дизел гориво – вид нафта, петролеј подготвен за мотори со внатрешно согорување."},{"word":"дизентерија","type":"ж.","description":"Заразна болест на слузницата на дебелото црево проследена со пролив. Фати дизентерија."},{"word":"дијабетес","type":"м.","description":"Шеќерна болест."},{"word":"дијабетичар","type":"м.","description":"Тој што боледува од дијабетес."},{"word":"дијабетичен","type":"прид.","description":"Што е болен од дијабетес."},{"word":"дијагноза","type":"ж.","description":"(мед.) Утврдување болест преку преглед на болниот. Постави дијагноза. Точна дијагноза."},{"word":"дијагностика","type":"ж.","description":"Гранка на медицината што се занимава со методите за поставување дијагноза."},{"word":"дијагностицира","type":"св. и несв.","description":"Постави, поставува дијагноза кај болен човек врз основа на симптомите на болеста."},{"word":"дијагностичар","type":"м.","description":"Лекар што ја утврдува болеста, што поставува дијагноза."},{"word":"дијагонала","type":"ж.","description":"Права линија што поврзува два спротивни агли од правоаголник или два несоседни агли од повеќеаголник."},{"word":"дијагонален","type":"прид.","description":"Што оди накосо, во правец на дијагоналата. Дијагонални линии."},{"word":"дијаграм","type":"м.","description":"Графички приказ на определени количества, геометриски цртеж што сликовито прикажува разни бројни односи. Дијаграм на производството во тековната година. Изработка на дијаграм."},{"word":"дијадема","type":"ж.","description":"Круна. Царска дијадема."},{"word":"дијакритички","type":"прид.","description":"Графички додаток на буквата со кој се менува или се модификува нејзината гласовна вредност. Дијакритички знак."},{"word":"дијалект","type":"м.","description":"Говор со свои јазични специфичности, обично во еден крај, во еден реон. Македонски дијалекти. Западномакедонски дијалекти. Ахајски грчки дијалекти."},{"word":"дијалектен","type":"прид.","description":"Што се однесува, што припаѓа на дијалект. Дијалектна основа. Дијалектна форма. Дијалектна разновидност. Дијалектни особини. Дијалектно влијание."},{"word":"дијалектизам","type":"зам.","description":"Дијалектна јазична карактеристика. Лексички дијалекти Источномакедонски дијалекти"},{"word":"дијалектика","type":"ж.","description":"Наука за општите закони на движењето и развитокот на природата, на општеството и на човековото мислење, која ги разгледува природните појави во вечно движење и менување."},{"word":"дијалектичар","type":"м.","description":"Приврзаник на дијалектиката, тој што ја применува дијалектиката, дијалектичкиот метод."},{"word":"дијалектичен","type":"прид.","description":"Својствен на, заснован врз дијалектиката."},{"word":"дијалектолог","type":"м.","description":"Тој што се занимава со дијалектологија."},{"word":"дијалектологија","type":"ж.","description":"Наука што се занимава со проучување на јазичните карактеристики на дијалектите. Македонска дијалектологија. Историска дијалектологија."},{"word":"дијализа","type":"ж.","description":"Одвојување на слузести материи при осмозата; разлачување."},{"word":"дијалог","type":"м.","description":"Разговор меѓу двајца. Дијалог меѓу момата и војводата. Води дијалог. Отворен, искрен дијалог. Прекине дијалог."},{"word":"дијамант","type":"м.","description":"Скапоцен камен, најтврд и најчист вид кристализиран јаглерод. Прстен со дијамант."},{"word":"дијаметар","type":"м.","description":"Пречник, права линија што минува низ центарот на кругот и го дели на две еднакви половини."},{"word":"дијаметрален","type":"прид.","description":"Што се однесува на дијаметар."},{"word":"дијанија","type":"ж.","description":"Суштество. Ноќе нема жива дијанија. Од огин бега ѕверка и секоја дијанија."},{"word":"дијапазон","type":"м.","description":"(муз.) Опсег, обем од најнискиот до највисокиот тон на некој инструмент или на некој глас. Пејач со широк дијапазон."},{"word":"дијапозитив","type":"м.","description":"Фотографски позитивна слика изработена на проѕирна материја (стакло, целулоид и др.). Стаклени дијапозитиви. Мал оглас отпечатен во дијапозитив."},{"word":"Дијарбекир","type":"м.","description":"Град во Турција."},{"word":"дијареја","type":"ж.","description":"Пролив."},{"word":"дијаспора","type":"и.","description":"Растуреност низ светот на некои народи што немаат своја земја (Ромите и др.)."},{"word":"дијафилм","type":"ж.","description":"Слики снимени на филмска лента што се прикажуваат последователно и што се поврзани со една тема. Постојат дијафилмови во кои содржината се изразува само со визуелните елементи."},{"word":"дијафрагма","type":"ж.","description":"(анат.) Мускулна преграда меѓу градната и мускулната празнина. Почувствува болка над дијафрагмата."},{"word":"дијахронија","type":"ж.","description":"Случување на некои појави во различно време."},{"word":"дикат","type":"м.","description":"Внимание. Голем дикат. Човек со дикат. Направи со дикат."},{"word":"дикел","type":"м.","description":"Железна алатка со два крака за копање (лозје, градина и сл.). 'Рѓосан дикел."},{"word":"диктат","type":"м.","description":"Текст што му се кажува некому за да го запише. Диктатот е посложена форма на писмената вежба од препишувањето."},{"word":"диктатор","type":"м.","description":"Тој што владее со неограничена власт."},{"word":"диктатура","type":"ж.","description":"Неограничена власт што се потпира на сила. Кралска диктатура. Воена диктатура."},{"word":"диктафон","type":"м.","description":"Апарат за снимање и репродуцирање усни пораки."},{"word":"диктира","type":"несв.","description":"Зборува, кажува или чита нешто што друг го запишува од збор до збор."},{"word":"дикција","type":"ж.","description":"Јасен изговор, чистота и беспрекорност во звучењето на секој глас, секој збор, секоја реченица и секоја говорна целина. Добра дикција. Лоша дикција."},{"word":"дилбер","type":"прид.","description":"Љубовник, саканик, миленик, либе. Мој дилбере!"},{"word":"дилема","type":"ж.","description":"Состојба во која треба да се избере меѓу две можности; недоумица. Реши дилема. Нема дилема. Исправен пред дилема. Се најде во голема дилема."},{"word":"дилер","type":"м.","description":"Берзански агент што се занимава со купување на вредносни хартии и други стоки од свое име и за своја сметка."},{"word":"дилетант","type":"м.","description":"Тој што без научна и без стручна подготовка се занимава со некоја наука или уметност за свое лично задоволство; аматер. Дилетант подобар од професионалец."},{"word":"дилетантизам","type":"м.","description":"Работа, активност на дилетант."},{"word":"Дили","type":"ср.","description":"Главен град на Источен Тимор."},{"word":"дилижанса","type":"ж.","description":"Голема затворена кочија со коњи, која служела за превоз на патници и на пошта. Со дилижанса допатува до градот."},{"word":"дилми","type":"сврз.","description":"Штом, кога, бидејќи, нели. Дилми си дошол сега, не враќај се."},{"word":"дилувијален","type":"прид.","description":"Што потекнува од дилувиумот, период по леденото време. Дилувијално време. Дилувијални материјали."},{"word":"дилувиум","type":"м.","description":"Период од развојот на Земјата, по леденото време, кога почнале да се топат глечерите, период кога се појавил прачовекот."},{"word":"дим","type":"м.","description":"Ситни честички и гасовити производи од согорување што се креваат во воздухот кога нешто гори; чад. Се крева густ дим. Се крена дим од запалено сено."},{"word":"димен","type":"прид.","description":"Што е од дим. Димна завеса. Димни облаци."},{"word":"димензија","type":"ж.","description":"Простирање на телата (по должина, ширина, височина). Кажи ми ги димензиите. Приближна димензија. Помала димензија."},{"word":"дими","type":"несв.","description":"Прави, испушта дим. Оџакот дими."},{"word":"димии","type":"ж.","description":"Дел од женска (обично муслиманска) народна облека, вид шалвари со широки ногавици, набрани под колената или околу глуждовите. Свилени димии."},{"word":"димлив","type":"прид.","description":"Што има својство лесно и многу да дими, Димлив барут."},{"word":"диморфен","type":"прид.","description":"Што има, што се јавува во два облика. Диморфни инсекти. Диморфна хемиска супстанција."},{"word":"дин","type":"м.","description":"Вера (обично муслиманска)."},{"word":"дин","type":"изв.","description":"Вообичаен изговор со кој се подражава биење на камбана или на часовник;"},{"word":"дина","type":"ж.","description":"Песочен рид долг неколку стотици метри и висок неколку метри. Пустински дини."},{"word":"динамика","type":"ж.","description":"Дел од механиката што ги проучува законите на движењето на телата во зависност од силите што дејствуваат на нив; статика."},{"word":"динамит","type":"м.","description":"Експлозив со големо разорно дејство составен од нитроглицерин и други додатоци."},{"word":"динамитен","type":"прид.","description":"Што е направен од динамит. Динамитен експлозив."},{"word":"динамичен","type":"прид.","description":"Жив, подвижен, полетен. Динамичен живот. Динамично време."},{"word":"динамо","type":"ср.","description":"Направа што ја претвора механичката енергија во електрична."},{"word":"динар","type":"м.","description":"Основна парична единица во некои земји, некогаш и сега. Југословенски динар."},{"word":"Динариди","type":"и.","description":"Планински масив во Хрватска и Босна и Херцеговина."},{"word":"династија","type":"ж.","description":"Владетелско семејство, наследна лоза. Кралска династија."},{"word":"динго","type":"м.","description":"Австралиско диво куче; Canis lupus familiaris dingo."},{"word":"динка","type":"ж.","description":"Воденица во која се лупи ориз."},{"word":"динкаџија","type":"м.","description":"Воденичар во динка."},{"word":"диносаурус","type":"м.","description":"Изумрен огромен влекач од времето на мезозоикот."},{"word":"диња","type":"ж.","description":"Едногодишно растение и неговиот плод, месест и сочен со сладок вкус; Cucumis melo. Жолта диња. Мирис на диња. Диња и лубеница."},{"word":"диода","type":"ж.","description":"Електронска цевка со две електроди: катода и анода."},{"word":"диоптер","type":"м.","description":"Направа за визирање со чија помош се насочува една визирна линија кон определена точка. Гледано низ диоптер."},{"word":"диоптрија","type":"ж.","description":"Единица за мерење на прекршувањето на светлината кај оптичката леќа, обично при мерење на степенот на далековидоста или на кратковидоста заради корекција на видот. Контактни леќи со голема диоптрија."},{"word":"дип","type":"прил.","description":"Многу, силно, сосема. Дип лошо."},{"word":"дип","type":"сврз.","description":"Бидејќи, зашто, затоа што. Дип оној мојон е за никаде, инаку би знаел. Дип е за тебе, инаку не би го правел. Сакаше да нѐ истепа, дип родители сме му. Дип не го видов инаку тешко нему."},{"word":"дипла","type":"ж.","description":"Набор, фалта (на здолниште). Надолу паѓаше во богати дипли. Скутник од три дипли."},{"word":"диплак","type":"м.","description":"Лист од тутун подготвен за нижење."},{"word":"диплач","type":"м.","description":"Тој што го дипли платното, штофот."},{"word":"дипленица","type":"ж.","description":"Само во изразот – сабја дипленица. Тест му готви сабја дипленица, што се диплит дванаесет дипли."},{"word":"дипли","type":"несв.","description":"Превитка, свитка (обично платно, штоф, чаршаф и сл.) Диплеле невестински руби."},{"word":"диплома","type":"ж.","description":"а) Свидетелство за завршен степен на образование (обично средно или високо). б) Документ за добиено научно или специјалистичко звање."},{"word":"дипломат","type":"м.","description":"Висок службеник во надворешнополитичката служба што ја претставува својата држава во официјалните односи со други држави. Австриски дипломат."},{"word":"дипломатија","type":"ж.","description":"Правила, начела и начини на дејствување на една влада во областа на надворешната политика, вештина за водење на надворешната политика."},{"word":"дипломатски","type":"прид.","description":"Што се однесува на дипломат и на дипломатија. Дипломатско претставништво. Дипломатски односи. Дипломатска служба."},{"word":"дипломец","type":"м.","description":"Тој што е пред дипломски испит или го положил во скоро време."},{"word":"дипломира","type":"св. и несв.","description":"Положи, полага завршен испит на факултет, висока школа и сл. по кој се добива диплома. Дипломира на филолошкиот факултет."},{"word":"дира","type":"ж.","description":"Трага од човек или животно. Му оди по дирата."},{"word":"дирек","type":"м.","description":"Дрвен столб што служи за потпора. Дирек на скалите. Се потпре до дирекот."},{"word":"директен","type":"прид.","description":"Што е поврзан, што се прави без посредник; непосреден. Директен контакт. Директно прашање. Директен одоговор. Директна врска. Директен следбеник."},{"word":"директива","type":"ж.","description":"Налог, упатство, насока за работа од повисок орган. Работат по директива."},{"word":"директивен","type":"прид.","description":"Што содржи, што е според директива. Директивна команда. Директивна постапка. Директивно писмо."},{"word":"директор","type":"м.","description":"Управник, раководител на претпријатие, установа, образовна институција и др., организатор на работата во една фирма или пак установа. Генерален директор."},{"word":"директорство","type":"ср.","description":"Период за време на функцијата директор."},{"word":"дирекција","type":"ж.","description":"Главна управа на претпријатие или на организација и сл., обично водена од директор. Претставници од дирекцијата."},{"word":"диригент","type":"м.","description":"Тој што диригира при изведување на музичко дело."},{"word":"диригира","type":"несв.","description":"Управува со хор или оркестар при изведување на музичко дело."},{"word":"дисаѓи","type":"и.","description":"Споени две торби (обично ткаени) што се носат преку рамо или се префрлаат преку товарен добиток (коњ, магаре); бисаги. Ги префрли дисаѓите преку коњот. Ги истовари дисаѓите."},{"word":"дисертација","type":"ж.","description":"Научен труд што се брани јавно пред комисија на висока наставнонаучна установа за добивање научен степен. Докторска дисертација."},{"word":"дисидент","type":"м.","description":"Отпадник од движење, организација, општествено-политички систем, вера, со кои се согласувал и на кои им припаѓал."},{"word":"дисидентство","type":"ср.","description":"Постапка или особина на дисидент, дисидентско дејствување; отпадништво."},{"word":"дисјунктивен","type":"прид.","description":"(грам.) Што разделува. Дисјунктивни сврзници или-или, а-а и др. Дисјунктивни реченици."},{"word":"дисјунцкија","type":"ж.","description":"Разделување, исклучување, спротивност."},{"word":"диск","type":"м.","description":"Послужавник. Бакарен диск со шолји за кафе."},{"word":"дисквалификација","type":"ж.","description":"Прогласување некого за неспособен или за недостоен за вршење некоја работа, за некое звање и сл."},{"word":"дисквалификува","type":"св. и несв.","description":"Онеспособи, оснеспособува, прогласи, прогласува некого за неспособен, неквалификуван за нешто."},{"word":"дискета","type":"ж.","description":"Мала плоча за складирање, за чување и за понатамошно користење на податоци (обично информатички)."},{"word":"диско","type":"ср.","description":"Дискоклуб."},{"word":"дискограф","type":"м.","description":"Тој што се занимава со дискографија."},{"word":"дискографија","type":"ж.","description":"Дејност што се состои во производство на грамофонски плочи, касети и сл."},{"word":"дискоклуб","type":"м.","description":"Обично затворена просторија во која се собираат младите за да слушаат модерна музика и да играат, да танцуваат. Модерен дискоклуб."},{"word":"дисконт","type":"м.","description":"Каматен процент што се одбива при купување меница, чек со уште непристигнат рок на плаќање."},{"word":"дисконтинуиран","type":"прид.","description":"Што нема континуитет, испрекинат, неповрзан. Дисконтинуиран развој."},{"word":"дисконтинуитет","type":"м.","description":"Испрекинатост, неповрзаност, прекин; Историски дисконтинуитет."},{"word":"дискотека","type":"ж.","description":"Збирка грамофонски плочи, магнетофонски записи, аудиокасети, компактдискови."},{"word":"дискредитира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави некој да изгуби доверба, добар глас, наруши, нарушува углед некому."},{"word":"дискретен","type":"прид.","description":"Што умее да чува тајна, доверлив, сигурен. Дискретен возач."},{"word":"дискреција","type":"ж.","description":"Чување доверени тајни, доверливост, сигурност. Во голема дискреција."},{"word":"дискриминатор","type":"м.","description":"Тој што врши дискриминација."},{"word":"дискриминација","type":"ж.","description":"Ограничување, оспорување на правата на определена општествена група поради својата расна, етничка, верска или социјална припадност од страна на доминантна општествена група; правна нееднаквост, обесправеност. Расна дискриминација. Јазична дискриминација."},{"word":"дискурзивен","type":"прид.","description":"Што се изведува со логично мисловно заклучување, логичен; Дискурзивен метод на мислење."},{"word":"дискурс","type":"м.","description":"Разговор, говор, беседа, излагање."},{"word":"дискусија","type":"ж.","description":"Расправа, претресување некое спорно прашање со цел да се дојде до правилно решение. Долга дискусија. Јавна дискусија. Прашање за дискусија. Поведе дискусија. Прекина дискусија."},{"word":"дискутабилен","type":"прид.","description":"Предмет за кој може да се дискутира, за кој има потреба да се расправа, што е недефиниран, неутврден. Дискутабилно прашање. Дискутабилни предлози. Дискутабилна статија."},{"word":"дискутант","type":"м.","description":"Учесник во дискусија, тој што дискутира."},{"word":"дискутира","type":"несв.","description":"Учествува во дискусија. Долго дискутираа. Жестоко дискутираа. Живо дискутираше."},{"word":"дислокација","type":"ж.","description":"(воен.) Разместување, распоредување на воени единици на одредена територија."},{"word":"дислоцира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, врши дислокација."},{"word":"дисонантен","type":"прид.","description":"Што не е усогласен. Дисонантен звук. Дисонантни ставови."},{"word":"дисонанција","type":"ж.","description":"(муз.) Неусогласување на тоновите, погрешен акорд."},{"word":"диспанзер","type":"м.","description":"Здравствена установа за амбулантно лекување и контрола на болните и за спречување на ширење заразни болести. Детски диспанзер. Диспанзер за градни болести."},{"word":"дисперзивен","type":"прид.","description":"Што има својство на дисперзија, што се распрснува. Дисперзивен тек. Дисперзивно својство."},{"word":"дисперзија","type":"ж.","description":"Распрснување, растурање. Натамошна дисперзија."},{"word":"диспечер","type":"м.","description":"Работник што од еден центар ја распределува и ја контролира работата на цел систем во електростопанството, железничкиот сообраќај или во производството."},{"word":"диспозитив","type":"м.","description":"Дел од решение или пресуда што содржи одлука."},{"word":"диспозиција","type":"ж.","description":"План, распоред, распределба (на работата). Основна диспозиција."},{"word":"диспропорција","type":"ж.","description":"Несразмерност, неусогласеност, нееднаквост. Голема диспропорција на цените."},{"word":"диспут","type":"м.","description":"Спор, полемика, судир на мислења, расправа, дискусија, дебата."},{"word":"дистанца","type":"ж.","description":"Оддалеченост, растојание од нешто до нешто во просторот и во времето. Просторна дистанца. Временска дистанца. Долгогодишна дистанција. Неопходна дистанца. Од оваа дистанца"},{"word":"дистанцира (се)","type":"св. и несв.","description":"Оддалечи, оддалечува; тргне, тргнува нешто од нешто на некое растојание. Се дистанцира од проблемот. Се дистанцираа од местото на настанот."},{"word":"дистинктивен","type":"прид.","description":"Што прави, што покажува разлика; разликувачки. Дистинктивно обележје."},{"word":"дистинкција","type":"ж.","description":"Разликување, разлика. Основна дистинкција. Формална дистинкција. Историска дистинкција. Лингвистичка дистинкција."},{"word":"дистрибуира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, врши дистрибуција."},{"word":"дистрибутер","type":"м.","description":"Тој што врши распределба на нешто, што врши дистрибуција."},{"word":"дистрибутивен","type":"прид.","description":"Што се однесува на дистрибуција. Дистрибутивен центар."},{"word":"дистрибуција","type":"ж.","description":"Распределба, поделба на нешто по делови. Дистрибуција на помош во храна по градови."},{"word":"дисхармонија","type":"ж.","description":"Отсуство на хармонија, неусогласеност на деловите во однос на целината."},{"word":"дисхармоничен","type":"прид.","description":"Што се однесува на дисхармонија. Дисхармонични елементи."},{"word":"дисциплина","type":"ж.","description":"Строго утврден ред и правила, задолжителни за сите членови на некој колектив; почитување на тие правила. Војниците не ја почитуваа дисциплината. Не трпам никаква дисциплина, сакам да бидам потполно слободен."},{"word":"дисциплинира","type":"св. и несв.","description":"Навикне, навикнува некого на дисциплина, на строгост, послушност. Учителот треба да ги дисциплинира своите ученици."},{"word":"дисциплиниран","type":"прид.","description":"Што ги исполнува обврските, што точно се придржува кон правилата; послушен. Тој беше редовен и дисциплиниран службеник."},{"word":"дитирамб","type":"м.","description":"Античка лирска песна во чест на богот Дионис."},{"word":"диуретик","type":"м.","description":"Средство што го забрзува излачувањето на урината."},{"word":"диференција","type":"ж.","description":"Разлика, нееднаквост, неизедначеност."},{"word":"диференцијал","type":"м.","description":"(мат.) Бесконечно мал прираст на променливите величини."},{"word":"диференцијален","type":"прид.","description":"Што се однесува на диференција. Диференцијални црти. Диференцијална математика."},{"word":"диференцијација","type":"ж.","description":"Разликување меѓу сродни елементи, раздвојување поради настанати разлики. Социјална диференцијација."},{"word":"диференцира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави, истакне, истакнува разлика меѓу одделни слични елементи; различи, разликува, издели, изделува. Тие филозофи диференцираат две сфери во историскиот развиток на човештвото."},{"word":"диференцираност","type":"ж.","description":"Својство на тоа што е диференцирано, разновидност. Постои формална диференцираност на овие броеви."},{"word":"дифтерија","type":"ж.","description":"Заразна болест што се карактеризира со воспаление на слузокожата на душникот, грлото и носот и со општа затруеност на организмот."},{"word":"дифтеричен","type":"прид.","description":"Што е заболен од дифтерија; што покажува знаци на заболеност од дифтерија."},{"word":"дифтик","type":"м.","description":"Килимче со реси. Префрли го и врз мене дифтикот, зашто ми замрзнаа плеќиве."},{"word":"дифтонг","type":"м.","description":"Спој на две различни самогласки кои се изговараат како еден слог."},{"word":"дифузен","type":"прид.","description":"Што се однесува на дифузија, што е поврзан со дифузија. Дифузна светлина."},{"word":"дифузија","type":"ж.","description":"(физ.) Навлегување на еден гас во друг или на една течност во друга, спонтано меѓусебно мешање."},{"word":"дихотомија","type":"ж.","description":"Поделба на две групи, двојство; дуалистичко сфаќање за поделба на поимите (на пр. растенија и животни, тело и душа итн.)."},{"word":"дихтува","type":"несв.","description":"Добро затвора, не пропушта. Прозорците добро дихтуваат."},{"word":"дише","type":"несв.","description":"Вовлекува воздух во организмот (преку нос или уста) и го испушта од себе, вдишува и издишува. Дишеше длабоко и гледаше во темнината. Тешко дишеше."},{"word":"дишен","type":"прид.","description":"Што е поврзан со дишењето, што учествува во дишењето. Дишни органи."},{"word":"дишне","type":"св.","description":"Еднаш вовлече или испушти воздух преку нос или уста; прави едно вдишување или издишување. Чека да се разбуди и да дишне со полни гради чист воздух."},{"word":"длабач","type":"м.","description":"Вид алатка која служи за длабење, резбарење."},{"word":"длаби","type":"несв.","description":"Прави длабнатина во нешто. Тој полека длабеше со длетото."},{"word":"длабина","type":"ж.","description":"Растојание од површината, од врвот на нешто до дното; длабочина; висина, височина. Долу во длабините на кладенецот тропотливо одѕвонуваа камењата."},{"word":"длабиномер","type":"м.","description":"Направа за мерење на длабочината."},{"word":"длабнат","type":"прид.","description":"Издлабен, вдлабен."},{"word":"длабнатина","type":"ж.","description":"Вдлабено место, отвор, јама. Се слизна од коњот во една длабнатина на голата земја. Најде една длабнатина во ѕидот."},{"word":"длабок","type":"прид.","description":"Што има дно на голема оддалеченост од површината или од отворот; плиток. Длабок бунар. Длабоко езеро. Длабока дупка."},{"word":"длабоко","type":"прил.","description":"Во длабочина; плитко. а) Во вертикален правец. Тонеа длабоко над колениците во мекиот снег. б) Во хоризонтален правец, во далечина. Длабоко зад селото се простира големо мочуриште."},{"word":"длабоко-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки, означува дека тоа што е искажано со вториот дел е содржано во голема мера: длабокомислен, длабокомисленост, длабокоумен, длабокопатриотски."},{"word":"длабочина","type":"ж.","description":"Растојанието од површината, од врвот на нешто до дното или до некоја точка надолу; височина. Морска длабочина."},{"word":"дланка","type":"ж.","description":"(анат.) Внатрешната страна на шаката без прстите. Во дланката држеше ситна пара."},{"word":"длапка","type":"ж.","description":"Вдлабнатина, дупка, јама. Јадрите граорести очи потонаа подлабоко во очните длапки. Многу подоцна ја здогледа големата длапка во снегот."},{"word":"длапчест","type":"прид.","description":"Што е нерамен, со длапки."},{"word":"длето","type":"ср.","description":"Челична алатка што служи за длабење во дрво или во камен; резбарска алатка. Тој резбареше со нож и со едно длето."},{"word":"дневен","type":"прид.","description":"а) Што се однесува на денот. Дневна светлина. Дневна температура. б) Што се случува дење, што се извршува преку ден. Дневни задолженија. Дневна работа. в) Што се извршува во текот на еден ден, еднодневен. Дневен трошок. Дневен пазар. Дневна листа на јадења."},{"word":"дневник","type":"м.","description":"Книга во која се запишува што се работи секој ден или се забележуваат настани и впечатоци од текот на денот."},{"word":"дневница","type":"ж.","description":"Дневна заработка, надница, награда за еден ден работа. Аргатите не сакаат да работат за помали дневници."},{"word":"Днепар","type":"м.","description":"Река во Русија."},{"word":"Днестар","type":"м.","description":"Река во Русија."},{"word":"дно","type":"ср.","description":"Долниот дел од некој сад, долната површина од некој предмет. На главата носеше тркалезен дрвен сад со рамно дно."},{"word":"до","type":"и.","description":"Музичка нота."},{"word":"до","type":"предл.","description":"Простор, близина, непосредно соседство, местоположба покрај некого или нешто. До куќата имаше неколку стари греди. Се поздрави и седна до него."},{"word":"до-","type":"претс.","description":"Претставка за образување на глаголи (и на други зборови изведени од нив – придавки, именки, прилози) со значење: а) Доведување на дејството до крај (догори, догради, дојаде, дослужи). б) Достигнување до некое место, граница или цел (доведе, десегне, дотече, доплива). в) Дополнително вршење на дејството (дочита, долее, досипе, докупи). г) Почеток на дејството (доболи, дожали, дотажи, дотежне)."},{"word":"доаби","type":"св.","description":"За нож – намали острина на сечилото до крај; сосема затапи. Нашиот готвач многу брзо ги доаби ножевите."},{"word":"доаѓа","type":"несв.","description":"Пристигнува од некаде на кој било начин. Таа доаѓаше на работа точно во девет часот. Доаѓаше возот и него го обзеде нестрпливост. Од фронтот не доаѓаа никакви вести."},{"word":"доајен","type":"м.","description":"Најстар или најугледен член на дипломатски кор или на некој друг угледен собир, колектив и сл."},{"word":"доака","type":"св.","description":"Дојде, пристигне од некаде. Тој измрзнат доака од некаде."},{"word":"доапне","type":"св.","description":"Изеде до крај."},{"word":"доаргатува","type":"св.","description":"Престане, заврши со аргатувањето."},{"word":"доарчи","type":"св.","description":"Потроши. Ги доарчи парите од куќата."},{"word":"доба","type":"ж.","description":"Време (обично ноќно). Идењето на комесарот во оваа доба и во овој миг ги збуни. Во оваа доба обично ја наполнуваше печката. Која доба е сега?"},{"word":"добаботи","type":"св.","description":"За оган – почнува да тлее, да се гаси. Огнот во печката добаботи."},{"word":"добае","type":"св.","description":"Престане, заврши со баењето."},{"word":"добања","type":"св.","description":"Избања, искапе некого; заврши со бањањето."},{"word":"добар","type":"прид.","description":"а) Што е со мек и благ карактер, што не прави зло, што сочувствува со другите. Нема подобар учител од него. Тој беше добар човек и добар татко. Тие беа добри деца. б) Што е карактеристичен за човек со благ карактер. Тој има добра душа и добро срце."},{"word":"добара","type":"св.","description":"Заврши, престане со барањето."},{"word":"добега","type":"св.","description":"Бегајќи од некаква опасност, стигне некаде или кај некого. Требало веќе да тргнат за да добегаат конечно до стреата на привремените прибежишта."},{"word":"добеган","type":"прид.","description":"Што стигнал некаде или кај некого бегајќи. Добегана мома – девојка што против волјата на родителите побегнала кај момчето; бегалка."},{"word":"добележи","type":"св.","description":"Заврши или прекине со бележењето; обележи, запише до крај. Доцна вечерта го добележи текстот и го подготви за предавање. Зборуваше многу брзо и не можев да ги добележам неговите зборови."},{"word":"добели","type":"св.","description":"Заврши со белењето, направи нешто во целина да стане бело. Го добели платното и седна да одмори."},{"word":"добере","type":"св.","description":"Набере уште малку до нужната мера. Денес треба да се доберат уште десет килограми круши."},{"word":"добивка","type":"ж.","description":"Материјална корист, заработка, профит. Постојат изгледи месецов да се заврши со мала добивка."},{"word":"добие","type":"св.","description":"Прими нешто во сопственост, за користење, трошење, нешто што пред тоа не го поседувал, што некој му го дава, му го доделува, му го испраќа (на подарок, за пари или на друг начин). Сакаш сѐ сам да изедеш, а другите дечиња ништо да не добијат. Можеби ќе ја добијам во мираз и оваа бавча што нѐ рани. Тој доби една убава честитка од својот брат."},{"word":"добитник","type":"м.","description":"Тој што добил, што заслужил нешто (награда и сл.). Во овој судски процес тој беше добитник на наследството. Тој е добитник на голем број награди."},{"word":"добиток","type":"м.","description":"(само едн.) Домашни животни (крави, коњи, овци, кози и др.) Татко го собра од дворот добитокот за да го води на паша."},{"word":"добиточен","type":"прид.","description":"Што е наменет за добиток, што се однесува на добиток. Добиточна храна. Добиточен пазар. Добиточен фонд."},{"word":"добиче","type":"ср.","description":"Домашно животно (крава, коњ, овца, коза и др.)."},{"word":"добичи","type":"св.","description":"Заврши со сечењето, со режењето на трупци за штици, греди и сл. Ги добичи штиците и ги нареди во дворот."},{"word":"доблесно","type":"прил.","description":"На доблестен начин. Сторете го тоа доблесно и машки."},{"word":"доблест","type":"ж.","description":"<BOOK> Позитивна особина, добри својства, непорочност. Добрината и доблеста се запретани длабоко во човековата природа."},{"word":"доблестен","type":"прид.","description":"Чесен; храбар. Доблесни постапки."},{"word":"доближи","type":"св.","description":"Поднамести поблиску до нешто или до некого. Ја доближи чашката до устата. Таа му ја напипа раката и ја доближи пак до лицето."},{"word":"добојадиса","type":"св.","description":"Заврши со боењето; избои до крај. Тој го добојадиса масичето и го остави да се суши. Овој ѕид треба да се добојадиса."},{"word":"доболи","type":"св.","description":"Почувствува болка од нешто. Тие негови зборови најмногу го доболеа."},{"word":"добори се","type":"св.","description":"Заврши со борењето; престане да се бори. Тој не можеше да се добори со големата толпа луѓе што го притискаше од сите страни."},{"word":"добразди","type":"св.","description":"Заврши, прекине со орањето. Ја добразди нивата и почна да сее."},{"word":"добрани","type":"св.","description":"Одбрани нешто или некого. Тешко можеш да го добраниш лозјето од птиците."},{"word":"добраноса","type":"св.","description":"Заврши со влачењето (со брана), со браносувањето."},{"word":"добре","type":"прил.","description":"Само во изразите: Добре дојде! Добре најдов!"},{"word":"добредојде","type":"ср.","description":"Поздрав што се упатува кон некого при неговото доаѓање. Тој им пожела на сите гости добредојде."},{"word":"добредојден","type":"прид.","description":"Срдечно, со радост пречекан, примен. Секогаш си добредојден во нашиот дом."},{"word":"добрза","type":"св.","description":"Престане со брзањето."},{"word":"добрина","type":"ж.","description":"Особина на тој што е добар; пријателско расположение спрема луѓето, спремност за давање помош, великодушност. Од лицето му избиваше добрина. Жедно му гледаше во очите оти старецот сета своја добрина како да ја имаше во погледот."},{"word":"добричи","type":"св.","description":"Заврши со бричењето на некого. Иако не беше добричен, се истави од берберскиот стол. Отиде кај друг бербер да го добричи."},{"word":"добрише","type":"св.","description":"Избрише, исчисти до крај. Ќе го добришам подот и ќе седнам да одморам."},{"word":"добрка","type":"св.","description":"Со бркање дотера (добиток и др.) до определено место. Го добрка добитокот во шталата."},{"word":"добро","type":"прил.","description":"На добар начин, успешно, пожелно, исправно, онака како што треба да биде. Таа добро го одгледа синот. Тие добро ги поднесуваат нашите зими. Помислуваше нели е најдобро да појде самиот таму и да ја предупреди."},{"word":"добро","type":"ср.","description":"Сѐ што е убаво, вредно од морална гледна точка; нешто што е корисно за човекот. Тука се јавува вечната борба меѓу доброто и злото. Доброто е за во срцето, лошото на нож треба да се дочека."},{"word":"доброволен","type":"прид.","description":"Што прави нешто по своја волја, без принуда. Доброволни дарители на крв."},{"word":"доброволец","type":"м.","description":"Лице што доброволно, по своја желба, врши, прави, исполнува нешто. Тој се пријави како доброволец во војска."},{"word":"добродетел","type":"ж.","description":"(книж.) Позитивни, добри особини, морална чистота, непорочност. Ако има некоја добродетел што ја ценам кај жената, тоа е искреноста."},{"word":"добродетелен","type":"прид.","description":"Што се одликува со добродетели, со високи морални особини. Добродетелен маж. Добродетелни цели."},{"word":"добродетелство","type":"ср.","description":"Особина на тој што се одликува со добродетели, со високи морални особини. Не знаеше дали ќе биде доволно цврста за тоа добродетелство."},{"word":"доброди","type":"св.","description":"Пристигне пловејќи. Бродот наш ќе доброди по мирни води."},{"word":"добродушен","type":"прид.","description":"Што е со добар, благ карактер; што е со добро срце, срдечен. Пред трошната куќичка ме пречека добродушна жена."},{"word":"доброи","type":"св.","description":"Изброи до крај. Продавачот ги доброи парите и ги стави во касата."},{"word":"добронамерен","type":"прид.","description":"Што има добри намери, што сака да прави добро на другите. Губернаторот се искажа за него дека е добронамерен човек."},{"word":"добрососедство","type":"ср.","description":"Состојба на добри односи меѓу соседи. Тоа решение отвора вистински и трајни перспективи за добрососедство, дружба и соработка."},{"word":"добротвор","type":"м.","description":"Лице што прави добри дела, што дава помош, заштита и сл. Сомневајќи се дека ќе може да смета на заштита од својот добротвор, тој стана уште понесреќен. Третата година од запознавањето неговиот добротвор се разболе."},{"word":"добротворен","type":"прид.","description":"Што е наменет за добротворство; што служи за хумани, добротворни цели. Добротворни организации. Добротворни акции. Добротворни манифестации."},{"word":"добротворство","type":"ср.","description":"Дејност на добротвор, особина на тој што прави добри дела; добротворност."},{"word":"доброчинителство","type":"ср.","description":"Особина на тој што прави добри дела; добро дело;"},{"word":"добрчи","type":"св.","description":"Престане со брчењето."},{"word":"добута","type":"св.","description":"(разг.) Со бутање донесе нешто до некое место; дотурка. Со последни сили ја добуткавме колата до гаражата."},{"word":"добучи","type":"св.","description":"Престане да бучи."},{"word":"довади","type":"св.","description":"Извади до крај. Знаеше дека без помош не ќе може да ги довади дрвата од долот."},{"word":"довади","type":"св.","description":"Заврши со полевањето. Ги довадив цвеќињата."},{"word":"довалка","type":"св.","description":"Дотркала. Го довалка бурето до визбата и го исправи."},{"word":"довалка","type":"св.","description":"Извалка до крај, потполно, сосем извалка. Тој ги довалка панталоните работејќи нешто околу автомобилот."},{"word":"довапса","type":"св.","description":"Заврши со боење, вапсање.. Ги довапса јајцата и почна да ги реди во чинијата."},{"word":"доварди","type":"св.","description":"Дочува, зачува. А, леба ми, тројца ергени ќе можат една сестра да довардат. Таа ноќ момчето не заспа и ја доварди нивата."},{"word":"довари","type":"св.","description":"Свари добро, заврши со варењето. Го доварив ручекот."},{"word":"довароса","type":"св.","description":"Вароса до крај, заврши со варосувањето. Овие ѕидови треба да се доваросаат."},{"word":"довде","type":"прил.","description":"До ова место, до тука. Се довлечка довде само од љубопитство. Ти довде, а одовде е моја грижа"},{"word":"доведе","type":"св.","description":"Со придружување помогне или натера да дојде некој на определено место. Ќе доведам луѓе да те извлечат од оваа јама. Јас ќе го доведам ако не сака сам да дојде."},{"word":"доведеник","type":"м.","description":"Дете донесено од претходниот брак."},{"word":"довее","type":"св.","description":"Заврши со веењето, чистењето на житото од плева. Тие го довеаја житото со лопати."},{"word":"довезе","type":"св.","description":"Заврши со везењето. Девојката го довезе перничето."},{"word":"довезе","type":"св.","description":"Донесе, доведе некого или нешто со помош на превозно средство. По вечерата тој ја довезе дома со својот автомобил. Стоката ја довезовме со голем камион."},{"word":"довек","type":"прил.","description":"Отсега засекогаш, непрекинато. Јас би те чекала довека. Тој не мисли довек да биде роб. Нема ни ова да биде вака довека"},{"word":"доверба","type":"ж.","description":"Верба, сигурност, увереност во искреноста, чесноста, добронамерноста на некого, во неговите способности и стручност. Некои се плашат затоа што немаат никаква доверба во никого, освен во себеси. Страхуваше многу затоа што имаше изгубено доверба."},{"word":"доверен","type":"прид.","description":"доверлив_2"},{"word":"довереник","type":"м.","description":"Лице што е задолжено со определена задача. Тој беше главен везиров довереник за градењето на мостот."},{"word":"довери","type":"св.","description":"Задолжи некого со определена задача или функција. Ќе ја прифатам секоја партиска работа што ќе ми ја доверат."},{"word":"доверител","type":"м.","description":"Заемодавач, кредитор. Тројцата доверители од банката ги предадоа своите меници."},{"word":"доверлив","type":"прид.","description":"Што се засновува на доверба, отворен, искрен. Доверлив другар. Доверлив разговор."},{"word":"довесла","type":"св.","description":"Дојде, пристигне со веслање. Четворица морнари довеслаа до брегот."},{"word":"довечер","type":"прил.","description":"Во оваа вечер. Така се спремија да ги дочекаат гостите довечер. Ќе појдеш ли довечер кај нашине?"},{"word":"довечера","type":"св.","description":"Заврши со вечерата. Некаде пред да довечераат, таа го сети на себеси погледот на татка си."},{"word":"довиди","type":"св.","description":"Опфати со поглед, забележи. Не можеше да ја довиди во големата толпа народ."},{"word":"довик","type":"м.","description":"Извик, повик. Од долните ливади се слушаа довиците на носачите. Дури на третиот довик одговорив."},{"word":"довика","type":"св.","description":"Повика некого, вика гласно по некого од извесна далечина. Селанецот го довика, но момчето се правеше дека не го слуша."},{"word":"довикне","type":"св.","description":"Повика некого, вика гласно по некого од извесна далечина; со викање соопштува нешто од извесна далечина. Кога сакав да си одам, ми довикна, но јас не сакав да го чујам. Исплашен тој едвај стаса да им довикне на другарите: – Лежете!"},{"word":"довитка","type":"св.","description":"Намота до крај. Бабата го довитка клопчето."},{"word":"довјава","type":"св.","description":"Дојде јавајќи на коњ, магаре. Пред меаната довјава непознат коњаник."},{"word":"довјаса","type":"св.","description":"Дојде, пристигне со голема брзина. Командирот довјаса пред колоната."},{"word":"довлачи","type":"св.","description":"Заврши со влачењето на волната или нивата. Жената ја довлачи волната. Селанецот ја довлачи нивата."},{"word":"довлезе","type":"св.","description":"Влезе до крај. Тој довлезе во дворот за да види од каде доаѓа гласот."},{"word":"довлет","type":"м.","description":"Среќа, благосостојба, богатство."},{"word":"довлече","type":"св.","description":"Со влечење донесе, премести нешто до определено место. Поарно ќе биде ако довлече плочи па покривот да го направи од нив."},{"word":"довод","type":"м.","description":"а) Спроведување до нешто, донесување (нафта, вода и сл.). Тие поставија големи цевки за довод на вода. б) Средство, инсталација за проток на вода, нафта и сл."},{"word":"доводен","type":"прид.","description":"Што служи за доведување, за спроведување на нешто. Доводните вентилациони канали се поставуваат на страните на објектот."},{"word":"довоз","type":"м.","description":"Донесување стока со превозно средство. Довозот на стоки во тие услови беше отежнат."},{"word":"довози","type":"св.","description":"Извози до крај; заврши со возењето. Возачот на формула го довози последниот круг."},{"word":"довојува","type":"св.","description":"Заврши, престане со војувањето. Оваа битка мора да се довојува и покрај сите притисоци."},{"word":"доволен","type":"прид.","description":"Што е во онаа мера колку што е потребно; достатен. Самиот тој чин бил доволен за да ме згазат. Јас не сметав дека таа казна му е доволна. Доволен е само еден збор, па целиот одред да јурне. Раководителите не успеаја да бидат во доволна мера во согласност со барањата на нивната работа."},{"word":"доволно","type":"прил.","description":"Во доволна мера, онолку колку што е потребно. Знаеше дека син му е доволно умен за да знае да се снајде. Мислам дека не ја сакаше доволно. Има доволно храна за сите."},{"word":"довообличи","type":"св.","description":"Даде на нешто конечен облик, оформи до крај. Тој ги довообличи само оние текстови што содржат суштински елементи."},{"word":"довратник","type":"м.","description":"Составен дел (најчесто страничен) од рамката на вратата или целата рамка; просторот под вратата. Тој ја пикна ногата меѓу довратникот. Се потпре на довратокот за да ја пропушти тројката"},{"word":"доврви","type":"св.","description":"Изврви до крај. Го доврви патот."},{"word":"довреви","type":"св.","description":"Престане со вревењето. Доцна во ноќта улицата довреви и тишина го исполни просторот."},{"word":"доврека","type":"св.","description":"Престане со врекањето."},{"word":"довреска","type":"св.","description":"Престане со врескањето, замолчи."},{"word":"доврзе","type":"св.","description":"Заврши со врзувањето. Штом ќе ги доврзам сите пакети ќе, дојдам."},{"word":"доврие","type":"св.","description":"Престане да врие. Кога доври водата таа го тргна лончето."},{"word":"доврне","type":"св.","description":"За дожд, снег, град – престане да врне. Ќе чекам да доврне, зашто не носам чадор."},{"word":"доврти","type":"св.","description":"Заврши со вртењето. Плочата доврти и тој повторно ја пушти од почеток."},{"word":"довртка","type":"св.","description":"Заврши со врткање преѓа, конец. Ја довртка преѓата на вретеното."},{"word":"доврши","type":"св.","description":"Заврши, изврши до крај некаква започната работа. Постарите довршија со кафето и тргнаа на работа. И наеднаш, уште не довршил, згрмеа топовите и гранатите."},{"word":"доврши","type":"св.","description":"За жито – врши до крај. Житото треба да се доврши."},{"word":"довтаса","type":"св.","description":"Дојде, стигне на кој било начин. Вечерта по мракот довтаса и итрецот со својата дружина. Од прозорецот на теќето довтаса глас."},{"word":"довчерашен","type":"прид.","description":"Што траел, што бил до вчера; што бил до неодамна, до скоро; скорешен. Го напуштија сите довчерашни пријатели. Веќе не се противеше, исчезна нејзината довчерашна намуртеност."},{"word":"догази","type":"св.","description":"Изгази нешто доволно, до крај. Го догази грозјето во бурето."},{"word":"доган","type":"м.","description":"Сокол."},{"word":"доганѕа","type":"св.","description":"Се довлечка со тешкотии. Доганѕа до креветот, легна и веднаш заспа."},{"word":"доганџија","type":"м.","description":"Соколар."},{"word":"догизден","type":"прид.","description":"Дотеран, накитен."},{"word":"догизди","type":"св.","description":"Дотера, накити, нагизди. Мајката го догизди детето."},{"word":"доглед","type":"м.","description":"(само едн.) Простор што може да се опфати со поглед; близина. Тој служи војска на доглед на својата куќа, а ништо не знае за своите."},{"word":"догледа","type":"св.","description":"Види нешто од подалеку, забележи. Се сврте и назад ја догледа девојката. Ја догледа во далечината и неговата куќа."},{"word":"догледен","type":"прид.","description":"Што ќе се случи во блиска иднина. Тешко дека ќе се состанат во догледно време. Во догледна иднина нема да биде подобрена таа состојба."},{"word":"доглода","type":"св.","description":"Изглода до крај. Кучето ја доглода коската."},{"word":"догма","type":"ж.","description":"Верско начело што верниците треба да го прифатат без никаква критика како апсолутно вистинито."},{"word":"догматизам","type":"зам.","description":"Мислење кое е засновано врз догми. Верски догмати"},{"word":"догматика","type":"ж.","description":"Збир од догми во една вера, учење за догмите. Религиозна догматика."},{"word":"догматичар","type":"м.","description":"Лице што цврсто се држи за догмите."},{"word":"догматски","type":"прид.","description":"Што се засновува на догми; што е според догмата, што има карактер на догма; што се однесува на догматика."},{"word":"догмечи","type":"св.","description":"Изгмечи до крај. Сливите треба убаво да се догмечат."},{"word":"догнаси се","type":"св.","description":"Почувствува гнасење, одвратност од нешто. Тој се догнаси од сликата што ја виде."},{"word":"догнете","type":"св.","description":"Притисне до крај. Жената ги догнете алиштата во торбата."},{"word":"догние","type":"св.","description":"Изгние до крај. Лисјата под дрвото догнија."},{"word":"догнои","type":"св.","description":"Нагнои, наѓубри тоа што било започнато со гноење до крај. На пролет нивата треба да се догнои."},{"word":"договарач","type":"м.","description":"Лице што учествува во договарање, во склучување договор; преговарач, посредник."},{"word":"договор","type":"м.","description":"а) Постигната согласност, писмена или усна, помеѓу две или повеќе страни за нивните меѓусебни односи, права и задолженија; спогодба. Денес мораме да потпишеме договор и да ја уплатиме првата рата. Колективен договор. Општествен договор. б) Советување, разговор за донесување заеднички одлуки. Во оваа тивка ноќ се собравме како браќа и луѓе на договор. в) Заедничка одлука донесена по некој разговор. Телефонскиот договор за средба и интервју беше мошне кус и ефикасен."},{"word":"договорен","type":"прид.","description":"Што учествува во договор, што се засновува на договор; спогодбен. Договорни страни. Договорно решение."},{"word":"договори","type":"св.","description":"Постигне договор; закаже, организира (средба, состанок). Ја договорил продажбата на куќата. Таа ја договори нивната средба за утре. Секретарката ги договори сите состаноци со странките."},{"word":"доголта","type":"св.","description":"Проголта до крај."},{"word":"догони","type":"св.","description":"Стигне некого. Го догони крадецот на крајот од уличката."},{"word":"догори","type":"св.","description":"Изгори до крај, престане да гори. Пламенот ќе догори и ќе остане само жарот. Цигарата му догоре меѓу прстите."},{"word":"догорче","type":"ср.","description":"Остатокот од цигарата до филтерот. Од секое догорче палеше нова цигара."},{"word":"догорчи ми","type":"св.","description":"Почувствува горчина."},{"word":"доготви","type":"св.","description":"Подготви, суреди до крај. Ја чекаше да ги доготви алиштата во куферот."},{"word":"дограба","type":"св.","description":"Ограби, пљачкоса до крај. Сѐ што им остана војската го дограба."},{"word":"дограби","type":"св.","description":"Дофати, зграпчи. Одвај втасале да ги дограбат децата."},{"word":"доградба","type":"ж.","description":"Нешто што дополнително се доградува, дел што е доѕидан до некој објект. Во доградбата што ја направија сместија кираџии."},{"word":"догради","type":"св.","description":"Изгради до крај, заврши со градењето. Тој ја догради куќата пред да фати зимата."},{"word":"дограма","type":"ж.","description":"Градежна дрвенарија (прозорци, врати и др.)."},{"word":"дограмаџија","type":"м.","description":"Лице што изработува предмети од дрво, столар."},{"word":"дограмаџилак","type":"м.","description":"Столарски занает."},{"word":"дограпчи","type":"св.","description":"Зграпчи, дофати. Во трчање го дограпчи палтото и јурна низ вратата."},{"word":"догрдее","type":"св.","description":"Стане здодевно, неподносливо преку секоја мера. Му догрдеа веќе да ги слуша неговите совети."},{"word":"догребе","type":"св.","description":"Извади нешто од некоја површина со стружење, гребење."},{"word":"догрее","type":"св.","description":"Престане да грее. Јасните ѕвезди в зори догреале."},{"word":"догрепка","type":"св.","description":"Гребе малку, по малку."},{"word":"догрибла","type":"св.","description":"Заврши со собирањето на сеното, слама и др. со помош на грибло."},{"word":"догризе","type":"св.","description":"Изгризе до крај, изеде. Детето го догриза јаболкото и го фрли."},{"word":"догрли","type":"св.","description":"Заврши со покривањето со земја, со грлењето компири, пченка и сл."},{"word":"догрми","type":"св.","description":"Престане да грми. Времето стивна, облаците догрмеа."},{"word":"догрува","type":"св.","description":"Заврши со грувањето."},{"word":"догруши","type":"св.","description":"Заврши со гмечењето, изгмечи до крај (грозје и др.) 2. Заврши со кршењето ореви, лешници."},{"word":"доѓубри","type":"св.","description":"Заврши со ѓубрењето, наѓубри до крај."},{"word":"догурбетува","type":"св.","description":"Престане да оди на гурбет, на печалба."},{"word":"додавач","type":"м.","description":"Лице што додава некакви предмети при работа. Тој е најдобриот додавач во екипата."},{"word":"додаде","type":"св.","description":"Даде, стави, направи нешто дополнително; дополни, дотокми. Му нареди да додаде малку мед и сето тоа да го измеша. Но, за ткаењето да биде појако, ќе ви додадам уште една нишка."},{"word":"додатен","type":"прид.","description":"Што се додава, што е уште некој дел, елемент кон нешто што е целосно; дополнителен. Додатни делови. Додатна опрема."},{"word":"додаток","type":"м.","description":"Тоа што се дава кон нешто за да го дополни, да го подобри и сл. Како додаток во јадењето се ставаат неколку зачини."},{"word":"додвори се","type":"св.","description":"Стекне нечија наклонетост, заработи нешто со умилкување, ласкање, вршејќи различни услуги, со понизно однесување. Гледаше секогаш да му се додвори на директорот."},{"word":"додворнички","type":"прид.","description":"Што има својство на додворување. Соработниците веднаш му го отстапуваа своето место со додворничка насмевка."},{"word":"додворувач","type":"м.","description":"Лице што се додворува за да стекне нечија наклонетост. Таа имаше многу додворувачи кои на секој начин сакаа да ја освојат."},{"word":"додворувачки","type":"прил.","description":"На услужлив, внимателен, љубезен, учтив начин. Таа додворувачки му се насмевна, но не му одговори на прашањето."},{"word":"додеаност","type":"ж.","description":"Здодевност, досада."},{"word":"додевен","type":"прид.","description":"Што е здодевен, досаден. Ги изморуваше исчекувањето на блиските во вечерните молитви и додевните празнични утра."},{"word":"додее","type":"св.","description":"Стане здодевен, неинтересен, предизвика чувство на здодевност, монотонија. Си додеавме еден на друг, се знаеме напамет еден друг, нема ништо ново да се каже."},{"word":"додека","type":"сврз.","description":"Во временски зависносложени реченици, дури. а) За поврзување истовремени дејства. Додека била млада, била убава. б) Заедно со да и со не за ограничување на дејството. Додека не те викнат, немој да влегуваш. Додека да дојдеме, сѐ да сте завршиле."},{"word":"додели","type":"св.","description":"Даде некому нешто врз некоја основа (награда, помош, стипендија, кредит, милостина и др.) Послал картонска амбалажа на студениот мост, седнал на неа и очекува да му доделите пари. Тие му доделија орден за храброст."},{"word":"доделка","type":"св.","description":"Изделка до крај. Овој камен треба да се доделка за да добие убава форма."},{"word":"додере","type":"св.","description":"Одере до крај. Остана уште кожата да се додере."},{"word":"додипли","type":"св.","description":"Здипли, свитка до крај. Ткајачката го додипли платното."},{"word":"додлаби","type":"св.","description":"Издлаби до крај. Реката ја додлаби карпата и го прошири своето корито."},{"word":"додои","type":"св.","description":"Заврши со доењето. Жената го додои детето и го легна да спие."},{"word":"додола","type":"ж.","description":"Народен обичај во кој учесниците, најчесто девојки, во врели и сушни денови, одат од куќа на куќа, се прскаат со вода и пеат посебни песни, молејќи да заврне дожд."},{"word":"додоларка","type":"ж.","description":"Девојка што учествува во обредот додола."},{"word":"додолу","type":"прил.","description":"До најниското место, најниско. Таа, како секогаш, беше закопчана одгоре додолу. Трчаше по ридот сѐ додолу."},{"word":"Додома","type":"ж.","description":"Главен град на Танзанија."},{"word":"додржи","type":"св.","description":"Држи додека треба. Одвај го додржа да не го пушти да падне."},{"word":"додупи","type":"св.","description":"Заврши со дупењето."},{"word":"доенче","type":"ср.","description":"Бебе цицалче. Во крошната на доенчето фрлија пари за да му биде богат животот."},{"word":"дожали","type":"св.","description":"Престане да жали некого или нешто, прежали. Го дожали ли веќе изгубениот шал?"},{"word":"дожд","type":"м.","description":"Атмосферска појава во вид на водни капки што паѓаат од облаците. Вчера падна пороен дожд."},{"word":"дождалец","type":"м.","description":"Водоземно животно, слично на гуштер, со црна боја и со жолти дамки по телото, коешто живее во влажни предели; Salamandra maculosa. Дождалците се појавуваа од жолтите лисја под соголените дрвја."},{"word":"дождарка","type":"ж.","description":"Додолска песна. Дождарки се пеат во пролет за да биде годината родна."},{"word":"дожди","type":"несв.","description":"Врне, паѓа дожд. Во квечерината дождеше ситно, а баба ми ми раскажуваше приказни."},{"word":"дождлив","type":"прид.","description":"Што се карактеризира со дожд. Дождлива есен."},{"word":"дождовен","type":"прид.","description":"Што потекнува од дождот, што е дел од него. Дождовни капки."},{"word":"дождовница","type":"ж.","description":"Дождовна вода. Улиците беа влажни од свежа дождовница. Се мие глава со дождовница."},{"word":"дождоносен","type":"прид.","description":"Што носи дожд. Дождоносни облаци."},{"word":"дожегне","type":"св.","description":"безл. ме (те, го ...) Почувствува остра болка, штрекне. Кога се наведнав, ме дожегна некаде во 'рбетот."},{"word":"дожеже (ми)","type":"св.","description":"безл. Почувствува силна топлина. Наеднаш му дожежа и ги тргна прстите од печката."},{"word":"доживее","type":"св.","description":"За некого (во животот) или за нешто – дочека некаков настан, нешто да (му) се случи. Доживеал две војни. Романот доживеа три изданија."},{"word":"доживотен","type":"прид.","description":"Што трае до крајот на животот. Доживотна казна."},{"word":"доживоти","type":"прил.","description":"До крајот на животот. Доживоти ќе ти бидам благодарен."},{"word":"дожнее","type":"св.","description":"Заврши со жнеењето. Аргатите ја дожнаа пченицата."},{"word":"доза","type":"ж.","description":"Количество лек или друга супстанција што се зема во определен период по рецепт или по потреба. Лекарот ми препиша дневна доза таблети. Едно момче почина од преголема доза хероин."},{"word":"дозаврти","type":"св.","description":"Заврти до крај нешто што не било добро завртено."},{"word":"дозакопа","type":"св.","description":"Заврши со закопувањето сосема, закопа нешто што не било добро закопано. Го дозакопав ковчежето што ѕиркаше од под сувите лисја."},{"word":"дозалепи","type":"св.","description":"Заврши со лепењето сосема, залепи нешто што не било добро залепено. Ги дозалепив фотографиите во албумот за да не се изгубат."},{"word":"дозамеша","type":"св.","description":"Замеша нешто сосема, до крај."},{"word":"дозамрачи се","type":"несв.","description":"Се замрачи сосема, до крај. Се дозамрачи и излеговме од скривницата."},{"word":"дозаокружи","type":"св.","description":"а) Заврши со заокружувањето, заокружи сѐ. Дозаокружете ги точните одговори и предадете ги тестовите. б) Заокружи до крај. Ја дозаокружи линијата."},{"word":"дозапали","type":"св.","description":"Запали нешто до крај."},{"word":"дозапетла","type":"св.","description":"Запетла нешто до крај. Девојката ја дозапетла кошулата."},{"word":"дозаплетка","type":"св.","description":"Заплетка нешто уште повеќе, до крај. Сакајќи да помогнам, уште толку ја дозаплеткав преѓата. Со твоите неумесни прашања ме дозаплетка."},{"word":"дозапусти","type":"св.","description":"Запусти нешто до крај. Го прекрои фустанот и го дозапусти."},{"word":"дозатвори","type":"св.","description":"Затвори нешто сосема. Чуварот ја дозатвори портата."},{"word":"дозацврсти","type":"св.","description":"Зацврсти нешто сосема, до крај, достегне, доутврди. Домаќинот ја дозацврсти вратата со дрво."},{"word":"дозбере","type":"несв.","description":"Собира нешто сосема, до последното нешто. Градинарот ги дозбра јаболката од земјата."},{"word":"дозбори","type":"св.","description":"(дијал.) Заврши со зборување. Дозбори и си тргна кон дома."},{"word":"дозборува","type":"св.","description":"Заврши со зборувањето. Зборуваше, зборуваше и одвај дозборува."},{"word":"дозбуни","type":"св.","description":"Збунува сосема, предизвика уште поголема забуна. Ме дозбуни со твоите коментари."},{"word":"дозвола","type":"ж.","description":"Усна или писмена согласност за нешто, за вршење некоја работа; одобрување. Пилотот побара дозвола за слетување. Без писмена дозвола не можете да влезете на собранието. Доби дозвола од родителите да оди во кино. Возачка дозвола. Дозвола за увоз на стока."},{"word":"дозволи","type":"св.","description":"Одобри вршење на некоја работа, допушти. Кој ви дозволи да влезете овде? Таа дозволи да ја понижуваат. Еднаш дозволи да го совлада дремката на часот."},{"word":"доземе","type":"несв.","description":"Земе од нешто уште малку. Доземи уште некоја пара, за в кино."},{"word":"доземи","type":"прил.","description":"До земјата, до подлошката, ниско. Момчето му се поклони на старецот доземи."},{"word":"дозира","type":"св. и несв.","description":"Определи, определува, даде, дава доза. Неправилно му го дозирате лекот на пациентот."},{"word":"дознае","type":"св.","description":"Дојде до сознание за нешто, разбере нешто ново, непознато. Од разговорот дознав каде е мојата група. Во Белград дознал за несреќната судбина на својот брат."},{"word":"дозоба","type":"св.","description":"Заврши со зобањето. Коњот го дозоба овесот."},{"word":"дозреан","type":"прид.","description":"Дозреан плод."},{"word":"дозрее","type":"св.","description":"Стане зрел, узрее добро. Неколку лози дозреаја по завршената берба."},{"word":"доѕида","type":"св.","description":"Заврши со ѕидање. Мајсторите го доѕидаа мостот."},{"word":"дои","type":"несв.","description":"Храни бебе или младо животно давајќи му да цица."},{"word":"доигра","type":"св.","description":"Заврши игра, престане да игра. Доиграјте ја играта, па соберете ги играчките. Ја доиграа партијата шах. Ќе го доиграм валцерот, па ќе си одам."},{"word":"доизаби","type":"св.","description":"Изаби до крај, сосема. Го доизабивме ножот и не е за употреба."},{"word":"доизарчи","type":"св.","description":"Потроши нешто (обично пари) сосема, до крај. Ги доизарчи парите и си дојде дома."},{"word":"доизбања","type":"св.","description":"Заврши со бањањето на некого. Го доизбања детето и го стави в постела."},{"word":"доизбара","type":"св.","description":"Бара нешто до крај, пребара. Ги доизбарав сите податоци, но не го сретнав тој што ми требаше."},{"word":"доизбелее","type":"св.","description":"Избелее уште повеќе, сосема. Ги доизбелеавме маиците чувајќи ги на сонце. Платното доизбелеа од многу перење."},{"word":"доизбели","type":"св.","description":"Пере нешто бело (обично ткаенина) до целосно обелување, исчистување. Ги доизбели јамболлиите, па ги спростре крај брегот да се сушат."},{"word":"доизбере","type":"св.","description":"Заврши со избирањето. Вчера ги доизбравме народните пратеници уште во останатите неколку пункта."},{"word":"доизбистри","type":"св.","description":"За вода, течност или раствор – направи да се избистри до крај, сосема. Рибата чистач ја доизбистри водата во аквариумот."},{"word":"доизбичи","type":"св.","description":"Избичи сѐ што останало, до крај."},{"word":"доизблуе","type":"св.","description":"Поврати сѐ, до крај, заврши со повраќањето."},{"word":"доизбрише","type":"св.","description":"Избрише до крај, сосема. Ученикот ја доизбриша таблата."},{"word":"доизбрка","type":"св.","description":"Ги брка сите, до еден. Сосетката ги доизбрка кокошките од нејзиниот двор."},{"word":"доизброи","type":"св.","description":"Заврши со броењето, ги изброи сите до еден. Ги доизброи јаболката и си касна едно."},{"word":"доизвади","type":"св.","description":"Извади до крај, сѐ. Продавачката ги доизвади сите кошули за да имам поголем избор."},{"word":"доизвалка","type":"св.","description":"Валка до крај нешто извалкано. Помина еден автомобил и ми ги доизвалка панталоните."},{"word":"доизвари","type":"св.","description":"Вари нешто до крај, сосема."},{"word":"доизведе","type":"св.","description":"Изведе сѐ, сите; заврши со изведувањето. Пожарникарите ги доизведоа сите жртви од зградата. Старецот нѐ доизведе до една полјанка. Ја доизведе равенката. И покрај техничките проблеми, актерите ја доизведоа претставата."},{"word":"доизведе","type":"св.","description":"За птици – веде малечки до крај. Квачката ги доизведе пилињата."},{"word":"доизвезе","type":"св.","description":"Заврши, доизработи нешто со везење. Таа го доизвезе гобленот."},{"word":"доизвезе","type":"св.","description":"Извезе во друга земја нешто до крај, заврши со извозот на некоја стока. Ги доизвезовме и преостанатите неколку тона пиперки."},{"word":"доизветрее се","type":"св.","description":"Се изветри сосема, до крај."},{"word":"доизвиди","type":"св.","description":"Извиди секаде, заврши со извидувањето на некоја околина."},{"word":"доизвитка","type":"св.","description":"Извитка до крај, сосема."},{"word":"доизвиши се","type":"св.","description":"Се извиши до крај, сосема."},{"word":"доизвлече","type":"св.","description":"Извлече сосема, до крај."},{"word":"доизврви","type":"св.","description":"Помине нешто (место, пат) до крај."},{"word":"доизврзе","type":"св.","description":"Изврзе нешто до крај, сосема."},{"word":"доизврти","type":"св.","description":"Изврти нешто до крај, сосема."},{"word":"доизгази","type":"св.","description":"Изгази нешто до крај, сосема, заврши со газењето."},{"word":"доизгаси","type":"св.","description":"Изгаси нешто до крај, сосема, изгаси сѐ."},{"word":"доизгине","type":"св.","description":"Изгине сѐ, сите до еден."},{"word":"доизгледа","type":"св.","description":"Изгледа нешто или некого сосема, од сите страни, заврши со гледање. Ја доизгледа претставата и му се допадна."},{"word":"доизгмечи","type":"св.","description":"Изгмечи сосема, до крај."},{"word":"доизгние","type":"св.","description":"Изгние сосема, до крај."},{"word":"доизгори","type":"св.","description":"Изгори до крај, догори."},{"word":"доизгради","type":"св.","description":"Изгради нешто до крај. Ја доизградивме куќата летово."},{"word":"доизгребе","type":"св.","description":"Изгребе нешто до крај, сосема."},{"word":"доиздаде","type":"св.","description":"Даде нешто до крај, сѐ што има. Ја доиздадовме старата облека за сиромашните."},{"word":"доиздели","type":"св.","description":"Издели сѐ, до крај, доподели, разграничи сосема. Таткото го доиздели имотот."},{"word":"доизделка","type":"св.","description":"Изделка нешто недоделкано сосема, до крај."},{"word":"доиздлаби","type":"св.","description":"Издлаби нешто до крај."},{"word":"доиздроби","type":"св.","description":"Издроби нешто до крај, додроби."},{"word":"доиздупи","type":"св.","description":"Издупи нешто до крај, сосема."},{"word":"доизеде","type":"св.","description":"Изеде сѐ, до крај, дојаде."},{"word":"доизѕида","type":"св.","description":"Изѕида до крај, сосема."},{"word":"доизјаснетост","type":"ж.","description":"Состојба на изјаснување до крај, целосно."},{"word":"доизјасни","type":"св.","description":"Изјасни нешто сосема, до крај. Тој се обидува да го доизјасни изворното дело со детали."},{"word":"доизлади","type":"св.","description":"Излади нешто сосема, добро, доволно. Го доизлади млекото ставајќи го на студено место."},{"word":"доизлезе","type":"св.","description":"Излезе сосема, до крај."},{"word":"доизлекува","type":"св.","description":"Излекува наполно, до крај."},{"word":"доизлепи","type":"св.","description":"Излепи сѐ, до крај."},{"word":"доизмачка","type":"св.","description":"Измачка до крај, заврши со мачкањето."},{"word":"доизмеси","type":"св.","description":"Измеси сѐ што е предвидено, сите теста."},{"word":"доизмете","type":"св.","description":"Измете до крај."},{"word":"доизмие","type":"св.","description":"Измие сѐ што било за миење."},{"word":"доизноси","type":"св.","description":"Износи сосема, до искинување облека, обувки. Палтото ти е старо, го доизноси веќе."},{"word":"доизоди","type":"св.","description":"Изоди до крај."},{"word":"доизора","type":"св.","description":"Изора до крај."},{"word":"доизработи","type":"св.","description":"Изработи до крај."},{"word":"доизрази","type":"св.","description":"Изрази нешто сосема, до крај. Песната ја доизразува мудрата идеја: сѐ да се создава по законите на убавото."},{"word":"доизрамни","type":"св.","description":"Израмни наполно, сосема."},{"word":"доизрече","type":"св.","description":"Изрече сѐ, до крај."},{"word":"доизучи","type":"св.","description":"Изучи до крај некоја дејност, училиште, степен на образование. Чиракот го доизучи ковачкиот занает кај друг мајстор."},{"word":"доизџвака","type":"св.","description":"Изџвака убаво, доволно."},{"word":"доилка","type":"ж.","description":"Жена што дои свое дете. Доилката ја крена главата од своето дете."},{"word":"доима","type":"св.","description":"Престане да има, снема. Имав што имав и ... доимав."},{"word":"доисели","type":"св.","description":"Исели сосема, до крај."},{"word":"доисече","type":"св.","description":"Исече сѐ што треба, до крај."},{"word":"доискаже","type":"св.","description":"Искаже сѐ, разјасни до крај. По ручекот, тој ја доискажа почнатата мисла."},{"word":"доискалапи","type":"св.","description":"Искалапи до крај, заврши со калапење."},{"word":"доискапе","type":"св.","description":"Искапе до крај, докапе, добања. Го доискапав детето и го ставив во постела."},{"word":"доискапе","type":"св.","description":"Капе сосема нешто веќе накапано, од капе2. Го доискапав фустанот со сок од малини."},{"word":"доискастри","type":"св.","description":"Искастри дрво до крај."},{"word":"доискачи","type":"св.","description":"Искачи високо место сосема, до крај. Планинарите го доискачија врвот попладнево."},{"word":"доискашла (се)","type":"св.","description":"Се искашла сосема."},{"word":"доискине","type":"св.","description":"Искине сосема, до крај."},{"word":"доисколе","type":"св.","description":"Исколе сѐ, сите до еден. Диосколи ги сите кокошки во дворот."},{"word":"доископа","type":"св.","description":"Ископа место до крај, ископа доволно. Мајсторите ги доископаа темелите."},{"word":"доискорени","type":"св.","description":"Искорени сосема, до крај. Со строгите и навремени мерки ја доискоренивме болеста."},{"word":"доискраде","type":"св.","description":"Искраде сѐ, до крај, докраде. Вчера крадците ни ги доискрадоа вредните работи во куќата."},{"word":"доискрвави","type":"св.","description":"Искрвави до крај. Ранетиот доискрвави."},{"word":"доискриви","type":"св.","description":"Искриви нешто до крај. Ја доискриви устата во знак на незадоволство."},{"word":"доискрпи","type":"св.","description":"Искрпи сѐ што било за крпење. Ги доискрпи маиците. Го доискрпи фустанот."},{"word":"доислуша","type":"св.","description":"Ислуша сѐ, до крај."},{"word":"доиспасе","type":"св.","description":"Испасе сѐ, до крај."},{"word":"доиспере","type":"св.","description":"Испере сѐ што било за перење. Ги доисправ алиштата."},{"word":"доиспече","type":"св.","description":"Испече сѐ што било за печење. Ги доиспеков сите пиперки."},{"word":"доиспие","type":"св.","description":"Испие сѐ што има. Гостите го доиспија пивото."},{"word":"доиспита","type":"св.","description":"Испита до крај, заврши со истражувањето. Дејството на новиот серум го доиспитаа врвни научници."},{"word":"доисплакне","type":"св.","description":"Исплакне сѐ што било за плакнење."},{"word":"доисплати","type":"св.","description":"Исплати нешто сосема, до крај. Го доисплати кредитот за стан."},{"word":"доисплаче","type":"св.","description":"Престане со плачењето. Ја доисплакавме старата куќа."},{"word":"доисполни","type":"св.","description":"Исполни до крај, сосема нешто неисполнето. Останатиот простор го доисполнивме со разни дребулии."},{"word":"доисправи","type":"св.","description":"Исправи нешто или некого сосема. Мајсторот го доисправи клинот со чекан. Таткото се поткрена, а синот го потфати и го доисправи."},{"word":"доиспразни","type":"св.","description":"Испразни нешто до крај. Ја доиспразни чашата со вино."},{"word":"доиспрати","type":"св.","description":"Испрати сѐ што било за испраќање. Вчера сестра ми ми ги доиспрати алиштата."},{"word":"доиспраша","type":"св.","description":"Испраша за сѐ, до крај. Стоевме уште со сосетката и ме доиспраша за сѐ и сешто."},{"word":"доиспреде","type":"св.","description":"Испреде сѐ, до крај. Ја доиспреде волната."},{"word":"доиспродаде","type":"св.","description":"Испродаде сѐ, до крај. Го доиспродаде имотот во селото."},{"word":"доиспуши","type":"св.","description":"Испуши сѐ, до крај. Ја доиспуши кутијата цигари."},{"word":"доистанчи","type":"св.","description":"Истенчи сосема, до крај. Баба ми ја доистенчи кората."},{"word":"доистепа","type":"св.","description":"Истепа, убие сѐ, сите до еден."},{"word":"доистера","type":"св.","description":"Истера, избрка сѐ, сите до еден. Жената ги доистера децата од пред зградата."},{"word":"доистече","type":"св.","description":"Истече сосема, заврши со течењето. Виното од бурето доистече."},{"word":"доисткае","type":"св.","description":"Исткае сѐ што било за ткаење. Ги доисткав килимите за внуката."},{"word":"доистовари","type":"св.","description":"Истовари сѐ. Ја доистоварија стоката во камионот."},{"word":"доистопи","type":"св.","description":"Истопи сѐ, сите. Ги доистопив диплите што се за перење."},{"word":"доистопи","type":"св.","description":"Истопи сѐ. Го доистопи златото што го имаше."},{"word":"доистреби","type":"св.","description":"Истреби, исчисти нешто сосема, до крај. Те молам, доистреби го гравот."},{"word":"доистрезни","type":"св.","description":"Истрезни некого сосема, дотрезни. Студениот воздух ги доистрезни свадбарите."},{"word":"доистресе","type":"св.","description":"Истресе сѐ."},{"word":"доистрие","type":"св.","description":"Истрие сѐ."},{"word":"доиструже","type":"св.","description":"Иструже сѐ што било за стружење."},{"word":"доистури","type":"св.","description":"Истури нешто до крај, испразни. Доистури го гравот од вреќата. Доистури ја водата од шишето."},{"word":"доистурка","type":"св.","description":"Истурка сѐ, сите до еден. Ги доистурка кеглите."},{"word":"доисуши","type":"св.","description":"Исуши сосема, доволно."},{"word":"доисфаќа","type":"несв.","description":"Исфаќа сѐ, сите до еден."},{"word":"доисфрли","type":"св.","description":"Исфрли сѐ, сите до еден."},{"word":"доисхрани","type":"св.","description":"Исхрани до крај, сите. Работеше напорно да го доисхрани семејството."},{"word":"доисцеди","type":"св.","description":"Исцеди до крај, доцеди."},{"word":"доисцрпи","type":"св.","description":"Исцрпи сѐ, до крај."},{"word":"доисчека","type":"св.","description":"Исчека сѐ, сите до еден. Ги доисчека да влезат сите, па потоа почна да зборува."},{"word":"доисчисти","type":"св.","description":"а) Исчисти сѐ, сите до еден. Откако се одмори, ги доисчисти рафтовите. б) Исчисти нешто до крај, сосема. Го доисчисти станот."},{"word":"доисчита","type":"св.","description":"Исчита сѐ. Ги доисчита книгите од својата библиотека."},{"word":"доита","type":"св.","description":"Дојде со итање, со брзање. Таа доита кај мене да ми ја каже веста."},{"word":"дојава","type":"св.","description":"Пристигне некаде со јавање. Во меаната дојаваа тројца на коњи."},{"word":"дојаде","type":"св.","description":"Заврши со јадењето. Набрзина ја дојаде мусаката и излезе."},{"word":"дојазди","type":"св.","description":"Дојде со јаздење, со јавање, дојава. За половина час дојаздија коњаниците."},{"word":"дојази","type":"св.","description":"Дојде до врв до некое место со јазење. Дојази до гранката со зрели сливи."},{"word":"дојасни","type":"св.","description":"Објасни до крај, разјасни. Го дојасни кажаното давајќи примери."},{"word":"дојде","type":"св.","description":"Одејќи или движејќи се со превозно средство пристигне на местото до оној што зборува, стигне, пристигне. Дојди да ти кажам нешто. Војниците дојдоа во селото."},{"word":"дојденец","type":"м.","description":"Човек што се преселил некаде од друго место; доселеник, дошлак. Населението сосема ги прифати дојденците од другите острови."},{"word":"дојка","type":"ж.","description":"Орган со млечни жлезди на градите кај жената и соодветен орган кај женките на цицачите; боска, цицка. Најчесто задојувањето започнува со десната дојка."},{"word":"дојница","type":"ж.","description":"доилка."},{"word":"Дојран","type":"м.","description":"Гратче на Дојранското Езеро во Јужна Македонија."},{"word":"Дојранско Езеро","type":"ср.","description":"Езеро во Македонија."},{"word":"док","type":"м.","description":"Пристаништен базен во кој се сместува брод за растоварање стока, за чистење, пристигнување или за вршење поправка на бродовите."},{"word":"докажаност","type":"ж.","description":"Особина на тоа што е докажано;"},{"word":"докаже","type":"св.","description":"Каже, раскаже нешто до крај. Не ми докажа што стана понатаму. Селаните не го оставија да докаже до крај."},{"word":"докажлив","type":"прид.","description":"Што може да се докаже, да се потврди со аргументи; Оваа варијанта теориски е подокажлива."},{"word":"докажок","type":"м.","description":"Крај на кажувањето, на раскажувањето. Нивниот разговор нема докажок."},{"word":"докажувачка","type":"ж.","description":"докажок."},{"word":"доказ","type":"м.","description":"Непобитен факт, документ или податок со кој се утврдува вистинитоста на нешто. Тоа е достатен доказ за херојство. Докази има колку што сакате! За оваа хипотеза нема сигурни докази."},{"word":"доказен","type":"прид.","description":"Што служи како доказ, што е убедлив, уверлив. Доказен материјал. Доказна постапка."},{"word":"докај","type":"предл.","description":"За означување на приближен временски период. Општинските работи се наоѓале во рацете на малубројните трговци докај 60-тите години. Пазарот свршува докај ужина."},{"word":"докапе","type":"св.","description":"Престане да капе. Дождот докапе низ стреите."},{"word":"докапе","type":"св.","description":"Капе, искапе некого до крај. Одвај го докапав детето."},{"word":"докати","type":"св.","description":"Изрони, оддели до крај зрна пченка од кочанот. Одвај ги докати неколкуте кочани."},{"word":"докачи","type":"св.","description":"Качи, искачи нешто до крај. Одвај ги докачив кутиите по скалите."},{"word":"докер","type":"м.","description":"Лице што работи на док, на пристаниште. Штрајкот на докерите сѐ уште траеше."},{"word":"докимологија","type":"ж.","description":"Научна дисциплина што го проучува начинот на испитување и праведно оценување во училиштата. Современата докимологија е дел од дидактиката."},{"word":"докине","type":"св.","description":"Кине, искине до крај. Ги докинав чорапите."},{"word":"доклинка","type":"св.","description":"Дојде, стигне некаде со клинкање. Одвај доклинка до својата постела."},{"word":"докове","type":"св.","description":"Кове, искове до крај. Докови ги клинците на штицата."},{"word":"доколе","type":"св.","description":"Коле, исколе до крај."},{"word":"доколеници","type":"и.","description":"Чорапи што достигнуваат до колена. Имаше црни доколеници од свила."},{"word":"доколку","type":"сврз.","description":"За означување на сразмерност (во сооднос/заедно со прилогот дотолку). Доколку му беше мачно што не стигнаа во некое населено место, дотолку господарот му беше задоволен што ќе може да преспие под ведро небо. Доколку би се успеало да се определат сите лексички синоними, дотолку појасна слика би имале за првобитниот словенски превод."},{"word":"докопа","type":"св.","description":"Заврши со копањето. Ја докопавме пченката."},{"word":"докопчи","type":"св.","description":"Дофати, зграпчи нешто. Го докопчал спуштеното јаже и го заврзал околу себе."},{"word":"докоси","type":"св.","description":"Заврши со косењето. Ја докосивме ливадата."},{"word":"докосне","type":"св.","description":"Допре, дофати нешто. Се напрегаше да го докосне шишето со вино."},{"word":"докраде","type":"св.","description":"Краде, искраде сѐ, до крај. Не успеа да го докраде дуќанот."},{"word":"докраен","type":"прид.","description":"Што е сосема, до крај остварен, што е доведен до крај. Докрајна цел."},{"word":"докрај","type":"прил.","description":"За означување на некаков момент во времето; до последен момент. Таа девојка учествуваше на свеченостите, но никогаш не остануваше докрај. Ние ветуваме дека ќе издржиме докрај, до конечната победа."},{"word":"докрајчи","type":"св.","description":"Доврши, доведе нешто до крај. Тој знаеше дека задачата не ја докрајчи."},{"word":"докрепи","type":"св.","description":"Додржи, потпре до крај. Гредите го докрепија таванот."},{"word":"докрои","type":"св.","description":"Крои, искрои до крај. Шивачот го докрои фустанот и почна да го шие."},{"word":"докрсти се","type":"св.","description":"Престане со крстење. Двете жени се докрстија и излегоа од црквата."},{"word":"докрши","type":"св.","description":"Крши, искрши до крај. Ги докршив чашите."},{"word":"доктор","type":"м.","description":"(само едн.) Највисок академски степен што се добива со изработка и одбрана на значаен научен труд во определена област на науката. Кандидатот се здоби со научен степен доктор по филолошки науки."},{"word":"докторанд","type":"м.","description":"Лице што се подготвува за одбрана на докторска дисертација."},{"word":"докторат","type":"м.","description":"Академски степен – доктор на науки."},{"word":"докторира","type":"св. и несв.","description":"Стане доктор на науки, положи докторски испит. Тој докторира пред две години. Докторирал по психологија."},{"word":"докторлак","type":"м.","description":"Лекарска професија. Добро му одеше докторлакот."},{"word":"докторува","type":"несв.","description":"Се занимава со лекување, работи како лекар. Докторуваше во едно планинско село."},{"word":"доктрина","type":"ж.","description":"Учење, систем од научни, филозофски, политички или др. мислења. Филозофска доктрина. Политичка доктрина."},{"word":"доктринарен","type":"прид.","description":"Што се засновува на доктрина, што произлегува од доктрина. Доктринарна апстракција. Доктринарни конфликти."},{"word":"доктринер","type":"м.","description":"Лице што строго се придржува до определена доктрина. Тој беше повеќе доктринер отколку политичар."},{"word":"доктринерство","type":"ср.","description":"Строго придржување кон определена доктрина без согледување на фактите од реалноста. Тој беше против партиското доктринерство."},{"word":"документ","type":"м.","description":"Официјално издаден текст со определени податоци што може да послужи како доказ или потврда за нешто. Лични документи. Патни документи. Документи за идентификација."},{"word":"документарен","type":"прид.","description":"Што се однесува на документи, што е заснован на документи или податоци за нешто. Документарен филм. Документарен материјал. Документарна фактура."},{"word":"документарец","type":"м.","description":"Документарен филм. Тој снима само документарци."},{"word":"документарист","type":"м.","description":"Автор или режисер на документарни филмови."},{"word":"документација","type":"ж.","description":"Документирање, потврдување на нешто со документи, со докази. Неговата книга е извонредна документација за животот на овие простори во минатиот век."},{"word":"документира","type":"св. и несв.","description":"Наведе, наведува сигурни докази, докаже, докажува со документи. Тој го документираше своето тврдење со ред факти. Го документирала своето барање со сите потребни документи."},{"word":"документиран","type":"прид.","description":"Што е поткрепен со документи, со докази. Документиран материјал. Документирана информација. Документирани записи."},{"word":"докуп","type":"м.","description":"Докупување на нешто одеднаш, обично во поголема мера. Се пензионира со докуп на стаж."},{"word":"докупи","type":"св.","description":"Заврши со купување. Отидовме на пазар и докупивме сѐ што ни требаше."},{"word":"докусури","type":"св.","description":"Уништи, упропасти до крај, убие. Оваа навика ќе те докусури тебе! Лежам во оваа гробница и мислам зошто не ме докусурија."},{"word":"докутура","type":"св.","description":"Дотркала. Во дворот докутура едно големо буре."},{"word":"докуца","type":"св.","description":"Дојде, стигне некаде со куцање. Исплашен докуцал дома. Полека докуцка до мене."},{"word":"дол","type":"м.","description":"Вдлабнато место меѓу два рида каде што тече или некогаш течела река. Од обете страни на овој сув дол се издигаа карпести ридови. Само од долот шуми реката."},{"word":"долае","type":"св.","description":"Престане да лае. Кучето долаја и се врати кај стопанот."},{"word":"долаже","type":"св.","description":"Заврши со лажењето. Ги лажев девојките и ги долажав."},{"word":"долази","type":"несв.","description":"Дојде, стигне некаде со лазење. Тој долазил до него и му рекол да не се плаши."},{"word":"долактица","type":"ж.","description":"Дел од раката помеѓу лакотот и дланката. Ја избриша устата со долактицата. Раце долактици како снопје се креваа нагоре."},{"word":"долама","type":"ж.","description":"Машка горна облека со ракави, обично волнена и долга. Беше облечен во долга црна долама."},{"word":"долап","type":"м.","description":"Вѕидан орман, шкаф за сместување облека, садови и др. предмети; плакар. Одеше кон долапот во кој беа шишињата со ракија. Долапот беше полн со негови алишта."},{"word":"долапа","type":"св.","description":"Изеде со лапање сѐ, до крај. Ја долапа кашата и веднаш излезе."},{"word":"долар","type":"м.","description":"Парична единица во САД, Канада и др. земји. Кога дошле тука, со по некој долар, за првпат во животот виделе филм."},{"word":"долг","type":"прид.","description":"Што има голема должина; краток, кус. Долг чардак. Долга рака. Долга пушка. Долги бради."},{"word":"долг","type":"м.","description":"Заем во пари или во некоја друга материјална вредност што треба да се врати некому. За невратениот долг им ги земаше нивите. Имаше долгови во банката. Фирмата тонеше во долгови."},{"word":"долгач","type":"м.","description":"Многу висок и слаб човек. Долгачот се пробиваше меѓу гостите."},{"word":"долгманест","type":"прид.","description":"Што е издолжен, што има поголема должина отколку ширина. Имаше бели раце и долги прсти со долгманести нокти. Таму седеше неизбричен човек со долгнавесто лице."},{"word":"долго-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки со значење дека тоа што е искажано со вториот дел е содржано во поголема мера."},{"word":"долгобрад","type":"прид.","description":"Што има долга брада. Долгобради старци."},{"word":"долговечен","type":"прид.","description":"Што живее долго, што има долг век. Во селото има многу долговечни старци."},{"word":"долговрат","type":"прид.","description":"Што има долг врат. Му раскажувал на долговратиот младич. Таа беше бела и долговрата."},{"word":"долгогодишен","type":"прид.","description":"Што трае многу години, што се создава, што настанува во текот на многу години. Долгогодишно искуство. Долгогодишна работа. Долгогодишна борба."},{"word":"долгоклунест","type":"прид.","description":"Што има долг клун. Долгоклунест штрк."},{"word":"долгокос","type":"прид.","description":"Што има долга коса. Долгокоса жена."},{"word":"долгокрак","type":"прид.","description":"Што има долги краци. Долгокрака скорпија."},{"word":"долгометражен","type":"прид.","description":"За филм – што трае подолго време; Долгометражен игран филм."},{"word":"долгоног","type":"прид.","description":"Што има долги нозе. Долгоноги момчиња."},{"word":"долгонос","type":"прид.","description":"Што има долг, голем нос. Долгоноса девојка."},{"word":"долгоочекуван","type":"прид.","description":"Што е очекуван, на кој се чека долго. Долгоочекувано писмо."},{"word":"долгорак","type":"прид.","description":"Што има долги раце. Долгорак мајстор."},{"word":"долгорочен","type":"прид.","description":"Што важи, што е предвиден за подолг рок. Долгорочен кредит. Долгорочна инвестиција."},{"word":"долготраен","type":"прид.","description":"Што трае долго. Долготраен процес. Долготрајна терапија."},{"word":"долгоушест","type":"прид.","description":"Што има долги, големи уши. Долгоушест пријател."},{"word":"долгоушко","type":"м.","description":"Животно (обично зајак или магаре) што има долги уши. Каде одиш магаренце долгоушко?"},{"word":"долее","type":"св.","description":"Дотури, досипе уште некаква течност. Тој им долеа вино на гостите."},{"word":"долежи","type":"св.","description":"Лежи до определено време, заврши со лежење. Не можев да долежам в кревет."},{"word":"долен","type":"прид.","description":"Што е долу, под нешто друго, што се наоѓа на помала висина; горен. Долна усна. Долна страна. Долни гранки. Долни скалила."},{"word":"долепи","type":"св.","description":"Заврши со лепењето. Ги долепив сите плакати."},{"word":"долет","type":"м.","description":"Долетување, доаѓање во лет. Авионот имаше успешен долет."},{"word":"долета","type":"св.","description":"Дојде, стигне со летање. Една пчела долета низ прозорецот. Долетаа големи јата птици."},{"word":"долж","type":"предл.","description":"По, покрај должина на."},{"word":"должен","type":"прид.","description":"Што има долг за плаќање, за враќање; должи1 Тој никому должен не останува. Останаа должни седумнаесет лири."},{"word":"должи","type":"несв.","description":"Има долг, должен е некому. Ти ми должиш мене пари и брашно. Уште ми ги должи парите што му ги дадов."},{"word":"должи","type":"несв.","description":"Продолжува, развлекува нешто во должина, прави да биде уште подолго. Облаците ги должеа своите сенки. Таа знаеше да ги должи вечерите како преѓата на своето вретено."},{"word":"должина","type":"ж.","description":"Простирање, протегање на нешто од едниот до другиот спротивен крај, обично во хоризонтален правец. Во должина на пристанишниот кеј лежеа купишта сандаци. Улицата беше препречена по целата своја должина. Се спружи со сета своја должина врз фотелјата."},{"word":"должник","type":"м.","description":"Лице што има долг, што должи некому нешто. Во определените рокови за отплаќање на ратите, должникот се јавуваше сам. Дај ми го списокот на должниците."},{"word":"должност","type":"ж.","description":"Тоа што мора или треба да се направи; обврска. Во нашата куќа, мајкина должност беше да ги измолзе овците. Секој член на организацијата треба да ги знае своите должности. Граѓанска должност. Брачни должности."},{"word":"долиже","type":"св.","description":"Заврши со лижењето. Детето ги долижа прстите."},{"word":"долизга се","type":"несв.","description":"Дојде, стигне некаде со лизгање. Кога го заврши кругот, се долизга до него."},{"word":"доликвидира","type":"св.","description":"Ликвидира сѐ, до крај. Треба да ги доликвидираат оние во визбата."},{"word":"доликува","type":"несв.","description":"Одговара, прилега, е во согласност со некого, со нешто. Нему му доликувало да се дружи со такви луѓе. Бори се како што доликува!"},{"word":"долина","type":"ж.","description":"Издолжен, вдлабнат простор, рамнина меѓу ридови, обично по текот на река. Густа магла ја исполнуваше долината. Не забележа кога ги помина трите огромни долини. Тој ги носи риболовците по долината на реката. Песната живее во долините на реките и полињата."},{"word":"долма","type":"ж.","description":"а) Вид долгнавеста тиква; тиквичка. б) Полнети тиквички (вид јадење)."},{"word":"долнак","type":"м.","description":"Вид јужен ветар што дува од низините. Низ полето дуваше долнак."},{"word":"долница","type":"ж.","description":"Здолниште."},{"word":"долниште","type":"ср.","description":"Здолниште."},{"word":"долновиличен","type":"прид.","description":"Што се однесува на долната вилица. Долновилична коска."},{"word":"долноземец","type":"м.","description":"Лице што е родено или живее на југ. Тој е долноземец."},{"word":"долнокраец","type":"м.","description":"Лице што е од долниот крај на некое населено место. Тој ја предводи групата долнокрајци."},{"word":"долномаалец","type":"м.","description":"Лице што живее во маало што се наоѓа на долниот крај од селото или од градот. Децата се делеа на горномаалци и долномаалци."},{"word":"долноселски","type":"прид.","description":"Што е од долните села, од селата во рамнините. Долноселска облека."},{"word":"долови","type":"св.","description":"Сфати, разбере, проникне во суштината на нешто; прими нешто преку сетилата. Сакаше да го долови секој детаљ. Се обидував да ги доловам неговите душевни потреси."},{"word":"доловлив","type":"прид.","description":"Што може да се долови преку умот или сетилата; Доловлива поезија."},{"word":"долока","type":"св.","description":"Заврши со локањето, излока сѐ што било за локање; Ја долока сета ракија од бурето."},{"word":"доломит","type":"м.","description":"Вид минерал што се јавува како природен двоен карбонат на калциум и магнезиум. Доломитот во природата се наоѓа во вид на карпи. Доломитите се употребуваат исто како и варовниците."},{"word":"долу","type":"прил.","description":"На ниско, на пониско место, под некое друго место; горе. Со трчаница скокнала од карпата долу. Го чекаше старецот долу на мостот. Слезе неколку скалила подолу. Тргна долу по ридот."},{"word":"долупи","type":"св.","description":"Лупи, излупи до крај. Ги долупив компирите."},{"word":"долупотпишан","type":"прид.","description":"Што е потпишан долу, под даден текст. Јас, долупотпишаниот, однапред го признавам моето дело. Ние, долупотпишаните, се плашиме дека со оваа постапка тој може негативно да влијае врз младите."},{"word":"долути ми","type":"св.","description":"Почувствува лут вкус. Ми долути од пиперката."},{"word":"дољум","type":"м.","description":"Земјишна мера – 920м2."},{"word":"дом","type":"м.","description":"Куќа или стан како место за живеење; живеалиште. Тој чекореше кон својот дом. Тие добија нови домови и покуќнина."},{"word":"дома","type":"прил.","description":"Во својот дом, в куќи. Имам работа дома. Татко му е дома. Оди си дома. Се враќаше дома кај своите. Дома нема никој."},{"word":"домава","type":"св.","description":"Престане со мавањето. Домавал со прачката по грбот на магарето и седнал."},{"word":"домазет","type":"м.","description":"Маж што по женидбата живее во куќата на родителите на својата жена. Се оженив и отидов домазет."},{"word":"домазетство","type":"ср.","description":"Состојба на мажот што живее како домазет. Во нивната фамилија никогаш немало домазетство."},{"word":"домака","type":"св.","description":"Заврши со макањето. Го домака јадењето во чинијата."},{"word":"домаќин","type":"м.","description":"Лице што управува со куќата, со домот; глава на семејството, стопан. Секој домаќин си остава наследник на куќата. Многу домаќини ги напуштија своите огништа."},{"word":"домаќинка","type":"ж.","description":"домаќин_1_2_3_6 Ќерка ти е домаќинка на место. Јас сакам домаќинка на куќата. Се знаат ли работите на селска домаќинка особено во побогата куќа? Сам сум, откако ми умре домаќинката."},{"word":"домаќинов","type":"прид.","description":"Што се однесува на домаќин. Домаќинов адет."},{"word":"домаќински","type":"прид.","description":"Што се однесува на домаќин. Да направиме домаќински муабет. Му ја згази честа и домаќинското достоинство. Ја заменуваше во сите домаќински работи."},{"word":"домаќинство","type":"ср.","description":"Лицата што живеат заедно како едно семејство и нивниот имот. Таа ќе има свое домаќинство. Во Македонија биле колонизирани околу 7 000 домаќинства."},{"word":"домал","type":"прид.","description":"За прст – што се наоѓа меѓу средниот и малиот прст. Секирата ми го преполови домалиот прст. Се удрил со камен по домалиот прст."},{"word":"домами","type":"св.","description":"Привлече некого да дојде, придобие со мамење. Тој ме домамил ваму за да ме фатат во стапица. Свирката го домамила девојчето."},{"word":"домар","type":"м.","description":"Лице што се грижи за одржување на дом, куќа, простории и сл. Клучевите се кај домарот."},{"word":"домаршира","type":"св.","description":"Стигне марширајќи до определено место, до некаде. Тие домаршираа пред неа и ја поздравија строго."},{"word":"домаси","type":"прил.","description":"Во својот дом, дома. Се вратил домаси."},{"word":"домат","type":"м.","description":"Вид едногодишно градинарско растение со црвени, тркалезни и сочни, месести плодови што се користат во исхраната (за салата, сок, додаток при готвење); плодот на ова градинарско растение; Lycopersicum esculentum. Плодот на доматот е сочен. Имале големи плантажи на кои одгледувале домати. Кошница полна со домати. Летно јадење од домати и пиперки."},{"word":"доматен","type":"прид.","description":"Што е направен од плодови на домати. Доматен сос. Доматно пире."},{"word":"домачка","type":"св.","description":"Заврши со мачкањето. Го домачка целиот путер на лебот."},{"word":"домачне ми","type":"св.","description":"Ми) стане мачно, досадно, непријатно. Му домачне да го гледа. Кога ќе ти домачни, ќе бегаш. Му домачнело да молчи."},{"word":"домашар","type":"м.","description":"(разг.) Тој што сака да седи дома. Нејзиниот маж е домашар. Ние со мажот ми сме домашари."},{"word":"домашен","type":"прид.","description":"Што се однесува на домот, на семејството, што има работа, служба поврзана со домот или со семејството. Домашна адреса. Домашно воспитување. Домашен лекар. Домашна послуга. Домашни помошнички."},{"word":"домеле","type":"св.","description":"Заврши со мелењето, сомеле нешто до крај. Домели го месото. Пченката ја домеливме, нема повеќе."},{"word":"домен","type":"м.","description":"Подрачје, област, сфера на некое знаење, наука, работа и сл. Тоа е од доменот на правната материја. Сказната не му припаѓа на доменот на фантастичното, туку на доменот на чудесното."},{"word":"домери","type":"св.","description":"Заврши со мерењето, измери до крај. Домери ги вреќите со брашно."},{"word":"домеси","type":"св.","description":"Заврши со месењето. Го домесив тестото."},{"word":"домет","type":"м.","description":"Далечина до која може да се дофрли или да се дофати нешто. Потерата наближи на домет."},{"word":"домеша","type":"св.","description":"Меша, измеша сѐ, до крај. Ја домешав салатата."},{"word":"домие","type":"св.","description":"Заврши со миењето. Ги домив чиниите."},{"word":"доминанта","type":"ж.","description":"Главен мотив, основна идеја, основна карактеристика. Љубовта е доминанта во сите негови песни."},{"word":"доминантен","type":"прид.","description":"Што доминира, преовладува над другите; што е главен, најважен. Народните песни се доминантен дел на нашето народно поетско творештво. Од повеќе светилки избиваше светлина во разни бои од кои доминантна беше црвената. Ние ги имавме заземено доминантните позиции."},{"word":"доминација","type":"ж.","description":"Власт, владеење, надмоќност. Под нивна доминација биле и повеќе други мали острови."},{"word":"Доминика","type":"ж.","description":"Островска држава во Карипското Море.  Доминиканец, Доминиканка, Доминиканци етн."},{"word":"Доминиканска Република","type":"ж.","description":"Држава на островот Хаити, Карипско Море."},{"word":"доминион","type":"м.","description":"Самоуправна, независна територија со свои органи на власта која влегува во составот на Британската империја; поранешна британска колонија. Во државноправен поглед континентот имаше сличен развиток како и другите доминиони."},{"word":"доминира","type":"несв.","description":"Преовладува, има надмоќ, се истакнува, надвишува. Сината боја доминираше на ѕидот. Во деветнаесеттиот век во литературата доминира францускиот роман. Тој даб доминираше над целата месност."},{"word":"домино","type":"ср.","description":"(само едн.) Вид игра со правоаголни плочки кои на едната страна се обележани со различен број точки."},{"word":"домисла","type":"ж.","description":"Нешто што е резултат на нечие размислување, нешто што е смислено; замисла. Идејата, среќната домисла да се состави ваква книга, се раѓа речиси спонтано. Беше брз на зборот, уште побрз на домислата. Тоа се само пусти домисли."},{"word":"домисли","type":"св.","description":"Смисли, обмисли нешто до крај. Не ја домислил работата како што треба."},{"word":"домоли","type":"св.","description":"Постигне нешто со молење. Ја домоли мајка си да ѝ купи нов фустан."},{"word":"домороден","type":"прид.","description":"Што е од домашно потекло; тукашен, домашен. Луѓето пиеја од нашата лута домородна мастика. Домородни птици. Домородни алатки."},{"word":"домородец","type":"м.","description":"Лице што потекнува од определено место; староседелец. Домородецот стоеше покрај узенгиите и плашливо гледаше. Овде живеат неколку стотини домородци."},{"word":"домота","type":"св.","description":"Мота, намота до крај. Ја домотала и последната мотаница со преѓа."},{"word":"домрда","type":"св.","description":"Престане да мрда. Врапчето мрда, мрда и домрда."},{"word":"домрзи ме (те го...)","type":"св.","description":"Стане мрзлив, нема волја за работа. Ги домрзе да работат, па излегоа да се прошетаат."},{"word":"домски","type":"прид.","description":"Што се однесува на дом. Домски ред. Домска управа."},{"word":"Дон","type":"м.","description":"Река во Русија."},{"word":"донавие","type":"св.","description":"Навие нешто до крај. Донавиј го часовникот оти ќе запре."},{"word":"донајаде се","type":"св.","description":"Се најаде доволно. Се донајадов и легнав да се одморам."},{"word":"донамисли","type":"св.","description":"Добро обмисли, смисли нешто до крај. Не го кажа тоа што го донамисли."},{"word":"донапие се","type":"св.","description":"Се напие доволно. Не се донапил од водата."},{"word":"донаполни","type":"св.","description":"Наполни до крај. Ги донаполни чашите со ракија."},{"word":"донаправи","type":"св.","description":"Направи нешто до крај. Не сака да ги донаправи другите одаи."},{"word":"донатор","type":"ж.","description":"Лице што подарува, што донира сопствени средства за помош на заеднички корисни работи."},{"word":"донаторство","type":"ср.","description":"Акција на донирање средства, парична помош."},{"word":"донација","type":"ж.","description":"Подарок, подарување, акт на донирање. Парите за изградба на салата се донација од нашите иселеници. Потребните средства се обезбедени преку странски донации."},{"word":"доначуди се","type":"св.","description":"Се начуди многу. Не можевме да се доначудиме гледајќи ги прекрасните автомобили."},{"word":"донде","type":"прил.","description":"До она место. Донде можеш и пешки да одиш. Испрати ме дондека"},{"word":"донекаде","type":"прил.","description":"До некое, до определено место. Патот барем донекаде му беше познат. Патуваат ноќе, донекаде по патот, а после над селата. Донекаде одев пеш на работа."},{"word":"донесе","type":"св.","description":"Пренесе, предаде некому нешто носејќи го од некаде. Донеси вода во ѓумовите. Му донела нешто за јадење. Бротчето донесе патници. Дедо Мраз ќе им донесе подароци на децата."},{"word":"донесе","type":"св.","description":"За кокошка – престане да несе јајца. Кокошките се стари, ќе донесат наскоро."},{"word":"донесеник","type":"м.","description":"Дете што го довела мајката кога се премажила. Не го сакаа зашто беше донесеник."},{"word":"донжуан","type":"м.","description":"Заводник на жени, љубовник (според лик од книжевноста). Тој е провинциски донжуан."},{"word":"донжуанство","type":"ср.","description":"Заводнички начин на живот. Сака да го истакне своето донжуанство."},{"word":"дониже","type":"св.","description":"Заврши со нижењето. Го донижавме тутунот."},{"word":"донира","type":"несв.","description":"Подари, подарува средства или други материјални добра за општествено корисни цели. Донираше облека во Црвениот крст. Донираше книги за училиштето."},{"word":"донкихотство","type":"зам.","description":"Склоност кон мечтаење, кон авантури Донкихотството на царот."},{"word":"донкихотштина","type":"ж.","description":"Сета залудност на постапките и идеите на Дон Кихот."},{"word":"доноси","type":"св.","description":"Носи нешто до крај, додека требало или додека можело да се носи. Вреќата беше претешка, одвај ја доносив до дома."},{"word":"доносител","type":"м.","description":"Тој што, според прописите и според определена постапка, донесува, поднесува нешто (чек, документ и сл.) 2. Тој што донесува нешто; донесувач. Чекот гласи на доносителот."},{"word":"дообере","type":"св.","description":"Обере нешто до крај. Ги дообравме и последните плодови од градината."},{"word":"дообјасни","type":"св.","description":"Објасни тоа што останало нејасно, објасни до крај. Изгуби желба да ја дообјасни својата мисла. Останува една работа што ќе мораме да ја дообјасниме."},{"word":"дооблекува","type":"несв.","description":"Облекува до крај. Го дооблекуваше детето."},{"word":"дообликува","type":"несв.","description":"Обликува нешто до крај. Не можеше да ја дообликува фигурата."},{"word":"дообработи","type":"св.","description":"Обработи до крај. Ги дообработи сите податоци."},{"word":"дообработка","type":"ж.","description":"Завршување, последна фаза од обработката на нешто. Материјалот е вратен на дообработка."},{"word":"дообразложи","type":"св.","description":"Образложи нешто до крај. Не го оставија да дообразложи."},{"word":"доодбере","type":"св.","description":"Одбере до крај. Доодбрав од тоа што остана."},{"word":"дооден","type":"прид.","description":"Што е физички опаднат, преморен, капнат. Тајфата ја водеше доодено старче. Колата ја тргаа два доодени коња."},{"word":"дооди","type":"св.","description":"Со одење стигне до определено место, до крај. Го доодуваше патот кон планината."},{"word":"доора","type":"св.","description":"Заврши со орањето, изора до крај. Ги ораше браздите што не успеа да ги доора татко му."},{"word":"доостри","type":"св.","description":"Остри, изостри до крај. Доостри го моливчето!"},{"word":"доотвори","type":"св.","description":"Отвори нешто до крај. Радосно ја доотворил портата. Ги доотвори очите."},{"word":"дооформи","type":"св.","description":"Оформи нешто до крај. Брзо ја дооформи сликата."},{"word":"допаѓа","type":"св.","description":"За лисје и сл. – испаѓа до крај. Допаѓаа сите лисја на липата."},{"word":"допадлив","type":"прид.","description":"Што е убав, привлечен, симпатичен. Косата ѝ беше свиена во допадлива фризура. Под него се постилаше допадлива глетка."},{"word":"допадне","type":"св.","description":"Ми се бендиса, (ми) остави убав, силен впечаток. Ни малку не му се допадна оваа глетка. Девојката многу му се допадна. Ми се допаднаа неговите манири."},{"word":"допадне","type":"св.","description":"Дојде, стигне неочекувано, одненадеж. Во одајата допадна едно дете. Како допадна ти овдека?"},{"word":"допара","type":"св.","description":"Распара до крај, целосно. Ги допара чорапите."},{"word":"допасе","type":"св.","description":"Престане да пасе, заврши со пасењето. Воловите допасоа и тој ги потера кон дома."},{"word":"допати","type":"прил.","description":"Следниот пат, другпат. Допати ќе дојдам и кај вас."},{"word":"допатка","type":"св.","description":"Дојде, стигне некаде со паткање. Таа кроце допатка до неговата одаја. Допаткавме до дома."},{"word":"допатува","type":"св.","description":"Дојде, стигне до определено место (обично со превозно средство). Јас допатував по твоја лична покана. Тој допатува со еден стар автобус. Во градот допатувал циркус."},{"word":"допее","type":"св.","description":"Пее, испее до крај. Тој ја допеа песната."},{"word":"допере","type":"св.","description":"Заврши со перењето, испере сѐ што било за перење. Да доперам и ќе дојдам."},{"word":"допечати","type":"св.","description":"Напечати, испечати до крај. Книгата беше допечатена по неговата смрт."},{"word":"допече","type":"св.","description":"Испече нешто до крај, го заврши печењето на нешто до потребната мера. Таа го допече зелникот. Овој фурнаџија честопати не го допечува лебот."},{"word":"допие","type":"св.","description":"Испие до крај. Тој на еден здив ја допи воткта. Останаа да го допијат виното."},{"word":"допир","type":"м.","description":"Допирање со рака, со дел од телото; непосредно, наполно доближување на еден предмет со друг. Тој се стресе од студениот допир на нејзиното чело. Секој допир на табанот со земјата го чувствуваше како усвитен убод. Ги чувствуваше допирите од јазикот на срнчето."},{"word":"допирен","type":"прид.","description":"Што се доближува, што е близок до нешто. Допирни точки. Допирни страни."},{"word":"допирлив","type":"прид.","description":"Што може да се допре; што постои. Допирлива среќа. Допирлива стварност."},{"word":"допис","type":"м.","description":"Новинарска статија испратена од дописник или соработник. Дописот беше проследен со белешка од редакцијата."},{"word":"дописен","type":"прид.","description":"Што се однесува на допишување 2. Дописен курс. Дописни карти."},{"word":"дописка","type":"ж.","description":"Кратка статија или белешка во весник во која се соопштува за некој актуелен настан. Наводите во дописката се потврдени."},{"word":"дописник","type":"м.","description":"Лице што пишува и испраќа новинарски текстови (во весник, радио и сл.) од некое место во земјата или од странство. Тој е дописник на еден белградски весник. Неколку години работеше како воен дописник."},{"word":"дописништво","type":"ср.","description":"Работна единица во некое место од која се испраќаат новинарски текстови до главната редакција."},{"word":"допише","type":"св.","description":"Заврши со пишувањето. Го допишав и последниот стих."},{"word":"допишување","type":"ср.","description":"Додавање со пишување, впишување. Допишувањето на знаците во текстот му одземаше многу време."},{"word":"допладневен","type":"прид.","description":"Што се однесува на времето до пладне. Допладневни активности."},{"word":"доплата","type":"ж.","description":"Разлика во цената или вредноста на нешто што треба да се доплати; додаток во пари за делумно платен предмет. Стариот стан го заменив за поголем со доплата."},{"word":"доплати","type":"св.","description":"Плати, исплати до крај. Разликата беше доплатена со државни пари. Ја доплативме и последната рата од кредитот."},{"word":"доплаче","type":"св.","description":"Престане да плаче. Го доплакаа мртовецот."},{"word":"доплеви","type":"св.","description":"Исплеви до определено место, до крај. Ги доплевив леите со кромид."},{"word":"доплеска","type":"св.","description":"Плеска, исплеска до крај. Го доплеска месото и го стави на скарата."},{"word":"доплете","type":"св.","description":"Исплете до крај. Баба ми го доплете џемперот уште вчера."},{"word":"доплива","type":"св.","description":"Стигне некаде со пливање. До другиот брег допливаа само неколкумина. Не се решаваше да доплива до островчето."},{"word":"доплови","type":"св.","description":"Стигне некаде со пловење. Бродот доплови во близина на екваторот. Туристите допловија до брегот и тука се истоварија."},{"word":"допокрие","type":"св.","description":"Покрие целосно, до крај. Куќата ја допокривме."},{"word":"доползи","type":"св.","description":"Дојде, стигне некаде со ползење. Детето доползи до прозорчето. Тие двајцата доползија до еден вагон."},{"word":"дополнение","type":"ср.","description":"Тоа што се додава кон нешто за дополнување, за да стане целосно, полно, завршено; дополнување. Вториот дел е дополнение за изгубените листови. Во програмата беа внесени уште некои дополненија."},{"word":"дополни","type":"св.","description":"Дотури, додаде во нешто да стане полно. Застана да го дополни резервоарот со бензин. Тој му ја дополни чашата со ракија."},{"word":"дополнителен","type":"прид.","description":"Што служи како дополнување, додаток кон нешто. Дополнителна литература. Дополнителни часови. Дополнително објаснување."},{"word":"дополу","type":"прил.","description":"До половина, до средина; донекаде. Дополу рид се молкнев по врвицата низ грмушки и трње. Вратата е дополу отворена. Шишето стои на маса, испиено само дополу."},{"word":"допости","type":"св.","description":"Издржи со постење до крај. Се заколна дека ќе допости до празникот."},{"word":"доправи","type":"св.","description":"Направи нешто до крај. Тој ја доправи авлијата. Слегоа во долот за да ги доправат вирчињата."},{"word":"допразни","type":"св.","description":"Испразни нешто до крај. Го допразнивме бурето со вино."},{"word":"допрати","type":"св.","description":"Прати, испрати некого до определено место, до некаде. Народот излезе да ги допрати своите борци. Тие ги допратија до бавчите. Сакаше да ја допрати до дома."},{"word":"допраша","type":"св.","description":"Испраша сѐ, до крај. Ти праша, ама не допраша како што треба."},{"word":"допраши","type":"св.","description":"За лозје и сл. – заврши со прашењето. Отидовме на нива да го допрашиме гравот."},{"word":"допрва","type":"прил.","description":"За означување на нешто што следува. Со тебе допрва ќе разговараме. Допрва ќе видиме како ќе течат работите."},{"word":"допре","type":"св.","description":"Чепне, фати нешто, приближи нешто до друго нешто. Ја допре по косата. Расеано си ги допрел џебовите. Го допрев своето лице до иконата."},{"word":"допреде","type":"св.","description":"Заврши со предењето, испреде сѐ, до крај. Врцкаше со вретеното да ја допреде и последната кадела."},{"word":"допрепише","type":"св.","description":"Препише до крај. Ги допрепишав сите задачи."},{"word":"допрецени","type":"св.","description":"Прецени добро, објективно (обично негирано). Не ги допрецени работите како што треба."},{"word":"допржи","type":"св.","description":"Испржи добро, доволно. Ги допржи рибите и ги принесе на масата."},{"word":"допродаде","type":"св.","description":"Продаде сѐ, до крај. Ја допродадов сета волна."},{"word":"допрочита","type":"св.","description":"Прочита целосно, до крај. Долго време се мачам да ја допрочитам книгава."},{"word":"допруса","type":"св.","description":"Дојде, стигне некаде со прусање. Децата допрусаа до старата колиба."},{"word":"допуши","type":"св.","description":"Испуши целосно, до крај. Тие бргу ги допушија своите цигари."},{"word":"допушти","type":"св.","description":"Дозволи, одобри, прифати, признае нешто, не спречи, не оспори. Го допушти на испит. Војниците не допуштија никому да им се приближи. Јас би допуштил дека од сликарство не се разбирам како вас. Ние допуштивме дека постои биоенергија."},{"word":"дораби","type":"св.","description":"Пораби до крај. Ја дорабив кошулата."},{"word":"доработи","type":"св.","description":"Изработи, сработи сѐ, до крај; наполно изработи, дотера. Ајде да доработиме и да завршиме за денеска."},{"word":"доработка","type":"ж.","description":"Доработување, довршување, целосно дотерување на некоја работа, на некој производ. Крановите го разнесуваа железото до следната фаза на доработка."},{"word":"доразбере","type":"св.","description":"Разбере сѐ, до крај; узнае. Уште не доразбра што треба да правиш?"},{"word":"доразбуди","type":"св.","description":"Разбуди целосно, сосема. Го доразбуди звукот од митралезот."},{"word":"доразвие","type":"св.","description":"Развие целосно, до крај. Остави го цвеќето да доразвие."},{"word":"доразвитка","type":"св.","description":"Развитка целосно, до крај. Се мачеше да го доразвитка подарокот."},{"word":"доразгледа","type":"св.","description":"Разгледа целосно, до крај. Ги доразгледа понудените слики и одлучи да купи една."},{"word":"дорамни","type":"св.","description":"Рамни, израмни сосема, до крај. Дорамни ја косата убаво за да те потстрижам како што треба."},{"word":"дораскаже","type":"св.","description":"Раскаже сѐ, до крај. Не ме остави да ти дораскажам. Набрзина ја дораскажа случката."},{"word":"дораснат","type":"прид.","description":"Што е развиен до определен степен, што е способен, подготвен за нешто. Се гордееше што има син дораснат за пушка. Сметаше дека тој му е дораснат противник."},{"word":"дорасне","type":"св.","description":"Израсне до определен степен, во доволна мера. Ластунката веќе дораснала до стеблото."},{"word":"дорастури","type":"св.","description":"Растури до крај. Детето ги дорастури и останатите играчки."},{"word":"дореда","type":"прил.","description":"Следниот пат, другпат. Дореда пак ќе дојдеме. Кога ќе дојдам дореда, ќе ти донесам."},{"word":"дореди","type":"св.","description":"Реди, нареди до крај. Ги дореди картите и почна да гата."},{"word":"Дорец","type":"м.","description":"Припадник на старогрчко племе."},{"word":"дорече","type":"св.","description":"Рече, доискаже сѐ, до крај. Не смееше да дорече сѐ што намислил. Таа дорече уште нешто и потоа сосема замина."},{"word":"дорија","type":"м.","description":"Коњ со темноцрвена боја. Покажуваше на еден дорија со бел белег на челото. Ја галеше топлата грива на доријата."},{"word":"дорине","type":"св.","description":"Изрине до крај. Излезе да го дорине снегот пред порта."},{"word":"дорони","type":"св.","description":"Изрони до крај. Ја доронил сета пченка."},{"word":"дороси","type":"св.","description":"Престане да роси. Надвор полека дороси."},{"word":"дорски","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на еден од трите грчки градежни стилови (според грчкото племе Дорани). Дорски стил."},{"word":"доруча","type":"св.","description":"Заврши со ручекот, со јадењето, дојаде. Доруча и си легна да спие."},{"word":"доруши","type":"св.","description":"Руши до крај. Ја дорушија старата куќа."},{"word":"досада","type":"ж.","description":"Непријатно чувство на здодевност и монотонија поради незаинтересираност за работа или за околината. Тој со досада го следеше бескрајното дрдорење на старецот. Понекогаш пијам од досада."},{"word":"досаден","type":"прид.","description":"Што е здодевен, што предизвикува досада. Чекањето е досадна работа. Се надевам дека не ви беше досадно моето кажување."},{"word":"досади","type":"св.","description":"Предизвика чувство на досада, на непријатност, стане здодевен, неинтересен, неподнослив. Разговорите на таа тема веќе му досадија. Му досади постојаното плачење на детето. Тој им досадил со своите проблеми."},{"word":"досади","type":"св.","description":"Заврши со садењето. Вчера го досадивме тутунот."},{"word":"досамоти","type":"предл.","description":"Многу блиску, веднаш до некого, до нешто. Тој седна досамоти него. Се наместија досамоти водата."},{"word":"досвири","type":"св.","description":"Свири, исвири до крај, престане да свири. Кога досвирев му го вратив кавалот."},{"word":"досврши","type":"св.","description":"Сврши, заврши нешто целосно, до крај. Јас ќе ја досвршам работата."},{"word":"досег","type":"м.","description":"Граница до која некој или нешто може да досегне, да дофати, да долови; дофат. Тој беше далеку и надвор од нивниот досег. Ги одвлече надвор од досегот на нашите очи. Тоа беше највисок досег на неговото поетско дело."},{"word":"досега","type":"прил.","description":"До овој момент, до овој час. Лажеш за сѐ што си рекол досега. Спиев досега. Не дошол досега кај нас."},{"word":"досегашен","type":"прид.","description":"Што важи, трае, се случува до овој момент, досега. Досегашна работа. Досегашни успеси. Досегашно драмско творештво."},{"word":"досегне","type":"св.","description":"Дофати нешто со рака или со помош на соодветно орудие. Тие досегнаа до пониските гранки на црешата и ги обраа. Детето одвај можеше да ги досегне косите на мајка си."},{"word":"доседи","type":"св.","description":"Седи до определено време, до крај. Се плашеше дека нема да може да доседи сама во куќата."},{"word":"досее","type":"св.","description":"Заврши со сеењето. Отиде да ја досее нивата со пченица."},{"word":"доселба","type":"ж.","description":"Доаѓање, доселување во ново место за живеење. Доселбата во градот стариот тешко ја поднесе."},{"word":"доселеник","type":"м.","description":"Лице што се доселило однекаде. Доселеникот бил обичен сликар. Тие биле првите цивилизирани доселеници."},{"word":"досели","type":"св.","description":"Доведе некого да живее од едно место во друго, го насели некаде. Владата досели овде семејства од другиот крај на земјата."},{"word":"досети се","type":"св.","description":"Сфати, погоди, одгатне нешто, ја открие смислата или значењето на нешто. Се плашеше да не се досетат што наумил. Луѓето се досетија кој е тој ќелав селанец. Се обидуваше да се досети за што зборуваше татко му."},{"word":"досетка","type":"ж.","description":"Духовит збор или забелешка, закачка, шега. Наеднаш се присети на некаква досетка. Беше задоволна од својата досетка. Извикуваше досетки од кои гостите се смееја до солзи."},{"word":"досетлив","type":"прид.","description":"Што лесно се досетува, што брзо наоѓа решение, се снаоѓа. Таа беше умна и досетлива жена. Сака да се прикаже поитра и подосетлива од него."},{"word":"досече","type":"св.","description":"Заврши со сечењето. Го досекоа месото и го ставија да се вари."},{"word":"досие","type":"ср.","description":"Сите документи што се однесуваат на некоја личност или предмет. За неа постои посебно досие. Ние имаме досиеја за исчезнатите лица."},{"word":"досипе","type":"св.","description":"Сипе до крај. Го досипа целото брашно во водата што вриеше."},{"word":"доскита","type":"св.","description":"Дојде, стигне некаде скитајќи. Во почетокот на војната, тој доскита во селото."},{"word":"доскок","type":"м.","description":"Завршен дел од скокот, спуштање на тлото при скокање. Беше несигурен во доскокот."},{"word":"доскока","type":"св.","description":"Престане да скока. Како некој скакулец, тој цел ден скока, скока и доскока."},{"word":"доскорешен","type":"прид.","description":"Што бил, што постоел до пред извесно време, до неодамна. Нивното доскорешно пријателство се претвори во омраза. Беше збунет и исплашен од доскорешните истрели во ноќта."},{"word":"доскоро","type":"прил.","description":"До пред извесно време, до неодамна. Доскоро местото беше запуштено и морничаво. Доскоро, тие двајцата беа во конфликт."},{"word":"доскубе","type":"св.","description":"Заврши со скубењето, искубе до крај. Ја доскуба попарената кокошка."},{"word":"доследен","type":"прид.","description":"Што се држи до определено мислење, што има свој став; принципиелен. Тој остана доследен на својот збор. Тие биле доследни следбеници на христијанството."},{"word":"дословен","type":"прид.","description":"Што е предаден сосема точно, што е од збор до збор точно прочитан, пренесен или преведен; буквален. Текстот е дословен превод на еден стар ракопис."},{"word":"дослужи","type":"св.","description":"Служи до определено време, до крај. Воениот рок го дослужи во една погранична караула."},{"word":"дослух","type":"м.","description":"Тајна врска, тајно договарање. Писмото докажува дека тој бил во дослух со кралот."},{"word":"дослуша","type":"св.","description":"Заврши со слушањето, ислуша до крај. Тие внимателно го дослушаа предавањето на професорот. Тој ја дослуша емисијата и го исклучи радиото."},{"word":"дослушне","type":"св.","description":"Чуе со напор, чуе слабо. Се обидуваше да го дослушне нивниот разговор."},{"word":"досмрди ми (ти му...)","type":"св.","description":"Почувствува лош, непријатен мирис, реа. Ми досмрде нешто во фрижидерот."},{"word":"досмртен","type":"прид.","description":"Што трае до смртта; доживотен. Тој беше негов досмртен непријател."},{"word":"дособере","type":"св.","description":"Собере сѐ, до крај. Дособраа сѐ што останало во дворот. Сливите изнародија толку многу што не можеа да ги дособерат."},{"word":"дособлече","type":"св.","description":"Слече сѐ, до крај. Детето плачеше и не оставаше да го дособлечат."},{"word":"досоли","type":"св.","description":"Стави уште сол, во доволна мера. Ја досоли супата и ја принесе на масата."},{"word":"досони","type":"св.","description":"Заврши со сонувањето. Ме разбуди и не ме остави да го досонам сонот."},{"word":"дососа","type":"св.","description":"Заврши, потроши нешто целосно, до крај. Не ме остави да ги дососам работите. Сме го дососале шеќерот."},{"word":"доспадне","type":"св.","description":"Спадне до определена мера, до крај. Се очекува нивото на реката да доспадне во текот на денот."},{"word":"досрка","type":"св.","description":"Срка, исрка до крај. Ја досрка чорбата и си легна."},{"word":"доста","type":"прил.","description":"Толку колку што е потребно; доволно. Во сандакот имаше доста храна за сите. Ако можеш да разбереш, доста ти се и овие зборови."},{"word":"достави","type":"св.","description":"Врачи, предаде, испрати нешто некому. Ме ослободи под услов да доставам писмена изјава. Скратената верзија на овој предлог им беше доставена на сите членови."},{"word":"доставка","type":"ж.","description":"Нешто што е испратено, доставено: вест, извештај, пари и сл. Не постои опасност од лажна доставка. На контото во банката ќе одат парични доставки на фирмата."},{"word":"доставувач","type":"м.","description":"Лице што доставува нешто; разнесувач, курир; достави Нашиот доставувач на храна доаѓаше секогаш во исто време."},{"word":"достага","type":"ж.","description":"Тегоба, мака, јад. Таа достага со време стивна. Овие луѓе околу неа се тешки од болка и достага. Кога го видов толку расплакан, достага ми падна."},{"word":"достап","type":"м.","description":"Пат што води кон некого или нешто; приод, пристап. Му забраниле достап до нејзината куќа."},{"word":"достапен","type":"прид.","description":"Што е пристапен, прооден, до кој може да се дојде. Овој дел од планината е пуст и тешко достапен. Пештерата е достапна само по воден пат."},{"word":"достаса","type":"св.","description":"достигне_1 Тргна со брзи чекори да го достаса."},{"word":"достатен","type":"прид.","description":"Што е доволен, онолку колку што треба. Достатен доказ. Достаточна мерка"},{"word":"достега","type":"св.","description":"Прицврсти, спои нешто до крај, стегајќи. Стега ама не достега."},{"word":"достигне","type":"св.","description":"Стигне, стаса некого или нешто што се движи. Таа одвај ги достигна другите жени. Кучињата го достигнаа волкот."},{"word":"достижен","type":"прид.","description":"Што може да се достигне; Достижно место. Достижни работи."},{"word":"достиска","type":"св.","description":"Стиска до крај. Го достиска целиот лимон."},{"word":"достлак","type":"м.","description":"Пријателство, љубезност. Нашиот достлак трае многу години."},{"word":"достоен","type":"прид.","description":"Што има углед, што има достоинство. Достоен човек. Достоен борец."},{"word":"достои","type":"св.","description":"Стои до определено време, до крај. Достојав на нозете. Достои на тоа место."},{"word":"достоинствен","type":"прид.","description":"Што има достоинство, што предизвикува почит. Достоинствен човек. Достоинствено однесување."},{"word":"достоинственик","type":"м.","description":"Лице што е на висока функција, што има висок чин. И татко му и дедо му беа високи достоинственици."},{"word":"достоинство","type":"ср.","description":"(само едн.) Позитивна особина што се потврдува со високи морални вредности и самопочит. Го чува сопственото достоинство. Тој е човек со високо достоинство."},{"word":"достојание","type":"ср.","description":"Тоа што се прифаќа како неразделна сопственост на некого или на нешто."},{"word":"дострел","type":"м.","description":"(воен.) Граничната точка до која може да се стрела со оружје. Дострелот на пушката."},{"word":"достриже","type":"св.","description":"Истриже до крај коса или волна. Го беше дострижил муштеријата."},{"word":"доструже","type":"св.","description":"Иструже до определена мера или до крај. Го достругав дрвото."},{"word":"достуди ми","type":"св.","description":"Почувствувам студ, ми стане студено. Мене ми достуде."},{"word":"достур","type":"прил.","description":"Доволно, многу. Работи достур. Имаше достур јадење и пиење."},{"word":"досуди","type":"св.","description":"Со судска пресуда определи некому нешто. Судот ми ја досуди куќата."},{"word":"досуши","type":"св.","description":"Суши, исуши до крај. Ја досушив косата."},{"word":"дотажи","type":"св.","description":"Престане со тажењето за некого или за нешто. Го дотажија војникот."},{"word":"доталка","type":"св.","description":"Престане да талка. Талкал по светот и доталкал."},{"word":"дотаму","type":"прил.","description":"До тоа место. Колата оди дотаму."},{"word":"дотација","type":"ж.","description":"Сума што им ја доделува државата на организации или претпријатија за покривање на редовните трошоци или за други цели. Средствата од дотацијата се трошени наменски."},{"word":"дотегне ми (ти му...)","type":"св.","description":"Ми стане тежок, неподнослив; ми здодее нешто. Затворот им дотегнува на сите затвореници. Му дотегнало одењето дома."},{"word":"дотежне","type":"св.","description":"Стане тешко, почувствува тежина. Му дотежнала вреќата на грбот."},{"word":"дотек","type":"м.","description":"Тоа што дотекува, што надоаѓа како течност во определено количество. Водни дотеци. Дотек на нафта."},{"word":"дотепа","type":"св.","description":"Убива, усмртува. Дотепај го коњот."},{"word":"дотепувачка","type":"ж.","description":"Усмртување, умирање. Го маваа до дотепувачка."},{"word":"дотепувачки","type":"прид.","description":"Што е краен, завршен или убиствен. Дотепувачки удар."},{"word":"дотера","type":"св.","description":"а) За животно – доведе со терање да стигне на некое место. Ги дотера говедата во шталата. б) За човек – принуди некого со терање да дојде, да стигне на некое место. Ги дотераа селаните на сретсело."},{"word":"дотеран","type":"прид.","description":"Што е приведен, донесен; дотера_1_2 Тие беа дотерани во судот и обвинети за бунт. Различна стока е дотерана од напуштените села."},{"word":"дотетерави се","type":"св.","description":"Пристигне до некаде тетеравејќи се, одејќи тешко, несигурно. Се дотетерави до своето легло. Се дотетеравив да ѕирнам."},{"word":"дотече","type":"св.","description":"Надојде воден тек во поголемо количество од вообичаеното. Реката дотече."},{"word":"дотира","type":"св. и несв.","description":"Даде, дава парична помош, даде, дава дотации. Тие го дотираат списанието."},{"word":"дотка","type":"ж.","description":"Постара сестра. Оти дотка ти не е на училиште?"},{"word":"доткае","type":"св.","description":"Изработи ткаенина на разбој до крај. Го доткаа килимот."},{"word":"доткин","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на дотка. Доткина работа. Доткини чевли."},{"word":"дотлее","type":"св.","description":"Престане да гори слабо, догори без пламен. Гламните полека дотлеаја."},{"word":"дотовари","type":"св.","description":"Заврши со товарењето на добиток или на превозно средство. Ја дотоварив колата со сено."},{"word":"дотогај","type":"прил.","description":"До тоа време, до определен момент во минатото или во иднината. Дотогаш уште немав видено партизани. Треперев како никогаш дотогаш. Дотогаш сигурно ќе може да ја сврши работата. Дотогај ќе настапат некои промени"},{"word":"дотогашен","type":"прид.","description":"Што бил, што траел дотогаш, до определен временски момент. Дотогашна практика. Дотогашен професор. Дотогашни успеси."},{"word":"доток","type":"м.","description":"Дотечување на вода на одредено место, вештачко езеро и сл. Дотокот во акумалцијата е под предвиденото ниво."},{"word":"дотокму","type":"прил.","description":"Доволно. Дотокму не ги разбира работите на возрасните."},{"word":"дотолку","type":"прил.","description":"За означување на определена количина: до толкава мера, толку многу. Не е дотолку безначајно како што се чини. Дотолку подобро за него. Дотолку ќе фатеше да лаже, што и ќе се засрамеше"},{"word":"дотолчи","type":"св.","description":"Заврши со толчењето, истолчи до крај. Го дотолчив месото."},{"word":"доточи","type":"св.","description":"Стави уште, дотури некаква пијачка. Доточи ми боза."},{"word":"доточи","type":"св.","description":"Заврши со острењето. Го доточив ножот."},{"word":"доточка","type":"ж.","description":"Слаба ракија. Жолта доточка."},{"word":"доточка се","type":"св.","description":"Дојде, пристигне некаде долго движејќи се еден по друг. Одвај се доточкаа до засолништето."},{"word":"дотрае","type":"св.","description":"Истрае, трае до крај (обично негирано). Четниците не можеа да дотрајат и ги кренаа пушките."},{"word":"дотраен","type":"прид.","description":"Што се наоѓа пред крајот на своето постоење или употребливост; стар, истрошен; Дотрајани штици. Дотраен мебел."},{"word":"дотрапа","type":"св.","description":"Пристигне некаде со куси поскокливи чекори. Дотрапаа до дома."},{"word":"дотрга","type":"св.","description":"Довлече, довлечка некого или нешто. Од некаде дотрга еден товар жито."},{"word":"дотрга","type":"св.","description":"Измери тежина до крај. Дотргај ја вреќава со брашно."},{"word":"дотреба ми (ти му...)","type":"св.","description":"Стане потребно, неопходно во определен момент. Умирачката уште не му дотребала. Да ѝ помага кога ќе ѝ дотреба."},{"word":"дотреби се","type":"св.","description":"Се пошти, се треби, се чисти од живина до крај. Не сме успеале да се дотребиме од вошките."},{"word":"дотресок","type":"м.","description":"Последно дете во семејството. Тој беше дотресок."},{"word":"дотркала","type":"св.","description":"Донесе нешто со тркалање. Реката дотркала големи камења."},{"word":"дотрпи","type":"св.","description":"Истрпи, издржи, поднесе некого или нешто непожелно, тешко, лошо до крај. Не можеше да го дотрпи момчето. Си спомнувале за деновите во кои трпеле и дотрпеле."},{"word":"дотрча","type":"св.","description":"Дојде, стигне со трчање; стигне брзо. Дотрчав до хотелот. Му дотрчаа во пресрет."},{"word":"дотука","type":"прил.","description":"До тоа место, до некое определено место. Дури да дојдат од морињата дотука. Дотука е наше, натаму твое."},{"word":"дотур","type":"м.","description":"Испорака, додавање. Дотур на стока. Дотур на храна."},{"word":"дотури","type":"св.","description":"Тури, притури уште малку, до определена мера. Му дотурила жената уште една рака гравчиња."},{"word":"дотурка","type":"св.","description":"Со туркање донесе нешто до некое место. Тој го дотурка бурето до дворот."},{"word":"доубие","type":"св.","description":"Усмрти некого што е претходно ранет или повреден. Прво го запалиле жив, а потоа и го доубиле."},{"word":"доуми (се)","type":"св.","description":"Смисли, сфати нешто. Не можев да (се) доумам што станува. Не се доумуваше што се случува."},{"word":"доуништи","type":"св.","description":"Уништи нешто или некого сосема, до крај. Невремето ги доуништи градинарските насади."},{"word":"доусоврши","type":"св.","description":"Усоврши нешто до крај. Го доусоврши терзискиот занает."},{"word":"доуточни","type":"св.","description":"Направи да биде поточно, појасно. Го доуточни прецизно. Го доуточнивме договорот."},{"word":"доучи","type":"св.","description":"Заврши со учењето на определена школа, занает и сл. Тој ниеден занает не доучил. Го доучи курсот по англиски јазик."},{"word":"дофат","type":"м.","description":"Растојание до кое може да се дофати, да се досегне. Му дојде на дофат."},{"word":"дофати","type":"св.","description":"Фати, зеде испружувајќи рака. Одвај го дофати јажето. Го дофатила српот."},{"word":"дофатлив","type":"прид.","description":"Што може да се дофати, да се досегне. Дофатлива височина."},{"word":"доформулнра","type":"св.","description":"Формулира во подобра мера, до крај. Партиите ги доформулираа своите програми."},{"word":"дофрли","type":"св.","description":"Даде, подаде со фрлање. Му дофрли на кучето една коска. Му ја дофрли топката на соиграчот."},{"word":"доход","type":"м.","description":"Пари или други материјални вредности што се добиваат за трудот или за дејствувањето во времето за кое се пресметуваат."},{"word":"доходен","type":"прид.","description":"Што носи доход. Доходна работа. Доходно стопанство."},{"word":"доходовен","type":"прид.","description":"Што се однесува на доход. Доходовни односи."},{"word":"дохрани","type":"св.","description":"Додаде доволно храна. Мајката го дохрани бебето."},{"word":"доцеди","type":"св.","description":"Заврши со цедењето на течна супстанција низ цедило. Го доцедивме сокот со газа."},{"word":"доцен","type":"прид.","description":"Што дошол, стигнал или што се извршило по вообичаеното, определено време или рок. Доцен патник. Доцна посета."},{"word":"доцент","type":"м.","description":"Почетно звање на наставник на универзитет или на друга висока школа."},{"word":"доцентура","type":"ж.","description":"Доцентско звање. Комисијата ја потврди неговата доцентура."},{"word":"доцица","type":"св.","description":"Исцица до определена мера или до крај. Бебето го доцица млекото. Гасениците ги доцицуваат последните сокови на шумата."},{"word":"доцна","type":"прил.","description":"При крајот на определено или на вообичаеното време. Доцна узреа грозјето."},{"word":"доцни","type":"несв.","description":"Не доаѓа навреме. Доцнам две минути. Автобусот доцнеше."},{"word":"доцникав","type":"прид.","description":"Доцен, задоцнет во помала мера. Доцникав час. Доцникава есен."},{"word":"доцнина","type":"ж.","description":"Вечерни часови, ноќ. Од доцнина до ранина."},{"word":"дочек","type":"м.","description":"Прием што се подготвува по повод доаѓањето на некого или нешто; Срдечен дочек. Дочек на Новата година."},{"word":"дочека","type":"св.","description":"Помине извесно време во очекување на некого или нешто. Го дочекал во канцеларија. Ги дочекаа работниците."},{"word":"дочисти","type":"св.","description":"Заврши со чистењето, исчисти до крај. Го дочистив станот."},{"word":"дочита","type":"св.","description":"Исчита до крај. Ја дочитал сета книга. Ги дочита утрените псалми."},{"word":"дочува","type":"св.","description":"Исчува нешто до крај. Го дочувал палтото. Си ја дочува честа."},{"word":"дочуди се","type":"св.","description":"Се чуди во доволна мера, се чуди до крај. Не можам да се дочудам."},{"word":"дочуе","type":"св.","description":"Успее да чуе. Дочу една позната свирка. Не ги дочу последните зборови на мајка си."},{"word":"дошантра се","type":"св.","description":"Дојде, стигне со шантрање при одењето. Се дошантраа до дома."},{"word":"дошари","type":"св.","description":"Исшара нешто до крај. Децата го дошараа ѕидот на зградата."},{"word":"дошепне","type":"св.","description":"Шепне некому нешто кратко, набрзина. Го повикала и му дошепнала нешто."},{"word":"дошепоти","type":"св.","description":"Каже нешто тивко, прикриено, со шепотење. Му дошепоти нешто."},{"word":"дошета","type":"св.","description":"Заврши со шетањето. Дошетав по светот и се вратив дома."},{"word":"дошие","type":"св.","description":"Додаде нешто со шиење, пришие. Дошив уште едно копче на џемперот."},{"word":"дошика се","type":"св.","description":"Се сети, се досети. Одвај се дошикал што сакала да му каже."},{"word":"дошиклив","type":"прид.","description":"Што лесно се дошикува. Тој е дошиклив човек."},{"word":"дошлак","type":"м.","description":"Лице што се доселило од друг крај, дојденец. Дошлакот говорел грчки. Дошлаците од селата."},{"word":"дошуми","type":"св.","description":"Престане да шуми. Дошумија селските воденици."},{"word":"дошумоли","type":"св.","description":"Престане да шумоли. Дошумолеа лисјата на стариот даб."},{"word":"драг","type":"прид.","description":"Што предизвикува радост, среќа, задоволство; мил, пријатен, убав. Драг поглед. Драга девојка. Драго село. Драги предмети."},{"word":"драг","type":"м.","description":"Долг стап за потпирање распнато јаже, за чукање ореви и сл. Долг драг. Оревов драг."},{"word":"Драговит","type":"м.","description":"Припадник на племе од македонските Словени."},{"word":"драгоман","type":"м.","description":"Официјален толкувач, преведувач. Драгоманот на конзулот."},{"word":"драгон","type":"м.","description":"Војник во лесна коњица. Одред драгони."},{"word":"драгоцен","type":"прид.","description":"Што има висока цена, скапоцен. Драгоцен камен. Драгоцени книги."},{"word":"драгстор","type":"м.","description":"Продавница за храна што работи до доцна во ноќта или непрекинато."},{"word":"дразба","type":"ж.","description":"Чувство предизвикано со физиолошки процес или со надворешно влијание врз сетилата. Надворешни дразби. Силината на дразбата."},{"word":"дразлив","type":"прид.","description":"Што лесно се возбудува, се дразни. Дразлив човек."},{"word":"дразни","type":"несв.","description":"Предизвикува поголема активност на сетилата, силни чувства, возбуда, лутина. Лутиот прав му го дразнеше грлото. Силната светлина ги дразни очите. Го дразнеа дрските погледи."},{"word":"драка","type":"ж.","description":"Вид бодликава грмушка со жолти цветови во вид на грозд и дрвенести плодови во вид на диск; Paliurus aculeatus. Трчаше низ сувите драки и капини."},{"word":"драконски","type":"прид.","description":"Претерано остар, премногу строг (по атинскиот законодавец Дракон). Драконска мерка. Драконски казни."},{"word":"драм","type":"м.","description":"(арх.) Мера за тежина (3, 207 г)."},{"word":"драма","type":"ж.","description":"(само едн.) Вид книжевен жанр. Македонската драма меѓу двете војни. Современа драма. Античка драма."},{"word":"драматизам","type":"м.","description":"Напнатост, сериозност на драмското дејство, силен, драматичен конфликт. Силниот драматизам се чувствува во целата драма."},{"word":"драматизација","type":"ж.","description":"Преработка на едно книжевно дело за прикажување на сцена. Драматизација на текстови. Драматизациите на епските четива."},{"word":"драматизира","type":"св. и несв.","description":"Преработи, преработува во драма друго литературно дело. Многу народни басни биле драматизирани."},{"word":"драматика","type":"зам.","description":"Напнатост, возбудливост, драмати Драматиката на гласот. Непрекината драматика."},{"word":"драматичар","type":"м.","description":"Драмски писател. Антички драматичари. Тоа е дело на современ драматичар."},{"word":"драматичен","type":"прид.","description":"Што има својство на драма, што е тежок, потресен, напнат. Драматична борба. Драматични настани."},{"word":"драматург","type":"м.","description":"Лице што го составува драмскиот репертоар и ги определува улогите на артистите. Тој е познат драматург."},{"word":"драматургија","type":"ж.","description":"(лит.) Наука за драмата и за драмската уметност."},{"word":"драмлија","type":"ж.","description":"Вид сачма што се употребува за лов. Оловна драмлија."},{"word":"драмолет","type":"м.","description":"Куса драма, обично во еден чин. Збирка драмолети."},{"word":"драмџија","type":"м.","description":"Скржавец, циција. Тој е голем драмџија."},{"word":"дрангулија","type":"ж.","description":"Ситница без голема вредност (обично разни украсни предмети, бижутерија и сл.). Истави ги овие дрангулии да не пречат."},{"word":"драпа","type":"несв.","description":"Силно чеша. Луѓето ја драпаа кожата."},{"word":"драпач","type":"м.","description":"Лице што се потсмева, се подбива со некого; Тој е голем драпач."},{"word":"драперија","type":"ж.","description":"Тешка, набрана ткаенина како завеса или како украс над врата, над прозорци или на ѕидови. Бела драперија. Тешки драперии."},{"word":"драпне","type":"св.","description":"драпа."},{"word":"драска","type":"несв.","description":"Повредува, оштетува некого или нешто гребејќи со нокти или со остар предмет. Мачињата го драскаа по рацете. Детето со шајка драскаше по масата. Песот ја драскаше вратата."},{"word":"драсканица","type":"ж.","description":"Рана добиена од драскање. Драсканици на лицето. Црвена драсканица."},{"word":"драскач","type":"м.","description":"Лице што пишува бесмислици, глупости. Тој е драскач што знае само за бабини приказни."},{"word":"драсне","type":"св.","description":"драска_1 Ме драснал на рамото. Мачето ме драсна."},{"word":"драстичен","type":"прид.","description":"Што дејствува брзо и веднаш, има силен ефект. Драстични лекарства. Драстично средство. Најдрастичен пример."},{"word":"Драч","type":"м.","description":"Град во Албанија."},{"word":"дрвар","type":"м.","description":"Лице што сече и носи дрва за огрев. Еден дрвар. Доаѓаа дрварите."},{"word":"дрварина","type":"ж.","description":"Такса што се плаќала за сечење дрва во шумата. Скапа дрварина."},{"word":"дрварник","type":"м.","description":"Место покрај куќата каде што се чуваат и цепат дрвата. Голем дрварник. Селски дрварници."},{"word":"дрварница","type":"ж.","description":"Место каде што се складираат и се продаваат дрва. Управник на дрварница."},{"word":"дрвен","type":"прид.","description":"Што се однесува на дрво. Дрвна индустрија. Дрвна растителност."},{"word":"дрвен","type":"прид.","description":"Што е направен од дрво. Дрвен стол. Дрвена лажица. Дрвени копја."},{"word":"дрвенарија","type":"ж.","description":"Предмети од дрво. Продавница за дрвенарија."},{"word":"дрвенарица","type":"ж.","description":"Вид штетен инсект што ги напаѓа овошните дрвја; Zeuzera pyrina. Дрвенарицата ги напаѓа гранките и послабите стебла."},{"word":"дрвенест","type":"прид.","description":"Растение, плод што е тврд како дрво. Дрвенеста вегетација. Дрвенестиот дел на јаболкото."},{"word":"дрвеница","type":"ж.","description":"Вид мал инсект, паразит што живее во дрвени предмети и се храни смукајќи крв од човекот и од некои животни; тавтабита; Cimex lectularius. Го јадат дрвеници и болви."},{"word":"дрвеница","type":"ж.","description":"Полукружна штичка на предниот дел од самарот. Се држеше за дрвеницата."},{"word":"дрвесина","type":"ж.","description":"Ситна, прашинеста материја што паѓа при сечењето на дрвата. Газат на деланки и дрвесина."},{"word":"дрвник","type":"м.","description":"Глупак, будала. Дрвник ниеден."},{"word":"дрво","type":"ср.","description":"Повеќегодишно растение со корен, стебло и гранки. Високо дрво. Липово дрво. Шумски дрвја. Гранките на дрвјата."},{"word":"дрводелец","type":"м.","description":"Занаетчија кој изработува предмети од дрво; столар."},{"word":"дрводелство","type":"ср.","description":"Дрводелска дејност, занает за изработка на предмети од дрво. Развиено дрводелство."},{"word":"дрвојад","type":"м.","description":"Вид црв, штетник што ги напаѓа дрвјата; Cossus cossus. Дрвцето е уништено од дрвојади."},{"word":"дрворед","type":"м.","description":"Засадени дрвја во ред покрај улици, булевари и сл. Убав дрворед. Липови дрвореди."},{"word":"дрворез","type":"м.","description":"Изработка на предмети со сечење и длабење во дрво; резба, копаница. Олтар во дрворез."},{"word":"дрворезбарство","type":"ср.","description":"Резбарска дејност; резбарство, копаничарство. Народно дрворезбарство."},{"word":"дрворезен","type":"прид.","description":"Што е изработен во резба. Дрворезен таван."},{"word":"дрвоса","type":"св.","description":"Направи да стане нешто тврдо како дрво. Ја дрвосаа варта."},{"word":"дрвосечач","type":"м.","description":"Лице што сече дрва во шумата."},{"word":"дрдало","type":"ср.","description":"Дел од гајда; брчало, бучало. Дрдалото на гајдата."},{"word":"дрдореница","type":"ж.","description":"Безначаен, бесмислен збор. Навредливи дрдореници."},{"word":"дрдори","type":"св.","description":"Постојано, многу зборува, обично за безначајни работи. Глупости дрдорат. Сешто дрдореше. Оди и не дрдори многу."},{"word":"дрдорко","type":"м.","description":"Тој што многу дрдори. Симпатичен дрдорко. Чаршиски дрдорковци."},{"word":"дрдорлив","type":"прид.","description":"Што многу дрдори. Дрдорливо дете. Дрдорливи жени."},{"word":"дреалник","type":"м.","description":"Место каде што се чуваат дреите. Тесен дреалник. Се криеше во дреалникот."},{"word":"дребнав","type":"прид.","description":"Што е ситен; неважен, без значење. Тој е дребнав и малодушен."},{"word":"дребникав","type":"прид.","description":"Дребникави пари."},{"word":"дребнулија","type":"ж.","description":"Ситни, малечки предмети. Украсни дребнулии."},{"word":"дреболија","type":"ж.","description":"Разни дреболии."},{"word":"дребулија","type":"ж.","description":"Евтини дребулии. Непотребна дребулија."},{"word":"древен","type":"прид.","description":"Што бил, што постоел многу одамна, во далечното минато. Древни писатели. Древни времиња. Древна историја. Древни ракописи."},{"word":"дрежди","type":"несв.","description":"Чека долго време на исто место. Дреждиме со отворени очи. Дреждам ноќе."},{"word":"дрезга","type":"ж.","description":"Се изгубија во дрезгите."},{"word":"дрезгав","type":"прид.","description":"зарипнат."},{"word":"Дрезден","type":"м.","description":"Град во Германија."},{"word":"дреме","type":"несв.","description":"Спие во плиток сон. Дремел во колата. Дремеше немирно."},{"word":"дремеж","type":"м.","description":"Состојба на дремење; дремка. Сонлив дремеж. Го совлада дремежот."},{"word":"дремка","type":"ж.","description":"Состојба меѓу сонот и будноста; дремеж. Тешка дремка. Слатка дремка. Ме фати дремка."},{"word":"дремлив","type":"прид.","description":"Што е сонлив, нерасонет. Дремлива мачка. Дремлив поглед. Дремливи очи."},{"word":"дремливко","type":"м.","description":"Малечкиот дремливко."},{"word":"дремло","type":"м.","description":"Тој што често дреме, што е склон на дремење."},{"word":"дремне","type":"св.","description":"Мине кусо време во дремење, малку подреме. По ручекот малку си дремнаа. Оставете ме да дремнам. Нему му се дремнува."},{"word":"дрен","type":"м.","description":"Шумско не многу големо дрво, што расте во грмушки, со многу тврдо стебло, со жолти цветови и со ситни црвени плодови; Cornus mascula. Бастунче од дрен. Зацутија дрењето."},{"word":"Дрен","type":"м.","description":"Планина во Македонија."},{"word":"дренажа","type":"ж.","description":"Исушување на земјиште со помош на одводни цевки и канали."},{"word":"дренажен","type":"прид.","description":"Што се однесува на дренажа. Дренажен канал. Дренажна мрежа."},{"word":"дренка","type":"ж.","description":"Плод од дрен. Ракија од дренки. Црвена дренка."},{"word":"дренковица","type":"ж.","description":"Ракија од дренки. Шише дренковица."},{"word":"дренов","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на дрен, што е направен од дрен. Дренови гранки. Дреново дрво. Дренова рачка."},{"word":"дреновина","type":"ж.","description":"Дренови дрва. Сечеше дреновина."},{"word":"дренок","type":"м.","description":"Вид винова лоза и сорта грозје со издолжени зрна. Црвен валандовски дренок. Црн валандовски дренок."},{"word":"дрес","type":"м.","description":"Спортска облека во која се настапува."},{"word":"дресер","type":"м.","description":"Лице што се занимава со дресура. Добар дресер."},{"word":"дресина","type":"ж.","description":"Количка на четири тркала, со рачен или моторен погон што се движи по железнички шини. Стара дресина."},{"word":"дресира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, врши дресура. Тој дресираше две мечки."},{"word":"дресура","type":"ж.","description":"Скротување или обука на животни заради определена цел (лов, циркус, војска и сл.) Се занимаваше со дресура на мајмуни."},{"word":"дречи","type":"несв.","description":"Паѓа в очи, се истакнува. Фустанот ѝ дречеше."},{"word":"дречлив","type":"прид.","description":"Што е впечатлив или многу се истакнува. Дречлив глас. Дречлива музика. Дречливи бои."},{"word":"држава","type":"ж.","description":"Политичко-правна, меѓународно призната, суверена општествена заедница со свои органи за остварување на законодавната, извршната и судската власт, организирана на определена територија."},{"word":"државен","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на држава. Државно знаме. Државен орган. Државни пари. Државен интерес."},{"word":"државјанин","type":"м.","description":"Припадник на една држава. Македонски државјани."},{"word":"државјанство","type":"ср.","description":"Припадност кон определена држава. Македонско државјанство."},{"word":"државник","type":"м.","description":"Политичар што се истакнува во водењето на државата и на државната политика. Познат државник."},{"word":"државништво","type":"ср.","description":"Умеење, вештина во водењето на државната политика. Неговото државништво беше високо оценето."},{"word":"државност","type":"ж.","description":"Сувереност, самостојност и организација на власта, коишто ја прават државата. Своја државност. Македонска државност."},{"word":"државотворен","type":"прид.","description":"Што е во служба, што работи на создавање и зацврстување на државата. Државотворен народ."},{"word":"држалка","type":"ж.","description":"Дел од алатка што се држи со рацете; рачка. Држалката на секирата."},{"word":"држач","type":"м.","description":"Тоа што држи, што потпира, на кое се става нешто; Метален држач. Држачи за крпи."},{"word":"држешлив","type":"прид.","description":"Што се држи добро, што е во добро здравје и покрај поодминатите години. Држешливо старче."},{"word":"држи","type":"несв.","description":"Фати и не испушта некого или нешто во рацете или со нешто друго. Држи книга во рацете. Го држеше детето за рака."},{"word":"дрзне (се)","type":"св.","description":"Покаже смелост, дрскост да направи нешто. Дрзна да заљуби туѓ човек. Се дрзнав да ве побарам. Се дрзнале да се кренат против царот."},{"word":"дрзник","type":"м.","description":"Тој што е дрзок; безобѕирен. Опасен дрзник. Дрзник низаеден!"},{"word":"дрзок","type":"прид.","description":"Што е безобразен, безобѕирен. Дрзок поглед. Дрска навреда."},{"word":"дрибла","type":"несв.","description":"(спорт.) Ја води топката во цик-цак линија со мали и постепени движења на нозете, провлекувајќи ја покрај противничкиот играч кој настојува да ја одземе."},{"word":"дриблинг","type":"м.","description":"Во фудбал, кошарка и сл. – непречена и подолготрајна игра со топката на еден ист играч којшто со посебна техника и почитувајќи ги правилата на играта не му дозволува на противникот да му ја одземе топката."},{"word":"Дримкол","type":"м.","description":"Област во Југозападна Македонија."},{"word":"дркол","type":"м.","description":"Старец. Двајца дрколи."},{"word":"дрма","type":"ж.","description":"Ниска шума составена од грмушки и разни ниски дрвја. Се засолнивме во дрмите. Го нашле во дрмата во долот."},{"word":"дрмлив","type":"прид.","description":"Што е обрастен со ниска шума и грмушки. Дрмливо место."},{"word":"дрмоли","type":"несв.","description":"Силно или грубо тресе некого или нешто. Го дрмолеше за раменици. Силно ја дрмолеше мрежата."},{"word":"дрмон","type":"м.","description":"Ретко решето за пресејување жито и сл. Стари дрмони."},{"word":"дрнда","type":"несв.","description":"Работи со дрндало, растресувајќи замрсена волна. Жените ја дрндаа волната."},{"word":"дрндав","type":"прид.","description":"Што тропа или испушта неправилен звук. Дрндава гусла."},{"word":"дрндало","type":"ср.","description":"Направа со која се дрнда, се растресува замрсена волна. Дрндалото дрнда."},{"word":"дрндар","type":"м.","description":"Лице што дрнда волна. Во селото има само еден дрндар."},{"word":"дрнка","type":"несв.","description":"дрнда_2 Дрнкаме со гитарата."},{"word":"дроб","type":"м.","description":"Внатрешен орган кај човекот или кај животно."},{"word":"дробен","type":"прид.","description":"Што е мал, ситен; крупен. Дробно лице. Дробна песок. Дробни чекори."},{"word":"дробенка","type":"ж.","description":"Парче месо. Грав со козји дробенки. Го издробија јагнето на дробенки."},{"word":"дроби","type":"несв.","description":"Ситни, кине нешто на помали парчиња. Дробеа грутки земја со прстите. Го дробеше лебот во чинија."},{"word":"дробилка","type":"ж.","description":"Машина за дробење. Работеше со дробилка."},{"word":"дроблив","type":"прид.","description":"Што лесно се дроби. Дроблив камен. Дроблива земја."},{"word":"дробникав","type":"прид.","description":"Што е малечок, ситен; Дробникав стражар."},{"word":"дробнички","type":"ж.","description":"Нанижани пари што се прицврстуваат во косата. Правеше дробнички. Дробнички од златни пари."},{"word":"дроб-сарма","type":"ж.","description":"Вид јадење приготвено од внатрешните органи на јагне."},{"word":"дрога","type":"ж.","description":"(само едн.) Исушени делови од лековити растенија што се употребуваат како лек."},{"word":"дрогерија","type":"ж.","description":"Продавница за козметички производи, за лекови и за други средства за лична хигиена. Во градот има повеќе дрогерии."},{"word":"дрогира","type":"св. и несв.","description":"Принуди, принудува, натера, тера некого да земе дрога. Ја дрогирале девојката."},{"word":"дрогиран","type":"прид.","description":"Што користи, што зема дрога. Дрогиран младич. Дрогирани лица."},{"word":"дрогирање","type":"ср.","description":"Употреба, користење на дрога. Дрогирањето е честа појава меѓу младите. Честите дрогирања му го поматиле умот."},{"word":"дрозд","type":"м.","description":"Шумска птица што пее убаво; Turdus musikus"},{"word":"дропка","type":"ж.","description":"Дива гуска. Јато дропки."},{"word":"дропка","type":"ж.","description":"Симбол формиран од броител и именител како цели броеви што претставуваат рационален број, а се разделени со дробна црта. Решавам дропки."},{"word":"дропка","type":"ж.","description":"дробенка."},{"word":"дропла","type":"ж.","description":"Вид голема копнена птица со долг врат и силни нозе; Otis tarda. Јато дропли."},{"word":"дрочен","type":"прид.","description":"Што е голем, буен, крупен; Дрочен сончоглед. Дрочна ѕвезда. Дрочно жито. Дрочни гроздови."},{"word":"дрочи","type":"несв.","description":"Расте, станува голем, крупен. Дрочи грозјето. Дрочат сочните плодови."},{"word":"дрочка","type":"несв.","description":"Дрочи полека, малку по малку; Грозјето дрочка."},{"word":"дрпа","type":"несв.","description":"Грубо трга, тегне, влече некого или нешто. Ме дрпаше за палтото. Те дрпаат за лактовите."},{"word":"дрпав","type":"прид.","description":"Што е искинат, парталав. Дрпава облека. Дрпаво дете."},{"word":"дрпка се","type":"несв.","description":"Се дрпа по малку, полека; Се дрпкаше по стомакот."},{"word":"дрска","type":"несв.","description":"Има пролив. Го болеше стомакот и цел ден дрскаше."},{"word":"дрскосерец","type":"м.","description":"Тој што има дрскавица."},{"word":"дрслив","type":"прид.","description":"Што е плашлив, страшлив. Дрслив човек."},{"word":"дрсло","type":"м.","description":"Тој што има дрскавица."},{"word":"дрт","type":"прид.","description":"Што е стар, опаднат. Дрт слуга. Дрта жена. Дртав пес"},{"word":"дртало","type":"ср.","description":"Старо, изнемоштено лице. Доста зборуваш дртало ниедно."},{"word":"дртее","type":"св.","description":"Старее. Сам и заборавен, тој полека дртееше."},{"word":"дртина","type":"ж.","description":"Стара, изнемоштена жена."},{"word":"дртла","type":"ж.","description":"Стара, дрта жена."},{"word":"друг","type":"прид.","description":"Не овој, не посочениот, споменатиот, туку што се разликува од него. Дај ми друг нож, овој не сече. Ќе викнам друг мајстор. Некој друг го направил ова. Други години не било вака."},{"word":"другаде","type":"прил.","description":"На некое друго место. Треба да се бара некаде другаде. Ќе го закопам другаде некаде."},{"word":"другар","type":"м.","description":"Лице поврзано со некого со блиски пријателски односи, со разбирање, доверба, дружење. Ти си ми најдобар другар."},{"word":"другарство","type":"ср.","description":"(само едн.) Другарски, пријателски однос; другарување, дружење. Нивното големо другарство уште трае. Некогашното другарство го заборави. Другарството меѓу нас."},{"word":"другарува","type":"несв.","description":"Се дружи, живее другарски, е другар/другарка со некого. Другаруваат од деца. Другаруваш со разни мрзливци. Другарувавме јас и татко ти."},{"word":"другиден","type":"прил.","description":"Задутре. Утре или другиден ќе дојдам."},{"word":"друго","type":"прил.","description":"Инаку, поинаку. Сега е друго. Тој пат друго зборуваше. Јас мислев друго."},{"word":"друговерец","type":"м.","description":"Лице што е од друга вера во однос на говорното лице или на некој друг. Таа е робинка во домот на друговерец. Којзнае што ги учи бог друговерците."},{"word":"другоселец","type":"м.","description":"Лице од друго село. Непознат другоселец. Дојдоа другоселци."},{"word":"другост","type":"ж.","description":"Нешто што е издвоено, посебност, различност. Таа ќе се труди да се пронајде во својата другост."},{"word":"другпат","type":"прил.","description":"Не сега, при друг повод, во друг случај; повторно, пак. Другпат ќе се договориме. Да не ми дојдеш другпат. Ќе се видиме другпат. Другпат за тоа."},{"word":"дружба","type":"ж.","description":"Пријателски однос, другарство, дружење. Пријатна дружба. Наша дружба. Вечна дружба."},{"word":"дружељубив","type":"прид.","description":"Што сака да се дружи, да другарува. Дружељубиво дете. Многу се дружељубиви."},{"word":"дружен","type":"прид.","description":"Што е заеднички. Дружна борба. Дружни удари."},{"word":"дружина","type":"ж.","description":"Група, здружение, организација формирана врз пријателски, професионален или друг однос. Водач на дружината. Ајдучка дружина. Литературна дружина. Драмски дружини."},{"word":"друса","type":"несв.","description":"Тресе, ниша. Ја носеа и ја друсаа."},{"word":"друсаница","type":"ж.","description":"Тресење, нишање. Друсаницава нема крај."},{"word":"друска","type":"несв.","description":"Друса по малку, во помала мера;"},{"word":"друшка","type":"ж.","description":"другарка."},{"word":"друштво","type":"ср.","description":"Лица што имаат близок, пријателски однос и често се дружат заедно заради работа, забава, игра и сл. Весело друштво. Еден од друштвото. Не оди со такво друштво."},{"word":"дрча","type":"ж.","description":"Невреме кога паѓа снег со дожд, многу лошо време; лапавица. Настрада во една дрча. Дрчите в планина беа многу лоши."},{"word":"дрчав","type":"прид.","description":"Што се однесува на дрча. Дрчави времиња."},{"word":"дрчен","type":"прид.","description":"Што е лаком, алчен, ненаситен. Беше дрчен кон храната. Стана многу дрчна."},{"word":"дрчник","type":"м.","description":"Тој што е дрчен, лаком. Влегол дрчникот ноќе. Двајца дрчници."},{"word":"дршка","type":"ж.","description":"Дел од предмет што се држи со раката; рачка. Дршката на ножот. Дршки за мотики."},{"word":"дуализам","type":"м.","description":"Истовремено постоење на два елемента или принципа, најчесто спротивни; двојство."},{"word":"дуалист","type":"м.","description":"Приврзаник на дуализмот."},{"word":"дуалитет","type":"м.","description":"Двоен карактер, двојство."},{"word":"Дубаи","type":"ср.","description":"Град во Обединетите Арапски Емирати."},{"word":"дубалка","type":"ж.","description":"Направа во која се става детето за да се навикне да стои. Детето беше во дубалка."},{"word":"дубара","type":"ж.","description":"Двојна двојка во игрите табла и домино. Ми се падна дубара."},{"word":"дубиоза","type":"ж.","description":"Нејасна состојба, сомнителни побарувања, загуба или одлевање на пари, нејасни патишта по кои се остваруваат некои резерви на пари."},{"word":"дубиозен","type":"прид.","description":"Што е нејасен, двосмислен. Дубиозна изјава."},{"word":"дубл","type":"м.","description":"Игра на двојки, најчесто во тенис и во пинг-понг."},{"word":"дубла","type":"ж.","description":"Вид турска златна пара во вредност од две златни лири, се употребува и како украсен предмет. Беше купена со првата дубла од петте. Беше стокмена како накитено дрво, со павти и дубли."},{"word":"дубле","type":"ср.","description":"Метал обложен со друг метал (сребро со злато и др.). Украсно дубле."},{"word":"дублер","type":"м.","description":"Лице што го заменува главниот лик на филм, обично во изведување на тешки и опасни сцени. Беше дублер во неколку филмови."},{"word":"дублет","type":"м.","description":"Еден од два исти примероци, предмети. Овој ракопис е дублет."},{"word":"дублетен","type":"прид.","description":"Што се однесува на дублет. Дублетна форма. Дублетни ликови."},{"word":"дублира","type":"св. и несв.","description":"Замени, заменува некого како дублер. Го дублира главниот лик во неколку сцени."},{"word":"Дубровник","type":"м.","description":"Приморски град во Хрватска."},{"word":"дува","type":"несв.","description":"Дејствува како воздушна струја и предизвикува слабо или силно движење на воздухот. Надвор дуваше ветер. Дуваше југ и ги топеше снеговите. Мислев дека ти дува низ оџакот."},{"word":"дувак","type":"м.","description":"Невестински превез. Невестата носеше долг дувак."},{"word":"дувало","type":"ср.","description":"Направа или цевка за дување со која се разгорува оган. Кујунџијата со дувалото го дуваше огнот."},{"word":"дуварџија","type":"м.","description":"Ѕидар. Одеше по околните села како дуварџија."},{"word":"дувач","type":"м.","description":"Свирач на некој дувачки инструмент; дува 3. Тој е најдобриот дувач во оркестарот."},{"word":"дувка","type":"несв.","description":"Дува во помала мера, со послаб интензитет; Дувкаше пријатно утринско ветре. Дувка студеникав вечерен повеј."},{"word":"дувло","type":"ср.","description":"Живеалиште за поголеми диви животни во земјата или на засолнато место; брлог. Мечкино дувло. Дувло на волчица."},{"word":"дувне","type":"св.","description":"дува."},{"word":"дуда","type":"ж.","description":"Име на девојче дури не е крстено. Посака живот и здравје за внука си дуда."},{"word":"дударе","type":"ср.","description":"(дијал.) Вид земјен сад за пиење вода; барде. Го скрши дударето."},{"word":"дудинка","type":"ж.","description":"Плод од дуд;"},{"word":"дудинков","type":"прид.","description":"Што е направен од дудинки. Дудинкова ракија."},{"word":"дудлак","type":"м.","description":"Вид земјен сад со отвор за пиење вода. Голем дудлак"},{"word":"дудов","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на дуд. Дудово дрво."},{"word":"дудук","type":"м.","description":"Народен музички дувачки инструмент. Свиреа на гајди и дудуци."},{"word":"дудуле","type":"ср.","description":"Клас од пченка со зрна; кочан. Зрели дудулиња."},{"word":"дудулка","type":"ж.","description":"Кочан без зрна; кочанка. Го разгорев огнот со дудулка."},{"word":"дуе","type":"несв.","description":"Полни со воздух; Ги дуеше градите. Ја дуевме фудбалската топка со пумпа. Продолжи да беснее дуејќи ги образите."},{"word":"дуел","type":"м.","description":"двобој."},{"word":"дуеница","type":"ж.","description":"Дрвена шупелка со два отвора. Свиреше на дуеницата цела вечер."},{"word":"дует","type":"м.","description":"Музичка композиција напишана за два гласа (обично машки и женски) или за два инструмента. Го отсвиривме заеднички првиот дует."},{"word":"дужд","type":"м.","description":"Титула, звање на државен главатар во Венеција и Џенова. Повелбата на дуждот."},{"word":"дуздиса","type":"св.","description":"Среди, уреди, дотера нешто. Убаво ја дуздисале одајата. Поинаку го дуздисувам животот."},{"word":"дузен","type":"м.","description":"Она што служи за дотерување, украсување; накит, козметички средства и сл. Се дотера со повеќе дузени."},{"word":"дузена","type":"ж.","description":"Дванаесет парчиња од нешто. Дузена бели рози. Две дузени јајца. Дузина писма"},{"word":"дујмен","type":"м.","description":"Заден дел од пловен објект; кормило, крма."},{"word":"дујменџија","type":"м.","description":"Лице што управува со дујмен, кормилар."},{"word":"дуќан","type":"м.","description":"Мала, занаетчиска работилница што служи и како продавница за сопствените производи. Стариот кондураџиски дуќан сѐ уште работи. Држи терзиски дуќан."},{"word":"дуќанлак","type":"м.","description":"Трговија. Се занимава со дуќанлак."},{"word":"дуќанџија","type":"м.","description":"Лице што има дуќан или што продава во дуќан. Богат дуќанџија. Група дуќанџии."},{"word":"дукат","type":"м.","description":"Златник, златна пара (се употребувала и како женски накит). Ти праќам еден дукат од суво злато. Како месечина светеа на тебе дукатите."},{"word":"дулак","type":"м.","description":"Превез. Беше во невестинска носија, со бел дулак на главата."},{"word":"дуле","type":"ср.","description":"Вид земјен сад за вода со шопурче за пиење; барде. Се напи вода од дулето. Ги турна дулињата."},{"word":"дулец","type":"м.","description":"Цевка на гајда во која се дува. Писката и дулецот ги мачкаше со маслиново масло."},{"word":"дуљбија","type":"ж.","description":"Дурбин. Гледаше низ полето со дуљбија."},{"word":"дум!","type":"изв.","description":"Збор за подражавање на звукот при пукање или при силен и краткотраен удар. Дум-дум-дум, татнеа ѕидовите. Чифтето мое направи едно дуум."},{"word":"дума","type":"ж.","description":"(дијал.) Збор. В полиција дума не рече. Секоја негова дума кажуваше пророштво. Со други думи речено."},{"word":"дума","type":"несв.","description":"Мисли, размислува. Цела ноќ думав. Удри, ич не думај!"},{"word":"думан","type":"м.","description":"Облак од чад, густ чад. Пламни и думани се креваа до небо."},{"word":"думани","type":"и.","description":"Панталони од дебела и груба волнена ткаенина со широки ногавици. Носеше парталави думани."},{"word":"думани","type":"несв.","description":"Крева прав. Само думаниш со метлата."},{"word":"думдум-куршум","type":"м.","description":"Пушчен експлозивен куршум со тап врв кој при ударот се распрснува и прави опасни рани. Ја засипуваше нашата комора со думдум-куршуми."},{"word":"думежлив","type":"прид.","description":"Што зборува многу. Думежливо дете."},{"word":"думка","type":"несв.","description":"Удира, тропа по нешто. Со рацете думкаше по вратата. Думка на тапанот."},{"word":"Дунав","type":"м.","description":"Река во Европа."},{"word":"дунѓерин","type":"м.","description":"Дрводелец. Дунѓеринот делкаше едно дрво."},{"word":"дунѓерисува","type":"несв.","description":"Работи како дунѓерин. Знае да дунѓерисува."},{"word":"дунѓерлак","type":"м.","description":"Дрводелство. Се разбира во дунѓерлак."},{"word":"дунда","type":"ж.","description":"Назив за женски полов орган, особено кај женско дете, девојче."},{"word":"дунда","type":"несв.","description":"Мрмори. Дундаше незадоволно. Луто дундајќи си нешто под нос, си замина."},{"word":"дундест","type":"прид.","description":"Што е дебел, крупен. Дундеста жена. Дундесто лице."},{"word":"дундури се","type":"несв.","description":"Премногу се дотерува, се прчи. Што се дундуриш толку?"},{"word":"дуња","type":"ж.","description":"Вид ниско овошно дрво со крупни, жолти и мирисливи плодови; Cydonia oblonga. Прачка од дуња. Надвор цутеа дуњи."},{"word":"дуња","type":"ж.","description":"Земја, свет, народ. Сокол е тој, на дуњата што го нема. Да видиме до каде ќе ја доведеме дуњава."},{"word":"дуњица","type":"ж.","description":"Вид трева што се среќава на ливадите и пасиштата и дава добра паша. Дуњицата е медоносна трева."},{"word":"Дуовден","type":"и.","description":"Христијански празник што се слави на педесеттиот ден по Велигден; Света Троица"},{"word":"дупач","type":"м.","description":"Лице што подбуцнува, задева некого; Тој е голем дупач."},{"word":"дупачлак","type":"м.","description":"Потсмев, мајтап. Добар е за правење дупачлаци."},{"word":"дупи","type":"несв.","description":"Прави, отвора дупка во нешто. Го дупеа ѕидот со клинец. По вторпат ги дупев ушите."},{"word":"дупка","type":"ж.","description":"Отвор во нешто или низ нешто. Дупка во ѕидот. Дупка на ракавот."},{"word":"дупка","type":"несв.","description":"Дупи по малку, во помала мера; Ако си ги дупкам прстите, да има за кого. Го дупкаше магарето под опашката за да побрза."},{"word":"дупли","type":"прид.","description":"Што е двојно поголем, двојно повеќе од вообичаеното; двоен. Дупла надница. Дупла мастика. Дупло дно."},{"word":"дупликат","type":"м.","description":"Копија, втор примерок што е ист со оригиналот според содржината, формата и сл. Клучот има дупликат. Направив дупликати од сите поважни документи."},{"word":"дуплира","type":"св. и несв.","description":"Удвои, удвојува, зголеми, зголемува двојно. Го дуплиравме нашиот влог. Тој секој клас го дуплира."},{"word":"дупнатинка","type":"ж.","description":"Малечок отвор, шуплина во нешто. Дупнатинки на дрвјата."},{"word":"дупне","type":"св.","description":"дупи_1_2_4_5_7"},{"word":"дупчалка","type":"ж.","description":"Машина за дупчење, за правење дупки. Електрична дупчалка. Дупчалка со дијамантски врв."},{"word":"дупчало","type":"ср.","description":"Алат што служи за дупчење, шило. Дупчалото служи за дупчење на рамките."},{"word":"дупчест","type":"прид.","description":"Што е со дупки. Дупчести ракави."},{"word":"дур","type":"и.","description":"Еден од тонските родови."},{"word":"Дурбан","type":"м.","description":"Град во Јужноафриканската Република."},{"word":"дурбин","type":"м.","description":"Двоглед. Гледа со дурбин."},{"word":"дури","type":"чест.","description":"За засилување и за назначување дека се одвива нешто повеќе од очекуваното, во просторни и во временски граници. Стасале дури до врвот на планината. Дури до крајот на светот ќе те гонам."},{"word":"дури","type":"сврз.","description":"а) Со временско значење, за поврзување временски реченици; Дури е мома при мајка како росно цвеќе цвета. Дури станеш ќе се стемни. б) Се јавува со да и со не за ограничување на дејството. Пази го млекото дури да се вратам. Дури не дојдам да не сте почнале."},{"word":"дурија","type":"ж.","description":"Земјоделска алатка што служи за копање. Се потпре на рачката од дуријата. Притисна со ногата на дуријата."},{"word":"дурли се","type":"несв.","description":"Се излежува, не работи. По цел ден само се дурлиш."},{"word":"дурло","type":"ж.","description":"Мрзлив човек. Тој е голем дурло."},{"word":"дурми се","type":"несв.","description":"Се мурти. Постојано се дурми."},{"word":"дустабан","type":"м.","description":"Рамно стапало. Тешко одеше поради своите дустабани."},{"word":"дустабанлија","type":"прид.","description":"Што има рамни стапала. Оние што се дустабанлии, комисијата ги враќа."},{"word":"дух","type":"м.","description":"Психички способности – свест, мислење, способност за спознание."},{"word":"духовен","type":"прид.","description":"(филоз.) Што се однесува на човековата свест, на умствената дејност на човекот, на духот; дух Духовен живот. Духовен развој."},{"word":"духовенство","type":"ср.","description":"Свештенички позив."},{"word":"духовит","type":"прид.","description":"Што умее да забавува, да засмејува, што има смисла за хумор. Од него нема подуховит човек. Духовита досетка. Духовити зборови."},{"word":"духовник","type":"м.","description":"Свештеник. Духовникот ја благослови трпезата."},{"word":"духовништво","type":"ср.","description":"Свештенички сталеж, свештенство; клер."},{"word":"душа","type":"ж.","description":"Целокупност на чувствата, свеста и на карактерните особини на човекот; дух 2. Нематеријалното начело на животот на човекот кое по смртта го напушта телото."},{"word":"Душанбе","type":"ср.","description":"Главен град на Таџикистан."},{"word":"душевен","type":"прид.","description":"Што се однесува на душата на човекот, на неговиот внатрешен, психички живот. Душевен живот. Душевна драма. Душевна сила. Душевни заболувања."},{"word":"душек","type":"м.","description":"Цврсто сошиена постилка наполнета со волна, пердуви и сл., која се става врз креветот или на земја и служи за спиење; постела. Мек душек. Сламени душеци. Душеци од пердуви."},{"word":"душеме","type":"ср.","description":"Дрвен под. Беше пикнат под штиците на душемето."},{"word":"душен","type":"прид.","description":"Задушлив. Душна визба."},{"word":"души","type":"несв.","description":"Прави пречки, го спречува дишењето; задушува. Астмата го душеше старецот. Нешто го души во грлото."},{"word":"души","type":"несв.","description":"За животно (обично пес) – мириса нешто. Шарениот коњ ги душеше своите нови пријатели. Мачката душеше околу бунарот."},{"word":"душка","type":"несв.","description":"Со куси, брзи движења души, мириса, бара нешто; души2. Кучето душка по трагата на бегалецот. Говедата ја душкаа тревата."},{"word":"душкало","type":"ср.","description":"Лице што душка; Тие се покажаа како добри душкала."},{"word":"душман","type":"м.","description":"Противник, непријател. Падна во рацете на душманот. Тие беа смртни душмани. Твојот пријател е мој душман."},{"word":"душманлак","type":"м.","description":"Големо непријателство, омраза. Да го заборавиме нашиот душманлак и да почнеме одново."},{"word":"душник","type":"м.","description":"Дел од органите за дишење во форма на 'рскавична цевка која започнува од гркланот и продолжува до белите дробови. Му го стискаше душникот. Ме дразнеше во душникот."},{"word":"душовадник","type":"м.","description":"Лице што мачи, што измачува некого; крвопиец. Арамиите се душовадници."},{"word":"душогрижник","type":"м.","description":"(арх.) Свештеник, поп. Селаните се загрижија да не останат без свој душогрижник."},{"word":"душогубен","type":"прид.","description":"Што е погубен, смртоносен. Душогубен бол. Душогубна борба."},{"word":"душогубник","type":"м.","description":"Лице што убива. Душогубниците бараа нова жртва."},{"word":"е","type":"глас","description":"Една од петте самогласки во македонскиот јазик; самогласка од преден ред."},{"word":"е","type":"изв.","description":"За чудење и за негодување. Е, па тоа не може така! Е, сега и ти претеруваш со некои работи! Е, голема работа си завршила!"},{"word":"е","type":"несв.","description":"Постои, го има; се наоѓа, престојува некаде. Тој е уште таму. Автомобилот е во гаражата. Нашата делегација беше во Тајван."},{"word":"ебонит","type":"м.","description":"Пластична маса, тврда гума што се добива со вулканизација на каучук. Неколку видови ебонити беа претставени на нивната изложба како експонати."},{"word":"евакуација","type":"ж.","description":"Преселување, пренесување луѓе, материјални добра и сл. од едно место на друго во определени несоодветни услови за живот предизвикани од војна или од природни непогоди. Дури по евакуацијата мајка се сети дека ја заборавила својата невестинска низа алтани."},{"word":"евакуационен","type":"прид.","description":"Што се однесува на евакуација. Евакуациона зона. Евакуациони планови."},{"word":"евакуира","type":"св. и несв.","description":"Пресели, преселува, пренесе, пренесува луѓе и други работи од местото што се напушта на друго место. Екипите ги евакуираа жените и децата од градот во околните села. Печатарските работници ги евакуираа машините."},{"word":"евала","type":"изв.","description":"Браво, благодарам. Евала, дојдовте и вие во мојот дом."},{"word":"евангелие","type":"ср.","description":"Името на четирите библиски книги од Новиот завет, напишани од апостолите: Матеј, Марко, Лука и Јован. Првото евангелие е според Матеј, еден од учениците на Исус Христос."},{"word":"евангелист","type":"м.","description":"Еден од четворицата пишувачи на евангелијата. Матеј, Марко, Јован и Лука се четворицата евангелисти."},{"word":"евангелистар","type":"м.","description":"Книга, зборник што содржи евангелија. Ист текст има и во Евангелистарот од Сава."},{"word":"еве","type":"прид.","description":"За посочување и за истакнување на предмети, појави и настани во непосредна близина. Еве, легни овде за две-три минути. Еве сум веќе на полпат од животот, а како да сум веќе во третиот период од животот. Еве, седми ден е веќе како воловите мукаат во плевната. Еве го детево што го баравте. евентуален, евентуалниот Можен, потенцијален, веројатен. Евентуалниот напад би ги загрозил сите."},{"word":"евентуално","type":"мод.","description":"Можеби. Тој ќе се врати за пет, евентуално за десет минути."},{"word":"евергрин","type":"м.","description":"Мелодии со трајни вредности што не губат од својата актуелност и слушаност. Тоа се песни што не се забораваат, вистински евергрини."},{"word":"евзалија","type":"ж.","description":"немен. по род. прид. Што е со каписли."},{"word":"евзон","type":"м.","description":"Грчки војник, припадник на лесната пешадија. Евзоните стоеја здрвени на подножјето на Акропол, сега веќе како украс."},{"word":"евидентен","type":"прид.","description":"Очигледен, лесно видлив и забележлив. Евидентен факт. Евидентна појава. Тие резултати се евидентни во нашата практика."},{"word":"евидентира","type":"св. и несв.","description":"Запише, запишува, внесе, внесува во книга за евиденција. Уште на пријавницата ги евидентираа болните."},{"word":"евидентичар","type":"м.","description":"Лице што води евиденција. Тој имаше завршено курс за евидентичари."},{"word":"евиденција","type":"ж.","description":"Забележување, воведување во книги, правење попис на тоа што се случува, што се работи. За сè се води точна евиденција."},{"word":"евкалиптус","type":"м.","description":"Високо дрво што расте во тропските краеви, со миризливи лисја, од кои се добива етерично масло."},{"word":"евла","type":"ж.","description":"Вид листопадно дрво ; Alnus. Низ воздухот се ширеше миризбата на евлата. Котлината беше обрасната со евла и со повит од сите страни. Дивите евли се вееја на ветрот."},{"word":"евлак","type":"м.","description":"Шума со евла, со тенки зелени дрвца. Од евлакот затопоти и дотрча уште еден коњ."},{"word":"евлов","type":"прид.","description":"Што се однесува на евла. Крај Вардар растеа евлови дрвја. На ветрот се нишаа евловите гранки."},{"word":"евловина","type":"ж.","description":"Шума со насади од евла. Птиците бегаа и се засолнуваа во оголената евловина."},{"word":"евловица","type":"ж.","description":"Вид ракија, алкохол во кој е ставено евлово гранче. Тој донесе едно шише евловица."},{"word":"евнух","type":"м.","description":"Кастриран маж, обично чувар на харем. Тој беше евнух кај каданите во харемот."},{"word":"евокативен","type":"прид.","description":"Предизвикувачки, возбудлив. Неговата појава е евокативна и полна со асоцијации за наредниот настап. Се појавуваат неколку лирски слики со исклучителна евокативна моќ."},{"word":"евокација","type":"ж.","description":"Потсетување преку сеќавање за некого или за нешто; оживување спомени. Неговото раскажување беше евокација за младоста."},{"word":"еволуира","type":"св. и несв.","description":"Се развие, се развива од пониско кон повисоко, премине, преминува од една во друга состојба. Организмите постојано еволуираат."},{"word":"еволутивен","type":"прид.","description":"Развоен, со тенденција за премин од пониско кон повисоко, од попросто кон посложено. Еволутивен период. Еволутивен процес. Еволутивни закономерности."},{"word":"еволуција","type":"ж.","description":"Постепен премин од една состојба во друга, развиток. Еволуција на растителниот свет."},{"word":"еволуционизам","type":"м.","description":"Теорија за постапен развиток, поглед на светот чијшто основен принцип е развојноста. Во почетокот еволуционизмот немаше многу претставници."},{"word":"еволуционист","type":"м.","description":"Приврзаник на еволуционизмот. Бројот на еволуционистите се зголемуваше."},{"word":"евоцира","type":"св. и несв.","description":"Оживува спомени, сеќавања. Тие евоцираа спомени од младоста."},{"word":"Евреин","type":"м.","description":"Припадник на народ со потекло од денешен Израел."},{"word":"евристика","type":"ж.","description":"Метод на истражување кога се бара вистината преку прашања, се истражува со поставување прашања. Евристиката е употребена како метод при истражувањето, но се употребени и други методологии."},{"word":"евро","type":"ср.","description":"Парична единица во Европската Унија."},{"word":"евро-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки со значење европски (евроазиски, евроинтеграции)."},{"word":"Евроазија","type":"ж.","description":"Заедничко име за двата континента Европа и Азија."},{"word":"Европа","type":"ж.","description":"Континент."},{"word":"европеизам","type":"м.","description":"Збор или израз што се употребува во поголем број европски јазици."},{"word":"европеизација","type":"ж.","description":"Прифаќање на европската култура и на европскиот начин на живот. Европеизацијата на Балканот е подолг процес."},{"word":"европеизира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави некој или нешто да добие обележја на европската култура. Тие ја европеизираа малата колонија."},{"word":"европоцентризам","type":"зам.","description":"Свртување кон европската традиција, издигнување и третирање на европската над другите култури. Европоцентризмот најде свој одблесок и во литературата. Модните движења бележат своеивиден европоцентри"},{"word":"евтаназија","type":"ж.","description":"Постапка при која со помош на лекарства се предизвикува лесна и безболна смрт на болен од неизлечива болест. Евтаназијата сè уште не е дозволена законски."},{"word":"евтин","type":"прид.","description":"Што има ниска цена; скап. Во продавницата имаше евтини дреболии."},{"word":"евтинија","type":"ж.","description":"Состојба на ниски цени на стоките; Евтинијата на басмите нè натера да купуваме без мерка."},{"word":"евтинџија","type":"м.","description":"Продавач што продава евтино, поевтино од другите. Тој си беше евтинџија, во неговото дуќанче сè беше поевтино."},{"word":"ега","type":"чест.","description":"чест. Да би! Камо среќа. Стани Павле, ега жив да не станеш. Лажи сестро, ега го излажеш."},{"word":"еге","type":"ср.","description":"Рачна алатка со назабена површина што служи за обработка на дрвени, на метални и на сл. површини со која се симнува горниот слој од површината, турпија. Дрвото се обработува со метални егиња."},{"word":"Егејска Македонија","type":"ж.","description":"Дел од областа Македонија во состав на денешна Грција."},{"word":"Егејско Море","type":"ср.","description":"Море меѓу Грција и Турција."},{"word":"егзактен","type":"прид.","description":"Точен, вистинит, веродостоен, со можност за научна потврда преку примери. Егзактни науки. Егзактни примери. Егзактни и сигурни научни резултати."},{"word":"егзалтација","type":"ж.","description":"Занес, возвишеност. Тој ја возвиши до егзалтација силата на народот. Необичното и новото беа повод за егзалтација."},{"word":"егзалтира","type":"св. и несв.","description":"Предизвика, предизвикува егзалтација. Неговите настапи секогаш ги егзалтираа слушателите."},{"word":"егзалтиран","type":"прид.","description":"Силно возбуден, занесен; обземен од силни чувства. Егзалтирани нежности. Егзалтирани љубители на нашето народно поетско богатство."},{"word":"егзарх","type":"м.","description":"Поглавар на самостојна православна црква или на определена црковна област; митрополит, застапник на патријархот."},{"word":"егзархија","type":"ж.","description":"Самостојна православна христијанска црква на чело со егзарх."},{"word":"егзархист","type":"м.","description":"Приврзаник на дејствувањето на Бугарската егзархија во Македонија. Македонското словенско население било разделено по цркви и вери, имало: егзархисти, патријаршисти, протестанти, унијати, дури и муслимани. Во борбите се вклучила и таа бидејќи била егзархистка, една од ретките жени што учествувале во востанието."},{"word":"егзекутива","type":"ж.","description":"Извршна власт."},{"word":"егзекутивен","type":"прид.","description":"Извршен. Егзекутивна власт. Егзекутивна постапка."},{"word":"егзекутира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, извршува смртна пресуда. Во раните утрински часови го егзекутираа на плоштадот. Владата нареди да ги егзекутираат бунтовниците."},{"word":"егзекутор","type":"м.","description":"Извршител на смртна казна, џелат. Егзекуторот беше покриен со црна ќулавка. Егзекуторите останаа непознати за нас."},{"word":"егзекуција","type":"ж.","description":"Извршување смртна пресуда. Егзекуцијата беше извршена наредната недела пред мал број присутни. Пред егзекуцијата осудениот изјави дека е среќен бидејќи завршува неговата земна агонија."},{"word":"егзема","type":"ж.","description":"Заболување на кожата проследено со црвенило и со ситни гнојни меурчиња и најчесто со јадеж. Рацете му беа фатени од долготрајни егземи, кои ја нарушуваа естетиката."},{"word":"егземплар","type":"м.","description":"Примерок. Тоа е убав егземплар на нашата стара градска архитектура. Има мал број егземплари од ова дело."},{"word":"егземпларен","type":"прид.","description":"Што служи како пример."},{"word":"егземплификација","type":"ж.","description":"Прикажување преку примери, нагледно прикажување. Егзеплификацијата на неговите ставови не беше потребна. На овие толкувања им е потребна соодветна егземплификација."},{"word":"егзерцир","type":"м.","description":"Групно изведување на воени вежби. На полигонот беше изведен егзерцир."},{"word":"егзерцира","type":"несв.","description":"Врши воена обука, обучува војници низ вежби. Дел од војниците егзерцираа."},{"word":"егзибиција","type":"ж.","description":"Јавна претстава, јавно прикажување, обично на спортски или на други вештини. Неговата егзибиција беше настан на годината."},{"word":"егзибиционизам","type":"м.","description":"Склоност за јавно истакнување и претставување. Таа со својот танц прикажуваше еден вид егзибиционизам зашто сетилно ја победуваше страмежливоста."},{"word":"егзибиционист","type":"м.","description":"Тој што е склон кон егзибиционизам."},{"word":"егзил","type":"м.","description":"Присилно прогонство од родниот крај. Тука е опишана трагиката на егзилот што го доживува нашиот народ."},{"word":"егзистентен","type":"прид.","description":"Суштествен, основен за опстанокот и за постоењето на некого или на нешто. Митскиот призвук е егзистентен, а со тоа реконструкцијата станува невозможна. Во делото се јавува модерен егзистентен немир."},{"word":"егзистенција","type":"ж.","description":"Опстанок, постоење, суштествување. Човечката егзистенција е загрозена од многу фактори."},{"word":"егзистенцијален","type":"прид.","description":"Што се однесува на егзистенција, што е во врска со егзистенција. Егзистенцијални прашања. Таа има егзистенцијални проблеми."},{"word":"егзистенцијализам","type":"м.","description":"Филозофско учење што го поставува прашањето на опстанокот како центар на истражувањето. Во егзистенцијализмот се поаѓа од реални аргументи кога се тврди дека човекот живее во еден свет, кој се отуѓува од својот корен и од својата мисла."},{"word":"егзистенцијалист","type":"м.","description":"Приврзаник на егзистенцијализмот. Егзистенцијалистите до најголема мера ја избришаа границата меѓу филозофијата и уметноста."},{"word":"егзистира","type":"несв.","description":"Опстојува, постои, суштествува. Овие растенија егзистираат само на Балканскиот Полуостров. Тој егзистира само од социјалната помош што му ја даваат секој месец. Овде егзистираат инсекти од разни видови."},{"word":"егзодус","type":"м.","description":"Напуштање од живеалиштето поради тешки услови; принудно раселување и истапување од некоја поголема заедница. Темата на егзодусот е присутна во македонската литература. Егзодусот на Евреите е нешто што не може да се заборави."},{"word":"егзотика","type":"ж.","description":"Тоа што е непознато, туѓо, чудесно; обележја, својства на далечните земји, на другите цивилизации. Во тој настан немаше никаква егзотика, сè беше сосема случајно."},{"word":"егзотичен","type":"прид.","description":"Необичен, чуден, возбудлив; што се однесува на егзотика. Тој патува до егзотични места барем еднаш годишно."},{"word":"Египет","type":"м.","description":"Држава во Африка."},{"word":"еглендисува","type":"несв.","description":"Разговара, муабети; се разонодува."},{"word":"егленџе","type":"ср.","description":"Слободен разговор, муабетење; забава, разонода."},{"word":"его","type":"ср.","description":"Сето тоа што ја прави мојата личност, моето – јас; самосвест за себе. Според Фројд, еден од трите дела на човечката психа (покрај ид и суперего). Тој имаше многу силно его."},{"word":"егоизам","type":"м.","description":"Себичност, саможивост; поставување на своите интереси над сите други. Кај нив се разви егоизам и љубомора."},{"word":"егоист","type":"зам.","description":"Саможивник, себичен човек; Поголем егоист од него не сум сретнал во животот. Доволно е да се биде егоист и да се заборави татковината."},{"word":"егоистичен","type":"прид.","description":"Што има особини на егоист; себичен, саможив. Постапно се развиваше во егоистичен монструм. На крајот остана само егоистичната стара девојка, сепак презадоволна со себе."},{"word":"егоистички","type":"прил.","description":"Себично, саможиво. Размислуваше егоистички."},{"word":"егоцентризам","type":"м.","description":"Силно изразен егоизам, при што на преден план се ставаат сопствените интереси и сопствената личност."},{"word":"егоцентричен","type":"прид.","description":"Што се одликува со егоцентризам, што е насочен кон своето его. Беше повлечен од егоцентрична грижа да се остане подалеку од настаните."},{"word":"едвај","type":"прил.","description":"Со краен напор, со мака, со голем труд; речиси со полно исцрпување, истрошување. Одвај дојдовме до мостот. Едвај ја отвори вратата. Едвај го отплати долгот. Едвај ми стигнаа пари да платам."},{"word":"еделвајс","type":"ж.","description":"Многугодишно планинско растение што расте на високи карпести предели со зелени лисје и бели ѕвездести цветови; рунолист. Leontopodium. Еделвајсот расте речиси од самите карпи."},{"word":"едем","type":"м.","description":"Според Библијата – градина, рај на Земјата, рај."},{"word":"едем","type":"м.","description":"Оток, поткожен подлив од насобрана течност во поткожното ткиво на човек или на животно."},{"word":"еден","type":"бр.","description":"Најмал основен број за определена бројност, кој се бележи со бројката Еден денар. Една книга. Еден литар. Еден ден работа. Еден час."},{"word":"едепсаз","type":"м.","description":"Бесрамник, безобразник."},{"word":"едикојси","type":"зам.","description":"Некојси."},{"word":"едикт","type":"м.","description":"Наредба, закон, указ, објава."},{"word":"единаесет","type":"бр.","description":"Основен број за определена бројност, кој се бележи со бројката 11."},{"word":"единаесетгодишен","type":"прид.","description":"Што има единаесет години."},{"word":"единаесетка","type":"ж.","description":"Тој или таа што е означено со бројката 11 (играч во спортска игра, натпреварувач, превозно средство, просторија и др.)"},{"word":"единаесетмина","type":"бр.","description":"Група од единаесет лица од машки пол или во мешан состав."},{"word":"единаесетти","type":"бр.","description":"Бројна придавка од единаесет. а) Во состав со именка означува дека тоа што е означено со именката е единаесетто по ред. б) Во состав со име на месец означува датум. в) Во исказ без името на месецот означува ден во актуелниот месец за кој станува збор во исказот – Ќе се видиме на единаесетти."},{"word":"единак","type":"м.","description":"единец_1"},{"word":"единаче","type":"ср.","description":"Единствено дете. Чедо единаче."},{"word":"единачка","type":"ж.","description":"Селска запрежна кола со две тркала."},{"word":"Единбург","type":"м.","description":"Град во Шкотска, Велика Британија."},{"word":"единец","type":"м.","description":"Единствен син на родителите."},{"word":"единица","type":"ж.","description":"Бројка со која се бележи природниот број еден."},{"word":"единичен","type":"прид.","description":"Одделен, индивидуален, изолиран, единствен, само по еден примерок. Единичен случај. Единичен пример."},{"word":"единка","type":"ж.","description":"Индивидуа, едно лице."},{"word":"единствен","type":"прид.","description":"Само еден, само тој. Јас не сум единствен на светов. Пчелите се единствени што произведуваат мед."},{"word":"единствено","type":"сврз.","description":"Само што, освен што. Сите предмети во станот се убаво наредени, единствено масичето јас би го ставила до прозорецот."},{"word":"единство","type":"ср.","description":"Обединетост, здруженост, согласност. Треба да се чува единството на народот. Нив ги обединуваше единството на сфаќањата."},{"word":"единче","type":"ср.","description":"Единствено дете. Ти си единче на мама."},{"word":"едиција","type":"ж.","description":"Издание."},{"word":"еднаков","type":"прид.","description":"Што не се разликува од некој друг; ист, идентичен."},{"word":"едначи","type":"несв.","description":"Прави некого или нешто да биде еднаков или еднаква со друг;"},{"word":"еднаш","type":"прил.","description":"Еден пат, еднократно. Само еднаш му се случи."},{"word":"еднина","type":"ж.","description":"Граматичка форма на зборот за означување единичност наспрема множество;"},{"word":"еднипати","type":"прил.","description":"Понекогаш, понекојпат. Еднипати детето подоцна доаѓа."},{"word":"едничок","type":"прид.","description":"Само еден, единствен."},{"word":"едно","type":"прил.","description":"Исто. И луѓето се сите едно, и трудот им е ист на сите."},{"word":"едно-","type":"претс.","description":"Како прв дел во сложенки со значење:"},{"word":"еднобоен","type":"прид.","description":"Обоен само со една боја."},{"word":"еднобожец","type":"м.","description":"Тој што верува во еден бог; монотеист."},{"word":"еднобоштво","type":"зам.","description":"Верување во еден бог, монотеи"},{"word":"едновалентен","type":"прид.","description":"Што содржи само една валенција."},{"word":"едновековен","type":"прид.","description":"Што трае еден век."},{"word":"едноверен","type":"прид.","description":"Што има една вера."},{"word":"едноверец","type":"м.","description":"Тој што има една вера.2.Тој што има иста вера со некој друг."},{"word":"едновечерен","type":"прид.","description":"Што трае една вечер, што се случува во една вечер."},{"word":"едновремен","type":"прид.","description":"Што се случува во исто време со нешто друго; истовремен."},{"word":"едноврсен","type":"прид.","description":"Што е на исти години, што има иста возраст со некој друг."},{"word":"едногласен","type":"прид.","description":"(муз.) Пеење во еден глас без разлика дали пее поедиец или група. Едногласно пеење, едногласни инструменти."},{"word":"едногодишен","type":"прид.","description":"Што има една година, што е на возраст од една година, што трае една година."},{"word":"едногрб","type":"прид.","description":"Животно со една грпка. Едногрба камила."},{"word":"еднодневен","type":"прид.","description":"Што трае само еден ден. Еднодневна средба. Еднодневен излет."},{"word":"еднодничење","type":"ср.","description":"Вид пост со јадење еднаш дневно."},{"word":"еднодничи","type":"несв.","description":"Пости јадејќи еднаш дневно. еднододруго прил. Во непосредна близина, еден покрај друг, еден до друг. Децата спијат стиснати еднододруго."},{"word":"еднодомен","type":"прид.","description":"(бот.) Растение што е со цветови од двата пола. Домашната лоза е еднодомно растение со хермафродитни цветови."},{"word":"еднодруго","type":"ср.","description":"Разни работи. Си збирал, се вели, еднодруго, сè."},{"word":"еднодушен","type":"прид.","description":"Што покажува висок степен на слога; едногласен, согласен. Еднодушна порака. Еднодушна оцена."},{"word":"едноженец","type":"м.","description":"Тој што има, што е оженет со само една жена."},{"word":"едноженство","type":"ср.","description":"Брак со една жена; моногамија."},{"word":"еднозаб","type":"прид.","description":"Што има само еден заб."},{"word":"еднозадруго","type":"прил.","description":"Едно по друго, нешто се случува во краток интервал со повторување или непрекинато. Еднозадруго затрештија громови."},{"word":"едноземец","type":"м.","description":"Човек од иста земја со некој друг, земјак."},{"word":"еднозначен","type":"прид.","description":"Што има само едно значење. Еднозначен збор."},{"word":"едноимен","type":"прид.","description":"Што има исто име како некој друг, истоимен."},{"word":"едноименик","type":"м.","description":"Тој што има исто име со некој друг"},{"word":"еднојазичен","type":"прид.","description":"Што се служи со само еден јазик."},{"word":"еднојајчен","type":"прид.","description":"Што се создадени, потекнуваат од една јајце-клетка. Еднојајчени близнаци."},{"word":"еднокатен","type":"прид.","description":"Што има само еден кат. Еднокатна куќа."},{"word":"еднокатница","type":"ж.","description":"Куќа со еден кат."},{"word":"едноклеточен","type":"прид.","description":"Што содржи само една клетка. Едноклеточни организми."},{"word":"еднокомпонентен","type":"прид.","description":"Составен од само една компонента, што има само една компонента."},{"word":"еднокопитар","type":"м.","description":"Животно со целосно, неразделено копито (коњ, магаре и сл.)"},{"word":"еднокопитен","type":"прид.","description":"Што има копито од еден дел, што им припаѓа на еднокопитарите. Еднокопитно животно."},{"word":"еднокрак","type":"прид.","description":"Геометриска слика со еден крак."},{"word":"еднократен","type":"прид.","description":"Што се случува само еднаш, во еден временски интервал или што е направен еднаш, во еден интервал. Еднократно работно време. Еднократна посета. Еднократно дејство."},{"word":"еднокрвен","type":"прид.","description":"Што има иста крв со некој друг, припадник на ист народ, сонародник. Еднокрвни браќа."},{"word":"еднокрилен","type":"прид.","description":"Врата или прозорец од само едно крило. Еднокрилна врата. Еднокрилен прозорец."},{"word":"еднокрилец","type":"м.","description":"Авион со еден пар крила, со по едно крило од двете страни; моноплан."},{"word":"еднолик","type":"прид.","description":"Што има еднаков, ист лик, изглед со некој друг. Три моми еднолики."},{"word":"еднолиниски","type":"прид.","description":"Што следи само една линија, едностран."},{"word":"еднолитарски","type":"прид.","description":"Што собира еден литар."},{"word":"едноличен","type":"прид.","description":"Со само еден лик, здодевен, монотон, неразновиден. Едноличен глас. Едноличен пејзаж. Еднолична сказна. Еднолична храна. Еднолични разговори."},{"word":"едномесечен","type":"прид.","description":"Што трае или што има еден месец. Едномесечно бебе."},{"word":"едноминутен","type":"прид.","description":"Што трае една минута. Едноминутно молчење."},{"word":"едномисленик","type":"м.","description":"Што мисли, што размислува исто како некој друг; истомисленик."},{"word":"едномисленост","type":"ж.","description":"Еднаков начин на мислење со некој друг; истомисленост."},{"word":"едномоторен","type":"прид.","description":"Превозно средство што има само еден мотор. Едномоторен авион."},{"word":"еднонадруго","type":"прил.","description":"Едно врз друго, едно преку друго, без ред. Ги нафрла еднонадруго."},{"word":"еднонасочен","type":"прид.","description":"Што има само една насока. Еднонасочен пат. Еднонасочна улица. Еднонасочно движење."},{"word":"еднонеделен","type":"прид.","description":"Што трае или што има само една недела."},{"word":"едноног","type":"прид.","description":"Што има само една нога. Едноног инвалид."},{"word":"еднообразен","type":"прид.","description":"Едноличен, постојано ист. Еднообразни вежби. Еднообразна програма."},{"word":"едноок","type":"прид.","description":"Што има само едно око."},{"word":"еднопартиски","type":"прид.","description":"Што има само една партија. Еднопартиски систем. Еднопартиско управување."},{"word":"едноплеменик","type":"м.","description":"Припадник на исто племе."},{"word":"едноподруго","type":"прил.","description":"Во низа или редослед едно по друго, непрекинато. Три ноќи едноподруго."},{"word":"еднопрежен","type":"прид.","description":"За запрежна кола – што е со едно впрегнато животно."},{"word":"еднорак","type":"прид.","description":"Што има само една рака."},{"word":"еднореден","type":"прид.","description":"Во изразот – еднореден костум – што се закопчува со само еден ред копчиња."},{"word":"еднорог","type":"прид.","description":"Што има еден рог."},{"word":"еднороден","type":"прид.","description":"Од еден и ист род, истороден, од ист вид."},{"word":"едносед","type":"м.","description":"Што има само едно седиште, што е наменет за само едно лице."},{"word":"едноселец","type":"м.","description":"Тој што е од исто село со некој друг."},{"word":"еднослоен","type":"прид.","description":"Што е составен од еден слој, што има само еден слој."},{"word":"едносложен","type":"прид.","description":"Што има само еден слог."},{"word":"еднособен","type":"прид.","description":"Што има само една соба. Еднособен стан."},{"word":"едноставен","type":"прид.","description":"Прост, што не е сложен по состав, по изработка и сл. Едноставен мебел. Едноставен механизам."},{"word":"едностоен","type":"прид.","description":"Постојан, непрекинат. Едностојна борба. Едностојни црцорења."},{"word":"едностран","type":"прид.","description":"Што се однесува само на една страна, што е разгледан, разработен само од една страна. Едностран пристап. Еднострано решение. Еднострани заклучоци."},{"word":"еднострун","type":"прид.","description":"Музички инструмент со една струна, со една жица."},{"word":"еднотипен","type":"прид.","description":"Што е од ист тип со нешто друго."},{"word":"еднотомен","type":"прид.","description":"Што е издаден, испечатен во еден том, во една книга. Еднотомен речник."},{"word":"еднотомник","type":"м.","description":"Издание, книга, зборник издаден во еден том."},{"word":"едноумие","type":"ср.","description":"Едностран, ограничен начин на мислење, подреден на една идеологија, на еден поглед на светот, без слобода за проток на различни погледи и идеи."},{"word":"еднофазен","type":"прид.","description":"Што се извршува во една фаза. Нашата работа ќе биде еднофазна."},{"word":"едноцевен","type":"прид.","description":"Што има една цевка. Едноцевна пушка."},{"word":"едноцевка","type":"ж.","description":"Пушка со една цевка."},{"word":"едночасовен","type":"прид.","description":"Што трае еден час. Едночасовна програма."},{"word":"едночинка","type":"ж.","description":"Драмска творба или театрска претстава во еден чин, во еден акт."},{"word":"едночлен","type":"прид.","description":"Што содржи само еден член, еден дел од поголема целина. Едночлен израз. Едночлени имиња. Едночлени единици."},{"word":"едночудо","type":"прил.","description":"Многу, полно, во големо количество. Едночудо народ. Едночудо нарачки. Едночудо луѓе"},{"word":"едреник","type":"м.","description":"Вид брод што плови со помош на едра."},{"word":"едренце","type":"ср.","description":"Мало едро."},{"word":"едрење","type":"ср.","description":"Пловење со помош на едра."},{"word":"едри","type":"несв.","description":"Се движи, плови со помош на едра."},{"word":"едрилица","type":"ж.","description":"Пловен објект како поголем чамец што се движи, плови со едра, главно во спортски цели."},{"word":"едриличар","type":"м.","description":"Човек што управува со едрилица."},{"word":"едро","type":"ср.","description":"Вид јако платно со различна големина и форма во кое, кога е распнато, дува ветерот и го движи бродот (едреникот) или едрилицата под 1."},{"word":"едукативен","type":"прид.","description":"Образовен."},{"word":"едукација","type":"ж.","description":"Образование."},{"word":"еж","type":"м.","description":"(зоол.) Мало животно од редот на цицачите, со боцки, игли по грбот; Erinaceus europaeus."},{"word":"ежав","type":"прид.","description":"Наежен, накострешен, вознемирен."},{"word":"ежи се","type":"несв.","description":"За животно – е во состојба на надразнување така што влакната, пердувите му се креваат нагоре како боцките на еж."},{"word":"ежов","type":"прид.","description":"Што му припаѓа, што се однесува на еж 1"},{"word":"езгија","type":"ж.","description":"Импровизирана мелодиоја при свирење според моменталното расположение."},{"word":"езеро","type":"ср.","description":"Природна или вештачка долина, длабнатина, затворена со брегови, исполнета со вода. Планинско езеро. Вештачко езеро."},{"word":"езотерија","type":"ж.","description":"Миситчно знаење што им го предавале античките филозофи на мал број ученици, како тајна."},{"word":"езотеричен","type":"прид.","description":"Таен, скришен, наменет за избран, затворен круг луѓе."},{"word":"езуит","type":"м.","description":"Припадник на католички монашки ред што се борел против реформацијата, со сите дозволени и недозволени средства."},{"word":"еј!","type":"изв.","description":"(разг.) За повикување. Еј, слушај! Еј ти, дојди ваму!"},{"word":"ек","type":"м.","description":"Звук што се слуша, што се шири; Бучен ек. Далечен ек."},{"word":"Еквадор","type":"м.","description":"Држава во Јужна Америка."},{"word":"екватор","type":"м.","description":"Замислена кружна линија што минува на еднакво растојание од половите на Земјината топка и ја дели на две полутопки."},{"word":"Екватор","type":"м.","description":"Напоредник што ја дели Земјината топка на две хемисфери."},{"word":"Екваторијална Гвинеја","type":"ж.","description":"Држава во Африка."},{"word":"екваторски","type":"прид.","description":"Што се однесува на екваторот, што е покрај екваторот, што има карактеристики на земјите крај екваторот. Екваторска зона. Екваторски земји. Екваторски горештини."},{"word":"еквивалент","type":"м.","description":"Тоа што е исто со нешто друго и може во целост да го замени."},{"word":"еквиваленција","type":"ж.","description":"Иста, еднаква вредност."},{"word":"еквидистанција","type":"ж.","description":"Исто растојание, иста оддалеченост."},{"word":"еквилибрист","type":"м.","description":"Акробат, циркуски артист што е вешт во одржување рамнотежа."},{"word":"еквилибристика","type":"ж.","description":"Акробатска вештина во одржување рамнотежа."},{"word":"еким","type":"м.","description":"Лекар."},{"word":"екипа","type":"ж.","description":"Група луѓе со исти работни или други задачи."},{"word":"екипаж","type":"м.","description":"Група луѓе, екипа што управува и одржува авион, брод, тенк итн."},{"word":"екипен","type":"прид.","description":"Што се прави во екипа или по, меѓу екипи. Екипна работа. Екипни натпревари."},{"word":"екипира","type":"св. и несв.","description":"Состави, пополни екипа."},{"word":"екипираност","type":"ж.","description":"Опременост со луѓе и/или со материјал."},{"word":"еклатантен","type":"прид.","description":"Очигледен, видлив, изразит."},{"word":"еклектизам","type":"м.","description":"Недоследно спојување и отсуство на полно единство во поврзувањето на ставови, идеи и начела одбрани и преземени од разни учења."},{"word":"еклектичар","type":"м.","description":"Тој што го прифаќа еклектизмот во својата работа."},{"word":"еклектичен","type":"прид.","description":"Што се однесува на еклекти"},{"word":"еклектички","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на еклектичар."},{"word":"еклер","type":"м.","description":"Вид колач од тесто во два дела со долгнавеста форма, исполнет со крем и со чоколадна глазура одозгора."},{"word":"екне","type":"св.","description":"Испушти ек, силен глас, звук. Екна глас. Екна труба. Екна смеа. Екнаа истрели."},{"word":"еко-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки со значење еколошки, што се однесува на животната средина (екомитинг, екозагадување)."},{"word":"еколог","type":"м.","description":"Лице што се занимава со проучување на животната средина, на екологија."},{"word":"екологија","type":"ж.","description":"Наука за заемните односи на организмите меѓусебно и во однос на нивната околина, на животната средина."},{"word":"екологист","type":"м.","description":"Член на движење за зачувување на здрава животна средина."},{"word":"економ","type":"м.","description":"Лице што раководи со нечиј имот или стопанство (приватно, манастирско, воено итн.)."},{"word":"економат","type":"м.","description":"Служба за снабдување во некое претпријатие или установа."},{"word":"економизира","type":"несв.","description":"Штеди, работи економично."},{"word":"економија","type":"ж.","description":"(само едн.) Проучување на економиката."},{"word":"економика","type":"ж.","description":"Стопанскиот систем на општеството."},{"word":"економист","type":"м.","description":"Специјалист по економија."},{"word":"економисува","type":"несв.","description":"Штеди. Населението научи да економисува со водата."},{"word":"економичен","type":"прид.","description":"Што е штедлив, што умее да штеди."},{"word":"економски","type":"прид.","description":"Што се однесува на економија, на економика и на економ. Економско училиште. Економски факултет. Економски проблем. Економска состојба. Економска логика."},{"word":"екосистем","type":"м.","description":"Природно единство, целокупност на живите организми и неживата природа на определен, ограничен простор; Заемните односи меѓу живите суштества и нивната природна животна средина; еколошки систем."},{"word":"екот","type":"м.","description":"Звук произведен од нешто, кој се слуша на поголемо растојание; одек, одглас, ехо."},{"word":"екоти","type":"несв.","description":"Звучи силно и се слуша, се шири наоколу."},{"word":"екран","type":"м.","description":"Бело платно или друга бела површина врз која се врши проекција на филм или на слики, дијапозитиви и сл."},{"word":"екранизација","type":"ж.","description":"Снимање филм според некое литературно дело; екранизирање."},{"word":"екранизира","type":"св. и несв.","description":"Снима, сними филм според некое литературно дело."},{"word":"екс-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки со значење бивш: (ексминистер, експремиер)."},{"word":"екселенција","type":"ж.","description":"Превозвишеност, пресветлост; титулирање, обраќање кон висок дипломатски, државен или црковен претставник."},{"word":"ексик","type":"изв.","description":"Што е нецелосно, фалично. Ексик и пари, ексик и со."},{"word":"ексклузивен","type":"прид.","description":"Исклучителен, специјален, што е наменет, достапен само на ограничен број луѓе. Ексклузивна колекција. Екслузивна продавница."},{"word":"ексклузивец","type":"м.","description":"Специјален учесник, член, гостин, обично пејач што снима песни за некоја дискографска куќа."},{"word":"екскомуникација","type":"ж.","description":"Исклучување од црковната заедница, фрлање анатема."},{"word":"екскомуницира","type":"св. и несв.","description":"Исклучи, исклучува од црковна заедница, фрли, фрла анатема."},{"word":"екскурзија","type":"ж.","description":"Патување со туристичка, културна, стручна, научна или некаква друга цел."},{"word":"екскурзијант","type":"м.","description":"Учесник во екскурзија."},{"word":"екскурс","type":"м.","description":"Отстапување од главната тема со цел да се осветли некое споредно прашање при усно или при писмено искажување."},{"word":"експанзивен","type":"прид.","description":"Што се шири, што се распространува, што освојува."},{"word":"експанзија","type":"ж.","description":"Проширување, пораст, освојување."},{"word":"експанзионистички","type":"прид.","description":"Што се однесува на експанзија, што има својство на експанзија."},{"word":"експедира","type":"св. и несв.","description":"Испрати, испраќа, пратка или порака."},{"word":"експедитивен","type":"прид.","description":"Брз, исполнителен во вршењето на работите."},{"word":"експедитор","type":"м.","description":"Лице што се занимава со испраќање пошта или други пратки; испраќач."},{"word":"експедиција","type":"ж.","description":"Служба, оддел за испраќање пратки."},{"word":"експедиционен","type":"прид.","description":"Што има особини, цели или задачи на експедиција. Експедиционен одред. Експедиционен престој."},{"word":"експеримент","type":"м.","description":"Научен, школски или друг вид опит, оглед или проба со цел да се провери нешто или да се добие некаков резултат."},{"word":"експериментален","type":"прид.","description":"Што има особини, што се засновува на експеримент. Експериментален опис. Експериментален зафат. Експериментален фактор. Експериментална паралелка."},{"word":"експериментатор","type":"м.","description":"Лице што прави, што извршува експерименти."},{"word":"експериментира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, извршува, направи, прави експеримент."},{"word":"експерт","type":"м.","description":"Специјалист што дава заклучок, оцена или стручно мислење за определена проблематика или прашање од областа за која е компетентен."},{"word":"експертиза","type":"ж.","description":"Стручно разгледување на некој проблем од експерт за да се дојде до соодветен компетентен заклучок."},{"word":"експликативен","type":"прид.","description":"Што служи за објаснување, толкување, прикажување, излагање на нешто. Експликативен речник."},{"word":"експликација","type":"ж.","description":"Објаснување, толкување, излагање, прикажување."},{"word":"експлицира","type":"св. и несв.","description":"Објасни, објаснува, растолкува, толкува, изложи, излага, прикаже, прикажува со изнесување потребни податоци."},{"word":"експлицитен","type":"прид.","description":"Јасен, изразит, разбирлив, очигледен, протолкуван."},{"word":"експлоататор","type":"м.","description":"Лице што искористува туѓ труд за свои потреби и цели; искористувач."},{"word":"експлоатација","type":"ж.","description":"Искористување на луѓето, на нивниот труд."},{"word":"експлоатира","type":"св. и несв.","description":"Искористува, присвојува плодови на туѓ труд."},{"word":"експлодира","type":"св. и несв.","description":"Избувне, избувнува со силен звук и со распрскување на парчиња. Експлодира бомба."},{"word":"експлозив","type":"м.","description":"Материјал што има својство избувливо да експлодира; средство што предизвикува експлозија;"},{"word":"експлозивен","type":"прид.","description":"Што има својство да експлодира."},{"word":"експлозија","type":"ж.","description":"Избувнување, распрснување со силен звук и тресок."},{"word":"експозе","type":"ср.","description":"Кратко, обично усно излагање, извештај за определена проблематика."},{"word":"експозитура","type":"ж.","description":"Оддел, клон, филијала на некоја фирма."},{"word":"експозиција","type":"ж.","description":"Воведен дел во литературно или музичко дело што ги содржи мотивите кои понатаму се разработуваат."},{"word":"експонат","type":"м.","description":"Предмет што се изложува пред публика на некоја изложба, саем, во музеј и сл. или во излог на продавница; изложен предмет. Археолошки експонат. Музејски експонат."},{"word":"експонент","type":"м.","description":"Излагач, лице што излага некој предмет, експонат."},{"word":"експонира","type":"св. и несв.","description":"Изложи, изложува, прикаже, прикажува, истакне, истакнува некого или нешто."},{"word":"експонираност","type":"ж.","description":"Својство на тоа што е експонирано, изложеност, истакнување во јавноста."},{"word":"експорт","type":"м.","description":"Извоз на стока во странство."},{"word":"експортен","type":"прид.","description":"Извозен, што се однесува на извоз."},{"word":"експортира","type":"св. и несв.","description":"Извезе, извезува стока во странство."},{"word":"експрес","type":"м.","description":"Дејство, процес или нешто слично што се одвива, се извршува или се случува мошне брзо, итно, во најкраток можен рок."},{"word":"експресен","type":"прид.","description":"Што има својство на многу брзо одвивање, извршување, движење, подготвување итн. Експресен воз. Експресна пошта."},{"word":"експресивен","type":"прид.","description":"Изразит, сликовит, впечатлив, што изразува нешто многу силно, остава силен впечаток."},{"word":"експресија","type":"ж.","description":"Израз, изразност, силно изразување на чувства. Поетска експресија. Јазична експресија."},{"word":"експресионизам","type":"м.","description":"Правец во уметноста од почетокот на 20 век, кој го нагласува изразувањето на субјективните чувства и расположенија."},{"word":"експресионист","type":"м.","description":"Приврзаник, следбеник на експресионизмот како уметнички правец."},{"word":"експропријатор","type":"м.","description":"Лице што спроведува експропријација."},{"word":"експропријација","type":"ж.","description":"Принудно одземање на приватен имот од страна на државата."},{"word":"експроприра","type":"св. и несв.","description":"Врши експропријација, одзема приватен имот во полза на државата."},{"word":"екстаза","type":"ж.","description":"Занес, восхит, најголем степен на одушевување."},{"word":"екстазен","type":"прид.","description":"Што е во состојба на екстаза, што се однесува на екстаза."},{"word":"екстензивен","type":"прид.","description":"Опсежен, опширен, насочен кон зголемување на количеството, но не и кон подобрување на квалитетот."},{"word":"екстерен","type":"прид.","description":"Надворешен, што доаѓа однадвор, од друга средина, странски, туѓ."},{"word":"екстериер","type":"м.","description":"Надворешен изглед, надворешност."},{"word":"екстериторијален","type":"прид.","description":"Што се однесува на територија, која се иззема од законите на земјата во која се наоѓа бидејќи е на располагање на дипломатско претставништво на друга земја."},{"word":"екстра","type":"и.","description":"прид. Што е со највисок квалитет, одличен, извонреден. Екстра производ. Екстра класа."},{"word":"екстравагантен","type":"прид.","description":"Необичен, чуден, настран, што се облекува невооби-чаено, надвор од општоприфатените норми."},{"word":"екстраваганција","type":"ж.","description":"Необичност, претераност во нешто, настраност, лудост."},{"word":"екстрадира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, врши екстрадиција."},{"word":"екстрадиција","type":"ж.","description":"Правна постапка во која обвинет или осуден човек од една држава и со престој во друга држава ѝ се предава на првата држава за да биде суден или да ја издржи казната."},{"word":"екстракт","type":"м.","description":"Материја што е извлечена од животински или од растителни ткива."},{"word":"екстрактивен","type":"прид.","description":"Што се однесува на екстракт, што дава екстракт. Вина богати со екстрактивни материи."},{"word":"екстракција","type":"ж.","description":"Вадење, извлекување екстрат."},{"word":"екстрахира","type":"св. и несв.","description":"Извлече, извлекува, исцеди, исцедува екстракт од нешто."},{"word":"екстрем","type":"м.","description":"Крајност, крајна граница."},{"word":"екстремен","type":"прид.","description":"Краен, претеран, прекумерен."},{"word":"екстремизам","type":"м.","description":"Претераност, непопустливост, непомирливост во постапките и во однесувањето, крајност."},{"word":"екстремист","type":"м.","description":"Тој што е екестремен, што изразува екстремни ставови."},{"word":"екстремитет","type":"м.","description":"Рака, нога, крак, краен дел од телото."},{"word":"екстровертен","type":"прид.","description":"Што е насочен кон надворешниот свет, шта сака и бара друштво."},{"word":"ексхумација","type":"ж.","description":"Ископување труп од гроб за да се извршат дополнителни испитувања за различни потреби (судски, медицински и др.) или за да се пренесе во друг гроб."},{"word":"ексхумира","type":"св. и несв.","description":"Врши, изврши ексхумација."},{"word":"ексцентричен","type":"прид.","description":"Што нема ист заеднички центар; што се оддалечува од центарот."},{"word":"ексцес","type":"м.","description":"Истап, престап, отстапување од вообичаените норми на однесување."},{"word":"ексцесен","type":"прид.","description":"Што отстапува од вообичаените или од пропишаните законски норми на однесување, што има особини на испад или престап."},{"word":"ела","type":"ж.","description":"Зимзелено иглолисно дрво што расте по планини, често се сади по паркови, дворови итн.; Abies alba."},{"word":"ела","type":"изв.","description":"(само во форма на заповеден начин) Служи за повикување: Дојди, дојдете! Слушај, ела поваму!. Елате да видите!"},{"word":"елаборат","type":"м.","description":"Подробно разработен писмен приказ на некој проект, предмет и сл."},{"word":"елаборација","type":"ж.","description":"Изработка, обработка."},{"word":"елаборира","type":"св. и несв.","description":"Изработи, изработува, обработи, обработува."},{"word":"Елада","type":"ж.","description":"Древна област на Балканскиот Полуостров, населена од Елените."},{"word":"Ел Ајун","type":"м.","description":"Главен град на Западна Сахара."},{"word":"елак","type":"м.","description":"Место со многу ели, елова шума."},{"word":"елан","type":"м.","description":"Полет, занес. Работен елан. Културен елан. Борбен елан. Творечки елан."},{"word":"еластичен","type":"прид.","description":"Растеглив, што се враќа во првобитната форма по престанокот на дејството врз него."},{"word":"Елба","type":"ж.","description":"Италијански остров во Средоземното Море."},{"word":"Елба","type":"ж.","description":"Река во Средна Европа."},{"word":"Елбасан","type":"м.","description":"Град во Албанија."},{"word":"елбете","type":"мод.","description":"Сигурно, се разбира."},{"word":"Елдорадо","type":"ср.","description":"Измислено кралство во Јужна Америка, богато со злато."},{"word":"елеватор","type":"м.","description":"Вид дигалка, кран."},{"word":"елегантен","type":"прид.","description":"Што се одликува со елеганција."},{"word":"елеганција","type":"ж.","description":"Отменост, префинетост, вкус во облекувањето и однесувањето, во движењето."},{"word":"елегија","type":"ж.","description":"Лирска песна во која се изразуваат тажните чувства и расположенија на поетот."},{"word":"елегичен","type":"прид.","description":"Тажен, жалосен, болно чувствителен, наклонет кон тажно мечтаење."},{"word":"елек","type":"м.","description":"Вид кратка горна облека без ракави, плетена или од штоф, со копчиња напред или без копчиња, се носи врз кошула, а под сако."},{"word":"електорат","type":"м.","description":"Составот на избирачкото тело, сите избирачи земени како целина."},{"word":"електрана","type":"ж.","description":"Објект каде што се произведува електрична енергија. Атомска електрана."},{"word":"електризира","type":"св. и несв.","description":"Наполни, полни со електрицитет. Тој го електризира чешелот со триење од волнена крпа."},{"word":"електрика","type":"ж.","description":"Електрицитет, електрична струја. Во куќата поставија жица за електрика. Машините се завртија и водената сила ја претворија во електрика."},{"word":"електрификација","type":"ж.","description":"Изградба на објекти, постројки за производство и за пренос на електрична струја и воведување на електрични инсталации до непосредните потрошувачи на електрична енергија."},{"word":"електрифицира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, врши електрификација, воведе, воведува електрична енергија во употреба. Новата власт ги електрифицира планинските села."},{"word":"електрицитет","type":"м.","description":"Една од основните особини на материјата, обусловена од заемното дејство и од движењето на атомските честички, која се манифестира со низа електрични и магнетни појави. Позитивен електрицитет. Негативен електрицитет. Атмосферски електрицитет. Галвански електрицитет."},{"word":"електричар","type":"м.","description":"Лице што работи на поставување и на одржување на електрични апарати и на електрична мрежа."},{"word":"електричен","type":"прид.","description":"Што произведува електрична струја. Електрична централа."},{"word":"електро-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки со значење електричен или упатува на некаква поврзаност со електрицитет, со електрична енергија."},{"word":"електроанализа","type":"ж.","description":"Анализа со помош на електролиза."},{"word":"електрода","type":"ж.","description":"Електричен спроводник низ кој влегува или излегува електрицитет од електричен елемент."},{"word":"електродинамика","type":"ж.","description":"Дел од науката за електрицитетот што го проучува движењето и дејствувањето на електричната струја и појавите поврзани со неа."},{"word":"електроинженер","type":"м.","description":"Инженер во електротехничката струка."},{"word":"електроинсталатер","type":"м.","description":"Лице што врши инсталација на електрична мрежа, работник во електротехничката струка."},{"word":"електрокардиограм","type":"м.","description":"Графички приказ, снимка, како одделна постапка во медицината за истражување на работата на срцето, ЕКГ."},{"word":"електролиза","type":"ж.","description":"Разложување на течностите со помош на електрична енергија."},{"word":"електролит","type":"м.","description":"Материја, супстанција што може да се разложи со електролиза."},{"word":"електромагнет","type":"м.","description":"Направа од фермомагнетно јадро со намотка од електични спроводливи жици, која се користи за електромотори и други уреди."},{"word":"електромагнетен","type":"прид.","description":"Појава, процес или (обично) бран со магнетно својство предизвикано од влијанието на електрицитетот. Електромагнетни бранови (радиобранови, обична видлива светлина, ултравиолетова светлина, инфрацрвена светлина, рендгенски зраци, гама-зраци). Електромагнетна појава."},{"word":"електромагнетизам","type":"м.","description":"Однос меѓу електричните и магнетните појави."},{"word":"електромашински","type":"прид.","description":"Што е во заемен однос меѓу електрониката и машинството. Електромашинско одделение. Електромашински факултет. Електромашинска струка."},{"word":"електромотор","type":"м.","description":"Мотор што работи на електричен погон, машина преку која се претвора електричната енергија во механичка работа."},{"word":"електромоторен","type":"прид.","description":"Со својство постојано да ја одржува електричната енергија при движење. Електромоторна сила. Електромоторен погон."},{"word":"електрон","type":"м.","description":"Една од основните честички на материјата, носител на негативниот електрицитет што кружи околу позитивно наелектризираното јадро во атомот."},{"word":"електроника","type":"ж.","description":"Наука што се занимава со движењата на атомите во електричното и во магнетното поле и со практичната примена на тие процеси."},{"word":"електронски","type":"прид.","description":"Што има својство за практична примена на атомите и на процесите што се јавуваат во електромагнетните полиња. Електронска брава. Електронска машина. Електронски систем."},{"word":"електростопанство","type":"ср.","description":"Гранка од стопанството, која се занимава со искористување на природните извори на енергија за производство на електрична енергија, со пренос и со доведување на електричната енергија до потрошувачите."},{"word":"електротехника","type":"ж.","description":"Област од техниката во која се проучува примената и искористувањето на електричните и на магнетните појави во практични цели."},{"word":"електротехничар","type":"м.","description":"Лице што се занимава со електротехниката како со основна дејност, како професија."},{"word":"електрохемија","type":"ж.","description":"Дел од физичката хемија како научна дисциплина што го проучува заемното дејство на физиката и на хемијата врз електричните процеси."},{"word":"електроцентрала","type":"ж.","description":"Објект, постројка за производство на електрична енергија;"},{"word":"електрошок","type":"м.","description":"Шок предизвикан со електрична струја при лекување на некои психички заболувања."},{"word":"елем","type":"чест.","description":"Нели, значи. Криви, прави, нема некое значење, елем улици се."},{"word":"елемент","type":"м.","description":"(хем.) Материја што не може по хемиски пат да се разложи на поедноставни делови. Хемиски елементи."},{"word":"елементарен","type":"прид.","description":"Што е основен, појдовен, едноставен. Елементарни услови. Елементарни вежби. Елементарно познавање. Елементарни права."},{"word":"елемија","type":"ж.","description":"Направа од која се мота предено во клопчиња."},{"word":"елен","type":"м.","description":"Четириножно, тревопасно диво животно од родот копитари (преживари) со разгранети рогови кај мажјакот; Cervus elaphus. Европски елен. Азиски елен."},{"word":"елече","type":"ср.","description":"Дем од елек."},{"word":"ели","type":"сврз.","description":"Ели ме сакај, ели ме оставај. Ел е машко, ели е женско."},{"word":"еликсир","type":"м.","description":"Најфин екстракт од некоја материја."},{"word":"елиминаторен","type":"прид.","description":"Што е наменет да врши избор преку елиминација; Елиминаторен натпревар. Оваа фестивалска вечер има елиминаторен карактер."},{"word":"елиминација","type":"ж.","description":"Отстранување, отфрлање, изделување. Немаше елиминација и сите екипи беа во финалето."},{"word":"елиминира","type":"св. и несв.","description":"Отстрани, отстранува, исклучи, исклучува. Не беше лесно да се елиминира противникот. Тој ја елиминира конкуренцијата."},{"word":"Елин","type":"м.","description":"Припадник на древен народ на Балканскиот Полуостров, познати и како Стари Грци."},{"word":"елинизација","type":"ж.","description":"Погрчување, насилно наметнување на нешто со грчко или старогрчко обележје."},{"word":"елинизира","type":"св. и несв.","description":"Погрчи, погрчува; со сила наметне нешто својствено на грчката култура."},{"word":"елинист","type":"м.","description":"Проучувач на грчките: култура, јазик, историја и литература."},{"word":"елинофил","type":"м.","description":"Почитувач, љубител, приврзаник на грчките: култура, јазик, историја, обичаи и сл."},{"word":"елинофилски","type":"прид.","description":"Што има нескриени симпатии и приврзаност кон сè што е грчко и старогрчко. Елинофилски размислувања. Елинофилски коментар."},{"word":"елинофилство","type":"ср.","description":"Почитување и прифаќање на грчката и старогрчката култура."},{"word":"елинофоб","type":"м.","description":"Страв, фобија кон тоа што е грчко и старогрчко."},{"word":"елински","type":"прид.","description":"Што има особеност на старогрчките: јазик, култура, историја и обичаи. Елинска култура. Елинска историја."},{"word":"елипса","type":"ж.","description":"(мат.) Затворена кружна линија со јајчест облик."},{"word":"елипсест","type":"прид.","description":"Со форма својствена на елипсата"},{"word":"елиса","type":"ж.","description":"Пропелер за движење на брод или на авион. Бродска елиса. Авионска елиса."},{"word":"елита","type":"ж.","description":"Избор од најдобрите луѓе, најугледниот дел од некое општество или од некоја заедница."},{"word":"елитен","type":"прид.","description":"Престижен, одбран, отмен што е со врвни квалитети."},{"word":"елитизам","type":"м.","description":"Стремеж за истакнување, за создавање елита; ставовите и однесувањето на елитата."},{"word":"елитистички","type":"прид.","description":"Што има својство на елити Елитистички став. Елитистички постапки."},{"word":"елка","type":"ж.","description":"Иглолисно зимзелено дрво со конусна круна; Abies alba."},{"word":"елмаз","type":"м.","description":"Скапоцен камен, дијамант."},{"word":"елов","type":"прид.","description":"Што е од ела, што се однесува на ела."},{"word":"еловина","type":"ж.","description":"Градежен материјал од ела."},{"word":"елоквентен","type":"прид.","description":"Што умее убаво да зборува, да се изразува."},{"word":"елоквенција","type":"ж.","description":"Речовитост, елоквентност."},{"word":"ем","type":"сврз.","description":"Составен, копулативен; и, притоа. Патот беше долг ем тежок."},{"word":"емајл","type":"ж.","description":"Смеса од разни метални оксиди, безбојни или обоени, со која се премачкуваат метални, глинени и стаклени предмети, за по печењето да се добие стаклест заштитен слој, што не пропушта вода."},{"word":"емајлира","type":"св. и несв.","description":"Премачка, премачкува со емајл."},{"word":"емајлиран","type":"прид.","description":"Обложен со емајл. Емајлирани садови. Емајлирани кади."},{"word":"еманципација","type":"ж.","description":"Осамостојување, ослободување од зависност, здобивање со основните човекови права."},{"word":"еманципира се","type":"св. и несв.","description":"Стане, станува рамноправен и независен, ослободувајќи се од некои ограничувања. По овие промени жените бргу се еманципираа."},{"word":"ембарго","type":"ср.","description":"Забрана на извоз или на увоз на стоки или на други вредности."},{"word":"ембрион","type":"м.","description":"Зачеток на човек или на животно во почетниот стадуим на развитокот."},{"word":"ембрионален","type":"прид.","description":"Што се однесува на ембрион, што е во фаза на ембрион. Ембрионален развиток."},{"word":"емигрант","type":"м.","description":"Тој што се наоѓа во емиграција."},{"word":"емиграција","type":"ж.","description":"Доброволно или принудно иселување од една земја во друга од различни причини (политички, економски и др.)."},{"word":"емигрира","type":"св. и несв.","description":"Се исели, се иселува, од својата земја во друга. Тој емигрира во Белгија уште пред десет години."},{"word":"еминентен","type":"прид.","description":"Угледен, истакнат, примерен. Еминентен претставник."},{"word":"еминенција","type":"ж.","description":"Угледност, истакнатост, возвишеност."},{"word":"емир","type":"м.","description":"Владетел во некои исламски земји."},{"word":"емират","type":"м.","description":"Област, држава, регион под власт на емир."},{"word":"емисар","type":"м.","description":"Лице што е испратено од некоја држава, партија и сл. кај некого (обично во друга земја) со посебна задача."},{"word":"емисија","type":"ж.","description":"Испуштање, испраќање светлинска, звучна, електрична енергија, електромагнетски бранови и сл. Емисија на гама-зраците."},{"word":"емисионен","type":"прид.","description":"Што е со намена да емитува. Емисиона банка."},{"word":"емитира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, извршува, исполни, исполнува емисија; емисија."},{"word":"емотивен","type":"прид.","description":"Чувствителен, подложен на емоции. Емотивна постапка. Емотивен човек."},{"word":"емоција","type":"ж.","description":"Душевна состојба на радост, љубов, гнев, страв итн.; чувство. Таа не може да ги контролира сопствените емоции. Внесе многу емоција во работата."},{"word":"емоционален","type":"прид.","description":"Својствен на емоција, предизвикан од емоција."},{"word":"емпиризам","type":"м.","description":"Филозофски правец според кој само со опит, со искуство се доаѓа до спознанието."},{"word":"емпирија","type":"ж.","description":"Знаење добиено низ практично искуство, потврдено преку практиката; искуство."},{"word":"емпиричар","type":"м.","description":"Приврзаник на емпиризмот; тој што ја зема емпиријата за основа на работата. Емпиричарите се докажаа во областа на хемијата и на физиката."},{"word":"емулгатор","type":"м.","description":"(хем.) Средство што се додава за да се добие емулзија од две течности. Овој производ е без емулгатор."},{"word":"емулзија","type":"ж.","description":"Течност во која се наоѓаат нерастворени ситни капки од друга течност."},{"word":"емфаза","type":"ж.","description":"Восхит, занес, воодушевување."},{"word":"емфатичен","type":"прид.","description":"Нагласен, возвишен."},{"word":"ендезе","type":"ср.","description":"Мерка за должина еднаква на 65 цм.; лакот."},{"word":"ендек","type":"м.","description":"Окоп, прокоп, ров."},{"word":"ендем","type":"м.","description":"Редок вид растение или животно што живее, што е распространето само во определена област."},{"word":"ендемија","type":"ж.","description":"Заразна болест предизвикана од несоодветни услови за живот или од други причинители што се јавува постојано во некоја област."},{"word":"ендемичен","type":"прид.","description":"Што има карактер на ендемија. Ендемична треска."},{"word":"ене","type":"чест.","description":"За посочување и за истакнување на предмети, појави и на настани во непосредна близина. Ене го детето на улица. Ене, се појави месечината."},{"word":"енергент","type":"м.","description":"Извор на енергија."},{"word":"енергетика","type":"ж.","description":"Дел од физиката што ги проучува својствата на енергијата."},{"word":"енергија","type":"ж.","description":"Својство на материјата да врши движење. Светлинска енергија. Топлинска енергија. Сончева енергија."},{"word":"енергичен","type":"прид.","description":"Активен, оној што дејствува со интензитет; она што е со поголем инензитет. Енергичен човек. Енергична постапка."},{"word":"ензим","type":"м.","description":"Органски азотни соединенија на живите клетки што овозможуваат да се вршат хемиски реакции во физиолошки услови на киселост, температура и притисок."},{"word":"енигма","type":"ж.","description":"Нешто што е загадочно, таинствено, што останува неразјаснето."},{"word":"енигматика","type":"ж.","description":"Составување и решавање загатки."},{"word":"енигматичар","type":"м.","description":"Тој што се занимава со составување и со решавање загатки."},{"word":"енигматичен","type":"прид.","description":"Составен од загатки."},{"word":"Енисеј","type":"м.","description":"Река во Русија."},{"word":"енклава","type":"ж.","description":"Дел од територија, регион, подрачје издвоено од сопствената и вклучено во друга држава."},{"word":"енклитика","type":"ж.","description":"Збор без свој акцент што се поврзува при изговорот во акцентска целост со претходниот акцентиран збор (татко ми – таткоми)."},{"word":"енолог","type":"м.","description":"Специјалист за вино."},{"word":"енологија","type":"ж.","description":"Наука за производство и за чување вино; винарство."},{"word":"енорија","type":"ж.","description":"Област (територија, населено место) во која служи еден свештеник; парохија."},{"word":"енормен","type":"прид.","description":"Многу голем, прекумерен. Енормно зголемување на цените. Енормна љубопитност. Енормна издавачка дејност."},{"word":"енотека","type":"ж.","description":"Збирка на вина."},{"word":"ентериер","type":"м.","description":"Внатрешност на некаква просторија или градба, објект. Тие изведуваа декорација на ентериерот."},{"word":"ентитет","type":"м.","description":"Општ назив за некој елемент, за нешто што е, што има јасно издвоено постоње на светот."},{"word":"ентомолог","type":"м.","description":"Стручно лице, познавач и проучувач на инсекти."},{"word":"ентомологија","type":"ж.","description":"Дел од зоологијата што се занимава со истражување на инсектите како животински вид, наука за инсектите."},{"word":"ентузијазам","type":"ж.","description":"Восхит, полет, занес, одушевување, силна емоционална поврзаност со нешто."},{"word":"ентузијаст","type":"зам.","description":"Лице што е полно со ентузија"},{"word":"енциклопедија","type":"ж.","description":"Книга, научно дело што дава прегледни податоци и информации средени по азбучен ред, кои можат да бидат општи или од некоја определена област. Општа енциклопедија. Детска енциклопедија. Медицинска енциклопедија."},{"word":"енциклопедсит","type":"м.","description":"Тој што работи врз енциклопедии."},{"word":"ењави се","type":"несв.","description":"Се тегави, дава отпор кон некакво дејство. Тој се оптегаше, се ењавеше, ама на крајот се согласи."},{"word":"еозоик","type":"м.","description":"Период од развојот на Земјата карактеристичен по појавата на првите живи суштества."},{"word":"Еолец","type":"м.","description":"Припадник на старогрчко племе."},{"word":"еолит","type":"м.","description":"Најстариот период од камената епоха кога луѓето правеле примитивни орудија од камен."},{"word":"еп","type":"м.","description":"Литературна творба во стихови во која се опеани нечии херојски дела или значајни историски настани"},{"word":"епарх","type":"м.","description":"Лице што управува со епархија, епископ."},{"word":"епархија","type":"ж.","description":"Црковна област со која управува епископ, епарх."},{"word":"епигон","type":"м.","description":"Приврзаник на научен, идеолошки или уметнички правец што се држи за идеите и методите на своите претходници и не покажува творечка оригиналност."},{"word":"епигонство","type":"ср.","description":"Дејност, резултат од работата на епигон; имитација."},{"word":"епиграм","type":"м.","description":"Кратка сатирична песна, обично со политичка или со поучна содржина."},{"word":"епиграф","type":"м.","description":"Натпис на надгробен споменик, на некаква градба и сл. Епиграфите го откриваат нашето минато."},{"word":"епиграфика","type":"ж.","description":"Помошна историска наука што се занимава со старите натписи пишувани на тврд материјал (камен, дрво, метал и сл.)."},{"word":"епидемија","type":"ж.","description":"Широко распространета заразна болест од која заболеле поголем број луѓе, животни или растенија. Епидемија на чума и на колера. Епидемија на бруцелоза кај овците. Епидемија на компирова златица."},{"word":"епидемиолог","type":"м.","description":"Специјалист по епидемиологија."},{"word":"епидемиологија","type":"ж.","description":"Дел од медицината што ги проучува појавата, ширењето и лекувањето на заразните болести."},{"word":"епидерм","type":"м.","description":"Површинскиот слој на кожата"},{"word":"епизода","type":"ж.","description":"Случка, настан што претставува само еден дел од некаов крупен настан, случување или раскажување. Вакви епизоди во неговиот живот имаше многу. Интересна епизода."},{"word":"епизоден","type":"прид.","description":"Спореден, што учествува само во дел од целоста, случаен. Епизоден лик. Епизодна улога. Епизоден минувач. Епизодна личност."},{"word":"епизодист","type":"м.","description":"Лице што игра епизодни улоги, што нема главна улога (во филм, во театар итн.) Тој беше само епизодист, ама остави голем впечаток кај сите."},{"word":"епизодичност","type":"ж.","description":"Случајност, споредност. Тоа е една неповторлива епизодичност, која нема никакво значење за нас."},{"word":"епика","type":"ж.","description":"Еден од литературните родови (покрај лирика и драма), кој се карактеризира со опширно и објективно раскажување на некоја случка или настан без да се внесуваат субјективни чувства. Народна епика. Јуначка епика."},{"word":"епилепсија","type":"ж.","description":"Болест што се манифестира со ненадејни напади на тресење и со губење на свеста."},{"word":"епилептичар","type":"м.","description":"Лице болно од епилепсија."},{"word":"епилептичен","type":"прид.","description":"Што има знаци на епилепсија. Епилептични напади."},{"word":"епилог","type":"м.","description":"(лит.) Поговор, завршен дел од некое литературно дело, еден вид заклучок. Оваа книга нема епилог."},{"word":"Епир","type":"м.","description":"Област во Грција."},{"word":"епископ","type":"м.","description":"Лице од повисок ред во хиерархијата на православната црква што раководи со свештениците во едно црковноадминистративно подрачје; владика."},{"word":"епископ","type":"м.","description":"Проекциски апарат што ја прикажува сликата на непровиден предмет на рамна површина (екран)."},{"word":"епископат","type":"м.","description":"Сите епископи на црквата на една земја."},{"word":"епископија","type":"ж.","description":"Црковна област под управа на епископ."},{"word":"епитаф","type":"м.","description":"Краток натпис во стих или во проза на надгробна плоча, надгробен натпис."},{"word":"епител","type":"м.","description":"Тенко, површинско ткиво на кожата (и на слузниците) што ги покрива надворешните и внатрешните делови од телото."},{"word":"епителен","type":"прид.","description":"Површински, тенок. Епително ткиво. Епителен слој."},{"word":"епитет","type":"м.","description":"Стилско изразно средство, збор, обично придавка, што објаснува и определува друг збор, најчесто именката (од типот: рамно поле, руса глава, гора зелена)."},{"word":"епитрафил","type":"м.","description":"Дел од облеката на православните свештеници во вид на долга лента што се наметнува."},{"word":"епитроп","type":"м.","description":"Црковен намесник, застапник."},{"word":"епицентар","type":"м.","description":"Во сеизмологијата – област или место на површината на земјата што се наоѓа над жариштето на земјотресот."},{"word":"епичар","type":"м.","description":"Лице што пишува епови или употребува карактеристики на епски творби во своите дела. Делата на античките епичари се со трајна вредност."},{"word":"еполета","type":"ж.","description":"Пришиен дел на униформа, на рамената, со ознака за чинот. Офицерски еполети. Тој беше накитен со бели еполети на рамената."},{"word":"епопеја","type":"ж.","description":"(лит.) Низа настани што се опишуваат во епска песна; еп."},{"word":"епоха","type":"ж.","description":"Голем временски отсек во историјата на Земјата."},{"word":"епохален","type":"прид.","description":"Што обележува една епоха; голем, значаен, важен. Епохално дело. Епохален настан. Епохални вредности."},{"word":"епрувета","type":"ж.","description":"Стаклен сад со цилиндрична форма што служи за хемиски опити. Стаклена епрувета. Испокршени епрувети."},{"word":"ептен","type":"прил.","description":"Сосем. Здолништето и беше ептен широко."},{"word":"ер","type":"м.","description":"Редуциран вокал во гласовниот систем во старословенскиот јазик; голем ер и ер мал. Еровите во слаба позиција се губат, а во силна се вокализираат."},{"word":"ера","type":"ж.","description":"(истор.) Долг период што се карактеризира со важни настани и кој се користи во историјата како основа за хронологија."},{"word":"ербап","type":"прид.","description":"Способен, вешт, важен, напернат. Ербап жена. Ербап коњ. Ербап момче, поербап од него нема."},{"word":"ербаплак","type":"м.","description":"Особина на тој што е ербап. Голем ербаплак има тоа девојче."},{"word":"ербапштина","type":"ж.","description":"Способност, умешност, важност;"},{"word":"ергеле","type":"ср.","description":"Сточарско стопанство за одгледување коњи, специјално одгледувани. Еден арапски коњ од султановото ергеле."},{"word":"ерген","type":"м.","description":"Младо момче, неженето. Тој е веќе ерген."},{"word":"ергенство","type":"ср.","description":"Период од животот кога машкото лице е ерген; време на ергенување. Претера со ергенството, му побеле косата, а жена за него немаше."},{"word":"ергенува","type":"несв.","description":"Оди ерген, не е женет."},{"word":"еребица","type":"ж.","description":"Полска птица од семејството на фазаните, слична на кокошка, која се лови поради многу вкусното месо; Perdix perdix. Горска еребица. Сива еребица. Шарена еребица. Полска еребица."},{"word":"Ереван","type":"м.","description":"Главен град на Ерменија."},{"word":"ерес","type":"м.","description":"Отстапување од учењето на официјалната црква; кривоверство. Безумна ерес."},{"word":"еретик","type":"м.","description":"Тој што отстапува од учењето на официјалната црква; кривоверец."},{"word":"Ерзурум","type":"м.","description":"Град во Турција."},{"word":"Еритреја","type":"ж.","description":"Држава во Африка."},{"word":"еритроцит","type":"м.","description":"Црвени крвни зрнца."},{"word":"Ерихон","type":"м.","description":"Град во Израел."},{"word":"еркондишн","type":"м.","description":"Клима-уред, апарат што ја одржува саканата температура на воздухот во затворен простор."},{"word":"Ерменија","type":"ж.","description":"Држава на Кавказ."},{"word":"ермик","type":"м.","description":"Гриз. Ермик алва."},{"word":"ероген","type":"прид.","description":"Што предизвикува полова возбуда. Ероген фактор. Ерогена зона."},{"word":"еродира","type":"св. и несв.","description":"Разори, разорува; нагризе, нагризува."},{"word":"ерозивен","type":"прид.","description":"Тоа што е подложно на ерозија и што предизвикува ерозија, процес под дејство на вода и ветер. Ерозивен терен. Ерозивно место. Ерозивен материјал. Ерозивно дејство."},{"word":"ерозија","type":"ж.","description":"(геол.) Разорување, трошење на земјината кора под дејство на природни процеси. Во некои предели се забележани големи ерозии. Ерозија на почвата. Површинска ерозија."},{"word":"еротика","type":"ж.","description":"(лит.) Љубовна поезија и литература во која се воспеваат сетилните страсти."},{"word":"ерудит","type":"м.","description":"Човек со широки знаења."},{"word":"ерудитен","type":"прид.","description":"Учен, начитан, широкообразован. Ерудитен публицист. Ерудитен мајстор."},{"word":"ерудитивен","type":"прид.","description":"Што се одликува со ерудиција. Ерудитивен прилог. Ерудитивна реторска беседа. Ерудитивен третман. Ерудитивен роман."},{"word":"ерудиција","type":"ж.","description":"Широко, големо знаење од повеќе подрачја; ученост, начитаност, научност. Не е доволен само талент, потребна е и ерудиција. Теолошка ерудиција. Филолошка ерудиција."},{"word":"еруптивен","type":"прид.","description":"Вулкански, што потекнува од ерупција. Еруптивен предел."},{"word":"еруптира","type":"несв.","description":"За вулкан – исфрла, исфрли лава, гасови и сл."},{"word":"ерупција","type":"ж.","description":"Силно, нагло исфрлање разни материи (лава, вулкански камења, нафта и сл.) од внатрешноста на Земјата. Вулканска ерупција. Ерупција на Етна. Силни ерупции во морето."},{"word":"Ерусалим","type":"м.","description":"Град во Израел."},{"word":"есап","type":"м.","description":"Сметка. Не мешај ми се во мојот есап."},{"word":"есапи","type":"св.","description":"Смета, пресметува. Ние есапиме дека поминале триесет и пет години од неговата смрт."},{"word":"есапчија","type":"м.","description":"Лице што прави сметки, што умее да смета добро."},{"word":"есеист","type":"м.","description":"Лице што пишува есеи."},{"word":"есеистика","type":"ж.","description":"Литературен род што го опфаќа пишувањето есеи."},{"word":"есеј","type":"м.","description":"Преоден литературен жанр, кратка расправа за некое прашање од литературата, културата, филозофијата итн. во која на научната обработка ѝ се придружуваат белетристички стилски средства. Филозофски есеј. Поетски есеј."},{"word":"есен","type":"ж.","description":"Едно од четирите годишни времиња, меѓу летото и зимата. Доцна есен. Наближи есента."},{"word":"есеноска","type":"прил.","description":"Есента што помина, првата мината есен од моментот на зборувањето. Есеноска се доселија во градот."},{"word":"есеношен","type":"прид.","description":"Што се однесува на есента што е во тек, на минатата или на следната есен. Есеношен гроздобер. Есеношни борби. Есеношна средба."},{"word":"есенција","type":"ж.","description":"Главна содржина, основа, суштина."},{"word":"есенцијален","type":"прид.","description":"Што е важен, суштински;"},{"word":"есесовец","type":"м.","description":"Припадник на германска военофашистичка оргнизација во Втората светска војна. Тие беа есесовци."},{"word":"ескадра","type":"ж.","description":"Воена единица во морнарицата или во военото воздухопловство."},{"word":"ескадрила","type":"ж.","description":"Основна воздухопловна тактичка единица. Авионска ескадрила. Ескадрила бомбардери."},{"word":"ескадрон","type":"м.","description":"Основна единица во коњицата што одговара на чета во пешадијата."},{"word":"ескалатор","type":"м.","description":"Специјална направа во вид на подвижна лента на скалила што се движи автоматски и служи за превоз на луѓе меѓу катовите на големи општествени згради, во метро и сл."},{"word":"ескалација","type":"ж.","description":"Засилување, проширување, пораст (обично за нешто негативно); ескалирање. Ескалација на војната. Ескалација на насилството."},{"word":"ескалира","type":"св. и несв.","description":"Се зголеми, се зголемува, добие, добива во интензитет. Кризата ескалираше."},{"word":"Еским","type":"м.","description":"Егзоним за етничка група Инуити."},{"word":"еснаф","type":"м.","description":"(истор.) Здружение на занаетчии од иста струка. Грнчарски еснаф. Самарџиски еснаф."},{"word":"еснафлија","type":"м.","description":"Член на еснаф, занаетчија; Богат еснафлија. Градски еснафлии."},{"word":"еснафство","type":"ср.","description":"Дејност на еснафите;"},{"word":"еспадрила","type":"ж.","description":"Лесна летна обувка, обично од платно, со ѓон од коноп. Црвени еспадрили."},{"word":"еспап","type":"м.","description":"Предмети, стока за трговија."},{"word":"есперантист","type":"м.","description":"Лице што знае есперанто."},{"word":"есперанто","type":"ср.","description":"Вештачки меѓународен јазик."},{"word":"естаблишмент","type":"м.","description":"Општествен слој (во: политичкиот, стопанскиот, културниот итн. живот) што ја има привилегијата да го определува начинот на однесување, дејствување и вреднување на разните општествени средини. Политички естаблишмент. Уметнички естаблишмент."},{"word":"естет","type":"м.","description":"Специјалист по естетика."},{"word":"естетизам","type":"м.","description":"Во уметноста – пристап при кој се истакнува независноста на уметноста од какви било идејни фактори, а се апсолутизираат естетските средства и ефекти како цел сами за себе."},{"word":"естетизација","type":"ж.","description":"Книжевна естетизација."},{"word":"естетизира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави нешто да стане убаво."},{"word":"естетика","type":"ж.","description":"Наука за убавото во природата и во уметноста."},{"word":"естетичар","type":"м.","description":"Тој што се занимава со естетика;"},{"word":"естетичен","type":"прид.","description":"Што се одликува со естетика, убав, прекрасен; Естетично чувство."},{"word":"естетски","type":"прид.","description":"Што се однесува на естетика, на чувството за убавото, што се одликува со естетика."},{"word":"Естонија","type":"ж.","description":"Држава во Европа."},{"word":"естрада","type":"ж.","description":"Издигнато место на отворено или во сала за изведба пред публика; подиум, бина. Говорникот слезе од естрадата."},{"word":"естраден","type":"прид.","description":"Што се однесува на естрада или што е поврзан со естрада; Естраден уметник. Естрадна група."},{"word":"есцајг","type":"м.","description":"Прибор за јадење. Позлатен есцајг."},{"word":"етажен","type":"прид.","description":"Што се однесува на етаж. Етажен стан."},{"word":"етажерка","type":"ж.","description":"Полица. Весникот се наоѓа на етажерката."},{"word":"еталон","type":"м.","description":"Образец, модел. Оваа макета служи како еталон."},{"word":"етапа","type":"ж.","description":"Одделен степен, фаза, период во развојот на некаков процес. Развојна етапа. Етапи на реализација."},{"word":"етапен","type":"прид.","description":"Што се однесува на етапа, што се случува, што се прави во етапи. Етапен развој. Етапен процес."},{"word":"етатизам","type":"м.","description":"Политички систем во кој стопанството се наоѓа во државни раце или е под силен државен надзор."},{"word":"етатизација","type":"зам.","description":"Спроведување на етати"},{"word":"етатист","type":"м.","description":"Приврзаник на етатизмот."},{"word":"ете","type":"чест.","description":"а) За посочување нешто што е блиску до соговорникот. Ете ги очилата до тебе. б) За посочување или за покажување на нешто што е видено, забележано каде и да било. Ете, штрковите се вратија."},{"word":"етер","type":"м.","description":"(хем.) Безбојна, лесно испарлива течност со остар мирис што се употребува како растворувач, а во медицината за дезинфекција и за наркоза."},{"word":"етеричен","type":"прид.","description":"За растение – што содржи и од кое се добива ароматично масло. Етерично масло."},{"word":"етида","type":"ж.","description":"Инструментална композиција за вежбање со која се совладува техниката на свирењето или концертна композиција со виртуозен карактер. Лирска етида."},{"word":"етика","type":"ж.","description":"Наука за моралот, за моралните принципи и норми и за нивната улога во општествениот и во личниот живот на човекот."},{"word":"етикета","type":"ж.","description":"Картонче или ливче што се залепува или закачува врз предмет (обично трговска стока) за да се означат карактерот и намената на предметот, да се стави цената и сл. Шишето нема етикета. Лепеше етикети врз пакетите."},{"word":"етикетира","type":"св. и несв.","description":"Стави, става етикета. Сите производители треба да ги етикетираат цените на своите производи."},{"word":"етикеција","type":"ж.","description":"Утврден ред и правила за начинот на однесување во определен општествен круг."},{"word":"етимолог","type":"м.","description":"Лице што се занимава со етимологија."},{"word":"етимологија","type":"ж.","description":"Дел од лингвистиката што го проучува потеклото на зборовите. Етимолошки речник."},{"word":"Етиопија","type":"ж.","description":"Држава во Африка."},{"word":"етичар","type":"м.","description":"Лице што се занимава со етика, што живее во согласност со етичките норми и правила."},{"word":"етички","type":"прид.","description":"Што се однесува на етика;"},{"word":"Етна","type":"ж.","description":"Вулканска планина во Италија."},{"word":"етник","type":"м.","description":"Назив на жител на некое населено место, крај, земја и сл."},{"word":"етникум","type":"м.","description":"Етничка целина, етнос, народ."},{"word":"етнички","type":"прид.","description":"Што се однесува на етник и на етнос. Етничка група. Етничка припадност. Етничка средина. Етничко потекло. Етнички својства."},{"word":"етно-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки, означува дека вториот дел од зборот се однесува на народ, народност: етнокултура, етномузика."},{"word":"етногенеза","type":"ж.","description":"Процес на создавање и развиток на определена етничка група, народ, нација."},{"word":"етнограф","type":"м.","description":"Лице што се занимава со етнографија."},{"word":"етнографија","type":"ж.","description":"Наука што ги опишува животот и обичаите на еден народ."},{"word":"етнолог","type":"м.","description":"Тој што се занимава со етнологија."},{"word":"етнологија","type":"ж.","description":"Наука што ги проучува потеклото и развитокот на народите и нивната материјална и духовна култура."},{"word":"етнос","type":"м.","description":"Народ, племе."},{"word":"Етрурија","type":"ж.","description":"Древна држава на Апенинскиот Полуостров."},{"word":"еуфемизам","type":"м.","description":"Употреба на поблаг збор или израз за нешто лошо, непријатно, грубо или непогодно за дадена ситуација (на пр. не ја кажува вистината наместо лаже, си го зеде господ наместо умре)."},{"word":"еуфонија","type":"ж.","description":"Милозвучност, хармонија на звуците."},{"word":"еуфорија","type":"ж.","description":"(мед.) Болна состојба со субјективно зголемена возбуда, ведро расположение и безгрижност кај болните."},{"word":"еуфоричен","type":"прид.","description":"Што се однесува на еуфорија, што е во состојба на еуфорија."},{"word":"Еуфрат","type":"м.","description":"Река во Месопотамија, Азија."},{"word":"ефект","type":"м.","description":"Резултат од работа, последица од извршување на некакво дејство или процес. Работен ефект. Очекуваше да го види ефектот на своите зборови."},{"word":"ефектен","type":"прид.","description":"Што предизвикува внимание, впечатлив, силен, уверлив. Вчера ти ни одржа ефектен говор. Ефектна сценска изведба."},{"word":"ефектива","type":"ж.","description":"Тоа што се има, со што се располага во моментот (обично во пари, готовина)."},{"word":"ефективен","type":"прид.","description":"Што дава ефект, добар резултат, реален, вистински. Ефективна работа. Ефективна вредност."},{"word":"ефектуира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, извршува; оствари, остварува некаква дејност забрзано, во предвиденото време."},{"word":"ефемерен","type":"прид.","description":"Краткотраен, безначаен. Ефемерни резултати."},{"word":"ефенди","type":"м.","description":"Господин, господар"},{"word":"ефендица","type":"ж.","description":"Жена на ефендија."},{"word":"Ефес","type":"м.","description":"Древен град во Мала Азија, денешна Турција."},{"word":"ефикасен","type":"прид.","description":"Што дава добар резултат, успешен, сигурен. Ефикасна настава. Ефикасни методи."},{"word":"ех","type":"изв.","description":"За изразување на различни расположенија: тага, копнеж, негодување. Ех, на старост срце да ти заигра! Ех, колку убаво ќе си поминевме."},{"word":"ехо","type":"ср.","description":"Одраз, повторување на глас, звук; одглас, одек. Тоа лавна неколку пати, а ехото силно одекна. Оттаму идеше ехото на пукотниците."},{"word":"ечи","type":"несв.","description":"Силно се гласи, има силен одек. Неговиот глас ечеше."},{"word":"ешалон","type":"м.","description":"Дел од воена формација, воена единица поставена во колона, обично во движење. На полјанката се појавија нови четири ешалони."},{"word":"ешарпа","type":"ж.","description":"Параден офицерски појас. Носеше ешарпа од бела свила на која висеше меч."},{"word":"ешта","type":"ж.","description":"Апетит, волја. Има голема ешта. Гајдата свири, орото се врти, ама некако без ешта."},{"word":"ештерица","type":"ж.","description":"Мал израсток, бронче на врвот од јазикот."},{"word":"ж","type":"глас","description":"Глас, звучна согласка во македонскиот стандарден јазик, венечна според местото на образување, фрикативна според начинот на образување."},{"word":"жаба","type":"ж.","description":"Водоземно животно со долги задни нозе приспособени за скокање на суво и за пливање во вода; Rana temporaria. Не се спиеше од жаби и од нивното крекање."},{"word":"жабар","type":"м.","description":"Лице што лови, фаќа жаби."},{"word":"жабешки","type":"прид.","description":"Што се однесува на жаба."},{"word":"жабица","type":"ж.","description":"Дем. од жаба."},{"word":"жабји","type":"прид.","description":"Што се однесува, што ѝ припаѓа на жаба. Од барите крај реката се слушаше жабјо крекање."},{"word":"жабо","type":"ср.","description":"Пластрон од тантела, најчесто на женска облека, кошула или фустан што се носи под гушата, на градите."},{"word":"жабок","type":"м.","description":"Мажјак на жаба."},{"word":"жабра","type":"ж.","description":"Органи за дишење кај рибите и кај некои други видови водни животни. Рибите дишат на жабри."},{"word":"жабуњоса","type":"св.","description":"Стане жабурлив, се покрие со жабурнак. Водата ги жабуњоса камењата."},{"word":"жабурка","type":"несв.","description":"Прави гаргара, ја плакне устата или грлото. Тој ја жабуркаше водата во устата."},{"word":"жабурка","type":"ж.","description":"Меур што се јавува на површината на водата. Локвата испушташе жабурки."},{"word":"жабурлив","type":"прид.","description":"Што е покриен со жабурнак. Местото беше жабурливо."},{"word":"жабурнак","type":"м.","description":"Место каде што живеат многу жаби. Во жабурнакот имаше многу жаби."},{"word":"жад","type":"м.","description":"Минерал со зеленикава боја од кој се изработуваат украсни предмети. Ѓердан од жад."},{"word":"жакард","type":"м.","description":"Техника на плетење или ткаење во повеќе бои, со карактеристичен преплет."},{"word":"жакет","type":"м.","description":"Кусо машко или женско палто. Тој ја вовлече раката во внатрешниот џеб од својот жакет."},{"word":"жал","type":"м.","description":"Тага, мака, душевна болка. Само една тешка жал ме налегнала. Таа знае колку и какви маки и жалови истрга."},{"word":"жалба","type":"ж.","description":"Изразување (обично писмено) незадоволство од некоја неправилност со молба да се отстрани. Тој поднесе жалба до судот. Жалбите на селаните против власта не беа прифатени."},{"word":"жалбен","type":"прид.","description":"Што се однесува на жалба. Жалбена постапка."},{"word":"жален","type":"прид.","description":"Што изразува жал. Жален поглед. Жален глас. Жален израз на лицето."},{"word":"жали","type":"несв.","description":"Чувствува жал за нешто изгубено, поминато, неостварено. Жалеше за изгубената младост."},{"word":"жалит","type":"прид.","description":"Однадвор допира жалита песна."},{"word":"жалител","type":"м.","description":"Поднесувач на жалба. Жалителот ја повлече жалбата."},{"word":"жалник","type":"м.","description":"Лице што е жалосно, несреќно, бедно. Жалникот мој! Поарно да умреше со другарите."},{"word":"жалослив","type":"прид.","description":"Што е милостив, сожалив, со меко срце. Неговата жена беше многу жалослива и на сите им помагаше. Тој беше жалослив кон сиромасите."},{"word":"жалост","type":"ж.","description":"Душевна болка, тага, жал. Неговата постапка ми причинува жалост."},{"word":"жалости","type":"несв.","description":"Прави некого жалосен, нанесува некому жал. Тој не сакаше да ги жалости срцата на своите родители."},{"word":"жалузии","type":"ж.","description":"Ролетни, капаци на прозорец или врата за регулирање на светлината и воздухот"},{"word":"жалфија","type":"ж.","description":"Лековита билка во форма на збиена грмушка што има пријатен ароматичен мирис, со сребренозелени листови покриени со влакненца и сино-розови или бело-розови цветови на врвовите од стеблото и разграноците. Salvia officinalis. Во ливадата се ширеше мирисот на жалфијата."},{"word":"жандар","type":"м.","description":"жандарм."},{"word":"жандарм","type":"м.","description":"Припадник на жандармерија."},{"word":"жандармерија","type":"ж.","description":"Посебни полициски единици, организирани и делумно вооружени како војска. Останаа само одредите на жандармеријата. Кралската жандармерија."},{"word":"жанр","type":"м.","description":"Определена форма на литературно или на друго уметничко дело што се изделува со сижетните, стилските и др. особености; род; вид. Епски жанр. Драмски жанр."},{"word":"жапка","type":"ж.","description":"Дем. од жаба."},{"word":"жапче","type":"ср.","description":"Дем и хип. од жаба."},{"word":"жар","type":"ж.","description":"Вжештени остатоци од согорување на дрво, јаглен и сл., без пламен и чад. Пастрмка на жар. Го извади жарот од печката. Некој со вода ги полеваше жарјето во мангалот."},{"word":"жаргон","type":"м.","description":"Говор на луѓе од иста професија, сталеж или социјална група кој содржи посебно карактеристични зборови, изрази и условни, изместени значења на зборови надвор од општоусвоената терминологија и од нормите на стандардниот јазик."},{"word":"жаргонизам","type":"м.","description":"Збор или реченица својствени на некој жаргон."},{"word":"жардиниера","type":"ж.","description":"Голем сад за цвеќиња и за други украсни растенија (обично во градина, парк или во голема просторија)."},{"word":"жари","type":"несв.","description":"Гори, пече, доведува нешто во состојба на жар. Ковачот ја жареше косата за да ја клепа."},{"word":"жариште","type":"ср.","description":"Место каде што се наоѓа жарот. Во жариштето имаше многу жар. Од колибата беше останало само пламнато жариште."},{"word":"жаровит","type":"прид.","description":"Што се однесува на жар, што е како жар. Езерото беше облеано со жаровито црвенило."},{"word":"жароса","type":"св.","description":"Претвори во жар, изгори. Огнот ги жароса дрвјата."},{"word":"жартиер","type":"м.","description":"Појас за придржување на чорапите."},{"word":"жарулка","type":"ж.","description":"Вид пеперуга чиишто крилја имаат црвеникави шари."},{"word":"жграмоти","type":"несв.","description":"Предизвикува силни испрекинати звуци, ѕвекоти. Коњот жграмотеше."},{"word":"ждранга","type":"несв.","description":"Тропа, предизвикува силни испрекинати звуци. По нив ждрангаше стара кола."},{"word":"ждреб","type":"м.","description":"Извлекување на еден предмет (обично парче хартија) од повеќе такви предмети заради донесување на некоја одлука; лотарија, коцка. Ќе ве задржам до часот на ждребот што треба да го извлечете."},{"word":"ждреба","type":"несв.","description":"Одлучува, донесува некоја одлука со помош на ждреб; фрла коцка. Сега јас ќе ждребам."},{"word":"ждребе","type":"ср.","description":"Младо од коњ. Ждребето беше немирно и палаво."},{"word":"ждребен","type":"прид.","description":"За кобила што ќе се ождреби. Ждребната кобила не ја товараме."},{"word":"ждребец","type":"м.","description":"а) Машко ждребе. б) Расен коњ за приплод."},{"word":"ждреби се","type":"несв.","description":"Донесува на свет ждребе. Кобилата се ждреби секоја година."},{"word":"ждребица","type":"ж.","description":"Женско ждребе."},{"word":"ждрело","type":"ср.","description":"Просторот меѓу гркланот и хранопроводот, зад носната и усната празнина."},{"word":"ждригав","type":"прид.","description":"Што ждрига, што подждригнува. По јадењето беше многу ждригав."},{"word":"ждригавица","type":"ж.","description":"Испуштање воздух од желудникот преку устата (обично придружено со карактеристичен звук). Кога си ја потпрев главата на неговите гради, чув ждригавица на вулкан."},{"word":"ждригне","type":"св.","description":"Испушти воздух од желудникот. Тој ждригна. Ждрига како да грми во празна бочва."},{"word":"ждрингот","type":"м.","description":"Звук што се слуша кога нешто ѕвечи; ѕвекот."},{"word":"ждринготи","type":"несв.","description":"Испушта силни и испрекинати звуци; ѕвечи. Тие ги трескаат вратите и ждринготат со котлите."},{"word":"жебрав","type":"прид.","description":"Што е со набрана, збрчкана кожа (обично за човек). Остана само твоето голо, жебраво тело."},{"word":"жебуркоса","type":"св.","description":"Се збрчка, се набра во кожата. Тој беше стар и жебуркосан."},{"word":"жеволи","type":"несв.","description":"Прежива; ја преџвакува храната. Воловите жеволеа во шталата."},{"word":"жеволка","type":"несв.","description":"Прежива полека, по малку, ја преџвакува храната. Кравата жеволкаше."},{"word":"жег","type":"м.","description":"Знак што се става на дрвја или на животни; жиг, белег. Селаните им ставија жегови на овците."},{"word":"жега","type":"несв.","description":"За болка – прободува, силно пече. Ме жега во слабините."},{"word":"жега","type":"ж.","description":"Голема жештина предизвикана од сонцето; горештина, припек, вруќина. Го фати пладневната жега."},{"word":"жегавица","type":"ж.","description":"Бодеж, остар убод од нешто. Во телото сети остра жегавица."},{"word":"жегалец","type":"м.","description":"Инсект што испушта остри звуци; Cicada orni. Во воздухот се слушаше шум на летни жегалци. Жегалците гласно пееја."},{"word":"жеглив","type":"прид.","description":"Што е остар, силен; што предизвикува болка. Потоа нешто жегливо го жегна во градите."},{"word":"жегне","type":"св.","description":"жега."},{"word":"жегол","type":"м.","description":"Железна или дрвена прачка што се става на јарем при впрегање."},{"word":"жед","type":"ж.","description":"Потреба, желба за пиење течност. Тие ја гаснеа жедта со ладно пиво."},{"word":"жеден","type":"прид.","description":"Што чувствува потреба за пиење. Тој беше лут, измрзнат и жеден за голтка вода."},{"word":"Жеден","type":"м.","description":"Планина во Македонија."},{"word":"жеднее","type":"несв.","description":"Станува жеден, чувствува жед. Болниот жеднееше за вода."},{"word":"жедник","type":"м.","description":"Лице што е жедно, што чувствува жед. Почнавме да локаме како најголеми жедници на светот."},{"word":"жедува","type":"несв.","description":"Чувствува жед, е жеден."},{"word":"жеже","type":"несв.","description":"Предизвикува силна топлина; гори, пече. Песокта под нозете сè уште жежеше."},{"word":"жежок","type":"прид.","description":"Што е многу топол, врел. Жешкиот ветер дуваше од југ. Жешка ноќ. Жешките зраци на сонцето немилосрдно печеа."},{"word":"жезол","type":"м.","description":"Специјално изработен и украсен стап како симбол на владетелско или некое друго достоинство. Царски жезол. Црковните великодостојници имаат жезли."},{"word":"желад","type":"м.","description":"Плод од даб или бука. Со желадот можеш да го нараниш прасето. Ми кажаа дека вашето село има јадри желади."},{"word":"желадар","type":"м.","description":"Лице што собира желади. Во селото имаше многу желадари."},{"word":"желатин","type":"м.","description":"Смеса што се добива со варење на одредени делови од животинско потекло (коски, кожа и сл.) и којашто служи за лепење; чист туткал. Безбојниот туткал се нарекува желатин."},{"word":"желатинест","type":"прид.","description":"Што содржи желатин, што е како желатин."},{"word":"желба","type":"ж.","description":"Стремеж кон нешто, мечта, копнеж за некого или нешто. Тие имаа страсна желба за читање и за пеење. Ме обзема желба да те видам."},{"word":"желбен","type":"прид.","description":"Што содржи, што чувствува некаква желба, потреба и сл."},{"word":"желе","type":"ср.","description":"Овошен сок сварен со шеќер којшто се претвора во пивтија; вид бонбони. Желе од дуња."},{"word":"желевце","type":"ср.","description":"Дем. од железо."},{"word":"железар","type":"м.","description":"Лице што обработува железо. Железарите штрајкуваат во кругот на железарницата."},{"word":"железарија","type":"ж.","description":"Предмети од железо. Дуќан со железарија."},{"word":"железарница","type":"ж.","description":"Топилница и леарница на железо. Железарницата работеше со намален капацитет."},{"word":"железарство","type":"ср.","description":"Занает на железар;"},{"word":"железен","type":"прид.","description":"Што е од железо. Железна прачка. Железен кревет."},{"word":"железница","type":"ж.","description":"Сообраќајно средство за превоз на стока и патници со единствен заеднички пат, пруга, шини и сите постројки на пругата; железнички возни средства и техничко-комерцијална организација што ги организира и регулира сите дејности во врска со тоа. Работи на железница. Подземна железница."},{"word":"железничар","type":"м.","description":"Лице што работи во железница."},{"word":"железо","type":"ср.","description":"(само едн.) Хемиски елемент, метал со сребрено-белузлава боја; симбол Fe. Железото е единствен апсолутно неопходен елемент за растенијата."},{"word":"желен","type":"прид.","description":"Што чувствува желба, што сака некого или нешто. Желна бев за тебе. Тој беше желен за добра музика."},{"word":"желка","type":"ж.","description":"Копнено и водно животно покриено со цврст оклоп што се движи бавно на четири нозе, кои заедно со главата може да ги вовлече во оклопот; Emys orbicularis. Во капиновите грмушки шушкаа желки."},{"word":"желкин","type":"прид.","description":"Што припаѓа на желка или што е од желка. Желкини јајца. Желкина корупка."},{"word":"желник","type":"м.","description":"Лице што посакува нешто; копнее, страда за нешто."},{"word":"желница","type":"ж.","description":"Летва што ги држи ќерамидите на куќата. Желниците на куќата беа накривени од тежината на снегот."},{"word":"желудник","type":"м.","description":"Орган за варење на храната, сместен во горниот дел на стомачната празнина кај човекот и кај животните цицачи. Се разбудив со болки во желудникот"},{"word":"желудочен","type":"прид.","description":"Што се однесува на желудник. Желудочен сок."},{"word":"желурок","type":"м.","description":"Мажјак од желка."},{"word":"жена","type":"ж.","description":"Лице според полот спротивно на мажот; женско лице во зрела возраст. Мажите и жените се еднакви пред законот."},{"word":"Женева","type":"ж.","description":"Град во Швајцарија."},{"word":"женет","type":"прид.","description":"За лице од машки пол што е во брак; оженет. Сите три сина ми се женети."},{"word":"женетина","type":"ж.","description":"аугм. жениште."},{"word":"жени","type":"несв.","description":"Подготвува машко лице да стапи во брак. В недела имам свадба, син женам."},{"word":"женидба","type":"ж.","description":"Стапување на машко лице во брак. За женидба има време."},{"word":"женидбен","type":"прид.","description":"Што се однесува на женидба. Женидбен договор. Женидбени трошоци."},{"word":"женин","type":"прид.","description":"Што ѝ припаѓа на сопругата, што се однесува на сопругата."},{"word":"женира","type":"несв.","description":"Пречи некому, создава непријатност. Таквиот настап ме женираше."},{"word":"женка","type":"ж.","description":"Животно од женски пол;"},{"word":"женкар","type":"м.","description":"Тој што претерано им се додворува на жените, што трча по жени. Тие биле големи женкари и од нив пиштеле и момите и жените. Штом е пијаница, тој мора да е и женкар."},{"word":"женкарство","type":"ср.","description":"Особина на тој што е женкар, претерано додворување на жените."},{"word":"женољубец","type":"м.","description":"Лице што ги сака жените."},{"word":"женомразец","type":"м.","description":"Лице што ги мрази жените. Двајцата беа неженети и женомрасци."},{"word":"женска","type":"ж.","description":"Општо, лице од женски пол."},{"word":"женски","type":"прид.","description":"Што е од спротивен пол на машкиот. Женско дете. Женски јагниња."},{"word":"женско","type":"ср.","description":"Жена како пол. Женското ми учи во гимназија."},{"word":"женскост","type":"ж.","description":"Множеството особини што го прават полот и природата на жената (привлечност, нежност, чувствителност, женственост и др.)."},{"word":"женскотија","type":"ж.","description":"Множество женски лица во семејството или во некоја друга средина; жени. Неговата невеста му ја наполни куќата со женскотија."},{"word":"женствен","type":"прид.","description":"Што е својствено за жените, што е како кај жените, што има типични женски карактеристики. Женствена фигура. Женствен изглед."},{"word":"жерав","type":"м.","description":"Птица преселница со светлосиви пердуви, населена покрај бари и мочуришта; Grus grus. Есента замина со жеравите."},{"word":"жерави се","type":"несв.","description":"Се метка, се вртка, се наоѓа во немирна состојба, се движи во сите правци. Говедата се жеравеа, заразени од жабица."},{"word":"жерсе","type":"ср.","description":"Вид ткаенина што служи за изработка на облека; трико. Таа носеше елегантен костум од најквалитетно жерсе."},{"word":"жесток","type":"прид.","description":"Што е суров, безмилосен, бездушен, нечовечен. Тој е жесток човек. Жесток непријател."},{"word":"жетва","type":"ж.","description":"Жниење и собирање на житото. Ќе одиме на жетва."},{"word":"жетвар","type":"м.","description":"Лице што жние жито, што ја извршува жетвата. Со жетварите ќе влеземе в село."},{"word":"жетвен","type":"прид.","description":"Што се однесува на жетвата, што се одвива во времето на жетва. Жетвени работи."},{"word":"жетон","type":"м.","description":"Метална или пластична тркалезна плочка што заменува пари (во некои хазардни игри, во автомати и сл.). Некои момчиња фрлаа жетони во автоматите што светкаа."},{"word":"жешко","type":"прил.","description":"Жешко ми е. Многу ли е жешко?"},{"word":"жештина","type":"ж.","description":"Висока топлина на воздухот; горештина. Беше скоро Петровден, сезоната на жештини."},{"word":"жешти се","type":"несв.","description":"Се загрева, се усвитува. Песокта се жештеше од сонцето."},{"word":"жи-","type":"претс.","description":"Во заколнувања: жими – да ми е (се) жив (жива, живо, живи) жими мајка, жими татко, жими децата; жити – да ти е (се) жив (жива, живо, живи) жити мајка, жити татко, жити децата."},{"word":"жив","type":"прид.","description":"Што живее, што не е мртов; што спаѓа во животинскиот или во растителниот свет. Од сите само тој останал жив. Живо суштество. Жив организам. Живи риби. Живи растенија. Жива природа."},{"word":"жива","type":"ж.","description":"Хемиски елемент, метал во течна состојба, со сребреникава боја; симбол Hg. Живата во термометарот се спушти под нулата."},{"word":"живе","type":"прил.","description":"Само во составите: на живе, при живе – додека е, додека бил жив."},{"word":"живеалиште","type":"ср.","description":"Дом за живеење, куќа, зграда. Тој направи најубаво живеалиште на брегот. Живеалиштата од ова село одамна се напуштени."},{"word":"живее","type":"несв.","description":"Постои, суштествува како жив организам, жив е. Секој има право да живее."},{"word":"живејачка","type":"ж.","description":"Живот, живеење. Го прашав како е со живејачката и со здравјето."},{"word":"живец","type":"м.","description":"Кожичка околу коренот на ноктот."},{"word":"живин","type":"прид.","description":"Што се однесува на жива, што е од жива. Живин термометар."},{"word":"живина","type":"ж.","description":"(само едн.) Домашни птици, пердувести животни. Објектите во кои се сместува живината се нарекуваат живинарници."},{"word":"живинарник","type":"м.","description":"Место, заграден простор или кафез каде што се чува живина. Живинарникот е поголема ѕидана зградичка со полно простории и прегради за секаква живина."},{"word":"живинарство","type":"ср.","description":"Одгледување живина како стопанска гранка."},{"word":"живко","type":"прил.","description":"Многу живо, раздвижено, весело. Тој зборуваше живко."},{"word":"живне","type":"св.","description":"Закрепне, поврати животна сила, добие живост; стане пожив. Младинците живнаа. По обилните дождови живнаа растенијата. Коњот живна кога го виде својот стопан. Во собата живнаа разговорите."},{"word":"живодер","type":"м.","description":"Лице што дере болни или пцовисани животни."},{"word":"живодерник","type":"м.","description":"Черга од коноп што служи за покривање. Се покри со живодерникот."},{"word":"живодерство","type":"ср.","description":"Особина на тој што е живодер_2 Тоа е живодерство."},{"word":"живожален","type":"прид.","description":"Што е за жалење, кутар."},{"word":"живожарица","type":"ж.","description":"Жив оган, оган што гори."},{"word":"живопис","type":"м.","description":"Ликовна уметност во која се слика со бои; сликарство. Света Гора била најпозната школа каде што мајсторите ги изучувале тајните на живописот."},{"word":"живописен","type":"прид.","description":"Што се однесува на живопис."},{"word":"живописец","type":"м.","description":"Уметник што се занимава со живопис. Фреските од црквата се направени од искусен живописец."},{"word":"живороден","type":"прид.","description":"Што е роден жив;"},{"word":"живот","type":"м.","description":"Биолошки облик на постоење и на движење на материјата, настанат на определена етапа од нејзиниот развој. Појава на животот на Земјата. Облици на живот на нашата планета."},{"word":"животворен","type":"прид.","description":"Што дава живот, сила, енергија. Животворни сончеви зраци. Животворна почва."},{"word":"животен","type":"прид.","description":"Што се однесува на животот, што е во врска со животот, што е потребно за живот. Животна способност. Животен стандард. Животни намирници. Животни трошоци."},{"word":"животи","type":"прил.","description":"Во состави со предлог: на животи, до животи, при животи;"},{"word":"животински","type":"прид.","description":"Што се однесува, што е својствено на животно, што потекнува од животно. Животински свет. Животинско потекло. Животинска маст."},{"word":"животно","type":"ср.","description":"Живо суштество способно да се движи и да чувствува (наспроти растение), обично исклучувајќи го човекот. Дворот на селската куќа беше преполн со разни домашни животни."},{"word":"животност","type":"ж.","description":"Својство на тоа што значи живот, што е полно со живот, со животна сила."},{"word":"животодавен","type":"прид.","description":"Што дава, што внесува живот, што влијае поволно, што вдахновува. Животодавна почва."},{"word":"животодавец","type":"м.","description":"Тој што дава живот; животворец (обично во религиозна смисла). Бог е животодавец."},{"word":"животопис","type":"м.","description":"Опис на животот на некоја личност; биографија. Животопис на писателот."},{"word":"животописен","type":"прид.","description":"Што се однесува на животопис; биографски. Животописните податоци се црпени од неговите белешки."},{"word":"животописец","type":"м.","description":"Автор на животопис; биограф."},{"word":"живурка","type":"несв.","description":"Живее скудно, одвај живее. Нивните родители живуркаа со помошта што им ја даваа тие."},{"word":"жиг","type":"м.","description":"а) Направа со врежан натпис или знак којашто служи за ставање отпечаток врз некого или врз нешто заради обележување, распознавање, заверка и сл.; б) Отпечатокот што се става. Со вжештен железен жиг Римјаните ги обележувале своите робови."},{"word":"жиг","type":"м.","description":"Жал, тага. Многу ми е жиг за тебе."},{"word":"жиговина","type":"ж.","description":"Непријатно чувство на киселост што се јавува во грлото предизвикано од стомачни киселини. Ме фати жиговина."},{"word":"жиголо","type":"м.","description":"Маж што живее од љубовните врски со богати жени, машка проститутка."},{"word":"жигоса","type":"св.","description":"Стави жиг некому или на нешто. Работниците ги жигосуваа говедата. Тој ги жигосува пратките со својот посебен жиг."},{"word":"жигосан","type":"прид.","description":"Што има жиг. Говедата се жигосани."},{"word":"жижне","type":"св.","description":"Предизвика (со нешто жешко) болка, чувство на печење. Тој го жижна детето со машата по нога."},{"word":"жила","type":"ж.","description":"Крвен сад. Ми смрзна крвта в жили. Вратните жили му набрекнаа како врбови корења."},{"word":"жила","type":"ж.","description":"Детска играчка слична на ластик со врзана кожинка на средината на која се става каменот кој се исфрла со вртење или оптегнување; праќа. Детето ја оптегна жилата и го фрли каменот за да погоди едно врапче."},{"word":"жилав","type":"прид.","description":"Што има жили, што е со истакнати, нагласени жили. Грст земја од родниот крај во неговата жилава рака му ја враќа силата и надежта."},{"word":"жилавка","type":"ж.","description":"Сорта бело грозје. Жилавката е многу родна сорта."},{"word":"жилавост","type":"ж.","description":"Особина на тој што е жилав и својство на тоа што е жилаво; упорност, истрајност, постојаност."},{"word":"жилест","type":"прид.","description":"Што има многу жили. Гледаше во своите жилести раце."},{"word":"жилет","type":"м.","description":"Ноже за бричење; машинка (направа) за бричење со ноже."},{"word":"жилетка","type":"ж.","description":"Капутче, елече."},{"word":"жили","type":"несв.","description":"Пушта жили, корен (за млади, едногодишни гранки што се оставаат да пуштат жили за садење). Коренот жилеше."},{"word":"жилиште","type":"ср.","description":"Место на живеење; куќа, стан. Кнезот го препорачaл Климента на тамошното население и му доделил три бојарски жилишта во градот Девол."},{"word":"жилиштен","type":"прид.","description":"Што се однесува на жилиште; станбен."},{"word":"жило","type":"ср.","description":"Орган во вид на игличесто цевче поврзано со жлездата што лачи отров на задниот дел од телото на некои инсекти (пчела, оса, стршлен) од каде што истекува отров при убод."},{"word":"жирант","type":"м.","description":"Потписник на меница; лице што ја гарантира исплатата на меницата. Татко му ја потпишал меницата како прв жирант."},{"word":"жирафа","type":"ж.","description":"Африканско животно, преживар со бледожолта боја на кожата прошарена со темни дамки и со многу долг врат; Giraffa camelopardalis."},{"word":"жири","type":"ср.","description":"Комисија од стручни или од избрани лица што врши избор за рангирање или наградување на разни конкурси, изложби или натпревари."},{"word":"жирит","type":"м.","description":"Тенок стап."},{"word":"жиро","type":"ср.","description":"Писмен пренос на меница или на некое друго банкарско побарување од еден сопственик на друг."},{"word":"жиро-","type":"претс.","description":"Прв дел од сложенки со значење: што се однесува на жиро, што е во врска со жиро. Жиро-сметка, жиро-конто, жиро-налог."},{"word":"житар","type":"м.","description":"Трговец со жито. Житарите евтино го купуваат житото, а го продаваат скапо."},{"word":"житарец","type":"м.","description":"Инсект тврдокрилец кој го напаѓа житото; Zabrus tenebrioides. Житарецот е еден од најопасните штетници на пченицата, јачменот и 'ржта."},{"word":"житарница","type":"ж.","description":"Пазар на кој се продава жито."},{"word":"житарство","type":"ср.","description":"Одгледување на житни култури, производство и продажба на жито. Житарството е многу слабо развиено."},{"word":"жител","type":"м.","description":"Лице што е постојано населено во некое населено место, во некоја земја, држава и сл. Селото има околу шестотини жители."},{"word":"жителство","type":"ср.","description":"Население што живее во некое место."},{"word":"житен","type":"прид.","description":"Што се однесува на жито, што е од жито. Житен клас. Житни култури. Житно поле."},{"word":"житие","type":"ср.","description":"Животопис на светец."},{"word":"житница","type":"ж.","description":"Плодороден крај во кој успева жито. Под селото се гледаше богатата бескрајна житница."},{"word":"жито","type":"ср.","description":"Заеднички назив за едногодишните растенија чијшто зрнест плод служи за исхрана (пченица, јачмен, 'рж, овес, ориз, пченка и др.). Житата почнале да растат."},{"word":"житороден","type":"прид.","description":"Што дава многу жито, што раѓа жито. Житороден крај. Житородни полиња."},{"word":"жица","type":"ж.","description":"Усукана нишка; конец. Конец од три жици."},{"word":"жичен","type":"прид.","description":"Што е од жица. Жичена ограда."},{"word":"жичница","type":"ж.","description":"Превозно средство со кабини или со отворени седишта што се влечат со жица. Жичницата од Тетово до Попова Шапка повторно е пуштена."},{"word":"жлеб","type":"м.","description":"Долга тесна вдлабнатина на некој предмет во којашто влегува испапчениот дел од друг предмет. Жлебовите на фиоката не лежеа добро. Тркалото излезе од жлебот."},{"word":"жлеб","type":"м.","description":"Голема бочва за превоз на грозје, сливи и сл. Жлебовите беа полни со грозје."},{"word":"жлебен","type":"прид.","description":"Што се однесува на жлеб. За зацврстување се употребуваат чивии, а почесто жлебен состав."},{"word":"жлезда","type":"ж.","description":"(анат.) Орган во телото на човекот или на животните што создава и излачува секрет. Лимфна жлезда. Млечна жлезда."},{"word":"жлезден","type":"прид.","description":"Што се однесува на жлезда. Жлездно ткиво."},{"word":"жлездест","type":"прид.","description":"Што има облик на жлезда, што има жлезди. Вимето е жлездест орган, кој кај овците и козите се состои од две млечни жлезди."},{"word":"жмер","type":"м.","description":"Талог што се добива при топење сланина."},{"word":"жмрка","type":"несв.","description":"Потекува наеднаш во силна струја; блика."},{"word":"жнее","type":"несв.","description":"Реже житни стебла, собира, сече жито со срп или со земјоделска машина. Жетварките жнееја јачмен."},{"word":"жовијален","type":"прид.","description":"Што има ведар дух, што е весел."},{"word":"жожор","type":"м.","description":"Нејасен говор, врева, џагор; шум на вода, глас на инсект и сл."},{"word":"жожори","type":"несв.","description":"Прави, шири жожор."},{"word":"жожорлив","type":"прид.","description":"Што издава, што прави жожор."},{"word":"жолна","type":"ж.","description":"Птица сродна со клукајдрвецот, која гради гнездо во шуплините на дрвото и се храни со инсекти; Picus martius. Жолни се збираа на гранките."},{"word":"жолт","type":"прид.","description":"Што има боја на лимон, на жолчка, на злато. Жолта дуња. Жолто цвеќе. Жолта светлина."},{"word":"жолтевина","type":"ж.","description":"Жолта боја, жолтило."},{"word":"жолтее","type":"несв.","description":"Станува постепено жолт; добива жолта боја. Лисјето жолтеат. Тоа платно од сонцето брзо жолтее."},{"word":"жолтеникав","type":"прид.","description":"Што преминува во жолт, што има нијанса на жолт. Жолтеникава хартија."},{"word":"жолти","type":"несв.","description":"Бојосува со жолта боја."},{"word":"жолтило","type":"ср.","description":"Жолта боја, обоеност, жолта нијанса. Жолтило на лицето."},{"word":"жолтица","type":"ж.","description":"(само едн.) Болест на црниот дроб при која се јавува жолтило на кожата, на видливата слузница и на белките поради продирањето на секретот од жолчката во крвотокот. Жолтицата ја лечеше за четиринаесет дена со толчен лук. Жолтицата е заразна болест."},{"word":"жолтичав","type":"прид.","description":"Што е болен од жолтица. Тој беше жолтичав."},{"word":"жолтне","type":"св.","description":"Стане жолт, пожолти. Некои места од ливадата жолтнале."},{"word":"жолто-","type":"претс.","description":"дека означеното со вториот дел од сложенката е жолто: жолтобрад, жолтокос, жолтолик, жолтоок;"},{"word":"жолтокос","type":"прид.","description":"Што има жолта коса, русокос. Утре ќе има парада, рече жолтокосиот."},{"word":"жолтолик","type":"прид.","description":"Што има жолто лице. Тој е жолтолик."},{"word":"жолтомешка","type":"ж.","description":"Инсект што ги напаѓа овошките; Euproctis chrysorrhoea. Жолтомешката е штетник што причинува најголеми штети на крушата, јаболкото и на сливата."},{"word":"Жолто Море","type":"ср.","description":"Море во Азија, меѓу Кина и Корејскиот Полуостров."},{"word":"жолтоок","type":"прид.","description":"Што има жолтеникави очи. Тој беше жолтоок лисец."},{"word":"жолтоса","type":"несв.","description":"Направи нешто да стане жолто. Си ја жолтосал кошулата."},{"word":"жолточен","type":"прид.","description":"Што се однесува на жолток. Жолточната материја се наоѓа во средината на јајцето."},{"word":"жолчен","type":"прид.","description":"Што се однесува на жолчка. Жолчни киселини. Жолчен сок. Жолчен камен."},{"word":"жолчка","type":"ж.","description":"Внатрешен орган кај човекот и кај некои животни во вид на меур во кој се слева сокот што го излачува црниот дроб. Болест на жолчката."},{"word":"жонглер","type":"м.","description":"Артист (обично во циркус) што се занимава со жонглирање. Жонглерот ги фрлаше топките во воздухот. Жонглер со шишиња."},{"word":"жонглерство","type":"и.","description":"Жонглерска вештина, жонглирање. Публиката беше пријатно изненадена од неговото жонглерство."},{"word":"жонглира","type":"несв.","description":"Лесно и вешто изведува пред публика разни вештини (фрлање и фаќање неколку предмети едновремено и др.). Тој жонглираше со топките."},{"word":"жоржет","type":"м.","description":"Лесна свилена или волнена ткаенина. Волнен жоржет. Свилен жоржет."},{"word":"жрец","type":"м.","description":"Многубожечки, пагански свештеник. Неколкумина од нив беа жреци."},{"word":"жртва","type":"ж.","description":"Тоа што се принесува како дар на некое божество во знак на благодарност или за придобивање милост. Новата жртва ја водат кон жртвеникот."},{"word":"жртвен","type":"прид.","description":"Што се однесува на жртва; што е определен за жртва. Жртвен обред."},{"word":"жртвеник","type":"м.","description":"Во многубожечките религии, место (обично издигнато) за принесување жртви на божеството."},{"word":"жртвува","type":"св. и несв.","description":"Принесе, принесува жртва на божество. На празникот треба да жртвуваш едно јагне."},{"word":"жуберка","type":"несв.","description":"Жубори по малку, во помала мера; жубори. Од лево одеше испресечен дол и по него жуберкаше бистро поточе."},{"word":"жуберкав","type":"прид.","description":"Што жуберка, што има својство да жуберка. Ги слушав ноќните жуберкави води."},{"word":"жуберлив","type":"прид.","description":"Што жубори, што создава жубор. Седна покрај жуберливата река."},{"word":"жубор","type":"м.","description":"Шум што го создава водата. Го слушам жуборот на изворите."},{"word":"жубори","type":"несв.","description":"Произведува жубор (за вода и други течности; за човечки гласови, за птици и сл.). Пролетните води жубореа."},{"word":"жуборка","type":"несв.","description":"Жубори по малку, во помала мера; Чешмичкава жуборка тивко, заглушено и еднолично."},{"word":"жуборлив","type":"прид.","description":"Што жубори, што создава жубор. Од сите страни навеваше жуборлива музика."},{"word":"жуга","type":"несв.","description":"Тера посилно во својот развој, заживува; Зародиш на смев почна да жуга во мене."},{"word":"жугне","type":"св.","description":"(за растенија) Живне, потера посилно во својот развој. Пченицата жугна. На дрвото жугнале две фиданки."},{"word":"жудлив","type":"прид.","description":"Што има горчливо-киселкав вкус што ја собира устата. Испив голтка вино од жудливо грозје."},{"word":"жудливост","type":"ж.","description":"Својство на тоа што е жудливо. А кој не знае дека жудливоста е тежина, не леснина!"},{"word":"жужалец","type":"м.","description":"Инсект што испушта остри звуци; штурец; Gryllus campestris. Однекаде зацрца жужалец."},{"word":"жужел","type":"м.","description":"Вид бумбар, тврдокрилец; Carabus."},{"word":"жулавица","type":"ж.","description":"Вид габа, печурка."},{"word":"жули","type":"несв.","description":"Предизвикува телесна болка со притисок, триење, стегање и сл. Ременот на десната нога ме жулеше до плачење."},{"word":"жупа","type":"ж.","description":"(истор.) Административна единица кај јужнословенските народи."},{"word":"жупан","type":"м.","description":"Административен управител на жупа."},{"word":"жупанија","type":"ж.","description":"Облик на управа на чело со жупан; седиште на таквата управа и областа што ја опфаќа."},{"word":"жупник","type":"м.","description":"Католички свештеник што управува со жупа_2"},{"word":"жупников","type":"прид.","description":"Што припаѓа на жупник. Во жупниковиот дом гори свеќа."},{"word":"жур","type":"м.","description":"Попладневна или вечерна приватна седенка и забава. Идната сабота другарите ме поканија на жур."},{"word":"жури","type":"несв.","description":"Надразнува, предизвикува црвенило на кожата (за коприва и др.). Војниците го журеа со копривата беспомошното животно и се кикотеа."},{"word":"журка","type":"ж.","description":"Птица што е слична на патка, живее покрај реки, езера и мочуришта."},{"word":"журка","type":"несв.","description":"Жури по малку, во помала мера;"},{"word":"журнал","type":"м.","description":"Дневен весник или периодично списание. Тој објавуваше разни новости во секојдневните журнали."},{"word":"журналистички","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на журналист и на журналистика;"},{"word":"з","type":"глас","description":"Глас, звучна согласка во македонскиот стандарден јазик, уснена според местото на образување, фрикативна според начинот на образување."},{"word":"за","type":"предл.","description":"Може да означува:"},{"word":"за-","type":"претс.","description":"Претставка/префикс за образување глаголи со следниве значења:"},{"word":"зааби","type":"св.","description":"Почне да аби нешто. Тој ја зааби секирата со сечењето на едно големо стебло."},{"word":"заака","type":"св.","description":"Одејќи, го изгуби, го згреши патот; заскита. Не знам каде сум заакал. Да си одевме по патот, немаше да заакаме."},{"word":"заапе","type":"св.","description":"Почне да апе;"},{"word":"заарни се","type":"св.","description":"Се зближи со некого, се спријатели. Тие беа скарани, ама сега се заарнија."},{"word":"заарчи","type":"св.","description":"Почне да арчи. Заарчи од парите уште пред да ги донесе дома."},{"word":"заб","type":"м.","description":"Еден од белузлавите коскени израстоци во вилиците на човекот и на животно што служат за кинење и за џвакање храна во устата. Горни (долни) заби. Предни заби. Имаше убави бели заби. Ги стисна забите."},{"word":"забаботи","type":"св.","description":"Почне да баботи;"},{"word":"забава","type":"ж.","description":"Разонода, пријатен помин. Тој работи за забава на публиката. Децата секогаш наоѓаат некаква забава."},{"word":"забаваче","type":"ср.","description":"Дете што оди во забавиште. Нејзиното дете е забаваче."},{"word":"забавен","type":"прид.","description":"Што се одвива бавно, со помала брзина;"},{"word":"забавен","type":"прид.","description":"Што забавува, разонодува, што е занимлив, интересен. Тој беше многу внимателен и забавен. Беше авантурист што сака возбудливи и забавни патувања."},{"word":"забави","type":"св.","description":"Прави нешто да се одвива побавно, ја намали брзината при движењето или при вршењето на друго дејство. Тој го забави чекорот. Тие го забавија истоварувањето на стоката од бродот."},{"word":"забавиште","type":"ср.","description":"Претшколска установа за дневен престој на деца. Наесен ќе тргне во забавиште. Во селото нема забавиште. Во забавиштата владее епидемија на сипаници."},{"word":"забавник","type":"м.","description":"Назив за разни публикации (списание, весник и сл.) што имаат забавен карактер. Редовно го читам неделниот Забавник за млади."},{"word":"забавува","type":"несв.","description":"Разонодува, занимава некого. Со своите песни и игри жените ги забавуваа војниците. Телевизијата со некои свои емисии ги забавуваше и возрасните и децата."},{"word":"забавувач","type":"м.","description":"Лице што забавува, разонодува некого. Работеше како пејач и забавувач во летувалиштата."},{"word":"забадијала","type":"прил.","description":"Бесплатно, без надомест. Цел ден работеше забадијала."},{"word":"забае","type":"св.","description":"Почне да бае; бае Само што забаја бабата, детето ги отвори очите."},{"word":"забазди","type":"св.","description":"Почне да базди. Од визбата забазди на скапано."},{"word":"забајан","type":"прид.","description":"Што е занесен, маѓосан од баење. Како забајан чекореше по снегот. Стоеше како забајана од некоја непозната молитва."},{"word":"забајати","type":"св.","description":"Почне да бајати, да станува бајат. Го остави лебот да забајати."},{"word":"забакари","type":"св.","description":"Почне да бакари. Не ја забакарил работата како што треба."},{"word":"забамка","type":"св.","description":"Почне да бамка;"},{"word":"забан","type":"м.","description":"Дел од некогашната селска машка или женска горна облека од сукно, со ракави или без нив. На рамото ги префрли забанот и торбата и тргна нагоре. Пазарџиите беа облечени во забани и антерии."},{"word":"забандори","type":"св.","description":"Почне да бандори. Тој забандори нешто и не ме остави намира."},{"word":"забанџија","type":"м.","description":"Лице што изработува забани. Тој беше прочуен забанџија во градот."},{"word":"забања","type":"св.","description":"Почне да бања некого; бања. Мајката само што го забања детето, тоа почна да плаче."},{"word":"забар","type":"м.","description":"Лекар за болести на забите; заболекар, стоматолог."},{"word":"забара","type":"св.","description":"Почне да бара; Војниците забараа јадење и пиење."},{"word":"забарабани","type":"св.","description":"Почне да барабани; барабани. Забарабанил градскиот барабанџија и ја соопштил првата наредба."},{"word":"забарикадира","type":"св.","description":"Обезбеди, заштити нешто со барикади. Тие го забарикадираа селото."},{"word":"забарка","type":"св.","description":"Почне да барка; Децата забаркаа во големиот креденец."},{"word":"забарство","type":"ср.","description":"Дел од медицината што се занимава со болестите и лекувањето на забите; стоматологија."},{"word":"забаса","type":"св.","description":"Залута, заскита. Тој забаса во густата шума."},{"word":"забат","type":"прид.","description":"забест."},{"word":"забатали","type":"св.","description":"Запусти, занемари некого или нешто. Тој се затвори дома и ги забатали другарите. Се оддал на шетање и го забаталил школувањето."},{"word":"забатачи","type":"св.","description":"Заглиби, загази во кал. Коњите забатачија во калливата земја."},{"word":"забаца се","type":"св.","description":"забаса."},{"word":"забега","type":"св.","description":"Почне да бега; бега Се отфрли на колена и забега надолу по улицата. Се сврте и пак забега низ ластунките."},{"word":"забеган","type":"прид.","description":"Што претерал во нешто; Забеган човек."},{"word":"забел","type":"м.","description":"Шума во која е забрането да се влегува (да се пасе добиток, да се лови и сл.), обележана со забелување на стеблата. Зад потокот имаше дабов забел."},{"word":"забелее се","type":"св.","description":"Се покаже, се појави со својата белина; белее (се) 3. Косачот го фати каменот што му се забелеа пред косата."},{"word":"забележи","type":"св.","description":"Запише нешто. Зеде хартија да забележи неколку збора. Записничарот не го забележал целосно моето искажување."},{"word":"забележителен","type":"прид.","description":"Истакнат, прочуен, познат. Тој е мошне забележителен спортист. Тој е најзабележителен драмски автор кај нас."},{"word":"забележлив","type":"прид.","description":"Што може да се види, да се забележи. Забележлив одблесок. Забележливо движење."},{"word":"забелешка","type":"ж.","description":"Дополнување кон нешто што е претходно кажано; коментар, досетка. Малкумина ја слушнаа оваа зајадлива забелешка. Тој не одговори на неговата забелешка. Го проследија говорот со забелешки од своја страна."},{"word":"забели","type":"св.","description":"Почне да бели нешто; бели_1_2 Девојките ги забелија платната во реката."},{"word":"забен","type":"прид.","description":"Што се однесува на заб. Забен камен. Забна амбуланта. Забно ткиво."},{"word":"забер","type":"м.","description":"Карпа, спила. Сонцето ги допира заберите на планината."},{"word":"забере","type":"св.","description":"Почне да бере; бере Уште не го забрале тутунот."},{"word":"забест","type":"прид.","description":"Што има големи заби. Забест момчак. Забести животни."},{"word":"забец","type":"м.","description":"Остар издаден дел кај разни предмети (на чешел, на пила и др.). Под челичните запци на пилата стоеше наместен дебел трупец. Го извади долгото железно резе со остри запци."},{"word":"забие","type":"св.","description":"Со удар или со притисок направи нешто да навлезе во друго нешто; забоде, закове. Никој не виде кога му го забија ножот во градите. Ќе забиеме кол в земја и ќе го врземе коњот."},{"word":"заби се","type":"несв.","description":"За животно – покажува заби, 'ржи. Кучето му се забеше на војникот."},{"word":"забит","type":"м.","description":"Турски воен старешина; офицер. Напред јаваа двајца бегови и еден забит. Забитот го извади пиштолот."},{"word":"заблагодари (се)","type":"св.","description":"Изрази благодарност некому. Се сложил докторот, дури му (се) заблагодарил на советот. Тој им (се) заблагодари со поглед на присутните. Таа го ислуша и му (се) заблагодари."},{"word":"заблажи","type":"св.","description":"Направи нешто да биде благо, слатко. Го заблажи чајот со мед."},{"word":"заблазни","type":"св.","description":"Изрази задоволство за нешто што му се случило некому (на соговорникот или на некој друг) обично со зборовите: блазе си ти, блазе тебе; блазе си му (ѝ), блазе нему (нејзе). Детето си спие спокојно и невино, да му заблазни човек. Другарките ѝ заблазнија на свршувачката."},{"word":"заблеан","type":"прид.","description":"Што е загледан, зјапнат во некого или во нешто. Со отпуштена уста, заблеан во мене, не знаеше што да рече. Немееше толпата, заблеана по нив, долго и откако ги снема."},{"word":"заблее","type":"св.","description":"Почне да блее; Одненадеж заблеа јагне и ме исплаши. Трипати заблеав како некоја овца."},{"word":"заблеска","type":"св.","description":"Почне да блеска; Долгата сабја заблеска на сонцето. Солза му заблеска во очите."},{"word":"заблескоти","type":"св.","description":"Почне да блескоти. Сонцето повторно заблескоти."},{"word":"заблесне","type":"св.","description":"Блесне силно, одеднаш. Неговиот поглед заблесна како молња."},{"word":"заблести","type":"св.","description":"Почне да блести. Заблестија преспите нерастопен снег. Му заблести светложолтата коса."},{"word":"заблика","type":"св.","description":"Почне да блика; Од носот му заблика крв. Тој заблика од радост."},{"word":"заблиска","type":"св.","description":"Почне да блиска. Заблиска со водата уште посилно."},{"word":"забло","type":"м.","description":"Тој што има големи заби. Не сакаше да му викаат забло."},{"word":"заблуда","type":"ж.","description":"Лажна, погрешна претстава или мислење за нешто или за некого. Се надеваа дека ова е само момент на заблуда. Тој бил жртва на романтичарски заблуди."},{"word":"заблуден","type":"прид.","description":"Што е паднат во заблуда, што е грешен, измамен. Ни ја изнесуваше биографијата на заблудениот другар. Сите се прогонети, несреќни и заблудени."},{"word":"заблуди","type":"св.","description":"Доведе некого во заблуда; измами, излаже. Биле заблудени од водните духови. Ќе најдам начин како да го заблудам."},{"word":"забобол","type":"м.","description":"Болка предизвикана од болен заб. Го мачеше страшен забобол. Забоболот му отчукуваше во ушите и во дамарите."},{"word":"забоботи","type":"св.","description":"Почне да боботи. Машините силно забоботија."},{"word":"забогати (се)","type":"св.","description":"Стане богат. Ме праша како (се) забогатив. Едни осиромашија, други (се) забогатија."},{"word":"забоде","type":"св.","description":"Почне да боде; боде_1_2 Тој ги забоде воловите со стапот и ги потера."},{"word":"забодина","type":"св.","description":"Почне да бодина; Се качи на коњот и забодина накај градот."},{"word":"заболедува","type":"несв.","description":"Почне да боледува. Заболедува од пред една година."},{"word":"заболекар","type":"м.","description":"Тој работи како заболекар, поправа заби."},{"word":"заболен","type":"прид.","description":"Што е болен од нешто. Заболен добиток. Заболени деца."},{"word":"заболи","type":"св.","description":"Почне да ме (те, го...) боли, ми се појави физичка болка. Му се оптегна жилата на раката и остро го заболе. Го заболе силно главата."},{"word":"заболување","type":"ср.","description":"Болка. Ги триеше очите до заболување."},{"word":"заборав","type":"м.","description":"Состојба на губење, на престанување на паметењето, на сеќавањето за некого или за нешто; заборавање. Времето донесува заборав. Тој зачувал од заборавот голем број песни и приказни."},{"word":"заборавен","type":"прид.","description":"Што е занесен, што е како изгубен. Целиот е заборавен."},{"word":"заборавен","type":"прид.","description":"Што заборава;"},{"word":"заборавеник","type":"м.","description":"Лице што лесно или брзо заборава, што не памети добро; занесеник. Не сакам да имам ништо со тој заборавеник."},{"word":"заборави","type":"св.","description":"Пропушти да направи нешто. Заборавил да дојде. Заборави да ја затвори вратата. Јас се заприкажував и заборавив да те поздравам."},{"word":"заборавлив","type":"прид.","description":"Што е расеан, што не памети, што лесно заборава. Беше стар и заборавлив."},{"word":"забори","type":"св.","description":"Почне да соборува, да кутина некого. Му се доближи од зад грб и го забори."},{"word":"забоцка","type":"св.","description":"Почне да боцка. Тој ги забоцка децата со стапот по босите нозе."},{"word":"забошоти","type":"св.","description":"Направи да се отстрани, да се прикрие нешто од вниманието на другите, да не се земе предвид, да се заборави. Тој цинично го забошотил проблемот. Успеавме да ја забошотиме работата."},{"word":"забошотувач","type":"м.","description":"Тој што забошотува нешто; Тој е познат забошотувач."},{"word":"забрави","type":"св.","description":"Заклучи, затвори. Се обиде да ја забрави вратата од спалната, но клучот ѝ откажа."},{"word":"забради","type":"св.","description":"Стави на глава шамија, шал и сл., врзувајќи ги краиштата под брадата. Бабата ја забради шамијата и отиде в црква. Мајката му го забради шалот на детето и го пушти надвор да си игра."},{"word":"забразди","type":"св.","description":"Почне да бразди; бразди 1, 2, 3 и 4. Цврсто држејќи го плугот, ја забразди нивата. Небото го забраздија молњи."},{"word":"забрана","type":"ж.","description":"Недозволување, забранување нешто да се прави, да се изврши. Сè уште важи забраната за излегување во доцните часови. Тој пиеше многу, и покрај лекарската забрана."},{"word":"забранет","type":"прид.","description":"Што не е дозволен, што не смее да се прави, да се користи. Забранет влез. Забранета љубов. Забрането пушење."},{"word":"забрани","type":"св.","description":"Не дозволи да се прави, да се врши нешто. На дечињата им забранија секакво зближување со војските. Му забранил да зборува за нивните трговски работи."},{"word":"забраноса","type":"св.","description":"Почне да браносува. Тој ја забраноса нивата."},{"word":"забранува (се)","type":"св.","description":"Почне да бранува; бранува_1_2 Ветрот го забранува езерото. Благиот ветер лесно ги забранува расцутените дрвја."},{"word":"забратка","type":"ж.","description":"Шамија, марама што се става на глава и се врзува под брадата. Во дворот се појави девојка со бела забратка на главата. Со тага ги гледал лицата на жените во црни забратки."},{"word":"забрбешка","type":"св.","description":"брбешка_1_2"},{"word":"забрбори","type":"св.","description":"Почне да брбори; Таа излезе надвор и забрбори со сосетките. Потокот забрбори."},{"word":"забревта","type":"св.","description":"Почне да бревта; Тој забревта, ослушнувајќи ги чекорите. По патот забревта камион."},{"word":"забремени","type":"св.","description":"Остане бремена; затрудни. Таа забремени веднаш по свадбата."},{"word":"забреца","type":"св.","description":"Почне да бреца. Неговите зборови го забрецаа."},{"word":"забрза","type":"св.","description":"Почне да брза; брза_2 Забрза по улицата. Го забрза чекорот. Го забрзаа одот."},{"word":"забрзан","type":"прид.","description":"Што се прави, се одвива побрзо од обично. Забрзан развој. Забрзано дишење. Забрзани чекори."},{"word":"забричи","type":"св.","description":"а) Почне да бричи некого; бричи Берберот го забричи младото момче. б) Почне за првпат да бричи некого; бричи Утре кумот ќе го забричи младоженецот."},{"word":"забрише","type":"св.","description":"Избрише нешто малку, згора-згора. Ја забриша потта од челото. Ги забриша со ракавот насолзените очи. Ќе си ги забришете чевлите и ќе влезете внатре."},{"word":"забрка","type":"св.","description":"Замеша, измеша нешто. Брашното го забрка со вода."},{"word":"забрка","type":"св.","description":"Почне да брка;"},{"word":"забркан","type":"прид.","description":"Што е заплеткан, нејасен; забрка1_2 Оваа работа му изгледаше премногу забркана."},{"word":"забрливи","type":"св.","description":"Направи некој да стане брлив. Пијачката го забрливи."},{"word":"заброди","type":"св.","description":"Почне да броди; броди Забродија по синото море."},{"word":"заброи","type":"св.","description":"Почне да брои; Замижа и ги заброи ударите по грбот. Тој ги заброи парите."},{"word":"забрсти","type":"св.","description":"Почне да брсти. Козата забрсти од младото дрвце."},{"word":"забрца","type":"св.","description":"Почне да брца; брца_1_2 Детето ги забрца рацете во водата. Тој ја забрца раката во торбата."},{"word":"забрчи","type":"св.","description":"Почне да брчи; Забрчи автомобил по нашата улица. Забрчија пчелите околу улиштето."},{"word":"забувта","type":"св.","description":"Почне да бувта;"},{"word":"забуди","type":"св.","description":"Почне да буди некого;"},{"word":"забули","type":"св.","description":"Направи некој да стане була, направи була, потурчи жена. Бегот ја забули најубавата мома во селото."},{"word":"забуна","type":"ж.","description":"Збунетост, несигурност, недоумица. За да ја скрие забуната, зачепка околу радиото. Таа ја виде неговта забуна, но не разбра одошто е. Нејзиното плачење ме фрли во забуна и немир."},{"word":"забуни","type":"св.","description":"Предизвика забуна, збуни, збрка. Неговата постапка ги забуни присутните."},{"word":"забуричка","type":"св.","description":"Почне да буричка; буричка_1_2 Со машата забуричка низ жарта. Го отвори долапот и забуричка низ наредените шишиња."},{"word":"забута","type":"св.","description":"Почне да бута; бута. Ја забутаа колата по патот."},{"word":"забутан","type":"прид.","description":"Што е оддалечен, изолиран, зафрлен. Забутано село."},{"word":"забуца","type":"св.","description":"Почне да буца; буца_1_2 Кравата се разлути и ја забуца жената."},{"word":"забучи","type":"св.","description":"Почне да бучи; Камионот забучи. Ушите силно му забучија."},{"word":"забушави","type":"св.","description":"Почне да бушави; Нежно ја забушави по косата."},{"word":"заваби","type":"св.","description":"Почне да ваби. Тој излезе во дворот и ги заваби кокошките."},{"word":"завади","type":"св.","description":"Почне да вади; Ги завади компирите од вреќата."},{"word":"завади","type":"св.","description":"Почне да полева; Ги завади цвеќињата во дворот."},{"word":"завал","type":"изв.","description":"За искажување жалост, сочувство. Нигде завал лика јас не најдов, лика спрема мене."},{"word":"завала","type":"св.","description":"Почне да вала; Детето го завала бурето по патот. Таа завала еден шајак."},{"word":"завали","type":"св.","description":"Почне да вали. Немавме со што да завалиме оган. Ја завалив печката."},{"word":"завалија","type":"прид.","description":"Што е за жалење, за грев; кутар. Па тој мене како да не ме разбира, завалија! Си оглувел завалија!"},{"word":"завалка","type":"св.","description":"Почне да валка;"},{"word":"заварди","type":"св.","description":"Зачува, заштити. Тој нè заварди од прогонувања."},{"word":"заварен","type":"прид.","description":"За дете што е од претходниот брак на мажот во однос на маштеата. Таа имала две ќерки, една доведена и една заварена."},{"word":"завареник","type":"м.","description":"Пасинок, заварен син. Го сакаше завареникот како свој син."},{"word":"завари","type":"св.","description":"Затече, најде, сретне. Таму завари само една баба. Еден ден го заварив пред вратата. Меќавата го заварила во шумата."},{"word":"завари","type":"св.","description":"Почне да вари; вари_1_2 Завари тиква во котелот."},{"word":"завари","type":"св.","description":"Спои делови од метал со силно загревање. Ги завари деловите на оградата."},{"word":"завароса","type":"св.","description":"Почне да варосува. Ја завароса одајата и ја остави."},{"word":"заварувач","type":"м.","description":"Тој што заварува; Заварувачот го стави шлемот на глава и почна да работи."},{"word":"завдаде се","type":"св.","description":"Се занесе, премногу се внесе во нешто. Таа се завдаде во плетењето. Како да се беше завдал во чекорењето."},{"word":"завеан","type":"прид.","description":"Што е затрупан, покриен со снег, со песок и сл. Завеан пат. Завеани ридови."},{"word":"завеанко","type":"м.","description":"Тој што е завеан;"},{"word":"заведе","type":"св.","description":"Насочи некого на погрешен пат, направи да заскита, да не стигне на целта. Овчарот ја заведе потерата во погрешен правец. Кучињата со својот лаеж нè заведоа кон шумата. Чадот од огновите над буките ја заведе полицијата."},{"word":"заведен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од заведе."},{"word":"заведри се","type":"св.","description":"Почне да се ведри. Времето се заведри."},{"word":"заведувач","type":"м.","description":"Тој што заведува; Романтичен заведувач."},{"word":"завее","type":"св.","description":"Почне да вее; вее Тивко ветерче завеа надолу кон селото."},{"word":"завезе","type":"св.","description":"Почне да везе;"},{"word":"завене","type":"св.","description":"Почне да вене; вене Цвеќињата во вазната завенаа."},{"word":"завери","type":"св.","description":"Службено потврди исправност, веродостојност на некој документ, потпис и сл. Сите документи ги заверив во судот. Отиде да ги завери фотокопиите."},{"word":"завери се","type":"св.","description":"Се заколне, се зарече, даде завет. Се завери дека еден ден ќе се врати во родното место."},{"word":"заверка","type":"ж.","description":"Службено заверување, ставање потпис, печат и сл., со што се потврдува исправноста на некој документ; Книшката има свеж печат и уредна заверка со датум од овој месец."},{"word":"заверува","type":"св.","description":"Почне да верува; поверува;"},{"word":"заверувач","type":"м.","description":"Тој што заверува; Заверувачот ми ги завери сите документи."},{"word":"завеса","type":"ж.","description":"Покривка за прозорец што служи за заштита од сонце, од туѓи погледи и сл.; перде. Бели завеси. Кратки завеси."},{"word":"завесла","type":"св.","description":"Почне да весла. Завеслаа спроти текот на реката. Завесла со сета сила."},{"word":"завет","type":"м.","description":"Место заштитено од ветер, од дожд и сл. Колибата е на завет. Запалив оган на завет. Седна во заветот зад една карпа."},{"word":"завет","type":"м.","description":"Ветување, заклетва, даден збор дека нешто ќе се изврши. Заветот што си го наметна на себеси беше строг. Не сакаше да го крши заветот."},{"word":"заветен","type":"прид.","description":"Што е заштитен од ветер, од дожд и сл. Заветно место. Заветни терени."},{"word":"заветен","type":"прид.","description":"Што е оставен како завет, како аманет. Овие деца се заветна песна на синовите. Тоа го навести во своите визионерски и заветни мисли."},{"word":"заветува (се)","type":"св.","description":"Даде завет. Му заветува верност, но го погази заветот."},{"word":"завечера","type":"св.","description":"Почне да вечера. Се собраа сите околу трпезата и завечераа."},{"word":"завечери се","type":"св.","description":"Почне да настапува вечер; се стемни. Одамна се беше завечерило. Се завечери, а него уште го немаше дома."},{"word":"завешта","type":"св.","description":"Подари, остави нешто како наследство со документ, тестамент. Таа им завештала на своите ќерки многу пари. Тој пред смртта му го завештал целиот свој имот на внукот."},{"word":"завештание","type":"ср.","description":"Документ во кој определено лице изјавува што и кому остава во наследство; тестамент. Неговото завештание беше мало и скромно. Го чува завештанието од предците."},{"word":"завештател","type":"м.","description":"Лице што завештава, што остава нешто во наследство. Завештателот беше најбогатиот човек во градот."},{"word":"завибрира","type":"св.","description":"Почне да вибрира. Гласот ѝ завибрира како напната струна на виолина."},{"word":"завивка","type":"ж.","description":"Ткаенина што служи за покривање; покривач. Се пикна под топлата завивка и заспа. Секоја девојка што се мажи носи постели и завивки."},{"word":"завиден","type":"прид.","description":"Што се истакнува со нешто; што е многу добар, значителен, голем. Завиден успех. Завидни приходи."},{"word":"завиди","type":"св.","description":"Почувствува завист спрема некого поради успех, среќа, убавина и сл. Понекогаш ми доаѓа да ти завидам. Сте покажале успеси на кои секој може да ви завиди. Му завидоа на заработувачката."},{"word":"завие","type":"св.","description":"завитка."},{"word":"завие","type":"св.","description":"Почне да вие; Далеку во планината завија волци. Зави ладен ветер. Во претпладневната тишина завија сирените."},{"word":"завиен","type":"прид.","description":"глаг. прид. Што е завиткан, замотан со нешто. Тој доаѓаше во кафеаната со завиен врат."},{"word":"завика","type":"св.","description":"Почне да вика; вика_1_2 Завика овчарот по нас и се стрча надолу. Уште од надворешната врата завика по жена си."},{"word":"завиори","type":"св.","description":"Почне да виори. Ветрот ги завиори знамињата. Тантелите на нејзиното здолниште завиорија како падобран."},{"word":"завири","type":"св.","description":"Почне да вири. Очите ѝ завирија од солзи."},{"word":"зависен","type":"прид.","description":"Што зависи од некого или од нешто; што е потчинет, ограничен; што не е самостоен. Тој се наоѓа во зависна положба. По војната, многу зависни земји добија независност."},{"word":"зависи","type":"несв.","description":"Се наоѓа под влијание на нешто; е обусловен од нешто. Од твојот одговор зависи нашиот живот. Од тебе зависи успехот."},{"word":"зависка","type":"св.","description":"Почне да виска. Коњот зависка."},{"word":"завислив","type":"прид.","description":"Што чувствува завист, што завидува некому; завидлив. Завислив човек."},{"word":"зависливец","type":"м.","description":"Лице што завидува некому. Повеќето од неговите пријатели беа зависливци."},{"word":"зависник","type":"м.","description":"Лице што зависи, што не може да се ослободи, да се откаже од нешто. Тој е зависник од алкохолот."},{"word":"завист","type":"ж.","description":"Силно чувство на незадоволство предизвикано од нечиј успех, среќа и сл.; пакост, завидливост. Со завист ја следел нивната работа. Ја заврте главата на другата страна во знак на протест и завист."},{"word":"завитка","type":"св.","description":"Замота, завие, обложи со нешто. Старецот го завиткал лулето во крпче. Тој го завитка лицето со шалот. Ја завиткаа во овчи кожи и ја понесоа на лесково носило."},{"word":"завиткан","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од завитка."},{"word":"завитли","type":"св.","description":"Фрли нешто во воздухот со вртење. Го фати мечот за дршката и го завитли во воздухот."},{"word":"завиток","type":"м.","description":"Нешто што е завиткано, спакувано; пакет. Носеше завиток под десната мишка."},{"word":"завишти","type":"св.","description":"Почне да вишти. Коњот завишти по својот стопан."},{"word":"завјасан","type":"прид.","description":"Што вјаса; забрзан."},{"word":"завјаса (се)","type":"св.","description":"Почне да вјаса; вјаса_1_2 Децата завјасаа по патот."},{"word":"завладее","type":"св.","description":"Воспостави своја власт, освои нешто. Војската завладеа со градот. Бегот го завладеал целото село."},{"word":"завладикува","type":"св.","description":"Почне да владикува; Откако тој завладикува, луѓето ја повратија вербата во црквата."},{"word":"завладичи","type":"св.","description":"Постави, произведе некого за владика. Набрзо откако го завладичија, тој умре."},{"word":"завлачи","type":"св.","description":"Почне да влачи; Ја завлачија волната со гребен. Тој ја завлачи нивата."},{"word":"завлезе","type":"св.","description":"Почне да влегува; влезе 1 и 6. Тој завлезе во тесните сокаци. Партизаните завлегоа во градот."},{"word":"завлече","type":"св.","description":"Почне да влече нешто не одвојувајќи го од површината, да носи нешто; влече Воловите ги завлекоа тешките греди. Жените го завлекоа килимот по скалите."},{"word":"завлечка","type":"св.","description":"Почне да влечка, да носи некого влечејќи. Го зедов ранетиот другар и го завлечкав кон засолништето. Коњот го завлечка паднатиот јавач по снегот."},{"word":"завод","type":"м.","description":"Установа, институција. Педагошки завод. Хигиенски завод. Хидрометеоролошки завод."},{"word":"заводи","type":"св.","description":"Почне да води, да насочува нечие движење. Тој го заводи орото. Го врза коњот со ортомата и го заводи надолу."},{"word":"заводлив","type":"прид.","description":"Што заведува, што мами, што привлекува со своите одлики. Заводлив глас. Заводлива понуда. Заводлива девојка. Заводливи зборови."},{"word":"заводник","type":"м.","description":"Тој што заведува, што освојува, што има успех во љубовта. Тој е голем заводник."},{"word":"завози","type":"св.","description":"Почне да вози; Го завози автомобилот иако немаше дозвола."},{"word":"завој","type":"м.","description":"Долга лента од газа или од платно што служи за преврзување и за заштита на повреден дел од телото; преврска. Левата рака му беше преврзана со бел завој. Во торбата секогаш носеше завои и лекови."},{"word":"завојува","type":"св.","description":"Почне да војува; војува Големите сили повторно завојуваа на туѓа територија."},{"word":"завојуван","type":"прид.","description":"Што се наоѓа во војна. Завојувани држави. Завојувани страни."},{"word":"завојувач","type":"м.","description":"Тој што води освојувачка војна; освојувач. Тој бил прославен војсководач и завојувач."},{"word":"заворна","type":"ж.","description":"Лост или клинец со кој се осигурува врата да не се отвора; резе. Не можеше да ја тргне заворната од вратата."},{"word":"заврагува","type":"св.","description":"Почне да врагува. Децата заврагуваа низ дворот."},{"word":"завража","type":"св.","description":"Почне да вража;"},{"word":"завратен","type":"прид.","description":"Што е свиткан, пресвиткан. Завратени ракави. Завратени ногавици."},{"word":"заврати","type":"св.","description":"Свитка, пресвитка нешто (обично дел од облека) за да стане покусо. Тој ги заврати панталоните и загази во водата. Ги завратила ракавите."},{"word":"завратник","type":"м.","description":"Удар по вратот. Му удри еден завратник."},{"word":"заврви","type":"св.","description":"Почне да врви; Околу ридот заврвија војници. По патот заврвија децата од училиште. Заврвија годините како вода."},{"word":"заврвчи се","type":"св.","description":"Почне да се врвчи. Тие се заврвчија еден по еден како овци."},{"word":"завргали се","type":"св.","description":"Почне да се вргали, да се џари; се"},{"word":"завре","type":"св.","description":"Скрие, пикне, вовлече нешто некаде, вовре. Ја завре главата под перница и почна да плаче."},{"word":"завреви","type":"св.","description":"Почне да вреви. Тој завреви силно и ги покани на трпеза. Сите завревија во еден глас."},{"word":"заврека","type":"св.","description":"За коза – почне да врека. Козата се исплаши и заврека."},{"word":"завреска","type":"св.","description":"Почне да вреска; Детето падна и завреска на цел глас. Двете жени силно заврескаа."},{"word":"заврз","type":"м.","description":"Млад плод на растение, незрел и тукушто оформен. Скина еден заврз од афион. Младите заврзи страдаат при ниски температури."},{"word":"заврзе","type":"св.","description":"Стегне, прицврсти со врзување; врзе. Рацете му ги заврза одзади. Го заврза коњот за стеблото од буката."},{"word":"заврзок","type":"м.","description":"заврз."},{"word":"заврие","type":"св.","description":"Почне да врие; зоврие, проврие. Го засили огнот за побрзо да заврие гравот."},{"word":"заврне","type":"св.","description":"Почне да врне; врне Кога ќе заврнеше, таванот прокиснуваше. Таа година многу рано заврна снег."},{"word":"заврска","type":"ж.","description":"(книж.) заплет; разврска."},{"word":"заврти","type":"св.","description":"Доведе нешто во кружно движење околу неговата оска. Го заврте клучот на вратата. Го заврте воланот за цел круг."},{"word":"завртка","type":"ж.","description":"Вид клин спирално нарежан, нажлебен, на кој може да се стави навртка;"},{"word":"завртка","type":"св.","description":"сп. вртка 1, заврти 1. Таа завртка со вретеното."},{"word":"завршен","type":"прид.","description":"Што е доведен докрај, што е готов, целосен. Во завршениот дел од шталата мукаа две крави. Со реченицата треба да искажеме завршена мисла."},{"word":"завршен","type":"прид.","description":"Што е последен, краен, конечен. Завршен испит. Завршна верзија."},{"word":"завршеток","type":"м.","description":"Краен, завршен дел од нешто; крај. Конфликтот имаше среќен завршеток. Песната завршува со еден од најпотресните завршетоци во македонската поезија."},{"word":"заврши","type":"св.","description":"Изврши, доведе нешто докрај. Тој го заврши школувањето. Го завршив портретот. Војната заврши. Чекав да завршат со разговорот."},{"word":"заврши","type":"св.","description":"Почне да врши; Денеска го завршија житото на големото гумно."},{"word":"завршница","type":"ж.","description":"Краен, последен, завршен дел од некоја игра, работа, процес и сл. Таа теза најмногу доаѓа до израз во завршницата на пиесата. Овој запис претставува завршница на книгата. Во завршницата на натпреварот гостите го израмнија резултатот."},{"word":"завршок","type":"м.","description":"Крај, завршеток. Сè има свој почеток и завршок."},{"word":"завтаса","type":"св.","description":"Втаса, стигне, дојде до некого што е понапред. Тој го завтаса селанецот и го удри со грбачот. Брзаше да ја завтаса колоната."},{"word":"завчас","type":"прил.","description":"Многу брзо, веднаш, вчас. Уморот завчас исчезна. Завчас се облече и излезе."},{"word":"завчера","type":"прил.","description":"Денот пред вчерашниот. Од завчера даваат стока на вересија. Од завчера не сме се виделе."},{"word":"завчерашен","type":"прид.","description":"Што се однесува на завчера. Завчерашен леб. Завчерашен весник. Завчерашна седница."},{"word":"загаден","type":"прид.","description":"Што не е чист, што содржи штетни, опасни материи за здравјето. Загаден воздух. Загадена вода. Загадени бунари. Загадени простории."},{"word":"загади","type":"св.","description":"Направи нешто да биде штетно, опасно за употреба; зарази, инфицира. Го загадија бунарот. Ја загадија храната."},{"word":"загадочен","type":"прид.","description":"Што е необичен, чуден, таинствен. Загадочен човек. Загадочна насмевка. Загадочни прашања."},{"word":"загадувач","type":"м.","description":"Тој или тоа што загадува; загади Човекот е најголемиот загадувач на животната средина."},{"word":"загазери","type":"св.","description":"Направи дно, газер на нешто. Со еден потег ја загазери стомната."},{"word":"загази","type":"св.","description":"Почне да гази; гази Загазив во студената вода. Тој загази во снегот. Загази по дебелата волнена простирка."},{"word":"загака","type":"св.","description":"Почне да гака; Гуските загакаа и летнаа."},{"word":"загали","type":"св.","description":"Почне да гали;"},{"word":"загар","type":"м.","description":"Ловечки пес; 'рт. Го одврза загарот и отиде на лов. Под тремот се меткаа два загара."},{"word":"загарантира","type":"св.","description":"Тој ми загарантира дека ќе стигнам навреме."},{"word":"загаси","type":"св.","description":"Направи нешто делумно или целосно да престане да гори или да свети; изгаси. Дождот го загаси огнот."},{"word":"загасне","type":"св.","description":"Престане да гори или да свети; делумно или целосно изгасне. Огнот го оставија да загасне. Тој почна да го смука лулето што му загасна."},{"word":"загатка","type":"ж.","description":"Исказ или прашање што треба да се реши. Се изненади кога го чу решението на загатката. На крајот, во форма на загатка, е дадено името на авторот."},{"word":"загатне","type":"св.","description":"Наспомне, поткаже нешто оддалеку; навести. Тој загатна нешто, ама јас не разбрав што сакаше да ми каже. Во книгата загатналнеколку моменти од нејзиниот живот."},{"word":"загиба","type":"св.","description":"Почне да гиба, да пипа некого или нешто. Тој ја загиба мачката со едно стапче."},{"word":"загине","type":"св.","description":"Изгуби живот. Во таа борба загинале тројца партизани. Тој загина во авионска несреќа."},{"word":"загинувачка","type":"ж.","description":"Губење живот; загинување."},{"word":"заглавен","type":"прид.","description":"Што е насловен, воведен, почетен. Под овој заглавен збор ги даваме сите изведени зборови од него. Заглавните букви и иницијалите се цртани со боја."},{"word":"заглави","type":"св.","description":"Стави, вметне, втера нешто во положба од која тешко може да се извлече. Пушката ја заглави меѓу два камена. Тој ја заглавил секирата во тврдото стебло на дабот."},{"word":"заглавка","type":"ж.","description":"Клин што се забива во рачка, во дршка на секира, во мотика и сл. При работењето ми испадна заглавката од секирата."},{"word":"загладни","type":"св.","description":"Почне да чувствува глад, му се пријаде; огладне. Од долгото пешачење сите загладневме."},{"word":"загладува","type":"св.","description":"Почне да гладува; Храната брзо се потроши и ние пак загладувавме."},{"word":"загледа","type":"св.","description":"Почне да гледа (во) нешто со некакво внимание, со некаков интерес. Го загледа писмото од сите страни."},{"word":"заглиби (се)","type":"св.","description":"Пропадне, потоне во глиб, во кал и сл. Тој до коленици се заглибил во тиња и кал. Се заглиби во браздите на нивата."},{"word":"заглода","type":"св.","description":"Почне да глода; глода Кучето ја заглода коската."},{"word":"заглочка","type":"св.","description":"Почне да глочка; Очите го заглочкаа од густата магла."},{"word":"заглувее","type":"св.","description":"Почне да глувее; Тој заглувеал со годините."},{"word":"заглувне","type":"св.","description":"Привремено или трајно ја изгуби способноста за слушање, го изгуби слухот; оглуви. Од силната експлозија сите заглувнавме."},{"word":"заглупавен","type":"прид.","description":"Што станал глупав. Заглупавен старец."},{"word":"заглупави","type":"св.","description":"Стане глупав. Сама и одделена од луѓето, таа брзо заглупави."},{"word":"заглушен","type":"прид.","description":"Што е бучен, гласен; заглушувачки. Заглушен шум. Заглушна врева. Заглушни експлозии."},{"word":"заглушен","type":"прид.","description":"Што е тивок, прикриен. Заглушено стенкање."},{"word":"заглуши","type":"св.","description":"Со силен шум, врева и сл. направи да не се слушаат други гласови, звуци или да не се распознаваат. Неговите последни зборови ги заглуши аплауз. Нивните гласови ги заглуши истрел. Шумот од езерото не можеше да го заглуши звукот од камбаните."},{"word":"заглушувачки","type":"прид.","description":"Што е многу силен и може да заглуши; Заглушувачки истрел."},{"word":"загмечи","type":"св.","description":"Почне да гмечи. Силно го загмечи грозјето."},{"word":"загнаси","type":"св.","description":"Загади, извалка. Селаните ја загнасија реката. Кучето пак ги загнаси скалите."},{"word":"загнезди се","type":"св.","description":"Направи гнездо; гнезди се. Една ластовичка се загнезди под нашата стреа."},{"word":"загне се","type":"св.","description":"Се стрчне, се залета, јурне по/кон некого. Едно куче се загна по него. Излегоа на улицата и се загнаа да ги бркаат децата. Беше се загнал да го фати."},{"word":"загнете","type":"св.","description":"Почне да гнете, да пика нешто. Таа ја загнете печката со ќумур."},{"word":"загние","type":"св.","description":"Почне да гние;"},{"word":"загниен","type":"прид.","description":"Што почнал да гние. Загниено јаболко."},{"word":"загноен","type":"прид.","description":"Што е со гној, што има гној. Се вратил со загноена рана. Зинуваа и им се покажуваа црвените и загноени непца."},{"word":"загнои","type":"св.","description":"Почне да гнои;"},{"word":"заговара","type":"несв.","description":"заговори."},{"word":"заговор","type":"м.","description":"Тајно здружување за заедничко дејствување против некого или нешто со политички или со други цели. Дворјаните коваа заговор против кралот. Нема власт без буна и без заговор. Луѓето свикнаа на заговори и на штрајкови."},{"word":"заговори","type":"св.","description":"Почне да говори; говори_1_2 Првпат сега заговорија на таа тема. Влезе директорот в училница и веднаш заговори."},{"word":"заговорник","type":"м.","description":"Лице што учествува во заговор. Тој е опасен заговорник. Тие постојано нешто шушкаат, како заговорници."},{"word":"заговорнички","type":"прид.","description":"Што се однесува на заговор. Заговорничко однесување. Заговорнички собири."},{"word":"загои","type":"св.","description":"Почне да гои (обично за добиток);"},{"word":"заголне","type":"св.","description":"Касне малку, колку да се залаже дека не е гладен. Поткаснаа само малку, колку да заголнат душа."},{"word":"заголта","type":"св.","description":"Почне да голта;"},{"word":"загон","type":"м.","description":"Мера за површина; дољум. Продаде два загони земја."},{"word":"загони","type":"св.","description":"Почне да гони;"},{"word":"загорен","type":"прид.","description":"Што е изгорен, подгорен при варење или при печење; загори_2 Загорен шеќер. Пита со загорени краишта."},{"word":"загори","type":"св.","description":"Почне да гори; гори Огнот полека загори."},{"word":"Загорје","type":"ср.","description":"Област во Хрватска."},{"word":"загорчи","type":"св.","description":"Почувствува горчлив вкус од нешто. Зелкава ми загорчи. Јадењето му загорчило на детето."},{"word":"загосподари","type":"св.","description":"Стане господар на нешто; завладее. Тој загосподари со целата земја."},{"word":"загости","type":"св.","description":"Почне да гости некого. Ги загости пријателите со вино и ракија."},{"word":"заготви","type":"св.","description":"Почне да готви; Заготвив вечера за децата."},{"word":"заграб","type":"м.","description":"Нешто што може да се крене наеднаш со двете раце. Секој носеше по заграб дрва. Партизаните во заграби внесоа слама."},{"word":"заграба","type":"св.","description":"Почне да граба; граба_2 Влегоа во куќата и заграбаа сè што им дојде при рака."},{"word":"заграбадина","type":"св.","description":"Почне да грабадина; Тој заграбадина по патот."},{"word":"заграби","type":"св.","description":"Зграби, зграпчи, зее нешто во заграб. Не можев да го заграбам купот партали. Тој заграби сено и им тури на маските."},{"word":"заграбувач","type":"м.","description":"Тој што заграбува; Тој беше голем насилник и заграбувач."},{"word":"заграда","type":"ж.","description":"ограда."},{"word":"заграден","type":"прид.","description":"Што е ограден, опколен со нешто. Заграден простор. Заградени дворови."},{"word":"загради","type":"св.","description":"Почне да гради; гради_1 Тој загради нова куќа."},{"word":"заграка","type":"св.","description":"Почне да грака. Некаде блиску заграка страчка."},{"word":"загрвала","type":"св.","description":"Почне да грвала нешто. Тој го загрвала бурето по патот."},{"word":"загргори","type":"св.","description":"Почне да гргори. Загргори водата во потокот."},{"word":"загреан","type":"прид.","description":"Што е топол; грее. Загреан воздух. Загреан восок."},{"word":"загреб","type":"м.","description":"Изгребана и расфрлена земја (од кучиња, пилиња и сл.)."},{"word":"Загреб","type":"м.","description":"Главен град на Хрватска."},{"word":"загребе","type":"св.","description":"Почне да гребе; гребе Иглата загреба по грамофонската плоча. Загребал со ноктите во меката земја."},{"word":"загревен","type":"прид.","description":"Што се загрева, што е изложен на загревање. Загревна површина."},{"word":"загревен","type":"прид.","description":"Што е за жалење, беден, кутар, несреќен. Загревен селанец."},{"word":"загреви се","type":"св.","description":"Се сожали. Се загревија и го прибраа кутрото дете."},{"word":"загрее","type":"св.","description":"Стопли, сврели некого или нешто. Жешкиот песок ми ги загреа нозете. За да го загрее моторот, направи круг околу куќата."},{"word":"загреши","type":"св.","description":"Почне да греши;"},{"word":"загрижен","type":"прид.","description":"Што има грижи; што е обземен од грижи за некого или за нешто. Загрижен човек. Загрижени другари."},{"word":"загрижи","type":"св.","description":"Предизвика грижа некому. Не ѝ зборував за моите проблеми за да не ја загрижам. Нив малку ги загрижило тоа што уште немаат дете. Долгата суша сите нè загрижи."},{"word":"загрижувачки","type":"прид.","description":"Што загрижува, што предизвикува загриженост. Загрижувачко писмо. Загрижувачки мисли."},{"word":"загризе","type":"св.","description":"Почне да гризе. Скрши големо парче од лебот и го загриза. Жедно загризавме во резанките од лубеницата."},{"word":"загрли","type":"св.","description":"Припокрие со земја растение околу коренот. Отидоа на нива да ја загрлат пченката."},{"word":"загрми","type":"св.","description":"безл. Почне да грми; грми Надвор се наоблачи и загрми."},{"word":"загрне","type":"св.","description":"Покрие, обвитка, наметне нешто околу телото. Го загрна кожувот и излезе надвор. Тие беа загрнати со големи овчарски гуни."},{"word":"загровта","type":"св.","description":"Почне да гровта. Од соседниот двор загровта свиња."},{"word":"загрозен","type":"прид.","description":"Што е изложен, доведен во опасност. Загрозено подрачје. Загрозени семејства."},{"word":"загрози","type":"св.","description":"Изложи, доведе во опасност некого или нешто. Мојата егзистенција е сериозно загрозена. Лизгањето на земјиштето загрози неколку семејства."},{"word":"загруби","type":"св.","description":"Стане груб; груби. Платното загруби од нечистотија."},{"word":"загуба","type":"ж.","description":"Губење, лишување од нешто или од некого. Го обземаше слабост поради загубата на крвта. Жалеше за загубата на својот пријател. Непријателот претрпел тешки загуби."},{"word":"загубен","type":"прид.","description":"Што е изгубен, исчезнат привремено или трајно; загуби Загубен контакт. Загубена љубов. Загубени пари."},{"word":"загуби","type":"св.","description":"Остане без нешто што го имал; изгуби. Вчера го загубив клучот од дома. По патот овчарот загубил една овца."},{"word":"загуга","type":"св.","description":"За бебе – почне да гуга; гуга_1 Бебето загуга."},{"word":"загуди","type":"св.","description":"Почне да гуди. И пак загудија гуслите и ѕвекнаа чаши."},{"word":"загука","type":"св.","description":"Почне да гука. Загукаа гулабите во гулабарникот."},{"word":"зад","type":"предл.","description":"Местоположба од другата, задната, обратната страна на нешто, одзади. Зад ридот се крева густ чад. Децата се криеја зад тарабите."},{"word":"зад-","type":"претс.","description":"Претставка/префикс со значење од другата страна на она што е означено со основата на зборот: задграничен, задгробен, заткулисен, задутре, затскрие."},{"word":"задави","type":"св.","description":"Усмрти некого со давење, со спречување на дишењето. Го задавиле со копринена шамија преку устата. Едно куче ја задави нашата мачка."},{"word":"зададе","type":"св.","description":"Постави, даде некому како задача да реши нешто. Би сакал да ми одговорите на прашањата што ќе ви ги зададам. Тој набрзина ја напиша задачата што му ја зададе учителот."},{"word":"Задар","type":"м.","description":"Приморски град во Хрватска."},{"word":"задача","type":"ж.","description":"Определена работа што треба да се исполни, да се изврши; обврска. Беше среќен што ја исполни задачата како што треба. Нејзина задача е да ја пречека колоната и да отвори оган на неа. Тој никогаш не заборави на задачите што ги беше зел на себе."},{"word":"задвижи","type":"св.","description":"Почне да движи; движи Надојдената вода ги задвижи воденичките камења."},{"word":"задграничен","type":"прид.","description":"Што се наоѓа надвор од државните граници на една земја. Задгранична зона. Задгранични области. Задграничен комитет."},{"word":"задгробен","type":"прид.","description":"Што се однесува, според религиозните верувања, на тоа што постои, што доаѓа по смртта. Задгробен живот. Задгробни суштества."},{"word":"задебели","type":"св.","description":"Направи да биде подебел. Храната ги задебели свињите. Задебели ги малку буквите."},{"word":"задева","type":"несв.","description":"Предизвикува некого со закачки; задира, вознемирува. Никого не задевај и никој нема да те задева."},{"word":"задевојчи се","type":"св.","description":"Стане девојка, помине детска возраст; се. Таа се задевојчи многу рано."},{"word":"заден","type":"прид.","description":"Што се наоѓа одназад, одзади; спрот: преден. Се упати кон задниот дел од двориштето. Мечката се подигна на задните нозе. Заден џеб. Задна врата. Задно седиште."},{"word":"задене","type":"св.","description":"Закачи, стави нешто во друго нешто. Рацете ги заденал во широкиот појас. Пиштолот му беше заденат за појасот."},{"word":"задени се","type":"св.","description":"Почне да осамнува, да се разденува. Кога се задени убаво, тие тргнаа кон планината."},{"word":"задере","type":"св.","description":"Почне да дере;"},{"word":"задиви","type":"св.","description":"Направи некој да стане како див; Ги задиви децата и сега не му доаѓаат."},{"word":"задига","type":"св.","description":"Почне да дига. Тој ги задига рацете нагоре. Таа го задига фустанот и загази во водата."},{"word":"задигла","type":"ж.","description":"Начин на везење, вид бод при везење."},{"word":"задими","type":"св.","description":"Пушти дим некаде. Оџакот задими."},{"word":"задирлив","type":"прид.","description":"Што сака да се задира; Задирливи деца."},{"word":"задишан","type":"прид.","description":"Што дише тешко и забрзано од умор, од возбуда и сл. Влезе внатре сиот црвен и задишан. Седеа во сеното малку задишени"},{"word":"задише","type":"св.","description":"Почне да дише слободно, без тешкотија. Малку по малку се ослободив и задишав со отворени гради. Тој ја распетла кошулата и задиши длабоко."},{"word":"задлаби","type":"св.","description":"Почне да длаби; длаби Мајсторот задлаби со длетото по површината на дрвото."},{"word":"задлабочен","type":"прид.","description":"Што е внесен, вникнат во нешто. Задлабочено внимание. Нè посматраше со задлабочен израз на лицето."},{"word":"задлабочи","type":"св.","description":"задлаби_2"},{"word":"задник","type":"м.","description":"Долниот заден дел од телото на човекот; заден дел од животно; газ. Тој падна на задник наземи. Скокна како нешто да го боцнало во задникот. Го удираше магарето по задникот."},{"word":"заднина","type":"ж.","description":"Нешто што се наоѓа одзади; заден дел од нешто. Стоеше во заднината од дуќанот."},{"word":"задница","type":"ж.","description":"задник_1"},{"word":"задоволен","type":"прид.","description":"Што сеќава задоволство од нешто постигнато, од исполнета желба и сл. Задоволни деца."},{"word":"задоволен","type":"прид.","description":"На кој му е исполнета желбата, потребата и сл. Задоволени деца. Задоволени барања. Задоволени желби."},{"word":"задоволи","type":"св.","description":"Направи задоволство некому со нешто. Тие со својата работа го задоволија чорбаџијата. Играта на нашите фудбалери ја задоволи публиката. Во циркусот најмногу нè задоволија слоновите со своите атрактивни точки."},{"word":"задоволителен","type":"прид.","description":"Што задоволува, што одговара на определени услови, барања, потреби. Задоволителен резултат. Задоволително објаснување. Задоволителни одговори."},{"word":"задоволство","type":"ср.","description":"Чувство на добро расположение, ведрина, радост. Тој се топеше од радост и задоволство. Од лицето можеше да се прочита задоволство поради извршената задача."},{"word":"задоволувачки","type":"прид.","description":"Што задоволува;"},{"word":"задои","type":"св.","description":"Даде на новороденче за прв пат да цица. Размислуваше со чие млеко да го задои своето првенче."},{"word":"задојница","type":"ж.","description":"Жена (обично некоја друга, а не мајката) што прва му дава да цица на новороденчето. За задојница ја одреди својата најдобра другарка."},{"word":"задолжен","type":"прид.","description":"Што има долг. Тој е задолжен во неколку банки."},{"word":"задолжение","type":"ср.","description":"Задача, должност, обврска. Како задолжение за дома учениците го вежбаат убавото рецитирање. Многу ја оптоваруваа задолженијата околу куќата. Во својот работен век имал повеќе општествени задолженија."},{"word":"задолжи","type":"св.","description":"Оптовари некого со долг. Банката ја задолжи нашата фирма со кредит."},{"word":"задолжителен","type":"прид.","description":"Што мора, што треба да се направи, без исклучок. Задолжителни часови. Задолжителни предмети во наставата. Задолжителна лектира. Задолжителен откуп."},{"word":"задоми","type":"св.","description":"Ожени син, омажи ќерка, создаде семејство. Ќерката ја задомија минатата година. Ги задомив и двата сина."},{"word":"задорко","type":"м.","description":"Лице што сака да се задира, да се задева со некого. Тој е голем задорко."},{"word":"задорлив","type":"прид.","description":"Што има склоност кон задирање, кон задевање. Задорливо момче."},{"word":"задоцнет","type":"прид.","description":"Што се појавува по вообичаеното, определено време; Задоцнет минувач. Задоцнета грижа. Задоцнета пролет. Задоцнети сигнали."},{"word":"задоцни","type":"св.","description":"Дојде, стигне подоцна, по определеното време. Брзаше за да не задоцни на училиште. Погледна во часовникот да види колку задоцнил."},{"word":"задразни","type":"св.","description":"Почне да дразни; Правот ме задразни. Децата го задразнија старецот со своите викотници."},{"word":"задрапа","type":"св.","description":"Почне да драпа. Девојчето ја задрапа мачката по грбот."},{"word":"задраска","type":"св.","description":"Почне да драска;"},{"word":"задрдори","type":"св.","description":"Почне да дрдори. Двете жени седнаа заедно и гласно задрдорија."},{"word":"задреме","type":"св.","description":"Фати дремка некого, почне да дреме. Таа задрема на столчето. И двајцата задремавме од умор."},{"word":"задржи","type":"св.","description":"Запре, спречи движење на некого или на нешто, направи да застане; сп. држи 12. Го задржа детето да не оди кон реката. Мораме да го задржиме непријателот на истите позиции. Таа сакаше да избега, но јас ја задржав со рацете."},{"word":"задржлив","type":"прид.","description":"Што може да биде задржан. Задржлива смеа."},{"word":"задрипетле","type":"м.","description":"Тој што задева, гиба некого. Децата ме завикаа задрипетле."},{"word":"задрнка","type":"св.","description":"Почне да дрнка на некој жичен инструмент. Тој задрнка на гитарата."},{"word":"задроби","type":"св.","description":"Почне да дроби нешто. Задроби од лебот во чинијата со млеко."},{"word":"задрогаз","type":"м.","description":"Тој што сака често да се задева, да се шегува со друг."},{"word":"задруга","type":"ж.","description":"(истор.) Семејна заедница, фамилија со поголем број членови, поврзани со блиско крвно сродство, кои водат заедничко домаќинство и имаат заеднички имот. Во минатото, луѓето живееле во големи задруги."},{"word":"задругар","type":"м.","description":"Член на задруга. Сите селани станаа задругри."},{"word":"задругарски","type":"прид.","description":"Што се однесува на задруга и на задругар. Задругарски однос. Задругарска работа."},{"word":"задругарство","type":"ср.","description":"Постоење на задруги. Тие беа против задругарството."},{"word":"задругарува","type":"св.","description":"Почне да другарува;"},{"word":"задружен","type":"прид.","description":"Што е во сопственост на задруга, што се однесува на задруга. Задружна работилница. Задружно бачило. Задружно стопанство. Задружен дом."},{"word":"задршка","type":"ж.","description":"Задржување, застој, повремено запирање на нормалното одвивање или работа на нешто. Бројте до три со задршка на воздухот. Со големи задршки, колата продолжуваше да се движи напред."},{"word":"задув","type":"м.","description":"Астма. Боледуваше од задув."},{"word":"задува","type":"св.","description":"Почне да дува; Задува силен и студен ветер."},{"word":"задувка","type":"св.","description":"Почне да дува по малку, во помала мера. Одвреме-навреме ќе задувкаше свежина од шумата."},{"word":"задужбина","type":"ж.","description":"(истор.) Градба (обично црква, манастир) подигната за душа и во спомен на основачот. Ги обиколи сите свети места и задужбини."},{"word":"задума","type":"св.","description":"запомни, запамети."},{"word":"задуман","type":"прид.","description":"Што е замислен. Седна до нив задуман. Задумано дете."},{"word":"задумани (се)","type":"св.","description":"Се крене облак од прав, се запраши; Се задумани од силниот ветар."},{"word":"задумка","type":"св.","description":"Почне да думка; Задумка по барабанот. Го задумка детето."},{"word":"задупи","type":"св.","description":"Почне да дупи, да прави дупка. Задупи во ѕидот со клинец."},{"word":"задупчи","type":"св.","description":"Почне да дупчи. Задупчи во тврдата земја."},{"word":"задутре","type":"прил.","description":"Не денот по утрешниот, туку следниот ден по него. Ќе дојдам задутре. Задутре ќе одиме на лозје. Задутре е празник."},{"word":"задутредента","type":"прил.","description":"Следниот ден по утредента. Задутредента се вратиле дома."},{"word":"задутрешен","type":"прид.","description":"Што се случува задутре. Задутрешен празник. Задутрешна средба."},{"word":"задуша","type":"ж.","description":"Таа раздаде за задуша."},{"word":"задушевен","type":"прид.","description":"Што е искрен, топол, срдечен. Задушевна автобиографија."},{"word":"задушен","type":"прид.","description":"Што се однесува на задуша. Задушна недела. Задушни денови."},{"word":"задушен","type":"прид.","description":"сп. задушлив 2. Задушен воздух. Задушена миризба. Задушена просторија."},{"word":"задуши","type":"св.","description":"Усмрти со отровен гас и сл. Го задушиле во затворот со отровен гас."},{"word":"задуши","type":"св.","description":"Почне да души; Кучето задуши низ грмушките."},{"word":"задушка","type":"св.","description":"Кучињата задушкаа низ шумата."},{"word":"задушлив","type":"прид.","description":"Што усмртува оневозможувајќи го дишењето; задуши1_1 Задушлива атмосфера. Задушливи гасови."},{"word":"задушница","type":"ж.","description":"Црковна служба за помен на мртвите."},{"word":"задушувачки","type":"прид.","description":"Што предизвикува задушување; Задушувачка турканица. Задушувачки гасови."},{"word":"заедница","type":"ж.","description":"Здруженост на луѓе или на друштва, организации, установи и др. во една целина заради определени причини и цели. Работна заедница. Брачна заедница. Семејна заедница. Месна заедница. Државна заедница."},{"word":"заеднички","type":"прид.","description":"Што им припаѓа на сите, што е општ, колективен. Заеднички јазик. Заедничка држава. Заедничка борба."},{"word":"заедништво","type":"ср.","description":"Состојба и чувство на припадност во определена заедница. Живееле во заедништво. Во духот на заедништвото."},{"word":"заедно","type":"прил.","description":"Во заедница, во друштво со некого; сложно. Заедно береа грозје. Заедно бевме на село. Живееме заедно."},{"word":"заем","type":"м.","description":"Тоа што се дава некому или што се зема од некого со обврска дека ќе биде вратено. Никој не му дава пари на заем. Од некаде зел на заем пченка."},{"word":"заемен","type":"прид.","description":"Што го прави или го наменува едно лице на друго и обратно; меѓусебен. Заемен однос. Заемно разбирање. Заемни врски."},{"word":"заемка","type":"ж.","description":"Збор или израз што е земен од друг јазик и приспособен кон јазикот во кој е примен. Лексички заемки."},{"word":"заемник","type":"м.","description":"Учесник во заемница. По полето работеа заемници."},{"word":"заемница","type":"ж.","description":"Народен обичај кога соседите (обично момчиња или девојки) бесплатно или со заемно возвраќање помагаат некому при поголеми селски работи. Повикал неколку момчиња на заемница."},{"word":"заемнички","type":"прид.","description":"Што се однесува на заемник и на заемница. Заемничка работа."},{"word":"заемодавец","type":"м.","description":"Лице што дава заем. Заемодавецот си ги бараше назад своите пари."},{"word":"заергени се","type":"св.","description":"Навлезе во ергенска возраст;"},{"word":"заесапи","type":"св.","description":"Почне да есапи, да смета. Заесапи нешто во мислите и се занесе."},{"word":"заесени","type":"св.","description":"безл. заесени. Оваа година заесени многу рано."},{"word":"заечи","type":"св.","description":"Почне да ечи. Гласот на старецот заечи во долината."},{"word":"зажабурка","type":"св.","description":"Почне да прави жабурки, да гргори. Водата зажабурка."},{"word":"зажали","type":"св.","description":"Почне да жали, да чувствува жал за нешто; жали_1 Зажали што не отиде и тој со нив. Зажали што не е школувана."},{"word":"зажарен","type":"прид.","description":"Што е топол, загреан, усвитен; зажари Зажарена печка. Зажарено сонце."},{"word":"зажари","type":"св.","description":"Направи нешто многу да се загрее, да се усвити; вжешти. Ја зажари печката и ги седна децата околу неа да се греат. Ковачот го зажари парчето железо и почна да го кове."},{"word":"заждрига","type":"св.","description":"Почне да ждрига. Откако се најаде, тој заждрига."},{"word":"зажеволи","type":"св.","description":"Почне да жеволи; Козите легнаа под стреата и зажеволија."},{"word":"зажегли","type":"св.","description":"Стави жегли во јарем при впрегнување добиток. Брзо ги зажегли воловите."},{"word":"зажедни","type":"св.","description":"Осети жед, потреба од вода, од течност. Децата зажеднеа по напорната игра. Сватовите зажеднеа за вино и за ракија."},{"word":"зажеже","type":"св.","description":"Почне да жеже; Железото ми ги зажежа рацете. Сонцето зажежа."},{"word":"зажени","type":"св.","description":"Почне да жени некого. Од кога го зажени синот и уште не е оженет."},{"word":"зажерави се","type":"св.","description":"Почне да се жерави. Тие се зажеравија во кафеаната."},{"word":"зажешти се","type":"св.","description":"Почне да се жешти, да се загрева; жешти се Песокта се зажешти."},{"word":"заживее","type":"св.","description":"Почне да живее некаде; живее_3 Заживеа далеку од луѓето. Тие заживеаја во новата куќа."},{"word":"заживи се","type":"св.","description":"Се вкорени, се загнезди нешто. Убаво чувство му се заживило во душата."},{"word":"зажили","type":"св.","description":"Почне да жили; Младите садници брзо зажилија."},{"word":"зажние","type":"св.","description":"Почне да жние. Селаните го зажнија житото."},{"word":"зажолтее","type":"св.","description":"Почне да жолтее; Зажолтеаја и првите лисја по гранките на дрвјата."},{"word":"зажолти","type":"св.","description":"зажолти, пожолти. Чаршафот зажолти од долгото стоење."},{"word":"зажуберка","type":"св.","description":"Почне да жуберка; жуберка Потокот зажуберка во долчето."},{"word":"зажубори","type":"св.","description":"Почне да жубори. Планинските потоци зажубореа."},{"word":"зажури","type":"св.","description":"Почне да жури. Копривите ја зажурија по рацете."},{"word":"зазаби се","type":"св.","description":"Почне да се заби; се. Кучето ни се зазаби. Штом ги виде децата, тој се зазаби."},{"word":"зазабица","type":"ж.","description":"Воспаление на венците, обично кај коњите. Коњите ги фати зазабица."},{"word":"зазбиван","type":"прид.","description":"Што е задишан. Зазбиван од возбуда. Зазбивани лица."},{"word":"зазбива (се)","type":"св.","description":"Почне да збива, да се задишува; (се). Се зазбива од долгото одење по патот."},{"word":"зазбивтан","type":"прид.","description":"Зазбивтано дете."},{"word":"зазбивта (се)","type":"св.","description":"Се зазбивтав, повеќе од страв отколку од напор."},{"word":"зазбира","type":"св.","description":"Почне да збира, да собира нешто; Зазбирал стари монети од пред некое време."},{"word":"зазборува","type":"св.","description":"Почне да зборува; зборува. Ниеден не сакаше прв да зазборува. Момчето зазборува забрзано."},{"word":"зазвучи","type":"св.","description":"Почне да звучи; се појави, се огласи некаков звук, глас и сл.; Топло зазвучи неговиот глас. Зазвучија удари на камбана. Гласовите оживеано зазвучија."},{"word":"заздрави","type":"св.","description":"Зацврсти нешто, направи да биде поздраво, поцврсто, постабилно. Сака да ја заздрави својата куќа."},{"word":"зазелени (се)","type":"св.","description":"Почне да станува зелен. Напролет дрвјата повторно ќе (се) зазеленат."},{"word":"зазема","type":"св.","description":"Почне да зема нешто; Без да праша, зазема од поставените јадења."},{"word":"заземе","type":"св.","description":"Завладее, освои нешто (територија, град и др.) со војна, со борба. Борците на јуриш го зазедоа селото. Непријателот се обидуваше да ги заземе нашите позиции."},{"word":"заземји","type":"св.","description":"Сврзе електричен апарат со земјата, направи заземјување."},{"word":"зазими","type":"св.","description":"безл. се зазими. Кога ќе зазими, ќе се вратиме назад во селата."},{"word":"зазјапан","type":"прид.","description":"Што е загледан, заѕверен во некого или во нешто. Зазјапани деца."},{"word":"зазјапа (се)","type":"св.","description":"Почне да зјапа, да ѕури. Зазјапа во мене како првпат да ме гледа."},{"word":"зазнае","type":"св.","description":"Почне да знае, да сфаќа, да разбира по нешто; стане свесен за нешто. За некои работи зазнав многу доцна."},{"word":"зазор","type":"м.","description":"Срам. Почувствува зазор при средбата со неа."},{"word":"зазорен","type":"прид.","description":"Што предизвикува срам, што е срамен. Зазорна постапка."},{"word":"зазори","type":"св.","description":"Почне да се разденува, да се развиделува; се појави зора. Тргнаа пред да зазори. Зората зазори."},{"word":"зазорлив","type":"прид.","description":"Што е срамежлив. Зазорливо дете."},{"word":"зазорум","type":"прил.","description":"Уште во зората, взори. Тргнаа зазорум."},{"word":"зазрачи","type":"св.","description":"Почне да зрачи нешто. Неговите очи зазрачија радост."},{"word":"зазре","type":"св.","description":"Сети зазор. Зазрал од непријатната глетка."},{"word":"зазрее","type":"св.","description":"За плод – почне да зрее; зрее. Зазреаја смоквите во градината."},{"word":"заѕвери се","type":"св.","description":"Почне да се ѕвери. Му се заѕвери во очите. Сите се заѕверија во неа."},{"word":"заѕвечи","type":"св.","description":"Почне да ѕвечи. Кутијата падна на земјата и заѕвечи силно."},{"word":"заѕвиска","type":"св.","description":"За коњ – почне да ѕвиска, да 'ржи. Ранетиот коњ заѕвиска."},{"word":"заѕвони","type":"св.","description":"Поѕвони кратко. Две деца заѕвонија на вратата."},{"word":"заѕенѕа","type":"св.","description":"Почне да ѕенѕа. Тој заѕенѕа низ собата."},{"word":"заѕида","type":"св.","description":"Почне да ѕида, да гради; ѕида. Утре ќе ја заѕидаме новата куќа."},{"word":"заѕуни","type":"св.","description":"Почне да ѕуни; ѕуни. Одеднаш заѕунија оргулите. Прстенот заѕуни на камениот под. Рој муви заѕунија во тишината."},{"word":"заѕури","type":"св.","description":"Почне да ѕури, да се загледува во некого или во нешто. Таа се заѕури во него. Се заѕуриле со очите вземи."},{"word":"заигра","type":"св.","description":"За оро, за танец и сл. – почне да игра. Младенците заиграа колку за адет. Наскоро ќе ѝ заиграме на свадба."},{"word":"заиде","type":"св.","description":"Почне да иде, да доаѓа. Одоздола заиде еден старец. По полето заидоа овци."},{"word":"заизвира","type":"св.","description":"Почне да извира, да тече. Од очите ми заизвираа солзи."},{"word":"заизлегува","type":"св.","description":"Почне да излегува едно по друго. Народот полека заизлегува."},{"word":"заика","type":"св.","description":"Почне да ика. Пиперката толку го излути што заика."},{"word":"заим","type":"м.","description":"Корисник на голем феудален имот (во Турското Царство)."},{"word":"заинаети се","type":"св.","description":"Почне да се инаети. Се заинаетил и не сакал да излезе. Таа се заинаети и не сакаше да го послуша."},{"word":"заинтересира","type":"св.","description":"Побуди интерес кај некого за нешто, привлече нечие внимание. Новата книга на поетот ги заинтересира читателите. Веста ги заинтересира селаните."},{"word":"заинтересиран","type":"прид.","description":"Што покажува интерес за нешто. Заинтересиран очевидец. Заинтересирана публика."},{"word":"заинтересуван","type":"прид.","description":"Заинтересувано дете."},{"word":"заинтересува (се)","type":"св.","description":"Тој се заинтересува за неговата судбина."},{"word":"заинтригира","type":"св.","description":"Пројави големо љубопитство, големо интересирање. Сакаше со нешто да го заинтригира."},{"word":"Заир","type":"м.","description":"Поранешно име на ДНР Конго, држава во Африка."},{"word":"заискачи се","type":"св.","description":"Почне да се искачува. Тие се заискачија по стрмниот рид."},{"word":"заискри","type":"св.","description":"Засветка, засјае. Очите му заискрија. Запалката заискри во неговите дланки. Заискрија капките роса по тревата."},{"word":"заита","type":"св.","description":"Почне да ита, да брза; ита. Тој заита по патот."},{"word":"заитан","type":"прид.","description":"Што е брз. Заитан патник."},{"word":"зајави се","type":"св.","description":"Почне да се јавува, да се покажува. Од далечината се зајавија две силуети."},{"word":"зајаде","type":"св.","description":"Почне да јаде; јаде. Децата зајадоа од манџата."},{"word":"зајадлив","type":"прид.","description":"Што сака да задева, да исмева некого, да зајадува. Зајадливо дете. Зајадлива девојка."},{"word":"зајадливец","type":"м.","description":"Зајадлив човек. Тој беше злобник и зајадливец."},{"word":"зајадри се","type":"св.","description":"Стане јадро, крупно или појадро, покрупно. Кајсиите се зајадрија."},{"word":"зајази","type":"св.","description":"Загради нешто со јаз. Зајазија еден дел од дворот."},{"word":"зајази се","type":"св.","description":"Почне да се јази, да се качува. Се зајази по околните карпи."},{"word":"зајак","type":"м.","description":"Плашливо диво животно од фамилијата глодачи со долги задни нозе и долги уши; Lepus. Див зајак. Брз како зајак. Лов на зајаци"},{"word":"зајакне","type":"св.","description":"Стане појак, посилен; закрепне (по болест и сл.). Таа зајакна по прележаната болест. Од добрата храна коњите брзо зајакнаа."},{"word":"зајачарник","type":"м.","description":"Специјално направено место, простор, кафез за одгледување питоми зајаци. Сечеше штици за да направи зајачарник."},{"word":"зајачи","type":"св.","description":"Почне да јачи, да стенка, да офка; јачи. Тој зајачи и гласно заплака. Зајачи во сонот."},{"word":"зајачки","type":"прид.","description":"Што се однесува на зајак, што припаѓа на зајак. Зајачко месо. Зајачка дупка. Зајачка каша."},{"word":"зајачковина","type":"ж.","description":"Вид растение со ишарани листови со пурпурно–црни дамки, светлоцрвени цветови и со ситни, кожести плодови во вид на меур; Colutea arborescens."},{"word":"зајде","type":"св.","description":"За сонце, за месечина – се изгуби, исчезне од хоризонтот. Сонцето зајде зад шумата. Сонцето само што не зашло."},{"word":"зајдисонце","type":"ср.","description":"Заоѓање на сонцето; залез. Си дојде дома пред зајдисонце. Од терасата го гледаше зајдисонцето."},{"word":"зајми","type":"св.","description":"Зее на заем од некого. Тие зајмија пари од нас. Тој зајми жито од брата си."},{"word":"зајре","type":"ср.","description":"(разг.) Храна, животни продукти. Отиде до дуќанот да купи зајре."},{"word":"зајрест","type":"прид.","description":"За жена – што е полна, крупна. Зајреста жена."},{"word":"зајуга","type":"св.","description":"За југавица – почне да испушта звуци. Однекаде зајуга југавица."},{"word":"зајужи","type":"св.","description":"За времето како метеоролошка состојба – се затопли."},{"word":"зајчар","type":"м.","description":"Вид ловечко куче со кое се ловат зајаци."},{"word":"закади","type":"св.","description":"Почне да кади (со темјан);"},{"word":"закажан","type":"прид.","description":"Што е претходно договорен, определен со време. Не дојде на закажаната средба. Се собраа на закажаното место."},{"word":"закаже","type":"св.","description":"Почне да кажува. Таа ми закажа за филмот што го гледала вчера, ама не ми докажа."},{"word":"закалапи","type":"св.","description":"Почне да калапи тутун. Вчера го закалапивме тутунот."},{"word":"закалеми","type":"св.","description":"Почне да калеми. Ја закалеми овошката во дворот."},{"word":"закален","type":"прид.","description":"Што е очеличен, јак, издржлив. Закалени борци."},{"word":"закали","type":"св.","description":"Разлади усвитено железо со ладна вода за да стане поцврсто: кали Го закалија железото."},{"word":"закалуѓери","type":"св.","description":"Направи да стане калуѓер, калуѓерка. Девојката ја закалуѓериле против нејзината волја."},{"word":"закана","type":"ж.","description":"Заплашување, застрашување со нешто (обично со зборови). Вртеше со главата во знак на закана. Се наслушав закани и клевети."},{"word":"закани","type":"св.","description":"Почне да кани, да повикува на нешто; кани Штом ќе ме види, ќе ме закани да му одам на гости."},{"word":"закани се","type":"св.","description":"Заплаши, застраши некого. Тие му се заканија со тупаници. Судијата се закани дека ќе го прекине мечот."},{"word":"заканителен","type":"прид.","description":"Што изразува или содржи закана. Заканителен поглед. Заканителни гласови."},{"word":"заканлив","type":"прид.","description":"Заканлив шум."},{"word":"заканувачка","type":"ж.","description":"Гневна заканувачка."},{"word":"заканувачки","type":"прид.","description":"Што е заплашувачки, застрашувачки. Заканувачко писмо. Заканувачка тишина."},{"word":"закапе","type":"св.","description":"Почне да капе, да бања некого; капеИако плачеше, го закапе бебето."},{"word":"закапе","type":"св.","description":"Почне да капе, да тече капка по капка; капе2 На прозорците закапаа јадри капки дожд. Солзите ѝ закапаа врз писмото."},{"word":"закара","type":"св.","description":"Почне да кара, да укорува некого; кара Мајка благо нè закара оти доцна се вративме дома."},{"word":"закаса","type":"св.","description":"Почне да каса, да јаде; каса Закаса од лепчето и излезе."},{"word":"закастри","type":"св.","description":"Почне да кастри, да реже; кастри Ги закастри дрвјата во дворот."},{"word":"закатани","type":"св.","description":"Заклучи со катанец. Заборави да ја закатани портата."},{"word":"закатанчен","type":"прид.","description":"Што се однесува на замрсена, компликувана состојба и сл. Закатанчена работа."},{"word":"закатанчи","type":"св.","description":"Ја закатанчи вратата."},{"word":"закачалка","type":"ж.","description":"Направа со неколку куки за закачување алишта, изработена од дрво, метал, пластика и сл. Мантилот висеше на закачалката во ходникот."},{"word":"закачи","type":"св.","description":"Спои, сврзе еден предмет со друг со помош на кука или на друг соодветен начин. Железничарот ги закачи вагоните за локомотивата. Таа ми закачи еден каранфил на реверот."},{"word":"закачи","type":"св.","description":"Почне да качува нешто по скали и сл.;"},{"word":"закачка","type":"ж.","description":"Измислен повод за кавга или за избегнување обврски и сл. Детски закачки. Правни закачки."},{"word":"закачлив","type":"прид.","description":"Закачлив поглед. Закачлива смеа."},{"word":"закашка","type":"св.","description":"Извалка нешто. Ножот беше закашкан од маста."},{"word":"закашла се","type":"св.","description":"Почне да кашла;"},{"word":"заквака","type":"св.","description":"За жаба – почне да квака; Од барата заквакаа жаби."},{"word":"закваси","type":"св.","description":"Стави квас, квасец; Половината млеко го свари, а половината го закваси."},{"word":"заквечери се","type":"св.","description":"Настапи квечерина; се смрачи. Чекав да се заквечери."},{"word":"заквичи","type":"св.","description":"За свиња, куче – почне да квичи; квичи Песот болно заквичи."},{"word":"заќелави","type":"св.","description":"Почне да ќелави. Најмалиот син заќелави уште млад."},{"word":"закива","type":"св.","description":"Почне да кива. Закивав од правта."},{"word":"закикоти се","type":"св.","description":"Почне да се кикоти. Се закикоти силно. Девојките се закикотија."},{"word":"закима","type":"св.","description":"Почне да кима; Тој повторно закима со главата. Срамежливо закима со очите."},{"word":"закине","type":"св.","description":"Почне да кине нешто на парчиња; кине Го закина писмото што го читаше."},{"word":"закипри се","type":"св.","description":"Почне да се кипри; кипри се. Се закипри пред огледалото."},{"word":"закисели","type":"св.","description":"Направи нешто да стане кисело; кисели. Салатата ја закисели со јаболков оцет."},{"word":"закисне","type":"св.","description":"Натопи, наводени нешто; стави во вода да кисне;"},{"word":"закити","type":"св.","description":"Почне да кити; кити Тие ја закитија елката со лампиони."},{"word":"заклава","type":"св.","description":"Почне да клава, да става нешто едно по друго. Заклава на масата разни јадења."},{"word":"заклан","type":"прид.","description":"Што е со пресечена глава или грклан. Заклано прасе. Заклани пилиња."},{"word":"заклања се","type":"св.","description":"Почне да се клања. Невестата се заклања."},{"word":"закласи","type":"св.","description":"Почне да класи. Житата веќе закласија."},{"word":"заклати","type":"св.","description":"Почне да клати. Таа заклати со главата. Тој ја заклати празната чашка."},{"word":"заклацка","type":"св.","description":"Почне да клацка; клацка Силниот ветар ги заклацка дрвените капаци на прозорците."},{"word":"закленѕа","type":"св.","description":"Почне да кленѕа/кленца; Детето закленѕа низ дворот."},{"word":"заклепа","type":"св.","description":"а) За клепало – почне да клепа, да испушта звук. Клепалата полека заклепаа. б) Почне да удира во клепало; клепа1 Го зеде клепалото и силно заклепа."},{"word":"заклепа","type":"св.","description":"Почне да клепа, да трепка со очите; Погледна кон него и заклепа со очите."},{"word":"заклет","type":"прид.","description":"Што е непомирлив, огорчен. Заклет непријател."},{"word":"заклетва","type":"ж.","description":"Свечено ветување дадено јавно и на определен начин дека нешто ќе се направи, дека ќе се зборува вистината; клетва. Војниците дадоа свечена заклетва дека ќе ја бранат татковината. Тој ја прекрши заклетвата. Сведоците зборуваа под заклетва."},{"word":"заклешти","type":"св.","description":"Фати, стегне како со клешти; Ме заклешти со силните раце."},{"word":"заклешти се","type":"св.","description":"Почне да се клешти, да се смее силно. Детето се заклешти пред гостите."},{"word":"заклима","type":"св.","description":"Тој заклима одречно."},{"word":"заклинка","type":"св.","description":"За коњ, за магаре – почне да клинка; клинка Магарето заклинка низ дворот."},{"word":"заклокоти","type":"св.","description":"Почне да клокоти, да врие силно; клокоти 2. Неколку меурчиња заклокотија во водата над варта."},{"word":"заклопи","type":"св.","description":"Стави заклопка на нешто, покрие, поклопи. Ковчегот беше убаво заклопен со капакот."},{"word":"заклопка","type":"ж.","description":"Тоа со што се покрива нешто; поклопка. Кутијата имаше резбана заклопка."},{"word":"заклопоти","type":"св.","description":"Почне да клопоти, да тропа;"},{"word":"заклоца","type":"св.","description":"Почне да клоца; клоца Кобилата заклоца со нозете."},{"word":"заклучен","type":"прид.","description":"Што е затворен со клуч. Заклучена врата."},{"word":"заклучен","type":"прид.","description":"Што е конечен, дефинитивен, завршен. Заклучен збор. Заклучни ставови."},{"word":"заклучи","type":"св.","description":"Затвори со клуч. Тој ги заклучи фиоките на бирото. Ја заклучи надворешната врата."},{"word":"заклучница","type":"ж.","description":"Писмен договор меѓу купувачот и продавачот за купената стока, начин на плаќање и сл."},{"word":"заклучок","type":"м.","description":"Конечен суд што логичо се изведува врз основа на други судови, мислења. Погрешен заклучок. Правилен заклучок. Важен заклучок. Сигурен заклучок."},{"word":"закмети се","type":"св.","description":"(арх.) Остане подолго време на функцијата кмет. Се закмети неколку години."},{"word":"закметува","type":"св.","description":"Почне да кметува. На стари години закметува во селото."},{"word":"закнезува","type":"св.","description":"Почне да кнезува. Тој закнезува по смртта на татка си."},{"word":"закнижи","type":"св.","description":"Почне да книжи (во книговодство); книжи. Закнижи од рано изутрина."},{"word":"закоби","type":"св.","description":"Почне да коби, да насетува зло. Гавранот што прелета како да закоби нешто."},{"word":"закован","type":"прид.","description":"Што е забиен, прицврстен; закове_1_2 Зачекори преку закованата поткова на куќниот праг."},{"word":"закове","type":"св.","description":"Забие клинци во нешто со ковење. Прозорците ги заковале со штици. Тој ја закова вратата со клинци."},{"word":"закожурчи се","type":"св.","description":"Се затвори како во кожурец, се изолира. Тој се закожурчи во својот внатрешен свет."},{"word":"закокори се","type":"св.","description":"За гулаб, за мисир и сл. – почне да се кокори, да се перчи. Гулабите се закокорија низ дворот."},{"word":"закол","type":"м.","description":"Место на вратот кај говедата, најпогодно за колење."},{"word":"заколве","type":"св.","description":"Почне да колве; Кокошките заколваа од истурените зрна пченка."},{"word":"заколе","type":"св.","description":"Пресече грклан, убие некого со пресекување на главата. Волците заклале неколку кози. Овде ги заклаа двете момчиња."},{"word":"заколне","type":"св.","description":"Побара од некого да направи нешто со заколнување; стави некого под клетва. Го заколна да не кажува никому ништо за тоа."},{"word":"закон","type":"м.","description":"Правен пропис, нормативен акт, донесен од надлежен орган на државата, со кој нешто се определува, се уредува. Собранието донесе закон. Кривичен закон. Закон за финансиско работење."},{"word":"законачи","type":"св.","description":"Остане на конак, на ноќевање."},{"word":"законик","type":"м.","description":"Зборник, кодекс од закони. Кривичен законик."},{"word":"законит","type":"прид.","description":"Што е во согласност со законот, што се заснова на закон. Законит надзор. Законити норми."},{"word":"законодавен","type":"прид.","description":"Што донесува закони. Законодавен орган. Законодавна власт."},{"word":"законодавец","type":"м.","description":"Тој што донесува закони. Тој бил познат државник и законодавец."},{"word":"законодавство","type":"ср.","description":"Дејност на подготовка и донесување закони."},{"word":"закономерен","type":"прид.","description":"Што подлежи на определени закони, што настанува по определен редослед. Закономерен развој. Закономерна појава."},{"word":"законски","type":"прид.","description":"Што се однесува на закон, што е во духот на законите. Законска обврска. Законски прописи."},{"word":"закоп","type":"м.","description":"Одбор за закоп. Се врати од закоп."},{"word":"закопа","type":"св.","description":"Почне да копа. Војниците веднаш закопаа под ридот."},{"word":"закопан","type":"прид.","description":"Што е пикнат, ставен, скриен некаде. Закопано богатство."},{"word":"закопачи","type":"св.","description":"Почне да копачи (шума). Селаните закопачија еден дел од шумата."},{"word":"закопка","type":"св.","description":"Дем. од копа."},{"word":"закопнее","type":"св.","description":"За снег, за мраз – почне да копнее, да се топи. Закопнеаја последните соспи снег."},{"word":"закопнина","type":"ж.","description":"Немаше пари да плати закопнина."},{"word":"закопча","type":"св.","description":"Тој ѝ го закопча ѓерданот на вратот. Таа си го закопча капутот и излезе."},{"word":"закоравен","type":"прид.","description":"Што е тврд, корав; закорави 2. Закоравена лузна. Закоравени раце."},{"word":"закорави","type":"св.","description":"Фати, добие кора. Водата во јазот замрзна и закорави."},{"word":"закоренет","type":"прид.","description":"Што има длабок корен; закорени Закоренети цвеќиња."},{"word":"закорени","type":"св.","description":"За растение – фати корен, пушти жили длабоко во земјата. Младите растенија ги закопа во влажна песок за да закоренат."},{"word":"заќори се","type":"св.","description":"Се заслепи, се заблуди. Се заќори момчето по таа девојка."},{"word":"закосај","type":"м.","description":"Тоа што се окосува со еден замав на косата. Децата трчаа по дебелите закосаи."},{"word":"закоси","type":"св.","description":"Почне да коси. Закоси на другата страна од ливадата."},{"word":"закоси се","type":"св.","description":"Почне да се загрижува, да се јадосува. Се закоси кога виде дека никој нема дома."},{"word":"закотви","type":"св.","description":"Спушти котва од пловен објект на дното во водата, запре на едно место со помош на котва. Една недела бродот беше закотвен во водата."},{"word":"закоти","type":"св.","description":"За животни – направи да се расплодува, да се размножува. Сакаше да закоти зајаци."},{"word":"закочи","type":"св.","description":"Почне да кочи; запре, застане со помош на кочница. Возачот ја закочи колата точно пред пешачкиот премин."},{"word":"закошка","type":"св.","description":"Почне да кошка, да удира со нога; Децата ја закошкаа топката."},{"word":"закрака","type":"св.","description":"За кокошка – почне да крака. Кокошките закракаа низ дворот."},{"word":"закрастави","type":"св.","description":"Фати, добие краста. Закрастави по целото тело."},{"word":"закрвавен","type":"прид.","description":"Што е вцрвенет од крв, крвјосан. Закрвавени очи."},{"word":"закрвави","type":"св.","description":"Почне да крвави. Раната повторно закрвави."},{"word":"закрви се","type":"св.","description":"Се скара, се раскара до крв. Тие се закрвија за неколку ниви."},{"word":"закрди","type":"св.","description":"Одведе добиток на пладнување. Овчарот го закрдил стадото под дабот."},{"word":"закрека","type":"св.","description":"За жаба – почне да крека. Од барата закрекаа жаби."},{"word":"закрене се","type":"св.","description":"Тргне на пат со определена намера, по определена работа, задача. Се закренал по сите роднини да ги кани на свадба."},{"word":"закрепи","type":"св.","description":"Придржи, за извесно време, некого или нешто да не падне. При излегување од колата возачот го закрепи старецот. Тие ја закрепија вратата што се скрши да не падне."},{"word":"закрепне","type":"св.","description":"Зајакне, се поврати од нарушена во нормална здравствена состојба. Тој закрепна по неколку дена."},{"word":"закрепник","type":"м.","description":"Заштитник; покровител. Капетанот беше негов закрепник."},{"word":"закрепнувачки","type":"прид.","description":"Што има сила, моќ да закрепне, да зајакне. Закрепнувачко дејство."},{"word":"закрепостен","type":"прид.","description":"Што е зависен, потчинет. Закрепостени селани."},{"word":"закрепости","type":"св.","description":"Направи некого крепосник, кмет. Го закрепостија најстариот човек во селото."},{"word":"закреска","type":"св.","description":"Почне да креска; креска. Од дрвото закреска сојка."},{"word":"закриви","type":"св.","description":"Искриви малку. Таа ја закриви сликата додека ја бришеше."},{"word":"закрие","type":"св.","description":"Покрие малку, донекаде. Ги закри голите раменици со свилен шал."},{"word":"закрила","type":"ж.","description":"Грижа за некого; заштита, покровителство. Децата растеа без мајчина закрила. Тој беше под закрила на државата. Патуваа под закрила на ноќта."},{"word":"закрили","type":"св.","description":"Заштити, згрижи некого. Мајката ги закрили своите деца."},{"word":"закрилник","type":"м.","description":"Заштитник, покровител. Закрилник на народот."},{"word":"закрка","type":"св.","description":"(разг.) Почне да крка (да јаде и да пие лакомо и обилно); крка. Седнаа на масата и закркаа како никогаш да не виделе јадење."},{"word":"закркори","type":"св.","description":"За глас – почне да кркори, да се слуша испрекинато. Тој го загуби воздухот и закркори."},{"word":"закркоти се","type":"св.","description":"Почне да се кркоти, да се кикоти; се. Тие гласно се закркотија."},{"word":"закрми","type":"св.","description":"Почне да храни стока со крма. Ја закрми стоката со брашно и со трици."},{"word":"закрои","type":"св.","description":"За алишта – почне да крои. Таа закрои нов фустан."},{"word":"закрпен","type":"прид.","description":"Што е зашиен со парче ткаенина или само со конец. Закрпени панталони."},{"word":"закрпи","type":"св.","description":"За распарано и скинато – со крпење, со шиење поправи оштетена облека. Кошулата му беше закрпена близу јаката."},{"word":"закрсти се","type":"св.","description":"Почне да се крсти. Влезе во црквата и се закрсти."},{"word":"закружи","type":"св.","description":"Почне да кружи; кружи. Мршојадците закружија пониско над земјата."},{"word":"закрцка","type":"св.","description":"Почне да крцка. Вратата закрцка. Тој закрцка со забите."},{"word":"закрши","type":"св.","description":"Почне да крши нешто; крши Тој ги закрши сувите гранки со нозете."},{"word":"закубе","type":"св.","description":"Почне да кубе; Таа си ги закуба косите и заплака."},{"word":"закука","type":"св.","description":"За кукавица – почне да кука. Во блиската шума закука кукавица."},{"word":"закуќи","type":"св.","description":"Стекне куќа, дом. Тој остана в село и таму куќа закуќи."},{"word":"закукурига","type":"св.","description":"За петел – почне да кукурига. Петелот замавта со крилјата и закукурига."},{"word":"закуп","type":"м.","description":"Привремена употреба, користење на нешто (обично недвижен имот) со однапред договорена цена. Земјата ја даде под закуп. Договор за закуп."},{"word":"закупен","type":"прид.","description":"Што се однесува на закуп. Закупна цена."},{"word":"закупец","type":"м.","description":"Тој што зема нешто под закуп. Закупецот го купи имотот за половина цена."},{"word":"закупи","type":"св.","description":"Зее под закуп. Таа закупи две ниви, сака да сади тутун. Го закупивме најголемиот ресторан во градот."},{"word":"закупнина","type":"ж.","description":"Пари што се даваат за закуп; цена на закупот. Закупнината за станот е многу висока."},{"word":"закуси","type":"св.","description":"Касне малку, по малку. Тој закуси од свинските котлети."},{"word":"закуси","type":"св.","description":"Почне да куси, да крати нешто. Чорбаџијата им ги закуси дневниците на аргатите."},{"word":"закуска","type":"ж.","description":"Јадење (обично ладно и во помала количина) што се јаде надвор од редовните оброци, по определени поводи; мала гозба. Таа подготви мала закуска. Сите пријдоа кон масата со закуски."},{"word":"заќушка","type":"св.","description":"Почне да удира со не многу силни удари; заудира. Поголемото дете го заќушка помалото."},{"word":"залагалка","type":"ж.","description":"залажачка."},{"word":"залагушка","type":"ж.","description":"Вид детска игра со стапчиња."},{"word":"залади","type":"св.","description":"(само во 3 л.) Почне да станува ладно. Времето залади. Ноќите заладија."},{"word":"залае","type":"св.","description":"Почне да лае, се огласи со лаење. Негде залајаа кучиња."},{"word":"залажачка","type":"ж.","description":"Тоа што му се дава на дете (предмет, храна и сл.) да се залаже, да се заигра. Сакаше да го погали и да му даде некое оревче залажачка."},{"word":"залаже","type":"св.","description":"Почне да лаже; лаже. Само што ја отвори устата и залажа."},{"word":"залази","type":"св.","description":"Почне да лази, да ползи; лази. Детето залази по подот. Низ тревата залазија црвеникави бубачки."},{"word":"залак","type":"м.","description":"Парче леб што наеднаш се става в уста, се џвака и се голта; касај. Одвај го голтна последниот залак. На секој залак испиваше чаша вино. Си пикаше големи залаци во устата."},{"word":"залангур","type":"м.","description":"Скитник, уличар. Тој е чорбаџиски син, а не залангур."},{"word":"залапа","type":"св.","description":"Почне да лапа, да јаде лакомо. Тој залапа од месото. Тие залапаа од мезето."},{"word":"заласкоти","type":"св.","description":"Засвети, заблеска."},{"word":"заластари","type":"св.","description":"За лоза – почне да пушта ластари. Лозата заластари."},{"word":"залеби","type":"св.","description":"За жито и сл. – фати леб, заврзе плод. Житата залебија."},{"word":"залебнат","type":"прид.","description":"Придушен, што е без здив (од плачење и др.). Залебнат глас. Залебнато блеење."},{"word":"залебне се","type":"св.","description":"Се задуши, остане без здив од плачење, од врескање и др. Тој се залебна од смеа. Децата се залебнаа од плачење."},{"word":"залегне","type":"св.","description":"Легне за подолго време (поради болест, поради изнемоштеност и сл.); залежи. Старецот залегна во постела."},{"word":"заледен","type":"прид.","description":"Што е покриен со лед. Заледен пат. Заледена река."},{"word":"заледи","type":"св.","description":"Претвори нешто во лед; замрзне. Студеното време го заледи потокот."},{"word":"залее","type":"св.","description":"Наполни вода од чешма, од бунар итн. Таа залеа вода од изворот."},{"word":"залежи","type":"св.","description":"Почне да лежи (обично од болест). Детето залежа болно пред една недела."},{"word":"залез","type":"м.","description":"Заоѓање на сонцето зад хоризонтот; заод, зајдисонце; изгрев. Залез на сонцето. Од изгрев до залез работеше по нивите."},{"word":"залекува","type":"св.","description":"Почне да лекува; лекува. Таа го залекува детето со разни тревки."},{"word":"залелека","type":"св.","description":"Почне да лелека. Жената силно залелека."},{"word":"залепи","type":"св.","description":"Спои, состави нешто со лепење. Таа ги залепи сликите во албумот. Тој фати светулка и со рака ја залепи на челото."},{"word":"залет","type":"м.","description":"Брзо трчање, забрзување пред скок или пред фрлање на нешто. Со голем залет го прескокна ендекот."},{"word":"залета","type":"св.","description":"Почне да лета. Ластовиците залетаа ниско."},{"word":"залетне","type":"св.","description":"При голтање навлезе храна во душникот и предизвика проблеми со дишењето. Му залетна едно ронче од лебот во душникот."},{"word":"залечи","type":"св.","description":"За рана, за болест – привремено, донекаде излечи, доведе во добра состојба. Застанаа во селото да се одморат и да си ги залечат раните."},{"word":"залив","type":"м.","description":"Дел од море, од езеро или од поголема река што навлегува во копното. Се шетавме покрај заливот. Брегот на заливот е непристапен."},{"word":"залигави","type":"св.","description":"Почне да лигави нешто. Детето ги залигави играчките."},{"word":"залижан","type":"прид.","description":"Што е убаво исчешлан, измазнет; Залижана коса."},{"word":"залиже","type":"св.","description":"Почне да лиже; лиже. Тој си ги залижа усните. Кучето ја залижа коската."},{"word":"зализга","type":"св.","description":"Почне да лизга нешто. Товарот го зализгаа по долги штици."},{"word":"залипа","type":"св.","description":"Почне да липа, да плаче испрекинато. Таа залипа тивко. Одвај се додржа да не залипа."},{"word":"залипне (се)","type":"св.","description":"Го залипна мирис на мувла. Се залипнав од плачење."},{"word":"залисток","type":"м.","description":"Составен дел во вид на лист што затвора, поклопува некој отвор (кај срце, кај вена и сл.). Срцеви залистоци."},{"word":"заличи","type":"св.","description":"Почне да личи на нешто или на некого, да изгледа како нешто или како некого. Ќе ти направам нов костум да заличиш на човек. Гласот на командантот заличи на татнеж."},{"word":"залов","type":"м.","description":"Вид прибор за риболов."},{"word":"залог","type":"м.","description":"Вреден, драгоцен предмет или имот што се заложува за извесно време заради заем во пари. Накитот го даде како залог."},{"word":"залог","type":"м.","description":"Глаголска категорија, својство на глаголските форми да го покажуваат односот на лицето кон глаголското дејство; дијатеза. Активен залог. Пасивен залог."},{"word":"залогори","type":"св.","description":"Направи и се смести во логор. Залогорија неколку дена."},{"word":"заложба","type":"ж.","description":"Залагање, заложување за нешто; усилба. Креативна заложба. Патриотска заложба. Големи заложби."},{"word":"заложен","type":"прид.","description":"Што се однесува на залог1. Заложна банка."},{"word":"заложи","type":"св.","description":"Даде, остави нешто во залог. Тој ја заложи куќата. Таа го заложила златниот прстен."},{"word":"заложилница","type":"ж.","description":"Место (установа, фирма и сл.) каде што се заложуваат предмети за да се добијат пари. Старите, вредни предмети ги однесе во заложилница."},{"word":"заложник","type":"м.","description":"Лице што е насилно задржано како гаранција за постигнување определени цели. Меѓу заложниците имало и деца."},{"word":"залока","type":"св.","description":"Почне да лока. Кучето залока вода од браздата."},{"word":"заломоти","type":"св.","description":"Почне да ломоти, да вреви, да брбори. Наеднаш сите во куќата заломотија. Тој заломоти нешто."},{"word":"залости","type":"св.","description":"Затвори врата со помош на лост, на резе и сл. Заборави да ја залости вратата."},{"word":"залп","type":"м.","description":"Едновремен истрел од поголем број огнено оружје; плотун. Од партизанските заседи грмна залп."},{"word":"залуден","type":"прид.","description":"Што е без полза, без резулатат; бескорисен, безуспешен. Залуден напор. Залудна работа. Залудна надеж."},{"word":"залудено","type":"прил.","description":"Во голем, луд занес, претерано занесено. Ме гледаше залудено."},{"word":"залуди","type":"св.","description":"Направи некого да биде како луд, претерано занесен по некого или по нешто. Таа го залуди со своето однесување. Добивката на лотарија го залуди од среќа."},{"word":"залудо","type":"прил.","description":"Залудо трошиш пари."},{"word":"залудува","type":"св.","description":"Почне да лудува. Детето залудува по мене."},{"word":"залула","type":"св.","description":"Почне да лула некого или нешто; заниша. Морето го залула коработ. Таа го залула детето."},{"word":"залупи","type":"св.","description":"Почне да лупи нешто. Таа залупи од сварениот компир."},{"word":"залупка","type":"ж.","description":"Дрвен сад со поклопка за носење храна на нива. Од торбата извади еден сомун и залупка со пиперки."},{"word":"залута","type":"св.","description":"Почне да лута, да скита; лута. Тој залута низ улиците на градот."},{"word":"залутан","type":"прид.","description":"Што е загубен, изгубен, дезориентиран. Залутан патник. Залутани куршуми. Залутан поглед."},{"word":"залути ми","type":"св.","description":"Почне да ми (ти, му...) лути од нешто; ми (ти, му...). Пиперките ми залутија."},{"word":"заљубен","type":"прид.","description":"Што чувствува љубов спрема некого; вљубен. Двајцата заљубени ја криеја својата љубов."},{"word":"заљубеник","type":"м.","description":"Тој што е заљубен, тој што сака некого или нешто; Страстен заљубеник. Заљубеник на виното. Заљубеници во зборот."},{"word":"заљуби","type":"св.","description":"Почувствува љубов спрема некого, засака некого. Тој ја заљубил поповата ќерка и ја зел за жена."},{"word":"заљублив","type":"прид.","description":"Што лесно се заљубува. Заљублива девојка."},{"word":"замав","type":"м.","description":"Силно и енергично движење со крената рака, обично при удар или при фрлање. Со еден замав го фрли противникот во калта. Со брз замав го тргна јорганот."},{"word":"замава","type":"св.","description":"Почне да мава, да удира. Тој замавал со стапот по грбот на магарето."},{"word":"замавнат","type":"прид.","description":"Што е со замав, што содржи замав. Стоеше со замавнат стап во раката."},{"word":"замавне","type":"св.","description":"Направи замав со рака или со нешто во раката (обично за да удри по некого или по нешто). Тој замавна со раката и ме турна назад. Замавнав со стапот низ воздухот. Тој замавна со сабјата."},{"word":"замавнување","type":"ср.","description":"Со брзо замавнување ја скина гранката."},{"word":"замавта","type":"св.","description":"Почне да мавта. Тој замавта со рацете. Кучето ја замавта опашката кога ме виде."},{"word":"замаглен","type":"прид.","description":"Што е прекриен со магла. Замаглена планина. Замаглени пејзажи."},{"word":"замагли","type":"св.","description":"Покрие, прекрие со магла. Маглата што падна вчера го замагли градот."},{"word":"замаглувачки","type":"прид.","description":"Што има својство да замаглува. Замаглувачка пареа."},{"word":"замае","type":"св.","description":"Забави, завртка, задржи некого. Сосетката ме замаја, та затоа задоцнив."},{"word":"замазнет","type":"прид.","description":"Што е залижан; Замазнета коса. Замазнети мустаќи."},{"word":"замазни","type":"св.","description":"Направи нешто да стане мазно. Градинарот ја замазни леата со гребло. Таа си го замазни фустанот со пеглата."},{"word":"замајан","type":"прид.","description":"Што е занесен; замае 2. Нè гледаше со замајан поглед."},{"word":"замака","type":"св.","description":"Почне да мака, да потопува парче леб во храна. Со големи залаци замакаа во чиниите."},{"word":"замали","type":"св.","description":"Таа замали од плачење."},{"word":"заман","type":"м.","description":"Време."},{"word":"замандали","type":"св.","description":"Затвори врата со мандало. Тој ја замандали портата."},{"word":"замаршира","type":"св.","description":"Почне да маршира. Откај мостот замаршираа војници."},{"word":"замаскира","type":"св.","description":"Стави маска, преправи некого или нешто да не се распознава. Крадецот го замаскира своето лице."},{"word":"замасти","type":"св.","description":"Стави маст во јадење. Попарата добро ја замасти."},{"word":"заматен","type":"прид.","description":"За извор, за вода и сл. – што не е бистар, проѕирен; замати Заматен извор. Заматена вода."},{"word":"замати","type":"св.","description":"Направи тоа што е бистро, проѕирно да стане матно, непроѕирно. Дождот ја замати реката. Пареата ги замати стаклата на прозорците."},{"word":"заматка","type":"св.","description":"Направи, приготви нешто со маткање. Тој заматка неколку јајца со виљушката и ги испржи."},{"word":"замачка","type":"св.","description":"Прекрие, покрие со нешто што служи за мачкање. Дупката на ѕидот ја замачка со малтер."},{"word":"замба","type":"ж.","description":"Печат, штембил, изработен од тврд метал со кој се удира жиг, дамка."},{"word":"Замбези","type":"ср.","description":"Река во Африка."},{"word":"Замбија","type":"ж.","description":"Држава во Африка."},{"word":"замеди","type":"св.","description":"Заслади со мед. Го замеди чајот."},{"word":"замези","type":"св.","description":"Почне да мези; зее нешто за мезе. Тој се напи ракија и замези од салатата."},{"word":"замелушен","type":"прид.","description":"Што е замајан, збунет, изненаден од нешто. Тој беше замелушен од пијалакот. Тие беа замелушени од исцрпеност."},{"word":"замелуши","type":"св.","description":"Силно замае, збуни, зашемети. Го замелуши застрашувачка тишина. Таа го замелуши со својата дрскост."},{"word":"замена","type":"ж.","description":"Давање нешто за друго нешто; размена, трампа. Во замена за дрвата добиваше газија и коцки шеќер."},{"word":"замени","type":"св.","description":"Изврши размена, даде едно нешто за да добие друго нешто. Тој го замени својот стан за два помали. Селанецот го замени житото за волна."},{"word":"заменик","type":"м.","description":"Тој што заменува некого. Тој беше негов заменик."},{"word":"заменка","type":"ж.","description":"(грам.) Вид збор што упатува, што посочува нешто; со именска или со придавска функција. Лична заменка. Повратна заменка. Показна заменка."},{"word":"заменлив","type":"прид.","description":"Што може да се замени. Заменлива валута."},{"word":"замери","type":"св.","description":"Направи замерка, приговори, не одобри нечија постапка. Тој ѝ замери за нејзиното однесување."},{"word":"замерка","type":"ж.","description":"Тоа на што може да се замери; забелешка, приговор. За неговата работа имаше многу замерки."},{"word":"замерок","type":"м.","description":"Млеко што се зема од бачило по летното истерување на добитокот в планина."},{"word":"замес","type":"м.","description":"Народен обичај на три дена пред свадбата, во четврток рано наутро, во куќата на младоженецот да се месат две погачи: една за невестата, друга за кумата."},{"word":"замеси","type":"св.","description":"Почне да меси; меси. Го замеси тестото со двете раце."},{"word":"замет","type":"м.","description":"Труд, тегоба, напор. Тој му плати за заметот."},{"word":"замете","type":"св.","description":"Измете, зачисти малку со метење. Таа набрзина го замете дворот."},{"word":"заметка","type":"св.","description":"Зафрли, затури. Тој го заметкал некаде писмото."},{"word":"заметлија","type":"прид.","description":"досаден, здодевен."},{"word":"заметне","type":"св.","description":"Зафрли, затури, изгуби нешто. Тој го заметнал некаде клучот од ковчежето."},{"word":"замечтае","type":"св.","description":"Почне да мечтае, да сонува; мечтае. Таа замечтаа за подобар живот."},{"word":"замечтан","type":"прид.","description":"Што е занесен во мечтаење. Замечтано момче."},{"word":"замеша","type":"св.","description":"Направи смеса од нешто, спои во една целина две или повеќе нешта. Во еден подлабок сад, таа ги замеша брашното, млекото и јајцата."},{"word":"замига","type":"св.","description":"Почне да мига (со очите). Момчето замига со очите."},{"word":"замие","type":"св.","description":"Почне да мие; мие. Таа ги зами чиниите, но не ги доми."},{"word":"замижан","type":"прид.","description":"Што е поспан, дремлив. Замижани очи."},{"word":"замиже","type":"св.","description":"Затвори очи. Таа си ги стави дланките на очите и замижа."},{"word":"замижурка","type":"св.","description":"Почне да мижурка; мижурка. Старецот замижурка со очите."},{"word":"замили се","type":"св.","description":"Стане мил, се допадне некому. Кучето им се замили на децата."},{"word":"замилува","type":"св.","description":"Почне да сака, да љуби некого; засака, заљуби. Таа го замилува најубавото момче во селото."},{"word":"замин","type":"м.","description":"Само во изразот на замин – патем, попатно, на заминување. На замин ни се обрати со чудна насмевка. Му дофрли нешто на замин."},{"word":"замине","type":"св.","description":"Тргне да оди, отпатува некаде. Тој замина на печалба. Утре ќе заминеме на годишен одмор. Тие заминале в град."},{"word":"замириса","type":"св.","description":"Почне да пушта мирис. Пред нив замирисаа капини. Замириса на барут."},{"word":"замисла","type":"ж.","description":"Тоа што е замислено, смислено да се направи; идеја, намера, план за некаква работа. Основна замисла. Тајна замисла. Уметничка замисла."},{"word":"замислен","type":"прид.","description":"Што е потонат во мисли; загрижен. Замислени луѓе."},{"word":"замисли","type":"св.","description":"Натера да мисли, стави некого на мисла; загрижи. Вчерашниот разговор го замисли момчето."},{"word":"замјаука","type":"св.","description":"Почне да мјаука. На вратата замјаука маче."},{"word":"замк","type":"м.","description":"Лепило од смола. Ги залепи опинците со замк."},{"word":"замка","type":"ж.","description":"Направа за фаќање диви животни; стапица. Лисицата се фати во замката."},{"word":"замласка","type":"св.","description":"Почне да мласка (со устата). Тој замласка при јадењето."},{"word":"замлачи","type":"св.","description":"Направи да биде млако, затопли, стопли малку. Таа го замлачи млекото и му го даде на детето."},{"word":"заможен","type":"прид.","description":"Што има доволно за живот, што е материјално обезбеден, осигурен. Заможен трговец. Заможно семејство."},{"word":"замок","type":"м.","description":"Средновековен феудален дворец со тврдини. Кралски замок. Раскошен замок. Стари замоци."},{"word":"замолзе","type":"св.","description":"Почне да молзе. Седна на столчето и ја замолзе кравата."},{"word":"замоли","type":"св.","description":"Побара нешто со молење. Старицата го замоли детето да ѝ донесе вода. Тие ме замолија да ги оставам насамо."},{"word":"замолкне","type":"св.","description":"Престане да зборува, да пее и сл. Тој ја наведна главата и замолкна. Жените наеднаш замолкнаа."},{"word":"замолница","type":"ж.","description":"Имам една замолница до тебе."},{"word":"замолска","type":"св.","description":"Почне да молска. Од кај ридот замолскаа молњи."},{"word":"замолчи","type":"св.","description":"замолкне_1 Тој замолчи и се загледа пред себеси. И двајцата замолчеа кога го слушнаа истрелот."},{"word":"замоми","type":"св.","description":"Направи да стане мома, девојка. Ја замоми поповата ќерка."},{"word":"замомчи","type":"св.","description":"Направи да стане момче. Тешкиот живот предвреме го замомчи."},{"word":"замонаши","type":"св.","description":"Направи да стане монах, монахиња. Ја замонашиле против нејзината волја."},{"word":"замор","type":"м.","description":"Состојба на слабост на организмот како последица на напорна физичка или психичка работа; изнемоштеност, исцрпеност. Тој почувствува замор. Тие беа исцрпени од замор. Телесен замор."},{"word":"заморен","type":"прид.","description":"Што предизвикува замор, што е напорен, тежок. Заморна работа. Заморно патување."},{"word":"замори","type":"св.","description":"Предизвика замор кај некого; умори, измори. Газдата ги замори работниците со тешката работа. Тој ги замори очите од читање."},{"word":"замота","type":"св.","description":"Почне да мота (клопче и сл.); мота. Таа ја замота волницата."},{"word":"замошоли","type":"св.","description":"За дожд – почне да мошоли, да мошори. Надвор замошоли дожд."},{"word":"замрази","type":"св.","description":"Настане мраз, се покрие со мраз. Од студот реката замрази."},{"word":"замрази","type":"св.","description":"Почне да мрази, да чувствува омраза. Тој ги замрази кучињата откако го каснаа за ногата."},{"word":"замрачи","type":"св.","description":"Направи нешто да стане мрачно, спречи видливост на нешто; затемни. Тој ги замрачи прозорците со ќебиња. Облаците го замрачија хоризонтот."},{"word":"замрачување","type":"ср.","description":"Потполно или делумно исчезнување на светлината, затемнување на некое небесно тело што настанува кога едно небесно тело ќе покрие друго или кога ќе падне во сенка на друго небесно тело. Замрачување на сонцето. Замрачување на месечината."},{"word":"замрда","type":"св.","description":"Почне да мрда. Таа ги замрда прстите. Тој замрда со главата."},{"word":"замре","type":"св.","description":"Престане да дава јасни знаци на живот. Тој легна во постелата и замре, свртен кон ѕидот. Животните замреа од непозната болест."},{"word":"замрежи","type":"св.","description":"Покрие нешто со мрежа. Пајаците ги замрежија сите агли на таванот."},{"word":"замрзи","type":"св.","description":"Почне да ме (те, го...) фаќа мрза, да станувам мрзлив. Го замрзи да работи."},{"word":"замрзнат","type":"прид.","description":"Што е претворен во мраз, во лед. Замрзната вода. Замрзнато езеро."},{"word":"замрзне","type":"св.","description":"За течности – мине во состојба на мраз, стане мраз. Ноќеска замрзнала водата во цевките."},{"word":"замрзнувач","type":"м.","description":"Голем фрижидер за длабоко замрзнување на прехранбени артикли: месо, зеленчук и сл. Замрзнувачот им беше полн со продукти."},{"word":"замркне","type":"св.","description":"Дочека мрак, ноќ. Замркнавме пред да влеземе во селото."},{"word":"замрмори","type":"св.","description":"Почне да мрмори; Штом ме видоа, замрморија со неразбирливи гласови."},{"word":"замрсен","type":"прид.","description":"Што е заплеткан, исплеткан. Замрсен јазол. Замрсена волна."},{"word":"замрси","type":"св.","description":"За конец, за јаже, за коса и сл. – направи да биде во неред; заплетка, исплетка. Таа го замрси конецот со кој везеше. Ветрот ѝ ја замрси косата."},{"word":"замрси","type":"св.","description":"Почне да мрси, да јаде мрсна храна. Одвај дочека да заврши постот и да замрси."},{"word":"замуабети","type":"св.","description":"Почне да прави муабет. Двете жени гласно замуабетија."},{"word":"замука","type":"св.","description":"Почне да мука; мука. Наблизу некаде замукаа крави."},{"word":"занает","type":"м.","description":"Стопанска дејност (производство, обработка, разни услуги) што се извршува предимно рачно (со соодветен алат, со машини) од стручно оспособени лица. Ѕидарски занает. Столарски занает. Терзиски занает."},{"word":"занаетчија","type":"м.","description":"Тој што се занимава со определен занает. Чевларски занаетчија. Занаетчиите од чаршијата имаат свое здружение."},{"word":"занаетчиски","type":"прид.","description":"Што се однесува на занаетчијаи на занает. Занаетчиска работа. Занаетчиска работилница."},{"word":"занаетчиство","type":"ср.","description":"Практикување на занает, занаетчиска дејност. Развојот на трговијата и занаетчиството оди по нагорен пат."},{"word":"зандана","type":"ж.","description":"Затвор, темница. Три месеци лежел во зандана."},{"word":"занемарен","type":"прид.","description":"Што е запоставен, запуштен. Занемарено дете. Занемарени обврски."},{"word":"занемари","type":"св.","description":"Престане да се грижи, да води сметка за некого или за нешто; запостави, запушти. Синот го занемари имотот и тој почна да пропаѓа. Таа го занемари детето. Тој го занемари учењето."},{"word":"занемарлив","type":"прид.","description":"Што може да се занемари. Занемарлива работа."},{"word":"занемен","type":"прид.","description":"За глас, за звук – што е молкнат, стивнат, замрен. Занемена гитара. Занемена утка."},{"word":"занеми","type":"св.","description":"Стане нем, ја изгуби моќта за говор. Оттогаш таа занеме и никогаш повеќе не прозбори."},{"word":"занеможе","type":"св.","description":"Стане немоќен, бессилен, се разболи; Тој одеднаш занеможел и легнал в постела."},{"word":"занес","type":"м.","description":"Претерано воодушевување, восхит. Поетски занес. Љубовен занес. Младешки занеси."},{"word":"занесе","type":"св.","description":"Однесе во определена мера или целосно во друг правец од саканиот. Силниот ветар го занесе кајчето далеку од брегот. Матицата ме занесе и не можев да излезам од реката."},{"word":"занесе","type":"св.","description":"За птица – почне да несе јајца. Кокошките се млади, уште не занеле јајца."},{"word":"занесен","type":"прид.","description":"Што е воодушевен, восхитен. Занесен човек. Занесени туристи."},{"word":"занесен","type":"прид.","description":"Што предизвикува занес"},{"word":"занесеник","type":"м.","description":"Тој што е занесен во нешто, што е премногу одушевен, обземен од нешто; фанатик. Млад занесеник. Верски занесеници."},{"word":"занесеништво","type":"ср.","description":"Состојба на занесеност. Го зграпчи и почна да го дрмоли, како да го освестува од занесеништво."},{"word":"Занзибар","type":"м.","description":"Танзаниски остров во Индиски Океан."},{"word":"заниже","type":"св.","description":"Почне да ниже. Го занижавме тутунот."},{"word":"занимава","type":"несв.","description":"Задржува нечие внимание. Тој ги занимава старите, им чита весници."},{"word":"занимална","type":"ж.","description":"Просторија каде што престојуваат деца од предучилишна возраст, каде што се занимаваат со разни активности. По појадокот, децата отидоа во занималната."},{"word":"занимање","type":"ср.","description":"Професија, позив, струка. Тој е ковач по занимање. Јас немам определено занимање."},{"word":"занимација","type":"ж.","description":"Забава, разонода. Играше карти заради занимација."},{"word":"занимлив","type":"прид.","description":"Што побудува интерес, што предизвикува внимание; интересен. Занимлива книга. Занимливо истражување."},{"word":"заниша","type":"св.","description":"Почне да ниша; залула. Таа го заниша детето в раце. Девојчето ја заниша лулката во која лежеше бебето. Тој одречно заниша со главата."},{"word":"заноќева","type":"св.","description":"Остане некаде преку ноќ, се затекне некаде кога настапи ноќ и таму преноќи. Тие заноќеваа во една овчарска колиба."},{"word":"заноќи","type":"св.","description":"безл. а) се заноќи. Надвор заноќи. б) Ме (те, го...) фати ноќ. Ме заноќи додека дојдов."},{"word":"заноктица","type":"ж.","description":"Кожата околу нокотот, на коренот од нокотот. Од заноктиците му течеше крв."},{"word":"заноси","type":"св.","description":"Почне да носи, да има нешто кај себе, на себе. Дури сега го заносив новиот костум."},{"word":"занурка (се)","type":"св.","description":"Почне да (се) нурка; (се). Децата (се) зануркаа во езерската вода."},{"word":"заобиколен","type":"прид.","description":"Што овозможува заобиколување; заобиколи 2. Заобиколен пат."},{"word":"заобиколи","type":"св.","description":"а) Се постави околу некого или околу нешто; опколи. Коњаниците го беа заобиколиле во тесен круг. Тие го заобиколија да не може да избега. б) Помине, заврти околу нешто. Тој ја заобиколи масата и се доближи до неа."},{"word":"заобиколка","type":"ж.","description":"Заобиколување на нешто, поминување околу нешто. Тој направи заобиколка и дојде дома од другата страна."},{"word":"заобиколница","type":"ж.","description":"Пат што служи за заобиколување на нешто. Се прави заобиколница околу градот."},{"word":"заоблаченост","type":"ж.","description":"Состојба кога небото е со малку облаци."},{"word":"заоблачи се","type":"св.","description":"За небо – почне да се покрива со облаци. Небото се заоблачи."},{"word":"заоблекува","type":"св.","description":"Почне да облекува некого или на себе нешто. Само што го заоблекува, детето почна да плаче. Таа ја заоблекува блузата наопаку."},{"word":"заоблен","type":"прид.","description":"Што нема остри рабови, што е без агли. Заоблена маса."},{"word":"заобли","type":"св.","description":"Направи нешто да биде обло. Краевите на масата убаво ги заобли."},{"word":"заоглави","type":"св.","description":"Стави оглав на животно. На ледината најде еден коњ, го фати и го заоглави."},{"word":"заод","type":"м.","description":"залез_1 Сонцето е веќе на заод."},{"word":"заоди","type":"св.","description":"Почне да оди. Луѓето полека заодија кон црквата. Скокна преку ѕитчето и заоди низ пченката."},{"word":"заокружи","type":"св.","description":"Направи круг околу нешто. Заокружи го точниот одговор на задачата."},{"word":"заора","type":"св.","description":"Почне да ора; ора. Денес ја заорав нивата. Тој го заора стрништето."},{"word":"заори се","type":"св.","description":"Почне да се ори. По улицата се заорија весели песни."},{"word":"заорок","type":"м.","description":"Прва бразда во орањето. Само што го заврши заорокот, коњот застана."},{"word":"заортачи","type":"св.","description":"Фати ортак, зеде некого за ортак. Заортачи еден од своите другари."},{"word":"заостави","type":"св.","description":"Занемари, запостави, запушти некого или нешто. Тој се оддаде на пиење и ја заостави работата."},{"word":"заостанат","type":"прид.","description":"Што се наоѓа назад, зад другите. Заостанато јагне."},{"word":"заостане","type":"св.","description":"Остане назад, зад некого, при движење. Тој падна и заостана зад другите што трчаа напред."},{"word":"заострен","type":"прид.","description":"Што е остар; заостри 2. Заострен врв."},{"word":"заостри","type":"св.","description":"Почне да остри. Од кога го заострил ножот и уште не го наострил."},{"word":"заофка","type":"св.","description":"Почне да офка. Заофкаа ранетите војници."},{"word":"запавта","type":"св.","description":"павта."},{"word":"запаѓа","type":"св.","description":"Почне да паѓа едно по друго. Запаѓаа крупни капки дожд."},{"word":"запаѓа","type":"несв.","description":"Пропаѓа, осиромашува. Тој запаѓаше од ден на ден сè повеќе."},{"word":"запад","type":"м.","description":"Една од четирите страни на светот на која заоѓа сонцето; спрот: исток. Сонцето веќе сврте кон запад. На запад од градот се простираат овоштарници."},{"word":"западен","type":"прид.","description":"Што се однесува на запад Западна страна. Западна граница."},{"word":"Западна Сахара","type":"ж.","description":"Протекторат на ООН во Северна Африка."},{"word":"западне","type":"св.","description":"Се најде во некаква неповолна, лоша состојба, во тешка положба, пропадне во некој однос (во работата, во развојот, во материјалната состојба, во однос на здравјето итн.). Тој западна во заседа и одвај се спаси. Занаетите полека западнаа. Западна во депресија. Таа западна во тага."},{"word":"западно-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложени придавки значи – западен (западнобалкански, западномакедонски)."},{"word":"западноевропски","type":"прид.","description":"Што се однесува на Западна Европа. Западноевропски пазар. Западноевропски јазици."},{"word":"западномакедонски","type":"прид.","description":"Што се однесува на Западна Македонија. Западномакедонско наречје."},{"word":"западњак","type":"м.","description":"Тој што по потекло, по идеи и по култура му припаѓа на Запад."},{"word":"запал","type":"м.","description":"Занес, восхит. Љубовен запал."},{"word":"запален","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од запали."},{"word":"запален","type":"прид.","description":"Запална бомба."},{"word":"запали","type":"св.","description":"Направи да гори нешто со пламен. Војниците го запалија селото. Тој ја запали куќата на бегот. Гром го запали старото дрво во дворот."},{"word":"запалив","type":"прид.","description":"Што може лесно да се запали. Запаливи материјали."},{"word":"запалка","type":"ж.","description":"Мала џебна направа што служи, вообичаено, за палење цигари. Во џебот на елекот најде кутија цигари и запалка."},{"word":"запамети","type":"св.","description":"Задржи во сеќавањето некого или нешто; запомни. Тоа што ти го реков, добро да го запаметиш. Таа не ја запамети својата мајка. Јас ќе го запаметам овој ден засекогаш."},{"word":"запара","type":"св.","description":"Почне да пара; пара. Мајката го запара стариот џемпер."},{"word":"запари","type":"св.","description":"Стави на пареа. Смесата со чоколадо ја запари."},{"word":"запари","type":"св.","description":"Почне да пржи, да пече (во грло, во уста). Ракијата ме запари во грлото."},{"word":"запасе","type":"св.","description":"За животни – почне да пасе. Коњите запасоа покрај патот."},{"word":"запат","type":"м.","description":"Животно за приплод. Од стадото одделија неколку запати."},{"word":"запати","type":"св.","description":"За животни – почне да одгледува; размножи, расплоди. Запатија кокошки несилки."},{"word":"запати се","type":"св.","description":"Се упати, тргне некаде. Тој се запати кон шумата."},{"word":"запатка","type":"св.","description":"За дете – почне да патка, да оди, прооди. Девојчето ми запатка точно на годината."},{"word":"запаше","type":"св.","description":"Врзе, стави нешто околу половината; опаше. Таа си го запаша скутникот и се фати за работа."},{"word":"запашка","type":"св.","description":"Почне да пашка; пашка. Ги запашкавме арамиите по планината."},{"word":"запев","type":"м.","description":"Фраза или извик на почетокот од текстот што се пее. Завршокот на песната се поврзува со запевот."},{"word":"запегла","type":"св.","description":"Почне да пегла. Таа запегла од изутрина."},{"word":"запее","type":"св.","description":"Почне да пее. Тој запеа една комитска песна. Петелот заплеска со крилјата и запеа."},{"word":"запек","type":"м.","description":"Отежнато празнење на цревата; затвор. Тој страда од запек."},{"word":"запека","type":"св.","description":"Почне да пека, да моли, да преколнува за да добие нешто. Детето запека за нова играчка."},{"word":"запелтечи","type":"св.","description":"Почне да пелтечи. Тој запелтечи од силна возбуда."},{"word":"запени се","type":"св.","description":"Се покрие со пена. Водата се запени од бродот што помина."},{"word":"запердаши","type":"св.","description":"Почне да пердаши, да тепа некого. Тој го запердаши магарето по грбот."},{"word":"запере","type":"св.","description":"Почне да пере. Таа ги запра веленцата во реката, но не ги допра."},{"word":"заперчи се","type":"св.","description":"Почне да се перчи. Таа се заперчи пред гостите."},{"word":"запеска","type":"ж.","description":"Извезена фигура на ракави од кошула."},{"word":"запетла","type":"св.","description":"Соедини, спои два дела на облека, обувки и др. со помош на петлица, на патент и сл.; закопча. Тој ја запетла кошулата. Таа одвај си го запетла фустанот."},{"word":"запечатен","type":"прид.","description":"Што е затворен со печат. Запечатено писмо."},{"word":"запечати","type":"св.","description":"Затвори нешто со печат. Сите вагони беа полни и запечатени. Службеникот го запечати писмото."},{"word":"запече","type":"св.","description":"Почне да пече храна. Од кога го запеков лебот во фурната и уште не е готов."},{"word":"запече","type":"св.","description":"Предизвика запек. Чоколадото може да те запече."},{"word":"запие","type":"св.","description":"Почне да пие. Гостите запија вино и ракија."},{"word":"запир","type":"м.","description":"Застанување, застој, прекин. Реката шумеше без запир. Коњот јуреше по ливадата без запир."},{"word":"запирка","type":"ж.","description":"Знак на интерпункцијата; знак за одделување децимален број. Тој во своите текстови употребува многу запирки."},{"word":"запис","type":"м.","description":"Писмен текст со определена содржина (разговор, песни и сл.). Архивски запис. Поетски запис. Фолклорен запис. Прозен запис."},{"word":"записка","type":"ж.","description":"Краток запишан текст; белешка. Во тетратката имаше неколку несредени записки."},{"word":"записка","type":"св.","description":"Почне да писка. Детето се најде во неволја и записка. Жените запискаа од страшната глетка."},{"word":"записник","type":"м.","description":"Запишана содржина од говор, од дискусија и сл. (на состанок, на седница). Уште не е готов записникот од седницата. Таа ги води сите записници."},{"word":"записничар","type":"м.","description":"Лице што води записник. Записничарот седна на својата маса."},{"word":"записнички","type":"прид.","description":"Што се однесува на записник, што е заснован врз записник. Записничка констатација."},{"word":"запита","type":"св.","description":"Почне да пита, да проси. Тој запита по селата."},{"word":"запише","type":"св.","description":"Писмено забележи нешто; напише. Таа запиша нешто во својот бележник. Јас запишав неколку нови рецепти. Тој запишал стотина народни песни и приказни."},{"word":"запишти","type":"св.","description":"Почне да пишти. Штом запиштија сирените, сите слеговме во визбата."},{"word":"запишување","type":"ср.","description":"Запишувањата на факултетите започнаа."},{"word":"запишувач","type":"м.","description":"Тој што запишува, што забележува нешто. Тој е познат како собирач и запишувач на народни умотворби. Запишувачот автентично ја запишал народната песна."},{"word":"заплави","type":"св.","description":"Почне да плави алишта. Таа ги заплави алиштата со студена изворска вода."},{"word":"запладни","type":"св.","description":"За овци – почне да пладнува. Овците запладнија под сенките на буковата корија."},{"word":"запладни се","type":"св.","description":"Стане пладне. Кога се запладни, тој излезе од дома."},{"word":"заплакне","type":"св.","description":"Измие нешто набрзина, згора-згора. Таа ги заплакна чашите и ги нареди на масата. Тој си го заплакна лицето на кладенецот."},{"word":"запламти","type":"св.","description":"Почне да пламти, да гори силно. Огнот запламти во печката. Куќата запламти во силен оган."},{"word":"запласти","type":"св.","description":"За сено – почне да пласти. Тие го запластија сеното во дворот."},{"word":"заплати","type":"св.","description":"Замолчи, смири некого. Никој не можеше да го заплати детето."},{"word":"заплаче","type":"св.","description":"Почне да плаче. Таа гласно заплака. Тој заплака од радост. Одвај се воздржа да не заплаче."},{"word":"заплашен","type":"прид.","description":"Што е застрашен, преплашен. Заплашен поглед. Заплашени селани."},{"word":"заплаши","type":"св.","description":"Предизвика, внесе страв кај некого, се закани некому; застраши. Доаѓањето на војската ги заплаши селаните. Го фати детето и го заплаши со прстот."},{"word":"заплашителен","type":"прид.","description":"Заплашителни зборови."},{"word":"заплашување","type":"ср.","description":"Закана. Неговото семејство беше изложено на постојани напади и заплашувања."},{"word":"заплашувачки","type":"прид.","description":"Што изразува или содржи закана, опасност и сл. Заплашувачки глас. Заплашувачка тишина."},{"word":"заплеви","type":"св.","description":"Почне да плеви. Од вчера го заплевив кромидот."},{"word":"заплена","type":"ж.","description":"Одземање имот; конфискација. Заплена на оружје. Заплена на стока."},{"word":"запленет","type":"прид.","description":"Што е одземен, конфискуван; Запленет имот. Запленето оружје."},{"word":"заплени","type":"св.","description":"Одзее туѓа стока, имот во војна, како последица на воени операции. Во текот на борбата партизаните запленија многу оружје."},{"word":"заплеска","type":"св.","description":"Почне да плеска, да тенчи нешто со удирање. Ковачот го заплеска усвитеното железо."},{"word":"заплесне се","type":"св.","description":"занесе Децата се заплеснаа играјќи криенка."},{"word":"заплет","type":"м.","description":"Замрсена состојба, збрка, компликација. Заплетот на ситуацијата ги стопира сите преговори."},{"word":"заплете","type":"св.","description":"Почне да плете. Вчера таа заплете нов џемпер."},{"word":"заплетен","type":"прид.","description":"Заплетени јазли."},{"word":"заплетка","type":"св.","description":"За конец, за предено и сл. – направи да биде во неред, измеша, замрси. Детето ми ги заплетка конците за шиење. При вадењето рибарите ја заплеткаа мрежата."},{"word":"заплеткан","type":"прид.","description":"Што е нејасен, неразбирлив. Заплеткана ситуација. Заплеткани прашања."},{"word":"заплива","type":"св.","description":"Почне да плива. Тој заплива уште побрзо. Тие запливаа кон брегот."},{"word":"заплиска","type":"св.","description":"Почне да плиска со течност, обично со вода. Го заплискаа со вода за да се освести."},{"word":"заплови","type":"св.","description":"Почне да плови. Бродот заплови кон исток."},{"word":"заплоди","type":"св.","description":"За животно – оплоди."},{"word":"заплука","type":"св.","description":"Почне да плука. Децата заплукаа по патот."},{"word":"заплуска","type":"св.","description":"заплиска_2_3"},{"word":"запне","type":"св.","description":"а) Запре, наиде на пречка при движење. Ралото запна на една жила од коренот на оревот. б) Закачи дел од облеката за нешто при движење. Тој ги запнал панталоните на една грмушка и ги скинал."},{"word":"заповед","type":"ж.","description":"Тоа што писмено или усно се наредува да биде задолжително исполнето; наредба. Царска заповед. Даде заповед. Се чека заповед. Ја исполни мојата заповед. Излезе заповед за декларирање на стоката."},{"word":"заповеда","type":"св. и несв.","description":"Даде, дава заповед, нареди, наредува некому. Овде јас заповедам. Тој заповеда да му донесат ручек."},{"word":"заповеден","type":"прид.","description":"Што содржи или изразува заповед; што е строг, остар. Заповеден тон."},{"word":"заповедник","type":"м.","description":"Тој што заповеда; тој што управува, што раководи. Воен заповедник. Врховен заповедник."},{"word":"заповеднички","type":"прид.","description":"Што се однесува на заповедник. Заповедничка служба."},{"word":"заповедништво","type":"ср.","description":"(само едн.) Право на заповедање, на командување. Власта во градот е под заповедништво на сојузничките сили."},{"word":"заповива","type":"св.","description":"Почне да повива (дете). Мајката го заповива бебето."},{"word":"запознае","type":"св.","description":"Оствари, воспостави односи на познанство меѓу други лица; претстави некого некому. Вчера го запознав новиот директор на училиштето. Тој ме запозна со својата братучетка."},{"word":"заползи","type":"св.","description":"Почне да ползи, залази. Низ тревата заползија полжави."},{"word":"запомни","type":"св.","description":"Задржи во паметење, во сеќавање некого или нешто; запамети. Запомни го ова што ќе ти го кажам. Таа добро го запомни неговото име."},{"word":"запопи","type":"св.","description":"Ракоположи за свештеник, за поп. Владиката запопи по еден поп во секое село."},{"word":"запорева се","type":"св.","description":"Почне да се порева. Се запорева, за малку ќе паднеше."},{"word":"запори","type":"св.","description":"Почне да пори. Небото го запорија молњи."},{"word":"запорник","type":"м.","description":"Тој што сакајќи се со некоја мома ја запира да се засака со друг и да се омажи; љубовник; несуден маж. Калино, сестро Калино, / тува е гора зелена, / тува је ајдутин Никола, / Никола, твојо запорник."},{"word":"Запорожје","type":"ср.","description":"Град во Украина."},{"word":"запоставен","type":"прид.","description":"За кој не се води доволно грижа, што е занемарен. Запоставено дете. Запоставени обврски."},{"word":"запостави","type":"св.","description":"Не поведе грижа, не обрне доволно внимание, занемари некого или нешто. Тој си го запостави семејството. Таа го запостави учењето."},{"word":"запости","type":"св.","description":"Почне да пости. Таа запости неколку дена пред празникот."},{"word":"запотера","type":"св.","description":"Го снајде некого нешто, обично непријатно, лошо и во поизразена мера. Како го запотера од некое време, само по доктори оди."},{"word":"запоти","type":"св.","description":"Накити, искити куќа и др. со зеленило; Таа ја запоти целата куќа со лескови прачки."},{"word":"запоти се","type":"св.","description":"За човек или за животно – почне да се поти. Децата се запотија играјќи брканица."},{"word":"запотка","type":"ж.","description":"Народен обичај на китење куќа и др. со зелени врбови или со други зелени гранки."},{"word":"започне","type":"св.","description":"Почне да прави нешто. Таа започна да се смее. Некои жени започнаа да плачат. Тој започна да бега."},{"word":"заправи","type":"св.","description":"Почне да прави нешто. Од кога си ја заправил куќата и уште не е готова."},{"word":"запраша","type":"св.","description":"а) Постави прашање некому; праша. Од каде си ти? – го запраша старецот. Како се случило тоа? – запрашаа присутните. б) Праша некого за нешто, во врска со нешто. Ја запрашав девојката каде се наоѓа школото. Тој ме запраша како си поминав на одмор."},{"word":"запраши","type":"св.","description":"Покрие, потури со прав; крене прав. Таа го запраши замрзнатиот двор со пепел. Автомобилите го запрашија воздухот."},{"word":"запраши","type":"св.","description":"Ископа, скопа со прашалка. Денес ќе го запрашиме кромидот, а утре пченката."},{"word":"запре","type":"св.","description":"Престане да оди, да се движи, да се одвива некое дејство. Жената запрела пред една порта. Пред селото запреа камиони. Моторот запре. Музиката наеднаш запре. Одвај дочека да запре дождот."},{"word":"запрега","type":"ж.","description":"Кола во која се впрегнати животни. Коњска запрега. Воловска запрега."},{"word":"запрегне","type":"св.","description":"Впрегне животно во запрега, во плуг. Старецот ги запрегна коњите."},{"word":"запреде","type":"св.","description":"Почне да преде. Таа запреде од црната волна."},{"word":"запрежен","type":"прид.","description":"Што се однесува на запрега. Запрежна кола. Запрежни животни."},{"word":"запрепасти","type":"св.","description":"Предизвика големо изненадување, чудење кај некого; Неговиот глас не запрепасти."},{"word":"запрепастувачки","type":"прид.","description":"Запрепастувачки напис."},{"word":"запрета","type":"св.","description":"а) Покрие, посипе жар, оган или нешто да се пече. Таа го запрета огнот со пепел и си легна. Ги запрета компирите во топлата пепел. б) Покрие нешто со земја, со песок, со снег и сл.; исполни дупка со земја. Костењето ги запретаа да траат подолго. Ја запрета дупката на патот."},{"word":"запрета","type":"св.","description":"За кокошка и др. – почне да прета, да распретува со нозете. Кокошките запретаа во ѓубрето, барајќи нешто да колвнат."},{"word":"запретан","type":"прид.","description":"Што е покриен, посипен со нешто; Запретан оган. Запретана жар."},{"word":"запречи","type":"св.","description":"Постави преграда, препречи пат, отвор и сл. Еден војник ја запречи влезната врата. Одроните од камења го запречија патот."},{"word":"запречка се","type":"св.","description":"Почне да се пречка; пречка се. Децата се запречкаа."},{"word":"запржи","type":"св.","description":"Почне да пржи. Откога си запржил, уште ли не е готово?"},{"word":"заприбира","type":"св.","description":"Почне да прибира. Таа ги заприбира расфрланите хартии по подот."},{"word":"заприкаже","type":"св.","description":"Почне да прикажува. Ќе заприкаже и се некој ќе го прекине."},{"word":"заприлега","type":"св.","description":"Почне да прилега, да личи на некого или на нешто; заличи. Лицето му заприлега на светец. Тој заприлега на дете што моли за прошка. Маглата им заприлега на воздушеста планина."},{"word":"заприпка","type":"св.","description":"Почне да припка; Детето заприпка по патот."},{"word":"запристига","type":"св.","description":"Почне да пристига. Запристигаа гости од сите страни. Запристигаа писма отсекаде."},{"word":"запрли","type":"св.","description":"Свеќата ѝ ја запрли косата."},{"word":"запровира","type":"св.","description":"Почне да провира нешто (низ игла, низ отвор и сл.). Таа го запровира конецот низ иглата."},{"word":"запролети се","type":"св.","description":"Почне да доаѓа пролет. Годинава рано се запролети."},{"word":"запроси","type":"св.","description":"Почне да проси, да пита. Тие запросија по околните села."},{"word":"запрпа","type":"св.","description":"За птица – почне да прпа. Ластовицата запрпа со крилјата."},{"word":"запрска","type":"св.","description":"Почне да прска со вода или со друга течна материја. Го намести цревото на чешмата и запрска вода по цвеќињата и по тревникот. Од раната запрска крв на сите страни."},{"word":"запруса","type":"св.","description":"Почне да пруса. Девојката запруса по тесната улица."},{"word":"запршка","type":"ж.","description":"Брашно запржено во масло (обично со кромид и со црвен пипер) што се додава во јадењето. Во кујната мирисаше на запршка."},{"word":"запт","type":"м.","description":"Строго утврден ред, дисциплина. Војската не беше навикната на запт."},{"word":"заптија","type":"м.","description":"Турски стражар. Вооружени заптии."},{"word":"заптиса","type":"св.","description":"заплени."},{"word":"запука","type":"св.","description":"Почне да пука; пука Сувите греди на чардакот вивнаа во оган и запукаа. Тој запука со прстите по келнерот."},{"word":"запукоти","type":"св.","description":"Почне да пукоти. Надвор нешто запукоти."},{"word":"запули се","type":"св.","description":"Се загледа во некого или во нешто. Тој се запули во прозорецот. Таа му се запули во очите."},{"word":"запупа","type":"св.","description":"За пупунец – почне да пупа. Надвор запупа пупунец."},{"word":"запупи","type":"св.","description":"Почне да пупи. Запупија овошките во градината."},{"word":"запурен","type":"прид.","description":"Запурно попладне."},{"word":"запурлив","type":"прид.","description":"Запурлив воздух."},{"word":"запурнина","type":"ж.","description":"Претерано топол, жежок воздух презаситен со влага; спарина. Летна запурнина."},{"word":"запурничав","type":"прид.","description":"Што е со запурнина. Запурничаво лето. Запурничава квечерина."},{"word":"запустен","type":"прид.","description":"Што е напуштен, оставен сам, пуст. Запустена куќа. Запустени ниви."},{"word":"запустеник","type":"м.","description":"Бездомник, бескуќник. Во овој крај има многу запустеници."},{"word":"запусти","type":"св.","description":"Направи нешто да стане пусто. Тој го запусти имотот од татка си."},{"word":"запустикуќа","type":"м.","description":"Лице што премногу троши, што ја пусти куќата; расипник. Го биеше глас дека е запустикуќа."},{"word":"запустувачка","type":"ж.","description":"Уништување, опустошување. Селаните бегаа од селата за да се спасат од запустувачките на беговите."},{"word":"запуши","type":"св.","description":"Почне да пуши. И двајцата седнаа и запушија."},{"word":"запуштеност","type":"ж.","description":"Состојба на тој што е запуштен и на тоа што е запуштено."},{"word":"запушти","type":"св.","description":"Не води грижа за некого или за нешто, занемари; Тој ги запуштил своите стари родители. Куќите во селото ги запуштиле."},{"word":"запчен","type":"прид.","description":"Што има запци, што е со запци."},{"word":"запченик","type":"м.","description":"Тркало со запци. Преносен запченик."},{"word":"запчест","type":"прид.","description":"Што има запци, што е со остри врвови како запци. Запчест лист. Запчести планини."},{"word":"запчи","type":"несв.","description":"Прави запци. Тој го запчеше стапот."},{"word":"зар","type":"чест.","description":"Во прашални реченици за изразување сомнеж, чудење, неверување. Зар толку ти беше силата? Зар до тебе ми дошло?"},{"word":"зар","type":"сврз.","description":"За образување зависносложени причински реченици. Тие го оставиле зар го мислеле умрен."},{"word":"зар","type":"м.","description":"Коскена или дрвена коцка, на чии страни се обележани со точки броевите од еден до шест, што се користи за различни игри. Зар за табла."},{"word":"зар","type":"м.","description":"Тенко платно, превез со кој муслиманските жени го покриваат лицето. На вратата се појави жена во зар."},{"word":"заработи","type":"св.","description":"а) Почне да работи, да функционира нешто. Во десет часот шалтерите на банката заработија повторно. б) Почне да работи некаде; се вработи. Тој од вчера заработил во тутуновиот склад."},{"word":"заработка","type":"ж.","description":"Тоа што е заработено, што е спечалено со работа. Тој ја потроши целата своја заработка."},{"word":"заработувачка","type":"ж.","description":"заработка_1 Тој се врати од печалба со голема заработувачка."},{"word":"зараѓа","type":"св.","description":"Почне да раѓа. Жената зараѓа, а немаше кој да ја однесе в болница."},{"word":"заради","type":"предл.","description":"Цел, намера. Засилена е активноста на пазарната инспекција заради сузбивање на шверцот со цигари. Ќе направиме куса пауза заради усогласување на ставовите."},{"word":"зарадува","type":"св.","description":"Причини некому радост. Тој го зарадува татка си со постигнатиот успех. Господ ќе нè зарадува и нас со дечиња."},{"word":"зараза","type":"ж.","description":"Причинител на болест што се пренесува од еден организам на друг. Буништата се извор на зарази."},{"word":"заразврзе","type":"св.","description":"Почне да разврзува, да одврзува. Тој го заразврза јажето."},{"word":"заразен","type":"прид.","description":"Што има зараза, што содржи зараза. Заразена крв. Заразени продукти."},{"word":"заразен","type":"прид.","description":"Што заразува, што предизвикува зараза. Заразна болест."},{"word":"зарази","type":"св.","description":"Предаде, пренесе зараза некому. Тој ги зарази и другите деца со жолтица."},{"word":"заразмавта","type":"св.","description":"Почне да размавтува. Тој заразмавта со рацете."},{"word":"заракоплеска","type":"св.","description":"Почне да ракоплеска. Сите заракоплескаа."},{"word":"зарамни","type":"св.","description":"Направи да биде рамно, дотера нешто со рамнење. Тој го зарамни местото со земја. Таа го зарамни чаршафот на креветот."},{"word":"зарар","type":"м.","description":"Штета, загуба. Вчера тој направи голем зарар."},{"word":"зараскажува","type":"св.","description":"Почне да раскажува. Старецот ни зараскажува за своето детство."},{"word":"зарасне","type":"св.","description":"Обрасне со трева, со влакна и сл., густо се прекрие со нешто. Патот зараснал со трева. Нивите зараснале со трње и плевел. Тој зараснал во брада."},{"word":"зарасправа","type":"св.","description":"Почне да расправа, да раскажува. Тој ни зарасправа за настаните во селото."},{"word":"зарасте","type":"св.","description":"Почне да расте, да никнува. На детето му зарастија првите заби."},{"word":"зарастовара","type":"св.","description":"Почне да растовара. Тие ги зарастовараа вреќите со брашно од камионот."},{"word":"зарача","type":"св.","description":"Даде порака, порача нешто некому. Тој зарача да му донесат неколку шишиња вино."},{"word":"за'рга","type":"св.","description":"Почне да 'рга. Уште беше мал кога за'рга по туѓи ниви."},{"word":"зардечал","type":"м.","description":"Вид тропско растение од чиј корен со варење, со сушење на сонце и со толчење се добива прав во жолта боја; Curcuma longa/Amonium curcuma."},{"word":"заре","type":"сврз.","description":"Ако спиеш, разбуди се зер ти идат добри гости"},{"word":"заре","type":"чест.","description":"Заре/зер/зере да пукнам од јадови сега? Заре нема јунак друг по земјава?"},{"word":"зареве","type":"св.","description":"Почне да реве. Тој зареви на цел глас."},{"word":"зарегистрира","type":"св.","description":"Тој не е зарегистриран во ниеден список. Оваа појава е зарегистрирана во повеќе говори."},{"word":"зареди","type":"св.","description":"Почне да реди, да става нешто едно по или до друго. Покрај масата заредија шишиња со ракија."},{"word":"зареже","type":"св.","description":"Направи зарез. Стеблото на крушата го зарежа на неколку места."},{"word":"зарез","type":"м.","description":"Направи зарез во стеблото на буката."},{"word":"зарек","type":"м.","description":"Зарекување, заклетва. Тој го изневери дадениот зарек."},{"word":"зарем","type":"чест.","description":"Во прашални реченици за изразување сомнеж, неверување, одрекување. Зарем не знаеш ништо за оваа работа? Зарем не се најаде?"},{"word":"зарече","type":"св.","description":"Направи некој да даде збор дека нема да прави нешто, заколне некого да не прави нешто. Мајка ми ме зарекла да не одам кај нив."},{"word":"зарешка","type":"ж.","description":"Засек во дрво."},{"word":"за'ржи","type":"св.","description":"За коњ – почне да 'ржи. Коњот во дворот за'ржа бесно."},{"word":"зарзават","type":"м.","description":"Зеленчук. Градина со зарзават."},{"word":"зарзаватчија","type":"м.","description":"Лице што произведува и/или продава зарзават. Зарзаватчијата го посеа рано расадот."},{"word":"зарзаватчилница","type":"ж.","description":"Продавница за зарзават. Тој имаше малечка зарзаватчилница во градот."},{"word":"зарига","type":"св.","description":"Почне да рига, да блуе. Детето одеднаш зарига."},{"word":"зарида","type":"св.","description":"Почне да рида. Тој зарида од тага."},{"word":"зарие","type":"св.","description":"Почне да рие. Свињата зари во бавчата, ама ја истеравме."},{"word":"зарика","type":"св.","description":"Почне да рика. По пасиштата зарикаа говеда."},{"word":"зарине","type":"св.","description":"Почне да рине. Тој го зарина снегот со лопата."},{"word":"заринка","type":"св.","description":"Навлезе, се забоде во нешто. Бродот заринка на брегот."},{"word":"зарипа","type":"св.","description":"Почне да рипа, заскока. Кучето зарипа околу нас."},{"word":"зарипнат","type":"прид.","description":"Зарипнат глас."},{"word":"зарипне","type":"св.","description":"Не викај толку силно, ќе зарипнеш."},{"word":"за'рка","type":"св.","description":"Почне да 'рка. Само што ја стави главата на перница, веднаш за'рка."},{"word":"зарлија","type":"прид.","description":"Што има среќа во (хазардна) игра. Зарлија човек."},{"word":"заробеник","type":"м.","description":"Лице што е заробено, пленето; пленик. Размена на заробеници."},{"word":"заробеништво","type":"ср.","description":"Положба, состојба на тој што е заробен. Неколку офицери паднаа во заробеништво."},{"word":"зароби","type":"св.","description":"а) Фати жив непријател (во војна). Тој зароби двајца непријателски војници. б) Освои, завладее, заплени (територија, народ, материјални блага)."},{"word":"зарови","type":"св.","description":"Почне да рови. Тој ја зарови земјата во бавчата."},{"word":"зароди се","type":"св.","description":"Настане, се појави, почне да се развива. Во нивните души се зародила несвесна љубов. Во него се зароди една мисла дека тој може да ја направи таа работа."},{"word":"зародок","type":"м.","description":"Најраниот стадиум од развојот на организмот на човекот или на животно; зачеток, ембрион."},{"word":"зарои се","type":"св.","description":"Почне да се рои. Пчелите се зароија околу нас."},{"word":"заромони","type":"св.","description":"Почне да ромони. Надвор заромони ситен дожд."},{"word":"заромори","type":"св.","description":"Почне да ромори. Поточето заромори низ брегот."},{"word":"зарони","type":"св.","description":"Почне да рони. Тој зарони од пченката. Детето им зарони леб на гулабите."},{"word":"зароси","type":"св.","description":"Почне да роси. Надвор пак зароси."},{"word":"зарошка","type":"св.","description":"Почне да рошка. Тој зарошка во џебовите."},{"word":"за'рска","type":"св.","description":"Почне да 'рска. Во устата му за'рска зрнце песок."},{"word":"за'рскоти","type":"св.","description":"Почне да 'рскоти. Во дворот нешто за'рскоти."},{"word":"за'рти","type":"св.","description":"Почне да 'рти. Житото за'рти."},{"word":"заруди","type":"св.","description":"За овца – почне да добива мека и кадрава волна. Овците зарудија."},{"word":"заруменее (се)","type":"св.","description":"Добие румена боја, стане румен. Образите му се заруменија."},{"word":"зарупа","type":"св.","description":"Почне да рупа. Магарето ги зарупа корите од лубеницата. Детето ги зарупа бонбоните."},{"word":"зарупка","type":"св.","description":"Почне да рупа по малку, во помала мера: Коњите лакомо ја зарупкаа сочната трева."},{"word":"зарф","type":"м.","description":"Метална тацна за филџан."},{"word":"за'рчи","type":"св.","description":"Двајцата за миг заспаа и за'рчија силно."},{"word":"засади","type":"св.","description":"Почне да сади. Го засадивме кромидот вчера, до утре ќе бидеме готови."},{"word":"засак","type":"м.","description":"Неможност за мокрење."},{"word":"засака","type":"св.","description":"Заљуби некого од спротивниот пол. Тој ја засака неа уште на првата средба."},{"word":"засали","type":"св.","description":"Стави сало, приготви со сало. Јадењето го засали."},{"word":"засаска","type":"св.","description":"Почне да саска. Тој засаска како змија."},{"word":"засачи се","type":"св.","description":"Не може да мокри. Од многу терање коњот се засачи."},{"word":"засвати се","type":"св.","description":"Стане сват со некого, се ороди (со мажење или со женење). Тој се засвати со чорбаџијата."},{"word":"засведочи","type":"св.","description":"Потврди нешто со сведоштво, увери некого во нешто со тврдење и со докази. Во книгата се засведочени голем број месни имиња. Сакаше да му ја засведочи на генералот својата почит."},{"word":"засвети","type":"св.","description":"Почне да свети, да дава светлина. Сонцето силно засвети. Ламбата му засвети во очите."},{"word":"засветка","type":"св.","description":"Почне да светка. Надвор засветкаа молскавици. Очите му засветкаа од солзи."},{"word":"засвири","type":"св.","description":"Почне да свири. Детето го извадило кавалчето од појас и засвирело. Грамафонот тивко засвири. Пред хотелот засвирија автомобили."},{"word":"засвирка","type":"св.","description":"Почне да свирка. Тој весело засвирка."},{"word":"засводен","type":"прид.","description":"Што е како свод. Засводен ѕид."},{"word":"засводи","type":"св.","description":"Направи сводови на градба. Тој го засводи влезот во куќата."},{"word":"засврдли","type":"св.","description":"Почне да сврдли. Тој ја засврдли витрината."},{"word":"засвржи","type":"св.","description":"Почне да свржи. Надвор ветрот засвржи."},{"word":"засебен","type":"прид.","description":"Засебна соба."},{"word":"засевка","type":"ж.","description":"Свадбен обичај што се изведува во определен ден пред свадбата, при што се засејува брашно за свадбениот леб."},{"word":"засега","type":"прил.","description":"Сега, за ова време, за овој период, додека не се промени нешто. Засега толку можеме да сториме. Засега не ни требаат пари. Засега само ќе молчиме."},{"word":"засегнат","type":"прид.","description":"Што е вознемирен, навреден, погоден од нешто; Од тие зборови тој се најде засегнат."},{"word":"засегне","type":"св.","description":"Допре, чепне некого или нешто. Кучето беше толку лошо што не даваше со рака да го засегнеш."},{"word":"заседа","type":"ж.","description":"Скришно место, позиција од која се изведува ненадеен, неочекуван напад. Тие фатија заседа зад буките. Од партизанските заседи грмнаа истрели."},{"word":"заседава","type":"несв.","description":"Држи седница, состанок; води состанок или учествува во работата на некое тело. Советот за одбрана ќе заседава деновиве. Делегатите заседаваа цела ноќ."},{"word":"заседание","type":"ср.","description":"Собир, состанок на членови на некоја организација, колектив и сл. заради разгледување и донесување одлуки. Работата на заседанието се одвиваше во три секции. Пленарни заседанија."},{"word":"заседи се","type":"св.","description":"Се задржи долго време на едно место. Тој се заседел во кафеаната до полноќ."},{"word":"заседла","type":"св.","description":"Стави, намести седло на коњ. Тој го заседла коњот."},{"word":"заседне","type":"св.","description":"заседи Ние се заседнавме и не ни текнува да станеме."},{"word":"засее","type":"св.","description":"Расее малку, во мала количина. Бабата засеа малку брашно."},{"word":"засек","type":"м.","description":"Тоа што е засечено со нож или со некој друг остар предмет во дрво и др. Калемење на засек."},{"word":"засека","type":"ж.","description":"Место со исечени дрвја в шума. Стигнаа до една засека и седнаа да се одморат."},{"word":"засеклив","type":"прид.","description":"Засеклива трева;"},{"word":"засекогаш","type":"прил.","description":"За цел живот, за сите времиња, за навек. Тој се врати дома засекогаш. Ова засекогаш ќе остане наша тајна. Тоа ќе се памети засекогаш."},{"word":"засели","type":"св.","description":"Почне да сели некого или нешто. Тие го заселија мебелот од старата во новата куќа."},{"word":"засена","type":"ж.","description":"Место што е засенето. Дебела засена. Оревова засена."},{"word":"засени","type":"св.","description":"Направи сенка, намали навлегување, ширење на светлина. Таа ја засени светилката со весник. Облаците го засенија сонцето. Кајсијата ја засени целата бавча. Тој си ги засени очите со рака."},{"word":"засенчи","type":"св.","description":"Направи да биде темно, обои темно (во сликарството). Нацртаните фигури ги засенчи со молив."},{"word":"засече","type":"св.","description":"Сече малку, во помала мера. Тој го засече јажето. Со едно ноже го засече месото."},{"word":"засили","type":"св.","description":"Направи нешто да стане посилно, да се изрази, да се пројави во поголем степен. Тој го засили гласот. Виното им го засили расположението. Ветрот го засили пожарот. Партизаните ја засилија својата активност. Возот ја засили брзината по излегувањето од станицата."},{"word":"засилувач","type":"м.","description":"Средство за засилување."},{"word":"засимина","type":"св.","description":"Почне да симина/симнува нешто. Таа ги засимина теглите од горната полица."},{"word":"засипе","type":"св.","description":"Почне да сипе. Тој ни засипа вино во чашите."},{"word":"засипнат","type":"прид.","description":"За глас и сл. – што е придушен, нејасен; зарипнат. Засипнат глас. Засипнато лаење."},{"word":"засипне","type":"св.","description":"Добие засипнат глас; зарипне. Тој засипнал од викање."},{"word":"засирен","type":"прид.","description":"За крв – што е згрутчен. Засирена крв."},{"word":"засири","type":"св.","description":"Таа го засири млекото."},{"word":"заситен","type":"прид.","description":"Што е задоволен од/со нешто, на кој му е доволно нешто. Заситен човек. Заситена публика."},{"word":"засити","type":"св.","description":"Насити, задоволи потреба предизвикана од глад, од жед. Тој го засити гладот, па легна да се одмори."},{"word":"заситни","type":"св.","description":"Почне да ситни нешто. Тие го заситнија имотот."},{"word":"засјае","type":"св.","description":"Почне да сјае. Засјаија сончевите зраци. Очите ѝ засјаија во темнината."},{"word":"заскитан","type":"прид.","description":"Што е изгубен. Заскитани патници."},{"word":"заскита (се)","type":"св.","description":"Почне да (се) скита. Откога го избркаа од дома, тој заскита по улиците."},{"word":"заскока","type":"св.","description":"Почне да скока. Децата заскокаа во водата. Кучето заскока по мене."},{"word":"заскокотка","type":"св.","description":"Почне да скокотка. Тревата ме заскокотка по нозете. Наеднаш го заскокотка чудна мисла."},{"word":"заскрца","type":"св.","description":"Зад вратата заскрцаа чекори. Тој заскрца со забите."},{"word":"заслабен","type":"прид.","description":"Што е малку ослабен. Ми се виде некако извишена и заслабена."},{"word":"заслаби","type":"св.","description":"Малку ослаби. Таа заслаби од диетата што ја држеше. Ми заслаби видот."},{"word":"заслади","type":"св.","description":"Направи нешто да стане слатко. Таа го заслади чајот со мед."},{"word":"заслегува","type":"св.","description":"Почне да слегува. Тој заслегува по скалите."},{"word":"заслезе","type":"св.","description":"Заслеговме надолу по падината."},{"word":"заслепен","type":"прид.","description":"Што е заблуден, заведен од нешто. Заслепен од омраза. Заслепени обожаватели."},{"word":"заслепи","type":"св.","description":"За светлина и др. – попречи (најчесто привремено) да гледа добро. Светлината му ги заслепи очите. Белината на снегот ги заслепи планинарите."},{"word":"заслепителен","type":"прид.","description":"Што заслепува; Заслепителна светлина."},{"word":"заслепувачки","type":"прид.","description":"заслепителен. Заслепувачки блесок."},{"word":"заслон","type":"м.","description":"Место заштитено од дожд, од ветер, од сонце и сл.; засолниште."},{"word":"заслуг","type":"м.","description":"Чествување спроти слава, почеток на славење на светителот, заштитник на домот."},{"word":"заслуга","type":"ж.","description":"Постапка, дело што придонесува за нешто, што е од општа корист, што заслужува почит и признание. Извонредни заслуги. Воени заслуги."},{"word":"заслугува","type":"св.","description":"Почне да слугува. Таа уште од мала заслугува по туѓи куќи."},{"word":"заслужен","type":"прид.","description":"Што има заслуги за нешто. Заслужен патриот. Заслужни личности."},{"word":"заслужен","type":"прид.","description":"Што е добиен по заслуга. Заслужено признание. Заслужена казна."},{"word":"заслужи","type":"св.","description":"Добие, стекне право за нешто, достоен е за нешто. Таа заслужи честитки и аплаузи од сите присутни. Тој ја заслужи наградата со труд и работа."},{"word":"заслуша","type":"св.","description":"Почне да слуша. Тој седна на масата и го заслуша разговорот што се водеше."},{"word":"заслушне","type":"св.","description":"Наеднаш, во еден момент чуе нешто. Тој како да заслушна женско плачење."},{"word":"засмади","type":"св.","description":"смади. Го засмади месото."},{"word":"засмее","type":"св.","description":"Направи некој многу да се смее. Со гримасите што ги правеше, тој ги засмеа децата."},{"word":"засмета","type":"св.","description":"Почне да смета. Детето засмета на прсти."},{"word":"засмешка се","type":"св.","description":"Почне да се смешка. Кога ја виде, тој се засмешка."},{"word":"засмоли","type":"св.","description":"Измачка, натопи со смола. Тој ја засмоли колибата однадвор."},{"word":"засмрди","type":"св.","description":"Почне да смрди. Однекаде засмрди на чад."},{"word":"заснежен","type":"прид.","description":"Што е покриен со снег. Заснежени полиња."},{"word":"заснежи","type":"св.","description":"Почне да снежи, да врне снег. Надвор заснежи."},{"word":"заснован","type":"прид.","description":"Што е поставен, што се темели врз факти, врз докази. Засновано тврдење."},{"word":"заснове","type":"св.","description":"Постави (мислење, тврдење, план за нешто) врз определена основа, врз докази, факти и сл.; Весникот го засновал своето тврдење врз потврдени факти."},{"word":"заснове","type":"св.","description":"Почне да снове. Таа ја заснова белата преѓа."},{"word":"засобира","type":"св.","description":"Почне да собира. Децата ги засобираа испаѓаните круши. Тој ги засобира овците во трлото."},{"word":"засолзи","type":"св.","description":"Почне да солзи. Очите ми засолзија од чадот."},{"word":"засоли","type":"св.","description":"соли. Таа го засоли јадењето."},{"word":"засолнатост","type":"ж.","description":"Состојба на тој што е засолнат и на тоа што е засолнато."},{"word":"засолне","type":"св.","description":"Скрие, стави нешто некаде. Таа го засолни накитот на сигурно место. Тој засолнал пари на скришно место во црквата."},{"word":"засолниште","type":"ср.","description":"Место каде што може да се засолни од некаква опасност, од дожд и сл. Подземно засолниште. Сигурно засолниште. Тајно засолниште."},{"word":"заспан","type":"прид.","description":"Што е во сон, што веќе спие. Заспана убавица."},{"word":"заспанко","type":"м.","description":"Тој што многу спие, што тешко се расонува."},{"word":"заспивалка","type":"ж.","description":"Песна што му се пее на дете за да заспие. Мајчина заспивалка. Народни заспивалки."},{"word":"заспие","type":"св.","description":"Потоне во сон, почне да спие. Тој легна и веднаш заспа. Јас не можев да заспијам."},{"word":"засрамен","type":"прид.","description":"Кај кого е предизвикан срам. Засрамено момче."},{"word":"засрами","type":"св.","description":"Направи некој да почувствува срам. Таа ме засрами пред другарите. Тој го засрами детето откривајќи ја неговата тајна."},{"word":"засрка","type":"св.","description":"Почне да срка. Тој лакомо засрка од чорбата."},{"word":"засрклив","type":"прид.","description":"Што предизвикува засркнување. Засрклив липот."},{"word":"засркне","type":"св.","description":"Направи некој да се задави, да се задуши од нешто. Смеата го засркна и тој долго не можеше да се поврати."},{"word":"засркнувачки","type":"прид.","description":"Засркнувачка смеа."},{"word":"засрми","type":"св.","description":"Извезе со срма. Ракавите на кошулата ги засрми."},{"word":"заставник","type":"м.","description":"Подофицерски чин во војската."},{"word":"застаклен","type":"прид.","description":"Што има стакло, што е со стакло. Застаклена соба. Застаклена градина."},{"word":"застакли","type":"св.","description":"Стави стакло на нешто. Фотографиите беа врамени и застаклени."},{"word":"застане","type":"св.","description":"Престане да се движи; запре. а) За човек, за животно. Застанав зад една карпа. Тие застанале да се одморат. Коњот застана во една ливада и започна да пасе. б) За превозно средство. Камионите застанале кај мостот. Кога автобусот застана, тие веднаш слегоа."},{"word":"застапен","type":"прид.","description":"Што е влезен, вклучен во нешто, што е претставен на некој начин. Застапените раскази во збирката се од неколку наши познати писатели."},{"word":"застапи","type":"св.","description":"Замени некого, настапи во нечие име, презее нечија должност. Колегите ме застапија на состанокот. Мојот помошник ќе ме застапи на главната расправа во судот."},{"word":"застапник","type":"м.","description":"Тој што застапува нечии интереси; претставник, пратеник. Застапник на синдикатот. Застапник на црквата."},{"word":"застапништво","type":"ср.","description":"Тело или установа што застапува некого, што врши работи за некого и за нечии интереси; претставништво. Фирмата има свои застапништва во повеќе градови."},{"word":"застарен","type":"прид.","description":"Што е надвор од употреба, од модата и сл., што нема важност; спрот: современ. Застарен збор. Застарени прописи. Застарени сфаќања."},{"word":"застари","type":"св.","description":"Излезе од употреба, од обичај, од мода и сл., изгуби важност. Тој закон одамна застаре. Овој модел уште не е застарен."},{"word":"застарлив","type":"прид.","description":"Што може да застари. Застарлив механи"},{"word":"застега","type":"св.","description":"Почне да стега. Тој го застега јажето."},{"word":"застенка","type":"св.","description":"Почне да стенка; заофка. Застенкал од болка."},{"word":"застигне","type":"св.","description":"Втаса, пристигне некого при одење, при движење. Таа ме застигна на неколку чекори од портата."},{"word":"застине","type":"св.","description":"Истине, се олади малку. Чекаше да застине млекото."},{"word":"застои","type":"св.","description":"Почне да стои; стои. Детето застоја на девет месеци."},{"word":"застој","type":"м.","description":"Прекин, задржување на некаква дејност или движење за извесен временски период. Застој во работата. Застој во стопанскиот развој. Застој во сообраќајот."},{"word":"застојан","type":"прид.","description":"Што изгубил свежина од стоење, што е расипан, нездрав; Застојана вода. Застојана миризба."},{"word":"застра","type":"прил.","description":"Утро."},{"word":"застражари","type":"св.","description":"Почне да стражари. Тој застражари пред куќата."},{"word":"застрани","type":"св.","description":"Тргне по погрешен пат, скршне од патот. Тој беше застранил од патеката."},{"word":"застрачи","type":"св.","description":"За страчка – почне да пушта извик. Надвор застрачија страчки."},{"word":"застрашеност","type":"ж.","description":"Исплашеност, страв. Застрашеноста беше присутна кај сите."},{"word":"застраши","type":"св.","description":"Предизвика страв, исплаши некого; заплаши. Тој ги застраши децата со својот изглед."},{"word":"застрашувачки","type":"прид.","description":"Што застрашува, што предизвикува страв. Застрашувачка тишина."},{"word":"застрела","type":"св.","description":"Убие некого со огнено оружје. Војниците застрелаа двајца заробеници. Ловецот го застрела волкот."},{"word":"застриг","type":"м.","description":"Прво потстрижување кај бебе, обичај што го изведува кумот."},{"word":"застриже","type":"св.","description":"Почне да стриже. Тие ги застригоа овците."},{"word":"застрои","type":"св.","description":"Зачини јадење. Таа го застрои месото со разни мирудии."},{"word":"заструг","type":"м.","description":"Дрвен или пластичен сад со поклопка. Застругот го наполни со баклава."},{"word":"заструже","type":"св.","description":"струже. Тој заструга со пилата по трупците. Вратата заструже по набабреното душеме."},{"word":"заструи","type":"св.","description":"Почне да струи. Во жилите му заструи крвта. Во собата заструи ладен воздух. По снагата му заструија студени морници."},{"word":"застуди","type":"св.","description":"За време – залади, стане студено. Времето застуди. Ноќите застудија."},{"word":"засука","type":"св.","description":"Почне да сука тесто. Таа засука кори за баница."},{"word":"засуши","type":"св.","description":"Направи да стане сув, да изгуби влага. Тој ги засуши мокрите алишта на ќумбето и пак ги облече."},{"word":"затагува","type":"св.","description":"Почне да тагува. Тој затагува по родниот дом."},{"word":"затаен","type":"прид.","description":"Што е скриен, прикриен. Затаен данок. Затаен живот."},{"word":"затажи","type":"св.","description":"Почне да тажи. Таа затажи на глас."},{"word":"затаи","type":"св.","description":"Прикрие чувство, намера, разговор и сл. Тој ги затаи резултатите од испитувањата. Таа го затаи разговорот што го водеше со комшивката."},{"word":"заталка","type":"св.","description":"талка. Заталкав во некое село каде што никогаш порано не сум бил."},{"word":"затанчи","type":"св.","description":"Направи нешто да стане потанко. Го затанчи моливот. Ја затанчи жицата."},{"word":"затапен","type":"прид.","description":"Што се изабил. Затапена секира."},{"word":"затапи","type":"св.","description":"Направи нешто да стане тапо. Ја затапи секирата."},{"word":"затапка","type":"св.","description":"Изгази нешто со тапкање. Децата ја затапкаа тревата во дворот."},{"word":"зататни","type":"св.","description":"Почне да татни. Некаде далеку зататне воз. Зататнеа топовски пукоти."},{"word":"затвор","type":"м.","description":"Место, зграда каде што се затвораат осудени лица заради издржување казна. Воен затвор. Истражен затвор. Градски затвор. За ова се оди во затвор."},{"word":"затворач","type":"м.","description":"Подвижен дел, механизам на огнено оружје што служи за затворање на куршумот во цевката, за истрелување и за исфрлање на празните чаури. Го чистеше затворачот на пушката."},{"word":"затворен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од затвори."},{"word":"затвореник","type":"м.","description":"Лице што издржува казна во затвор. Ранет затвореник. Политички затвореник."},{"word":"затвори","type":"св.","description":"Направи да не може да се излезе од (или да се влезе во) некаква просторија или заграден простор, да не може да се помине; отвори. Затвори врата. Затвори порта. Затвори прозорец."},{"word":"затврден","type":"прид.","description":"Што станало тврдо, цврсто. Затврдена кал."},{"word":"затврди","type":"св.","description":"Утврди, зацврсти. Тој ги затврди основите на македонската писменост. Новата власт уште повеќе му ги затврди угледот и добриот глас."},{"word":"затврдне","type":"св.","description":"Стане тврд. Постепено меките гласови затврднале."},{"word":"затега","type":"несв.","description":"Прави нешто да биде напнато. Одвреме-навреме ги затега дизгините на коњот. Многу го затегаш ременот, ќе се скине."},{"word":"затегнат","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од затегне. Затегнато јаже."},{"word":"затегне","type":"св.","description":"Направи да стане нешто напнато, оптегнато. Малку ги затегна дизгините на коњот и тој застана. Не забораваше да ги затегне жиците на своето тамбурче."},{"word":"затежи","type":"св.","description":"Почне да ми (ти, му...) тежи. Ми затежија торбите. Ранецот му затежи."},{"word":"затемелувач","type":"м.","description":"Тој што поставува основа;"},{"word":"затемнее","type":"св.","description":"Почне да темнее. Прозорците затемнеаја и сѐ стивна."},{"word":"затемни","type":"св.","description":"Направи да биде темно. Ја затемни собата со спуштањето на ролетните."},{"word":"затемнување","type":"ср.","description":"(астр.) Полно или делумно засенување на светлината на небесно тело. Затемнувањето на сонцето не треба да се гледа со голо око."},{"word":"затепа","type":"св.","description":"Почне да тепа, да удира. Човекот се сврте и го затепа кучето крвнички. Таткото одвај се воздржа да не го затепа палавиот син."},{"word":"затепка","type":"св.","description":"Почне да тепка, да пелтечи, да д'тка. Момченцето плашливо затепка."},{"word":"затера","type":"св.","description":"Почне да тера; да гони. Овчарот ги затера овците на пасење."},{"word":"затести се","type":"св.","description":"Се извалка со тесто. Од месењето се затести во рацете."},{"word":"затетерави се","type":"св.","description":"Почне да се тетерави. Тој се затетерави и падна. Од тежината коњот малку се затетерави."},{"word":"затече","type":"св.","description":"Почне да тече; Затече вода од славината. & затекоа солзи по лицето."},{"word":"затече","type":"св.","description":"Најде некого или нешто на некое место, во некаква положба или состојба. Дождот нѐ затече на нива. Ја затеков разбудена. Тој ги затекол децата како берат сливи."},{"word":"затечен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од затече2. Тој не му е вистински син, туку е затечен од првиот брак на жена му."},{"word":"зативне","type":"св.","description":"Смири; Зативна ветрот. Благиот глас на мајката го зативна плачот на бебето."},{"word":"затилен","type":"прид.","description":"Што е на тилот. Затилен отвор. Затилен дел од главата."},{"word":"затилник","type":"м.","description":"Заден дел на главата;"},{"word":"затилница","type":"ж.","description":"Удар со исправена дланка по тилот. Му удри една силна затилница."},{"word":"затилок","type":"м.","description":"Заден дел на главата;"},{"word":"затир","type":"м.","description":"Уништување, сотирање;"},{"word":"затисне","type":"св.","description":"Со притисок затне нешто: отвор, дупка и сл. Дупката на прозорецот ја затисна со партал. Го затисна раскрвавеното колено со едно шамивче."},{"word":"затишие","type":"ср.","description":"Состојба на привремен прекин на некоја немирна, бурна состојба или дејност. а) За фронт – привремено смирување на борбите. Привидно затишје. Владееше затишје на целиот фронт. б) За ветар, дожд и сл. – смалување на интензитетот на природната појава. По два дена невидено невреме настапи затишје. Ветрот стивна, завладеа затишје. в) За дејност, работа – смалување на интензитетот на работата. Во издавачката дејност владее затишје."},{"word":"затишти","type":"св.","description":"Почне да мачи, притиска нешто. а) За физичка болка. Го затишти на левата страна. б) (прен.) За духовна болка. Го затишти нешто човекот, но тој не се отвори да каже."},{"word":"затка","type":"ж.","description":"Предмет (шише и сл.) со кој нешто се затина; тапа. Шише со затка. Плутена затка. Немаа затка, па го затворија шишето со кочанка."},{"word":"заткае","type":"св.","description":"Почне да ткае. Затка нов килим."},{"word":"заткулисен","type":"прид.","description":"Таен, скриен. Заткулисни договори. Заткулисни намери. Заткулисни игри."},{"word":"затлачи","type":"св.","description":"Покрие со мил, со песок и сл. Тој покажа на голема затлачена нива."},{"word":"затлее","type":"св.","description":"Почне да тлее. Дрвата во каминот затлеаја."},{"word":"затне","type":"св.","description":"Затвора со нешто некаков отвор. Бинлакот го затна со плутена тапа. Ушите ги затна со дланките за да не слуша. Скршениот прозорец го затнаа со ќебиња."},{"word":"затоа","type":"прил.","description":"Од таа причина, поради таа причина, поради тоа. Значи, затоа не дојде."},{"word":"затокми","type":"св.","description":"Почне да подготвува некого или нешто. Мајката го затокми својот син за свечениот ден. Од кога го затокми куферот, уште не заврши?"},{"word":"затолчи","type":"св.","description":"Почне да толчи. Жената затолчи афион во аванот."},{"word":"затопи","type":"св.","description":"Стави нешто во вода, во нешто течно. Ги затопи алиштата. Затопи еден залак леб во манџата."},{"word":"затопи","type":"св.","description":"Почне нешто што е тврдо да го топи, да го растопува. Сонцето го затопи мразот по улиците. Силниот оган го затопи парчето маст во тавата."},{"word":"затопли","type":"св.","description":"Стопли, загрее; Го затопли малку јадењето. Не ја затопли собата, веднаш си легна. Времето полека затопли."},{"word":"затопоти","type":"св.","description":"Почне да топоти. Кога го виде глувчето, затопоти со нозете за да го заплаши."},{"word":"затор","type":"м.","description":"Уништување, сотирање. Безмилосен затор."},{"word":"заточение","type":"ср.","description":"Вид казна; прогонство; робија. Доживотно заточение. Го испратија на заточение."},{"word":"заточеник","type":"м.","description":"Тој што е прогонет; затворен. Осамени заточеници."},{"word":"заточеништво","type":"ср.","description":"Состојба на тој што е заточен. Далечно заточеништво. Осуден на заточеништво."},{"word":"заточи","type":"св.","description":"Почне да точи течност. Заточи вино. Заточи вода во кофата."},{"word":"заточи","type":"св.","description":"Почне да точи, да остри. Од утрото како ја заточи секирата уште не ја оставил."},{"word":"заточи","type":"св.","description":"Лиши од слобода со ставање во затвор или под строг надзор на определено, обично далечно место. Го заточиле на пуст остров."},{"word":"заточка се","type":"св.","description":"Почне да се точка; се. Се заточкаа луѓе по улиците. Редица мравки се заточкаа по чинијата со праски."},{"word":"затрае","type":"св.","description":"Почне да трае до некое време, да се одржува во некоја состојба. Затраја неколкугодишна суша. Затраја затишје на фронтот."},{"word":"затражи","type":"св.","description":"Почне да бара;"},{"word":"затрака","type":"св.","description":"Почне да трака. Затрака коњска кола. Затрака неподмачканата машина. Му затракаа забите од страв."},{"word":"затраска","type":"св.","description":"Почне да траска, Затраскаа тепсии и тенџериња. Затраскаа ќепенците."},{"word":"затре","type":"св.","description":"Уништи, искорени. Го затреа селото. Успешно ги затре гадинките."},{"word":"затреба","type":"св.","description":"Почувствува потреба од нешто, притреба. Ако ти затреба помош, побарај ме. Не ја фрлај блузата, може да ти затреба."},{"word":"затреби","type":"св.","description":"Почне да треби. Затреби грав во една тепсија."},{"word":"затреви","type":"св.","description":"Засее со трева. Го затревија паркот пред нас."},{"word":"затревожи се","type":"св.","description":"Почне да се тревожи. Жената видливо се затревожи. Штом го чу разговорот, се затревожи."},{"word":"затрепери","type":"св.","description":"Почне да трепери, затрепети. Му затреперија рацете. Благиот ветар ги затрепери лисјата на брезата. Гласот му затрепери од возбуда. Затрепери слабата светлина од ламбата."},{"word":"затрепети","type":"св.","description":"Почне да трепети, затрепери. Таа малку се вцрве и затрепети. Во далечината затрепети светлина. Гулабот затрепети со крилјата."},{"word":"затрепка","type":"св.","description":"Почне да трепка. Затрепка зачестено. Таа затрепка со милите очи. Затрепка ѕвезда. По слепоочниците му затрепкаа сини жилички."},{"word":"затресе","type":"св.","description":"Почне да тресе нешто; тресе. Затресе слаб земјотрес."},{"word":"затресен","type":"прид.","description":"Што е обземен од грижи за некого или за нешто; Затресен родител. Тој е многу затресен за работата."},{"word":"затреска","type":"св.","description":"Почне да треска. Затрескаа врати. Затрескаа бомби по целата линија на фронтот."},{"word":"затрескоти","type":"св.","description":"Почне да трескоти. Затрескоти нешто низ ходниците."},{"word":"затрешти","type":"св.","description":"Почне да трешти. Затрештија митралези и бомби. Затрештија тупаници и клоци."},{"word":"затрие","type":"св.","description":"Почне да трие. Енергично го затри загореното тенџере."},{"word":"затркала","type":"св.","description":"Почне да тркала. Детето затркала една стара тракторска гума."},{"word":"затрни","type":"св.","description":"Загради или покрие со трње. Ги затрнија леите за птиците да не го јадат семето. Тој ја затрни меѓата со соседната нива."},{"word":"затромави","type":"св.","description":"Стане тромав, послабо подвижен, помалку енергичен. Откако остана во пензија, затромави. Горештината ме затромави."},{"word":"затропа","type":"св.","description":"Почне да тропа; тропа. Затропа со прстите по масата. Чекаше некое време, а потоа затропа уште посилно."},{"word":"затропка","type":"св.","description":"Почне да тропка. Затропка ѕвонливо по чашата."},{"word":"затропоти","type":"св.","description":"Почне да тропоти. Затропотеа машини и чекани. Коњите нервозно затропотеа."},{"word":"затроши","type":"св.","description":"Почне да троши, да прави трошки. Затроши малку од сувиот леб."},{"word":"затрпи","type":"св.","description":"Почне да трпи. Народот затрпе тешки маки. Од тој ден затрпе злобни подбивања, но на ниедна не одговори."},{"word":"затруби","type":"св.","description":"Почне да труби. Трубачот затруби со трубата и повеќе ништо друго не се слушаше."},{"word":"затрудни","type":"св.","description":"Стане трудна; По неколку години жената затрудне. Многу се радуваше кога затрудни."},{"word":"затруе","type":"св.","description":"а) Направи нешто да биде отровно. Ископувањето во блискиот рудник ја затру водата. Излеаната нафта во морето ги затру рибите. б) Даде некому нешто (храна и сл.) отровно. Ги затруле децата со сладолед. Соседите ни го затруја кучето."},{"word":"затруен","type":"прид.","description":"Што има, што содржи отров. Затруена храна."},{"word":"затруеност","type":"ж.","description":"Особина, состојба на тој што е затруен. Голема затруеност на воздухот може да доведе и до смртност."},{"word":"затрупа","type":"св.","description":"Прекрие или наполни нешто со трупање, со нафрлање материјал. Ја затрупаа дупката со земја. Урнатините затрупаа многу жители."},{"word":"затрупан","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од затрупа."},{"word":"затрупи","type":"св.","description":"Почне да сече трупци, цепеници. Човекот затрупи од трупците. Подготвуваше дрва за огрев, затрупи од дебелите дабови трупци."},{"word":"затруса","type":"св.","description":"Почне да труса. Затруса коњска кола."},{"word":"затрча","type":"св.","description":"Почне да трча. Децата слегоа од автобусите и затрчаа по полјаните. Постар човек затрча малку по автобусот, но се откажа."},{"word":"затскрие","type":"св.","description":"Покрие малку, скрие нецелосно. За миг облаците го затскрија сонцето."},{"word":"затули","type":"св.","description":"Прикрие, скрие. Каде ли ми ја затулила кошулата? Помести се, ми ја затули светлината."},{"word":"затулуши","type":"св.","description":"Прикрие, скрие."},{"word":"затупа","type":"св.","description":"Почне да тупа. Од изутрина затупаа тапаните. Срцето од радост силно му затупа."},{"word":"затупка","type":"св.","description":"Почне да тупка. Затупка нервозно со ногата. И на двајцата срцата им затупкаа."},{"word":"затупоти","type":"св.","description":"Почне да тупоти. Срцето ми затупоти од возбуда."},{"word":"затура","type":"св.","description":"Почне да тура. Затура од ракијата во чашите. Затури одеднаш пороен летен дожд."},{"word":"затури","type":"св.","description":"Ги затурив обетките, не можам да ги најдам."},{"word":"затурка","type":"св.","description":"Почне да турка. Ја натовари количката и ја затурка по благата угорница."},{"word":"затутка","type":"св.","description":"Почне да тутка. Момчето плашливо ја затутка капата во рацете."},{"word":"затутулен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од затутули."},{"word":"затутули","type":"св.","description":"Премногу завитка, облече. Го затутулила детето, одвај се движи кутрото."},{"word":"затуфка (се)","type":"св.","description":"Почне да (се) туфка. Леле, леле – затуфка дедото. Кога слушна мајката, се затуфка."},{"word":"заудира","type":"св.","description":"Почне да удира. Заудира со чеканот по клинецот."},{"word":"заузди","type":"св.","description":"Стави узда на коњ, затегне узда. Уште од рано го отседла коњот и го заузди. Коњот се вознемири, се исправи на задните нозе, но јавачот брзо го заузди."},{"word":"заука","type":"св.","description":"За човек – почне да ука во рацете, дланките. Заука неколкупати во дланките и почна со цепењето."},{"word":"заулави","type":"св.","description":"Направи некого улав, луд. Таа девојка им го заулави синот. Проблемите како да го заулавија човекот."},{"word":"заумен","type":"прид.","description":"Што не е реален, не е вистински; замислен. Заумни предели. Заумен збор."},{"word":"зауми","type":"св.","description":"Запомни, запамети. Зауми што треба да ми кажеш."},{"word":"заумира","type":"св.","description":"Почне да умира. Заумира тивко и полека. Двапати заумираше, но и двапати заживеа."},{"word":"заурди се","type":"св.","description":"Почне да станува како урда; се засири, се згрутчи. Млекото се заурди, се расипа."},{"word":"заурива","type":"св.","description":"Почне да урива. Булдожерот заурива сѐ пред себе."},{"word":"заусти","type":"св.","description":"Отвори уста да каже. Заусти да каже, но се прекина. Само се накашла, не успеа да заусти нешто."},{"word":"заути","type":"св.","description":"За був, утка – почне да ута. Бувот морничаво заута. Заута утка."},{"word":"заучи","type":"св.","description":"Почне да учи. Заучи нов занает."},{"word":"заушен","type":"прид.","description":"Што се наоѓа зад ушите. Заушни жлезди."},{"word":"зауши","type":"св.","description":"Забележи. Никој не зауши дека го нема. Ја зауши кога стана и излезе."},{"word":"заушки","type":"и.","description":"Воспаление на заушните жлезди. Машките деца потешко ги поминуваа заушките."},{"word":"заушлив","type":"прид.","description":"Што е способен да забележи. Заушлив старец."},{"word":"заушница","type":"ж.","description":"Шлаканица. Не го болеше толку заушницата колку што беше посрамен. Му плесна две заушници."},{"word":"зафали","type":"св.","description":"Почне да фали некого или нешто. Стројникот ја зафали момата."},{"word":"зафат","type":"м.","description":"Дејствување, акција, постапка; потег во некоја дејност. Политички зафати. Реформски зафати во образованието."},{"word":"зафатен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од зафати."},{"word":"зафати","type":"св.","description":"Почне некакво дејство, некаква активност. Зафати војната. Зафати да раскажува."},{"word":"зафатнина","type":"м.","description":"Просторот што го зафаќа еден предмет и се пресметува обично во кубни метри или сантиметри; Зафатнина на геометриско тело. Се става масло до половина од зафатнината."},{"word":"зафаток","type":"м.","description":"Уште во зафатокот се виде каква ќе биде работата."},{"word":"зафиука","type":"св.","description":"Почне да фиука. Зафиука силен ветер."},{"word":"зафрка","type":"св.","description":"Почне да фрка. Зафрка снег. Зафркаа молњи."},{"word":"зафрла","type":"св.","description":"Почне да фрла. Детето зафрла од песокот. Зафрла од цепените дрва кон визбата."},{"word":"зафрлен","type":"прид.","description":"Што е многу оддалечен, осамен, тешко достапен. Зафрлено место. Зафрлено црквиче. Најзафрлено село во тој крај. Најзафрлена точка на државата."},{"word":"зафрли","type":"св.","description":"Префрли зад нешто, наназад. Влезе и го зафрли палтото. Ја зафрли секирата и замина. Замавна со главата и ја зафрли косата."},{"word":"зафрчи","type":"св.","description":"Почне да фрчи. Ноќта силен ветар зафрчи. Коњот зафрчи. Камења зафрчеа покрај неговата глава."},{"word":"зафучи","type":"св.","description":"Почне да фучи. Зафучи еден ветар, сѐ ќе подмрзне. Зафучеа коњите во шталата."},{"word":"захрани","type":"св.","description":"Почне да храни за првпат некого. Мајката го захрани детето со леб уште многу мало. Децата го заранија мачето со млеко."},{"word":"зацака","type":"св.","description":"Почне да цака, да испушта звук со специфично местење на јазикот и забите. Кога виде што направиле децата, зацака со јазикот."},{"word":"зацапа","type":"св.","description":"Почне да цапа во вода, кал и сл. Рибарот зацапа во водата. Децата зацапаа во батакот. Тој зацапа до глуждови во мочуриштето."},{"word":"зацари","type":"св.","description":"Прогласи некого за цар. Тој го зацари својот единствен наследник."},{"word":"зацацка","type":"св.","description":"Почне да цацка, да ситни нешто. Од утрото зацацка дрва. Го зацацка месото на ситни парчиња."},{"word":"зацвета","type":"св.","description":"Почне да цвета. Се стопли и дрвјата зацветаа. Цвеќето што ми го подари зацвета дури по три години."},{"word":"зацвили","type":"св.","description":"Почне да цвили; да испушта пискав глас од тага, болка и сл. Коњот зацвили во шталата. Кученцето зацвили со последните сили."},{"word":"зацвркоти","type":"св.","description":"Почне да цвркоти. Дојде пролет и зацвркотеа врапчињата."},{"word":"зацврсти","type":"св.","description":"Направи да биде цврсто, јако, тврдо. Селаните ја зацврстија браната на критичните места. Фризурата ја зацврсти со лак за коса."},{"word":"зацврчи","type":"св.","description":"Почне да цврчи. Штурците зацврчеа. Зацврчи подгорениот фитил во ламбата."},{"word":"зацеди","type":"св.","description":"Почне да цеди; цеди. Тој зацеди лимон во цедалката."},{"word":"зацели","type":"св.","description":"Залечи, заздрави рана. Раната зацели и набрзо стана од постела."},{"word":"зацементира","type":"св.","description":"Исполни, поврзе, зацврсти со цемент. Мајсторот ја зацементира дупката во оградата. Ги зацементиравме ногалките на масата во дворот."},{"word":"зацеп","type":"м.","description":"Расцеп во дрво, карпа и сл.; Тој откако го исече стеблото, направи неколку зацепи. Од зацепите на карпите болснуваше понекое видело."},{"word":"зацепи","type":"св.","description":"Почне да цепи дрва. Тој си укна во рацете и зацепи од дрвата."},{"word":"зацивка","type":"св.","description":"За пиле, глувче – почне да цивка. Пилињата зацивкаа по квачката. Од снопот зацивкаа глувци."},{"word":"зацика","type":"св.","description":"За животни – почне да цика. Малите прасиња зацикаа во дворот."},{"word":"зацимоли","type":"св.","description":"Почне да цимоли. Детето го покри лицето и зацимоли. Кучето долго време мирно лежеше и одеднаш зацимоли."},{"word":"зацимолка","type":"св.","description":"Почне да цимолка; Детето зацимолка."},{"word":"зацица","type":"св.","description":"Почне да цица;"},{"word":"зацрвени","type":"св.","description":"Почне да станува црвен. Јаготките зацрвенеа, ама ште не се зрели."},{"word":"зацрека","type":"св.","description":"Почне да црека. Бабата зацрека по децата."},{"word":"зацрни","type":"св.","description":"Направи да биде црно. Јато гаврани го зацрнија снегот."},{"word":"зацрпи","type":"св.","description":"Почне да црпи. Тој зацрпи со лажицата од киселото млеко. Зацрпивме вода од бунарот."},{"word":"зацрта","type":"св.","description":"Почне да црта. Уметникот вешто зацрта по хамерот."},{"word":"зацрцори","type":"св.","description":"Почне да црцори; црцори. Изгладнето врапче зацрцори на снегот."},{"word":"зацупка","type":"св.","description":"Почне да цупка. Девојката зацупка кон продавачот на костени. Детето весело зацупка по дедото."},{"word":"зацути","type":"св.","description":"Почне да цути. Зацутеа овошките. Зацуте кајсијата во дворот."},{"word":"зачаден","type":"прид.","description":"Што е исполнет со чад. Зачадена просторија."},{"word":"зачади","type":"св.","description":"Почне да чади, да испушта чад. Оџакот зачади."},{"word":"зачас","type":"прил.","description":"Веднаш, за миг, за момент. Човекот зачас исчезна од улицата. Мачката зачас се најде во скутот на бабата."},{"word":"зачека","type":"св.","description":"Почне да чека. Првачињата уште рано зачекаа во училишниот двор. Тој застана на прозорецот и зачека."},{"word":"зачекори","type":"св.","description":"Почне да чекори. Девојчето кротко зачекори напред. Тој само што зачекори, застана и се поврати."},{"word":"зачепи","type":"св.","description":"Затвори со чеп; затне. Откако наточи од виното, тој повторно го зачепи бурето."},{"word":"зачепка","type":"св.","description":"Почне да чепка; чепка. Зачепка нешто од вратата."},{"word":"зачестен","type":"прид.","description":"Што се повторува често. Тој си ги наслушуваше зачестените удари на срцето. Над мирното езеро се разнесоа зачестени пукотници."},{"word":"зачести","type":"св.","description":"Почне да прави нешто често. Тој зачести да оди кај нив. Вие зачестивте со планинарење."},{"word":"зачетен","type":"прид.","description":"Што е во зачеток. Зачетен период. Работата е во зачетна фаза."},{"word":"зачетник","type":"м.","description":"Тој што почнува нешто, иницијатор. Тој е зачетник на македонската уметничка поезија. Овој наш диригент е зачетник на забавно-музичката традиција во земјата."},{"word":"зачеток","type":"м.","description":"(книж.) Почеток, навестување на нешто. Зачеток на нова ера. Зачетокот на лирската поезија е уште во народната поезија."},{"word":"зачеша","type":"св.","description":"Почне да чеша. Тој ја зачеша главата."},{"word":"зачешла","type":"св.","description":"Почне да чешла. Таа ја зачешла долгата бујна коса со бавни и хармонични движења на рацете."},{"word":"зачешлан","type":"прид.","description":"Што е со уредна коса, брада, мустаќи. Зачешлана коса. Зачешлани мустаќи."},{"word":"зачин","type":"м.","description":"Продукт што се додава на јадењето за подобрување на вкусот; мирудија. Егзотичен зачин. Ручекот имаше многу зачини."},{"word":"зачина","type":"несв.","description":"Почне да прави; Соседот не застанува, заврши една работа, зачини друга."},{"word":"зачини","type":"св.","description":"Додаде зачин во јадење. Таа ја зачини салатата и ја постави масата за ручек."},{"word":"зачипчи се","type":"св.","description":"Се залепи за некого, за нешто, цврсто се држи. Тој се зачипчи за пријателот. Орелот се зачипчи со канџите за карпата."},{"word":"зачирика","type":"св.","description":"Ономатопеја. Почне да чирика, да чирилика. Некаде врабец зачирика."},{"word":"зачисли","type":"св.","description":"Вброи, вклучи. Тој ја зачисли и својата друшка во истата чета. Оди, нека те зачислат во списокот."},{"word":"зачисти","type":"св.","description":"Почне да чисти. Стана и веднаш зачисти низ куќа."},{"word":"зачита","type":"несв.","description":"Почитува, цени. Докторот многу го зачитаат во селото."},{"word":"зачита","type":"св.","description":"Почне да чита. Таа ја зачита новата книга. Ученикот зачита на глас."},{"word":"зачкива","type":"св.","description":"Почне да гледа со полузатворени очи, подзамиже. Наредникот лукаво зачкива со едното око."},{"word":"зачкраба","type":"св.","description":"Почне да чкраба. Детето зачкраба по боенката. Човекот нервозно зачкраба на документот."},{"word":"зачкрапа","type":"св.","description":"Почне да чкрапа (со пушка, пиштол итн.). Војникот зачкрапа со пушката."},{"word":"зачкрботи","type":"св.","description":"Почне да чкрботи. Клучот зачкрботи во бравата. Стражарот зачкрботи со клучот и влезе во келијата."},{"word":"зачкрипи","type":"св.","description":"За автомобил, за врата и сл. – почне да чкрипи. Одненадеж зачкрипеа сопирачки од автомобил. Возот продорно зачкрипе. Вратата зачкрипе и детето влезе внатре."},{"word":"зачкрта","type":"св.","description":"зачкрипи. Фотелјата зачкрта од тежината на дедото. Вратата зачкрта, кваката се придвижи, некој влезе."},{"word":"зачлени","type":"св.","description":"Запише некого за член во некоја организација, друштво и сл. Родителите без да ја прашаат ја зачленија во играорната секција. По негова желба го зачленија во еколошко друштво."},{"word":"зачмае","type":"св.","description":"Почне да чмае. Зачмаја на тоа работно место, не ни помисли да менува нешто. Цвеќето нешто не вирее, зачмаја."},{"word":"зачмаен","type":"прид.","description":"Што е безживотен, стушен, апатичен. Тој е сиот зачмаен и дремлив. Тешко е да се раздвижи зачмаена средина."},{"word":"зачне","type":"св.","description":"Затрудни, стане бремена. Се омажи, но две години не зачна."},{"word":"зачовечи","type":"св.","description":"Почне да станува човек, да личи на човек. Детето веќе потпорасна, зачовечи."},{"word":"зачрчори","type":"св.","description":"Почне да чрчори. Зачрчорија првите пролетни птици."},{"word":"зачува","type":"св.","description":"Почне да чува, да одгледува нешто. Зачуваа кокошки."},{"word":"зачуван","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од зачува."},{"word":"зачуден","type":"прид.","description":"Тој што е обземен од чудење, од изненадување. Зачуден поглед. Тој се сврте зачуден не верувајќи на сопствените уши."},{"word":"зачуди","type":"св.","description":"Предизвика чудење, предизвика восхит, изненадување. Постапката го зачуди. Зачуди нејзиното ненадејно излегување од состанокот."},{"word":"зачудувачки","type":"прид.","description":"Што предизвикува чудење. Зачудувачко прашање. Зачудувачки работи."},{"word":"зачуе","type":"св.","description":"Слушне оддалеку, нејасно. Шумарот зачу рикање на елен. Тој излегуваше од училиштето кога зачу гласови во ходникот. Наслушнаа и одвај зачуја шум на претпазливи стапалки."},{"word":"зачука","type":"св.","description":"Почне да чука, да удира, да тропа. Некој зачука на вратата. Од изутрина кај зачукал."},{"word":"зачуми","type":"св.","description":"Се зарази, заболи од чума; Зачумена куќа."},{"word":"зачури","type":"св.","description":"Зачади. Зачури возот."},{"word":"заџавка","type":"св.","description":"Почне да џавка. Да бегаме пред да заџавка кучето."},{"word":"заџагори","type":"св.","description":"Почне да џагори. Заџагорија деца на улицата. Учителката излезе и целото одделение заџагори."},{"word":"заџангари","type":"св.","description":"Почне да џангари. Скршени стакла заџангарија на подот. Жената извлече едно тенџере и веднаш потоа заџангорија капаци."},{"word":"заџари се","type":"св.","description":"Почне да се џари. Се заџари низ прозорецот. Двете другарки се заџарија во плакатот."},{"word":"заџбара","type":"св.","description":"Почне да џбара. Заџбара во џебот."},{"word":"заџбура","type":"св.","description":"Почне да џбура. Заџбура по џебовите да го најде клучот. Заџбура по шкафовите, но капата ја немаше."},{"word":"заџвака","type":"св.","description":"Почне да џвака. Заџвака лакомо од лебот. Заџвака гума за џвакање."},{"word":"заџрџори","type":"св.","description":"Силно, шумно потече (вода, течност);"},{"word":"зашава","type":"св.","description":"Почне да шава;"},{"word":"зашанта (се)","type":"св.","description":"Почне да (се) шанта/(се) шантра при одење. Пијаниот (се) зашанта по улицата. Успеа да стане, но кога се обиде да оди, несигурно (се) зашантра."},{"word":"зашара","type":"св.","description":"Почне да шари; шари. Момчето зашари со моливот."},{"word":"зашаренее се","type":"св.","description":"Почне да се шаренее; се. Се зашаренеа ливадата од полските цвеќиња."},{"word":"зашарка (се)","type":"св.","description":"Нервозно зашарка по клупата."},{"word":"зашарок","type":"м.","description":"Шара. Црвен зашарок."},{"word":"зашеќерен","type":"прид.","description":"Што има ставено шеќер. Зашеќерена лимонада."},{"word":"зашеќери","type":"св.","description":"Заслади со шеќер. Го зашеќери кафето."},{"word":"зашеметен","type":"прид.","description":"Што има вртоглавица, поматена свест. замелушен. Зашеметен од виното."},{"word":"зашемети","type":"св.","description":"Предизвика замајување, вртоглавица или целосно губење на свест; замелуши. Алкохолот го зашемети. Неочекуваниот удар го зашемети."},{"word":"зашеметувачки","type":"прид.","description":"Што е неверојатен, зачудувачки. Зашеметувачки вител. Зашеметувачка миризба. Зашеметувачко темпо."},{"word":"зашепоти","type":"св.","description":"Почне да шепоти. Луѓето седнаа и зашепотеа. Девојчето се доближи и и зашепоти на мајка си."},{"word":"зашета","type":"св.","description":"Почне да шета. Излезе и зашета низ дворот. Излегоа од колата и зашетаа по ливадата."},{"word":"зашетка","type":"св.","description":"Почне да шетка. Зашетка низ дворот разгледувајќи ги цвеќињата."},{"word":"зашиба","type":"св.","description":"Почне да шиба; шиба. Дрварот го зашиба коњот. Чуварот го зашиба затвореникот по грбот."},{"word":"зашие","type":"св.","description":"Почне да шие. Таа заши уште како девојче на петнаесет години. Заши од рано изутрина некој фустан."},{"word":"зашили","type":"св.","description":"Почне да шили. Детето го зашили моливчето со скалпел, но не му успеа, па зеде острилка."},{"word":"зашлака","type":"св.","description":"Почне да шлака; шлака. Зашлакаа со рацете во знак на одобрување."},{"word":"зашлапа","type":"св.","description":"Почне да шлапа во вода, кал и сл.; шлапа. Децата зашлапаа во малите вирчиња со боси нозе."},{"word":"зашлапка","type":"несв.","description":"Девојчето зашлапка радосно по измиениот двор. Зашлапка со прстите од нозете одвај достигнувајќи ја водата. Детето од сласт зашлапка, јадејќи ги колачињата."},{"word":"зашмрка","type":"св.","description":"Почне да шмрка – со нос. Таа зашмрка и заплака. Пред да каже нешто, зашмрка."},{"word":"зашмука","type":"св.","description":"Почне да шмука; шмука. Детенцето легна и зашмука млеко од шишето."},{"word":"зашрафи","type":"св.","description":"Прицврсти со шраф; заврти шраф. Мајсторот ја зашрафи полицата за книги. Ја зашрафи расклатената квака."},{"word":"заштеда","type":"ж.","description":"За пари – тие што се собрани со штедење покрај редовните трошоци. Скромна заштеда. Животна заштеда. Со неколкугодишната заштеда планираше да купи автомобил."},{"word":"заштеди","type":"св.","description":"Почне да штеди. Откако се вработи, заштеди, ама сѐ уште нема доволно за стан."},{"word":"заштипе","type":"св.","description":"Почне да штипе – со прсти. Таткото галовно го заштипе по образот."},{"word":"заштита","type":"ж.","description":"Засолнување од опасност, тешкотија, од непријатност. Единствена заштита му беа ретките крошни од дрвјата."},{"word":"заштитен","type":"прид.","description":"Што штити, што е наменет за заштита. Заштитни очила. Заштитни мерки. Заштитен знак. Заштитна корупка."},{"word":"заштити","type":"св.","description":"Засолне, спаси од опасност, непријатност; сочува. Шалот му го заштити лицето од ветрот. Со рацете го заштити лицето од силната светлина. Насипот го заштити селото од надојдената река."},{"word":"заштитник","type":"м.","description":"Тој што заштитува; чувар, закрилник. Заштитник на народот. Секоја црква има за свој заштитник некој светец. Климент бил заштитник на градот Охрид и на неговите жители."},{"word":"заштитничка","type":"ж.","description":"Богородица е заштитничка на младите девојки и жени."},{"word":"заштитништво","type":"ср.","description":"Состојба и својство на заштитник кон лицето што го штити. Со постојаното заштитништво нема да му помогне на своето дете."},{"word":"зашто","type":"сврз.","description":"Во причинска зависносложена реченица. Ние нема да го менуваме начинот на работа зашто вака имаме добри резултати. Зашто сака да ја истакне својата дисциплина, секој ден прв доаѓа на работа."},{"word":"заштрака","type":"св.","description":"Почне да штрака; Заштракаа тркалата од една коњска кола. Одвреме – навреме ќе заштракаше некој клукајдрвец. Заштракаа налани. Од студ му заштракаа забите."},{"word":"заштрека","type":"св.","description":"Почне да штрека; почне да жегнува силна остра болка со прекини. Ме заштрека забот. Го заштрека половината здивот; му се зеде."},{"word":"заштука","type":"св.","description":"Зацапа; почне да штука. Стана и заштука во реката речиси до половина."},{"word":"заштури се","type":"св.","description":"Почне да се мавта ваму–таму; се заштутка. Се заштури по дворот."},{"word":"заштутка се","type":"св.","description":"Почне да се штутка. Занесен во мисли се заштутка низ дворот. Очигледно вознемирена, се заштутка низ куќата, но ништо не сработи."},{"word":"зашуми","type":"св.","description":"За ветар, море, дрвја и сл. – почне да шуми. Пролетен ветар зашуми. Зашумеа тополите. Бранови пред невреме силно зашумеа. Се разбранува и зашуми зрелото жито."},{"word":"зашумоли","type":"св.","description":"За ветар, море, дрвја и сл. – почне да шумоли. Зашумоли гората. Стапала зашумолија во сеното. Мали бранчиња зашумолија на брегот од езерото."},{"word":"зашурка","type":"св.","description":"Почне да бара, да пребарува; шуркаЗашурка низ куќи, но не го најде."},{"word":"зашутка се","type":"св.","description":"Почне да се мавта, да се мота ваму–таму; заштури се"},{"word":"зашушка","type":"св.","description":"Почне да шушка; шушка. Зашушка еж во сувите лисја. Во ходникот некој влезе, зашушка виндјакна."},{"word":"зашушука","type":"св.","description":"Почне да шушука. Двете жени што стоеја пред порта зашушукаа. Штом се појави на вратата, сите зашушукаа."},{"word":"збабарен","type":"прид.","description":"Што е со многу брчки; збрчкан. Збабарено лице. Збабарен старец."},{"word":"збабари се","type":"св.","description":"Добие брчки на лицето, збрчка. Одеднаш остаре, се збабари. Не можев да го препознаам, многу се збабарил во лицето."},{"word":"збабне","type":"св.","description":"За тесто со квасец – стаса, надојде, Лебот збабна. Кифлите се подготвени за печење, збабнале убаво."},{"word":"збајатен","type":"прид.","description":"Што е расипан, што не е свеж; бајат. Збајатен леб. Збајатено месо."},{"word":"збајати","type":"св.","description":"За храна – направи, остави да стане бајат. Летните температури брзо го збајатуваат млекото ако не е во фрижидер."},{"word":"збег","type":"м.","description":"Место каде што се засолнува од некоја опасност. Шумски збег. Се скрија во збегот. Преплашениот народ остана по збеговите неколку недели."},{"word":"збега","type":"св.","description":"Одеднаш почне да бега. Децата само што му го слушнаа гласот збегаа. Пред да го дофати за оглавот, магаренцето збега."},{"word":"збере","type":"св.","description":"а) Собира нешто што е расфрлано, распослано, распространето. Ги збра играчките во кутија. Збери ги алиштата, суви се. Кога беше на планина, збра чај. б) Насобере (пари, помош, материјал итн.) малку по малку со штедење, со постепено прибирање. Одвај успеа да збере пари за нов автомобил."},{"word":"збеснат","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од збесне."},{"word":"збеснатик","type":"м.","description":"Тој што е збеснат; Тоа не е дете, туку збеснатик. Некој збеснатик го замавал со камења."},{"word":"збесне","type":"св.","description":"Стане бесен, гневен, распуштен. Тој збесна и му удри шлаканица. Кучето збесна и му се фрли на минувачот. Кога ќе разбере татко ти, ќе збесне. Со својата рамнодушност и незаинтересираност правеше таа да збесне. Збеснаа од многу пари."},{"word":"збеснет","type":"прид.","description":"Збеснет човек. Збеснето кучиште."},{"word":"збива","type":"несв.","description":"Тешко, забрзано дише испуштајќи придушен звук. Збиваа магарињата под товарите дрва. Детето збиваше од трчањето. Седна, но сѐ уште збиваше, не можеше да зборува."},{"word":"збивта","type":"несв.","description":"Збива; Збивта, но брза да стаса навреме. Овците се збрале в купче, збивтаат од горештина."},{"word":"збигороса","type":"св.","description":"а) Фати бигор, бигороса. Тенџерето збигоросало. б) Нанесе бигор на нешто. Тврдата вода брзо ги збигороса садовите. Дождовите ги збигоросаа стаклата на прозорците."},{"word":"збидне се","type":"св.","description":"Се исполни, се случи, стане реалност. Неговите очекувања се збиднаа. Како што предвидуваше така се збидна. За она што веќе се збиднало нема враќање."},{"word":"збиднување","type":"ср.","description":"Настан, случка. Трагични збиднувања. Историски збиднувања."},{"word":"збие","type":"св.","description":"Прибере, стисне. Наставниците ги збија учениците на едната страна од дворот."},{"word":"збиен","type":"прид.","description":"Што е стегнат, сплотен, компактен, густ. Збиени редови. Збиени цветови. Село од збиен тип."},{"word":"збие се","type":"св.","description":"Се степа. Две момчиња се збија. Се скараа луто, само што не се збија."},{"word":"збие се","type":"св.","description":"Се случи, стане нешто. Се зби чудо. Филмот беше здодевен, ништо не се зби сѐ до крајот. Едно мислев, но сосема друго се зби. Што ли се збило, па го нема да се врати?"},{"word":"збир","type":"м.","description":"(мат.) Број што се добива со собирање на два или повеќе броеви; сума. Определи го збирот на дадените броеви."},{"word":"збиралиште","type":"м.","description":"Место каде што се збираат луѓе, а поретко и животни; собиралиште. Колибата стана збиралиште на бездомници. Контејнерите станаа збиралишта на кучиња скитници."},{"word":"збирен","type":"прид.","description":"Што се однесува на збир. Збирен број. Збирна именка."},{"word":"збирец","type":"м.","description":"Различни, разнородни предмети собрани заедно."},{"word":"збирка","type":"несв.","description":"Собира по малку. Едно момче збиркаше камчиња на плажата. Во слободното време со посебна страст збиркаше мали бардачиња."},{"word":"збирка","type":"ж.","description":"Збир на повеќе предмети, нешта од ист вид што обично имаат некаква вредност. Збирка раскази. Поетска збирка. Филателистичка збирка. Збирка од уметнички слики. Ова издание претставува збирка од неговите најуспешни остварувања."},{"word":"збирштина","type":"ж.","description":"Куп нешта без вредност. Книгата е збирштина од неуспешни поетски обиди. Во гаражата чуваа збирштини од сѐ и сешто."},{"word":"збит","type":"прид.","description":"Стегнат, згуснат; Збит уметнички израз. Збити овошни дрвца. Збита трева. Збити килими."},{"word":"збиток","type":"м.","description":"Несмасен, кус и дебел човек. Тој беше збиток со споени веѓи и без врат. Тешко можеше да му се спротистави на тој збиток."},{"word":"збитолист","type":"прид.","description":"Што има густи лисја. Збитолист дрен. Збитолисти врбови ветки. Одвај го забележа од зад збитолисната грмушка."},{"word":"зближи","type":"св.","description":"За предмет – направи да биде нешто поблиску; приближи. Ги зближија двата кревета и се доби еден брачен. Зближи ги столовите еден до друг."},{"word":"зближувач","type":"м.","description":"Тој што зближува. Овој наш автор е зближувач на две книжевни генерации."},{"word":"зближувачки","type":"прид.","description":"Што зближува. Зближувачки фактор."},{"word":"зблуе","type":"св.","description":"Почувствува нагон за повраќање. Не можам да гледам отворени рани, ќе ми се зблуе."},{"word":"збогати","type":"св.","description":"а) Направи некој да стане богат со пари, со материјални блага. Таа работа може да те збогати. б) (прен.) Подобри, прошири, унапреди нешто. Неговите дела ја збогатија македонската поезија и книжевност. Ваквите емисии ги збогатуваат нашите познавања за далечните земји."},{"word":"збогување","type":"ср.","description":"Поздрав. Замина без збогување."},{"word":"збогува се","type":"несв.","description":"Се поздравува при разделба; се простува, се разделува. Му остана време уште да се збогува. Со солзи во очите се збогуваше од родниот крај."},{"word":"збогум","type":"прил.","description":"Поздрав при разделба. Збогум, пријателу мој."},{"word":"збодина","type":"св.","description":"Јавачот упорно го збодинаше коњот. Коњот збодинаше како луд."},{"word":"збодне","type":"св.","description":"бодне. Двајцата ги збоднаа коњите и за два часа беа во селото."},{"word":"зболи","type":"св.","description":"Заболи силно одеднаш; штрекне. Ме зболе забот. Скокна две скали одеднаш и го зболе глуждот."},{"word":"збор","type":"м.","description":"Основна јазична единица којашто има определено значење; јазичен знак за определен поим. Полнозначен збор. Застарен збор. Менливи зборови. Зборовите се делат на слогови."},{"word":"зборави се","type":"св.","description":"Стане лошо некому во стомакот; ми (ти, му...) се смачи. Од ручекот ми се зборави. Им се зборави од многуте слатки што ги изедоа."},{"word":"зборен","type":"прид.","description":"Што се однесува, што е поврзан со собир, собор. Зборно место. Зборно место им беше стариот даб."},{"word":"збори се","type":"св.","description":"Почне да се бори;"},{"word":"зборка","type":"несв.","description":"Зборува по малку, тивко."},{"word":"зборлив","type":"прид.","description":"Што зборува многу, што сака да зборува; говорлив. Пријатен, зборлив и гостољубив човек. Сите го сакаа, зборлив, па и мајтапчија."},{"word":"зборливец","type":"м.","description":"Тој што зборува многу. Тој е филозоф, голем зборливец"},{"word":"зборне","type":"св.","description":"Каже нешто малку; проговори. Зборни нешто, цело време молчиш. Таа не зборна, само климна со главата. Грлото му се стегна, не можеше да зборне. Сѐ уште и беше лут, не и зборна."},{"word":"зборник","type":"м.","description":"Книга составена од повеќе книжевни или научни статии, расправи, документи и сл., обично тематски поврзани. Зборник на народни умотворби. Редовно излегуваат зборници од научните и стручни конференции."},{"word":"зборовен","type":"прид.","description":"Што се однесува на збор, што е составен од зборови; лексички. Зборовен фонд. Зборовно богатство на јазикот. Зборовни групи."},{"word":"зборообразување","type":"ср.","description":"а) Образување, изведување зборови. б) Проучување на образувањето зборови во јазикот."},{"word":"зборува","type":"несв.","description":"Има способност усно да се изразува; владее со определен јазик. Детето веќе зборуваше. Тој зборува течно англиски."},{"word":"зборувач","type":"м.","description":"Тој што зборува; говорител. Роден зборувач. Став на зборувачот. Зборувачот самиот избира со какви средства ќе ја искаже својата мисла."},{"word":"збратименост","type":"ж.","description":"Состојба на блискост, пријателство, братство. Збратименоста на градовите овозможи блиска културна соработка. Збратименоста со тоа семејство многу му помогна во најтешките моменти."},{"word":"збратими","type":"св.","description":"Зближи со некого; поврзе некого со братство, со големо пријателство. Сличната судбина ги збратими. Вчера нашиот градоначалник со неговиот колега гостин ги збратимија двата града."},{"word":"збрден","type":"прид.","description":"Што е со нагорница; стрмен. Збрден брег. Збрдна нива. Збрдно место."},{"word":"збрднина","type":"ж.","description":"Нагорница, стрмнина. Под селото имаше страотна збрднина."},{"word":"збрише","type":"св.","description":"Разурне, срамни со земјата; уништи; сотре. Ветрот ги збриша тукушто насадените цвеќиња. Болеста како да го збриша половина село."},{"word":"збрка","type":"св.","description":"Измеша, исплетка. Мачето ми ги збрка конците."},{"word":"збрка","type":"св.","description":"Почне одеднаш да брка, да гони некого. Домаќинот се појави пред куќата и ги збрка децата."},{"word":"збрка","type":"ж.","description":"Мешаница, недоразбирање. Голема збрка. Се направи невидена збрка околу тоа."},{"word":"збркан","type":"прид.","description":"Што е збунет, конфузен. Збркана старица. Збркани првачиња."},{"word":"збркотија","type":"ж.","description":"Мешаница, бркотија, бркотница. Настана голема збркотија, сите зборуваа одеднаш."},{"word":"збрливи","type":"св.","description":"Побудали некого. Несреќната случка ја збрливи жената. Постапката на синот ги збрливи родителите."},{"word":"збрложи","type":"св.","description":"Збуни некого. Ненадејното невреме ги збрложи луѓето."},{"word":"збрмчи","type":"св.","description":"За инсект, машина и сл. – одеднаш ненадејно почне да брмчи. Му збрмчи бумбар негде околу цвеќињата на балконот. Моторот збрмчи покрај него."},{"word":"збрца","type":"св.","description":"Одеднаш брцне нешто некаде. Детето несмасно го збрца прстот во растопеното чоколадо. Ја збрца раката во џебот и извади ливче."},{"word":"збрчи","type":"св.","description":"Одеднаш ненадејно почне да брчи. Збрчеа пчели во кошницата. Се даде знакот за старт и моторите збрчеа."},{"word":"збрчка","type":"св.","description":"Насобере, собере чело, кожа и сл.; направи брчки. Таа го збрчка челото. Годините во туѓина му го збрчкаа лицето."},{"word":"збрчкан","type":"прид.","description":"Што е со брчки. Збрчкана старица. Збрчкани раце."},{"word":"збува","type":"несв.","description":"За киснато тесто – надојдува. Тестото збува само ако е поволна температурата."},{"word":"збувне","type":"св.","description":"За киснато тесто – втаса, надојде. Лебот збувна, подготвен е за печење. Погачата убаво збувна."},{"word":"збувта","type":"св.","description":"Одеднаш почне да бувта. Збувта топ."},{"word":"збудали","type":"св.","description":"Направи некој да стане будала; побудали. Неизвесноста ја збудали."},{"word":"збуди","type":"св.","description":"Жал ми е да го збудам."},{"word":"збунет","type":"прид.","description":"Што е збркан; конфузен. Збунета мајка. Збунет одговор. Збунети лица."},{"word":"збуни","type":"св.","description":"Доведе некого во состојба да згреши, да се збрка, да се најде во забуна, во недоумица; збрка 3. Нејзиното однесување го збуни. Наставникот со последното прашање го збуни ученикот."},{"word":"збунлив","type":"прид.","description":"Што може да се збуни. Збунлив човек. Збунливо дете."},{"word":"збунувачки","type":"прид.","description":"Што збунува. Збунувачки поглед. Збунувачки гласови."},{"word":"збуричка","type":"св.","description":"Почне да буричка; Жената збуричка во торбата. Збуричка во фиоката да ги најде ножиците."},{"word":"збута","type":"св.","description":"Избутка, истисне со буткање некого или нешто. Последните од редот го збутаа старецот до ѕидот. Влегов последен и ме збутаа на последниот ред."},{"word":"збутан","type":"прид.","description":"Што тешко може да се најде; зафрлен. Збутан крај од градот. Збутана продавница."},{"word":"збутка","type":"св.","description":"Почне да бутка;"},{"word":"збуца","type":"св.","description":"Одеднаш ненадејно буцне, забоде нешто. Не внимаваше и ја збуца иглата во прстот."},{"word":"збучи","type":"св.","description":"Одеднаш почне да бучи. Збучи стар автобус."},{"word":"збушави","type":"св.","description":"Таткото го погали по главата и малку му ја збушави косата."},{"word":"зван","type":"прид.","description":"Во изразот – звани и незвани – викани и невикани, канети и неканети; кој треба и кој не треба, на кој му е местото (некаде) и на кој не му е, кој има право (на нешто) и кој нема."},{"word":"звање","type":"ср.","description":"Степен во дејност, во професија. Тој веќе има звање редовен професор. Неговото звање е помошник пилот."},{"word":"звук","type":"м.","description":"Брановидно движење, треперење што се пренесува низ еластична средина и се прима со сетилото за слух. Ритмичен звук. Пријатни звуци. Го заглуши звукот од камбаните."},{"word":"звуков","type":"прид.","description":"Што се однесува на звук; што се состои од звуци."},{"word":"звукомер","type":"м.","description":"Направа за мерење на силата на звукот; фонометар."},{"word":"звучен","type":"прид.","description":"Што се однесува на звук, најчесто како дел од термини. Звучен извор. Звучни бранови. Звучни ефекти."},{"word":"звучи","type":"св.","description":"Дава, произведува звук. Во неговите раце виолината звучеше божествено."},{"word":"звучник","type":"м.","description":"Направа којашто електричните импулси ги претвора во звук. Во училиштето учениците ги известуваа преку звучник. Од звучниците ечеше музика."},{"word":"зѓаволи се","type":"св.","description":"Стане немирен, палав. Момчето откако порасна се зѓаволи. Човекот се зѓаволи."},{"word":"згади се","type":"св.","description":"гади_1 Таа се згади од бубачката."},{"word":"згази","type":"св.","description":"Нагази; гази 1, 2. Мајсторите ми ги згазија цвеќињата. Немаше од каде да помине и згази во вирот. Згази на лушпа од банана и се лизна."},{"word":"згазне","type":"св.","description":"згази_1 Танцувајќи тој ја згазна девојката. Жената го згазна мажот и му даде знак да престане."},{"word":"згака","type":"св.","description":"Згакаа гуските во дворот."},{"word":"згасне","type":"св.","description":"гасне_1 Згасна огнот. Згасни ја ламбата."},{"word":"згине","type":"св.","description":"Исчезне, се изгуби, го снема. Згина сонцето. Згинаа сеќавањата за детството. Му згина здивот во градите."},{"word":"зглавје","type":"ср.","description":"Перница на која се става главата при спиење. Мајката му го поднамести зглавјето на детето. Го чуваше писмото под зглавјето."},{"word":"зглавник","type":"м.","description":"Место на нивата каде што се врти со плугот при орање. Тракторот не стаса до зглавникот, запре сред нива."},{"word":"згласи се","type":"св.","description":"Се согласи со некого или со нешто; се сложи. Гласовите не им се згласија, песната не прозвучи убаво."},{"word":"зглибави","type":"св.","description":"Направи да биде глибаво, кално. Ја зглибави бавчата од прекумерно полевање."},{"word":"зглибоса","type":"св.","description":"Се раскали. Зглибоса дворот од пролетните дождови. Зглибоса патеката што го пресекува паркот."},{"word":"зглоб","type":"м.","description":"(анат.) Место каде што се допираат и се поврзуваат две или повеќе коски. Еден гостински играч го повреди зглобот на десната нога. Бабата имаше болки во зглобовите."},{"word":"зглобалија","type":"прид.","description":"Сабја зглобалија."},{"word":"зглобен","type":"прид.","description":"Што се однесува на зглоб."},{"word":"зглоби","type":"св.","description":"Сврзе, поврзе зглобови. Детето одвај успеа да ја зглоби играчката."},{"word":"зглобница","type":"ж.","description":"Вид горна женска облека."},{"word":"згмечи","type":"св.","description":"гмечи. Тој ја згмечи цигарата во раката. Ги згмечи компирите и направи пире. Ѝ ја згмечи главата на змијата со голем камен."},{"word":"згнаси се","type":"св.","description":"се гнаси. Се згнаси од глетката. Се згнаси кога кучето му го лизна образот."},{"word":"згнезди се","type":"св.","description":"Направи гнездо; Ластовички се згнездија под стреата."},{"word":"згнете","type":"св.","description":"Со гнетење втера, напика; гнете. Ги згнете алиштата во торбата."},{"word":"згние","type":"св.","description":"Сосема изгние, скапе; Сливите згнија, не се за јадење. Му згни снагата од работа во влажни подрумски простории. Човекот невин згни во затвор."},{"word":"зговор","type":"м.","description":"Согласност; сложност. Браќата постигнале зговор околу имотот."},{"word":"зговорен","type":"прид.","description":"Сложен, еднодушен. Зговорни другари. Зговорна дружина."},{"word":"зговори се","type":"св.","description":"Се договори; постигне договор, согласност. Наследниците се зговорија кому колку да припадне. Се зговорија нивата да ја продадат."},{"word":"зговорлив","type":"прид.","description":"Што може да се согласи, што може да живее во слога. Зговорлив човек."},{"word":"згода","type":"ж.","description":"Удобност, поволност. За риболовците ваквото време е вистинска згода. Базен во сопствениот двор е жива згода."},{"word":"згоден","type":"прид.","description":"Што сосема одговара; удобен, погоден. Згодна околност. Згоден момент. Станот имаше згоден распоред. Кучето си најде згодно легло под јаболкницата."},{"word":"згоди","type":"св.","description":"Затече, завари. За малку не го згоди домаќинот дома."},{"word":"згоди","type":"св.","description":"Сврши, посврши. Ја згодија ќерката во градот."},{"word":"згои","type":"св.","description":"Минатото лето згоија три свињи."},{"word":"зголеми","type":"св.","description":"Направи да биде нешто поголемо (по размери, по количество, по некое својство). Зголеми должина. Зголеми брзина. Зголеми производство. Зголеми плата. Зголеми грижа."},{"word":"згон","type":"м.","description":"Ловечка потера; хајка. Бучен згон. Згон по лисици."},{"word":"згони","type":"св.","description":"Потера стока, дивеч кон едно место. Ги згонија овците кон бачилата."},{"word":"згора","type":"прил.","description":"Врз површината на нешто. Носеше некаква кошула, а згора изветвено палто. Згора над планината се стемни небото. Направија подземно засолниште и згора го покрија со земја."},{"word":"згорен","type":"прид.","description":"Што е врз, над нешто; Згорни алишта. Носеше по два пара чорапи, згорните му беа волнени."},{"word":"згорешти (се)","type":"св.","description":"Се вжешти; се загрее. Се згорешти од виното. Времето (се) згорешти."},{"word":"згори","type":"св.","description":"Одеднаш, одненадеж почне да гори. Најпрвин се покажа чад, а потоа згори и оган. Згори плевната толку брзо што немавме време нешто да сториме."},{"word":"згорнина","type":"ж.","description":"Нешто што е одозгора, површина на нешто, горна страна на нешто. Мазна згорнина. Згорнина на јорган."},{"word":"згорница","type":"ж.","description":"Вид горна женска облека."},{"word":"згорниште","type":"ср.","description":"Лице на костум. Згорништето му беше обелено од сонце."},{"word":"згорчи","type":"св.","description":"Направи нешто да горчи. Модриот патлиџан ја згорчил манџата."},{"word":"зготви","type":"св.","description":"Направи јадење. Што зготви денес за ручек? Набрзина зготви вечера за гостинот. Знаеше да зготви вкусни, несекојдневни јадења."},{"word":"зграби","type":"св.","description":"Брзо и грубо фати, земе нешто со рацете. Тој го зграби за вратот, но се сепна и веднаш го пушти. Некој и ја зграби раката толку брзо што немаше време ни да викне."},{"word":"зграгори се","type":"св.","description":"Стане како грагор, се скамени, се здрви. Кога слушнаа, не се помрднаа од местото, се зграгорија. Срцето и се зграгори од тага."},{"word":"зграда","type":"ж.","description":"Поголем објект што служи за живеење или каде што се сместени јавни институции, установи и сл. Станбена зграда. Факултетска зграда. Тие имаа голема семејна куќа, подобро кажано зграда на четири ката."},{"word":"зграпчи","type":"св.","description":"Брзо и со сила фати, земе нешто со раце; зграби Тој ја зграпчи и сосила ја бакна. Момчето ја зграпчи јакната и излета надвор. Некој од зад грб го зграпчи."},{"word":"зграчи","type":"св.","description":"Беше длабока тишина додека не зграчи гавран."},{"word":"згрбави","type":"св.","description":"Направи некој да биде грбав; да стане грбав. Постојаното носење вреќи на грб го згрбави човекот."},{"word":"згрвали","type":"св.","description":"Кутне, собори едно преку друго, на куп. Дрварите згрвалија неколку дебели стебла, од што земјата се затресе."},{"word":"згрвалка (се)","type":"св.","description":"Го турнаа и тој се згрвалка до самата порта."},{"word":"згргори","type":"св.","description":"гргори. Згргори поточето, па се смири."},{"word":"згрготи","type":"св.","description":"Згрготеа топови. Во тишината се чу како згрготи водата."},{"word":"згргури (се)","type":"св.","description":"Се) згрчи(се) собере. Исплашените дечиња се згргурија до мајката."},{"word":"згрди","type":"св.","description":"Полската работа и го згрди лицето. Новите згради само ја згрдија населбата."},{"word":"згрее","type":"св.","description":"Стопли, загрее. Таа го згреа ручекот и седна да јаде. Пролетното сонце ја згреа старицата што седеше на прозорецот."},{"word":"згреши","type":"св.","description":"Таксистот ја згреши улицата."},{"word":"згрижи","type":"св.","description":"Поведе, преземе грижа за некого. Домот ги згрижува децата без родители. Таа ја згрижи внуката по смртта на брата си."},{"word":"згризе","type":"св.","description":"гризе_2 Кученцето го згриза за чевелот."},{"word":"згрли","type":"св.","description":"Годинава тие навреме го згрлија компирот."},{"word":"згрми","type":"св.","description":"безл. грми. Одеднаш почне да грми. Времето изгледаше ведро, но сепак во близина згрми."},{"word":"згрмоли (се)","type":"св.","description":"Се струполи, се урне, падне шумно. Пијаниот се згрмоли по скалите. Полицата попушти и книгите згрмолија."},{"word":"згрне","type":"св.","description":"Собере нешто на едно место, направи куп, купче. Го згрна песокот на еден агол во дворот."},{"word":"згроби","type":"св.","description":"Снеможе; пропадне. Поминаа години, згроби човекот."},{"word":"згровне","type":"св.","description":"Затопли времето и од покривите згровна снегот. Згровна човекот од жал."},{"word":"згровта","type":"св.","description":"Одеднаш почне да гровта. Свињата згровта и почна да јаде од триците."},{"word":"згрозди се","type":"св.","description":"Даде богат род, стане како грозд. Сливите се згроздиле, гранките одвај го држат плодот."},{"word":"згрози се","type":"св.","description":"Стане грозен, грд. Како мало девојченце беше убавка, но кога порасна, се згрози. Тој пушти брада, долга коса, се згрози човекот."},{"word":"згромоли се","type":"св.","description":"Го погодија и тој како покосен се згромоли од коњот."},{"word":"згрсти","type":"св.","description":"Соедини раце во облик на грст. Тој ги згрсти рацете, ги наполни со вода и си го плисна лицето."},{"word":"згрува","type":"св.","description":"За два дена ја згруваа пченицата."},{"word":"згрутчи се","type":"св.","description":"Се претвори во грутки, во грутчиња. Млекото е расипано, при варењето се згрутчи. Нешто му се згрутчуваше во грлото и му го одземаше здивот."},{"word":"згрчен","type":"прид.","description":"Што е свиен, собран, што е зафатен од грч. Згрчен старец. Згрчени усни. Десната рака му е згрчена, па работи со левата."},{"word":"згрчи","type":"св.","description":"Собере , стегне, искриви во грч; Ги згрчи нозете од болка. Таа ја згрчи раката и писмото се стутка."},{"word":"згрчи","type":"св.","description":"Одеднаш почне да грчи; Старецот згрчи силно и самиот се разбуди."},{"word":"згура","type":"ж.","description":"Отпадок при топење руда; остаток при горење камен јаглен. Манганова згура. Цинкова згура. Од активниот вулкан излегуваше усвитена згура. Тој газеше по згурата, а таа крцкаше под неговите нозе."},{"word":"згуснатост","type":"ж.","description":"Состојба на тоа што е згуснато;"},{"word":"згусне","type":"св.","description":"Направи нешто да биде густо. Ренданиот компир ја згусна супата. Мракот во улицата згусна, луѓето повеќе не се распознаваа. Ако смесата премногу згусне, се разредува со вода."},{"word":"згустеност","type":"ж.","description":"Состојба на тоа што е згустено;"},{"word":"згутави се","type":"св.","description":"Детето се згутави под литата наметка. Жената се згутави крај огништето и збор не прозборе."},{"word":"згуши","type":"св.","description":"Припие, стисне до некого или нешто. Мајката го згуши бебето до себе, а тоа од топлината се смири."},{"word":"здави","type":"св.","description":"Одеднаш, ненадејно почне да дави некого. Кучето го гледаше мачорот, па го здави."},{"word":"здаволка","type":"св.","description":"Почне да дави некого, да се бори со некого во шега, во игра. Го здаволка за да му покаже дека не се лути."},{"word":"здаде се","type":"св.","description":"безл. ми (ти, му...) Успее во нешто; се покаже некому добра можност за нешто. Му се здаде да влезе во тие кругови. Ми се здаде убава ситуација да го прашам. Им се здаде да бидат за кратко насамо."},{"word":"здание","type":"ср.","description":"Голема масивна зграда. Модерно здание. Бетонско здание. Стари зданија. Го урнаа некогашното затворско здание."},{"word":"здебели","type":"св.","description":"Направи некого да биде дебел, подебел; згои. Работата со седење го здебели."},{"word":"зделка","type":"ж.","description":"Договор меѓу две страни за извршување определена работа. Трговска зделка. Успешна зделка. Склучи добра зделка."},{"word":"зделка","type":"св.","description":"Направи нешто со делкање. Зделка прекрасна шупелка. Тој беше дете, но успеа да зделка едно триножно столче гледајќи го дедо си."},{"word":"здене","type":"св.","description":"вдене, дене. Бабата и без очила успеваше да си ја здене иглата."},{"word":"здетини (се)","type":"св.","description":"Стане како дете; подетини."},{"word":"здечка се","type":"св.","description":"Се спречка, се скара. Се здечкаа кој да го вози тракторот. Се здечкаа нешто, ама другите ги посмирија."},{"word":"здив","type":"м.","description":"Воздух што се испушта при дишењето. Топол здив. Свеж здив. Лош здив."},{"word":"здива","type":"несв.","description":"Силно, забрзано дише/диши."},{"word":"здиви","type":"св.","description":"Направи некој да стане како див. Таквата постапка ги здиви селаните. Коњот здиви од змијата пред неговите нозе. Кучето кога виде непознат, здиве, ќе го скинеше синџирот."},{"word":"здивне","type":"св.","description":"еднокр. здива. Гостинот седна и звучно здивна. Таа ги затвори очите и здивна длабоко неколкупати за да се смири."},{"word":"здими","type":"св.","description":"Одеднаш задими, пушти дим. Огнот најпрвин здими, но потоа убаво се распали."},{"word":"здиплен","type":"прид.","description":"Што е свиен, превиткан. Здиплени алишта. Здиплена јамболлија. Писмото беше здиплено на две."},{"word":"здипли","type":"св.","description":"Таа ги здипли алиштата и ги нареди во шкафот."},{"word":"здише","type":"св.","description":"Одеднаш почне да дише"},{"word":"здишне","type":"св.","description":"Таа здишна малку и пак се нурна во езерото."},{"word":"здобие","type":"св.","description":"Добие, стекне. Ја здоби довербата од сите. Здоби и куќа и имот."},{"word":"здоболи","type":"св.","description":"Го здоболе нешто под ребрата. Неговото однесување длабоко ја здоболе."},{"word":"здобри","type":"св.","description":"Смири две страни што биле скарани. Непријатната случка ги здобри семејствата."},{"word":"здогледа","type":"св.","description":"Види некого или нешто;"},{"word":"здодевен","type":"прид.","description":"Што предизвикува, што содржи досада. Здодевен гостин. Здодевен филм."},{"word":"здодее","type":"св.","description":"Стане некој, нешто здодевен некому. Ми здодеа со твоите барања."},{"word":"здола","type":"прил.","description":"Под површината на нешто; одоздола. Озгора носеше палто, а здола кошула. Во торбата здола ги стави компирите, а врз нив доматите. Децата спиеја на креветчиња на кат, постариот згора, а помалиот здола."},{"word":"здолен","type":"прид.","description":"За облека – што е под нешто. Здолна маица. Здолна облека."},{"word":"здолница","type":"ж.","description":"Долен дел од женска облека; здолниште. Невестата носеше здолница со прекрасен вез. Здолницата и беше изветвена и со многу закрпи."},{"word":"здолниште","type":"ср.","description":"Долен дел од женска облека; здолница. Кратко здолниште. Здолниште од сатен. Таа седна и го поднамести здолништето."},{"word":"здрав","type":"прид.","description":"За живо суштество – што има нормални животни функции; што се одликува со здравје. Здраво дете. Здраво срце. Здраво и вакцинирано куче."},{"word":"здравец","type":"м.","description":"Повеќегодишно растение со ниско стебло и широки мирисливи листови, со ситни розови цветови; Geranium macrorrhisum. Наоколу се чувствуваше мирис на здравец."},{"word":"здрави","type":"св.","description":"Наздрави. Домаќинот здрави со гостите."},{"word":"здравина","type":"ж.","description":"Добро здравје. Тешката работа му ја испи здравината. Девојката пукаше од здравина."},{"word":"здравица","type":"ж.","description":"Краток говор или затврден израз од неколку зборови што се кажува со крената чаша пијалак, кој се пие во нечие здравје, во нечија чест или за нечиј успех. Првата здравица се испи во чест на домаќинот. Таткото кажа здравица за младенците. Се слушнаа многу здравици."},{"word":"здравје","type":"ср.","description":"Состојба на организмот кога сите органи нормално и правилно функционираат без да се чувствуваат никакви болки; физичка и ментална состојба на организмот; Добро здравје. Кревко здравје. Тој особено внимава на здравјето. Се плашеа за неговото здравје."},{"word":"здраво","type":"прил.","description":"Цврсто, јако, силно. Куќата беше здраво направена. Удри здраво во трупецот и тој се раздели на два дела."},{"word":"здравствен","type":"прид.","description":"Што се однесува на здравјето, на чувањето, лекувањето на здравјето. Здравствена состојба. Здравствен дом. Здравствена заштита. Здравствени причини. Здравствена книшка."},{"word":"здравство","type":"ср.","description":"Дејност за одржување на здравјето и лекување на болести; систем на установи што се занимаваат со тоа. Државно здравство. Локално здравство. Се предвидува нова организација на здравството."},{"word":"здрапа","type":"св.","description":"Одненадеж почне да драпа. Дремеше на сонцето, но нешто го полази, па го здрапа големиот мев."},{"word":"здраска","type":"св.","description":"Одненадеж почне да драска. Мачето се галеше со девојчето, но се исплаши од нешто, го здраска по раката."},{"word":"здрач","type":"м.","description":"Зрак, светлина. Темната ноќ се претвораше во модар здрач. Тенок здрач се појави низ подотворената врата."},{"word":"здрачи се","type":"св.","description":"Се раздени. Лете многу рано се здрачи."},{"word":"здрвен","type":"прид.","description":"Што е вкочанет, неподвижен, нееластичен. Таа остана здрвена. Здрвени од страв."},{"word":"здрвени се","type":"св.","description":"Стане дрво, како дрво. Младите ластари брзо се здрвенија."},{"word":"здрви","type":"св.","description":"Вкочани, направи некого неподвижен. Стоењето во место го здрви."},{"word":"здрдори","type":"св.","description":"Тој влезе, здрдори нешто и излезе."},{"word":"здржан","type":"прид.","description":"Што е умерен во изразувањето на чувствата; Здржано момче. Здржан бес. Здржан тон. Здржана насмевка."},{"word":"здржи","type":"св.","description":"За чувство – совлада; воздржи. Не избувна, ја здржа лутината. Таа го здржа плачот што и се собра во грлото."},{"word":"здрмоли","type":"св.","description":"Одеднаш почне да дрмоли некого или нешто. Внучето го здрмоли дедото што беше задремал. Ја здрмоли торбата со надеж да го најде клучот."},{"word":"здроби","type":"св.","description":"дроби_1 Домаќинката го здроби кромидот и го пушти во гравот. Од лутина му доаѓаше да ја здроби виолината."},{"word":"здрув","type":"м.","description":"Движење што го прави оној што игра во оро кога ќе клекне."},{"word":"здрувне","type":"св.","description":"Направи здрув."},{"word":"здружен","type":"прид.","description":"Што е поврзан, зближен, обединет. Здружена опозиција. Здружени сили."},{"word":"здружение","type":"ср.","description":"Група или поголем број луѓе, организација формирана врз основа на заеднички интереси и цели. Здружение на возачите. Здружение на пензионерите."},{"word":"здружи","type":"св.","description":"а) Обедини, организира во група, здружение, сојуз. Заедничкиот интерес ги здружи. б) Спои, доближи едно до друго. Исправи ја раката и здружи ги прстите."},{"word":"здува","type":"св.","description":"Одненадеж почне да дува; дува 1, 2. Здува силен ветар."},{"word":"здувне","type":"св.","description":"Побегне, веднаш исчезне; Го пуштија условно, а тој ја здувна преку граница."},{"word":"здупи","type":"св.","description":"За коњ – збодне со мамузи. Го здупи коњот за да стаса побрзо."},{"word":"здуши","type":"св.","description":"Направи да се спријатели, да не чувствува некого како непријател, како туѓ."},{"word":"зебло","type":"ср.","description":"Вид груба ткаенина (за вреќи и сл.). И двајцата беа облечени во некаква облека од зебло."},{"word":"зебра","type":"ж.","description":"Вид копитар со црно – бели линии по телото, слично на коњ, што живее во африканските савани; Equus zebra. Зебрата често станува плен на лавот."},{"word":"зебрест","type":"прид.","description":"Што е со линии, шарен како зебра. Зебрест мантил. Зебрести пижами."},{"word":"зебу","type":"ср.","description":"Вид домашно говедо со грпка од масно ткиво кое се одгледува во Индија и во источна Африка; Bos indicus."},{"word":"зев","type":"м.","description":"Рефлексен грч на виличните мускули проследен со широко отворање на устата; проѕевка."},{"word":"зевзек","type":"м.","description":"(разг.) Тој што се шегува; шегобиец, ѓаволест човек."},{"word":"зеер","type":"м.","description":"Отров. Змиски зеер."},{"word":"зеирлија","type":"прид.","description":"Отровен. Змија зеирлија."},{"word":"зејгора","type":"ж.","description":"Тој што многу се проѕева; безработник, мрзливец"},{"word":"зејка","type":"ж.","description":"Општ назив за вид зелјести растенија со цветови што наликуваат на уста; Antirrhinum mains."},{"word":"зејтин","type":"м.","description":"Маслиново масло. Маслинов зејтин."},{"word":"зејтиниче","type":"ср.","description":"Мал сад од ламарина или од керамика за чување зејтин."},{"word":"зејтинлија","type":"прид.","description":"Што е со боја на маслинов зејтин. Таа носеше блуза зејтинлија."},{"word":"зелен","type":"прид.","description":"Што е со боја на трева, на свежи, неовенати лисје. Зелена хартија. Зелена кошула."},{"word":"зеленее","type":"несв.","description":"Станува зелен; позеленува. Природата прекрасно зеленее во пролет. Тој зеленееше од лутина, но не кажа ништо."},{"word":"зелени","type":"несв.","description":"Прави нешто да стане зелено. Младата трева ги зелени обувките."},{"word":"зеленика","type":"ж.","description":"Вид постојанозелено украсно растение што расте како грмушка или ниско дрво; Buxus sempervivens. Го поминаа ридот и влегоа во густи смреки и зеленики."},{"word":"зеленикав","type":"прид.","description":"Што има боја што наликува на зелена, што има боја што е најблиску до зелената. Зеленикави очи. Зеленикава униформа. Проѕирно зеленикаво стакло."},{"word":"зеленило","type":"ср.","description":"Растителен свет со зелена боја. Бујно зеленило. Среде непрегледно зеленило се белееја неколку куќи. Се чувствуваше мирис на зеленило."},{"word":"зеленинка","type":"ж.","description":"Дем. од зеленина."},{"word":"зеленичок","type":"прид.","description":"Дем. и хип. од зелен."},{"word":"зелениште","type":"ср.","description":"Зелено овошје и зеленчук. Таа сака повеќе зелениште отколку зрело овошје."},{"word":"зеленка","type":"прид.","description":"(само женски и среден род) Зеленка блуска. Напролет се каснува нешто зеленко."},{"word":"зелено-","type":"претс.","description":"дека означеното со вториот дел од сложенката е зелено: зеленоок."},{"word":"зеленушка","type":"ж.","description":"Вид појна птица со зеленожолта боја; Chloris chloris."},{"word":"зеленушкав","type":"прид.","description":"Зеленушкав фустан. Зеленушкави очи. Зеленушкави чорапи."},{"word":"зеленчук","type":"м.","description":"Разни градинарски растенија (домати, пиперки, спанаќ, зелки итн.) што се употребуваат како храна, свежи или приготвени. Ран зеленчук. Свеж зеленчук. Градина со зеленчук. Супа од зеленчук. Месо со гарнир од мешан зеленчук."},{"word":"зеленчуков","type":"прид.","description":"Што се однесува на зеленчук. Зеленчукови култури."},{"word":"зелјар","type":"м.","description":"Тој што сака да јаде зелје, спанаќ и сл. Тој месо не сака да види, но затоа е голем зелјар."},{"word":"зелје","type":"ср.","description":"Вид спанаќ со подолги и повисоки листови; Beta vulgaris ssp. cicla. Таа готвеше зелје со ориз."},{"word":"зелјест","type":"прид.","description":"Што има меко кревко стебло што не одрвенува; што потсетува на зелје. Зелјести растенија. Зелјести листови."},{"word":"зелка","type":"ж.","description":"Вид градинарско растение со ниско стебло од кое излегуваат густи, сочни листови, налегнати еден врз друг во вид на топка; Braccica oleracea."},{"word":"зелник","type":"м.","description":"Комат, пита со некој вид зелје. Тепсија зелник. Вкусен зелник. Зелник со спанаќ."},{"word":"зембиљ","type":"м.","description":"Вид плетена торба, обично за на пазар. Сламен зембиљ. Земи го или зембиљот или кошницата."},{"word":"земе","type":"св.","description":"Фати, подигне, прибере со рацете. Ги зеде книгите од масата и излезе. Земи ја чашата."},{"word":"земен","type":"прид.","description":"Што е од внатрешноста на земјата. Земен гас. Земни длабочини."},{"word":"земичка","type":"ж.","description":"Вид мало тркалезно лепче од киснато тесто. Мека земичка. Земичка со сусам."},{"word":"земја","type":"ж.","description":"(само едн.) Една од планетите во Сончевиот систем, Земја, планетата на која живееме."},{"word":"земјак","type":"м.","description":"Тој што е од ист крај, од иста земја или држава со некој друг. Земјак си ми, еден вид, да речеме, блиски пријатели."},{"word":"земјан","type":"прид.","description":"Што е направен од земја."},{"word":"земјанин","type":"м.","description":"(книж.) Жител на некоја земја."},{"word":"земјанка","type":"ж.","description":"Привремено живеалиште или скривница вкопано во земјата во воени или други невообичаени услови. Цела ноќ копавме ровови и земјанки. Таму, пред земјанката покриена со гранки и базје седеа луѓе."},{"word":"земјарина","type":"ж.","description":"Данок за сопственост или за користење земја како имот."},{"word":"земјачка","type":"ж.","description":"Таа што е од ист крај, од иста земја или држава со некој друг."},{"word":"земјен","type":"прид.","description":"Што е направен од земја. Ни донесе јадење во земјена тава."},{"word":"Земјин","type":"прид.","description":"Земјиниот Што се однесува на планетата Земја. Земјината орбита. Земјината тежа. Земјината топка."},{"word":"земјиште","type":"ср.","description":"а) Предел, област, крај. Планинско земјиште. б) Почва. Обработливо земјиште."},{"word":"земјиштен","type":"прид.","description":"Што се однесува на земјиште. Неговите родители имале огромен земјиштен имот."},{"word":"земјовина","type":"ж.","description":"Тоа што се прима како мирис на земја. Мириса на земјовина."},{"word":"земјовладелец","type":"м.","description":"Тој што е сопственик на земја, што има земја во своја сопственост."},{"word":"земјовладелски","type":"прид.","description":"Што се однесува на земјовладелец."},{"word":"земјовладение","type":"ср.","description":"Право на сопственост врз определена површина земја (земјиште)."},{"word":"земјоделец","type":"м.","description":"Тој што се занимава со обработка на земјата како главно занимање; полјоделец. Татко ми е земјоделец и произведува многу видови компири."},{"word":"земјоделски","type":"прид.","description":"Што се однесува на земјоделец. Земјоделските семејства главно живеат на село."},{"word":"земјомер","type":"м.","description":"Човек што професионално се занимава со мерење на земјишни површини;"},{"word":"земјопосед","type":"м.","description":"Земјиштен имот."},{"word":"земјопоседник","type":"м.","description":"Тој што е сопственик на (многу) земја како имот;"},{"word":"земјопоседнички","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на земјопоседник."},{"word":"земјоса се","type":"св.","description":"Стане болно блед, добие нездрав изглед на лицето со боја на земја."},{"word":"земјотрес","type":"м.","description":"Потрес на Земјината кора предизвикан од внатрешни поместувања или од вулканско дејство. Градот беше погоден од катастрофален земјотрес."},{"word":"земјотресен","type":"прид.","description":"Што се однесува на земјотрес. Земјотресно подрачје. Земјотресно инженерство."},{"word":"земник","type":"м.","description":"Просторија во долниот дел на куќите за чување разни предмети; По Велигден разбоите се внесуваат во земникот."},{"word":"земница","type":"ж.","description":"Изворот е на стотина метра од земницата во којашто е сместен Главниот штаб."},{"word":"земски","type":"прид.","description":"Што се однесува на земјата како свет. Земска убавина."},{"word":"зенана","type":"ж.","description":"Вид лесна свилена ткаенина за фустани, пижами и сл."},{"word":"зенгин","type":"м.","description":"Богаташ, богат човек."},{"word":"зенит","type":"м.","description":"(астр.) Највисока точка на небесниот свод. Сонцето се искачи кон зенитот."},{"word":"зенитен","type":"прид.","description":"Што се однесува на зенит. Зенитна далечина. Зенитна слава."},{"word":"зеница","type":"ж.","description":"Средишниот дел на окото што со своето ширење или стеснување ја пропушта светлината внатре и го овозможува гледањето."},{"word":"зеничен","type":"прид.","description":"Што се однесува на зеница."},{"word":"зерделија","type":"ж.","description":"Вид кајсија;"},{"word":"зет","type":"м.","description":"Сопруг на ќерка во однос на нејзиното семејство, сопруг на сестра во однос на нејзините брат, сестра или браќа и сестри или сопруг на братучетка во однос на нејзините братучеди. Тој му беше зет на комшијата. Зет за сестра. Зет за братучетка."},{"word":"зетов","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на зет."},{"word":"зетовски","type":"прид.","description":"Што се однесува на зет. Зетовско оро."},{"word":"зефир","type":"м.","description":"Лесен и пријатен ветер, ветрец."},{"word":"зефир","type":"м.","description":"Вид тенка памучна ткаенина."},{"word":"зијан","type":"м.","description":"Штета. Од несолено барем зијан нема!"},{"word":"зијани","type":"св.","description":"Направи штета некому. Ќе те зијанам една ракија."},{"word":"зијанлија","type":"прид.","description":"Што губи или што трпи штета."},{"word":"зил","type":"м.","description":"Бакарни плочки што ѕвечкаат; чампари."},{"word":"зилјар","type":"м.","description":"Тој што завидува, што е завидлив."},{"word":"зилје","type":"ср.","description":"Завист."},{"word":"зима","type":"ж.","description":"Едно од годишните времиња, меѓу есен и пролет. Зимата се погоди долга и сурова."},{"word":"зима","type":"несв.","description":"Зафаќа, зазема, собира. Кацава зима сто ведра. Не нѐ зима овде сите."},{"word":"Зимбабве","type":"ср.","description":"Држава во Африка."},{"word":"зимбва","type":"прил.","description":"Во текот на оваа зима. Зимбва ќе останам дома; Што ќе јадеме зимбва."},{"word":"зиме","type":"прил.","description":"Во текот на зимата, за време на зимата. Сите овие птици доаѓаат зиме, а лете си одат. И лете и зиме тука има мраз."},{"word":"зимен","type":"прид.","description":"Што припаѓа на зима, што е својствен по нешто за зима. Зимни ноќи. Зимно време."},{"word":"зимзелен","type":"прид.","description":"Што е зелен и преку зима. Ги гледав зимзелените дрвја во дворот."},{"word":"зимница","type":"ж.","description":"Храна приготвена за зима. Убава зимница сте ставиле."},{"word":"зимовиште","type":"ср.","description":"зимница_1"},{"word":"зимовник","type":"м.","description":"Објект што служи за презимување, овчарски колиби што служат за презимување."},{"word":"зимоврав","type":"м.","description":"Есенско копање на лозјата."},{"word":"зимовраши","type":"несв.","description":"Копа лозје во есен."},{"word":"зиморка","type":"ж.","description":"Зимска сорта лубеници."},{"word":"зиморлив","type":"прид.","description":"Што е многу чувствителен на студ, што не поднесува студ."},{"word":"зимоска","type":"прил.","description":"Во зимата што поминала. Од зимоска не сум те видел."},{"word":"зимошен","type":"прид.","description":"Што се однесува на зимата што поминала. Овде–онде уште стоеја намети од зимошниот снег."},{"word":"зимски","type":"прид.","description":"Што се однесува на зима; Зимски ден. Зимско палто. Зимски распуст. Зимски спортови."},{"word":"зимува","type":"несв.","description":"Ја поминува зимата. Си зимуваа како и другите зими таму на бачилата."},{"word":"зимувалиште","type":"ср.","description":"Место или објект каде што се поминува зимата или дел од неа."},{"word":"зимување","type":"ср.","description":"Поминување на целата зима или на дел од неа со цел да се преживее тој период или еден дел да се помине како зимски одмор некаде. Најважен фактор за успешно зимување на пчелите е квалитетот на храната. Тој требаше веднаш да ги поведе на зимување додека снегот не ги покрил патиштата на планината."},{"word":"зине","type":"св.","description":"Отвори уста. Зина да ги покаже златните заби."},{"word":"зифт","type":"м.","description":"Црна смола, катран."},{"word":"зјае","type":"несв.","description":"Широко е отворен; стои неисполнет, празен; нема поклопец и сл. Отворените прозорци зјаат во ноќта. Дуќаните зјаат празни. Огромни дупки зјаеја една до друга."},{"word":"зјај","type":"м.","description":"Тесен отвор, процеп меѓу два дела од нешто."},{"word":"зјајка","type":"ж.","description":"Вид зелено стеблесто растение со цвет."},{"word":"зјапа","type":"несв.","description":"Стои и гледа со отворена уста. Цел ден ништо не прави, само зјапа."},{"word":"зјапач","type":"м.","description":"Тој што зјапа."},{"word":"злаќен","type":"прид.","description":"Што е позлатен. Злаќени стрели."},{"word":"злат","type":"прид.","description":"Злат прстен фрлен в кал. Месецот горе огреа злат."},{"word":"златар","type":"м.","description":"Лице што изработува накит и други предмети од злато и сребро."},{"word":"златарница","type":"ж.","description":"Работилница или фабрика за накит и други производи од злато, сребро и сл."},{"word":"златарство","type":"ср.","description":"Стопанска гранка, занает за производи од злато, сребро и сл. и трговија со нив."},{"word":"златее се","type":"несв.","description":"Се покажува, се сјае со боја на злато. Се златееше сонцето на залез. Полето се златееше надалеку. Небото како во оган пламна и почна да се златее."},{"word":"златен","type":"прид.","description":"Што е изработен од злато, што е позлатен или што е извезен со злато. Златно синџирче. Златен медал. Златни гривни. Златен појас."},{"word":"златест","type":"прид.","description":"Што има боја на злато, што е како злато. Жената имаше златеста коса. Целата бавча беше покриена со дебел златест килим од попаднатите лисја."},{"word":"златец","type":"м.","description":"Народен назив за месецот јули."},{"word":"злати","type":"несв.","description":"Позлатува, дава сјај, боја на злато. Имињата славни почит да ги злати. Засмеано сонце пак поле ќе злати."},{"word":"златица","type":"ж.","description":"Штетен инсект тврдокрилец што се храни со лисјето на компирите; компирова златица; Leptinotarsa decemlineata."},{"word":"златка","type":"ж.","description":"Куна златка. Mustela martes."},{"word":"златник","type":"м.","description":"Златна пара (со различна големина и вредност)."},{"word":"златникав","type":"прид.","description":"Што има боја слична на златото. Во рацете држеше огромна фотографија врамена во златникава рамка."},{"word":"злато","type":"ср.","description":"Благороден метал со жолта боја; симбол Ау."},{"word":"злато-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложен збор значи дека тоа што е именувано со вториот дел од сложениот збор е од злато или како од злато, златесто (обично во поетскиот јазик): златоглав, златокрил."},{"word":"Златоврв","type":"м.","description":"Планински врв во Македонија."},{"word":"златоглав","type":"прид.","description":"Што има глава со боја на злато. Ќе ги чува милувањата на златноглавите птици."},{"word":"златогрив","type":"прид.","description":"Што има грива со златеста боја."},{"word":"златоклас","type":"прид.","description":"Што има златести класје"},{"word":"златокос","type":"прид.","description":"Што има златеста коса. Златокоси девојки."},{"word":"златокрил","type":"прид.","description":"Што има златести крилја. Ќе му пеат птиците златокрили."},{"word":"златоносен","type":"прид.","description":"Што содржи злато. Златоносна река."},{"word":"златопер","type":"прид.","description":"Што има златести пердуви, перје со златна или златеста боја. Што си имав едно пиле златоперо."},{"word":"златорог","type":"прид.","description":"Што има златен рог. Како ќе живее таа кротка срна без својот златорог елен."},{"word":"златорун","type":"прид.","description":"Што има златно руно."},{"word":"златоткан","type":"прид.","description":"Што е ткаен со златни конци, со златна срма. Донесе златоткани и други скапи ткаенини."},{"word":"златоуст","type":"прид.","description":"Што е слаткоречив, што има прекрасен глас. Тој го бараше златоустиот певец. На збор си златоуст."},{"word":"златце","type":"ср.","description":"Дем. од злато 2. Обвивка на чоколади или бонбони од станиол во различни бои, злато 5. Додека беше дете, собираше разнобојни златца."},{"word":"зло","type":"ср.","description":"Тоа што е лошо, злобно; добро. Тој ти мисли зло. Борба меѓу доброто и злото. Олицетворение на злото."},{"word":"злоба","type":"ж.","description":"Чувство на омраза кон некого, желба, посакување некому да му се случи нешто лошо. Во нејзините зборови се чувствуваше отровна злоба. Очите му светеа од злоба."},{"word":"злобен","type":"прид.","description":"Што чувствува, што изразува злоба, што е исполнет со злоба. Сите сплетки ги направи злобната жена. Злобна вештерка. Злобен поглед. Злобна насмевка."},{"word":"злоби","type":"несв.","description":"Предизвикува злоба, прави нешто со злоба."},{"word":"злоблив","type":"прид.","description":"Што предизвикува злоба, што прави нешто со злоба; пакосен, злобен. Злоблива жена."},{"word":"злобник","type":"м.","description":"Тој што е злобен. Злобниците ги одврзаа јазиците. Некој злобник шири невистини за мене."},{"word":"зловесница","type":"ж.","description":"Таа што навестува зло; злокобница. Во себе го слушаше сопствениот глас, глас на зловесница. Птица зловесница."},{"word":"зловестен","type":"прид.","description":"Што навестува зло; злокобен. Зловесно претчувство."},{"word":"злогласен","type":"прид.","description":"Што е на лош глас, што го бие лош глас. Злогласен разбојник. Злогласно место."},{"word":"злокачествен","type":"прид.","description":"За болест – што е многу тешка, опасна за животот. Злокачествен тумор."},{"word":"злокоба","type":"ж.","description":"Навестување на зло, на нешто лошо, на несреќа."},{"word":"злокобен","type":"прид.","description":"Што предвестува зло. Злокобно пророштво. Злокобна вест."},{"word":"злокобник","type":"м.","description":"Тој што е злокобен."},{"word":"злокуќен","type":"прид.","description":"Што се однесува на злокуќник и на злокуќница."},{"word":"злокуќник","type":"м.","description":"Тој што е лош домаќин;"},{"word":"зломислен","type":"прид.","description":"Што има зли, лоши мисли. Зломислен човек."},{"word":"зломисленик","type":"м.","description":"Тој што е зломислен."},{"word":"злонамерен","type":"прид.","description":"Што има зла, лоша намера. Злонамерно писмо. Злонамерна постапка."},{"word":"злонамерник","type":"м.","description":"Тој што е злонамерен. Злонамерник е секој што ќе рече нешто против него."},{"word":"злопамтило","type":"м.","description":"Тој што не простува и не заборава зло и наоѓа начин да врати со иста мера. Не сум злопамтило, но овој пат ги надмина границите."},{"word":"злорадосен","type":"прид.","description":"Што се радува на туѓиот неуспех, на туѓата несреќа, што изразува радост поради тоа. Злорадосна сосетка. Злорадосна насмевка."},{"word":"злосторник","type":"м.","description":"Тој што прави злосторство, престапник. Кој на злосторникот му простува, злосторството го помага. Иако се прави чесен, тој е вистински злосторник."},{"word":"злосторство","type":"ср.","description":"Најтежок престап, најтешко кривично дело (убиство, разбојништво, предавство, тероризам). Стигнаа навреме за да го спречат злосторството."},{"word":"злоупотреба","type":"ж.","description":"Противзаконска, неправилна употреба на нешто (на власт, функција, идеја, право, оружје итн.). Злоупотреба на власта. Злоупотреба на државни пари. Злоупотреба на довербата. Злоупотреба на работната сила."},{"word":"злоупотреби","type":"св.","description":"Противзаконски, неправилно употреби нешто или некого. Ги злоупотребиле моите зборови надвор од контекстот. Тој го злоупотреби општиот хаос за своите нечесни цели. Осомничениот призна дека злоупотребил тројца малолетници."},{"word":"змеј","type":"м.","description":"Огромно чудовиште од приказните со една или повеќе глави, со крила и опашка, кое најчесто се храни со луѓе; аждер, ала. Секоја година змејот јадел по една убавица од царството. Храбриот јунак го победи троглавиот змеј."},{"word":"змејко","type":"ср.","description":"Дем. од змеј."},{"word":"змиест","type":"прид.","description":"Што личи на змија. Змиест пат."},{"word":"змиин","type":"прид.","description":"Што е од змија, што и припаѓа на змија. Змиин отров. Змиина опашка. Змиин јазик."},{"word":"змија","type":"ж.","description":"Влечуга без нозе што се движи ползејќи, со лизгаво, долго тело; Serpentes. Отровна змија. Водна змија."},{"word":"змијар","type":"м.","description":"Тој што фаќа змии."},{"word":"змијарник","type":"м.","description":"Змиско гнездо, место каде што живеат змии. Да отепаш змија од змијарник било греота."},{"word":"змијулест","type":"прид.","description":"Што личи на змија. Змијулеста патека. Змијулесто поточе. Змијулесто движење."},{"word":"змијулец","type":"м.","description":"Вид цвеќе со долго голо стебло и бели цветови; Ornithogalum."},{"word":"змиски","type":"прид.","description":"Што се однесува на змија, што и припаѓа на змија. Змиска кожа. Змиско гнездо."},{"word":"знае","type":"несв.","description":"Известен е за нешто, познава, познато му е нешто. Знаев дека ќе дојдат. Само тој го знае патот. Не знам кога поаѓа возот."},{"word":"знаен","type":"прид.","description":"Што е познат. Знајни патишта. Знајни фрескосликари."},{"word":"знаење","type":"ср.","description":"Глаголска именка од знае."},{"word":"знак","type":"м.","description":"а) Договорен белег (писмена ознака, цртеж и сл.) со кој се обележува нешто. Сообраќаен знак. Правописен знак. Математички знаци. Фабрички знак. б) Предмет што служи за обележување, за покажување нешто. Пред шалтерот имаше знак дека не работат. Стави знак до каде е негово."},{"word":"знаковен","type":"прид.","description":"Што е составен од знаци, што се искажува со знаци. Знаковен систем. Знаковен пристап."},{"word":"зналец","type":"м.","description":"Тој што знае многу, добар познавач во некоја област. Секој старец е зналец. Зналец во фолклорот."},{"word":"знаме","type":"ср.","description":"Широко парче платно со определена боја или комбинација на бои и со определен знак (обично прицврстено на стап или на копје) што претставува симбол на држава, народ, организација, спортски клуб и сл. Државно знаме. Партиско знаме. Знаме на Црвениот крст."},{"word":"знамение","type":"ср.","description":"Предзнак, навестување, најчесто лошо. Се плашеше од уроци и лоши знаменија."},{"word":"знаменит","type":"прид.","description":"Што е истакнат, многу познат. Знаменит писател. Знаменита личност."},{"word":"знаменитост","type":"м.","description":"Особеност на тоа што е знаменито."},{"word":"знаменосен","type":"прид.","description":"Што се однесува на знаменосец. Знаменосен вод."},{"word":"знаменосец","type":"м.","description":"Тој што го носи знамето во војска, во спортски настани и сл. Знаменосецот гордо чекореше пред војската."},{"word":"знаменце","type":"ср.","description":"Триаголно знаменце. Сигнално знаменце."},{"word":"значаен","type":"прид.","description":"Што има големо значење, што е многу важен. Значајни резултати. Значаен потег."},{"word":"значење","type":"ср.","description":"Особина на зборот и на секој знак да упатува на нешто (на предмет, дејство, поим, однос и сл.) од материјалниот или од духовниот свет. Терминолошко значење. Овој збор има повеќе значења."},{"word":"значи","type":"несв.","description":"Има некаква смисла, содржина, има значење Што значи овој збор?"},{"word":"значителен","type":"прид.","description":"Што е голем по размер, по сила, количество и сл. и поради тоа има определено значење. Завршивме значителен дел од работата. Значителна штета. Значителни расходи. Значителен успех."},{"word":"значка","type":"ж.","description":"Метална или пластична плочка со симбол на некоја организација, партија, движење, друштво, клуб итн. што се носи на дел од облеката (обично на реверот) како знак на приврзаност, припадност, членство. Уште од мал собираше значки. Крводарителска значка."},{"word":"зоб","type":"ж.","description":"(бот.) Вид житно растение што служи како добиточна храна, обично за коњите; овес."},{"word":"зоба","type":"несв.","description":"За добиток – јаде зоб, се храни со зоб. Коњот зобаше од дрвеното корито."},{"word":"зоблив","type":"прид.","description":"Што е како зоб, тешко се вари, и кога е сварено, зрното е тврдо. Зоблив грав. Зоблива леќа."},{"word":"зобне","type":"св.","description":"За добиток – касне малку зоб. Коњот зобна само малку од зопта."},{"word":"зобник","type":"ж.","description":"Торба за зоб што му се става на коњот преку глава кога се храни со зоб. Тргна кон зобниците за да го нахрани коњот"},{"word":"зоврие","type":"св.","description":"За течност – почне да врие, почне да клокоти и да испарува под дејство на висока температура. Водата зовре."},{"word":"зовриеност","type":"ж.","description":"Состојба на тоа што е зовриено."},{"word":"зограф","type":"м.","description":"Тој што слика икони и фрески; Дедо му бил познат зограф."},{"word":"зографиса","type":"св.","description":"Наслика икона или фреска во црква."},{"word":"зографство","type":"ср.","description":"Занает на зографот, зографска дејност."},{"word":"Зодијак","type":"м.","description":"Небесен појас што опфаќа дванаесет соѕвездија низ кои минува Сонцето на својот привиден пат во период од една година. Знаци на Зодијакот."},{"word":"зокум","type":"м.","description":"Herium oleander."},{"word":"зол","type":"прид.","description":"Што е лош, злобен. Зла жена. Зол дух. Зла мисла."},{"word":"золва","type":"ж.","description":"Сестра на сопругот."},{"word":"золвеник","type":"м.","description":"Сопруг на золвата."},{"word":"золвин","type":"прид.","description":"Што се однесува, што и припаѓа на золвата. Ги чуваше и золвините деца."},{"word":"золвиче","type":"ср.","description":"Хип. од золва."},{"word":"золота","type":"ж.","description":"Стара монета од времето на османлиската власт со вредност помала од грош."},{"word":"зона","type":"ж.","description":"Површина, простор меѓу некакви граници, територија изделена по некакво обележје, појас меѓу две линии или по должината на некаква линија. Погранична зона. Индустриска зона. Рекреативна зона. Забранета зона. Тропска зона. Пешачка зона."},{"word":"зонален","type":"прид.","description":"Што е распореден по зони, што е својствен за определена зона. Зонално простирање на почвите. Зонален карактер."},{"word":"зоолог","type":"м.","description":"Специјалист по зоологија."},{"word":"зоологија","type":"ж.","description":"Наука за животните."},{"word":"зоолошки","type":"прид.","description":"Што се однесува на зоолог и на зоологија. Зоолошки проучувања."},{"word":"зора","type":"ж.","description":"Прва утринска светлина при разденувањето. Светла зора. Румена зора. Станувам во први зори."},{"word":"зорен","type":"прид.","description":"Што се однесува на зора. Станале уште од зорна доба."},{"word":"зори","type":"несв.","description":"За зора – се појавува првата дневна светлина, се раѓа зора. Зората зори."},{"word":"зори","type":"несв.","description":"За леб – се пече на тивок оган. Се ширеше мирис на леб што зори."},{"word":"зорле","type":"прил.","description":"Со сила, на сила. Зорле го однесоа во болница."},{"word":"зорнина","type":"ж.","description":"Рана зора, време на развиделување, пред изгревање на сонцето."},{"word":"Зорница","type":"ж.","description":"Утринска ѕвезда; народно име за планетата Венера; Вечерница."},{"word":"зорт","type":"м.","description":"Мака, напор. Со зорт се печалени париве."},{"word":"зошто","type":"прил.","description":"Во прашање – поради што, заради што, од која причина. Зошто не дојдовте? Зошто не им кажа? Зошто си го купил ова?"},{"word":"зрак","type":"м.","description":"Тесен сноп светлина кој доаѓа од некој извор што силно свети. Сончев зрак. Зрак светлина. Месечев зрак."},{"word":"зрачест","type":"прид.","description":"Што има форма на зраци, што се шири како зраци. Светилката даваше зрачеста светлина."},{"word":"зрачи","type":"несв.","description":"Пушта зраци, пушта светлина или енергија од себе. Месечината зрачеше во ноќта. Светилката зрачеше дополнителна топлина во собата."},{"word":"зрее","type":"несв.","description":"а) Станува зрел, узрева. Грозјето зрее. Житото зрее. б) За некои производи – стасува за употреба, добива вкус. Биеното сирење се остава да зрее."},{"word":"зрел","type":"прид.","description":"За плод – што стасал за берење, што узреал; узреан. Зрели јагоди. Зрели капини. Зрело жито."},{"word":"зрелина","type":"ж.","description":"Плодовите беа набрекнати од зрелина."},{"word":"зрнен","type":"прид.","description":"Што е во зрна;"},{"word":"зрнест","type":"прид.","description":"Што е во облик на зрна, што е во зрна. Зрнеста храна. Зрнести култури. Зрнеста структура."},{"word":"зрнешник","type":"м.","description":"Растение со ситни црвени плодови што расте во шуми и на ниви; Physalis alkekengi."},{"word":"зрно","type":"ср.","description":"Ситен плод или семка. Зрно грашок. Зрно жито. Јадри зрна грозје."},{"word":"зузука","type":"несв.","description":"За инсект (пчела, мува и др.) – испушта звук што се претставува како „зу–зу”. Мувата ми зузукаше над главата."},{"word":"зуи","type":"несв.","description":"Произведува, испушта звук на зузукање. Пчелите зуеја во расцветаната градина."},{"word":"зуј!","type":"изв.","description":"Глас со кој се имитира зузукање на инсекти. Зуј–зуј! –пчелката леткаше од цвет на цвет"},{"word":"зулум","type":"м.","description":"Зло, насилство, терор, тиранија. Влегоа во селото и голем зулум направија. Разбојнички зулум."},{"word":"зулумќар","type":"м.","description":"Тој што прави зулум, насилник. Зулумќари направија пустош во селото."},{"word":"зулумџија","type":"ж.","description":"Тие зулумџии не почитуваат никаков закон."},{"word":"зулуф","type":"м.","description":"Зулуфите ги пуштил до половина образ."},{"word":"зумбул","type":"и.","description":"Декоративно цвеќе со ситни, гроздести цветови, со бела, сина, виолетова или розова боја и со пријатен мирис; Hyacintus orientalis. Букет од зумбули."},{"word":"зурла","type":"ж.","description":"Дрвен народен дувачки инструмент со силен звук од типот на обоа. Се слушаа зурли и тапани."},{"word":"зурлаџија","type":"м.","description":"Тој што свири на зурла. Образите му се дуеја како кај зурлаџија."},{"word":"зџавка","type":"св.","description":"Почне да џавка. Зџавкаа сите во еден глас."},{"word":"ѕ","type":"глас","description":"Глас, звучна согласка во македонскиот стандарден јазик."},{"word":"ѕан!","type":"изв.","description":"За подражавање на краткотраен звук од удар на метален или стаклен предмет (ѕвоно, чаша и сл.); Низ присоите се ширел ѕвонот од стадата: ѕин, ѕан, ѕин, ѕан!"},{"word":"ѕангари","type":"несв.","description":"За метален или стаклен предмет – ѕвечи, ѕвечка; Ѕангарат синџирите. Ѕангареа стаклата од прозорците."},{"word":"ѕвезда","type":"ж.","description":"(астр.) Светло небесно тело што испушта сопствена светлина. Сонцето е ѕвезда."},{"word":"ѕвездаллија","type":"прид.","description":"Што предизвикува симпатија, мил, умилен. Маж ѕвездаллија. Жена ѕвездаллија. Момче ѕвездаллија."},{"word":"ѕвезден","type":"прид.","description":"Што е со ѕвезди, што е исполнет со ѕвезди. Ѕвездена вечер. Ѕвездена галаксија. Ѕвездено небо. Ѕвездени ноќи."},{"word":"ѕвездест","type":"прид.","description":"Што е со форма на ѕвезда. Ѕвездест орден. Ѕвездест крст. Ѕвездеста снегулка. Ѕвездести цветови."},{"word":"ѕвездичка","type":"ж.","description":"дем. и хип. од ѕвезда. Ѕвездичка со златен зрак. Темното небо го красат сјајни ѕвездички. Фустан од темно кадифе и ѕвездички што светкаат."},{"word":"ѕвездолик","type":"прид.","description":"Што личи на ѕвезда, ѕвездест. Ѕвездолики снегулки. Насреде беа ископани ѕвездолики леи."},{"word":"ѕвездоманија","type":"ж.","description":"Неумерно обожавање на филмски, телевизиски, музички и други ѕвезди од естрадата."},{"word":"ѕвездочатец","type":"м.","description":"Тој што ја чита, што ја претскажува судбината по ѕвездите, астролог. Древни ѕвездочатци, толкувачи на минатото и на иднината."},{"word":"ѕвездочел","type":"прид.","description":"Што е со ѕвезда, со шара во вид на ѕвезда на челото. Твојот коњ е аџамија, а мојот ѕвездочел."},{"word":"ѕвек","type":"м.","description":"Звук што настанува со меѓусебно удирање на метални или на стаклени предмети. Ѕвек од мечови. Кристален ѕвек."},{"word":"ѕвекне","type":"св.","description":"Пушти јак краткотраен, метален звук. Ѕвекна старото резе од портата. Ѕвекнаа чаши во рацете на младите. Ѕвекнаа метални пари на подот."},{"word":"ѕвекот","type":"м.","description":"Матален ѕвекот. Ѕвекот од стакло. Ѕвекотот на оковите го привлече вниманието на уличните безделници. Се слуша 'рскот, ѕвекот и лелек."},{"word":"ѕвекоти","type":"несв.","description":"Ѕвечи со зголемен интензитет. Ѕвекотат сабјите. Ѕвекоти ѓерданчето на девојчето."},{"word":"ѕвер","type":"м.","description":"Големо, диво, крвожедно животно. Рикна ранет ѕвер. Нема никаква трага од ѕвер. Два ѕвера се грабаат за пленот. Луѓето тргнаа во лов на диви ѕверови."},{"word":"ѕвере","type":"ср.","description":"Го ставија во кафез малечкото ѕвере. Ја сврти пушката кон дивото ѕвере. Му успевало да улови такви ѕвериња повеќе пати во животот."},{"word":"ѕверилник","type":"м.","description":"Заградено место каде што се чуваат ѕверови. Метална врата со решетки водеше кон ѕверилникот."},{"word":"ѕвери се","type":"несв.","description":"Гледа бесцелно, празно; гледа долго, втренчено, нападно. Старецот долго седеше и се ѕвереше во затворената врата. Девојчето се ѕвереше во излогот со кукли."},{"word":"ѕверка","type":"ж.","description":"ѕвер_1 Никаква трага немаше, ни од човек, ни од ѕверка. Зимувањето во земјанка го принудува човекот многу нешто да научи од ѕверките."},{"word":"ѕверски","type":"прид.","description":"Што му припаѓа, што се однесува на ѕвер. Ѕверско легало. Ѕверски канџи."},{"word":"ѕверство","type":"ср.","description":"Нечовечна, свирепа постапка. Повеќе жени биле жртви на неговото ѕверство. Фашистички ѕверства. Тие вршеле ѕверства над беспомошните деца."},{"word":"ѕвечалка","type":"ж.","description":"Детска играчка што ѕвечи. На детето му падна ѕвечалката од рака. Пластични ѕвечалки."},{"word":"ѕвечарка","type":"ж.","description":"Отровна змија со рожести прстени на крајот на опашката коишто ѕвечат при движење; Crotalus horridus."},{"word":"ѕвечи","type":"несв.","description":"Издава метален звук, звук од стакло и сл. Ѕвечеа жолтиците на момините гради. Селаните ѕвечеа со вилите. При здравицата ѕвечеа чашите."},{"word":"ѕвечка","type":"и.","description":"ѕвечалка."},{"word":"ѕвечка","type":"несв.","description":"Ѕвечи со намален интензитет. Синџирот ѕвечка околу вратот на песот. Ѕвечкаат денарите во џебот. Луѓето јадеа и молчеа, ѕвечкаа само лажиците."},{"word":"ѕвечкав","type":"прид.","description":"Што ѕвечка, што има својство да ѕвечка. Ѕвечкав појас. Ѕвечкави ниски."},{"word":"ѕвечлив","type":"прид.","description":"Што ѕвечи, што има својство да ѕвечи. Ѕвечлив глас. Ѕвечлива детска песна."},{"word":"ѕвизак","type":"м.","description":"Двегодишен овен."},{"word":"ѕвизне","type":"св.","description":"Силно удри, ѕвекне, перне. Тој му ѕвизна шлаканица на детето. Го ѕвизна коњот в плеќи."},{"word":"ѕвиска","type":"несв.","description":"За коњ - испушта пискав глас; пискаво 'ржи, вижди, вишти. Коњот ѕвискаше пред зајдисонце. Коњите ѕвискаа вознемирено."},{"word":"ѕвиска","type":"ж.","description":"Двегодишна овца. На една страна старите молзници, на другата страна ѕвиските."},{"word":"ѕвисне","type":"св.","description":"Ѕвисна коњот на ливадата."},{"word":"ѕвон","type":"м.","description":"Звук од ѕвоно, од камбана; звук добиен со удар на метал, стакло и сл.; ѕвек. Екнува ѕвон од камбаната. Се слуша ѕвонот од блиските трла. Долготраен ѕвон е знак за училиштен одмор. Празните чаши се најдоа на подот со ѕвон на скршено стакло."},{"word":"ѕвонар","type":"м.","description":"Тој што го бие ѕвоното, камбаната; камбанар. Тој беше ѕвонар на црковната камбана и клисар."},{"word":"ѕвонарки","type":"и.","description":"Дел од облеката, панталони со широки ногавици во вид на ѕвоно."},{"word":"ѕвонец","type":"м.","description":"Метална крушовидна направа со подвижно јазиче која служи за ѕвонење. Ѕвонецот рамномерно ѕвонеше. Продавач на ѕвонци. Бијат училишните ѕвонци и црковните камбани."},{"word":"ѕвони","type":"несв.","description":"Произведува ѕвон. Ѕвони ѕвонецот на овенот предводник.Телефонот ѕвони. Големата камбана ѕвонеше долго."},{"word":"ѕвонлив","type":"прид.","description":"Што потсетува на ѕвонење; што одекнува јасно, звучно. Јасен и ѕвонлив глас. Ѕвонлива смеа. Чашата се скрши со ѕвонлив ек."},{"word":"ѕвоно","type":"ср.","description":"Метална направа во вид на чашка со јазиче, кое, удирајќи во чашката, предизвикува ѕвонење; ѕвонец. Во рамнината не се слушаше ѕвоно од добиток. Заѕвони ѕвоното што го огласи крајот на часот. Далечните ѕвона ритмички ѕвонеа."},{"word":"ѕвонче","type":"ср.","description":"дем. од ѕвоно 1 и од ѕвонец. Се чу ѕвончето на влезната врата. Се слуша ѕвонење на старо рачно училишно ѕвонче. Запре пајтон со јаки коњи што имаа бакарни ѕвончиња на челата. Будилник со две ѕвончиња."},{"word":"ѕвончест","type":"прид.","description":"Што има форма на ѕвоно, на ѕвонче. Вез со ѕвончести цветови. Ѕвончесто здолниште."},{"word":"ѕе!","type":"изв.","description":"За обраќање кон мало дете кога се затскриваме за да го привлечеме неговиот поглед."},{"word":"ѕевгар","type":"м.","description":"Пар впрегнати волови, биволи, говеда (за орање и др.). Орачот впрегна силен ѕевгар. Двоколка со сив ѕевгар. Купи вол за ѕевгарот. Со два ѕевгара ќе ја изора нивата. Луѓето ги ослободија од јаремот своите ѕевгари."},{"word":"ѕемне","type":"несв.","description":"Мрзне, се смрзнува од студ. Старицата ѕемнеше во студената соба. Граничарите ѕемнат од големиот студ."},{"word":"ѕенѕа","type":"несв.","description":"Доведе некого или нешто во зачестени ритмички, кратки движења напредназад, горе-долу, од една на друга страна. Мајката непрекинато го ѕенѕаше детето в раце."},{"word":"ѕенѕало","type":"ср.","description":"(разг.) Тој што се ѕенѕа при одење."},{"word":"ѕенѕер","type":"м.","description":"Вид кајсија; Prunus armeniaca."},{"word":"ѕиври","type":"и.","description":"Дел од машка долна облека, памучни гаќи со долги ногавици. Тој облече ѕиври и поткошула."},{"word":"ѕид","type":"м.","description":"Вертикален дел од куќа, зграда и др. врз којшто лежи покривот или дел што го преградува внатрешниот простор. Варосан ѕид. Ѕидови без прозорци. Мала куќичка со четири ѕида од плитар. Дебели ѕидови од камен. Внатрешни ѕидови."},{"word":"ѕида","type":"несв.","description":"Гради, прави ѕид (од камен, тула, бетон и сл.), куќа, зграда и др. Работниците мешаа малтер, ѕидарите ѕидаа. Ѕидаме нова куќа."},{"word":"ѕидар","type":"м.","description":"Тој што ѕида ѕид, куќа и др.; занаетчија што се занимава со ѕидање, со градење куќи, згради и др. На сите катови се наоѓаа молери и ѕидари. Тој беше печалбар, ѕидар по занает."},{"word":"ѕидарство","type":"ср.","description":"Ѕидарски занает; ѕидарска дејност."},{"word":"ѕиден","type":"прид.","description":"Што е за на ѕид. Ѕиден часовник. Ѕиден календар. Ѕидна светилка. Ѕидни весници."},{"word":"ѕидиште","type":"ср.","description":"Аугм. од ѕид. Високи, дебели ѕидишта."},{"word":"ѕидоса","type":"св.","description":"Направи ѕид, огради со ѕид. Ѕидарите ѕидосаа. Мајсторот ѕидоса дел од оградата."},{"word":"ѕин!","type":"изв.","description":"За подражавање на краткотраен звук со висок тон (обично се повторува повеќе пати со извикот – ѕан); Чашите ѕвечат ѕин, ѕин! Ѕин, ѕан, ѕин, ѕан, поѕвонуваше клопотарецот од овенот."},{"word":"ѕипа","type":"несв.","description":"Пеливанот ѕипа како елен."},{"word":"ѕирка","type":"ж.","description":"Отвор, процеп, мала пукнатина на ѕид, на врата, на дрвена ограда и сл.; проѕирка. Нигде ѕирка ни проѕирка. Низ ѕирката од вратата гледаше во собата."},{"word":"ѕирка","type":"несв.","description":"Гледа низ мал отвор. Децата ѕиркаа во собата низ клучалката."},{"word":"ѕирне","type":"св.","description":"Погледне низ мал отвор. Тој ѕирна низ малиот процеп на ѕидот."},{"word":"ѕитче","type":"ср.","description":"Ниски, тенки ѕитчиња."},{"word":"ѕрнѕурка","type":"и.","description":"(арх.) Дел од накитот во носијата, сребрен украс за на глава, синџир со ситни пари што се спушта над челото."},{"word":"ѕрцки","type":"и.","description":"Ѕрцките ќе ти ги извадам!"},{"word":"ѕумба","type":"ж.","description":"Свирка. Ѕумба ѕуни, ечат барабани."},{"word":"ѕун","type":"м.","description":"Метален ѕун на ѕвончето. Се изгуби ѕунот на клопотарецот."},{"word":"ѕуни","type":"несв.","description":"Издава висок продолжен звук на метал или на стакло и сл.; ѕвони. Ѕунат црковните камбани. Ѕуни стаклото од малото прозорче. Ѕунат празните чаши."},{"word":"ѕуница","type":"ж.","description":"(дијал.) виножито, божилак."},{"word":"ѕунлив","type":"прид.","description":"Што ѕуни, што има својство да ѕуни; Убав, ѕунлив глас. Ѕунливо стакло."},{"word":"ѕури","type":"несв.","description":"Несвесно гледа во нешто; упорно, без престан гледа во нешто. Старицата ѕуреше во жарта, а мислеше на синот. Седнат под мостот ѕуреше во реката."},{"word":"и","type":"сврз.","description":"Координациски, составен (копулативен) сврзник за поврзување делови со истореден однос:"},{"word":"и","type":"чест.","description":"За да се нагласи нешто. И Јован ми е пријател. Сакам и ти да дојдеш."},{"word":"и","type":"изв.","description":"За да се истакне чудење. И, какво зеленило! И, што убаво дете!"},{"word":"и","type":"глас","description":"Една од петте самогласки во македонскиот јазик, самогласка од преден ред."},{"word":"иако","type":"сврз.","description":"Во зависносложени допусни (концесивни) реченици, во составот на зависната реченица која претставува неопходен услов за вршење на дејството во главната реченица; блискозначен со допусни сложени сврзници и сврзнички состави од типот: при сè што, и покрај тоа што, без разлика на тоа што, без оглед на тоа што, независно од тоа што. Иако се браќа, тие не се чувствуваат блиски. Никој не ги казнува иако постои закон. Иако сме малкумина, не се предаваме."},{"word":"ибис","type":"м.","description":"Птица од родот на штрковите со долг, црн подвиткан клун и со бели пердуви по телото, која старите Египќани ја сметале за света птица; Ibis religiosa."},{"word":"ибрик","type":"м.","description":"(арх.) Висок бакарен или сребрен сад за течности (обично за вода) со конусно или топчесто тело со рачка, и со издолжен врат со проширена устинка. Ибрик од сребро. Стави вода од ибрикот. Ибрик со ракија."},{"word":"ибришим","type":"м.","description":"Тенок свилен или памучен конец за шиење или везење. Црн ибришим."},{"word":"ибришимарка","type":"ж.","description":"Вид тенка игла за шиење со ибришим."},{"word":"ива","type":"ж.","description":"Вид врба со широки елипсовидни листови; Salix caprea."},{"word":"Иванден","type":"м.","description":"Христијански празник што се празнува во чест на светителот Св. Јован Крстител, на 7 јули според православниот календар. Иванденски петок ‒ петокот пред Иванден; Иванденско цвеќе ‒ Salvia sclavia."},{"word":"иверица","type":"ж.","description":"Табла, штица добиена со пресување од лепило и иситнето дрво, иверки."},{"word":"иверка","type":"ж.","description":"Ситни дрвца, трески што отпаѓаат при сечење дрва. Оган од иверки."},{"word":"игла","type":"ж.","description":"Тенка метална прачка со остар врв на едниот крај и со мало дупче на другиот за вденување конец. Игла и конец. Танка игла. Игла за шиење. Врв од игла."},{"word":"иглар","type":"м.","description":"Тој што изработува или продава игли."},{"word":"игларче","type":"ср.","description":"Перниче на кое се боцкаат иглите при шиење или поради чување."},{"word":"иглен","type":"прид.","description":"Што се однесува на игла, што е дел од игла. Иглен врв. Иглени уши."},{"word":"игленица","type":"ж.","description":"Безопасна игла, игла со сигурносен начин на закопчување; безопасна."},{"word":"иглест","type":"прид.","description":"Што има остар врв, што е во форма на игла. Иглести заби. Иглести лисја."},{"word":"игличка","type":"ж.","description":"Дем. од игла. Со игличка вади трнче од прстот."},{"word":"игловиден","type":"прид.","description":"Што има форма на игла, што личи на игла. Игловидни листови."},{"word":"иглолисник","type":"м.","description":"Површина со иглолисни растенија; иглолисна шума."},{"word":"иглолистен","type":"прид.","description":"За зимзелено растение ‒ што има лист во форма на игла. Иглолисно дрво. Иглолисна шума."},{"word":"игнорант","type":"м.","description":"Неук човек, незнајко. 2.Тој што игнорира некого или нешто."},{"word":"игнорантски","type":"прид.","description":"Што се однесува на игнорант. Игнорантска ненаучност. Игнорантски однос."},{"word":"игноранција","type":"ж.","description":"Неукост, незнаење."},{"word":"игнорира","type":"св. и несв.","description":"Свесно не обрне, не обрнува внимание, пренебрегне, пренебрегнува некого или нешто, презре, презира. Младата девојка го игнорираше присуството на пријателот. Тој ги игнорира компетенциите на судот."},{"word":"иго","type":"ср.","description":"Окупаторски јарем, политичко и социјално ропство. Под иго јачат децата."},{"word":"игра","type":"несв.","description":"Се занимава, се забавува на некако начин, со нешто, со некаква игра. Децата играа криенка. Малиот играше со татка си. Навечер игравме карти. Соседите често играа шах."},{"word":"игра","type":"ж.","description":"Активност заради забава и разонода. Детска игра ‒ криенка. Тоа беше смешна игра ‒ борење со рамена. Децата се забораваат во игри. Тоа не беше никаква игра туку тепање."},{"word":"игралит","type":"прид.","description":"Разигран, весел. Срце игралито."},{"word":"игралиште","type":"ср.","description":"Место за играње; обично отворен простор уреден за спортски игри, натпревари или за детски игри. Фудбалско игралиште. Тениско игралиште. Детско игралиште. Селско игралиште."},{"word":"игран","type":"глаг. прид.","description":"Најчесто во синтагмата ‒ долгометражен филм ‒ филм што трае подолго време, повеќе од еден час."},{"word":"игранка","type":"ж.","description":"Забава, приредба организирана за играње, за танцување. Попладневни игранки. Девојките одеа на игранки."},{"word":"играч","type":"м.","description":"Тој што игра, што учествува во некаква игра (детска, спортска, хазардна и сл.). Публиката го поздрави новиот играч. Играчите стојат свртени со грбот едни спроти други. Тој е вешт играч на покер. Таа екипа има добри играчи."},{"word":"играче","type":"ср.","description":"Играчиња, сувенири, мали спомени за големи моменти. Играчиња за дечиња."},{"word":"играчка","type":"ж.","description":"Предмет што им служи на децата за играње, за забава. Детска играчка. Играчка од шарени парталчиња. Торба полна играчки."},{"word":"играчки","type":"прид.","description":"Што се однесува на игра и на играч."},{"word":"играчница","type":"ж.","description":"Место, просторија за играње, за коцкање, но и за забавување на деца."},{"word":"игрив","type":"прид.","description":"Подвижен, пргав, жив; весел. Игрив коњ. Игриво јаре. Игрива насмевка. Игриви очи."},{"word":"игроорен","type":"прид.","description":"Што се однесува на игроорец. Игроорна вештина. Игроорни групи."},{"word":"игроорец","type":"м.","description":"Тој што добро игра оро. Игроорец во носија. Игроорците се држат за раце."},{"word":"игротека","type":"ж.","description":"Затворен простор кој е уреден за детска игра и забава."},{"word":"игумен","type":"м.","description":"Старешина на машки православен манастир."},{"word":"игуменија","type":"ж.","description":"Монахиња старешина на женски православен манастир."},{"word":"игуменски","type":"прид.","description":"Што се однесува, што припаѓа на игумен. Игуменска должност. Игуменски гроб."},{"word":"игуменува","type":"несв.","description":"Управува со православен манастир. Пејчиновиќ игуменувал во запуштениот лешочки манастир."},{"word":"иде","type":"несв.","description":"Доаѓа ваму; со одење или со превозно средство, а и самото превозно средство, се приближува однекаде наваму, обично кон лицето што зборува. Многу ретко идеш. Од далеку ли идеш? Идам право од дома. За првпат идеме овде,во селово. И да го викаш, не иде. Мајка ми иде со ужина. Во мракот иде кон него некаква човечка фигура. Кога иде возот од Белград?"},{"word":"идеал","type":"м.","description":"Претстава за совршена форма на нешто што се поставува како цел. Се бореше за идеалите на слободата. Недостижен идеал. Животен идеал. Естетски идеал."},{"word":"идеален","type":"прид.","description":"Што се однесува на идеал, возвишен. Идеална љубов."},{"word":"идеализам","type":"м.","description":"(филоз.) Учење според кое основа на сè што постои во светот е духот, идејата, а не материјата; материјализам."},{"word":"идеализатор","type":"м.","description":"Тој што идеализира, што преувеличува нешто или некого."},{"word":"идеализаторски","type":"прид.","description":"Што се однесува на идеализатор и идеализација. Идеализаторски став."},{"word":"идеализација","type":"ж.","description":"Преувеличување на некого или нешто, возвишено претставување; идеализирање. Херојска идеализација. Идеализација на селото. Поетска идеализација на ликот."},{"word":"идеализира","type":"св. и несв.","description":"Преувеличи, преувеличува, претстави, претставува некого или нешто возвишено, со идеални својства. Поетот ги идеализира ликовите."},{"word":"идеалист","type":"м.","description":"(филоз.) Приврзаник на идеализмот."},{"word":"идеалистички","type":"прид.","description":"Што се однесува на идеали"},{"word":"идеен","type":"прид.","description":"Што е поврзан со определена идеја; идеолошки. Идеен протагонист. Идејно воспитување. Идејни елементи на Народноослободителната борба."},{"word":"идеја","type":"ж.","description":"Одраз на стварноста во нашата свест како производ на мислењето; претстава, поим за нешто."},{"word":"идејност","type":"ж.","description":"Својство на тоа што содржи идеја, што е проникнато со идеја."},{"word":"иден","type":"прид.","description":"Што ќе биде, што доаѓа; што ќе се случи во иднината. Идниот месец. Ќе дојдам на идната средба. Тоа е идниот зет. За тоа ќе зборуваат идните поколенија."},{"word":"идентитет","type":"м.","description":"Особини или својства по кои едно лице или предмет се изделува и се разликува од другите; еднаквост, истост. Се трага по идентитетот на непознатиот ограбувач. Со посебни постапки се утврдува идентитетот на лековите. Белези на националниот идентитет."},{"word":"идентификација","type":"ж.","description":"Утврдување на идентитет, идентификување. Знак за идентификација е личното име. Се изврши идентификација на трупот."},{"word":"идентификува","type":"св. и несв.","description":"а) Утврди, утврдува идентитет, еднаквост. Беше повикан да го идентификува убиецот. б) Изедначи, изедначува некого или нешто со некого или нешто. Поимот држава тој го идентификува со поимот нација."},{"word":"идентичен","type":"прид.","description":"Ист, еднаков. Идентичен опис. Идентична судбина. Идентични односи."},{"word":"идење","type":"ср.","description":"Доаѓање; посета. При секое идење им носеше по нешто на децата. Зачестија неговите идења и девојката се радуваше. Расправијата не почна од едно идење."},{"word":"идеограм","type":"м.","description":"Цртеж или слика што претставува поим, писмен знак во сликовното писмо. Кинески идеограм."},{"word":"идеографија","type":"ж.","description":"Писмо што користи идеограми, сликовно писмо."},{"word":"идеолог","type":"м.","description":"Тој што создава, развива некаква идеологија. Идеолог на Народноослободителното движење."},{"word":"идеологизира","type":"св. и несв.","description":"Внесе, внесува прекумерно или непотребно идеологија во нешто, во некоја дејност."},{"word":"идеологија","type":"ж.","description":"Систем од филозофски, политички, правни, морални погледи, идеи што ги изразуваат интересите и односите на општествените класи и слоеви. Класна идеологија. Национална идеологија. Идеологија на социјализмот. Борба на две идеологии."},{"word":"идила","type":"ж.","description":"Поетска творба што го опишува мирниот, спокоен живот на луѓето, животот исполнет со задоволства што ги дава природата, недопрена од цивилизцијата, пасторалниот живот. Селска идила. Зимска идила."},{"word":"идиличен","type":"прид.","description":"Што има својства на идила; мирен, спокоен. Идилична поезија. Расказот изобилува со идилични моменти. Идиличен пејзаж. Идилична младост."},{"word":"идиом","type":"м.","description":"Затврден зборовен состав, израз што има специфично значење, својствено за определен јазик, и не може буквално да се преведе на друг јазик, фразеолошки израз."},{"word":"идиоматика","type":"ж.","description":"Севкупност од идиоми, фразеолошки изрази на определен јазик;"},{"word":"идиот","type":"м.","description":"(мед.) Тој што е малоумен, што страда од идиотизам."},{"word":"идиотизам","type":"м.","description":"(мед.) Најтежок степен на малоумност, вродена или стекната во раното детство; ментална заостанатост."},{"word":"идиотски","type":"прид.","description":"Што е својствен на идиот Идиотски израз на лицето."},{"word":"идиотштина","type":"ж.","description":"Идиотско однесување, идиотски постапки, крајна глупост. Идиотштината ја разнебити организацијата."},{"word":"иднина","type":"ж.","description":"Време што ќе настапи, што претстои; минато. Блиска иднина. Верба во иднината. Тој чувствуваше неодреден страв од иднината. Претскажувачи на иднината. Борбата водена во минатиот век е борба за иднината."},{"word":"идност","type":"ж.","description":"Време што настапува, што доаѓа по сегашноста."},{"word":"идол","type":"м.","description":"Предмет, фигура и сл. што е симбол на виша сила, и поради тоа е предмет на обожување. Не прави идол или слика на она што е горе на небото. Статуата се крши на парчиња, идолот се симнува од пиедесталот. Стојам како дрвен идол без здив."},{"word":"идолопоклоник","type":"м.","description":"Поклоник на идоли; многубожец."},{"word":"идолопоклонство","type":"и.","description":"Почитување, клањање пред идоли."},{"word":"из","type":"предл.","description":"Само во изразот Ден из ден – од ден на ден."},{"word":"из-","type":"претс.","description":"Претставка за образување на глаголи со значењата:"},{"word":"изабен","type":"прид.","description":"Што е тап, што не е остар. Изабен нож. Изабена секира."},{"word":"изарчи","type":"св.","description":"Потроши до крај, целосно (пари и сл.);"},{"word":"избави","type":"св.","description":"Спаси некого од нешто. Тој го избави од сигурна смрт. Го избави народот од ропство."},{"word":"избавител","type":"м.","description":"Тој што избавува, што спасува. Избавител на народот."},{"word":"избавиште","type":"ср.","description":"Спас, избавување."},{"word":"избавник","type":"м.","description":"Спасител;"},{"word":"избавувач","type":"м.","description":"Спасител, избавник, избавител."},{"word":"избакне","type":"св.","description":"Бакне повеќепати; бакне, бакнува, баци. Таа го избакна детето по образите и по рацете. Тој ја извади сликата од писмото и ја избакна."},{"word":"избања","type":"св.","description":"Заврши со бањање; искапе. Тие го избањаа мртовецот и го спремија за закоп."},{"word":"избара","type":"св.","description":"Со упорно барање најде, пронајде. Избарал една стара книга."},{"word":"избаца","type":"св.","description":"Извалка, избербати нешто."},{"word":"избаци","type":"св.","description":"Бакне повеќепати, едно по друго;"},{"word":"избега","type":"св.","description":"Се оддалечи со трчање; бега Избега од бојното поле. Прасето избегало од кочината."},{"word":"избегне","type":"св.","description":"Спречи несакан настан, ситуација. Претседателот го избегна атентатот. Го избегна ударот. Ја избегне средбата. Го избегна одговорот на прашањето. Го избегна непријатниот разговор. Избегна голема несреќа."},{"word":"избезобрази се","type":"св.","description":"Стане безобразен во позасилен степен. Денешниве млади се избезобразиле. Од некое време многу се избезобразил."},{"word":"избезумен","type":"прид.","description":"Што се избезумил. Избезумена старица плачеше и корнеше коси. Избезумен од страв."},{"word":"избезуми","type":"св.","description":"Направи да биде безумен, без ум, извади од ум. Ги избезуми родителите кога почна да се дрогира."},{"word":"избезумувачки","type":"прид.","description":"Што предизвикува избезумување, што доведува до избезумување. Избезумувачки поглед. Избезумувачки изглед."},{"word":"избелее","type":"св.","description":"Обели сосема, целосно, го губи интензитетот на бојата;"},{"word":"избележи","type":"св.","description":"Запише сè со ред."},{"word":"избели","type":"св.","description":"Направи нешто да стане бело; бели Новиот детергент убаво ги избели алиштата."},{"word":"избербатен","type":"прид.","description":"Што е нечист, валкан. Избербатени сокачиња. Избербатени раце."},{"word":"избербати","type":"св.","description":"Направи да биде валкан, нечист. Детето ги избербати алиштата играјќи со кал."},{"word":"избере","type":"св.","description":"Врши, прави избор; избира. Советот избра нов директор. Избравме подарок. Таа избра фустан за вечерната забава."},{"word":"избие","type":"св.","description":"а) Се појави, излезе на површина. Младите стебленца избија на површината. б) Се пробие напред, стигне на некое место. Најпосле избил во првите редови. Изутрината избивме на некоја рамнина."},{"word":"избира","type":"несв.","description":"Прави избор, Народот в недела ќе избира пратеници за новиот парламент. Таа со часови избираше чевли."},{"word":"избирач","type":"м.","description":"Тој што избира, што прави избор."},{"word":"избирачки","type":"прид.","description":"Што се однесува на избирач. Избирачки списоци."},{"word":"избирлив","type":"прид.","description":"Што многу избира, пребирлив."},{"word":"избирок","type":"м.","description":"Тоа што останало откако се одбрало подоброто, остаток по извршен избор."},{"word":"избистри се","type":"св.","description":"Стане бистар, се исчисти. Водата во изворот се избистри. Бебето се избистри во лицето. Погледот му се избистри."},{"word":"избичи","type":"св.","description":"Исече греди, трупци и сл. целосно, до крај; Аврам ги избичи тополите."},{"word":"избледи","type":"св.","description":"Стане блед, губи од интензитетот на бојата. Кошулата избледела."},{"word":"изблејува","type":"повр.","description":"За овца ‒ испушта карактеристичен звук, блее одвреме навреме. Во трлото изблејува по некоја овца."},{"word":"изблик","type":"м.","description":"блик. Тап пукот на грлото на шишето, потоа изблик на жолта пенлива течност."},{"word":"изблика","type":"св.","description":"Истече силно, во големо количество, блика. Од неговиот нос изблика крв."},{"word":"избликне","type":"св.","description":"Потече силно, наеднаш. Од чешмата наеднаш избликна студена вода."},{"word":"изблиска","type":"св.","description":"Излие силно, наеднаш. Девојчето изблиска вода по дворот."},{"word":"изблуе","type":"св.","description":"Поврати, исплука. Луѓето изблуја сè што изедоа на ручекот."},{"word":"избоде","type":"св.","description":"Напаѓачот го избоде со нож војникот. Волот ја избоде со роговите кравата на комшиите."},{"word":"избор","type":"м.","description":"Избирање и резултат од избирање. Тоа е мојот избор."},{"word":"изборен","type":"прид.","description":"Што се однесува на избор. Изборен штаб. Изборно собрание. Изборна единица. Изборни резултати."},{"word":"избори","type":"св.","description":"Извојува, постигне нешто со борба. Синовите наши ја изборија слободата. „Вардар“ избори солидно место во средината на првата лига."},{"word":"избоцка","type":"св.","description":"Боцка во голема мера; Тој го избоцка детето со брадата гушкајќи го."},{"word":"избразди","type":"св.","description":"Направи бразди, заврши со браздење; бразди Децата ја избраздија песокта. Тракторите за час ја избраздија земјата."},{"word":"избраник","type":"м.","description":"Тој што е избран од некого. Избраник на моето срце. Избраник на народот."},{"word":"избрбешка","type":"св.","description":"Извалка нешто, направи да биде многу нечисто; брбешка Децата ги избрбешкаа рацете во калта."},{"word":"избрбори","type":"св.","description":"Каже нешто брборејќи. Девојката избрбори штогоде, колку да кажува нешто."},{"word":"избрза","type":"св.","description":"Истрча, пред некого, испревари некого. Командантот избрза пред сите други."},{"word":"избрзан","type":"прид.","description":"Што е пред времето во кое се очекува нешто да се случи. Избрзана одлука."},{"word":"избричи","type":"св.","description":"Отстрани влакна (брада) од телото со брич; Еден постар војник им ги избричи главите на регрутите. Другарите го избричија младоженецот."},{"word":"избрише","type":"св.","description":"Со бришење отстрани нешто од некоја површина; брише Ја избриша правта од мебелот. Го избриша подот."},{"word":"избришлив","type":"прид.","description":"Што може да се избрише."},{"word":"избрка","type":"св.","description":"Изгони; брка Келнерот го избрка пијаницата од ресторанот. Пукотот на пушките ги избрка животните и птиците од шумичката."},{"word":"избрливи се","type":"св.","description":"Стане брлив. Тој се избрливи со последните настани."},{"word":"изброи","type":"св.","description":"Изговори броеви по ред; брои Детето изброја до сто без грешка."},{"word":"избрсти","type":"св.","description":"Брсти целосно, до крај; Козите ја избрстиле оградата."},{"word":"избрчка","type":"св.","description":"Прави брчки на дел од човечкото тело ‒ кожа. Годините му го избрчкаа лицето."},{"word":"избувлив","type":"прид.","description":"Што лесно избувнува. Избувлив карактер. Избувлив човек."},{"word":"избувне","type":"св.","description":"Се појави, започне со голема сила (за појави што нагло се развиваат: војна, востание, пожар итн.) Од вулканот избувна лава. Во плевната избувна пожар. Во целата земја избувна востание."},{"word":"избугари","type":"св.","description":"Расипе. Ја избугари работата."},{"word":"избудали","type":"св.","description":"Направи некој да побудали, да стане будала. Ги избудали сите по дома."},{"word":"избуричка","type":"св.","description":"Измеша, со буричкање испреврти целосно. Сејмените го избуричка сето сено и ги најдоа скриените деца."},{"word":"избута","type":"св.","description":"Истурка, со туркање отстрани, измести. Тој ја избута бабата од собата."},{"word":"избутка","type":"св.","description":"Истурка; бутка Лека, полека ги избутка кутиите до другата соба. Тој нè избутка сите нас од редот и застана најнапред."},{"word":"избуца","type":"св.","description":"За волови ‒ буцне повеќепати, нанесе повеќе убоди, повреди со буцање, до победа на едниот од нив. Бикот го избуца тореадорот."},{"word":"извади","type":"св.","description":"а) Направи нешто да излезе од некоја внатрешност, од некое место, надвор или нагоре, издвои од некоја средина; вади Тој извади слика од палтото. Тие не ги извадија пушките од сандакот надвор. б) Изнесе нешто пред некого; понуди нешто. Кристалниот сервис го извадивме на маса за роденденот на татко ми. Извадија матеница и сирење. в) Сосила извлече, искорне. Тој го извади забот што го болеше. Сестрата ми го извади трнот од прстот со игла. Чиракот со теслата ја извади шајката од штицата."},{"word":"извадок","type":"м.","description":"Тоа што е извадено од некоја целина. Учениците прочитаа извадок од романот."},{"word":"изваја","type":"св.","description":"Изработи, оформи уметничко дело, фигури од гипс, глина, дрво, мермер и сл.;"},{"word":"извала","type":"св.","description":"Заврши со валање;"},{"word":"извалка","type":"св.","description":"Направи нешто да биде нечисто. Ја извалка кошулата."},{"word":"изварди","type":"св.","description":"Доварди до крај, исчува целосно;"},{"word":"извари","type":"св.","description":"Изврие, испари. Супата изварила."},{"word":"изварка","type":"ж.","description":"Млечен производ што се добива со варење на сиратката; урда. Козја изварка. Качамак со изварка."},{"word":"извеан","type":"прид.","description":"Што душевно многу попуштил (обично од старост); сенилен, изветреан. Извеан старец. Тој е целосно извеан."},{"word":"изведба","type":"ж.","description":"Извршување, оформување на нешто, давање дефинитивна форма и содржина на нешто, реализација. Изведбата на проектот ја финансира владата. Нацртот е добар, да видиме каква ќе биде изведбата."},{"word":"изведбен","type":"прид.","description":"Што се однесува на изведба. Изведбен проект."},{"word":"изведе","type":"св.","description":"Водејќи, придружувајќи изнесе надвор од некоја просторија. Двајца војници го изведоа врзан затвореникот од затворот. Стопанот ги изведе маските од арот на гумното. Деверот ја изведе невестата во дворот пред свекорот и свекрвата."},{"word":"изведе","type":"св.","description":"Квачката изведе десет пилиња."},{"word":"изведенка","type":"ж.","description":"Збор настанат со изведување од друг збор."},{"word":"изведит","type":"прид.","description":"Строен, висок. Изведита става. Беше танка и висока, изведита и права како пушка."},{"word":"изведри","type":"св.","description":"Направи да биде ведро. Ветерот го изведри небото."},{"word":"изведувач","type":"м.","description":"Тој што изведува некоја работа, проект и сл. Изведувачот на градежните работи е една локална фирма."},{"word":"извее","type":"св.","description":"Чисти жито од плева на ветер; Попладнето ја извејавме сета пченица."},{"word":"извежба","type":"св.","description":"Стекне вештина во нешто со редовно повторување на определена работа, со вежбање. Ја извежба добро својата улога во претставата."},{"word":"извежбан","type":"прид.","description":"Што е добро обучен, што стекнал одредена вештина. Извежбана војска."},{"word":"извезе","type":"св.","description":"Со везење изработи нешто; заврши со везење. Девојката извезе невестинска кошула."},{"word":"извезе","type":"св.","description":"Изнесе, продаде во друга држава сопствен производ, капитал и сл. Нашата земја извезе вино во странство."},{"word":"извесен","type":"прид.","description":"Што го знаат сите, за што имаат сознание. Стана извесна инвазијата на непријателот. Сè поизвесно е неговото доаѓање во земјата."},{"word":"извести","type":"св.","description":"Јави вест некому, соопшти, поднесе извештај за некаков настан. Тој извести за постигнатата спогодба. Агенциите известија за последните настани на Блискиот Исток."},{"word":"известие","type":"ср.","description":"Известување, извештај. Доби известие од катастарот за состојбата со земјиштето."},{"word":"известувач","type":"м.","description":"Тој што известува. Известувачите од конференцијата јавуваа со загриженост за текот на настаните."},{"word":"изветвен","type":"прид.","description":"Што е стар, износен, ветов. Изветвени панталони."},{"word":"изветви","type":"св.","description":"За ткаенина, облека и сл. ‒ Стане старо, износено, ветво; ветвее. Завесите за едно лето изветвеа од силното сонце. Од секојдневната употреба црниот фустан изветви."},{"word":"изветреан","type":"прид.","description":"Што е изложено на ветреење. Изветреана постелнина. Изветреан парфем."},{"word":"изветрее","type":"св.","description":"За течност, мирис, алкохол и сл. ‒ испари, исчезне целосно или изгуби карактеристични својства. Парфемот изветреал. Лошата миризба изветреала."},{"word":"извештаен","type":"прид.","description":"Што се однесува на извештај, што е карактеристичен за извештај, за период кога се поднесува извештај. Извештаен период."},{"word":"извештај","type":"м.","description":"Соопштение за некаков настан, ситуација, случување, за извршена работа и сл. Извештаите од фронтот се многу конфузни. Пред колективот директорот поднесе извештај за работата во изминатата година."},{"word":"извештачен","type":"прид.","description":"Неприроден, наместен, усилен. Извештачена насмевка."},{"word":"извешти се","type":"св.","description":"Стане вешт во нешто, во некоја работа. Се извешти во правење фигури од дрво. Селаните се извештија во лажењето."},{"word":"извив","type":"м.","description":"Брановидно искривување, менување на правецот на пат или река; свиок, кривина. Извивот на реката беше многу остар."},{"word":"извива","type":"несв.","description":"За пат, река и сл. ‒ прави кривина, врти од правецот на протегање. Патот извива покрај свиокот на реката. Колоната извива како змија над селото."},{"word":"извида","type":"св.","description":"Излечи, излекува. Старата му ги извида раните на комитата."},{"word":"извиди","type":"св.","description":"Проследи како се одвива нешто. Извиди ја работата па кажи што да правиме."},{"word":"извиди","type":"св.","description":"Види многу луѓе, многу нешта, види сè, се види со сите. Ги извиде сите роднини во Австралија. Извиде сè што можеше да се види."},{"word":"извидник","type":"м.","description":"Припадник на младинска извидничка организација, љубители на природата; скаут. Извидниците се собраа околу логорскиот огин."},{"word":"извидница","type":"ж.","description":"Единица што оди да извидува, пред главнината. Извидницата му јави дека теренот е чист."},{"word":"извиднички","type":"прид.","description":"Што се однесува на извидник и на извидница. Извиднички логор. Извидничка група."},{"word":"извидувач","type":"м.","description":"Лице што врши извидување на терен, на непријателски позиции и сл., Тројца извидувачи се движеа скришно низ шумата крај патот."},{"word":"извик","type":"м.","description":"Глас, збор со кој се изразува некое чувство, обично ненадејно изненадување, силна возбуда за да се сврти нечие внимание и сл. Бурните извици како бранови се траскаа од околните згради. Грлени извици се слушаа од сите страни ‒ урааа!"},{"word":"извика","type":"св.","description":"Каже гласно, издаде вик; вика Стариот уште еднаш извика: „Со здравје, деца мои“. Тој извика силно „добарден“, ама никој не му одговори."},{"word":"извикне","type":"св.","description":"Викне гласно, еднаш. Стражарот извикна отсечно ‒ стој!"},{"word":"извиличи се","type":"св.","description":"Се искриви во лицето, во вилицата. Се извиличил, не личи на човек."},{"word":"извинение","type":"ср.","description":"Тоа што се наведува како причина за оправдување."},{"word":"извини","type":"св.","description":"Прости некому, не земе за зло нечија постапка. Другарите ќе ми извинат што задоцнив на средбата."},{"word":"извира","type":"несв.","description":"Излегува на површината на земјата, за течност, обично вода или воден тек. Под карпата извираше вода. Црни Дрим извира кај манастирот „Свети Наум“."},{"word":"извиси","type":"св.","description":"(жарг.) Остане без очекуваното, најчесто за средба или добивка. Тој извиси во таа зделка."},{"word":"извиска","type":"св.","description":"Виска еднаш, силно. Младиот коњ извиска и стреловито јурна по една тесна патека."},{"word":"извитка","type":"св.","description":"Витка нешто до крај, целосно; сп витка Ги извитка шипките за оградата."},{"word":"извичник","type":"м.","description":"Интерпункциски знак /!/."},{"word":"извиши","type":"св.","description":"Израсте во височина; виши Брезите извишија многу брзо."},{"word":"извлече","type":"св.","description":"а) Со влечење извади, изнесе од некаде. Спасувачите го извлекоа возачот од запалениот автомобил. Војниците го извлекоа чамецот на брегот. Девојката го извлече шамивчето од чантата. б) Влечејќи изнесе на повисоко место, доведе влечејќи оздола нагоре. Убиениот го извлекоа од бездната. Коњот го извлече товарот на височинката."},{"word":"извлечка","type":"св.","description":"Вади од некаде со влечење, носи со тешкотија;"},{"word":"извод","type":"м.","description":"Скратен преглед на содржината на некој текст или поголема целина. Извод од книгата на родените. Изводи од книгата ќе читаат познати актери."},{"word":"изводени","type":"св.","description":"Направи да биде мокро, со вода, водени. Децата ги изводенија чевлите на чешмата."},{"word":"изводлив","type":"прид.","description":"Што може да се изведе; 2,_3 Изводлив план."},{"word":"извоз","type":"м.","description":"Извезување на стока, капитал и сл. во друга држава поради трговија; Извоз на тутун. Производство наменето за извоз."},{"word":"извозен","type":"прид.","description":"Што се однесува на извоз. Извозен контингент."},{"word":"извози","type":"св.","description":"Вози до крај, целосно. Ги извозивме децата на малото вовче."},{"word":"извозник","type":"м.","description":"Правен субјект што се занимава со извезување на стоки во друга земја."},{"word":"извојува","type":"св.","description":"Постигне нешто со борба. Жената извојува право на глас. Нашиот народ сам ја извојува својата слобода и независност."},{"word":"извонреден","type":"прид.","description":"Што е по своите позитивни особини одличен. Извонредни резултати. Извонредни способности."},{"word":"извор","type":"м.","description":"Место од каде што извира вода, нафта и сл. На изворот ручавме и се напивме вода. Изворот на реката се наоѓа горе во планината. Тука има многу извори на минерална вода."},{"word":"изворен","type":"прид.","description":"Што е оригинален, од самото место, автохтон. Изворен материјал. Изворен фолклор."},{"word":"изворишен","type":"прид.","description":"Што се однесува на извор. Во изворишниот дел на реката има дабова шума."},{"word":"извориште","type":"ср.","description":"Место каде што извира вода; извор."},{"word":"изворник","type":"м.","description":"извор."},{"word":"изврви","type":"св.","description":"а) Врвејќи помине до последниот. Колоната изврве. б) Врвејќи помине определено растојание или дојде до крај. Ја изврвевме нагорнината без запирање."},{"word":"извргали (се)","type":"св.","description":"Многу нападно гледа во нешто, во некого. Извргали очи."},{"word":"изврзе","type":"св.","description":"Врзе сè што треба да се врзе. Ги изврза сите украсни ленти на новогодишната елка."},{"word":"изврие","type":"св.","description":"Стави да врие колку што е потребно. Ги изври алиштата."},{"word":"изврне","type":"св.","description":"Врне многу, обилно; Што изврна еден град. Попладнето изврна."},{"word":"изврти","type":"св.","description":"Сврти нагло, во сосема друг правец, на друга страна. Силниот ветер ги изврти ластунките на бостањето. Тој ги изврте и ги разгледа сите фотографии што беа на масата."},{"word":"извртка","type":"св.","description":"Денгуби некому време, го задржува во работата. Ме извртка, не си ја завршив работата."},{"word":"извршен","type":"прид.","description":"Што е овластен да извршува, да спроведува закони, прописи на кои е заснована државата, или некаква организација. Извршен совет. Извршна власт."},{"word":"изврши","type":"св.","description":"Направи, заврши ‒ во ред споеви, во кои дејствието го добива значењето на именката. Изврши наредба. Изврши класификација на материјалот. Конкурсната комисија го изврши изборот за директор. Убиствата ги извршил еден човек. Изврши контрола."},{"word":"извршител","type":"м.","description":"Лице што извршува одредена работа. На тоа работно место се потребни тројца извршители."},{"word":"изѓаволи се","type":"св.","description":"Стане итар како ѓавол."},{"word":"изгази","type":"св.","description":"Стапне, згази се со ред, целосно; гази Го изгази снегот околу куќата."},{"word":"изгаси","type":"св.","description":"За оган, светлина ‒ направи нешто да престане да гори или да свети. Огнот одамна изгаси. Ветрот одамна ја изгаси свеќата."},{"word":"изгине","type":"св.","description":"Изгуби живот сите до еден, многумина. Таму изгинаа сите."},{"word":"изглади","type":"св.","description":"Да ги изгладат односите меѓу двете земји."},{"word":"изгладнет","type":"прид.","description":"Што е многу гладен, прегладнет. Изгладнети деца."},{"word":"изгладни","type":"св.","description":"Направи некој да биде гладен. Децата изгладнеа играјќи цел ден во дворот."},{"word":"изгласа","type":"св.","description":"Изврши гласање; Парламентот го изгласа законот."},{"word":"изглед","type":"м.","description":"Тоа што се гледа однадвор, надворешен лик, одраз на нешто. Таа внимаваше на својот изглед. Надворешниот изглед на куќата ги задоволи купувачите."},{"word":"изгледа","type":"св.","description":"Одмери со поглед. Младиот човек го изгледа стрика си со негодување. Таа задоволно ја изгледа сплетената блуза."},{"word":"изгледа","type":"несв.","description":"Има некаков надворешен облик, изглед, личи. Тој изгледаше пристојно. Ти изгледаш како да не си јал три дена."},{"word":"изгледан","type":"прид.","description":"Што е добро одгледан. Изгледано дете."},{"word":"изглода","type":"св.","description":"Глода до крај, целосно; Кучето ги изглода фрлените коски."},{"word":"изглоти","type":"св.","description":"Направи да биде со глотки, загади со глотки; Го изглоти млекото."},{"word":"изгмечи","type":"св.","description":"Згмечи целосно, до крај; Го изгмечи грозјето."},{"word":"изгнаник","type":"м.","description":"Тој што е изгонет, казнет со прогонство од својата татковина или од местото на живеење."},{"word":"изгнанство","type":"ср.","description":"Казна со протерување од татковината или од местото на живеење; прогонство."},{"word":"изгние","type":"св.","description":"Со гниење се распадне до крај, целосно;"},{"word":"изгниен","type":"прид.","description":"Што изгнил, што е гнил. Изгниени штици. Изгниено сено."},{"word":"изговор","type":"м.","description":"Начин на изговарање на гласови, зборови и сл. Правилен изговор. Литературен изговор."},{"word":"изговори","type":"св.","description":"Оформи глас или низа од гласови со говорните органи. Учениците ги изговараа новите зборови еден по еден. Го изговори нејзиното име со многу љубов."},{"word":"изговорлив","type":"прид.","description":"Што може лесно да се изговори."},{"word":"изголта","type":"св.","description":"Голта сè што е за голтање, голта до крај; голта_1_2 Ги изголта сите апчиња. Ја изголта попарата без да трепне."},{"word":"изгон","type":"м.","description":"Подземна вода, река."},{"word":"изгони","type":"св.","description":"Избрка од некое место, од местото на живеење или на престој. Тој ги изгони сите од собата."},{"word":"изгор","type":"м.","description":"Многу жешко време, летна горештина. На овој изгор не се работи."},{"word":"изгора","type":"ж.","description":"Моја прва изгоро."},{"word":"изгорен","type":"прид.","description":"Што изгорел до крај, целосно. Изгорени куќи. Изгорена слама."},{"word":"изгореница","type":"ж.","description":"Изгорено место на кожата, белег на такво место. Имаше изгореници по рацете и нозете."},{"word":"изгори","type":"св.","description":"а) Заврши со горење; гори Во пожарот изгореа две куќи. б) Заврши со светење; гори 2. Свеќата изгоре."},{"word":"изгости","type":"св.","description":"Прими, пречека и исчести некого добро како гостин."},{"word":"изготви","type":"св.","description":"Подготви, изработи, заврши со подготвување. Изготвија нови планови. Министерството го изготви материјалот за наставниците."},{"word":"изграба","type":"св.","description":"Грабне сè, до крај, целосно; разбојниците изграбале сè."},{"word":"изградба","type":"ж.","description":"Градење, изградување. Зградата е во изградба. Изградбата на мостот е во тек."},{"word":"изграден","type":"прид.","description":"Направен, изѕидан, целосно. Изградената куќа не била вселена."},{"word":"изгради","type":"св.","description":"Подигне, изѕида градежен објект. Изгради куќа на крајот од селото. Селаните изградија мост на реката."},{"word":"изградувач","type":"м.","description":"Тој што гради, градител. Изградувач на нов свет."},{"word":"изгребе","type":"св.","description":"Оштети со гребење до крај, целосно, издраска; гребе Ја изгреба тепсијата триејќи ја со остар предмет. Мачката го изгреба по лицето и рацете."},{"word":"изгрев","type":"м.","description":"Изгревање на сонцето; Од изгрев до залез неговата џиновска фигура се гледаше по нивите."},{"word":"изгрева","type":"несв.","description":"Излегување, појавување на небесно тело, обично за сонцето и месечината. Месечината изгрева во пет часот попладне."},{"word":"изгрее","type":"св.","description":"За небесно тело, сонце, месечина ‒ излезе, се појави, огрее. Сонцето изгреа црвено и ја исуши росата."},{"word":"изгрејсонце","type":"ср.","description":"Време кога изгрева сонцето. На изгрејсонце станавме."},{"word":"изгризе","type":"св.","description":"Со гризење изеде или расипе, уништи; Глувците ги изгризале штиците под прагот. Дрвото го изгризале црви."},{"word":"изгрми","type":"св.","description":"Загрми силно, многу, неколку пати едно по друго."},{"word":"изгруби","type":"св.","description":"Стане многу груб, грд во лицето или снагата. Работата ѝ го изгруби лицето."},{"word":"изгрува","type":"св.","description":"Заврши со грување. Ја изгрувавме пченката."},{"word":"изгуби","type":"св.","description":"а) Остане без нешто материјално; загуби. Ги изгубив клучевите. Го изгубив чадорот. б) Остане без некое својство, без можност да се служи со нешто. Го изгубил слухот. Го изгуби здравјето. Цвеќево го изгубило мирисот. в) Остане без некого (без син, брат, родител итн.) поради смрт. Изгубивме добар другар. Таа го изгуби брачниот другар многу рано."},{"word":"изгуши","type":"св.","description":"Ги изгушија рибите уште на езеро."},{"word":"изгушка","type":"св.","description":"Гушне многупати некого или гушка повеќемина, сите. Ги изгушка гостите."},{"word":"издавач","type":"м.","description":"Тој што издава печатени дела и други публикации. Здружение на издавачи."},{"word":"издаваштво","type":"ср.","description":"Издавачка дејност."},{"word":"издави","type":"св.","description":"Со давење усмрти многу луѓе или животни. Убиецот издавил многу жени во својот стан."},{"word":"издаде","type":"св.","description":"Даде нешто до крај, целосно, колку што имало за давање; даде Ги издаде сите книги на другарите и другарките."},{"word":"издаден","type":"прид.","description":"Што е објавен, отпечатен. Сите издадени книги во оваа година ги финансиравме сами."},{"word":"издајник","type":"м.","description":"Тој што врши предавство;"},{"word":"издание","type":"ж.","description":"Печатено дело, текст (книга, списание, весник итн.) во определен тираж како производ на издавачка дејност. Прво издание. Вонредно издание. Јубилејно издание. Библиофилско издание. Книгата е издание на Институтот. Нашите изданија се продаваат во сите книжарници. Во денешното издане на „Нова Македонија“ е објавен конкурсот за вработување."},{"word":"изданок","type":"м.","description":"Фиданка, млада гранка што расте од пресечено место, или отпосле на коренот или стеблото. Коренови изданоци."},{"word":"издарува","type":"св.","description":"Дарува сè, до крај колку што имало за дарување; дарува повеќемина, сите."},{"word":"издателство","type":"ср.","description":"Издавачко претпријатие;"},{"word":"издаток","type":"м.","description":"Давачка, трошок. Месечни издатоци за храна."},{"word":"издвои","type":"св.","description":"Двои нешто настрана, одделно од другите, од целината; двои, издели 2., одвои. Полицаецот издвои двајца од патниците."},{"word":"издејствува","type":"св.","description":"Постигне, добие нешто со определено залагање, настојување. Тој издејствува мала пензиичка. Судијата издејствува помилување за обвинетиот."},{"word":"издели","type":"св.","description":"Подели сè, сето количество, даде секому определен дел. Тој им го издели лепчето на другарите што беа со него."},{"word":"изделка","type":"св.","description":"Делка до оформување на саканиот предмет со делкање. Ученикот изделка со ножот интересна фигура."},{"word":"издемне","type":"св.","description":"Дебне, демне некого до неговото фаќање. Го издемнаа крадецот во моментот кога сакал да влезе во куќата."},{"word":"изденгуби","type":"св.","description":"Помине во денгубење определено време. Изденгуби шетајќи без цел по пазарот."},{"word":"издив","type":"м.","description":"Олеснителен издив. До последниот издив."},{"word":"издива","type":"несв.","description":"Силно вдишува и издишува, забрзано дише. Старата честопати издива и офка."},{"word":"издивне","type":"св.","description":"Издиши еднаш, со еден здив. Болниот издива длабоко, со сета сила и продолжи да зборува."},{"word":"издига","type":"св. и несв.","description":"Крева, крене нагоре, виши, извиши. Орелот ја издига желката високо над карпите. Таа го издига јајцето до висина на нивните усти и го залулува конецот."},{"word":"издигнат","type":"прид.","description":"Што се издигнал во физичка смисла. Површинскиот слој на земјата останува издигнат."},{"word":"издигне","type":"св.","description":"Дигне високо одеднаш; дигне Големиот бран го издигна високо чунот."},{"word":"издиктира","type":"св.","description":"Професорот го издиктира прашањето."},{"word":"издиференцира","type":"св.","description":"На крај се издиференцира одговорот на прашањето."},{"word":"издише","type":"св.","description":"Испушти воздух во еден здив, одеднаш; дише и диши Тој длабоко издиша пред да почне да одговара на прашањата."},{"word":"издишен","type":"прид.","description":"Што се однесува на издишување, што служи за издишување. Издишен вентил."},{"word":"издишка","type":"ж.","description":"Здив, воздухот што се испушта одеднаш при издишување; издивка. Длабока издишка. Последна издишка."},{"word":"издишувачка","type":"ж.","description":"Издишување."},{"word":"издлабен","type":"прид.","description":"Што е добиен од длабење. Издлабена карпа. Издлабена бука."},{"word":"издлаби","type":"св.","description":"Заврши со длабење, длаби целосно до крај. На клупата тој ги издлаби со ножот имињата на своите другари. Водата издлабила во карпите чудесни форми."},{"word":"издоговори","type":"св.","description":"Договори конечно, целосно, договори со повеќемина, со сите. Ги издоговоривме сите детали околу состанокот."},{"word":"издолжен","type":"прид.","description":"Што е подолг од вообичаеното. Издолжен врат. Издолжено лице."},{"word":"издолжи","type":"св.","description":"Продолжи, направи да биде подолго од порано; Го издолжи вратот кон луѓето што влегуваа."},{"word":"издотера","type":"св.","description":"Дотера во голем број: а) луѓе; б) добиток; дотера 2. Уреди, многу добро изработи, направи. Ја издотерале куќата, за милина."},{"word":"издраска","type":"св.","description":"Повреди, оштети драскајќи. Трњето го издраска по лицето."},{"word":"издргне","type":"св.","description":"Истрие, изриба. Со сапун и со четка ги издргна штиците."},{"word":"издрдори","type":"св.","description":"Дрдори, кажува некому нешто што не треба да се каже. Тој издрдорел за состанокот пред полицајците."},{"word":"издржан","type":"прид.","description":"Што вреди, што е на цврсти основи. Издржана критика. Издржан реферат. Естетски издржан текст."},{"word":"издржи","type":"св.","description":"а) Истрпи, поднесе; истрае. Болниот ја издржа операцијата. Пливачот издржа две минути под вода. б) Се совлада. Тој не издржа да не викне (да не се насмее, да не стане од креветот итн.) 2. а) Докрепи, се држи да остане неоштетен. Покривот не ја издржа тежината на снегот. Насипот ја издржа стихијата на дотечената река. б) Се одржи, задоволи определени барања, критериуми. Неговиот прв роман не ја издржа критиката. Машините не ја издржаа пробата."},{"word":"издржлив","type":"прид.","description":"Што може многу да издржи. Оваа сорта е издржлива на ниски температури."},{"word":"издрмоли","type":"св.","description":"Силно, грубо затресе целосно. Го издрмоли детето што го фати во дворот како краде."},{"word":"издрнда","type":"св.","description":"дрнда_1 Ја издрнда целата волна."},{"word":"издроби","type":"св.","description":"Со дробење иситни нешто до крај, целосно; дроби Ја издроби зелката."},{"word":"издрпа","type":"св.","description":"Грубо истрга, истегне, влечејќи и кинејќи; Кучињата го издрпаа скитникот."},{"word":"издрпанко","type":"м.","description":"Тој што е издрпан, развлечен, искинат. Издрпанко и бескуќник."},{"word":"издрсне","type":"св.","description":"Извади црева и друго надвор од телото. Го издрснаа човекот."},{"word":"издршка","type":"ж.","description":"Осигурување на средства за живот. Тој си ја обезбеди издршката преку стипендија. Семејната издршка ја презеде тој."},{"word":"издува","type":"св.","description":"Со дување исчисти, прочисти нешто: нос, славина, чеп; чибук, луле и сл. Го издува носот."},{"word":"издудне","type":"св.","description":"За конец и сл. ‒ излезе, извлече од местото, од ушите на иглата; издене. На чиракот двапати му се издудна конецот додека ги шиеше копчињата."},{"word":"издума","type":"св.","description":"Изговори, проговори, искаже нешто. Две думи што издума."},{"word":"издупи","type":"св.","description":"Направи дупка во нешто. Молци ја издупиле јамболијата. Ќе издупиме пушкарници во ѕидот."},{"word":"издупчи","type":"св.","description":"Бомбите ја издупчија фасадата на куќата како решето."},{"word":"издуши","type":"св.","description":"Истисне воздух од нешто што било полно со воздух: бели дробови, балон и сл. Го издуши балонот. Го издуши човекот со силниот удар во гради."},{"word":"изеде","type":"св.","description":"Со јадење потроши до крај, целосно; јаде. Сите тројца изедоа по една риба. Мачката ги изеде јајцата од седелото. Лисицата им ги изела кокошките."},{"word":"изедина","type":"ж.","description":"Прва четвртина од месечината. На црното небо немаше веќе месечина туку изедина од месечина."},{"word":"изедначен","type":"прид.","description":"Што е ист со нешто друго, со некој друг. Изедначени плати. Жените одеа со изедначени чекори."},{"word":"изедначи","type":"св.","description":"Постави повеќе работи, луѓе во ист ред на вредности, направи да биде еднакво тоа што било нееднакво. Тој ги изедначи примањата на работниците од иста смена. Домашната екипа изедначи пред крајот на првото полувреме."},{"word":"изедник","type":"м.","description":"Тој што многу јаде, ненаситен, лаком."},{"word":"изеслив","type":"прид.","description":"Што сака и може многу да јаде; ненаситен."},{"word":"изжала","type":"св.","description":"Многу жали за починат. Ги изжалаа паднатите борци."},{"word":"изжедни","type":"св.","description":"Стане многу жеден. Изжедневме жниејќи по жешкото сонце."},{"word":"изжени","type":"св.","description":"Ги ожени сите што биле за женење. Изжени, измажи сега може да биде мирен."},{"word":"изживеан","type":"прид.","description":"Што многу поминал во животот (обично негирано). Неизживеан човек."},{"word":"изживее","type":"св.","description":"Живее, проживее, помине живот, или дел од него. Го изживеавме својот век сè со труд, со мака."},{"word":"изживува се","type":"несв.","description":"Надминува некои недоживеани нешта преку неповолни/непријатни активности над некого. Тој се изживуваше над своите слуги терајќи ги да прават невозможни работи. Тие се изживуваа на сметка на келнерката и ја навредуваа. Насилниците се изживувале над селаните."},{"word":"изжнее","type":"св.","description":"Жнее целосно, заврши со жнеење; ожнее. Денес ја изжнавме големата нива."},{"word":"изжние","type":"св.","description":"Заврши жниење."},{"word":"изжули","type":"св.","description":"Силна шлаканица го изжули образот."},{"word":"иззаборави","type":"св.","description":"Заборави повеќе работи, заборави сè."},{"word":"иззабради","type":"св.","description":"Забради многу, премногу. Таа го иззабради детето и го пушти на улица."},{"word":"иззавитка","type":"св.","description":"Завитка добро, без можност да се одвие, завитка целосно, завитка сè со ред. Ги иззавитка кристалните чаши и ги нареди во кутијата. Ги иззавитка подароците и ги нареди под елката. Ги иззавитка децата добро, да не настинат."},{"word":"иззаврзе","type":"св.","description":"Заврзе сè, до крај, без остаток. Ги иззаврзаа доматите на колци уште изутрина."},{"word":"иззагине","type":"св.","description":"Изгине многумина, сите. Ќе иззагинеме сите на оваа чистина."},{"word":"иззагради","type":"св.","description":"Загради сè, до крај, целосно. Иззагради како да ќе го грабне некој."},{"word":"иззакачи","type":"св.","description":"Закачи сè, со ред. Ги иззакачија сите лампиони на елката."},{"word":"иззаклучи","type":"св.","description":"Заклучи сè, со ред. Ги иззаклучи сите врати пред да оди на работа."},{"word":"иззакопа","type":"св.","description":"Закопа сè, до последно. Ја иззакопаа сета покуќнина што можеше да се закопа пред да заминат од дома."},{"word":"иззакрпи","type":"св.","description":"Закрпи сè, до крај. Иззакрпи сè што беше скинато."},{"word":"иззалепи","type":"св.","description":"Залепи сè, залепи цела површина. Ги иззалепи сите сликички во албумот."},{"word":"иззамрзне","type":"св.","description":"Замрзне сè, многу, во голем број."},{"word":"иззапали","type":"св.","description":"Запали сè, запали многу работи. Војниците ги иззапалија сите куќи во селото."},{"word":"иззатвори","type":"св.","description":"Затвори сè, со ред, затвори многумина, сите до еден. Ги иззатворија сите слаткарници во градот."},{"word":"иззатне","type":"св.","description":"Затне сè, со ред. Ги иззатна со крпи сите дупки на колибата да не дува северот."},{"word":"изземе","type":"св.","description":"Исклучи нешто од некое множество, од нешто. Оваа точка да се изземе од дневниот ред."},{"word":"иззоба","type":"св.","description":"Со зобање изеде до крај, целосно. Го иззоба грозјето."},{"word":"изѕвони","type":"св.","description":"Заврши со ѕвонење. Саатот изѕвони ама тој не се разбуди."},{"word":"изѕемнат","type":"прид.","description":"Што изѕемнал, што измрзнал многу. Изѕемнати раце. Изѕмнати борци."},{"word":"изѕемне","type":"св.","description":"Многу измрзне, премрзне целосно зафатен од студ. Децата изѕемнаа враќајќи се од училиште."},{"word":"изѕида","type":"св.","description":"Со ѕидање подигне градежен објект, целосно, до крај; изгради. Мајсторите на плацот изѕидаа куќа на два ката."},{"word":"изѕира се","type":"несв.","description":"Се проѕира, пропушта светлина. Водата се изѕира. Коските му се изѕираа."},{"word":"изигнатина","type":"ж.","description":"Возвишение, издигнато место повисоко од околината."},{"word":"изигра","type":"св.","description":"Одигра вид игра, улога и сл. Јас изиграв неколку партии шах со внукот. Невестата изигра едно оро. Нашите актери ги изиграа успешно своите улоги во филмот."},{"word":"изим","type":"м.","description":"Дозвола, одобрување да се направи нешто. Бара изим од татка си да се ожени."},{"word":"изискашла се","type":"св.","description":"Се искашла доволно. Се изискашла пред да влезе."},{"word":"изискува","type":"несв.","description":"Бара, има потреба од нешто. Тоа изискува поголеми подготовки."},{"word":"изитри се","type":"св.","description":"Стане итар. Тој многу се изитри работејќи во дуќанот на вујко му."},{"word":"изјава","type":"ж.","description":"Писмено или усно излагање, признание и сл. Даде изјава во полиција како сведок на одбраната. Потпиша изјава на покајување."},{"word":"изјави","type":"св.","description":"Соопшти пред некого, за јавност, даде изјава. Тужениот изјави решително дека не е виновен. Тој ѝ изјави љубов на својата сакана."},{"word":"изјагни се","type":"св.","description":"За овци ‒ заврши со јагнење. Овците се изјагнија."},{"word":"изјази се","type":"св.","description":"Се искачи високо по дрво, по скала и сл., се искачи јазејќи се. Детето се изјази по црешата да набере цреши."},{"word":"изјалови","type":"св.","description":"Направи да биде јалов, без плод; обично за животно. Стопанот ја изјалови кобилата со многу товарање штици."},{"word":"изјари","type":"св.","description":"За петел ‒ оплоди кокошка. Петелот ги изјари кокошките."},{"word":"изјари се","type":"св.","description":"За кози ‒ заврши со јарење. Козите рано се изјарија."},{"word":"изјарми","type":"св.","description":"Извади од јарем. Ги изјарми воловите и ги однесе на поило."},{"word":"изјасни се","type":"св.","description":"За небо, време ‒ стане јасен, чист. Небото се изјасни."},{"word":"излага","type":"несв.","description":"изложи_1 На саемот излагаат домашни и странски излагачи."},{"word":"излагач","type":"м.","description":"Лице или правен субјект што излага на саем или на слична манифестација. На саемот се јавија излагачи од многу земји."},{"word":"излади","type":"св.","description":"Лади целосно, до крај. Дедо ми ја излади лубеницата и ја донесе на масата. Јас ќе си ги изладам нозеве во реката."},{"word":"излае","type":"св.","description":"За куче ‒ се огласи со лаење, залае."},{"word":"излаже","type":"св.","description":"Каже невистина, лага. Тој излага дека ќе дојде. Детето ја излажа учителката дека ја напишало домашната задача."},{"word":"излази","type":"св.","description":"Со лазење излезе од негде или стигне негде. Од кожурците излазија гасениците на свилената буба. Од под каменот излази една змија."},{"word":"излапа","type":"св.","description":"Изеде лакомо, изеде сè, до крај. Децата лакомо ја излапаа вечерата. Кучето го излапа месото од чинијата."},{"word":"излачи","type":"св.","description":"Лачи, испушта, произведува некаква материја, секрет, сок и сл. а) За жлезди и сл. Жолчката излачува дневно околу еден литар сок. б) За животно. Кобрата излачува многу силен отров. в) За растение. Ова растение излачува леплив, густ сок."},{"word":"излачи","type":"св.","description":"Изделува, одвојува. Овчарот ги излачи молзниците од другите овци."},{"word":"излее","type":"св.","description":"Истури течност од сад и сл., направи да претекува. Тој излеа едно шише бензин на суровите дрва и ги запали. Жената ја излеа валканата вода од кофата."},{"word":"излежи","type":"св.","description":"Помине долго време лежејќи болен, до оздравување; лежи 2. Ја излежи болеста без да офне. Не ги излежа сите години затвор на кои беше осуден, го пуштија."},{"word":"излез","type":"м.","description":"Место каде што може да се излезе, предвидено за излегување; влез. Патниците излегоа на задниот излез. Затворениците избегале низ таен излез. На излезот од селото имаше една трошна куќарка."},{"word":"излезе","type":"св.","description":"Се појави надвор однекаде, напушти некое место, некоја средина. Од сниската куќичка излезе средовечна жена. Густ чад излезе од подрумот. Излезе на порта."},{"word":"излезен","type":"прид.","description":"Што се однесува на излез. Излезна точка. Излезно решение."},{"word":"излекува","type":"св.","description":"Поврати заболен човек или животно со лечење во здрава состојба, отстрани болест. Старата го излекува момчето од кашлицата со чај од тегавец. Ветеринарите ги излекуваа кравите од шап."},{"word":"излекуван","type":"прид.","description":"Што се излекувал од некоја болест. Излекуваните од оваа заразна болест стекнуваат траен имунитет."},{"word":"излепи","type":"св.","description":"Залепи нешто целосно, залепи сè до последното. Момчето ги излепи тапетите во дневната. Децата излепија сликички на вратата од фрижидерот."},{"word":"излесни","type":"св.","description":"Направи да се чувствува лесен; олесни."},{"word":"излет","type":"м.","description":"Кратко патување во природа поради одмор или забава; екскурзија. Првомајски излет. Неделен излет."},{"word":"излета","type":"св.","description":"За птица, инсект што лета ‒ летне надвор од нешто. Врапчињата излетаа од гнездото. Мува излета од тенџерето во коешто беше месото."},{"word":"излетне","type":"св.","description":"Летне наеднаш, со едно движење. Ќе излетне од радост."},{"word":"излетник","type":"м.","description":"Тој што оди на излет, тој што е на излет."},{"word":"излечив","type":"прид.","description":"Што може да се излечи (многу често негирано). Неизлечива болест."},{"word":"излив","type":"м.","description":"а) Ненадејно изливање на течност од местото каде што била претходно. Ненадејниот излив на реките од речните корита доведе до поплави на полињата под житни култури. б) Нагло изливање на секрет или друга течност на жив организам, крв, жолчка и сл. Излив на крв во мозокот."},{"word":"излигави","type":"св.","description":"Направи да биде лигав, валкан од лиги. Детето го излигавило чоколадото и го оставило."},{"word":"излиже","type":"св.","description":"а) Со лижење изеде целосно, до крај. Децата го излижаа сладоледот. б) Со јазикот помине по некоја површина. Загарот му ги излижа рацете на својот господар."},{"word":"излитен","type":"прид.","description":"Што станал лит, ветов. Излитени панталони."},{"word":"излити","type":"св.","description":"За ткаенина и сл., се излиже од употреба, стане лито, со ретко ткаење. Детето ги излити панталоните на колената."},{"word":"излишен","type":"прид.","description":"Непотребен, ненужен. Излишни коментари."},{"word":"излови","type":"св.","description":"Улови големо количество (риби), многу (дивеч), улови сè. Рибарите ги изловија сите риби во езерото."},{"word":"излог","type":"м.","description":"Место, површина зад прозорец на предниот дел од продавница што служи за излагање разни производи; витрина. Богато осветлени излози. Децата стоеја пред слаткарскиот излог."},{"word":"изложба","type":"ж.","description":"Манифестација на која се изложуваат уметнички дела и сл. пред публика. Изложба на уметнички фотографии. Изложба на народни носии."},{"word":"изложбен","type":"прид.","description":"Што се однесува на изложба. Изложбен простор. Изложбен салон."},{"word":"изложи","type":"св.","description":"Постави, изнесе на показ, на гледање. Прилепската фабрика изложи на саемот нови видови цигари. Некои сликари ги изложија своите слики на градскиот плоштад."},{"word":"изложувач","type":"м.","description":"Тој што изложува на саем, изложба и сл. На саемот се претставија повеќе изложувачи."},{"word":"излока","type":"св.","description":"Со локање испие, целосно; лока. а) За животно ‒ обично: куче, мачка и сл. Кучето ја излока чорбата од чинијата. б) (прен., пејор.) За човек ‒ лакомо, дрчно, во поголемо количество испие. Тоа весело друштво од пијаници му го излока на домаќинот сето вино."},{"word":"излоши се","type":"св.","description":"За човек (ретко за животно) ‒ стане лош. Кога остаре, татко ми многу се излоши."},{"word":"излуди","type":"св.","description":"Направи да биде луд, да стане луд. Го излудеа човекот со своите постапки."},{"word":"излупи","type":"св.","description":"Со лупење, симне, отстрани лушпа, кора на нешто. Бабата го излупи јаболкото. Мајмунчето со забите ја излупи бананата."},{"word":"излути (се)","type":"св.","description":"Осети лут вкус. Пиперките го излутија. Се излутивме сите од една пиперка."},{"word":"измава","type":"св.","description":"Истепа, претепа некого. Селаните го измаваа крадецот што го фатија."},{"word":"измавне","type":"св.","description":"Измавна со раката да го удри, ама не го удри."},{"word":"измажи","type":"св.","description":"Ги омажи сите што биле за мажење. Тој ги измажи ќерките."},{"word":"измазни","type":"св.","description":"Направи да стане мазно. Таа ги измазни чаршафите со рака. Девојката си го измазни фустанот и седна. Старецот си ги измазни мустаќите и брадата пред да прозбори."},{"word":"измајсториса","type":"св.","description":"Направи да биде добро изработено, како од мајстор. Да видиме што измајсториса денес?"},{"word":"измака","type":"св.","description":"Изеде со макање до крај, целосно; Девојчето лакомо ги измака остатоците од храна од тавата. Стариот го измака чинивчето со пинџур и стана."},{"word":"измалтериса","type":"св.","description":"Малтериса до крај, целосно. Мајсторите ја измалтерисаа куќата."},{"word":"измалтретира","type":"св.","description":"Комшијата го измалтретирале во банката."},{"word":"измама","type":"ж.","description":"Лага, невистина. Се збогати со измама и безброј злосторства. Тој со измама ги истера старите господари."},{"word":"измамен","type":"прид.","description":"Што го измамиле, излажале. Измамените протестираа пред општината."},{"word":"измами","type":"св.","description":"Се послужи со лага, измама; излаже, мами. Тие двајца го измамиле туристот продавајќи му ја двапати истата приколка."},{"word":"измамник","type":"м.","description":"Тој што мами постојано со цел да има материјална корист. Вешт измамник. Измамниците му ги зеле парите на стариот со измама."},{"word":"измати","type":"св.","description":"Ја измати матеницата. Ги измати јајцата и ги испржи."},{"word":"изматка","type":"св.","description":"Измами, излаже. Ја изматкаа старата да им го препише станот."},{"word":"измачен","type":"прид.","description":"Што го мачеле, што поминал низ маки и тешкотии. Измачено лице. Измачен човек."},{"word":"измачи","type":"св.","description":"Зададе маки, тешкотии, натера на тешки напори; Тие ги измачуваа заробениците со глад и тежок труд. Качувањето на шифоњерот горе во поголемата соба ги измачи носачите."},{"word":"измачка","type":"св.","description":"Направи нешто да биде намачкано; мачка. Мајсторот измачка гипс по ѕидовите."},{"word":"измачувачка","type":"ж.","description":"Мака, напор, труд; измачување. Немањето вода е измачувачка за жителите на селото."},{"word":"измеќар","type":"м.","description":"Лице што заработува служејќи други луѓе; слуга. На Ѓурѓовден глави двајца измеќари."},{"word":"измеќари","type":"несв.","description":"Служи како измеќар; слугува. Измеќарувал за еден кат горни руби од козинав шајак."},{"word":"измеле","type":"св.","description":"Сомеле сето количество; сомеле. Утре ќе го измелеме преостанатиот сусам."},{"word":"измелези се","type":"св.","description":"Стане мелез, измени првобитни својства, обично на полошо. Семето се измелезило и не е за сеидба."},{"word":"измена","type":"ж.","description":"Поминување на една состојба во друга или на еден облик во друг, преобразба, промена. Нема никаква измена во нивниот начин на живот. Измена на Законот за пензиско осигурување. Некои решенија се донесени без никаква измена. Измените на текстот ги одобри редакцијата на списанието."},{"word":"измени","type":"св.","description":"Направи да биде поинаков. Тие го изменија распоредот на мебелот во дневната соба. Професорот го измени ланскиот распоред на часови. Втората светска војна ја измени политичката карта на светот."},{"word":"изменлив","type":"прид.","description":"Што може да се менува, што е подложен на промена."},{"word":"измери","type":"св.","description":"Изврши мерење на нешто, установи со определена мера, определена димензија на нешто. Воденичарот го измери житото на кантар. Муштеријата со чекори ја измери и должината и ширината на нивата. Трговецот измери пет кила грав."},{"word":"измерлив","type":"прид.","description":"Што може да се измери. Измерливи вредности."},{"word":"измеси","type":"св.","description":"Со месење обработи тесто, тестен производ. Фурнаџијата убаво го измеси лебот и го стави да се пече."},{"word":"изместен","type":"прид.","description":"Што не е на своето место. Изместена линија. Изместен зглоб. Изместена фиока."},{"word":"измести","type":"св.","description":"Премести, помести од неговото постојано место. Малку го изместивме креветот да не биде до ѕидот. Мајсторите ги изместиле ќерамидите поправајќи го оџакот."},{"word":"измет","type":"м.","description":"Несварени состојки од храна што се исфрлаат преку дебелото црево како непотребни, штетни; гомно, лепешка и др."},{"word":"измет","type":"м.","description":"Само во изразот: Чини, прави измет некому ‒ се грижи за некого."},{"word":"измете","type":"св.","description":"Исчисти со метла некаква површина (плоштина) остранувајќи го ѓубрето или какви и да било странични предмети од неа. Девојчињата го изметоа дворот. Станарите од зградата го изметоа снегот од тротоарите."},{"word":"изметиште","type":"ср.","description":"Место каде што се исфрла смет, буниште."},{"word":"изметка","type":"св.","description":"Замрси конци, заплетка преѓа. Жените сновејќи го изметкаа преденото."},{"word":"изметне се","type":"св.","description":"Личи, потсетува на некого, на родител, на близок роднина; се истера. Целиот се изметна на татка си."},{"word":"изметок","type":"м.","description":"измет2. Предвреме родено дете или младо од животно."},{"word":"измеша","type":"св.","description":"Со мешање добие смеса; меша Измешај ги јајцата и шеќерот."},{"word":"измешан","type":"прид.","description":"Што настанал со мешање, како резултат на мешање. Измешани состојки. Измешани работи."},{"word":"измие","type":"св.","description":"Со вода отстрани нечистотија од нешто (раце, лице, садови). Си ги изми рацете. Сестрата го изми болниот со млака вода. Девојчето ги изми садовите. Дождот ги изми улиците."},{"word":"измилува","type":"св.","description":"Изгали некого во голема мера;"},{"word":"измине","type":"св.","description":"Помине одредено растојание, пат, дел од пат. Бригадата измина голем дел од патот."},{"word":"Измир","type":"м.","description":"Град во Турција."},{"word":"измисли","type":"св.","description":"Открие, создаде нешто ново; пронајде. Џејмс Ват ја измисли парната локомотива. Група научници измислија нова вакцина против оваа болест."},{"word":"измислица","type":"ж.","description":"Тоа што е измислено, што не е вистинито, бајка, приказна. Навечер, крај огнот, тој им раскажуваше разни измислици. Тоа е чиста измислица."},{"word":"измислувач","type":"м.","description":"Тој што измислува невистинити работи, што создава работи што не постојат. Измислувачот на оваа фантастична приказна не го откриваше својот идентитет пред слушателите."},{"word":"измитари се","type":"св.","description":"Се митари целосно, до крај. Мачката сосема се измитари."},{"word":"измокри","type":"св.","description":"Намокри, направи нешто да биде мокро целосно, до крај. Децата ги измокрија ногавиците шлапкајќи по вирчињата."},{"word":"измолзе","type":"св.","description":"Со молзење извлече млеко од животно; молзе. Овчарите ги измолзија овците."},{"word":"измоли","type":"св.","description":"Добие, изнуди нешто со молење. Тие измолија средства од општината за нивниот проект. Таа измоли пари од брата си за синот."},{"word":"измолкне","type":"св.","description":"Извади, извлече нешто од негде. Момчето го измолкна мечот од пазувите и го фрли пред противникот. Со два прста го измолкна пликот од џебот."},{"word":"изморен","type":"прид.","description":"Што многу се изморил. Изморен човек. Изморени работници."},{"word":"измори","type":"св.","description":"Направи некој да стане, да биде премален, умори; исцрпи нечија сила до состојба на замор. Стопанот ги измори аргатите со прекумерните барања. Господарот го измори коњот. Долгите дискусии ги изморија присутните."},{"word":"измота","type":"св.","description":"Мота, намота сè до крај, целосно; мота, намота. Ткајачката го измота сето предено."},{"word":"измоча","type":"св.","description":"Изврши мочање врз/на нешто. Тој го измоча крвавиот прст, да не загнои."},{"word":"измрда","type":"св.","description":"Мрдне, помести од своето вообичаено место. Малку ја измрда масата накај прозорецот."},{"word":"измрзнат","type":"прид.","description":"Што измрзнал, резултат од подолга изложеност на студ и мраз. Измрзнати нозе. Измрзнати овошни дрвја Измрзнати цвеќиња."},{"word":"измрзне","type":"св.","description":"Изѕемне, премрзне. Жените измрзнаа на студот чекајќи за леб."},{"word":"измрзнувачка","type":"ж.","description":"Измрзнување, многу студено време. Надвор е измрзнувачка."},{"word":"измрка се","type":"св.","description":"За овци и кози ‒ заврши со мркање. Овците се измркаа рано."},{"word":"измрмори","type":"св.","description":"Со мрморење каже нешто, често неразбирливо. Старата влезе во одајата, измрмори нешто неразбирливо и излезе надвор."},{"word":"измрси","type":"св.","description":"Направи нешто да биде мрсно; мрсиЈа измрси тепсијата пред да ја стави тортата да се пече."},{"word":"измрсулави","type":"св.","description":"Извалка со мрсули некого или нешто. Детето ги измрсулавило ракавите."},{"word":"измудри","type":"св.","description":"Измисли мудрост, смисли решение за нешто. Да видиме што ќе измудриш сега."},{"word":"измука","type":"св.","description":"За говеда ‒ испушта глас, мука. Кравата измука од пондилата."},{"word":"измушне се","type":"св.","description":"Карадешкум се провлече, се извлече од негде, помине негде. Се измушна пополека од собата."},{"word":"изнаака","type":"св.","description":"Наака, натрупа во голема мера; изнатрупа. Изнаака дрва на огинот. Изнаака снег до колена."},{"word":"изнабања се","type":"св.","description":"Се избања многу, доволно; Децата се изнабањаа цел ден во реката."},{"word":"изнабара","type":"св.","description":"Изнајде сè што требало да се најде; Тој од некаде ги изнабара книгите што му требаа за испит."},{"word":"изнабележи","type":"св.","description":"Набележи многу нешта, сè со ред. Ги изнабележи сите работи што требаше да се купат."},{"word":"изнабели се","type":"св.","description":"Се набели во голема мера, многу. Се изнабели, се изнацрви и задоволно се погледа во огледалото."},{"word":"изнабере","type":"св.","description":"Набере во доволна количина (овошје, цвеќе и сл.) Изнабравме круши еден куп."},{"word":"изнабоде","type":"св.","description":"Набоде повеќепати, на повеќе места. Изнабоде неколку мевца на виљушката и му ја подаде на детето."},{"word":"изнаболедува се","type":"св.","description":"Се наболедува многу."},{"word":"изнабоцка се","type":"св.","description":"Набоцка повеќепати, на повеќе места. Се изнабоцка берејќи капини."},{"word":"изнабрка","type":"св.","description":"Избрка, набрка сите до еден. Ги изнабрка сите деца од дворот."},{"word":"изнаброи се","type":"св.","description":"Изброи многу, во голем број."},{"word":"изнабута","type":"св.","description":"Напика, набута во нешто. Ги изнабута книгите во ранецот. Затворениците ги изнабутаа во сточни вагони."},{"word":"изнавади","type":"св.","description":"Извади многу, во голема количина. Изнавадивме моркови за цела недела."},{"word":"изнавади","type":"св.","description":"Полее доволно или сè со ред; Добро ја изнавади бавчата."},{"word":"изнавари","type":"св.","description":"Навари многу, во голема количина. Изнавари ракија и за себе и за на пазар. Изнаварија манџи за свадбарите."},{"word":"изнавезе","type":"св.","description":"Навезе многу, во доволна количина. Изнавезе чаршафи и пернички за ќерките за чеиз."},{"word":"изнавика","type":"св.","description":"Викне, покани во голем број; Изнавика гости за свадбата на синот."},{"word":"изнавитка","type":"св.","description":"Навитка, намота многу, во голема мера, целосно. Ја изнавитка косата на виклери. Изнавитка еден голем појас околу половината."},{"word":"изнавози","type":"св.","description":"Навози, надонесе со возење многу, доволно, во голема количина. Денеска изнавозија снопови од нивата до гумното, утре ќе жнеат."},{"word":"изнавреди","type":"св.","description":"Навреди многу, во голема мера некого или многумина. Пијаниот ги изнавреди присутните."},{"word":"изнаврне","type":"св.","description":"Наврне многу, обилно, во голема количина. Изнаврна доста оваа недела."},{"word":"изнагази","type":"св.","description":"Нагази многу, натиска, настапка. Го изнагази добро грозјето."},{"word":"изнагали","type":"св.","description":"Гали, милува многу, во голема мера. Ги изнагали внучињата."},{"word":"изнагизди","type":"св.","description":"Нагизди некого многу, целосно. Девојките ја изнагиздија невестата."},{"word":"изнагледа се","type":"св.","description":"Се нагледа во голема мера; Не може да ѝ се изнагледа. Се изнагледа сè и сешто по светот."},{"word":"изнагнете","type":"св.","description":"Настава, наполни, нагнете нешто некаде. Ја изнагнете волната во една вреќа."},{"word":"изнаголта се","type":"св.","description":"Се наголта, испие нешто во голема количина. Се изнаголта апчиња да ја смири нервозата. Се изнаголта изворска вода."},{"word":"изнагости","type":"св.","description":"Нагости, пречека убаво, обилно некого или многумина. Го изнагостија добро кај вујко му."},{"word":"изнаготви","type":"св.","description":"Зготви многу, наготви повеќе јадења одеднаш, истовремено. Изнаготви за цела недела."},{"word":"изнаграба","type":"св.","description":"Награба многу, во голема количина. Изнаграба набрзина сè што можеше да грабне."},{"word":"изнагрди","type":"св.","description":"Нагрди во голема мера, многу. Измачувањата ги изнагрдија нивните тела."},{"word":"изнагрее","type":"св.","description":"Се изгрее, се стопли многу, доволно; 2; нагрее... Во планинарскиот дом се изнагреавме пред да тргнеме кон врвот."},{"word":"изнагризе","type":"св.","description":"Нагризе повеќе нешта одеднаш, истовремено. Детето ги изнагризало сите јаболка."},{"word":"изнаѓубри","type":"св.","description":"Наѓубри многу, доволно. Ја изнаѓубри нивата добро уште есеноска."},{"word":"изнададе","type":"св.","description":"Даде многу некому или на повеќемина, истовремено, одеднаш. Ги изнададе сите покани."},{"word":"изнаделка","type":"св.","description":"Наделка многу, во голема количина. Изнаделка греди за новата куќа."},{"word":"изнадише се","type":"св.","description":"Се надише многу, доволно. Се изнадиша свеж планински воздух."},{"word":"изнадојде","type":"св.","description":"Дојде, надојде во голем број. Изнадојдоа пазарџии од сите страни."},{"word":"изнадраска","type":"св.","description":"Издраска многу, во голема мера. Мачката го изнадраскала детето."},{"word":"изнадрдори","type":"св.","description":"Надрдори многу, искаже многу безначајни работи. Изнадрдорил за мене пред директорот сè и сешто."},{"word":"изнадреме се","type":"св.","description":"Се надреме многу, во доволна, голема мера. Се изнадрема додека траеше филмот. Се изнадрема во лулашката на тремот."},{"word":"изнадроби","type":"св.","description":"Надроби многу, во голема количина; Изнадроби за сите по една чинија попара."},{"word":"изнажали","type":"св.","description":"Изжали многу, во голема мера. Го изнажали детето пред комшивките."},{"word":"изнаживее се","type":"св.","description":"Се наживее многу, уживајќи во животот. Се изнаживеа откога замина в град."},{"word":"изнажние","type":"св.","description":"Жние многу, во голема количина. Изнажнија пченица три дена да вршат."},{"word":"изназборува (се)","type":"св.","description":"Назборува многу, што треба и што не треба. Изназборувал пред директорот за секој по нешто, најчесто невистини."},{"word":"изназеме","type":"св.","description":"Наземе многу работи одеднаш, истовремено. Изназеде од разрушената куќа сè што можеше да се земе."},{"word":"изназоба се","type":"св.","description":"Се назоба многу, во голема количина. Се изназобаа грозје. Се изназобаа цреши."},{"word":"изнаигра се","type":"св.","description":"Се наигра доволно, до задоволување, многу. Децата се изнаиграа на ливадата. Се изнаигравме на свадбата."},{"word":"изнајава се","type":"св.","description":"Се најава доволно, многу. Свадбарите се изнајаваа одејќи по невеста во друго село."},{"word":"изнајаде","type":"св.","description":"Најаде некого повеќе од потребното, премногу. Бабата го изнајаде внучето со попара."},{"word":"изнајде","type":"св.","description":"Најде, пронајде нешто што се бара. Ги изнајде роднините во големиот град."},{"word":"изнајми","type":"св.","description":"Тргоовецот изнајми простории за складирање на стоката. Изнајмивме стан."},{"word":"изнакаже","type":"св.","description":"Каже, раскаже многу. Ми изнакажа работи за кои не сум ни знаел дека постојат."},{"word":"изнакани","type":"св.","description":"Покани, накани гости во голем број. Изнаканивме гости од околните места."},{"word":"изнакапе","type":"св.","description":"Накапе многу, обилно. Го изнакапа чаршафот."},{"word":"изнакачи","type":"св.","description":"Качи, накачи многумина. Ги изнакачи децата на камионот."},{"word":"изнакашла се","type":"св.","description":"Се накашла многу, во голема мера. Од цигарите се изнакашла добро. Се изнакашла палејќи огин со овие влажни дрва."},{"word":"изнакваси","type":"св.","description":"Накваси, намокри добро, целосно. Ги изнакваси алиштата."},{"word":"изнакива се","type":"св.","description":"Се искива многу, во голема мера. Се изнакива утрово берејќи цвеќе."},{"word":"изнакикоти се","type":"св.","description":"Се искикоти многу. Децата се изнакикотија слушајќи го дедо им како им раскажува приказна."},{"word":"изнакине","type":"св.","description":"Накине многу, во изобилство. Изнакина набрзина цвеќе од дворот."},{"word":"изнакисне","type":"св.","description":"Стави нешто или многу работи добро да се накиснат. Ги изнакисна алиштата."},{"word":"изнакити","type":"св.","description":"Искити, накити многу, целосно. Учениците ја изнакитија новогодишната елка во холот на училиштето."},{"word":"изнакоти се","type":"св.","description":"За некои животни (глувци, зајаци и сл.) ‒ се накоти многу, во голем број. Зајаците што ги чувавме во визбата се изнакотија за кусо време."},{"word":"изнакраде","type":"св.","description":"Искраде, накраде многу, во голема количина. Готвачката изнакрала од кујната многу продукти."},{"word":"изнакрева","type":"св.","description":"Крене многу, во голема количина. Изнакревал тој товар во животот како никој друг."},{"word":"изнакрене","type":"св.","description":"Крене повеќемина по нешто; крене многу нешта. Жените ги изнакренаа котлите на глава и тргнаа за дома. Изнакрена сè што можеше да крене."},{"word":"изнакрка се","type":"св.","description":"Крка, јаде многу, во голема количина. Се изнакркаа, се изнапија па станаа да си одат."},{"word":"изнакрпи","type":"св.","description":"Закрпи сè што било за крпење. Изнакрпи еден куп искинати алишта."},{"word":"изнакрши","type":"св.","description":"Искрши, накрши многу, во голема количина. Изнакрши суви гранки и почна да ги товара на магарето. Изнакрши јајца во тавата, извади од качето сирење и ја принесе вечерата на софрата."},{"word":"изнакубе","type":"св.","description":"Искубе многу, во голема количина. Изнакуба трева и им фрли на кокошките да колваат."},{"word":"изнакупи","type":"св.","description":"Накупи многу работи одеднаш, купи нешто во голема количина. Изнакупи играчки за сите деца."},{"word":"изналапа се","type":"св.","description":"Се налапа многу, обилно."},{"word":"изналегне","type":"св.","description":"Легне да спие сè од ред, сите до еден. Изналегнаа на рогозината да спијат."},{"word":"изналежи се","type":"св.","description":"Се належи многу, доволно; Се изналежавме денес под сенките крај реката."},{"word":"изналепи","type":"св.","description":"Излепи, налепи во голема количина, сè што е за лепење. Ги изналепија тапетите за еден ден. Момчињата ги изналепија плакатите на нашиот кандидат."},{"word":"изналета се","type":"св.","description":"Се налета многу, доволно, до задоволување. Гулабите се изналетаа денес, цел ден се пуштени."},{"word":"изналути се","type":"св.","description":"Се налути многу некому. Се изналутија еден на друг. Тој се изналути што не го викнале порано."},{"word":"изнамава","type":"св.","description":"Измава, натепа некого, многу. Тој ги изнамава децата оти ја скршиле стомната."},{"word":"изнамачи","type":"св.","description":"Намачи некого многу да прави нешто. Ги изнамачија децата, по цел ден нижеа тутун. Последниот роман го изнамачи."},{"word":"изнамачка","type":"св.","description":"Намачка многу, во голема количина. Изнамачка путер на сите лепчиња."},{"word":"изнамести","type":"св.","description":"Намести сè што било за местење. Изнаместија по масите секакви јадења. Конечно изнаместивме дома, завршивме со варосувањето."},{"word":"изнаниже","type":"св.","description":"Наниже многу, наниже сè што било за нижење. Го изнанижаа тутунот до пладне."},{"word":"изнаноси","type":"св.","description":"Надонесе нешто во големо количество. Изнаноси суви гранки од планината."},{"word":"изнаоблече","type":"св.","description":"Наоблече многу облека. Изнаоблече едни дебели џемпери."},{"word":"изнаоди се","type":"св.","description":"Изоди многу, се наоди. Се изнаоди по патиштата разнесувајќи пошта."},{"word":"изнапаѓа","type":"св.","description":"Падне, нападне многу, во голема количина. Во текот на ноќта изнапаѓа снег до колена."},{"word":"изнапари се","type":"св.","description":"Се напари, настарада многу. Се изнапари од тој човек."},{"word":"изнапасе","type":"св.","description":"Напасе многу, во доволна мера. Ги изнапасов козите во најубавата ливада."},{"word":"изнапати се","type":"св.","description":"Се напати многу. Се изнапати по патиштата."},{"word":"изнапее се","type":"св.","description":"Се напее многу, до задоволување. На славата се изнапеавме."},{"word":"изнапие","type":"св.","description":"Напие многу, сите со ред. Ги изнапи гостите вино и ракија."},{"word":"изнапика","type":"св.","description":"Напика нешто на некое место. Во торбата изнапика книги, алишта и малку храна."},{"word":"изнапише","type":"св.","description":"Напише многу. На писмената работа изнапишав дури три страни."},{"word":"изнаплаче се","type":"св.","description":"Се исплаче многу. Таа се изнаплака кога разбра дека татко ѝ починал. Девојчето се изнаплака поради скршената кукла."},{"word":"изнапокрие","type":"св.","description":"Покрие, напокрие многу. Бабата ги изнапокри децата со волнени покривачи и јамболлии."},{"word":"изнаполни","type":"св.","description":"Наполни многу, наполни сè што било за полнење. Момите изнаполнија вода во стомните и тргнаа за дома. Ги изнаполнија амбарите со жито."},{"word":"изнаправи","type":"св.","description":"Направи многу нешта, многу работи. Во куќата тој изнаправи сè сам, без никој да му помогне. Птиците ги изнаправија седалата. Тој изнаправи многу лоши работи."},{"word":"изнапраша се","type":"св.","description":"Праша за многу работи, постави многу прашања. Не можеше да се изнапраша за роднините во татковината."},{"word":"изнапраши се","type":"св.","description":"Се направи со прав во голема мера, се напраши многу. Се изнапрашивме по тие селски калдрми."},{"word":"изнапреде","type":"св.","description":"Испреде многу, напреде во голема количина. Изнапреде волна за килими и јамболлии."},{"word":"изнаприкаже","type":"св.","description":"Прикаже, наприкаже многу, во голема мера. Тој изнаприкажа многу работи за таа далечна земја каде што престојувал."},{"word":"изнаработи се","type":"св.","description":"Се наработи многу, во голема мера. Денеска добро се изнаработивме."},{"word":"изнараѓа","type":"св.","description":"Откога се премажи, таа изнараѓа едно чудо деца."},{"word":"изнарадува се","type":"св.","description":"Се израдува, се нарадува многу на нешто. Старите многу му се изнарадуваа на внучето. Тие се изнарадуваа со децата, со нивната весела смеа."},{"word":"изнарече","type":"св.","description":"Рече многу работи, во еден здив. Таа во лутината изнарече многу глупости."},{"word":"изнарипа","type":"св.","description":"Нарипа во голем број, многумина, сите. Тие сите изнарипаа во одбрана на својот другар."},{"word":"изнароди","type":"св.","description":"Роди многу, во изобилство. Лозјата изнародиле годинава многу грозје."},{"word":"изнаруча","type":"св.","description":"Наруча, најаде некого многу, обилно. Бабата ги изнаруча децата и ги испрати на училиште."},{"word":"изнаседне","type":"св.","description":"Седне, наседне сите до еден. Изнаседнаа да нижат тутун. Патниците изнаседнаа на своите места."},{"word":"изнасее","type":"св.","description":"Насее многу, во голема мера. Изнасеавме пченица на горните ниви. Таа изнасеа семе за расад."},{"word":"изнасилен","type":"прид.","description":"Што не е природен, што е насила направен; вештачки. Изнасилена веселост. Изнасилена љубезност."},{"word":"изнасили","type":"св.","description":"Натера, принуди некого да направи нешто против својата волја; силува."},{"word":"изнасити се","type":"св.","description":"Се насити целосно, до крај; насити, сити. Откога се изнаситија, пијаните гости станаа од масата."},{"word":"изнаскока","type":"св.","description":"Наскока во голем број од некое место; наскока. Децата изнаскокаа во реката да се капат."},{"word":"изнаслуша се","type":"св.","description":"Се наслуша доволно во голема мера, се наслуша сè и сешто. Гостите се изнаслушаа убави староградски песни. Се изнаслушавме секакви глупости."},{"word":"изнасмее","type":"св.","description":"Насмее некого многу, силно; Кловнот ги изнасмеа дечињата до солзи."},{"word":"изнасобере","type":"св.","description":"Насобере во голема мера, целосно. Изнасобра книги за испитот."},{"word":"изнаспие се","type":"св.","description":"Се наспие добро, доволно, колку што е потребно. Се изнаспа слатко под сенката на лозницата."},{"word":"изнасрка се","type":"св.","description":"Се насрка во доволна мера. Се изнасрка попара."},{"word":"изнастане","type":"св.","description":"Стане наеднаш повеќемина. Кога влезе војводата, сите изнастанаа да го поздрават."},{"word":"изнастине","type":"св.","description":"Настине многу. Децата изнастинале играјќи мокри во снегот."},{"word":"изнатепа","type":"св.","description":"Натепа некого во голема мера. Добро го изнатепаа."},{"word":"изнатрупа","type":"св.","description":"Натрупа многу, во голема мера. Изнатрупа снег еден метар. Изнатрупа дрва за зимоска."},{"word":"изнатрча","type":"св.","description":"Натрча во голем број, наеднаш. Од сите страни изнатрчаа луѓе да го гасат пожарот."},{"word":"изнаучи","type":"св.","description":"Научи многу работи одеднаш, или едно по друго. Тој изнаучи повеќе занаети."},{"word":"изнафали","type":"св.","description":"Пофали некого многу, во голема мера. Наводаџиката го изнафали момчето пред родителите на момата."},{"word":"изнафати","type":"св.","description":"Фати нешто во голем број. Изнафати риби за вечера."},{"word":"изнафрли","type":"св.","description":"Исфрли, нафрли нешто во голема количина, многу. Изнафрла сè што му пречеше во моментот."},{"word":"изнафрли се","type":"св.","description":"Се нафрли, се исипе по снагата. Детето се изнафрли некакви мозолчиња по снагата."},{"word":"изнацеди","type":"св.","description":"Исцеди, нацеди во голема количина. Изнацеди лимон во чајот."},{"word":"изнацепи","type":"св.","description":"Исцепи, нацепи во голема количина. Изнацепи дрва за една недела."},{"word":"изнацица се","type":"св.","description":"Се нацица во доволна мера. Бебето се изнацица и си заспа како јагне."},{"word":"изнацрви се","type":"св.","description":"Се нацрви добро, доволно, колку што е потребно. Се изнацрви, се дотера и излезе на корзо со другарките."},{"word":"изнацрпи","type":"св.","description":"Исцрпи, нацрпи во големо количество. Изнацрпи вода од бунарот."},{"word":"изнацрта","type":"св.","description":"Нацрта нешто во голема количина. Некој првобитен човек изнацртал по пештерата разни животни."},{"word":"изначека","type":"св.","description":"Чека многу, долго време. Се изначекавме на станица."},{"word":"изначита се","type":"св.","description":"Се начита многу, исчита многу. Се изначита секакви книги тоа лето."},{"word":"изначуди се","type":"св.","description":"Се начуди многу, во голема мера. Се изначуди на тоа што го виде. Сиот народ што беше на сретсело се изначуди на неговите трикови."},{"word":"изнашари","type":"св.","description":"Нашари доволно, нашари со многу шарки. Ткајачката ги изнашари килимите со повеќе бои."},{"word":"изнашета се","type":"св.","description":"Се нашета доволно, многу. Се изнашета по светот пред да се ожени."},{"word":"изневера","type":"ж.","description":"Невера, нарушување на ветената или очекувана верност. Неговата изневера ги погоди сите. Тој пишува за изневерата и за последиците по вљубените."},{"word":"изневерен","type":"прид.","description":"Што го изневериле, што доживеал изневера. Изневерен маж. Изневерена жена."},{"word":"изневери","type":"св.","description":"а) Прекрши, погази даден збор, обврска, не исполни тоа што се очекува. Тој ги изневери своите другари кои многу очекуваа од него. б) Прекрши, погази верност во односите меѓу мажот и жената. Тој со години ја изневерувал жената."},{"word":"изнежнет","type":"прид.","description":"Што станал многу нежен, неотпорен. Изнежнети дечиња."},{"word":"изнежни се","type":"св.","description":"Стане претерано нежен, осетлив. Од болеста детето многу се изнежни."},{"word":"изнемоштен","type":"прид.","description":"Лице што останало без сила, без енергија од замор, од глад, од болест и сл. Изнемоштени тела. Изнемоштен старец."},{"word":"изнемошти","type":"св.","description":"Губи моќ, физички заслабува. Болеста ги изнемошти старците."},{"word":"изненада","type":"ж.","description":"Нешто што се случува неочекувано, одненадеж; изненадување. Тој дојде изненада. На моја голема изненада, влезе дедо ми."},{"word":"изненаден","type":"прид.","description":"Што се изненадил. Изненаденото дете почна да плаче. Изненадените војници припукаа."},{"word":"изненаден","type":"прид.","description":"Што се случил ненадејно, неочекувано. Изненадна средба. Изненадниот молк сите ги збуни."},{"word":"изненади","type":"св.","description":"Предизвикува изненадување кај некого од неочекуван настан, постапка, дејство. Веста ги изненади сите. Раната зима ги изненади земјоделците. Гостите со својата борбена игра ги изненадија домаќините."},{"word":"изненадувачки","type":"прил.","description":"Што предизвикува изненадување. Кога порасна, изненадувачки брзо сфати како одат тие работи. Изненадувачки добро испадна целата работа."},{"word":"изнервира","type":"св.","description":"Таа го изнервира."},{"word":"изнесе","type":"св.","description":"Носејќи извади нешто надвор или од некаде. Таа ја изнесе софрата под тремот."},{"word":"изниже","type":"св.","description":"Заврши со нижење, наниже сè до крај. Го изнижавме тутунот многу рано."},{"word":"изнијансира","type":"св.","description":"Направи да биде, да се покаже во повеќе нијанси. Ја изнијансира сликата до најситните детали."},{"word":"изнијансиран","type":"прид.","description":"Што е во повеќе нијанси. Убаво изнијансирани бои. Изнијансиран уметнички израз."},{"word":"изникне","type":"св.","description":"Никне целосно, до крај;"},{"word":"изниша","type":"св.","description":"Ниша многу, доволно. Го изниша детето на нишалката врзана за крушата во дворот."},{"word":"изноктен","type":"прид.","description":"Што е тукушто изработено, со крајни напори, со голем труд. Нова изноктена облека."},{"word":"изнокти","type":"св.","description":"Направи со крајни напори, со голем труд. Едвај изнокти пари да го врати долгот."},{"word":"износ","type":"м.","description":"Количина на финансиски средства, сума пари. На кој износ да го напишеме чекот? Наградата беше во износ од 100.000 денари."},{"word":"износен","type":"прид.","description":"Што не е повеќе за носење, дотраен од носење. Износено палто. Износена блуза. Износени чевли."},{"word":"износи","type":"св.","description":"Изветви облека или обувки со носење, употреба до крај. Износи едно рало чевли од зетот."},{"word":"износок","type":"м.","description":"Мало деформирано јајце, кое, според народното верување, претскажува несреќа."},{"word":"изнуди","type":"св.","description":"Постигне нешто со сила, под притисок. Грабнувачите на авионот изнудија гориво од аеродромските власти."},{"word":"изнудувач","type":"м.","description":"Тој што изнудува."},{"word":"изобеси","type":"св.","description":"Обеси сè што било за бесење. Ги изобеси низалките тутун да се сушат."},{"word":"изобилен","type":"прид.","description":"Што го има во изобилство, многу. Изобилен род. Изобилно јадење."},{"word":"изобилство","type":"ср.","description":"Големо количество од нешто. Во шумата имаше печурки во изобилство."},{"word":"изобилува","type":"несв.","description":"Има нешто во голема мера, во изобилство. Градското пазариште изобилуваше со земјоделски производи. Програмата изобилува со рекламни прилози."},{"word":"изоблече","type":"св.","description":"Облече некого добро, убаво. Ја изоблекоа старата да не настине."},{"word":"изобличен","type":"прид.","description":"Што се изобличил. Изобличено лице."},{"word":"изобличи","type":"св.","description":"Смени облик на нешто, направи да биде без вообичаениот облик, нагрди, изопачи. Старицата го изобличи ликот од бес."},{"word":"изоглави","type":"св.","description":"Извади оглав од коњ, магаре или маска. Ги изоглави коњите и ги пушти да пасат."},{"word":"изоглоса","type":"ж.","description":"Линија што одбележува простирање на одредена јазична особина."},{"word":"изоглосен","type":"прид.","description":"Што се однесува на изоглоса. Изоглосни линии. Изоглосно огниште."},{"word":"изодбере","type":"св.","description":"Одбере многу, во доволна мера. Изодбравме подароци за невестата."},{"word":"изодврзе","type":"св.","description":"Одврзе сè што требало да се одврзе."},{"word":"изоди","type":"св.","description":"Помине со одење (некој) пат, терен и сл. Селаните едвај го изодија патот од селото до градот. Изодевме десетина километри од патот и седнавме да се починеме."},{"word":"изолатор","type":"м.","description":"Материјал што не спроведува електрична струја."},{"word":"изолација","type":"ж.","description":"а) Одвојување од околината, спречување на секаков контакт со определена средина; осамување. Последните години од својот живот тој ги помина во целосна изолација од надворешниот свет. б) Спречување, забрана на секаков контакт со општествената средина поради лишување од слобода. Тој беше осуден на изолација на островите. в) Одвојување на болните од здравите без можност за контакт (во случај од заразни болести и сл., епидемија). Доби решение за изолација."},{"word":"изолационизам","type":"м.","description":"Политичка струја која има за цел затворање во национални рамки, воздржување од меѓународна активност."},{"word":"изолациски","type":"прид.","description":"Што се однесува на изолација, што служи за изолација. Изолациски слој."},{"word":"изолира","type":"св. и несв.","description":"а) Оддели, одделува некого од дадена средина, спречувајќи ги неговите контакти, врски, односи со неа. Новодојдените ги изолираа од другото население. б) За луѓе и животни (најчесто во врска со некоја болест). Сите заразени од жолтица лекарите ги изолираа од другите болни во една посебна барака."},{"word":"изолиран","type":"прид.","description":"Одвоен од другите, од средината. Тој живее во едно изолирано место надвор од градот. Изолираните животни ги прегледуваа секој ден."},{"word":"изопачен","type":"прид.","description":"Што е поинаков од вообичаеното, од нормалното; искривен, неточно претставен. Изопачени желби. Изопачена средина."},{"word":"изопачи","type":"св.","description":"Прави да стане поинакво од вообичаеното, расипе, искриви, измени во лоша смисла. Времето го изопачи старецот, тој стануваше чуден и поинаков."},{"word":"изопие","type":"св.","description":"Опие повеќемина, сите. Домаќинот ги изопи гостите."},{"word":"изора","type":"св.","description":"Заврши со орање, со сè што било за орање. Орачите ги изораа нивите, дојде време за сеидба."},{"word":"изостава","type":"несв.","description":"Испушта, остава, не зема предвид. Ги изоставаше тешките задачи, ги решаваше само тие што ги знаеше."},{"word":"изостави","type":"св.","description":"Остави, испушти. Тој го изостави тој дел од текстот. Прашањето за куќата го изоставив, не напишав ништо за тоа во писмото."},{"word":"изостане","type":"св.","description":"Не дојде каде што треба да дојде, не присуствува на нешто, негде. Изостана од часови поради болест."},{"word":"изостанок","type":"м.","description":"Отсуствување од некаков настан, од некакво случување, од нешто каде што требало да се присуствува. Неоправдани изостаноци."},{"word":"изострен","type":"прид.","description":"Што е наострен со некаква алатка. Изострен молив. Изострен нож."},{"word":"изостри","type":"св.","description":"Направи нешто да биде остро, наостри во голема мера; остри. Ги изостри моливите со острилка. Ковачот го изостри ножот за неколку минути."},{"word":"изотвори","type":"св.","description":"Отвори сè што е за отворање. Ги изотвори сите пенџериња. Ги изотвори сите шишиња."},{"word":"изотерма","type":"ж.","description":"Црти што на географска карта ги спојуваат местата со иста температура."},{"word":"изотермичен","type":"прид.","description":"Што има еднаква или постојана температура."},{"word":"изотермички","type":"прид.","description":"Што се однесува на изотерма."},{"word":"изотиде","type":"св.","description":"За повеќемина ‒ замине, отиде. Гостите изотидоа еден по еден."},{"word":"изотоп","type":"м.","description":"Хемиски елементи што имаат ист атомски број, а различен масен број, односно имаат ист број протони, а различен број неутрони. Радиоактивни изотопи."},{"word":"изофка","type":"св.","description":"Офне силно од болка. Тој изофка од силна болка во ногата."},{"word":"изохипса","type":"ж.","description":"Линија што на географската карта ги спојуваат местата со иста надморска висина."},{"word":"изработен","type":"прид.","description":"Што е направен како производ на труд, на работа. Изработените брошеви ги изложи во излогот."},{"word":"изработи","type":"св.","description":"Направи, произведе. Овие чевли ги изработи најдобриот мајстор."},{"word":"изработка","type":"ж.","description":"(само едн.) Процес на работа на некаков производ, на некаков предмет; изработување. Изработка на домашни ракотворби. Изработка на машка и женска конфекција."},{"word":"израдува","type":"св.","description":"Предизвика радост. Писмото го израдува стариот."},{"word":"Израел","type":"м.","description":"Држава во Азија."},{"word":"израз","type":"м.","description":"Надворешен изглед на нешто (на очи, лице и сл.), изразување на чувства. Имаше чуден израз на лицето. Израз на страв."},{"word":"изразбега се","type":"св.","description":"Побегне на разни страни, во голем број. Сите се изразбегале кога се појавил падарот."},{"word":"изразболи","type":"св.","description":"Направи да се разболи некој или повеќемина. Ги изразболеа децата по овој дожд."},{"word":"изразбуди","type":"св.","description":"Направи некој или повеќемина да се разбудат од спиење. Таа ги изразбуди децата викајќи."},{"word":"изразвика се","type":"св.","description":"Се развика многу, наеднаш. Тој се изразвика по децата."},{"word":"изразгледа","type":"св.","description":"Разгледа добро, сè до крај. Ги изразгледавме сите дуќани. Го изразгледа набрзина местото."},{"word":"израздели","type":"св.","description":"Раздели на сите, толку колку што има за делење. Жената го израздели лебот на децата седнати околу огнот."},{"word":"изразен","type":"прид.","description":"Што силно, јасно дава некаков одраз, нешто многу силно одразува; изразит."},{"word":"изрази","type":"св.","description":"а) Со зборови искаже став, мислење, чувство и сл. Директорот изрази задоволство од нашиот успех во работата. б) Искаже цел, намера, желба. Тој изрази желба да го посети нашиот град. Директорот на фабриката изрази готовност да го финансира нашиот проект."},{"word":"изразит","type":"прид.","description":"Што доаѓа до израз, што е впечатлив, наочит. Изразит лик од народните приказни."},{"word":"изразител","type":"м.","description":"Тој што изразува нешто, преку кој се изразува некаков став, мислење, чувство и сл. Тој е изразител на најнапредните идеи на младината."},{"word":"изразлета","type":"св.","description":"Направи да лета сè што во тој момент може да се најде во воздух. Ветерот ги изразлета хартиите што беа на масата."},{"word":"изразувач","type":"м.","description":"Лице што изразува нешто, некоја идеја, стремеж, желба, настојување и сл."},{"word":"израмни","type":"св.","description":"Направи да биде рамно (нешто), без нерамнини, отстрани нерамнини на нешто; рамни. Жените ги изметоа дворовите, а мажите ги израмнија раскопаните сокаци со казми и копачи. Градежното претпријатие со булдожер го израмни теренот."},{"word":"израни","type":"св.","description":"Нанесе повеќе рани. Војниците го израниле човекот на повеќе места со нож."},{"word":"израни","type":"св.","description":"Изгледа, прехрани некого; исхрани. Со мака ги израни децата."},{"word":"израсеница","type":"ж.","description":"Вода во која се израсило нешто, паднале раски."},{"word":"израси","type":"св.","description":"Направи нешто да биде со раски, загади некаква течност. Ја израси матеницата бидејќи ја остави непокриена."},{"word":"израсипе","type":"св.","description":"Расипе нешто сосема, расипе повеќе предмети, расипе сè што можело да се расипе. Мајсторот ги израсипа сите апарати наместо да ги поправи."},{"word":"израскаже","type":"св.","description":"Раскаже многу нешта наеднаш, во еден здив. Таа израскажа некои чудни приказни за непознатиот."},{"word":"израскине","type":"св.","description":"Раскине сè што може да се раскине. Рибарите ги израскинале мрежите вадејќи ги набрзина. Ветерот ги израскина облаците над градот."},{"word":"израсне","type":"св.","description":"Никнувајќи на некаква почва (основа), се појави надвор од неа, изникне и почне да расте и да се развива во целиот свој раст. а) За растение. На патеката израснала трева. б) За друго што расте. На детето му израснаа првите заби."},{"word":"израсплаче","type":"св.","description":"Расплаче повеќемина одеднаш, сите што се присутни; Ги израсплака децата."},{"word":"израсток","type":"м.","description":"Тоа што израснало на нешто (на човечко или животинско тело, на дрво и сл.) По рацете имаше чудни мали израстоци."},{"word":"изреди","type":"св.","description":"Направи нешто едноподруго: а) Посети, оди од едно до друго место едно подруго. Во недела стариот ги изреди сите комшии и роднини. б) Каже, наброи нешто едноподруго. Ученикот ги изреди имињата на сите планети од Сончевиот систем. в) Почести, понуди со ред, едноподруго. Невестата ги изреди сите гости со по една ракија."},{"word":"изреже","type":"св.","description":"Со режење, исече нешто до крај, целосно. Децата ги изрежаа нацртаните букви."},{"word":"изрез","type":"м.","description":"Место каде што е нешто изрежано. На рабушот се прави кос изрез за да се значи 100 снопа. На стеблото имаше длабок изрез од секира."},{"word":"изрезбари","type":"св.","description":"Изработи или украси нешто со резбање. Мајсторот изрезбари кутија за накит."},{"word":"изрезили","type":"св.","description":"Резили некого, посрамоти пред други луѓе. Мајсторот го изрезили калфата пред муштериите."},{"word":"изрезок","type":"м.","description":"Тоа што ќе се изреже од нешто. Изрезоците од шарена хартија децата ги лепеа во блокчињата."},{"word":"изрека","type":"ж.","description":"Реченица или низа од зборови со која нешто се изрекува, се соопштува, се јавува. Него го копкаше таа изрека на детето за чудните сенки на крајот од селото."},{"word":"изренда","type":"св.","description":"Со рендање издроби, обработи нешто. Готвачката ги изренда морковите за супа. Мајсторот ги изренда штиците со дрводелското ренде од едната страна."},{"word":"изреси","type":"св.","description":"Направи реси на нешто. Ткајачката ги изреси чергите од едната страна и ги подврза во форма на реси."},{"word":"изретчи","type":"св.","description":"Направи да биде ретко, проретчено. Градинарите го изретчија расадот. Дождот ги изретчи минувачите."},{"word":"изрече","type":"св.","description":"Искаже, изрази со зборови, изговори, рече: збор, мисла, исказ. Тој изрече најнавредливи зборови за својот татко."},{"word":"изречен","type":"прид.","description":"Што е искажано, изречено. Гласно изречен прекор."},{"word":"изречлив","type":"прид.","description":"Што може да се изрече, да се искаже (често во негирана форма). Чувствуваше неизречлива болка."},{"word":"изречно","type":"прил.","description":"Кажано јасно, недвосмислено, без можност за двоумење. Тој изречно кажа како да се постапи во вакви ситуации."},{"word":"изрешета","type":"св.","description":"Направи нешто да биде како решето, обично со истрели од огнено оружје. Војниците ги изрешетаа бегалците."},{"word":"из'ржи","type":"св.","description":"За животно ‒ се огласи со 'ржење. Кучето из'ржи на непознатиот."},{"word":"изриба","type":"св.","description":"Заврши со рибање, чистење на некоја површина. Жената ги изриба скалите."},{"word":"изрига","type":"св.","description":"Исфрли силно со ригање, блуе. Вулканот изрига лава во огромни количества. Оџакот изрига црн чад."},{"word":"изрие","type":"св.","description":"Со риење ископа земја. Топовите ја изрија целата нива. Свињите ја изриле тукушто изникната пченка."},{"word":"изрине","type":"св.","description":"Со ринење отстрани нешто, целосно, до крај. Секој пред својот дуќан го изрина снегот. Тој го изрина гнојот од шталата."},{"word":"изрипа","type":"св.","description":"Со рипање скокне на нозе, наеднаш, неочекувано. Коњот изрипа за да не му го стават оглавот. Жабите изрипаа во плитката вода. Од грмушките изрипаа војници."},{"word":"изрка","type":"св.","description":"Гласно прочисти грло (од слуз, крв и сл.) и плукне. Болниот изрка засирена крв."},{"word":"изрод","type":"м.","description":"Тој што се изродил, што е полош, физички и морално од своите предци, од одредена заедница, колектив, дегенерик; Таков изрод досега мајка не родила._2 Расипана, лоша единка во својот род."},{"word":"изроден","type":"прид.","description":"Што се изродил, што станал изрод."},{"word":"изроди","type":"св.","description":"Роди, народи деца во голем број. Таа изроди едно чудо деца. Во бракот со него, тие изродија неколку деца, но сите им умреа."},{"word":"изрои (се)","type":"св.","description":"За пчели ‒ заврши со роење. Пчелата се изрои."},{"word":"изрони","type":"св.","description":"Одрони, поткопа земја, камења и сл. Водата ја изрони браздата. Играјќи си, децата ги изрониле камењата од потпорниот ѕид."},{"word":"изрти","type":"св.","description":"Се појави од земјата, никне, 'рти сè што било за 'ртење. Семето изртило."},{"word":"изруча","type":"св.","description":"Изеде ручек, јадење до крај; Слатко го изручавме зелникот."},{"word":"изудави","type":"св.","description":"Удави во голем број, сите до еден. Ги изудави сите мачиња во реката."},{"word":"изулави","type":"св.","description":"Направи некој да биде улав. Го изулави детето со многу ќотек."},{"word":"изум","type":"м.","description":"Тоа што е измислено како резултат на умствена работа; пронајдок. Комбајните се релативно нов изум и постојано технички се усовршуваат."},{"word":"изуми","type":"св.","description":"Заборави, исчезне од помнењето. Таа изуми дека е недела и дека дуќаните се затворени."},{"word":"изумре","type":"св.","description":"Умре не оставајќи никакво потомство. Тие сите изумреа, не остана никој во големата куќа. Многу животински видови изумреле."},{"word":"изурне","type":"св.","description":"Разруши, урне сосема, до крај. Децата ги изурнаа оградите од плитари."},{"word":"изусти","type":"св.","description":"Изрече, изговори, испушти глас. Таа изусти само неколку зборови и замолче засекогаш."},{"word":"изутрина","type":"прил.","description":"Утре наутро. Утре изутрина ќе одиме в град."},{"word":"изутрина","type":"ж.","description":"Рано наутро, утро. Секоја изутрина одеше за вода на селската чешма. Од изутрина не се чувствувам добро. Изутрина, уште ранорано во муграта, тој стана. Во понеделникот изутрината тој се вратил дома."},{"word":"изучен","type":"прид.","description":"а) Што е добро научено. Изучениот материјал не се заборава лесно. б) Што е добро проучен."},{"word":"изучи","type":"св.","description":"а) Со учење усвои нешто добро, научи. Тој го изучи англискиот јазик. б) Проучи нешто."},{"word":"изџвака","type":"св.","description":"Со џвакање доволно издроби и размекне (храна). Едвај го изџвака сувото лепче."},{"word":"иј","type":"изв.","description":"Иј, што убава мома! Иј, каков си! Иииј!"},{"word":"ика","type":"несв.","description":"Отсечно и не сакајќи, поради контракции на дијафрагмата, испушта карактеристичен звук."},{"word":"икавица","type":"ж.","description":"Појава, состојба на икање. Никако не можеше да ја запре икавицата."},{"word":"икебана","type":"ж.","description":"Традиционална јапонска вештина за аранжирање цвеќиња и гранчиња во согласност со определени правила."},{"word":"икиндија","type":"ж.","description":"(арх.) Трета дневна молитва кај муслиманите (во попладневните часови, пред зајдисонце)."},{"word":"икне","type":"св.","description":"Тој икна и замолче."},{"word":"икона","type":"ж.","description":"Слика на Христос, Богородица, на светец или слика со религиозно сиже, изработена (обично на штица) според правилата и обичаите на православната црква."},{"word":"иконарник","type":"м.","description":"Куќен иконостас, место во куќата каде што стојат иконите."},{"word":"иконичен","type":"прид.","description":"Што се состои од слика, што претставува слика; што се изведува од слика. Иконичен знак. Иконично значење."},{"word":"иконоборец","type":"м.","description":"Лице што е приврзаник на иконоборството; иконокласт. Климент ја изнесува победата на Кирила над иконоборците."},{"word":"иконоборство","type":"ср.","description":"Движење во VIII и IX век во Византија изразено преку борбата против почитувањето на иконите."},{"word":"иконограф","type":"м.","description":"Лице што се занимава со иконографија."},{"word":"иконографија","type":"ж.","description":"Научна дисциплина што ги проучува, толкува и ги опишува уметничките дела од областа на сликарството и вајарството според нивните типични атрибути, симболи и други ознаки."},{"word":"иконолатрија","type":"ж.","description":"Страсно, слепо обожавање на икони и на слики на светци."},{"word":"иконом","type":"м.","description":"Лице што раководи со нечиј имот или стопанство (приватно, манастирско, воено итн.); економ."},{"word":"икономиса","type":"св.","description":"Штеди, заштедува нешто. Тоа е сета моја сиромаштија за Велигден што си ја бев икономисал."},{"word":"икономџија","type":"м.","description":"Човек што штеди многу; штедливец."},{"word":"иконопис","type":"м.","description":"Сликање икони."},{"word":"иконописец","type":"м.","description":"Лице што се занимава со иконопис; зограф."},{"word":"иконопоклоник","type":"м.","description":"Човек што ги почитува и им се поклонува на иконите."},{"word":"иконостас","type":"м.","description":"Преграда украсена со икони што го одделува олтарот од другиот дел на црквата."},{"word":"икра","type":"ж.","description":"Рибини јајца."},{"word":"икрам","type":"чест.","description":"Почитување, Среќен човек, сите му правеа икрам ‒ го почитуваа и го слушаа."},{"word":"икс","type":"м.","description":"Назив на буквата ,,х“ во латинската азбука."},{"word":"иктиза","type":"ж.","description":"Потреба, нужда. Сега ми дојде голема иктиза да ти кажам сè, затоа ти пишувам."},{"word":"ил","type":"м.","description":"Глина. Илот (глината) практично не ја пропушта водата."},{"word":"илегала","type":"ж.","description":"Илегалност, илегалство; Во услови на затворски живот, на илегала, нормално е што не се приведени некои основни податоци за весникот. Партијата помина во илегала."},{"word":"илегален","type":"прид.","description":"Што не е легален, што не е во согласност со законот; незаконит."},{"word":"илегалец","type":"м.","description":"Лице што се занимава со илегална политичка дејност; член, активист на илегална организација."},{"word":"илегалство","type":"ср.","description":"Состојба и дејност на тој што е илегалец, што дејствува во илегала."},{"word":"илест","type":"прид.","description":"Што има својства на глина."},{"word":"илеџија","type":"м.","description":"Тој што тера илје, што прави илје. На карти, не се знае кој е поголем илеџија од нив двајцата."},{"word":"или","type":"сврз.","description":"За поврзување зборови или зборовни состави при што едната можност ја исклучува другата. Смрт или слобода. Ние или тие. Тој пие вино или ракија. Дај ми вода или сок. Нашата држава ја чека правна криза или транзиција."},{"word":"илика","type":"м.","description":"Порабено дупче на облеката во коешто влегува петлицата; служи за запетлување. Во иликата на палтото имаше некаков знак во две бои: црно и жолто."},{"word":"Илинден","type":"м.","description":"Христијански и народен празник посветен на св. Илија, што паѓа на 2 август."},{"word":"илинденец","type":"м.","description":"Лице што учествувало во Илинденското востание."},{"word":"илинка","type":"ж.","description":"Еден вид кајсија што узрева околу Илинден."},{"word":"Илир","type":"м.","description":"Припадник на древен народ на Балканскиот Полуостров."},{"word":"илјада","type":"ж.","description":"Број десет пати поголем од сто, а се означува со цифрата 1000. Илјада денари."},{"word":"илјадагодишен","type":"прид.","description":"Што има илјада години; што трае многу долго. Илјадагодишниот чинар."},{"word":"илјадакратно","type":"прил.","description":"Што е илјада пати поголемо, посилно или помало, послабо. Сакаше да има стократно, илјадакратно поголема сила за да ја совлада високата планина пред него."},{"word":"илјадалетен","type":"прид.","description":"Што има илјада години, што трае илјада години. Над селото се простирала голема илјадалетна гора."},{"word":"илјадалетие","type":"ср.","description":"Временски период од илјада години."},{"word":"илјадамина","type":"бр.","description":"Група од илјада лица од машки пол или во мешан состав."},{"word":"илјадапати","type":"прил.","description":"Илјада пати; премногу пати. Ваков живот е полош, илјадапати полош! Илјадапати ти викнав, ама ти не ме слушна."},{"word":"илјадарка","type":"ж.","description":"Банкнота од илјада парични единици. Да ми ја превртиш сета немаштија, нема да собереш една илјадарка."},{"word":"илјаден","type":"бр. прид.","description":"Што е по кој знае кој пат, што е во голем број. Виновен ли сум? ‒ за илјаден пат се прашува тој. Напразно тие се вслушуваа во полугласното пеење на некој црквен тропар што отец Симеон го пееше можеби за илјаден пат во својот живот."},{"word":"илјадници","type":"прил.","description":"Со илјади; во многу голем број. Толку го сакам што постојано го прегрнувам и го бакнувам илјадници пати."},{"word":"илје","type":"ср.","description":"Измама со инаетење, т. е. непризнавање дека нешто погрешно се сторило, тврдејќи дека така е исправно. Не сакам илје, ми е страв да не ми тргне на лошо работата."},{"word":"иловица","type":"ж.","description":"Вид смолеста глина. Обичната црница не е мрсна и непропустлива како иловицата."},{"word":"илузија","type":"ж.","description":"Нереално восприемање на нештата, при што тие изгледаат поинаку во споредба со стварноста."},{"word":"илузионизам","type":"м.","description":"Филозофско сфаќање според кое светот е само илузија, а вистината, убавината и моралот се лажни."},{"word":"илузионист","type":"м.","description":"Приврзаник на илузионизмот."},{"word":"илузионистички","type":"прид.","description":"Што се однесува на илузионизам и на илузионист."},{"word":"илузорен","type":"прид.","description":"Што постои само во фантазијата, нереален; осуден на неуспех, неостварлив. Се надеваме на средба, иако е тоа сосем илузорна надеж."},{"word":"илуминати","type":"и.","description":"Просветлени, тајно друштво од ерата на просветлувањето."},{"word":"илуминатор","type":"м.","description":"Лице што украсува ракописи со разни орнаменти и минијатури."},{"word":"илуминација","type":"ж.","description":"Свечено осветлување на простории, згради, улици."},{"word":"илуминира","type":"св. и несв.","description":"Врши, изврши специјално осветлување на згради, простории, улици; прави илуминација."},{"word":"илустративен","type":"прид.","description":"Што служи како илустрација, што објаснува сликовито. Во овој прилог ќе неведеме неколку илустративни примери."},{"word":"илустратор","type":"м.","description":"Лице што илустрира, сликар, цртач на илустрации. Илустраторите буквално ја илустрираат вербалната порака."},{"word":"илустрација","type":"ж.","description":"Сликовит додаток (цртеж, слика, шема и др.) што го појаснува и го дополнува текстот во книга, весник, списание и сл."},{"word":"илустрира","type":"св. и несв.","description":"Слика, прави илустрации за даден текст."},{"word":"иља","type":"прил.","description":"Само. Овие комшииве и родниниве твои, иља да те видат да плачеш ‒ срцето им се полни."},{"word":"иљач","type":"м.","description":"Лек. Ќе му треба појак иљач ако сака побрзо да оздрави."},{"word":"им","type":"зам.","description":"Куса форма за индиректен предмет од личната заменка тие, они. Им реков."},{"word":"има","type":"несв.","description":"а) Поседува нешто во материјална смисла, е сопственик на нешто. Имаме голема куќа. Тој има многу пари. б) (разг.) Е имашлив, богат. Тој што има не знае што е сиромаштија."},{"word":"имагинарен","type":"прид.","description":"Што е нереален, замислен, божемен. Водените текови мора да исчезнуваат во некое имагинарно езеро."},{"word":"имагинативен","type":"прид.","description":"Што се јавува преку имагинација, што се одликува со имагинација."},{"word":"имагинација","type":"ж.","description":"Способност да се измислува, да се фантазира; фантазија, мечта, моќ за вообразување нешта што не постојат."},{"word":"имагинира","type":"св. и несв.","description":"Си создава слика, претстава за нешто, замислува, измислува."},{"word":"имаго","type":"ср.","description":"Слика, лик."},{"word":"имам","type":"м.","description":"Муслимански свештеник што го предводи групното клањање за време на молитвите во џамиите."},{"word":"иманентен","type":"прид.","description":"Што се наоѓа секогаш во суштината на некоја појава; внатрешен, вроден."},{"word":"имање","type":"ср.","description":"Глаголска именка од има; немање."},{"word":"имање","type":"ср.","description":"Добиток. Бев во градината да наберам трева за имањето."},{"word":"имател","type":"м.","description":"Лице што поседува нешто. На последните листови имателот на ракописов си водел белешки за своите секојдневни активности."},{"word":"имашлив","type":"прид.","description":"Што е во добра имотна состојба; богат. Од сите нив само тој беше сиромашен, сите други беа имашливи луѓе."},{"word":"имаштија","type":"ж.","description":"Благосостојба;"},{"word":"имбецил","type":"м.","description":"Човек што е заостанат во умствениот развој; малоумник."},{"word":"имбецилен","type":"прид.","description":"Што е душевно заостанат; малоумен."},{"word":"име","type":"ср.","description":"Личен назив што му се дава на човекот веднаш по неговото раѓање; името заедно со презимето."},{"word":"имела","type":"ж.","description":"(бот.) Полупаразит со жолтозелени цветови и бели плодови кај широколисните и иглолисните дрвја; Viscum."},{"word":"именден","type":"м.","description":"Ден кога се слави името обично според името на некој светец."},{"word":"именик","type":"м.","description":"Книга со список од имиња обично по азбучен ред. Телефонски именик."},{"word":"именит","type":"прид.","description":"Што е нашироко познат, прочуен, значаен. Тој бил познат, именит и прв!"},{"word":"именител","type":"м.","description":"Број под дробната линија; делител."},{"word":"именка","type":"ж.","description":"Полнозначен збор што именува предмет, суштество, поим. Сопствени именки. Апстрактни именки. Конкретни именки."},{"word":"имено","type":"мод.","description":"Всушност. Тоа произлегува имено од нивните ограничени сфаќања."},{"word":"именува","type":"св. и несв.","description":"Даде, дава име, назив, нарече; окарактеризира означувајќи со име (збор). Тој стар поп селаните го именуваа ,,праведник“. Капетанот Илија ја именува таа акција како провокација."},{"word":"имењак","type":"м.","description":"Човек што има исто име со некој друг. Подобар си од твојот имењак по којшто си го добил името."},{"word":"имза","type":"ж.","description":"Своерачен потпис."},{"word":"имигрант","type":"м.","description":"Човек што се доселил во некоја друга земја заради подолготраен или постојан престој; доселеник."},{"word":"имиграција","type":"ж.","description":"Вселување, доселување во друга земја заради подолг или постојан престој."},{"word":"имигрира","type":"св. и несв.","description":"Се досели, се доселува во туѓа земја;"},{"word":"имитатор","type":"м.","description":"Тој што имитира, што умее да имитира, да подражава некого или нешто."},{"word":"имитација","type":"ж.","description":"Дело создадено спрема некој образец со подражавање на некого или нешто."},{"word":"имитира","type":"несв.","description":"Подражава, прави нешто според даден пример, по образец на некој друг. Тој вешто ги имитира чудесните потези на Пикасо."},{"word":"имиџ","type":"м.","description":"Претстава што ја создава за себе во јавноста некоја личност, група, институција итн.; углед, репутација."},{"word":"имобилен","type":"прид.","description":"Неподвижен, постојан, здрвен."},{"word":"имобилизам","type":"м.","description":"Неподвижност, неактивност."},{"word":"имобилизација","type":"ж.","description":"Ставање подлога, гипс, завој и сл. на рака, нога или друг дел од телото при повреда, скршување."},{"word":"имобилизира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави да биде нешто неподвижно."},{"word":"имот","type":"м.","description":"Сето тоа што е во сопственост на некого. Голем имот. Имотот го наследија децата. Го продал имотот."},{"word":"имотен","type":"прид.","description":"Што се однесува на имот. Имотна состојба. Имотен лист."},{"word":"имотлив","type":"прид.","description":"Што има многу имот."},{"word":"имотник","type":"м.","description":"Човек што има голем имот; богаташ."},{"word":"императив","type":"м.","description":"(грам.) Глаголски облик со кој се изразува заповед, забрана, поттик, молба и сл.; заповеден начин."},{"word":"императивен","type":"прид.","description":"Што е неизбежен, потребен, нешто на што мора да се одговори."},{"word":"император","type":"м.","description":"Владетел, носител на врховна, воена и цивилна власт на империја. Градот Охрид го добил своето име од византискиот император Јустинијан."},{"word":"империја","type":"ж.","description":"Назив за голема монархистичка држава на чело со император; царство."},{"word":"империјализам","type":"м.","description":"Стремеж на една држава кон потчинување и освојување на други народи и држави."},{"word":"империјалист","type":"м.","description":"Приврзаник на империјализмот."},{"word":"империјалистички","type":"прид.","description":"Што е во духот на империјализмот, што се води од идеите на империјализмот; освојувачки, завојувачки."},{"word":"имперфект","type":"м.","description":"Минато определено несвршено време; глаголски облик што означува минато засведочено дејство во неговото одвивање."},{"word":"имперфектен","type":"прид.","description":"Што е несвршен. Имперфектен глагол."},{"word":"имплементација","type":"ж.","description":"Примена, спроведување договор, план и сл."},{"word":"имплементира","type":"св. и несв.","description":"Примени, применува, спроведе, спроведува договор, план и сл."},{"word":"импликација","type":"ж.","description":"Тоа што е неизбежна последица од нешто, што се подразбира и што произлегува од текот на настаните."},{"word":"имплицира","type":"несв.","description":"Вовлекува, вовлече во нешто; опфаќа, содржи во себе."},{"word":"имплицитен","type":"прид.","description":"Што е опфатен, содржан во нешто; што се подразбира. Во контакт со непознати или недоволно блиски лица постои имплицитна обврска да се почитуваат одредени ,,пропишани“ норми."},{"word":"импозантен","type":"прид.","description":"Што импонира, што предизвикува одушевување, што остава силен впечаток; восхитувачки, величествен. Активистите од доброволни прилози подигнаа импозантен културен центар."},{"word":"импонира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави силен, позитивен впечаток, влее, влева чувство на почит, на восхит. Ми импонираше нивната отвореност."},{"word":"импорт","type":"м.","description":"Увоз, увозна стока."},{"word":"импортира","type":"св. и несв.","description":"Увезе, увезува странска стока на домашен пазар, се занимава со увозна трговија."},{"word":"импотентен","type":"прид.","description":"Што е неспособен, духовно и телесно немоќен."},{"word":"импотенција","type":"ж.","description":"Духовна и телесна неспособност; немоќ воопшто. Творечка импотенција."},{"word":"импрегнација","type":"ж.","description":"Импрегнирање."},{"word":"импрегнира","type":"св. и несв.","description":"Натопи, натопува (ткаенина), намачка, намачкува (дрво и др.) со заштитно средство од влага, вода, киселини итн."},{"word":"импресарио","type":"ср.","description":"Лице што уредува и организира концерти, претстави и сл."},{"word":"импресивен","type":"прид.","description":"Што остава и предизвикува силен впечаток; впечатлив. Имаше навистина импресивен настап."},{"word":"импресија","type":"ж.","description":"Впечаток, претстава, влијание што го врши нешто (книга, слика, музика, пејзаж и сл.) врз некого. Часот го завршуваме со искажување импресии здобиени со читањето на драмското дело."},{"word":"импресионизам","type":"м.","description":"Уметнички правец во Европа од крајот на XIX век кој се стреми кон слободно изразување на непосредните субјективни впечатоци и расположби од доживеаното и виденото."},{"word":"импресионира","type":"св. и несв.","description":"Остава силен впечаток. Сакаше да ја импресионира со своето кавалерско однесување."},{"word":"импресионист","type":"м.","description":"Приврзаник на импресионизмот во сликарството."},{"word":"импресионистички","type":"прид.","description":"Што се однесува на импресионист и на импресиони Многу сликари се определуваат за импресионистички ликовни решенија."},{"word":"импресум","type":"м.","description":"Податоци во книга, списание и сл. за издавачот, уредникот, местото, годината на издавањето итн."},{"word":"импровизатор","type":"м.","description":"Лице што импровизира, што изведува нешто без претходна подготовка. Најдобри импровизатори се професионалните народни пејачи и раскажувачи."},{"word":"импровизација","type":"ж.","description":"Изведба без претходна подготовка и план. Квалитетот на импровизацијата зависи од мајсторството и талентот на исполнувачот."},{"word":"импровизира","type":"св. и несв.","description":"Создаде, создава без претходна подготовка; изведе по сеќавање, спонтано. Ги развеселуваше своите другари додека импровизираше сцени од разни претстави и филмови."},{"word":"импулс","type":"м.","description":"Поттик, внатрешна побуда, движечка сила да се постигне нешто. Хонорарот го предлагаме не како единствен импулс за работа, туку повеќе како признание за неа."},{"word":"импулсивен","type":"прид.","description":"Што е предизвикан од импулс. Импулсивни движења."},{"word":"импутира","type":"св. и несв.","description":"Обвини, обвинува, припише, припишува некому неоправдано вина, подметне, подметнува обвинение неоправдано. Околу неа почнаа да се плетат интриги, ѝ импутираа недоличности од секаков вид."},{"word":"имун","type":"прид.","description":"(мед.) Што е отпорен на болести, што има имунитет."},{"word":"имунизација","type":"ж.","description":"Создавање вештачки имунитет."},{"word":"имунизира","type":"св. и несв.","description":"Создаде, создава вештачки имунитет. Ветеринарите ги имунизираа кучињата против беснило."},{"word":"имунитет","type":"м.","description":"(мед.) Природна или здобиена отпорност на организмот на разни заразни болести или на определени отрови."},{"word":"имунолог","type":"м.","description":"Лице што е стручно во областа на имунологијата."},{"word":"имунологија","type":"ж.","description":"Наука за имунитетот на организмот."},{"word":"инает","type":"м.","description":"Упорно и намерно противставување на нечија волја; твдоглавост. Тера инает."},{"word":"инаети се","type":"несв.","description":"Прави, тера инает, се однесува тврдоглаво. Детето се инаетеше и не сакаше да јаде."},{"word":"инаетлив","type":"прид.","description":"Што е склон кон инаетење."},{"word":"инаетчија","type":"м.","description":"Човек што е склон кон инаетење; тврдоглав човек. И двајцата се погодија тврдоглави и инаетчии."},{"word":"инаков","type":"прид.","description":"Што е различен, што не е како некого или како нешто; подруг. Инаква е неговата работа, инаква нашата. Овде птиците се инакви."},{"word":"инаку","type":"прил.","description":"На друг начин; не така. Тој инаку ја кажа работата. Јас инаку мислам."},{"word":"инаугурација","type":"ж.","description":"Свечено отворање или откривање."},{"word":"инаугурира","type":"св. и несв.","description":"Свечено отвори, отвора некоја установа, седница и сл. Таа вечер, тој го инаугурира фестивалот посветен на џезот."},{"word":"инвазија","type":"ж.","description":"Непријателски пробив во некоја земја со цел да се освои, да се окупира; наезда. Изврши инвазија."},{"word":"инвалид","type":"м.","description":"Човек што е телесно оштетен (во војна, при вршење на својата работа, во несреќен случај и сл.) и станал делумно или целосно неспособен за работа. Инвалиди на трудот. Воен инвалид."},{"word":"инвалидизира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави некого инвалид."},{"word":"инвалидитет","type":"м.","description":"Состојба во која се наоѓа инвалидот; немоќност, неработоспособност."},{"word":"инвалиднина","type":"ж.","description":"Парична помош што ја добива инвалидот; инвалидска пензија. Тој живееше само со илјада денари месечна инвалиднина."},{"word":"инвектив","type":"ж.","description":"Погрден израз, навреда; прекор, напад со пцости"},{"word":"инвентар","type":"м.","description":"Попис на целокупниот имот, пред сè на подвижниот, со назнака на вредноста на предметите."},{"word":"инвентаризација","type":"ж.","description":"Попис и контрола, преглед на инвентарот."},{"word":"инвентаризира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави попис на инвентарот; изврши инвентаризација."},{"word":"инвентивен","type":"прид.","description":"Што се одликува со творечки дух, што создава и пронаоѓа нешто ново, што има нови идеи; досетлив, креативен."},{"word":"инвенција","type":"ж.","description":"Способност за откривање, за пронаоѓање, творечка фантазија; досетливост. Од ученикот се бара поголема инвенција при раскажувањето, зашто раскажувањето е креативна активност."},{"word":"инверзија","type":"ж.","description":"Преместување, префрлување, превртување."},{"word":"инвестира","type":"св. и несв.","description":"Вложи, вложува средства, капитал во некоја работа, во претпријатие, наука, култура и сл."},{"word":"инвеститор","type":"м.","description":"Лице или организација, претпријатие итн. што инвестира во нешто. Оваа година очекуваме да вложат во нашата земја повеќе странски инвеститори."},{"word":"инвестиција","type":"ж.","description":"Вложување капитал, средства во некоја работа. Најголема инвестиција за оваа година."},{"word":"ингениозен","type":"прид.","description":"Што е неверојатно духовит, остроумен, досетлив, способен, талентиран. Тоа е навистина ингениозно решение."},{"word":"ингеренција","type":"ж.","description":"Влијание, надзор над нешто; посредување, учество во некоја работа. Во нашата држава премиерот има најголеми ингеренции."},{"word":"Инд","type":"м.","description":"Река во Индија."},{"word":"индекс","type":"м.","description":"Попис, список, регистар по определен ред на поими, имиња и на други податоци во книгите. Индекс на користена литература."},{"word":"индивидуа","type":"ж.","description":"Секое одделно живо суштество; единка. Секоја индивидуа е неповторлива приказна за себе."},{"word":"индивидуален","type":"прид.","description":"Што е својствен, карактеристичен за една индивидуа. Индивидуален стил. Индивидуален придонес."},{"word":"индивидуализам","type":"м.","description":"Принцип според кој поединецот има право да ги става своите интереси над интересите на колективот; издвојување на поединецот во општеството."},{"word":"индивидуализација","type":"ж.","description":"Изделување, издвојување на одредена личност од колективот, на појава или предмет според определени карактеристики. Кај овој писател се забележува отпорот кон претераната индивидуализација на ликовите."},{"word":"индивидуализира","type":"св. и несв.","description":"Одвојува некого или нешто од другите според определени особености."},{"word":"индивидуалист","type":"м.","description":"Лице што е приврзаник на индивидуализмот."},{"word":"индивидуалистички","type":"прид.","description":"Што се однесува на индивидуализам и на индивидуалист."},{"word":"индивидуалитет","type":"м.","description":"Збир на особини со кои се разликува единката од сите други единки од својот вид. Македонски национален индивидуалитет."},{"word":"индигнација","type":"ж.","description":"Негодување, лутина, огорченост, презир. Со индигнација ја отфрлам оваа невистина и клевета."},{"word":"индиго","type":"ср.","description":"(само едн.) Тропско растение од кое се добива темносина боја; Indigofera tinctoria."},{"word":"Индија","type":"ж.","description":"Држава во Азија."},{"word":"Индијанец","type":"м.","description":"Домородец од американскиот континент."},{"word":"индикативен","type":"прид.","description":"Што укажува на нешто, што означува нешто, што дава индикација."},{"word":"индикатор","type":"м.","description":"Показател. Расположението на граѓаните е основен индикатор на ситуацијата во земјава."},{"word":"индикација","type":"ж.","description":"Показател, знак, ознака."},{"word":"индиректен","type":"прид.","description":"Што е посреден, заобиколен. На индиректен начин ги извлеков информациите од него."},{"word":"Индиски Океан","type":"м.","description":"Океан меѓу Африка и Азија."},{"word":"индискретен","type":"прид.","description":"Што е премногу љубопитен, што не знае да чува тајна; зборлест, наметлив. Поставуваше многу индискретни прашања."},{"word":"индискреција","type":"ж.","description":"Преголема, непристојна љубопитност, наметливост, газење на довербата."},{"word":"индиспониран","type":"прид.","description":"Што се чувствува непријатно; нерасположен, без волја за работа и сл."},{"word":"индиферентен","type":"прид.","description":"Што не се грижи; рамнодушен, незаинтересиран. Индиферентен човек."},{"word":"индиферентизам","type":"м.","description":"Негрижа, рамнодушност спрема некого или нешто."},{"word":"индиција","type":"ж.","description":"Знак, предзнак, симптом; околност според која се заклучува и суди за нешто. Врз основа на многу индиции, се утврди дека нашата претпоставка е точна."},{"word":"Индоевропеец","type":"м.","description":"Назив за повеќе меѓусебно сродни групи европски народи, кои го сочинуваат мнозинството на денешното население во Европа, двете Америки и Австралија, како и индоиранските народи."},{"word":"Индокина","type":"ж.","description":"Полуостров во Азија."},{"word":"индоктринација","type":"ж.","description":"Усвојување на определена доктрина, настојување на некоја организирана сила да наметне определени сфаќања, верувања и начини на однесување."},{"word":"индоктринира","type":"св. и несв.","description":"Наметне, неметнува некому определена доктрина."},{"word":"индолентен","type":"прид.","description":"Што не покажува грижа; нечувствителен, рамнодушен, мрзлив. Не смееме да бидеме индолентни и рамнодушни."},{"word":"индоленција","type":"ж.","description":"Нечувствителност, рамнодушност; тромавост, мрзливост. Не можам да ја поднесам оваа нивна бескрајна индоленција."},{"word":"Индонезија","type":"ж.","description":"Држава во Азија."},{"word":"индуктивен","type":"прид.","description":"Што се добива или што е добиен по пат на индукција. Индуктивен метод. Индуктивен заклучок."},{"word":"индуктор","type":"м.","description":"Електричен апарат со чија помош се добива електрична струја со висок напон по пат на индукција."},{"word":"индукција","type":"ж.","description":"Изведување заклучоци од поединечното кон општото, од случајното кон законитото; дедукција."},{"word":"индустрија","type":"ж.","description":"Стопанска дејност што ја опфаќа фабричката преработка на суровини во полупроизводи и во готови производи."},{"word":"индустријалец","type":"м.","description":"Сопственик на индустриско претпријатие."},{"word":"индустријализација","type":"ж.","description":"Индустриски развој, процес на воведување фабричко производство место дотогашното ситно рачно производство."},{"word":"индустријализира","type":"св. и несв.","description":"Воведе, воведува индустријализација."},{"word":"инервација","type":"ж.","description":"Пренесување на дразбите од централниот нервен систем до органите преку нервите."},{"word":"инертен","type":"прид.","description":"Што е без иницијатива, тромав, мрзлив, пасивен."},{"word":"инерција","type":"ж.","description":"(физ.) Својство на телото да ја задржи својата состојба на мирување или на рамномерно праволиниско движење."},{"word":"инженер","type":"м.","description":"Лице со високо техничко образование. Градежен инженер. Машински инженер. Шумарски инженер."},{"word":"инженерија","type":"ж.","description":"Род во војската што се занимава со технички и градежни работи."},{"word":"инженеринг","type":"м.","description":"Дејност на специјалисти врз целокупната разработка и изведба на некој проект (градежен, индустриски, технички итн.)."},{"word":"инженерство","type":"ср.","description":"Високо техничко образование, студии за инженер."},{"word":"иницијал","type":"м.","description":"(обично во мн.) Првите букви од името и презимето. Во аголот на шамичето беа навезени нејзините иницијали: К. Ј."},{"word":"иницијален","type":"прид.","description":"Што е почетен, првичен, појдовен, основен. Иницијалната идеја за овој зборник потекна токму од него."},{"word":"иницијатива","type":"м.","description":"Почетна идеја, побуда, поттик за некоја работа. На негова иницијатива се организираше работна акција. Недостигаше иницијатива за да се отпочне со работа."},{"word":"иницијатор","type":"м.","description":"Лице што дава иницијатива за нешто, за некоја работа, дело; зачетник, поттикнувач. Меѓу децата, тој беше главен иницијатор на многу игри и лудории."},{"word":"инјектира","type":"св. и несв.","description":"Стави, става инјекција."},{"word":"инјекција","type":"ж.","description":"Течен лек што се внесува во организмот со игла и шприц. Лекарот ѝ препиша седум инјекции."},{"word":"инка","type":"ж.","description":"Направа во вид на конус, на врвот продолжен со цевка што служи за претурање течност во сад со тесен отвор."},{"word":"Инка","type":"м.","description":"Припадник на древен народ во Јужна Америка, на просторот на денешно Перу."},{"word":"инќар","type":"м.","description":"Одрекување, оспорување."},{"word":"инќари","type":"несв.","description":"Одрекува, оспорува. Преплашен почнал да инќари дека не е тој арамијата што го бараат."},{"word":"инкарнација","type":"ж.","description":"Олицетворение, отелотворување. Вие сте совршена инкарнација на мојот идеал за жена. Тој човек беше целосна инкарнација на добрината."},{"word":"инкарнира се","type":"св. и несв.","description":"Се отелотвори, се отелотворува."},{"word":"инкасатор","type":"м.","description":"Лице што ги наплатува сметките за вода, струја, телефон и прима готови пари, главно надвор од установа; благајник, наплатувач. Кога доаѓа инкасаторот, ништо не прашувам, плаќам колку што ќе побара."},{"word":"инкасира","type":"св. и несв.","description":"Наплати, наплатува, прими, прима пари во готово."},{"word":"инквизитор","type":"м.","description":"(истор.) Член на инквизицијата."},{"word":"инквизиторски","type":"прид.","description":"Што се однесува на инквизитор и на инквизиција."},{"word":"инквизиција","type":"ж.","description":"(истор.) Средновековен католички духовен суд што ги прогонувал и жестоко ги казнувал еретиците."},{"word":"инковиден","type":"прид.","description":"Што има вид, облик на инка. Инковидно шише."},{"word":"инкогнито","type":"прил.","description":"Под друго име, непознато, тајно. Патува инкогнито."},{"word":"инкомпатибилен","type":"прид.","description":"Што не се согласува, не се спојува со нешто, што не одговара на нешто; неспојлив."},{"word":"инкорпорација","type":"ж.","description":"Вклучување во својот состав; соединување, спојување."},{"word":"инкорпорира","type":"св. и несв.","description":"Соедини, соединува со нешто, вклучи, вклучува во својот состав, вгради, вградува. Во училишната програма треба да се инкорпорираат и современите медиуми за комуникација."},{"word":"инкриминација","type":"ж.","description":"Инкриминирање, обвинување."},{"word":"инкриминира","type":"св. и несв.","description":"Обвини, обвинува некого за нешто, припише, припишува вина некому."},{"word":"инкриминиран","type":"прид.","description":"За кој станува збор."},{"word":"инкрустација","type":"ж.","description":"Украсување ѕидови и подови со разни видови камен или мермер; вметнување злато или сребро како украс на метална површина."},{"word":"инкрустира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави инкрустација."},{"word":"инкубатор","type":"м.","description":"Апарат за вештачко ведење на пилиња со помош на топлина."},{"word":"инкубација","type":"ж.","description":"(мед.) Периодот од заразувањето до појавата на првите симптоми на болеста."},{"word":"иновативен","type":"прид.","description":"Што е склон кон иновирање, кон воведување на иновации."},{"word":"иноватор","type":"м.","description":"Лице што воведува иновации."},{"word":"иноваторство","type":"ср.","description":"Дејност на иноваторот, активности за воведување на иновации."},{"word":"иновација","type":"ж.","description":"Тоа што е воведено како ново во некоја област; новина. Технолошки иновации. Графички иновации. Јазични иновации."},{"word":"иноверен","type":"прид.","description":"Што е од друга вера. Се наоѓаа во политичко ропство на иноверен господар."},{"word":"иноверец","type":"м.","description":"Лице што припаѓа на друга вера, на друга религија. Таа се омажи со иноверец и ја заборави својата вера."},{"word":"иновира","type":"св. и несв.","description":"Воведе, воведува нешто ново. Направија обид да ја иновираат уметничката поезија со нови поетски облици."},{"word":"инокосен","type":"прид.","description":"Што нема доволно работна сила во домаќинството; сам, осамен. Во инокосните семејства имало случаи при породувањето да помага и мажот."},{"word":"инороден","type":"прид.","description":"Што припаѓа на друг народ, што е туѓ. Повеќе инородни групации се нашле во словенска средина."},{"word":"инсан","type":"м.","description":"Човек. Не е инсанот мравка, па да го газиш."},{"word":"инсект","type":"м.","description":"Ситна животинка од родот на членконогите (мрава, мува, пчела, комарец и др.); бубачка."},{"word":"инсектариум","type":"м.","description":"Заграден простор со стакло или со метална мрежа во кој се чуваат или се одгледуваат инсекти заради проучување на нивниот живот."},{"word":"инсектицид","type":"м.","description":"Хемиско средство за уништување на штетните инсекти."},{"word":"инсерт","type":"м.","description":"Куса белешка во весник, информација на радио, телевизија, исечок, дел од филм, книга и сл. Беа прикажани неколку филмски инсерти."},{"word":"инсинуација","type":"ж.","description":"Изнесување измислени податоци и смислени лаги за некого заради клеветење; подметнување. Тој го навредуваше градот со инсинуациите за подмитливост на луѓето на високи функции."},{"word":"инсинуира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави инсинуација, подметне, подметнува некому нешто."},{"word":"инсистира","type":"св. и несв.","description":"Настои, настојува на нешто, упорно истакнува нешто. Вујко ми многу инсистираше да останам уште еден ден. Во наставата, треба постојано да се инсистира на правилната употреба на личните заменки."},{"word":"инскрипција","type":"ж.","description":"Запишување; ставање наслов, натпис. Грчко-римските надгробни инскрипции ги претставуваат настаните опишани во Новиот завет, а има и цитати од светите книги."},{"word":"инсолвентен","type":"прид.","description":"Што е неспособен да плати, платежно неспособен да одговори на обврските; Инсолвентен должник."},{"word":"инспектор","type":"м.","description":"Службено лице што врши инспекција; контролор. Училиштен инспектор. Полициски инспектор. Инспектор на санитарната управа."},{"word":"инспекторат","type":"м.","description":"Служба што врши инспекција."},{"word":"инспекција","type":"ж.","description":"Прегледување, преглед; проверка. Утре, во девет часот ќе извршам инспекција."},{"word":"инспиративен","type":"прид.","description":"Што дава инспирација; што поттикнува на нешто. Во својата нова книга, поетот наоѓа нова инспиративна тема: родниот крај и неговата убавина. Тој одржа еден навистина инспиративен говор."},{"word":"инспиратор","type":"м.","description":"Лице што поттикнува на нешто, што вдахнува, дава некоја идеја. Тој не е само учесник во настаните, туку и еден од инспираторите на борбата која ќе го обесмрти."},{"word":"инспирација","type":"ж.","description":"Ненадејна побуда за духовно творење; вдахновение. Тоа дело беше плод на една силна внатрешна инспирација."},{"word":"инспирира","type":"св. и несв.","description":"Поттикне, поттикнува, служи како инспирација."},{"word":"инспициент","type":"м.","description":"Лице што ги води и ги контролира сите работи зад сцената за успешна изведба на претставата."},{"word":"инсталатер","type":"м.","description":"Лице што поставува, одржува, врши поправки и контрола на определен вид инсталации."},{"word":"инсталација","type":"ж.","description":"Систем од поставени или вградени технички средства и апарати со определена намена. Електрична инсталација. Водоводна инсталација. Телефонска инсталација."},{"word":"инсталира","type":"св. и несв.","description":"Постави, поставува инсталација. Моја специјалност е инсталирање медицински електрични апарати."},{"word":"инстант","type":"прид.","description":"Што се приготвува на најбрз начин. Инстант кафе. Инстант супа."},{"word":"инстанца","type":"ж.","description":"Секој одделен степен во државната управа, во судската или во административната хиерархија со посебна организираност, надлежност и овластување"},{"word":"инстинкт","type":"м.","description":"Природна побуда својствена за единката како припадник на определен животински вид да се води од барањата на организмот за обезбедување на физиолошкото одржување, за одбраната на интегритетот и за продолжување на видот; нагон. Инстинкт за опстанок. Инстинкт на загрозеност. Родителски инстинкт."},{"word":"инстинктивен","type":"прид.","description":"Што е нагонски, несвесен, предизвикан од инстинктот. Правеше инстинктивни, ненадејни движења."},{"word":"институт","type":"м.","description":"Установа што се занимава со научно-истражувачка дејност. Институт за старословенски јазик. Институт за анатомија. Медицински институт."},{"word":"институција","type":"ж.","description":"Установа, завод, орган на власта, научен или образовен центар. Научна институција. Културна институција. Здравствена институција."},{"word":"институционален","type":"прид.","description":"Што постои како институција, што се однесува на институција. Институционален статус."},{"word":"институционализам","type":"м.","description":"Правец во американската политичка економија што го истакнува влијанието на општествените институции врз економското однесување на луѓето."},{"word":"институционализација","type":"ж.","description":"Претворање во институција, официјализирање. Институционализацијата на нечии лични интереси ќе има негативни последици."},{"word":"институционализира (се)","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави нешто да добие облик на институција, да стане во правна смисла призната институција."},{"word":"инструира","type":"св. и несв.","description":"Поучи, поучува; даде, дава упатство за работа."},{"word":"инструктивен","type":"прид.","description":"Што содржи или дава инструкции, што упатува, поучува; корисен. Настојуваше низ инструктивни сугестии да придонесе за подобро совладување на литературниот јазик."},{"word":"инструктор","type":"м.","description":"Лице што дава инструкции, што поучува, што врши обука за оспособување во некоја дејност."},{"word":"инструкција","type":"ж.","description":"Упатство, упатување, поучување како да се изврши некоја работа, задача. Тие дејствуваат според неговите инструкции. Им даваше инструкции на учениците."},{"word":"инструмент","type":"м.","description":"Направа, орудие, алат. Операцијата беше успешно извршена со најпрецизни хируршки инструменти."},{"word":"инструментален","type":"прид.","description":"Што се изведува со музички инструменти. Инструментална музика."},{"word":"инструментализира","type":"св. и несв.","description":"Претвори, претвара во оружје, во инструмент за лична корист."},{"word":"инструментариум","type":"м.","description":"Сите инструменти потребни за вршење определена дејност."},{"word":"инструментарка","type":"ж.","description":"Медицинска сестра што се грижи за стерилноста на хируршките инструменти за време на операција."},{"word":"инсулин","type":"м.","description":"(мед.) Хормон на панкреасот што ја регулира размената на шеќерот во организмот."},{"word":"инсуфициенција","type":"ж.","description":"(мед.) Неспособност, слаба работа на некој орган (особено на срцето) како последица на некое заболување."},{"word":"инсценација","type":"ж.","description":"Кулиси и опрема за театарска претстава, сценско обликување; сценографија."},{"word":"инсценира","type":"св. и несв.","description":"Направи инсценација за театарска претстава, преработи, преработува литературно дело за изведба на сцена."},{"word":"инсцениран","type":"прид.","description":"Што е лажно предизвикан, наместен. Сите апсења беа инсценирани, наместени."},{"word":"инт","type":"м.","description":"Памучна преѓа."},{"word":"интабулација","type":"ж.","description":"Внесување, запишување на имотно право и обврски во катастарските книги."},{"word":"интарзија","type":"ж.","description":"Уметничко украсување на предмети од дрво со вметнување на парчиња од дрво, бисер, седеф, слонова коска и др."},{"word":"интеграл","type":"м.","description":"Величина добиена како резултат на операција спротивна на диференцирањето и се разгледува како сума од своите најмали делови."},{"word":"интегрален","type":"прид.","description":"(мат.) Што се однесува на интеграл. Интегрално сметање."},{"word":"интегративен","type":"прид.","description":"Што интегрира, поврзува, што обединува. Интегративен процес."},{"word":"интеграција","type":"ж.","description":"Поврзување на определени делови во целина поради заеднички интереси и за поуспешно дејствување; интегрирање, соединување, обединување."},{"word":"интеграционен","type":"прид.","description":"Што се однесува на процесот на интеграција."},{"word":"интегрира","type":"св. и несв.","description":"Поврзе, поврзува во една целина, соедини, соединува, обедини, обединува. Владата ги интегрира тие две организации."},{"word":"интегрираност","type":"ж.","description":"Поврзаност во една целина, единство. Интегрираност на жените во политиката."},{"word":"интегритет","type":"м.","description":"Целокупност, зачувана целост; неприкосновеност."},{"word":"интелект","type":"м.","description":"Ум, разум; моќ и способност на човекот за сфаќање, разбирање, спознавање. Тој имаше извонредно висок и жив интелект."},{"word":"интелектуален","type":"прид.","description":"Што се однесува на интелект; мисловен, духовен. Ниско ителектуално ниво. Интелектуална дејност. Интелектуален работник."},{"word":"интелектуалец","type":"м.","description":"Образован човек што се занимава со умствена, духовна, творечка дејност; умствен работник."},{"word":"интелигентен","type":"прид.","description":"Што сфаќа и расудува лесно и правилно; паметен, бистар, остроумен. Беше способен и извонредно интелигентен човек."},{"word":"интелигенција","type":"ж.","description":"Вродена умствена способност за правилно разбирање на појавите во животот, за изнаоѓање решенија; бистрина, проникливост, остроумност. Природна интелигенција. Тест за интелигенција."},{"word":"интендант","type":"м.","description":"Лице што ја снабдува војската со храна, облека и други животни потреби. Тој беше одреден на должноста интендант во штабот."},{"word":"интендантура","type":"ж.","description":"Установа што раководи со снабдувањето на војската со храна, облека, пари и со други потреби. Беа ограбени магацините на интендантурата."},{"word":"интензивен","type":"прид.","description":"Што е изразен во голема мера, напрегнат, силен, жив, бурен. Интензивна работа."},{"word":"интензивира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави да биде нешто поинтензивно, засилува, зголемува, напрегнува. Се обиде да ја интензивира собирачката дејност во тој крај."},{"word":"интензитет","type":"м.","description":"Напнатост, напрегнатост, внатрешна сила; степен на изразеност на некоја појава (на светлина, звук итн.); интензивност. Љубовта и омразата ги има почувствувано секоја единка со помал или со поголем интензитет."},{"word":"интензификација","type":"ж.","description":"Зголемување на силата, напнатоста, на интензитетот на нешто."},{"word":"интенција","type":"ж.","description":"Намера, стремеж, насоченост кон постигање на некоја цел. Нашата интенција е да ве запознаеме со проблемите во здравството и да се обидеме да ги надминеме."},{"word":"интенционален","type":"прид.","description":"Што е насочен, што се стреми кон извршување на нешто."},{"word":"интеракција","type":"ж.","description":"Заемно дејство на две или повеќе единки, системи или појави."},{"word":"интервал","type":"м.","description":"Време меѓу две единици, меѓу две случувања во даден редослед; меѓувреме, пауза."},{"word":"интервенира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, врши, интервенција; се замеша, се меша во нешто, посредува. Работата може да се среди веднаш, доволно е само некој да интервенира кај надлежните. Во овој текст редакторот не треба никако да интервенира."},{"word":"интервент","type":"м.","description":"Тој што врши интервенција, што се меша во нешто, што посредува."},{"word":"интервентен","type":"прид.","description":"Што има својства на интервенција, што се прави со некоја цел. Интервентен увоз."},{"word":"интервенција","type":"ж.","description":"Определено дејство чија цел е да го промени текот или состојбата на нешто; мешање, посредување, помагање. Лекарска интервенција. Интервенција на власта."},{"word":"интервенционист","type":"м.","description":"Тој што врши интервенција (со меѓународна легитимност или без неа), што употребува воена сила за менување на воените или на политичките односи во друга земја."},{"word":"интервју","type":"ср.","description":"Разговор, наменет за јавноста, што го води новинар со некоја позната личност. Направи интервју. Даде интервју."},{"word":"интервјуира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави интервју, разговор со видна личност од јавниот живот."},{"word":"интердисциплинарен","type":"прид.","description":"Што опфаќа и што се однесува на повеќе научни дисциплини. Интердисциплинарни студии."},{"word":"интерен","type":"прид.","description":"Што е внатрешен, што е наменет, што се однесува на внатрешноста на некоја средина. Интерни болести."},{"word":"интерес","type":"м.","description":"Особено внимание, наклонетост, насоченост кон некого или кон нешто. Неговиот интерес кон фолклорот потекнува уште од детството."},{"word":"интересен","type":"прид.","description":"Што побудува интерес; занимлив, привлечен, забавен. Интересна книга. Интересна девојка."},{"word":"интересент","type":"м.","description":"Лице што е заинтересирано за некого или за нешто. Има голем број интересенти за народната изворна музика."},{"word":"интересира","type":"несв.","description":"Привлекува, предизвикува нечиј интерес. Политиката не ме интересира. Веќе подолго време го интересира таа жена."},{"word":"интересност","type":"ж.","description":"Занимливост. Играта веќе ја загуби својата интересност и им стана здодевно на сите."},{"word":"интересовен","type":"прид.","description":"Што се засновува врз интереси. Интересовна група."},{"word":"интересчија","type":"м.","description":"Човек што ги гледа само сопствените интереси со цел да искористи некого или нешто. Чудни луѓе сме: арамии, интересчии, ненаситни итромани."},{"word":"интермедиумски","type":"прид.","description":"Што претставува спој меѓу изразните облици на два или повеќе медиуми."},{"word":"интермецо","type":"ср.","description":"Мала комична игра што се изведува меѓу чиновите на главната претстава."},{"word":"интернат","type":"м.","description":"Установа, дом каде што се сместуваат ученици под постојан надзор на воспитувачи. Се спријателија во интернатот на вишата гимназија."},{"word":"интернација","type":"ж.","description":"Протерување сосила од местото на живеење; интернирање."},{"word":"интернацинализам","type":"м.","description":"Социјално-политичка доктрина што се стреми кон меѓународна солидарност, рамноправност и спогодување, против сите национални, расни, класни и верски предрасуди."},{"word":"интернационала","type":"ж.","description":"Меѓународна политичка и идеолошка организација на работничката класа (на работничките, социјалистичките и комунистичките партии). Прва интернационала. Социјалистичка интернационала."},{"word":"интернационален","type":"прид.","description":"Што се однесува на сите или на повеќе народи и држави, што е општ и што важи за сите или за повеќето од нив; меѓународен. Интернационална лексика. Интернационален збор."},{"word":"интернационализам","type":"м.","description":"Збор што се употребува (во иста или во слична форма) во многу јазици; меѓународен збор. Најширока употреба имаат интернационализмите од општествено-политичката терминологија."},{"word":"интернационализира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави нешто да стане интернационално; му даде, дава на нешто или некому меѓународен карактер."},{"word":"интернационалист","type":"м.","description":"Приврзаник на интернационализмот. Тој е хуманист и интернационалист, борец за рамноправност, за национална и социјална правда."},{"word":"Интернет","type":"м.","description":"Во компјутерската технологија ‒ светски раширена компјутерска мрежа што им овозможува на корисниците пристап до големите светски бази на податоци."},{"word":"интернира","type":"св. и несв.","description":"Принудно протера, протерува лице или група луѓе (политички сомнителни граѓани, странци, воени бегалци, економски емигранти и сл.) во определено место на престојување под полициска контрола и со ограничена слобода на движење или со затворање во логор."},{"word":"интернист","type":"м.","description":"Лекар ‒ специјалист за внатрешни болести."},{"word":"интернистички","type":"прид.","description":"Што се однесува на интернист. Интернистичка амбуланта."},{"word":"интерпарламентарен","type":"прид.","description":"Што се однесува на соработка меѓу парламенти од различни земји; меѓупарламентарен. Интерпарламентарна унија."},{"word":"интерпелација","type":"ж.","description":"Прашање од некој пратеник во парламентот упатено до владата или до некој нејзин член со кое се бара писмен или устен одговор во врска со некој настан, предмет или проблем."},{"word":"интерпелира","type":"св. и несв.","description":"Поднесе, поднесува интерпелација."},{"word":"интерпретатор","type":"м.","description":"Лице што ја толкува и објаснува содржината или смислата на текст, книга и сл. Наставникот е интерпретатор на наставниот материјал. Интерпретатор на литература."},{"word":"интерпретација","type":"ж.","description":"Толкување, објаснување на содржината или смислата на нешто (на некој текст, книга, закон итн.)."},{"word":"интерпретира","type":"св. и несв.","description":"Протолкува, толкува, објасни, објаснува."},{"word":"интерпункција","type":"ж.","description":"Правописни знаци што служат за означување на речениците и нивните делови, паузите и интонацијата на речта (точка, запирка, прашалник, извичник, загради и др.)."},{"word":"интеррегнум","type":"м.","description":"Временско растојание од престанувањето на една власт до настапувањето на друга; време кога нема владетел, кога владее намесник."},{"word":"интима","type":"ж.","description":"Внатрешна, скриена содржина на душевниот живот на секој човек, она што е длабоко лично, внатрешно, само свое. Тешко е да се насети и да се спознае човековата интима."},{"word":"интимен","type":"прид.","description":"Што е длабоко личен, внатрешен, скриен. Интимни чувства."},{"word":"интимничи","type":"несв.","description":"Си дозволува преголема интимност со некого."},{"word":"интоксикација","type":"ж.","description":"Труење на организмот со отрови, внесени или создадени во него."},{"word":"интонација","type":"ж.","description":"Различен начин на повишување и снижување на гласот при говорење, изразување чувства, расположби. Се чувствува тажна интонација кај македонските народни тажачки."},{"word":"интонира","type":"св. и несв.","description":"Даде, дава интонација, основен тон, започне, започнува со пеење или свирење."},{"word":"интрига","type":"ж.","description":"Вешто смислена приказна за некого за да се постигне некоја цел; сплетка, лукавство, измама. Со лаги и интриги ни ја презедоа работата. Плетеше интриги само за да предизвика раздор меѓу нив."},{"word":"интригант","type":"м.","description":"Лице што прави интриги, што подметнува невистини; сплеткар. Работејќи со кавгаџии и интриганти ја загубив довербата во луѓето."},{"word":"интригира","type":"несв.","description":"Прави интриги, сплетки, збрки. Тој е способен да интригира, да измислува лаги и сплетки."},{"word":"интровертен","type":"прид.","description":"Што е свртен кон себе, што е затворен во себе; повлечен. Интровертен карактер. Интровертен човек."},{"word":"интровертиран","type":"прид.","description":"Затворен во себе пред другите луѓе."},{"word":"интроспективен","type":"прид.","description":"Што се однесува на интроспекција. Интроспективен метод."},{"word":"интроспекција","type":"ж.","description":"Непосредно набљудување на својот внатрешен живот, анализирање на сопствените дела и постапки, длабоко понирање во себе; самонабљудување, самоанализирање."},{"word":"интуитивен","type":"прид.","description":"Што се однесува на интуиција, што се заснова на интуиција."},{"word":"интуиција","type":"ж.","description":"Способност за непосредно насетување, проникнување во смислата на нештата, на појавите без расудување и логични заклучоци; претчувство. Нејзината женска интуиција ѝ велеше дека нешто не е во ред. Се водеше според својата интуиција во животот."},{"word":"Инук","type":"м.","description":"Припадник на етничка група од арктичкиот дел на Канада, САД и Гренланд."},{"word":"инфантилен","type":"прид.","description":"Што е психички недоразвиен, со особености на дете; детинест. Инфантилен човек."},{"word":"инфантилизам","type":"м.","description":"Недоволна телесна и душевна развиеност, заостанување во развитокот на ниво на детска возраст."},{"word":"инфаркт","type":"м.","description":"Изумирање на дел од ткивото на некој орган (мозок, срце, бубрези и др.) предизвикано од затнување на крвните садови и нарушување на крвотокот. Акутен инфаркт на срцето."},{"word":"инфарктен","type":"прид.","description":"Што се однесува на инфаркт. Инфарктна состојба."},{"word":"инфективен","type":"прид.","description":"Што предизвикува или е предизвикан од различни инфекции; заразен. Инфективни болести."},{"word":"инфекција","type":"ж.","description":"Навлегување и напад на организмот од разни микроорганизми коишто предизвикуваат заболување; заразување, зараза. Инфекција на грло."},{"word":"инфериорен","type":"прид.","description":"Што е помалку вреден, послаб во некој однос; потчинет. Таа се наоѓаше во инфериорна положба во однос на својот маж."},{"word":"инфилтрација","type":"ж.","description":"Навлегување, вовлекување, продирање во нешто. Инфилтрација на нови зборови во јазикот."},{"word":"инфилтрира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, врши инфилтрација, навлезе, навлегува, вовлече, вовлекува."},{"word":"инфинитив","type":"м.","description":"Неопределена глаголска форма што именува дејство, состојба без да укаже на лице, број или време."},{"word":"инфинитивен","type":"прид.","description":"Што се однесува на инфинитив. Инфинитивна форма."},{"word":"инфицира","type":"св. и несв.","description":"Предизвика, предизвикува инфекција, зарази, заразува."},{"word":"инфицираност","type":"ж.","description":"Состојба на тој или на тоа што има инфекција."},{"word":"инфлација","type":"ж.","description":"(екон.) Состојба кога во стоковно ‒ паричните односи ќе се јават многу повеќе пари во оптек и одобрени кредити наспрема мало количество на стоки и услуги што се нудат на пазарот; дефлација."},{"word":"инфлуенција","type":"ж.","description":"Влијание."},{"word":"информативен","type":"прид.","description":"Што дава информации, што известува за нешто. Информативен центар. Информативна програма. Статијата имаше информативен карактер."},{"word":"информатика","type":"ж.","description":"Наука за собирање, обработка, чување и пренос на информации со употреба на електронски апарати (компјутери)."},{"word":"информатичар","type":"м.","description":"Лице што се занимава со информатика."},{"word":"информатор","type":"м.","description":"Лице што информира, што известува; за нешто; известувач."},{"word":"информација","type":"ж.","description":"Податок за некој факт, соопштение, известување, извештај за нешто. Немаме точни информации кога и каде се родил. Побарав детални информации за неговото минато."},{"word":"Информбиро","type":"ср.","description":"Информационо биро ‒ советодавно и директивно тело за меѓусебна соработка на поголем број комунистички партии, основано во 1947 година, во Варшава."},{"word":"информбировец","type":"м.","description":"Приврзаник на политиката на Информбирото."},{"word":"информбировски","type":"прид.","description":"Што се однесува на Информбиро и на информбировец."},{"word":"информира","type":"св. и несв.","description":"Даде, дава некому информација. Веднаш ме информира за промената на планот."},{"word":"информираност","type":"ж.","description":"Особина на тој што е информиран."},{"word":"инфразвук","type":"м.","description":"Звучни бранови чијашто честота на треперење е толку мала што не може да го прими човековото уво."},{"word":"инфраструктура","type":"ж.","description":"Основни материјални услови, сите технички средства и системи, објекти и постројки (сообраќајници, енергетски системи, станбени објекти, патишта, водовод, канализација, трговска мрежа итн.) што се неопходни за развој на стопанството и што го обезбедуваат квалитетот на живеењето."},{"word":"инфраструктурен","type":"прид.","description":"Што се однесува на инфраструктура. Инфраструктурни објекти."},{"word":"инфрацрвен","type":"прид.","description":"Во составот: инфрацрвени зраци ‒ дел од светлосниот спектар што е невидлив за човековото око. Инфрацрвени зраци."},{"word":"инфузија","type":"ж.","description":"Внесување течност (физиолошки раствор) во крвта, под кожата или во цревата на болниот при значителна загуба на крв за надоместување на телесните течности."},{"word":"инхалатор","type":"м.","description":"Апарат за инхалација."},{"word":"инхалација","type":"ж.","description":"Вдишување пареа од лековити средства."},{"word":"инхерентен","type":"прид.","description":"Што е природно и неразделно споен или здружен; битен, својствен, неразделив."},{"word":"инхибира","type":"св. и несв.","description":"Спречи, спречува, задржи, задржува; забрани, забранува. Стравот како чувство ја инхибира секоја активност на човекот."},{"word":"инхибираност","type":"ж.","description":"Состојба на она што е инхибирано."},{"word":"инхибиција","type":"ж.","description":"Сопирање, недопуштање, попречување."},{"word":"инцест","type":"м.","description":"Полово општење со блиски сродници со кои е забранет брак поради роднинските врски; родосквернавење."},{"word":"инцестен","type":"прид.","description":"Што се однесува на инцест;"},{"word":"инцестуозен","type":"прид.","description":"Што има одлики и склоност кон инцест. Инцестуозна желба. Инцестуозна опсесија."},{"word":"инцидент","type":"м.","description":"Неочекувана, непријатна случка. Фудбалскиот натпревар помина без инциденти."},{"word":"инцидентен","type":"прид.","description":"Што е случаен, непредвиден, неочекуван. Инцидентна средба. Инцидентен случај."},{"word":"инч","type":"м.","description":"Англиска мерка за должина (2, 54 сантиметри)."},{"word":"инчест","type":"прид.","description":"Што има облик на инка. Инчесто шише."},{"word":"иње","type":"ср.","description":"Замрзнати водени честици што се нафаќаат по предметите; смрзната магла; сињак."},{"word":"ира","type":"ж.","description":"Штавена овча кожа."},{"word":"ираде","type":"ср.","description":"Султанов декрет, указ, наредба. Со ираде беше речено да излезе цел град за да слушне што ќе каже султанот."},{"word":"Ирак","type":"м.","description":"Држава во Азија."},{"word":"ирам","type":"м.","description":"Домашен танок килим со кој обично се покриваат креветите."},{"word":"Иран","type":"м.","description":"Држава во Азија."},{"word":"ирационален","type":"прид.","description":"Што е несфатлив за човековиот разум, што не може логички да се објасни и изрази. Тоа се ирационални човечки нагони за меѓусебно убивање."},{"word":"ирационализам","type":"м.","description":"Идеалистичко сфаќање според кое е невозможно светот и животот да се спознаат со разум, туку само преку интуицијата, инстинктот и чувството."},{"word":"ирвас","type":"м.","description":"Вид северен елен; Rangifer tarandus."},{"word":"иреален","type":"прид.","description":"Што не постои во стварноста, нестварен, нереален. Живееше некаков иреален живот кој немаше врска со стварноста."},{"word":"иредентизам","type":"м.","description":"Движење и тенденција на националните малцинства да се присоединат кон земјата матица заедно со териториите каде што живеат во друга земја; иредента."},{"word":"иредентист","type":"м.","description":"Приврзаник на иредентизмот."},{"word":"ирелевантен","type":"прид.","description":"Што нема важност, безначаен, спореден. Тоа е ирелевантен фактор за мене."},{"word":"иригатор","type":"м.","description":"Сад со гумена цевка што служи за измивање на внатрешни органи на телото."},{"word":"иригација","type":"ж.","description":"Наводнување на обработливата земја заради поголема плодност со помош на систем од канали."},{"word":"иригационен","type":"прид.","description":"Што се однесува на иригација. Иригационен систем."},{"word":"иридере","type":"ср.","description":"Вид килим со прави линии во различни бои."},{"word":"иридиум","type":"м.","description":"Хемиски благороден елемент сличен на платина, отпорен на хемиски влијанија; симбол Ir."},{"word":"ирис","type":"м.","description":"(анат.) Предниот обоен дел на окото околу зеницата."},{"word":"ирит","type":"м.","description":"Попречна хоризонтална греда на мутавџиски разбој."},{"word":"иритација","type":"ж.","description":"Надразнетост, вознемиреност, растревоженост."},{"word":"иритира","type":"св. и несв.","description":"Вознемири, вознемирува, растревожи, тревожи, раздразни, раздразнува некого со нешто. Таа зборуваше со глас што иритира."},{"word":"иронизира","type":"св. и несв.","description":"Внесе, внесува елементи на иронија во прикажувањето на нешто; каже, зборува со иронија. Многу убаво си поминавме, јадевме дури и ќотек ‒ иронизираше тој."},{"word":"иронија","type":"ж.","description":"Прикриено исмејување, при што се зборува спротивно од тоа што се мисли; потсмев, подбив. Во селото е познат по прекарот Поет, што содржи елемент на иронија."},{"word":"ироничен","type":"прид.","description":"Што изразува, што содржи во себе иронија. Иронична насмевка."},{"word":"Ирска","type":"ж.","description":"Име на остров во Атлантскиот Океан."},{"word":"Ирско Море","type":"ср.","description":"Море меѓу островите Велика Британија и Ирска."},{"word":"исав","type":"м.","description":"(само едн.) м. Милост, милосрдие. Море, без душа, без исав човек."},{"word":"исавлија","type":"прид.","description":"Што е милосрден, што има милост. Турци беа, ама исавлии."},{"word":"исаска","type":"св.","description":"Каже нешто со шепот, неразбирливо; промрмори. Тој исаска нешто неразбирливо."},{"word":"исвири","type":"св.","description":"Заврши со исполнувањето мелодија на некој инструмент; Ги исвири сите мелодии од својот репертоар."},{"word":"исвирка","type":"св.","description":"Исмее некого гласно, изрази негодување со свирежи. Присутните го исвиркаа говорникот."},{"word":"исврдли","type":"св.","description":"Со сврдел направи една или повеќе дупки."},{"word":"исврши","type":"св.","description":"Заврши, направи многу работи."},{"word":"исе","type":"ср.","description":"Дел. Си го испи исето."},{"word":"иседи","type":"св.","description":"Доседи, остане до крај; Иседе доволно за да може да сфати што се случува овде."},{"word":"исее","type":"св.","description":"Посее сè до крај (сето семе и сл.) 2. Просее, пречисти низ сито, решето и сл. (брашно, жито, песок итн.). Го исеа брашното."},{"word":"исекне","type":"св.","description":"Исчисти, издува нос. Го исекна носот и се издиша."},{"word":"иселеник","type":"м.","description":"Лице што се иселило од родната земја во друга на постојано живеење. Голем е бројот на нашите иселеници во светот."},{"word":"иселеништво","type":"ср.","description":"Сите иселеници од една земја доселени во друга. Македонското иселеништво во Канада."},{"word":"исели","type":"св.","description":"Направи некој да го напушти местото на живеење. Полицијата ги исели диво вселените граѓани од зградата."},{"word":"исенчи","type":"св.","description":"Направи сенка (во сликарството);"},{"word":"исече","type":"св.","description":"Изреже на делови со нешто остро, со сечење издели на многу делови; распарчи. Го исече лебот на ситни парчиња за да има за сите."},{"word":"исеченица","type":"ж.","description":"Пресечено место, рана од исекување."},{"word":"исечка","type":"св.","description":"Исече нешто на мали, ситни делови. Го исечка кромидот."},{"word":"исечка","type":"ж.","description":"Дел од круг меѓу два радиуса."},{"word":"исечок","type":"м.","description":"Текст што е исечен, изделен од некоја книга, весник и сл. Го прочита исечокот од весникот за да докаже дека има право."},{"word":"исили се","type":"св.","description":"Се затрча силно. Се исили и на крајот падна."},{"word":"исипе","type":"св.","description":"Со сипење испразни, истури нешто."},{"word":"иситни","type":"св.","description":"Разбие некоја поголема целина, издроби, издели на ситни парчиња, направи нешто да биде ситно. Ги иситни бисквитите и ги полеа со млеко."},{"word":"исихазам","type":"м.","description":"Монашко движење во источно-христијанската црква во периодот од XII до XIV век, чиишто претставници сметале дека преку молчење, самување и аскетизам ќе се доближат до Бога и ќе стапат во контакт со него."},{"word":"искади","type":"св.","description":"Со палење миризлива материја (темјан и др.) рашири чад."},{"word":"искадри","type":"св.","description":"Направи кадри на коса. Си ја искадри косата."},{"word":"искаже","type":"св.","description":"Каже, изрази со зборови мисла, идеја, впечаток и сл. Го искажа отворено своето мислење за нивната активност."},{"word":"исказ","type":"м.","description":"Писмена или усна изјава при сослушување пред службено лице. Судијата го прочита исказот на обвинетиот."},{"word":"исказен","type":"прид.","description":"Што се однесува на исказ, што има карактер на исказ. Исказна реченица. Исказни сврзници."},{"word":"искалапи","type":"св.","description":"Заврши со калапењето (најчесто тутун). Го искалапивме тутунот."},{"word":"искалеми","type":"св.","description":"Заврши со калемење. Дедо ми ги искалеми крушите."},{"word":"искали","type":"св.","description":"Изврши калење на железо."},{"word":"искалоса","type":"св.","description":"Извалка со кал. Си ги искалоса чевлите."},{"word":"искамчи","type":"св.","description":"Постигне нешто, извлече нешто од некого со постојани и наметливи молби. Се обидов да искамчам одговор од неа. Искамчи малку пари од својот татко."},{"word":"искамшикува","type":"св.","description":"Со камшикување натепа, казни некого. Го искамшикуваа пред сите."},{"word":"искандира","type":"св.","description":"Прочита јасно нагласуваќи ги зборовите; извика парола; скандира. Откако ја искандира песната, зеде здив."},{"word":"искап","type":"прил.","description":"До последна капка, докрај. Ја испи чашата до искап. Силите ми беа на искап."},{"word":"искапе","type":"св.","description":"Мајката го искапе девојчето."},{"word":"искапе","type":"св.","description":"Истече капка по капка."},{"word":"искара","type":"св.","description":"Скара некого со забележливо позасилена лутина. Дедото ги искара внуците."},{"word":"искарикира","type":"св.","description":"Прикаже со потсмевање, во облик на карикатура. Благо го искарикира портретот на еден наш политичар."},{"word":"искаса","type":"св.","description":"Касне на повеќе места или неколку пати. Го искасаа пчели."},{"word":"искасапи","type":"св.","description":"Исече, обработи месо како касап."},{"word":"искастри","type":"св.","description":"Исече гранки на дрво. Ги искастри гранките на крушата."},{"word":"искати","type":"св.","description":"Пченката ја собраа, ја искатија и ја оставија да се исуши."},{"word":"искафти","type":"св.","description":"Со кафтење излупи клас од пченка."},{"word":"искача","type":"несв.","description":"Излегува."},{"word":"искачи","type":"св.","description":"качи2 Одвај го искачија мебелот на шестиот кат."},{"word":"искашка","type":"св.","description":"Извалка со нешто течно, кашесто. Ги искашка чевлите во кал."},{"word":"искашла","type":"св.","description":"Со кашлање исфрли нешто од грлото и од душникот. Болниот неколку пати искашла крв."},{"word":"исквачи","type":"св.","description":"Изведе пилиња;"},{"word":"исквичи","type":"св.","description":"За куче, свиња и др. ‒ испушти карактеристичен звук."},{"word":"искива","type":"св.","description":"Исфрли секрет со кивање."},{"word":"искикоти се","type":"св.","description":"Силно се насмеа, прсне во смеа. Тој силно се искикоти пред нас."},{"word":"искилави","type":"св.","description":"Направи некого да биде килав. Го искилавивте добитокот со тој товар."},{"word":"искине","type":"св.","description":"Скине на парчиња. Го искина писмото и го фрли."},{"word":"искисне","type":"св.","description":"Заврши со киснење на облека, ткаенина во вода."},{"word":"искити","type":"св.","description":"Накити, украси. Ја искитија елката со лампиони во различни бои."},{"word":"искласи","type":"св.","description":"Пушти клас, создаде клас. Житото за кратко време искласи."},{"word":"исклепа","type":"св.","description":"Со клепање наостри сечило (на коса и сл.)."},{"word":"исклешти се","type":"св.","description":"Се насмее силно, гласно, покажувајќи ги забите со грда гримаса. Ми се исклешти пакосно и силно и си замина."},{"word":"исклоца","type":"св.","description":"Удри некого со нога повеќе пати; клоца.. Магарето убаво го исклоца комшијата."},{"word":"исклучен","type":"прид.","description":"Што го исклучиле од работа, од струја, од сообраќај и сл. Исклучено радио. Исклучените ученици поднесоа жалба до директорот."},{"word":"исклучи","type":"св.","description":"Отстрани од група, од друштво, од членство, од игра и сл. Го исклучија од училиште. Партијата го исклучи од своите редови."},{"word":"исклучив","type":"прид.","description":"Што исклучува друга можност (решение, мислење, постапка итн.)."},{"word":"исклучителен","type":"прид.","description":"Што отстапува од општите правила; редок, посебен. Тоа важи само во исклучителни случаи, не секогаш."},{"word":"исклучок","type":"м.","description":"Тоа што се исклучува од некое правило или од некое множество. Дојдоа сите, без исклучок. Од секое правило има исклучок."},{"word":"искоби","type":"св.","description":"Предизвика нешто со кобење. Искоби зло."},{"word":"искове","type":"св.","description":"Со ковење изработи нешто од метал;"},{"word":"искока","type":"св.","description":"Со скокање помине некое растојание."},{"word":"искокне","type":"св.","description":"искока."},{"word":"исколве","type":"св.","description":"Колвејќи изеде. Папагалот го исколва просото."},{"word":"исколе","type":"св.","description":"Заколе сè со ред, многу, сите."},{"word":"исколне","type":"св.","description":"Проколне сè со ред. Овие ги исколнаа и него и другите и си заминаа."},{"word":"исколчи","type":"св.","description":"Шине, измести од зглоб. Си ја исколчи клучната коска на рамото."},{"word":"исколчи","type":"св.","description":"Вкопа во земја, набие во земја повеќе колци на определена површина, обележи со колци. Го исколчивме лозјето. Ја исколчивме парцелата што ја купивме за викендичка."},{"word":"искомандува","type":"св.","description":"Со командување нареди, даде команда. Капетанот искомандува јуриш."},{"word":"искомати","type":"св.","description":"Исече, искрши, раздели на комати (обично за леб, месо и сл.). Ништо не касна, само го искомати лебот."},{"word":"искомплексира","type":"св.","description":"Направи некој да добие комплекс, комплекси. Ги искомплексира другарките со гардеробата од странство."},{"word":"искон","type":"м.","description":"Прапочеток, почеток на сè. Многу поети се свртени кон исконот, кон митот."},{"word":"исконски","type":"прид.","description":"Што е од искони, од самиот почеток до денес, што е наследен од далечното минато; вроден. Беше воден од исконскиот нагон за живот и желбата да се опстои."},{"word":"исконструира","type":"св.","description":"конструира."},{"word":"исконтактира","type":"св.","description":"контактира."},{"word":"исконти","type":"св.","description":"Дотера, нагизди некого."},{"word":"ископ","type":"м.","description":"Ископано место во земјата (јама, ров, канал и сл.). Ископот беше длабок два метра."},{"word":"ископа","type":"св.","description":"Со копање направи во земјата бразда, јама, ров итн."},{"word":"ископачи","type":"св.","description":"Извади, искорне од корен дрвја, растенија; Ги ископачија лозјата и ги засадија со друга сорта."},{"word":"ископелка се","type":"св.","description":"Се извлече, се ослободи од тешка положба. Можеби сами ќе успеат да се ископелкаат оттаму."},{"word":"ископина","type":"ж.","description":"Место каде што се врши ископување, вдлабнатина, јама. Ги видов археолошките ископини што се вршеа под руините на старата тврдина."},{"word":"ископка","type":"св.","description":"Дем. од ископа."},{"word":"искорени","type":"св.","description":"Извади од корен, отстрани, откорне. ископачи. Со голема мака го искорени пирејот од градината."},{"word":"искористеност","type":"ж.","description":"Состојба на тој што е искористен или на тоа што е искористено."},{"word":"искористи","type":"св.","description":"Извлече корист од нешто или од некого. Ја искористи секоја стапка од земјата. Таа ги искористи најновите научни сознанија за да ја докаже својата теорија. Него го користат кога им треба стручна помош."},{"word":"искорне","type":"св.","description":"искорени_1 Со раце ја искорна тревата во градината."},{"word":"искоси","type":"св.","description":"Исече трева и сл. со коса, заврши со косење. Дедо ми ја искоси ливадата."},{"word":"искоси","type":"св.","description":"Постави нешто во коса положба, направи да биде косо или да изгледа како да е косо."},{"word":"искоси","type":"св.","description":"Нервира, секира некого многу. Ја искоси жената коцкајќи се."},{"word":"искосо","type":"прил.","description":"Откосо. Ја гледаше искосо."},{"word":"искоти се","type":"св.","description":"За животни што се котат ‒ се породи, заврши со котењето. Зајачицата се искоти."},{"word":"искоцка","type":"св.","description":"Со коцкање изгуби сè, до крај; прокоцка. Ги искоцка парите и сè што имаше."},{"word":"искочи","type":"св.","description":"Излезе. Искочив заедно со сестра ми во град."},{"word":"искошка","type":"св.","description":"Со кошкање истурка нешто."},{"word":"искра","type":"ж.","description":"Многу ситна светкава или усвитена честичка што се изделува од нешто што гори или при удар на тврди тела. Од ковачницата вивнаа искри и за миг пламна целиот крај."},{"word":"искраде","type":"св.","description":"Украде, ограби сè, до крај. Старата управа ја искраде фирмата."},{"word":"искраен","type":"прид.","description":"Последен, подалечен, краен. Доаѓаа кај него селанки дури од искрајните охридски села."},{"word":"искрај","type":"предл.","description":"Покрај."},{"word":"искрвави","type":"св.","description":"Ја изгуби сета крв. Болниот искрвави."},{"word":"искрви се","type":"св.","description":"Се пресметува, се кара, се тепа до пролевање на крв. Тие се раскарани меѓу себе, самите ќе се искрват и ќе ни паднат нам пред нозе."},{"word":"искрен","type":"прид.","description":"Што го искажува тоа што го мисли и чувствува, што не крие; отворен. Таа беше една простодушна и искрена жена. Дај ми искрен одговор, не сакам лаги."},{"word":"искрест","type":"прид.","description":"Што светка како да фрла искри. Ги погледна црните искрести очи на девојката."},{"word":"искри","type":"несв.","description":"Фрла искри, гори фрлајќи искри. Инсталацијата на разводната табла искреше неколку минути пред да избие пожар."},{"word":"искривеност","type":"ж.","description":"Состојба на тоа што е искривено."},{"word":"искриви","type":"св.","description":"Направи да стане нешто криво. Тој ги искриви металните шипки со специјални клешти."},{"word":"искривоколчи","type":"св.","description":"Шине, измести. Брзајќи си ја искривоколчи ногата."},{"word":"искрие","type":"св.","description":"Скрие сè со ред, сè до едно. Го искрија златото и другите вредни документи."},{"word":"искристализираност","type":"ж.","description":"Состојба на тоа што е искристализирано."},{"word":"искричав","type":"прид.","description":"Што искри, што фрла искри."},{"word":"искричест","type":"прид.","description":"Што блеска како да фрла искри. Го изгубила оној искричест сјај во очите."},{"word":"искрка","type":"св.","description":"Со кркање изеде до крај. Сама си го искрка ручекот."},{"word":"искркоти се","type":"св.","description":"Од таа досетка сите се искркотија."},{"word":"искрои","type":"св.","description":"а) Скрои целосно (костум, фустан итн.). б) Скрои сè што имало за кроење."},{"word":"искрпи","type":"св.","description":"Поправи оштетена (скината, испарана) облека и сл. со крпење, закрпи сè што било за крпење. Жената ја искрпи кошулата со нови парчиња."},{"word":"искрсне","type":"св.","description":"Се појави, се покаже одеднаш, ненадејно. Не можам да дојдам, ми искрсна еден проблем."},{"word":"искрши","type":"св.","description":"Скрши, раздели целина на парчиња, уништи со кршење. Детето ги искрши играчките."},{"word":"искршка","type":"св.","description":"Со кршкање избега, се оддалечи (за зајак и сл.)."},{"word":"искубе","type":"св.","description":"Вади, истргне влакна или пердуви од корен. Ја искуба кокошката. Ми ја искуба косата."},{"word":"искуп","type":"м.","description":"Искупување, избавување (од грев). Исповедањето е искуп од гревовите."},{"word":"искупи","type":"св.","description":"Накупи многу нешта. Ги искупи сите блузи од продавницата."},{"word":"искупител","type":"м.","description":"Тој што искупува или што искупил нечиј грев; избавител, спасител."},{"word":"искусен","type":"прид.","description":"Што има големо искуство, знаење, вештини стекнати со практика; опитен. Татко ми е стар и искусен работник. Не можеш да го излажеш него, тој е вешт и искусен трговец."},{"word":"искуси","type":"св.","description":"Запознае нешто преку сопствено искуство, добие искуство; осети на себе, доживее. Ја искуси и неубавата и убавата страна на славата."},{"word":"искуство","type":"ср.","description":"Тоа што човекот сам го доживеал, го стекнал (знаења, вештини, навики) низ животната практика; Лично искуство. Работно искуство. Има големо искуство."},{"word":"искушение","type":"ср.","description":"Тоа што силно привлекува, што заведува; желба за нешто примамливо; соблазнување. Низ големо искушение минуваше: дали да се запопи или да се ожени?"},{"word":"искушеник","type":"м.","description":"Лице што служи во манастир и се подготвува да стане монах, калуѓер. Една година пред да стане монах беше искушеник во манастирот."},{"word":"ислам","type":"м.","description":"Монотеистичка религија што ја основал во 7 век, во Арабија, пророкот Мухамед, која се засновува врз учењето на Коранот (Куранот); муслиманска вера, мухамеданство."},{"word":"Исламабад","type":"м.","description":"Главен град на Пакистан."},{"word":"исламизација","type":"ж.","description":"Исламизирање, примање на исламот, преминување во ислам."},{"word":"исламизира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави некој да го прими исламот, нешто да стане исламско."},{"word":"исламист","type":"м.","description":"Лице што се занимава со исламистика."},{"word":"исламистика","type":"ж.","description":"Проучување на исламот."},{"word":"Исланд","type":"м.","description":"Островска држава во Европа."},{"word":"иследен","type":"прид.","description":"Што се однесува на иследување, што врши иследување;"},{"word":"иследи","type":"св.","description":"Спроведе целосна истрага, сестрано расветли криминално дело."},{"word":"иследник","type":"м.","description":"Лице што врши истрага. Во записникот на иследникот стоеше дека во крвта му нашле опиум."},{"word":"иследувач","type":"м.","description":"Човек што следи определена област; проучувач, истражувач; Тој е буден иследувач на културната историја на македонскиот народ. Иследувачите на нашата народна поезија укажуваат на нејзината оригиналност."},{"word":"ислизне се","type":"св.","description":"Се извлече, се испушти, испадне со слизнување. Од џебот му се ислизна писмото и му падна на земја."},{"word":"ислика","type":"св.","description":"Направи повеќе слики (цртежи, фотографии) до крај. Го ислика филмот и го даде на развивање."},{"word":"ислужен","type":"прид.","description":"а) Што завршил со службата. б) (разг., пејор.) Што го минал работниот век, некорисен, неспособен. Тој беше веќе стар и ислужен."},{"word":"ислужи","type":"св.","description":"Отслужи некоја служба. Младичот ја ислужи војничката служба пред две години."},{"word":"ислуша","type":"св.","description":"Сослуша до крај (предавање, раскажување, концерт итн.)."},{"word":"исмее","type":"св.","description":"Направи шега, подбив со некого; иронично, зајадливо зборува за нешто. Тој ја исмеа и понижи пред сите. Ја исмеа мојата наклоност кон неа."},{"word":"испад","type":"м.","description":"Непријатно, непријателско истапување против некого; непристојна, лоша постапка. Постојано правиш некакви испади. Се срамеше поради испадите на својот син."},{"word":"испади","type":"св.","description":"Избрка, истера, изгони некого. Ја испади жената од дома навредувајќи ја со погрдни зборови."},{"word":"испадне","type":"св.","description":"Падне од внатрешноста на нешто. Детето испадна од возот."},{"word":"испазари","type":"св.","description":"Напазари, накупи многу, полно."},{"word":"испаничи се","type":"св.","description":"Се најде во паника, го фати паника. Мајката се испаничи и отрча да го бара синот."},{"word":"испапа","type":"св.","description":"Изеде (при обраќање кон дете). Ти, детуле, ќе треба уште десетина фурни леб да испапаш за да ме стасаш мене!"},{"word":"испара","type":"св.","description":"Со парање врати во претходната состојба тоа што е сошиено или сплетено. Испара ракав. Испара чорапи."},{"word":"испарение","type":"ср.","description":"Производ на испарувањето, тоа што настанува при испарување на течност. Прозорците беа замаглени од испаренија и ништо не се гледаше низ нив."},{"word":"испари","type":"св.","description":"Се претвори во пареа, мине во гасовита состојба. Водата испари од тенџерето. Испари мирисот од шишенцето."},{"word":"испарлив","type":"прид.","description":"Што може да испарува. Го чувствуваше испарливиот мирис на липите."},{"word":"испартален","type":"прид.","description":"Што е претворен во партали (обично за облека, ткаенина)."},{"word":"испартали","type":"св.","description":"Претвори нешто во партали, одрпа, искине (облека и сл.)."},{"word":"испасе","type":"св.","description":"Со пасење изеде до крај. Кравите ја испасија ливадата."},{"word":"испати","type":"св.","description":"Пропати, истрада многу. Мајката многу испати со децата."},{"word":"испаша","type":"ж.","description":"(само едн.) Пасење, напасување. Пролетна испаша."},{"word":"испашка","type":"св.","description":"Избрка, истера. Сите до еден ги испашкав од мојата куќа."},{"word":"испегла","type":"св.","description":"Измазни, исправи нешто што е стуткано, најчесто со пегла. Убаво ми ја испегла кошулата."},{"word":"испее","type":"св.","description":"Исполни песна, мелодија до крај. Ми се чини дека ги испеавме сите убави песни."},{"word":"испека","type":"св.","description":"Измоли со пекање, со големо настојување. Испека да оди на летување со другарките."},{"word":"испентери се","type":"св.","description":"Со напор се искачи некаде на високо; се изјази. Се испентерил дури на највисоката гранка на дрвото."},{"word":"испепели","type":"св.","description":"Направи, извалка, излепи со пепел. Си ја испепели блузата."},{"word":"испердаши","type":"св.","description":"Со пердашење исчука, измава памук и сл. Мајсторот го испердаши памукот за јорганот што требаше да го шие."},{"word":"испердуши","type":"св.","description":"Искубе пердуви од птица (кокошка итн.). Лисицата ја испердушила кокошката, ама ја пуштила кога и се загнале кучињата."},{"word":"испере","type":"св.","description":"Исчисти, отстрани нечистотија со перење. Ги исправ валканите кошули."},{"word":"исперчен","type":"прид.","description":"Што е вообразен, надуен. Оној исперчен патриот секогаш се туркал понапред за да виделе и за да зборувале за него."},{"word":"исперчи се","type":"св.","description":"Со перчење се направи важен. Се исперчи како паун пред нас, барем да има зошто!"},{"word":"испетели се","type":"св.","description":"Се направи важен, покаже сила; се."},{"word":"испече","type":"св.","description":"а) Приготви јадење со печење. Го испече пилето и нè повика на ручек. б) Подложи нешто на печење при изработката, пред употреба. Испече глинени садови. Испече тули. Испече кафе."},{"word":"испие","type":"св.","description":"Пиејќи земе течност до крај, испразни нешто (чаша, сад). Го испи сокот до последна капка. Испија по една чаша вино."},{"word":"испиен","type":"прид.","description":"Што е исцрпен, физички пропаднат, ослабен. Тоа беше старец со испиено и бледо лице."},{"word":"испијани","type":"св.","description":"Опие многу некого. Го испијани човекот со ракија."},{"word":"испика","type":"св.","description":"Пикне, втера едно или многу нешта со напор, со притисок. Го испика цело ќебе во едно ранче."},{"word":"испили","type":"св.","description":"Донесе на свет пиле, пилиња (за кокошка, птица); изведе. Квачката испили десет пилиња."},{"word":"испили","type":"св.","description":"Исече, изреже со пила."},{"word":"испипа","type":"св.","description":"Пипне нешто на повеќе места. Детето ја испипа цела витрина и ја измачка."},{"word":"испис","type":"м.","description":"Тоа што е испишано, препишано од некаков текст. Исписи од архива."},{"word":"исписка","type":"св.","description":"Одеднаш испушти силен и остар глас, писок. Жените испискаа од страв."},{"word":"исписница","type":"ж.","description":"Потврда за испис. Ми дадоа исписница од фудбалскиот клуб."},{"word":"испит","type":"м.","description":"Испитување, испрашување. Го ставија на испит."},{"word":"испита","type":"св.","description":"Подложи на испит, изврши проверка на знаењето. Ги испита сите кандидати."},{"word":"испитаник","type":"м.","description":"Лице што се испитува по определени прашања кои имаат карактер на испитување, истражување или на анкета за некоја појава. Голем дел од испитаниците не одговориле на сите прашања."},{"word":"испитен","type":"прид.","description":"Што се однесува на испит, што е наменет за испит. Испитни термини. Испитна комисија. Испитни прашања."},{"word":"испитувач","type":"м.","description":"Тој што изведува испит."},{"word":"испитувачки","type":"прид.","description":"Што има својство на испитување, што проникнува, што сака да открие нешто. Испитувачки поглед."},{"word":"испише","type":"св.","description":"Препише од некаде (од текст, документ и сл.) повеќе факти, податоци итн."},{"word":"испишмани","type":"св.","description":"Направи некој да стане пишман, расколеба некого, одврати од некаква намера."},{"word":"исплави","type":"св.","description":"Заврши со плавење. Ја исплави кошулата."},{"word":"исплази","type":"св.","description":"Го испружи, го извади јазикот од устата. Детето го исплази јазикот."},{"word":"исплакне","type":"св.","description":"Заврши со плакнење. Ги исплакна чиниите."},{"word":"испланира","type":"св.","description":"Направи план. Го испланирав секој ден од наредната недела."},{"word":"исплата","type":"ж.","description":"Давање пари како надоместок за завршена работа или заради подмирување обврска од страна на претпријатие, установа, банка и сл. кон службеник, работник, странка или клиент. Започна исплатата на мартовските пензии."},{"word":"исплатен","type":"прид.","description":"Што се однесува на исплата. Исплатни налози."},{"word":"исплати","type":"св.","description":"Изврши исплата. Денеска ќе бидат исплатени хонорарите."},{"word":"исплатлив","type":"прид.","description":"Што се исплаќа, што вреди за трудот што се вложува. Работава не е воопшто исплатлива."},{"word":"исплаче","type":"св.","description":"Излее, преточи чувство во солзи. Ја исплака сета тага што ја носеше во себе со години."},{"word":"исплаши","type":"св.","description":"Предизвика чувство на страв кај некого. Мачката ја преврте саксијата и ме исплаши."},{"word":"исплеви","type":"св.","description":"Исчисти од плевел. Го исплеви гравот."},{"word":"исплеска","type":"св.","description":"Направи нешто да биде сплескано, истенчено. Ги исплеска ќофтињата. Го исплеска тестото."},{"word":"исплете","type":"св.","description":"Заврши со плетење. Бабата исплете џемперчиња за внуците. Пајакот исплете пајажина над вратата."},{"word":"исплетка","type":"св.","description":"Заплетка, направи нешто да биде заплеткано. Ги исплетка конците."},{"word":"исплива","type":"св.","description":"Излезе на површината на водата пливајќи. Падна од голема височина и едвај исплива на површината."},{"word":"исплиска","type":"св.","description":"Наводени некого или нешто, испрска. Автомобилот помина низ вирчето со сета брзина и ги исплиска минувачите. Ја исплискаа со ладна вода и таа се освести."},{"word":"исплови","type":"св.","description":"Почне да плови, излезе од пристаниште, тргне на пат по вода. Бродот исплови пред еден час."},{"word":"исплука","type":"св.","description":"Со плукање исфрли нешто од устата. Ја исплука семката далеку од себе. Исплука крв."},{"word":"исплуска","type":"св.","description":"Направи плускавец. Си ги исплуска рацете."},{"word":"испоапси","type":"св.","description":"Уапси повеќемина истовремено. Да бегаме зашто сите ќе нè испоапсат!"},{"word":"испобаци","type":"св.","description":"Бакне некого повеќепати. Го испобаци детето."},{"word":"испобеди","type":"св.","description":"Победи повеќе противници. Нашата екипа ги испобеди сите противници досега и заслужено стигна до финалето."},{"word":"испобеси","type":"св.","description":"Обеси повеќемина. Ги испобесија сите што ги фатија."},{"word":"испобрка","type":"св.","description":"Измеша нешто во голема мера. Ги испобркавме патиштата и се изгубивме во шумата."},{"word":"испобрка","type":"св.","description":"Избрка повеќемина. Дождот ги испобрка летувалците од плажата."},{"word":"испобудали","type":"св.","description":"Придонесе некој да побудали во голема мера. Ме испобудалија сите овие сплетки."},{"word":"исповади","type":"св.","description":"Извади од нешто многу предмети. Исповади од фиоката сè што му дојде до рака, но не го најде писмото."},{"word":"исповала","type":"св.","description":"Извала многу предмети. Ги исповала набрзина колачите во ореви."},{"word":"исповед","type":"ж.","description":"Покајување за гревовите што ги признава верникот пред свештеник. По исповедта почувствува олеснување."},{"word":"исповеда","type":"св.","description":"За духовно лице ‒ ислуша нечија исповед и даде простување на гревот. Дојде попот и го исповеда."},{"word":"исповедалница","type":"ж.","description":"Мала просторија во црква каде што се одржува исповед."},{"word":"исповеден","type":"прид.","description":"Што се однесува на исповед. Исповедно писмо. Исповедна лирика. Исповедна искреност."},{"word":"исповедник","type":"м.","description":"Свештеник што води исповед. Таа го чекаше својот исповедник."},{"word":"исповитка","type":"св.","description":"Извитка нешто во голема мера."},{"word":"исповраќа","type":"св.","description":"Исповраќа сè што изеде."},{"word":"исповрати","type":"св.","description":"Поврати во голема мера. Исповрати сè што касна."},{"word":"исповрзе","type":"св.","description":"Поврзе повеќемина или повеќе предмети. Ги исповрза жиците за светлото во новата соба."},{"word":"исповрти","type":"св.","description":"Одеднаш и забележливо заврти нешто. Го исповрте вратот. Ги исповрте чорапите на лице."},{"word":"испогази","type":"св.","description":"Изгази во голема мера. Детето ги испогази мравките."},{"word":"испогани","type":"св.","description":"Направи нешто да биде погано. Ја испогани облеката. Му го испогани името."},{"word":"испогледа","type":"св.","description":"Многу изгледа некого. Го испогледа од глава до петици."},{"word":"испогмечи","type":"св.","description":"Изгмечи во голема мера, сè. Со велосипедот ги испогмечи лалињата."},{"word":"испогуби","type":"св.","description":"Изгуби повеќе нешта. Ги испогуби сите клучеви. Ги испогуби овците низ планината."},{"word":"исподави","type":"св.","description":"Удави повеќемина. Ги исподавија мачињата."},{"word":"исподвлече","type":"св.","description":"Подвлече повеќе места во текст. Исподвлече сè што мислеше дека е важно."},{"word":"исподели","type":"св.","description":"Подели нешто на многу делови. Тој го исподели лепчето на сите деца."},{"word":"испожари","type":"св.","description":"Предизвика пожар, запали нешто. Им ги испожарија куќите."},{"word":"испожени","type":"св.","description":"Ожени повеќемина (синови). Тој ги испожени синовите."},{"word":"испозаборави","type":"св.","description":"Заборави многу нешта. Само што излезе од вратата испозаборави сè за што зборувавме."},{"word":"испозагине","type":"св.","description":"Падне во борба ‒ за повеќемина. Десетина борци испозагинаа во вчерашната битка."},{"word":"испозапали","type":"св.","description":"Запали повеќе нешта одеднаш. Ги испозапалија стрништата."},{"word":"испозасолне","type":"св.","description":"Засолне повеќе нешта или повеќемина. Ги испозасолнавме сите што дојдоа на нашата врата."},{"word":"испозаспие","type":"св.","description":"Направи да заспијат повеќемина. Мајката ги испозаспа децата."},{"word":"испозатвори","type":"св.","description":"Затвори повеќе нешта. Ги испозатвори сите прозорци и врати."},{"word":"испоздрави","type":"св.","description":"Прати, пренесе многу поздрави до некого или до повеќемина."},{"word":"испоказни","type":"св.","description":"Казни повеќемина. Ги испоказнија сите што се најдоа на местото на настанот."},{"word":"испокара","type":"св.","description":"Искара некого многу. Сите го испокараа за тоа што се случи."},{"word":"испокаса","type":"св.","description":"Искаса во голема мера. Кучето го испокасале болви. Детето го испокасале комарци."},{"word":"испокине","type":"св.","description":"Искине во голема мера или многу нешта. Ја испокина вреќата. Ги испокина чевлите."},{"word":"испокисне","type":"св.","description":"Испокиснавме на дождот."},{"word":"испоколе","type":"св.","description":"Заколе повеќе животни или луѓе."},{"word":"испокорне","type":"св.","description":"Искорне повеќе нешта. Го испокорна цвеќето крај патеката."},{"word":"испокоси","type":"св.","description":"Искоси целосно, сè. Ја испокосил ливадата, на неа не останало ни цветче."},{"word":"испокраде","type":"св.","description":"Испокрадоа сè од продавницата."},{"word":"испокрие","type":"св.","description":"Покрие добро некого или нешто. Ја испокри кутијата за да не се гледа."},{"word":"испокрие","type":"св.","description":"Скрие повеќемина. Ги испокри работите под креветот."},{"word":"испокрпи","type":"св.","description":"Ги испокрпи сите искинати чорапи."},{"word":"испокрши","type":"св.","description":"Искрши повеќе предмети. Ги испокрши чашите."},{"word":"испокупи","type":"св.","description":"Накупи нешто во голема мера или повеќе нешта, изнакупи. Испокупи сè што виде."},{"word":"испокутка","type":"св.","description":"Кутне повеќемина."},{"word":"исполае","type":"св.","description":"За куче ‒ лае многу по некого. Кучињата нè исполајаа."},{"word":"исполегне","type":"св.","description":"Сите исполегнаа да спијат, само уште нејзиниот прозорец беше осветлен."},{"word":"исползи","type":"св.","description":"Помине определено растојание ползејќи. Исползи до оградата. Полжавите исползиле на тревата."},{"word":"исползува","type":"св. и несв.","description":"Извлече полза од нешто; искористува. Тој го исползува нејзиното отсуство за сопствено напредување. Целосно ги исползува можностите на машината."},{"word":"исполин","type":"м.","description":"Тој што е невообичаен по својата големина, сила, храброст, упорност и сл.; џин. Пред него се покажа еден исполин."},{"word":"исполитизира","type":"св.","description":"Поврзе нешто со политика, замеша политика во нешто, направи нешто да биде предмет на политичка манипулација. Ја исполитизираа ситуацијата."},{"word":"исполица","type":"ж.","description":"Договор за наем според кој половина од приходот добива сопственикот на нивата, а половина тој што ја зема да ја обработува."},{"word":"исполичар","type":"м.","description":"Тој што работи на исполица."},{"word":"исполни","type":"св.","description":"а) Направи нешто да биде полно, пополни празен простор; испразни. Студентите сосема ја исполнија салата. б) Пополни целосно образец, прашалник и сл."},{"word":"исполнителен","type":"прид.","description":"Што е одговорен, што ги исполнува обврските. Тој е еден од најисполнителните луѓе што ги знам."},{"word":"исполнувач","type":"м.","description":"Тој што исполнува нешто. Исполнувач на желби."},{"word":"испомажи","type":"св.","description":"Омажи повеќе девојки (ќерки). Соседите ги испомажија ќерките."},{"word":"испомачи","type":"св.","description":"Ги испомачија луѓето да доаѓаат на горештинава."},{"word":"испомеша","type":"св.","description":"Многу измеша нешто. Ги испомеша работите. Ги испомеша имињата."},{"word":"испомине","type":"св.","description":"Помине големо растојание. Од утрово до сега долг пат испоминав."},{"word":"испомоча","type":"св.","description":"Измоча нешто, облее со моч."},{"word":"испомрзне","type":"св.","description":"Измрзне во голема мера. Тој дојде испомрзнат. Оваа пролет кајсиите испомрзнаа."},{"word":"испонареди","type":"св.","description":"Нареди повеќе нешта, нареди сè. Ги испонареди масите со секакви јадења."},{"word":"испоначичка","type":"св.","description":"Начичка, насобере многу нешта на тесен простор, во несоодветно нешто. Ја испоначичка облеката во куферот."},{"word":"испоникне","type":"св.","description":"Никне во голем број, премногу. По дождот испоникнаа печурки. Испоникнаа цвеќиња во дворот."},{"word":"испообеси","type":"св.","description":"Обеси во голем број (луѓе, предмети)."},{"word":"испоотвори","type":"св.","description":"Отвори повеќе нешта. Ги испоотворија сите врати."},{"word":"испопаѓа","type":"св.","description":"Испаѓа во голема мера. Лисјата на оревот сосема испопаѓале."},{"word":"испопали","type":"св.","description":"Запали повеќе нешта. Ги испопалија сите куќи."},{"word":"испоплаче се","type":"св.","description":"Раскаже некому за своите проблеми, многу се изжали; Таа се испоплака пред пријателката."},{"word":"испоплука","type":"св.","description":"Исплука во голема мера. Испоплука диво и злобно."},{"word":"испопредаде се","type":"св.","description":"Се предаде ‒ за повеќемина. Осомничените се испопредадоа сами."},{"word":"испопрска","type":"св.","description":"Испрска во голема мера. Тој ги испопрска минувачите со цревото."},{"word":"испопука","type":"св.","description":"Испука на многу места, добие многу пукнатини. Ѕидовите од старата куќа испопукале."},{"word":"испоразбуди","type":"св.","description":"Разбуди повеќемина. Се развика и ги испоразбуди сите што беа во куќата."},{"word":"испоразлее","type":"св.","description":"Разлее во големо количество. Маслото се испоразлеа по масата."},{"word":"испоразрани","type":"св.","description":"Разрани некого во голема мера. Чевлите му ги испоразранија стапалата."},{"word":"испорака","type":"ж.","description":"Доставување, предавање на нешто купено или нарачано. Испораката ја вршиме за два часа."},{"word":"испорани","type":"св.","description":"Рани на повеќе места, во голема мера. Бил испоранет и лесно го заплениле."},{"word":"испораскине","type":"св.","description":"Раскине нешто на многу парчиња. Кучето му ги испораскина фармерките."},{"word":"испорача","type":"св.","description":"Изврши испорака, достави нешто. Поштарот ги испорача сите писма."},{"word":"испорачувач","type":"м.","description":"Лице или организција што испорачува."},{"word":"испореди","type":"св.","description":"Ги испореди книгите на полицата."},{"word":"испорец","type":"м.","description":"Јагне што умира веднаш по ојагнувањето."},{"word":"испорипа","type":"св.","description":"На знакот сите испорипаа во водата."},{"word":"испосакати","type":"св.","description":"Осакати некого во голема мера, осакати многумина. Оваа машина испосакатила повеќе невнимателни работници."},{"word":"испоседне","type":"св.","description":"Направи место да седнат повеќемина. Ги испоседна гостите околу масата."},{"word":"испосее","type":"св.","description":"изнасее. Ја испосеа нивата."},{"word":"испосере","type":"св.","description":"Посере нешто, испогани."},{"word":"испосече","type":"св.","description":"Исече во голема мера или на повеќе места. Го испосече платното и го фрли."},{"word":"испосипе","type":"св.","description":"Исипе големо количество, посипе на голема површина. Го испосипа брашното по целата кујна."},{"word":"испоскубе","type":"св.","description":"Искубе во голема мера. Ја испоскуба сестричката за плетенките."},{"word":"испосник","type":"м.","description":"Монах што живее на осамено место без допир со надворешниот свет, по строго определен ред; пустиник, аскет. Испосникот беше слаб и блед."},{"word":"испосништво","type":"и.","description":"Начин на живот на испосник."},{"word":"испособере","type":"св.","description":"Собере во голема мера, собере сè. Испособравме различни видови печурки."},{"word":"испосошие","type":"св.","description":"Сошие повеќе нешта, сè. За два дена испосоши сè што му беше потребно за патувањето."},{"word":"испостеле","type":"св.","description":"Постеле сè, секаде. Испослаа нови теписи по целата куќа."},{"word":"испостен","type":"прид.","description":"Што е ослабен од долго постење, од слаба исхрана. Испостен организам."},{"word":"испости","type":"св.","description":"Додржи пост до крај. Ги испости велигденските пости."},{"word":"испострела","type":"св.","description":"Стрела во голем број, сите. Ги испострелаа заробените."},{"word":"испотепа","type":"св.","description":"Натепа повеќемина, сите. Беше лут и сите ги испотепа."},{"word":"испоти","type":"св.","description":"Направи некој да се облее со пот. Работата нè испоти."},{"word":"испотпише","type":"св.","description":"Потпише, стави потпис на повеќе документи. Испотпиша сè што му донесоа и излезе."},{"word":"испотрие","type":"св.","description":"Истрие во голема мера. Си го испотри грбот од ѕидовите чекајќи да го примат на разговор."},{"word":"испотурчи","type":"св.","description":"Потурчи многумина, сите. Го испотурчија целото село."},{"word":"испотутка","type":"св.","description":"Истутка во голема мера. Го испотутка ливчето со телефонскиот број и го фрли."},{"word":"испоубие","type":"св.","description":"Убие повеќемина, сите. Ги испоубија заробените војници."},{"word":"испоумре","type":"св.","description":"За повеќемина ‒ умре во кус временски период. Испоумреа многу луѓе оваа зима."},{"word":"испофали","type":"св.","description":"Пофали во голема мера. Сите што дојдоа го испофалија."},{"word":"испофати","type":"св.","description":"Фати во голем број, сите. Е, вие ги испофаќавте сите риби, ништо не оставивте за другите! Полицијата ги испофати крадците."},{"word":"испофрла","type":"св.","description":"Фрли, исфрли многу нешта, сите. Испофрли сè што непотребно се чувало со години."},{"word":"испоцрка","type":"св.","description":"Исцрка во голем број, сите. Испоцркавме за вода."},{"word":"испочуди се","type":"св.","description":"Се зачуди премногу. Се испочудија и не им веруваа на очите."},{"word":"испочука","type":"св.","description":"Исчука во голема мера. Падна и ја испочука главата."},{"word":"испошари","type":"св.","description":"Ишари многу или ишари голема површина, секаде. Децата го испошараа ѕидот со креди во боја."},{"word":"испошти","type":"св.","description":"Со поштење исчисти. Го испошти набрзина."},{"word":"исправа","type":"ж.","description":"Документ во кој се внесени определени податоци. Патни исправи. Лични исправи."},{"word":"исправен","type":"прид.","description":"Што е правилен, што е заснован врз правила (законски, логички и сл.). Исправно решение. Исправен заклучок."},{"word":"исправен","type":"прид.","description":"Што е сосема прав, што стои право. Исправена глава."},{"word":"исправи","type":"св.","description":"Направи нешто да биде право. Исправи ја жицата."},{"word":"исправка","type":"ж.","description":"Белешка со која се исправа некоја подробност во објавен текст. Исправките ќе ги објавиме на крајот на изданието."},{"word":"исправувач","type":"м.","description":"Апарат што ја претвора наизменичната во права струја."},{"word":"испразни","type":"св.","description":"Направи нешто да биде празно, извади сè од некаде, истури сè до крај. Го испразни шишето."},{"word":"испраќач","type":"м.","description":"Тој што испраќа нешто или некого. Името на испраќачот беше нечитливо. На станицата имаше повеќе испраќачи отколку патници."},{"word":"испраксира","type":"св.","description":"Извежба, усоврши нешто. Го испраксира ракувањето со новата машина."},{"word":"испраси","type":"св.","description":"Донесе на свет прасиња. Свињата испраси пет прасиња."},{"word":"испрати","type":"св.","description":"Прати некому нешто преку посредник (по пошта, по друго лице и др. Го испрати писмото. Ти испратив некои книги по брат ми."},{"word":"испратница","type":"ж.","description":"Сметководствен документ со кој се потврдува испраќање на нешто. Ја предаде испратницата за стоката."},{"word":"испраша","type":"св.","description":"а) Постави некому повеќе прашања за сè што сака да дознае, се распраша. Го испрашаа за сите дома, како се и што прават. б) Праша повеќемина. Ги испраша сите дојденци за него."},{"word":"испраши","type":"св.","description":"Направи нешто да биде прашливо. Кога доаѓаше ги испраши новите чевли."},{"word":"испраши","type":"св.","description":"Со копање отстрани непотребни, штетни растенија околу некоја земјоделска култура или околу цвеќе. Го испраши кромидот."},{"word":"испрашувачки","type":"прид.","description":"Што прашува, што е прашален. Испрашувачки поглед."},{"word":"испрвути се","type":"св.","description":"Добие првут. Од новиот шампон му се испрвути косата."},{"word":"испребара","type":"св.","description":"Темелно пребара. Ја испребараа целата куќа, но не најдоа ништо."},{"word":"испребрза","type":"св.","description":"Многу избрза. Испребрза и го расипа изненадувањето."},{"word":"испревари","type":"св.","description":"Престигне некого, направи нешто пред некого. Ги испревари сите и прв стигна на целта."},{"word":"испревитка","type":"св.","description":"Превитка неколку пати. Ги испревитка ракавите за да не ги наводени. Ја испревитка хартијата неколку пати."},{"word":"испреврзе","type":"св.","description":"Преврзе некого во голема мера."},{"word":"испреврти","type":"св.","description":"Преврти многу нешта, сè. Ги испреврти чашите да се исцедат."},{"word":"испрегледа","type":"св.","description":"Прегледа многумина, сите или прегледа многу нешта, сè. Професорот ги испрегледа сите писмени работи."},{"word":"испрегне","type":"св.","description":"Ослободи животно од запрега или од јарем. Го испрегна коњот и го пушти да попасе."},{"word":"испреде","type":"св.","description":"Заврши со предење. Ја испреде сета волна."},{"word":"испрекинат","type":"прид.","description":"Што е со прекини, што не е поврзан. Испрекинат говор."},{"word":"испрекине","type":"св.","description":"Прекине на повеќе места, направи прекини."},{"word":"испрекрсти","type":"св.","description":"Направи, стави нешто во крст, прекрсти, вкрсти повеќе пати. Си ги испрекрстија рацете."},{"word":"испрекрши","type":"св.","description":"Прекрши на повеќе места или повеќе пати. Опашката на кучето беше испрекршена и се влечеше по него."},{"word":"испремести","type":"св.","description":"Премести, смени место на повеќе нешта. Испремести во собата како што сакаше таа."},{"word":"испреметка","type":"св.","description":"Преметка многу, во голема мера. Ги испреметка старите фотографии."},{"word":"испреметканост","type":"ж.","description":"Состојба на тоа што е испреметкано."},{"word":"испремеша","type":"св.","description":"Измеша нешто премногу, измеша сè. Испремеша сè за да ја најде кутијата."},{"word":"испремешаност","type":"ж.","description":"Состојба на тоа што е испремешано."},{"word":"испренесе","type":"св.","description":"Пренесе многу нешта, сè со ред. Го испренесе целиот багаж."},{"word":"испрепали се","type":"св.","description":"Се препали премногу. Се испрепали кога помисли колку ќе го чини сето тоа."},{"word":"испрепише","type":"св.","description":"Препише многу текстови, препише сè. Ги испрепиша сите белешки."},{"word":"испреплашеност","type":"ж.","description":"Состојба на тој што е испреплашен. Неговата испреплашеност се чувствуваше оддалеку."},{"word":"испреплаши","type":"св.","description":"Исплаши некого премногу. Во мракот и мачка можеше да го испреплаши."},{"word":"испреплете","type":"св.","description":"Преплете нешто во голема мера. Ја испреплете боцкавата жица."},{"word":"испреплетеност","type":"ж.","description":"Состојба на тоа што е испреплетено. Испреплетеноста на културите ја усложнува ситуацијата."},{"word":"испреплетка","type":"св.","description":"Исплетка нешто во голема мера. Мачето ги испреплетка конците."},{"word":"испреплетканост","type":"ж.","description":"Состојба на тоа што е испреплеткано."},{"word":"испреполови","type":"св.","description":"Преполови повеќе нешта. Ги испреполовија резервите."},{"word":"испресече","type":"св.","description":"Пресече повеќе нешта, сè со ред. Ги испресече сувите гранки на липата."},{"word":"испресеченост","type":"ж.","description":"Состојба на тоа што испресечено."},{"word":"испрета","type":"св.","description":"Извади нешто што било запретано. Од пепелта испретаа куп печени компири."},{"word":"испретепа","type":"св.","description":"Претепа во голема мера. Го испретепале арамии."},{"word":"испретресе","type":"св.","description":"Темелно претресе. Сите ги испретресоа, но не најдоа ништо."},{"word":"испречи","type":"св.","description":"Стави нешто напреку како пречка (на пат, на премин). Го испречи автомобилот на патот."},{"word":"испржи","type":"св.","description":"Со пржење приготви јадење. Го испржи месото."},{"word":"исприкаже","type":"св.","description":"Прикаже, раскаже многу нешта. Ми исприкажа што се случувало додека бев отсутен."},{"word":"испришти се","type":"св.","description":"Се покрие со приштови. Од високата температура детето се испришти по лицето."},{"word":"испркне","type":"св.","description":"Пркне, изникне, израсте во голема мера. Испркнал многу од минатата година до сега."},{"word":"испрли","type":"св.","description":"Осмади, изгори влакна без да ја оштети кожата. Ја испрли закланата кокошка пред да ја стави да се вари. Си ја испрли раката од огинот."},{"word":"испроба","type":"св.","description":"Обиде, проба повеќе нешта. Ги испроба сите видови колачи. Ги испроба сите модели што ги имаше во бутикот."},{"word":"испровоцира","type":"св.","description":"Тие ја испровоцираа тепачката. Таа го испровоцира да каже повеќе отколку што требаше."},{"word":"испровре","type":"св.","description":"Провре нешто повеќепати, провре многу нешта, сè. Ја испровре врвката низ платното."},{"word":"испродаде","type":"св.","description":"Продаде во голема мера, продаде сè. Испродаде сè што имаше."},{"word":"испродуцира","type":"св.","description":"Тој го испродуцира и овој филм."},{"word":"испроектира","type":"св.","description":"Тој ја испроектира зградата на новиот трговски центар."},{"word":"испромени","type":"св.","description":"Направи големи промени, измени. Кога стана раководител, испромени сè."},{"word":"испроси","type":"св.","description":"Добие нешто со просење, со молење; измоли. Денес ни еден мангар не испросив."},{"word":"испрости се","type":"св.","description":"Се прости, се збогува со повеќемина, со сите. Се испрости со сите и замина."},{"word":"испрофитира","type":"св.","description":"Испрофитираа на наша сметка."},{"word":"испрочита","type":"св.","description":"Прочита нешто од почеток до крај или повеќе книги, текстови. Испрочитав многу книги ова лето. Тој испрочита сè што пишуваше во весниците за него."},{"word":"испрпела (се)","type":"св.","description":"Магарето се испрпела во песокот."},{"word":"испрска","type":"св.","description":"Наводени со прскање. Го испрска со ладна вода."},{"word":"испрсне","type":"св.","description":"Прсне, пукне со прскање. На нозете ѝ испрснале капилари. Очите ќе ти испрснат од гледање."},{"word":"испрти","type":"св.","description":"Направи прт во снег;"},{"word":"испружи","type":"св.","description":"Оптегне нешто колку што е долго. Ја испружи раката колку што можеше, но не можеше да ја дофати кутијата."},{"word":"испрчи","type":"св.","description":"Истакне дел од телото (гради, мев), заземе надмен став. Ги испрчила градите."},{"word":"испуди","type":"св.","description":"Избрка некого; Тој си ја испуди жената."},{"word":"испука","type":"св.","description":"Добие многу пукнатини по површината. Устата му испукала. Од студот ѝ испукаа рацете. Земјата испукала од суша."},{"word":"испули (се)","type":"св.","description":"Го испули од глава до петици. Се испули наоколу."},{"word":"испумпа","type":"св.","description":"Исцрпи со пумпање, истисне определено количество течност. Ја испумпаа водата од поплавената визба."},{"word":"испупчен","type":"прид.","description":"Што е издаден нанапред. Образите му беа испупчени."},{"word":"испупчи","type":"св.","description":"Направи нешто да биде поиздадено, да биде понапред од нешто друго, Ги испупчи усните како за плачење."},{"word":"испуст","type":"м.","description":"Оградена просторија во непосредна близина на штала каде што се пушта добитокот на чист воздух и сонце. Кога е топло времето, добитокот го чуваат во испустите."},{"word":"испустеник","type":"м.","description":"Тој што е испустен, осамен. Дојде и селскиот испустеник, дедото од најоддалечената куќичка."},{"word":"испусти","type":"св.","description":"Направи нешто да биде пусто, опустоши. Немирни деца ја испустија градината. Ја испустија земјата."},{"word":"испуши","type":"св.","description":"Ја испуши последната цигара. Го испуши тутунот што го носеше во ќесето."},{"word":"испушти","type":"св.","description":"Пушти нешто, престане да држи. Ја испуштив чашата и таа се скрши."},{"word":"испцовиса","type":"св.","description":"За животни ‒ пцовиса во голем број, сите до едно. Добитокот испцовиса од глад."},{"word":"испцуе","type":"св.","description":"Упати некому многу пцости. Го испцу и си замина. Не можеш ништо да сториш освен да ги испцуеш."},{"word":"исрка","type":"св.","description":"Испразни, изеде нешто со сркање. Колку што сум гладен, цело тенџере ќе исркам. Брзо ја исрка чорбата и побара уште."},{"word":"ист","type":"прид.","description":"Што не е некој друг; токму тој. По многу години се најдов на истата улица, пред истата куќа. Истиот тој пред еден месец поинаку зборуваше. Истиот миг го грабна писмото и излета низ вратата."},{"word":"истави","type":"св.","description":"Отстрани, помести нешто да не пречи. Истави ми го ова од пред очи."},{"word":"истагари се","type":"св.","description":"Се направи важен, се надуе; ."},{"word":"истагува","type":"св.","description":"Истагува таа по него."},{"word":"истажи","type":"св.","description":"Престане да тажи. Брзо го истажија и го заборавија."},{"word":"истакнат","type":"прид.","description":"Што се издвојува, што е познат во јавноста по некоја особеност (храброст, дарба и сл.). Истакнати собирачи на народни умотворби. Истакнат научник. Истакнат борец."},{"word":"истакне","type":"св.","description":"а) Постави нешто на видно место. Распоредот на часови е истакнат на огласната табла. б) Постави нешто понапред или повисоко од нешто друго. Низ целиот град високо ги истакнаа знамињата."},{"word":"Истанбул","type":"м.","description":"Град во Турција."},{"word":"истанчен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од истанчи."},{"word":"истанчи","type":"св.","description":"Направи нешто да биде танко."},{"word":"истап","type":"м.","description":"Чекор напред пред група луѓе; истапување. Неговиот истап пред стројот сите ги изненади."},{"word":"истапи","type":"св.","description":"Направи чекор напред, излезе пред група луѓе. Тој истапи пред сите без многу мислење."},{"word":"истапи","type":"св.","description":"Направи нешто да биде тапо; изаби. Ја истапив секирата цепејќи дрва."},{"word":"истапка","type":"св.","description":"Набие нешто. Играјќи си, децата ја истапкаа целата бавча. Го истапка тестото во тепсијата и го стави да се пече."},{"word":"истарашка","type":"св.","description":"Измеша, испреврти сè барајќи нешто. Насилно влегоа во куќата, истарашкаа сè и отидоа."},{"word":"истатни","type":"св.","description":"Истатнија неколку грмотевици една по друга."},{"word":"истегне","type":"св.","description":"а) Со тегнење направи нешто да биде подолго. Га истегна кората до потребната големина. б) (прен.) Протегне. Ги истегнаа вратовите за да видат подобро. Ги истегна нозете на каучот."},{"word":"истек","type":"м.","description":"истече, истекување; дотек. Истекот е слаб, можно е прелевање на водата."},{"word":"истекне ми (ти му...)","type":"св.","description":"Неочекувано падне на памет; ми. Му истекна уште нешто."},{"word":"истели","type":"св.","description":"За крава ‒ роди теле; отели. Кравата истели здраво, машко теле."},{"word":"истенка","type":"св.","description":"Испушти звуци на стенкање. Човекот истенка од болка."},{"word":"истепа","type":"св.","description":"Силно, многу натепа некого. Се собраа тројца и го истепаа."},{"word":"истера","type":"св.","description":"Избрка некого од некаде. Го истераа од училиште."},{"word":"истерувач","type":"м.","description":"Тој што истерува, што се занимава со истерување. Истерувач на духови. Истерувач на неканети гости."},{"word":"истетерави се","type":"св.","description":"Излезе однекаде со тетеравење. Од грмушките се истетерави пијаниот."},{"word":"истетовира","type":"св.","description":"Го истетовираа за два часа."},{"word":"истече","type":"св.","description":"Излезе од некаде со течење, се излее. Го засече местото за да истече лошата крв. Истече млекото."},{"word":"истимари","type":"св.","description":"Заврши со тимарење. Добро го истимари коњот и го однесе на пазар."},{"word":"истине","type":"св.","description":"Се олади, стане ладен. Јадењето истина. Кафето истина."},{"word":"истиска","type":"св.","description":"Сосема изгмечи нешто. Ја истиска цигарата во пепелникот."},{"word":"истисне","type":"св.","description":"Со туркање или со притисок отстрани нешто или принуди некого да си оди. Ги истиснаа од родните огништа."},{"word":"истиши","type":"св.","description":"Испушти воздух од нешто надуено, напумпано. Го истиши балонот."},{"word":"истишти се","type":"св.","description":"Полека се допече на тивок оган. Го остави месото да се истишти."},{"word":"исткае","type":"св.","description":"Изработи нешто со ткаење. Таа го истка платното за кошула."},{"word":"истлее","type":"св.","description":"Престане да тлее, згасне. Истлеа жарот."},{"word":"исто","type":"прил.","description":"Како и друг, како и друго, на ист начин, исто така. И ние исто би постапиле."},{"word":"истобоен","type":"прид.","description":"Што е во една боја;"},{"word":"истовар","type":"м.","description":"Симнување товар од некаде; Кога ќе завршеа со истоварот, седнуваа во сенката да се одморат."},{"word":"истовари","type":"св.","description":"Симне товар од превозно средство (воз, камион и сл.). Ги истоварија вреќите од приколката."},{"word":"истоветен","type":"прид.","description":"Што има исти особености со некој или со нешто. Овие песни имаат истоветен мотив. Двата збора имаат истоветно значење."},{"word":"истовремен","type":"прид.","description":"Што се случува во исто време со нешто друго; Двете претстави се истовремени, така што едната ќе ја пропуштам."},{"word":"истозначен","type":"прид.","description":"Што има исто значење со нешто друго. Истозначни зборови."},{"word":"истои","type":"св.","description":"Стои од почетокот до крајот на нешто. Ја истои ноќта чекајќи да дојдат."},{"word":"истоимен","type":"прид.","description":"Што има исто име со некој друг или со нешто друго. Градот го прослави триумфот на истоимениот фудбалски клуб."},{"word":"исток","type":"м.","description":"Една од страните на светот; запад. Истокот се осветли од сончевите зраци. Некаде на исток како да гореше шумата."},{"word":"истокласник","type":"м.","description":"Тој што учи во ист клас со некого. По многу години за првпат се сретнав со моите истокласници."},{"word":"истокми","type":"св.","description":"Дотера, нареди нешто, доведе во ред. Што мака видоа додека ги истокмија рамките."},{"word":"истолкува","type":"св.","description":"Заврши со толкување на нешто. Иако натписите беа нејасни, тој успеа да ги истолкува."},{"word":"истолчи","type":"и.","description":"Заврши со толчење. Истолчи кромид и му го преврза коленото."},{"word":"истом","type":"прил.","description":"Токму што, само што."},{"word":"истомерно","type":"прил.","description":"Со иста мера. На сите задачи работеше истомерно."},{"word":"истомисленик","type":"м.","description":"Тој што има исто мислење со некого. Тие двајца се истомисленици. Предлогот наиде на поддршка кај неговите истомисленици."},{"word":"истопи","type":"св.","description":"Направи нешто да биде влажно, наводени. Шлапна во вирчето и ги истопи нозете. Дождот ме истопи."},{"word":"истопи","type":"св.","description":"Направи нешто да премине од цврста во течна состојба, се растопи. Сонцето го истопи снегот. Вчера ја истопија маста."},{"word":"истопори се","type":"св.","description":"Се надуе, се направи важен пред некого. Се истопори пред соседите."},{"word":"историзам","type":"м.","description":"(само едн.) Историски пристап во проучувањето на појавите во природата и во општествениот живот."},{"word":"историја","type":"ж.","description":"(само едн.) а) Минатото во неговиот непрекинат тек и развиток. б) Наука што го проучува минатото; проучување на минатото. Национална историја. Подалечна историја."},{"word":"историјат","type":"м.","description":"Опис на текот на некој настан."},{"word":"историограф","type":"м.","description":"Тој што се занимава со историографија,"},{"word":"историографија","type":"и.","description":"Проучување на историските извори и историската литература."},{"word":"историчар","type":"м.","description":"Тој што се занимава со историја, историограф. Историчарите не се едногласни во врска со настаните од тој период."},{"word":"истормози","type":"св.","description":"Многу измачи некого, Денеска на работа ме истормозија."},{"word":"истороден","type":"прид.","description":"Што е од ист род, од ист тип со нешто. Истородни задачи."},{"word":"источен","type":"прид.","description":"Што се однесува на исток, што се наоѓа на исток или што е од исток. Источен сосед. Источни села."},{"word":"Источен Тимор","type":"м.","description":"Држава на островот Тимор, Азија."},{"word":"источи","type":"св.","description":"Налее течност во сад. Источи еден бокал вино. Им источи пиво во криглите."},{"word":"источи","type":"св.","description":"Добро наостри нешто (нож, молив итн.); наостри повеќе предмети, сите;"},{"word":"источка се","type":"св.","description":"точка Војниците се источкаа во далечината."},{"word":"источник","type":"м.","description":"Извор, тоа од кое нешто се создава. Детството на авторот е источник на голем дел од неговите раскази."},{"word":"Источно Кинеско Море","type":"ср.","description":"Море во Азија, меѓу островот Тајван, Кина и Јапонија."},{"word":"истоштеност","type":"ж.","description":"Состојба и особина на тој што е истоштен. Дури кога дојде дома, почувствува истоштеност."},{"word":"истошти","type":"св.","description":"Сосема исцрпи, измачи некого. Болеста го истошти."},{"word":"истоштувачки","type":"прид.","description":"Што истоштува. Патот беше истоштувачки."},{"word":"Истра","type":"ж.","description":"Најголемиот полуостров во Јадранско Море."},{"word":"истрага","type":"ж.","description":"Постапка за утврдување докази за извршено кривично дело. Истрага на местото на злосторството. Полицијата реши да отвори истрага за случајот."},{"word":"истрада","type":"св.","description":"Помине низ многу страдања. Тој не добил ништо без прво да го истрада."},{"word":"истрае","type":"св.","description":"Издржи до крај, не попушти. Не истраја и викна по него."},{"word":"истраен","type":"прид.","description":"Што може да издржи до крај, што може да истрпи."},{"word":"истражен","type":"прид.","description":"Што се однесува на истрага. Истражен затвор. Истражна постапка."},{"word":"истражи","type":"св.","description":"Со примена на определени методи (опис, мерење, експерименти итн.) испита својства на нешто во научни цели."},{"word":"истражител","type":"м.","description":"Тој што истражува, што врши истрага;"},{"word":"истражувач","type":"м.","description":"Тој што врши истражувања. Истражувачите се убедени дека се блиску до важно откритие."},{"word":"истрапи","type":"св.","description":"Направи, ископа трапови. Ја истрапив градината."},{"word":"истраска","type":"св.","description":"Силно тресне повеќе предмети. Ги истраска чашите."},{"word":"истрбуши","type":"св.","description":"Распори, извади внатрешност низ расечен стомак. Ја истрбушил рибата."},{"word":"истрга","type":"св.","description":"Повлече, со тргање извлече. Му ги истрга ушите. Кошулата ја беше истргал од пантолоните."},{"word":"истргне","type":"св.","description":"Извлече нешто со брзо, еднократно тргнување. Го истргна мечот од појасот."},{"word":"истргува","type":"св.","description":"Направи некаква трговија. Добро истргувавме неделава."},{"word":"истреби","type":"св.","description":"Заврши со требење, со чистење на нешто. Го истреби оризот."},{"word":"истребувач","type":"м.","description":"Тој што истребува, уништувач. Луѓето се истребувачи на некои животински видови."},{"word":"истребувачки","type":"прид.","description":"Што има карактер на истребување. Истребувачка војна."},{"word":"истрезни","type":"св.","description":"Доведе некого во трезна состојба. По два часа успеаја да го истрезнат."},{"word":"истрел","type":"м.","description":"Испукување на муницијата од огнено оружје. Со истрели во воздухот им даде сигнал."},{"word":"истрела","type":"св.","description":"Испука, заврши со стрелање. Четата истрела почесен плотун."},{"word":"истресе","type":"св.","description":"Со тресење исчисти од прав. Го истресе килимот."},{"word":"истресок","type":"м.","description":"Последно дете од некој брак. Оној мој истресок, најмалата ќерка само проблеми ми прави."},{"word":"истрешти","type":"св.","description":"Силно одекне; Истрештија топовски истрели."},{"word":"истрие","type":"св.","description":"Со триење отстрани нечистотија. Му го истри грбот додека се бањаше."},{"word":"истриже","type":"св.","description":"Ја истриже долгата, густа коса. Ги истригоа овците."},{"word":"истркала","type":"св.","description":"Со тркалање отстрани, премести, оддалечи нешто. Го истркала празното шише под масата."},{"word":"истропа","type":"св.","description":"Тропне одненадеж и силно; стропа. Одеднаш нешто истропа и ја прекина тишината."},{"word":"истроши","type":"св.","description":"Потроши до крај. Ги истрошија резервите."},{"word":"истрпи","type":"св.","description":"Издржи до крај, поднесе нешто. Едвај истрпи да не се замеша во кавгата. Мораше да ги истрпи прекорите."},{"word":"истрпнатост","type":"ж.","description":"Состојба на тој што е истрпнат. Некаков трнлив сон како од истрпнатост ја скокотка."},{"word":"истрпне","type":"св.","description":"Почувствува трпки по телото. Истрпна од страв."},{"word":"иструе","type":"св.","description":"Отруе во голем број или сите. Некој ги иструл кученцата."},{"word":"иструже","type":"св.","description":"Истружи ја само едната страна од штицата."},{"word":"иструпи","type":"св.","description":"Исече дрва во трупци. До пладне ќе го иструпат дабот."},{"word":"истрча","type":"св.","description":"Помине определено растојание со трчање. Истрча пет километри без да застане."},{"word":"истумба","type":"св.","description":"Преврти нешто наопаку. Го истумба столот и самиот падна со него."},{"word":"истуреност","type":"ж.","description":"Состојба на тоа што е истурено на напред. Истуреноста на балконите изгледа преубаво."},{"word":"истури","type":"св.","description":"Излее, исипе течност од некаде. Одеднаш рипна од столот и ја истури чашата."},{"word":"истурка","type":"св.","description":"Со туркање помести или отстрани некого, нешто. Ме истуркаа од редот. Ја истуркаа колата од гаража."},{"word":"истурчи","type":"св.","description":"Потурчи повеќемина. Цели села истурчија."},{"word":"истутка","type":"св.","description":"Со туткање направи нешто да биде нерамно, згмечено, собрано. Го истутка здолништето."},{"word":"истуфка се","type":"св.","description":"Се изжали, испушти извици на туфкање; (се). Се истуфка зашто ја заборави чантата."},{"word":"истуши се","type":"св.","description":"Остане без воздух, се испразни. Топката се истушила."},{"word":"исуче","type":"св.","description":"Со сучење растегне кори за пита и други сукани јадења."},{"word":"исуши","type":"св.","description":"Направи нешто да биде суво. Овој крем ми ја исуши кожата. Ја исуши косата со фен."},{"word":"исфабрикува","type":"св.","description":"Направи на фабрички начин, во големо количество, сериски."},{"word":"исфати","type":"св.","description":"Фати повеќемина или улови во голем број. Ги исфатиле осомничените. Што риба исфативме, не можевме да ја донесеме дома!"},{"word":"исфидани","type":"св.","description":"Пушти фидан/фиданка. Исфиданиле млади фиданки."},{"word":"исфлека","type":"св.","description":"Направи флеки на нешто, извалка. Го истури кафето и го исфлека чаршафот."},{"word":"исфорсира","type":"св.","description":"Засили, забрза некоја работа. Ќе ја исфорсираме работата и ќе завршиме наредната недела."},{"word":"исфорсиран","type":"прид.","description":"Што е изнасилен, што е неприроден. Исфорсирана смеа."},{"word":"исфраска","type":"св.","description":"Фрасне некого повеќепати или фрасне повеќемина. Му ги исфраска рацете со прачката."},{"word":"исфрка","type":"св.","description":"Фркне, удри (со прачка и сл.) повеќепати."},{"word":"исфрли","type":"св.","description":"Фрли нешто ненужно, искористено. Го исфрли ѓубрето."},{"word":"исфучи","type":"св.","description":"Ветерот исфучи во оџакот."},{"word":"исход","type":"м.","description":"Резултат, последица од нешто. Позитивниот исход е резултат на добро планирање и доследно спроведување на планот. Исходот на дискусијата сè уште е неизвесен."},{"word":"исходиште","type":"ср.","description":"Појдовна точка, место или состојба од каде што се поаѓа. Анализата може да се започне од неколку исходишта."},{"word":"исходиштен","type":"прид.","description":"Што се однесува на исходиште. Исходишна линија."},{"word":"исхрана","type":"ж.","description":"хранење. Овие печурки не се употребуваат за исхрана на луѓето."},{"word":"исхранетост","type":"ж.","description":"Состојба во однос на количеството и квалитетот на исхранувањето. Показатели на исхранетоста."},{"word":"исхрани","type":"св.","description":"Снабди, обезбеди храна за некого. Таа сама ги исхрани и ги израсна двете деца."},{"word":"исцапа","type":"св.","description":"Изгази некаде, нешто. Исцапа во вирчето. Некој ги исцапал цвеќињата."},{"word":"исцвета","type":"св.","description":"Заврши со цветање. Овошките исцветаа и заврзаа плод."},{"word":"исцвили","type":"несв.","description":"Испушти звук на цвилење. Коњот жално исцвили."},{"word":"исцеди","type":"св.","description":"Извади течност од нешто со стискање и гмечење. Го исцеди портокалот. Го исцеди сунѓерот."},{"word":"исцедок","type":"м.","description":"Тоа што е исцедено од нешто."},{"word":"исцели","type":"св.","description":"Излекува (обично за рана, повреда). Со билки му ја исцели раната."},{"word":"исцелив","type":"прид.","description":"Што може да се исцели;"},{"word":"исцелива","type":"св.","description":"Целива некого, нешто повеќепати, целива повеќе нешта, повеќемина."},{"word":"исцелител","type":"м.","description":"Тој што има моќ да исцелува, да лекува со методи различни од методите на медицината."},{"word":"исцелувачки","type":"прид.","description":"Што има моќ да исцелува. Исцелувачки допир."},{"word":"исцепи","type":"св.","description":"Заврши со цепење (дрва). Ги исцепи дрвата."},{"word":"исцери се","type":"св.","description":"Се насмее наместено и нападно. Грдо и пакосно се исцери и продолжи како ништо да не се случило."},{"word":"исцибри се","type":"св.","description":"Побледи, пребледи. Игуменијата се исцибрила од сеќавања."},{"word":"исцивка","type":"св.","description":"Испушти звук на цивкање."},{"word":"исцимоли","type":"св.","description":"Заврши со цимолење. Тој исцимоли како дете."},{"word":"исцица","type":"св.","description":"Ишмука, извлече течност со цицање; цица."},{"word":"исцрви","type":"св.","description":"Покрие, намачка нешто со црвена боја."},{"word":"исцрка","type":"св.","description":"Цркне, умре. Исцркавме од жештина."},{"word":"исцрни","type":"св.","description":"Извалка, измачка со нешто црно, покрие површина со црна боја. Си ги исцрни рацете поправајќи го автомобилот."},{"word":"исцрпен","type":"прид.","description":"Што е изморен, истрошен, без енергија. Беше толку исцрпен што заспа седејќи на столчето."},{"word":"исцрпен","type":"прид.","description":"Што е детален, сестран, опширен. Исцрпна анализа."},{"word":"исцрпи","type":"св.","description":"Со црпење целосно извади, извлече нешто (течност, песок, руда и сл.) 2. (прен.) а) Потроши нешто. Ги исцрпивме резервите. б) Целосно расправи некоја тема. Набрзо ги исцрпија темите на коишто можеа да разговараат."},{"word":"исцрплив","type":"прид.","description":"Што може да се исцрпи, што е ограничен. Исцрпливи резерви."},{"word":"исцрпувачки","type":"прид.","description":"Што исцрпува; Исцрпувачки состанок."},{"word":"исцрта","type":"св.","description":"а) Пополни со црти, испише црти. Ги исцрта контурите на објектот. б) Изработи цртеж."},{"word":"исцуцули","type":"св.","description":"Направи врв на нешто, стави нешто премногу високо."},{"word":"исчади","type":"св.","description":"Изложи на чад. Вртејќи се околу огнот ја исчади облеката."},{"word":"исчанчи","type":"св.","description":"За зглоб ‒ излезе од лежиштето, се измести. Го исчанчи глуждот."},{"word":"исчатали се","type":"св.","description":"Добие форма на чатал. Буката ги исчаталила гранките како рачишта од чудовиште."},{"word":"исчати","type":"св.","description":"Заврши со чатење. Попот го исчати своето."},{"word":"исчезне","type":"св.","description":"Се загуби без трага, го снема. Сјајот од нејзините очи одамна исчезна. Исчезнале некои важни документи. Таа замина и засекогаш исчезна од неговиот живот."},{"word":"исчека","type":"св.","description":"Дочека до крај нешто да заврши. Не можеше да исчека да не му каже прва. Одвај исчека сите да поминат."},{"word":"исчекор","type":"м.","description":"Постапка што претставува придвижување на напред, чекор пред другите. Направивме исчекор во економијата."},{"word":"исчекори","type":"св.","description":"Направи чекор напред. Тие исчекорија пред сите."},{"word":"исчекува","type":"несв.","description":"Е во неизвесност, очекува нешто да се случи. Секојдневно исчекуваше писмо или каква било порака."},{"word":"исчеличи се","type":"св.","description":"Стане како челик, зајакне, се зацврсти. Се исчеличивме и коските си ги испековме во туларницата."},{"word":"исчемрее","type":"св.","description":"Сосема пропадне, се истроши од тага; Тој се плашеше дека таа ќе исчемрее чекајќи."},{"word":"исчепати","type":"св.","description":"За уста ‒ непристојно рашири, отвори. Ја исчепати устата како невоспитано дете."},{"word":"исчепи","type":"св.","description":"Откине, оддели нешто од нешто. Ја исчепи гранката на која се бесеше."},{"word":"исчепка","type":"св.","description":"Распрета, извади нешто со чепкање. Исчепка компири од бавчата. Песот исчепка една коска од земјата."},{"word":"исчеречи","type":"св.","description":"Ја исчеречија уловената дива свиња и си ја поделија."},{"word":"исчести","type":"св.","description":"Почести некого богато, многу или почести повеќемина, сите. Ги исчести сите што ги сретна тој ден."},{"word":"исчетка","type":"св.","description":"Исчисти, уреди, дотера нешто со четка. Го исчетка капутот. Ги исчетка чевлите. Ја исчетка косата."},{"word":"исчеша","type":"св.","description":"Го исчеша по грбот."},{"word":"исчешла","type":"св.","description":"Уреди коса со чешлање. Се изми и ја исчешла косата."},{"word":"исчипчи се","type":"св.","description":"Се извлече, се спаси, се откине од некого или од нешто. Едвај се исчипчи од сиот тој народ."},{"word":"исчисти","type":"св.","description":"Направи нешто да биде чисто; чисти. Ја исчисти куќата. Го исчистија патот од снегот што напаѓа ноќта."},{"word":"исчита","type":"св.","description":"Прочита до крај, сè што било за читање; прочита многу книги, текстови. Ги исчита сите книги што ги најде во куќата. Ги исчита сите весници."},{"word":"исчкрипи","type":"св.","description":"Испушти звук на чкрипење. Вратата исчкрипи и тој се појави пред неа како сениште."},{"word":"исчкрта","type":"св.","description":"Испушти звук на чкртање; чкрта. Вратата исчкрта и некој влезе."},{"word":"исчмае","type":"св.","description":"Помине определено време чмаејќи. Исчмаја в затвор две години од својата младост."},{"word":"исчрчори","type":"св.","description":"Испушти звук на чрчорење. Маслото исчрчори на огнот."},{"word":"исчува","type":"св.","description":"Дочува нешто до крај. Ја исчува тајната и никој никогаш не ја дозна вистината."},{"word":"исчуди се","type":"св.","description":"Се зачуди многу, покаже изненадување, неверување, несфаќање. Тој се исчуди и не веруваше во тоа што го гледа."},{"word":"исчука","type":"св.","description":"Заврши со чукање. Ја исчукаа 'ржта. Го исчука оревот."},{"word":"исчукан","type":"прид.","description":"Што е збудален, ненормален."},{"word":"исчурулика","type":"св.","description":"Испушти звук на чуруликање."},{"word":"исчуручи се","type":"св.","description":"Стане чурук, лош, злобен, се расипе. По враќањето од војска, тој сосоема се исчуручи."},{"word":"исшепоти","type":"св.","description":"Каже нешто со шепотење. Таа му исшепоти нешто на уво и исчезна."},{"word":"исшета","type":"св.","description":"Помине низ повеќе места. Исшета повеќе земји со танцувачката група. Ги исшетавме гостите по градот."},{"word":"исшие","type":"св.","description":"Сошие повеќе нешта. За еден час ги исши фустанчињата за девојчињата."},{"word":"исшили","type":"св.","description":"Наостри, направи нешто да има остар врв, шилец."},{"word":"исшлака","type":"св.","description":"Измачка со нешто, извалка нешто. Ја исшлака блузата со боја."},{"word":"исшлапа","type":"св.","description":"Шлапне некого повеќепати. Ја исшлапаа по лицето за да ја освестат."},{"word":"исшпионира","type":"св.","description":"Еден од соседите го исшпионира кај власта."},{"word":"исшути","type":"св.","description":"Направи нешто да биде шуто. Немаа доволно време да ја исшутат сета пченка."},{"word":"исшутира","type":"св.","description":"Ја исшутира топката како да го истури бесот врз неа."},{"word":"ита","type":"несв.","description":"Итавме кон југ, два дена без да запреме."},{"word":"итака","type":"сврз.","description":"Искажува исполнет услов, погодност за вршење дејство; штом, кога веќе. Итака сте тука, да се договориме што ќе правиме понатаму со него. Итака ми е многу скапо, ќе му го откажам договорот."},{"word":"итака-итака","type":"прил.","description":"Неопределено како, на кој начин; и добро и лошо, и вака и онака."},{"word":"Италија","type":"ж.","description":"Држава во Европа."},{"word":"итаница","type":"ж.","description":"Во итаницата се удри со лицето во вратата."},{"word":"итаница","type":"прил.","description":"Штом ја слушна веста, итаница отиде кај нив."},{"word":"итар","type":"прид.","description":"Што е паметен, интелигентен, умен. Итар си ти, ќе знаеш како да постапиш."},{"word":"итен","type":"прид.","description":"Што е неодложен, што не може да се одложи без последици. Итен случај. Итна помош."},{"word":"итер","type":"м.","description":"Ароматична билка, сардела што се користи како зачин, се става во слатко за да го подобри мирисот; миск, слаткарче; Pelargonium odoratissimum."},{"word":"итрец","type":"м.","description":"Тој што е итар. Не можеш да го излажеш, тој е вистински итрец."},{"word":"итрина","type":"ж.","description":"Итра постапка. Од него само некоја итрина можеш да очекуваш."},{"word":"итрува","type":"несв.","description":"Се прави итар. Итруваше тој со старците пред берберницата по цел ден."},{"word":"ифрит","type":"прид.","description":"Што е налутен, бесен. Не задевај го, денеска е ифрит."},{"word":"ифтибар","type":"м.","description":"Чест, почитување. Ќе ти држам ифтибар, како да не!"},{"word":"ифтирија","type":"ж.","description":"Тоа се само ифтирии, таа ги измислува."},{"word":"их!","type":"изв.","description":"За изразување жалење. Их, како не му реков да не оди таму!"},{"word":"иха!","type":"изв.","description":"За изразување голема мера. Иха, колку ми поминало мене преку глава!"},{"word":"ихтиол","type":"м.","description":"Катранеста маса што се употребува за лекување кожни болести и за дезинфекција."},{"word":"ихтиолог","type":"м.","description":"Тој што се занимава со ихтиологија."},{"word":"ихтиологија","type":"ж.","description":"Наука, гранка на зоологијата што ги проучува рибите."},{"word":"ич","type":"прил.","description":"Ништо, никако. Оди да купиш кафе, ич нема веќе. Тоа ич не доаѓа предвид."},{"word":"иш!","type":"изв.","description":"а) За бркање кокошки. б) За бркање што било друго. Иш, чумо, иш!"},{"word":"ишала!","type":"изв.","description":"Дај боже."},{"word":"ишарет","type":"м.","description":"Знак, гест. Се разбраа со ишарети."},{"word":"ишарети","type":"несв.","description":"Прави ишарети. Сакаше да позборува нашински, а не само да мрмори и да ишарети."},{"word":"ишари","type":"св.","description":"Украси со шарки. Таа го ишари килимот со разни шарки."},{"word":"ишарка","type":"св.","description":"Таа го ишарка цртежот."},{"word":"ишијас","type":"м.","description":"Силни болки што се шират од 'рбетот по должината на нервот на ногата."},{"word":"ишка","type":"несв.","description":"Брка со викање ‒ иш!"},{"word":"ишмрка","type":"св.","description":"Шумно вовлече нешто во носот, низ носот. Беше настинат и силно ишмрка со носот."},{"word":"ишмука","type":"св.","description":"Со шмукање излиже, изеде. Кучето ја ишмука коската. Детето го ишмука бонбончето набрзина."},{"word":"ишне","type":"св.","description":"Избрка со извикот „иш“. Ја ишна мачката надвор и ѝ ја затвори вратата."},{"word":"иштав","type":"м.","description":"Апетит. Има иштав."},{"word":"иштипе","type":"св.","description":"Штипне повеќепати или повеќемина. Го иштипа детето по образите."},{"word":"иштирка","type":"св.","description":"Натопи во вода во која има штирак; колоса. Ги иштирка креветските чаршафи."},{"word":"ишука се","type":"св.","description":"За кожа ‒ добие лишаи од ветер или од мраз; се. Му се ишукаа рацете."},{"word":"ј","type":"глас","description":"Глас, сонант во македонскиот стандарден јазик."},{"word":"ја","type":"зам.","description":"Кратка форма за директен објект од личната заменка таа, онаа; се употребува сама или заедно со долгата форма неа ја; Ја праша ли? Неа да ја прашаш."},{"word":"ја","type":"чест.","description":"За посочување кон нешто. Ја го детето. Ја го младоженецот и тој дојде."},{"word":"ја!","type":"изв.","description":"а; SYN_ајде. За поттикнување кон некое дејство, повик да се направи нешто. Ја, земи ти да видам што ќе направиш. Ја излези стара мајко на прозорецот! Ја подај ми рујно вино! Ја запеј ми една песна!"},{"word":"јабана","type":"ж.","description":"Туѓина, странство. Замина на јабана. Се врати од јабана. Туѓина ‒ јабана."},{"word":"јабанџија","type":"м.","description":"Туѓинец, непознат човек; странец. Тие се јабанџии, не се од овде."},{"word":"јаблан","type":"м.","description":"Дрво од фамилијата тополи, со висока тесна круна што се сади во паркови и во дрвореди; Populus pyramidalis."},{"word":"Јабланица","type":"ж.","description":"Планина во Македонија."},{"word":"јаболкар","type":"м.","description":"Лице што бере или што продава јаболка."},{"word":"јаболкница","type":"ж.","description":"Овошно дрво со тркалезни или јајчести назабени листови, бели цветови и со тркалезни, месести и сочни плодови, црвени или жолти, поретко и зелени, со благ или киселкав вкус; Malus. Расцветана јаболкница."},{"word":"јаболко","type":"ср.","description":"(бот.) Плод од јаболкница. Сочно јаболко. Кисело јаболко. Зелени јаболка."},{"word":"јаболкобер","type":"м.","description":"Собирање, берба на јаболка."},{"word":"јаболков","type":"прид.","description":"Што е од јаболкница или од јаболко. Јаболков цвет. Јаболков оцет."},{"word":"јаболкце","type":"ср.","description":"Дем. од јаболко."},{"word":"јаболчарник","type":"м.","description":"Место насадено со јаболкници."},{"word":"јаболчен","type":"прид.","description":"Во изразот јаболчна коска."},{"word":"јаболчест","type":"прид.","description":"Што личи, што има форма на јаболко. Јаболчесто лице."},{"word":"јаболчица","type":"ж.","description":"(анат.) Поиздаден дел од лицето, под очите; јаболко_3. Бледи јаболчици. Румени јаболчици."},{"word":"јаболчиште","type":"ср.","description":"Аугм. од јаболко."},{"word":"јава","type":"ж.","description":"Стварност, реалност, будност; состојба спротивна на сон. Соништата ќе станат јава. Меѓу сонот и јавата."},{"word":"јава","type":"несв.","description":"Се движи качен на животно (коњ, магаре и сл.) Продолжија да јаваат понатаму. Јаваа на арапски коњи. Само тој може да го јава овој коњ."},{"word":"Јава","type":"ж.","description":"Остров во Индонезија."},{"word":"јаваница","type":"ж.","description":"јавање_2 Коњ на кој кираџијата го товари својот багаж и самиот го јава."},{"word":"јавање","type":"ср.","description":"Глаголска именка од јава."},{"word":"јавач","type":"м.","description":"Лице што јава. Коњот го почувствува бесот на својот јавач. Коњот го отфрли јавачот."},{"word":"јаваш","type":"прид.","description":"прид. За тутун ‒ мек."},{"word":"јавашлак","type":"м.","description":"Мрзливост, неуредност, немарност. Беше лут поради јавашлакот или намерното изоставање."},{"word":"јавашлив","type":"прид.","description":"Тромав, мрзлив, немарен. Јавашлив од."},{"word":"јавашлија","type":"прид.","description":"Тромав, мрзлив, немарен."},{"word":"јавен","type":"прид.","description":"Што не е таен; отворен за сите што се заинтересирани; таен. Јавна расправа. Јавна дискусија. Јавен конкурс."},{"word":"јави","type":"св.","description":"Соопшти, извести, објави вест. Утрово ми јавија за тоа. Медиумите јавија за инцидентот."},{"word":"јавка","type":"ж.","description":"(воен.) Договорен таен збор или реченица што се употребува во стражарската служба или во конспиративни активности, лозинка, знак за препознавање. Не јавувај се на ништо освен на јавката. Ја пренесе јавката."},{"word":"јавне","type":"св.","description":"Се качи, седне на грбот на животно. Го јавна магарето. Доаѓаше јавнат на коњ."},{"word":"јавност","type":"ж.","description":"Множество информирани и упатени граѓани што учествуваат во општествениот и политичкиот живот, а со својот активен однос го формираат и го изразуваат јавното мислење. Македонската книжевна и културна јавност. Европската фолклористичка јавност. Пошироката јавност."},{"word":"јавор","type":"м.","description":"Вид листопадно шумско дрво од фамилијата Aceraceae; Acer pseudoplantanus. Црвен јавор. Бел јавор."},{"word":"јаврија","type":"ж.","description":"Кокошка што сè уште не почнала да несе јајца."},{"word":"јагарец","type":"м.","description":"Жлезди на вратот во вид на грутчиња. Му се јавија јагарци под ушите."},{"word":"јаглак","type":"м.","description":"Везено шамивче што се подарува на девојка или на момче."},{"word":"јаглен","type":"м.","description":"Согорлива материја од растително потекло, во цврста состојба што се ископува од земјата; камен јаглен. Наоѓалиште на јаглен."},{"word":"јагленар","type":"м.","description":"Тој што прави и / или што продава јаглен. Јагленарите работеа до доцна."},{"word":"јагленарник","type":"м.","description":"Место каде што се ископува или се прави јаглен. Јагленарникот не е далеку од селото."},{"word":"јаглениса","type":"св.","description":"Стане јаглен; се јаглениса/се јагленоса. Гредите јагленисале. Дрвото одамна јагленисало."},{"word":"јагленов","type":"прид.","description":"Што е од јаглен. Јагленов прав. Избиваше јагленова пареа."},{"word":"јагленокоп","type":"м.","description":"Место каде што се ископува јаглен; наоѓалиште на јаглен. Тој се симнуваше во јагленокопите."},{"word":"јаглерод","type":"м.","description":"Хемиски елемент, во гасовита состојба, важен составен дел на сите органски материи; знак С."},{"word":"јаглероден","type":"прид.","description":"Што содржи јаглерод, што се однесува на јаглерод. Јаглеродна киселина. Јаглеродни соединенија."},{"word":"јаглехидрат","type":"м.","description":"Органски соединенија што содржат јаглерод, кислород и водород; шеќери. Јаглехидратите се извор на енергија за организмот."},{"word":"јаглика","type":"ж.","description":"Рано пролетно цвеќе со жолти и поретко розови цветови; Primula officinalis."},{"word":"јаглица","type":"ж.","description":"Марама околу појасот за бришење раце."},{"word":"јагма","type":"ж.","description":"Заедничка нива или ливада, сечие земјиште што го обработува тој што прв ќе дојде до него."},{"word":"јагми","type":"несв.","description":"Брза, трча, настојува. Има луѓе што јагмат по славата."},{"word":"јагне","type":"ср.","description":"(зоол.) Младо од овца. На ливадата трчкаа јагниња."},{"word":"јагнешки","type":"прид.","description":"Што потекнува од јагне. Јагнешка кожа. Јагнешка капа."},{"word":"јагнешко","type":"ср.","description":"Месо од јагне. Таа готвеше манџа со јагнешко."},{"word":"јагни","type":"несв.","description":"За овца ‒ раѓа јагне. Некои овци јагнат понекогаш по две јагниња."},{"word":"јагнило","type":"ср.","description":"Период кога се јагнат овците. За време на јагнилото се ангажираат повеќе работници."},{"word":"јагода","type":"ж.","description":"(бот.) Повеќегодишно овошно растение, ниско и зелјесто, со зелени триделни и назабени листови со долги дршки, со ситни, бели цветови и мали црвени мирисливи и сочни, месести плодови со тркалезна или овална форма и со многу ситни жолти семчиња од надворешната површина; Fragaria. Јагодите веќе цветаа."},{"word":"јагодарник","type":"м.","description":"Место насадено со јагоди. Зад куќата имаше јагодарник."},{"word":"јагодест","type":"прид.","description":"Што личи, што има форма на јагода."},{"word":"јагодин","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на јагода. Јагодин цутојад."},{"word":"јагодов","type":"прид.","description":"Што е од јагоди. Јагодов цвет. Јагодов сок."},{"word":"јагуар","type":"м.","description":"(зоол.) Вид див ѕвер од родот мачки, живее во прашумите во Јужна Америка; Panthera onca."},{"word":"јагула","type":"ж.","description":"Вид слатководна и морска риба што личи на змија; Anguilla vulgaris. Јагулите умираат по мрестењето. Месо од јагула."},{"word":"јагулест","type":"прид.","description":"Што личи на јагула, што има особини на јагула; слаб, лизгав, долгнавест. Јагулеста, шушкава свила. Јагулеста девојка. Јагулесто тело."},{"word":"јагулник","type":"м.","description":"Рибник со јагули."},{"word":"јагурида","type":"ж.","description":"Зелено грозје од крајот на сезоната што не созрева. Тој касна јагурида што го штипе јазикот."},{"word":"јад","type":"м.","description":"Грижа, мака, душевна тежина. Душа јагленосана од јад. Ја притиснале маки и јадови."},{"word":"јадар","type":"прид.","description":"Крупен, голем. Јадри зрна. Јадар човек. Јадри солзи."},{"word":"јадач","type":"м.","description":"Тој што многу јаде, лаком, стрвен човек. Тој не беше некој голем јадач."},{"word":"јадачка","type":"ж.","description":"Храна, јадење 2."},{"word":"јаде","type":"несв.","description":"Внесува храна во организмот, се храни. Тие јадеа и молчеа. Тука добро се јадело и се пиело. Волкот ги јаде јагнињата."},{"word":"јадеж","type":"м.","description":"Чувство на чешање; Правот причинува јадеж и воспаление на кожата. Јадеж му ја полази сета снага."},{"word":"јаден","type":"прид.","description":"Кутар, тажен, жален. Ја бараше болната вистина за овој трошен и јаден човечки век."},{"word":"јадење","type":"ср.","description":"(само едн.) Глаголска именка. Немаше време ни за јадење."},{"word":"јадец","type":"м.","description":"Чепореста коска кај птиците, под гушата, настаната од двете сраснати клучни коски. Тој секогаш го бараше јадецот од печената кокошка."},{"word":"јадица","type":"ж.","description":"Дел од риболовна опрема, метална жичка свиткана како кука, со остар врв. Црвчето висеше на јадицата."},{"word":"јадичар","type":"м.","description":"Риболовец што лови на јадица. Тој е јадичар, лови само на јадица."},{"word":"јадлив","type":"прид.","description":"Исполнет со јад, со горчина. Тој имаше јадлива насмевка на лицето."},{"word":"јадовит","type":"прид.","description":"Исполнет со јад, гневен, огорчен, злобен. Неговата забелешка беше јадовита."},{"word":"јадоса","type":"св.","description":"Создаде некому јад, исполни некого со јад. Таа го јадоса со своето заминување. Нејзините зборови го јадосаа."},{"word":"јадосан","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од јадоса. Тој е јадосан од неправдата што му ја нанесоа."},{"word":"јадост","type":"ж.","description":"Тој ќе ни ја сфати јадоста."},{"word":"Јадранско Море","type":"ср.","description":"Море во Европа, го опкружуваат Италија, Словенија, Хрватска, Босна и Херцеговина, Црна Гора и Албанија."},{"word":"јадрен","type":"прид.","description":"Што се однесува на јадро. Јадрена мембрана. Јадрена материја"},{"word":"јадро","type":"ср.","description":"Средиштен, внатрешен дел од нешто, од некоја целина. Земјино јадро. Атомско јадро."},{"word":"јадровит","type":"прид.","description":"Суштински, што го содржи најважното."},{"word":"јадрозрнест","type":"прид.","description":"Што има крупни, јадри зрна. Јадрозрнесто жито."},{"word":"јадроплоден","type":"прид.","description":"Сорта што има крупни, јадри плодови. Јадроплодни долги пиперки. Јадроплодни широки пиперки."},{"word":"јадува","type":"несв.","description":"Чувствува јад, жали."},{"word":"јажар","type":"м.","description":"Лице што изработува јажиња. Тие заедно работеа како јажари."},{"word":"јажарница","type":"ж.","description":"Работилница во која се изработуваат јажиња. Работеше во јажарницата."},{"word":"јажарство","type":"ср.","description":"Јажарски занает, занимање на јажарот. Тој долго време се занимаваше со јажарство."},{"word":"јаже","type":"ср.","description":"Производ од усукани или плетени влакна од коноп или од друг материјал што може да се усукува, со голема должина, со различна дебелина, релативно еластичен. Скока на јаже. Скала од јажиња. Фабрика за јажиња. Бродски јажиња."},{"word":"јаженица","type":"ж.","description":"Низа од некаков зеленчук нанижан на јаже. Под стреата висеше јаженица лук."},{"word":"јажица","type":"ж.","description":"Јаже од усукана 'ржена слама што служи за врзување снопови."},{"word":"јаз","type":"м.","description":"Бразда, жлеб, доводен или одводен канал за вода. Ја крадеа водата кришум едни од други со длабоки јазови."},{"word":"јазак","type":"прил.","description":"Срамно, жално. Јазак да ти биде името што го носиш! Јазак, страшливци!"},{"word":"јазач","type":"м.","description":"Тој што се јази."},{"word":"јазачица","type":"ж.","description":"Растение што се јази. Таа ја искорна ружата јазачица."},{"word":"јазди","type":"несв.","description":"Пред една чета тој јаздеше на бел коњ. На убавото коњче јаздеше слабичок старец."},{"word":"јазик","type":"м.","description":"(анат.) Подвижен мускулест орган во усната празнина кај човекот и кај животните, орган за вкусот што го помага земањето храна, а кај човекот учествува и во образувањето на гласовите во говорот. Го плази јазикот. Се оближуваше со јазикот. Си го изгоре јазикот со млекото."},{"word":"јазик","type":"м.","description":"(лингв.) Систем од гласовни, речнички и граматички средства и правила што им служи на луѓето за изразување на своите мисли и чувства во меѓусебното општење."},{"word":"јазикотворен","type":"прид.","description":"Што има својство да влијае на оформувањето на стандардниот јазик"},{"word":"јази се","type":"несв.","description":"Се качува на високи дрвја, на стрмни места, помагајќи си и со рацете и со нозете. Се јазеше по гранките со голема леснотија."},{"word":"јазичар","type":"м.","description":"Лице што се занимава со науката за јазикот;"},{"word":"јазичест","type":"прид.","description":"Што има форма на јазик."},{"word":"јазлест","type":"прид.","description":"Што има многу јазли. Јазлесто јаже"},{"word":"јазовец","type":"м.","description":"Диво животно, сештојад од фамилијата куни, слично на куче, со долги остри влакна, темни и бели по главата, што живее во подземни ходници и дупки; Meles taxus. Најдоа дувло од јазовец. Трага од јазовец."},{"word":"јазовичар","type":"м.","description":"Вид куче со издолжено тело, куси нозе, со долги и опуштени уши, се користи за истерување на дивеч (лисии, јазовци) од нивните живеалишта."},{"word":"јазол","type":"м.","description":"Тоа што се добива кога ќе се заврзе или ќе се сплетка јаже, конец, жица и сл. Конецот се врза во јазол. Троен морнарски јазол. Двоен рибарски јазол."},{"word":"јазолен","type":"прид.","description":"Што се однесува на јазол. Јазолна точка."},{"word":"ја...ја","type":"сврз.","description":"Разделен, повторен, за поврзување зборови или реченици приредени меѓу себе. Ја ќе стане, ја ќе седне. Ја ќе се сторам невеста, ја ќе пукнам од јадови. Ја едната, ја другата мома, двете се убави."},{"word":"јајце","type":"ср.","description":"(биол.) Женска полова клетка, од која по оплодувањето се развива нов организам; јајце-клетка. Јајчниците содржат ограничен број јајца."},{"word":"јајцев","type":"прид.","description":"Што се однесува на јајце. Јајцева обвивка."},{"word":"јајцевиден","type":"прид.","description":"Што има форма на јајце. Јајцевидна глава. Јајцевиден корен."},{"word":"јајцевод","type":"м.","description":"Дел од женските полови органи, канал низ кој минува јајце-клетката од јајчниците до матката."},{"word":"јајцест","type":"прид.","description":"Што има форма на јајце"},{"word":"јајчалник","type":"м.","description":"Вид јадење, пита со јајца и млеко"},{"word":"јајчар","type":"м.","description":"Тој што продава јајца."},{"word":"јајчарка","type":"ж.","description":"Жена што продава јајца."},{"word":"јајчарник","type":"м.","description":"Место каде што се чуваат јајца."},{"word":"јајчник","type":"м.","description":"Женска парна полова жлезда во која се создаваат и созреваат јајце-клетките."},{"word":"јак","type":"м.","description":"Крупно говедо, диво или питомо, со изразена грпка и долги влакна, кое живее на Тибет и Памир; Bos grunniens."},{"word":"јак","type":"прид.","description":"Што има голема сила и енергија, силен, добро развиен. Јаки и длабоки корени. Тој е многу јак."},{"word":"јака","type":"ж.","description":"Дел од облеката што е зашиен или прикачен за друг дел од облеката околу вратот. Палто со крената јака. Јака од кошула. Крзнена јака. Морнарска јака. Руска јака."},{"word":"јакија","type":"ж.","description":"Мевлем намачкан на парче платно за лекување на рани кај животни."},{"word":"јакна","type":"ж.","description":"Горен дел од облека, вид кусо палто. Летна јакна. Есенска јакна. Спортска јакна."},{"word":"јакне","type":"св.","description":"Офне, лелекне од болка или тага. Ја гризев перницата за да не јакнам."},{"word":"јакне","type":"несв.","description":"Станува појак, посилен. Детето растеше и јакнеше брзо. Со правилна исхрана и со вежбање мускулите јакнат."},{"word":"јакобинец","type":"м.","description":"Член на радикалното политичко крило од времето на Француската револуција; револуционер."},{"word":"јакобинство","type":"ср.","description":"Радикално политичко движење од времето на Француската револуција."},{"word":"јакост","type":"ж.","description":"Состојба на тоа што е јако кон зн. и 2."},{"word":"Јакупица","type":"ж.","description":"Планина во Македонија."},{"word":"јакуцка","type":"ж.","description":"Дел од горна облека (обично од гуња) за покривање на главата; качулка. Ја грабна гуњата и ја стави јакуцката на глава."},{"word":"јалдаз","type":"м.","description":"Позлата."},{"word":"јалдазлив","type":"прид.","description":"Што е прекриен со позлата, позлатен."},{"word":"јалнаш","type":"прил.","description":"Погрешно, неточно. Јалнаш си. Јалнаш ме разбра."},{"word":"јалов","type":"прид.","description":"Што не е плоден. Јалова овца. Јалова земја."},{"word":"јаловак","type":"м.","description":"Зелени ластари кај виновата лоза што се неродни."},{"word":"јаловар","type":"м.","description":"Овчар што ги пасе јаловите овци, овните и шилежињата."},{"word":"јаловина","type":"ж.","description":"Нешто што е неплодно. Секоја година ораше и по десетина бразди бигор и јаловина."},{"word":"јалови се","type":"несв.","description":"Станува безвреден, пропаѓа. Се јалови работава."},{"word":"јаловица","type":"ж.","description":"Јалова жена."},{"word":"јалук","type":"м.","description":"Место на овенот каде што волната не е стрижена, туку е оставена како украс."},{"word":"јама","type":"ж.","description":"Длабока дупка ископана во земја. Тој се криеше во јамата."},{"word":"Јамајка","type":"ж.","description":"Островска држава во Карипско Море, Средна Америка."},{"word":"јамак","type":"м.","description":"Вид бакарен сад за вода, за ракија или за готвење. Помина млада жена со јамак за вода. Во јамакот стави грст грав и вода и го стави на оган."},{"word":"јамб","type":"м.","description":"Двосложна метричка стапка со акцент на вториот слог."},{"word":"јамбичен","type":"прид.","description":"Што е напишан во метричката стапка јамб. Јамбична рима. Јамбова стапка. Јамбова метрика"},{"word":"јамбол","type":"м.","description":"(зоол.) Вид петел покрупен од обичните, со високи, жолти нозе."},{"word":"јамболлија","type":"ж.","description":"Вид дебела волнена покривка со реси по целата површина од едната страна, рачно изработена на разбој. Се покри со јамболлијата, но сè уште му студеше. Го покрири креветот со бела јамболлија."},{"word":"јамка","type":"ж.","description":"Заврзан крај од јаже или жица со кој може нешто да се стегне. Му требаа јамки за коњите. Децата правеа јамки и фаќаа врапци. На дрвото висеше змија како јамка од бесилка."},{"word":"Јамусукро","type":"ср.","description":"Главен град на Брегот на Слоновата Коска."},{"word":"јан","type":"м.","description":"Миндерлак. Седеа во собата со јан на двата ѕида."},{"word":"Јангцекјанг","type":"м.","description":"Река во Кина."},{"word":"јанѕа","type":"ж.","description":"Треска, грозница. Го мачи јанѕа."},{"word":"јанѕоса","type":"св.","description":"Предизвика јанѕа кај некого. Го јанѕосаа неговите зборови."},{"word":"јанија","type":"ж.","description":"Вид чорбесто јадење со месо и зеленчук."},{"word":"јаникара","type":"ж.","description":"Вид заразна болест, црн пришт; антракс. Го фатила јаникара."},{"word":"јаничар","type":"м.","description":"Војник во османлиската војска, пешадија, формирана од исламизирани христијански заробеници, пополнувана со насилно одземени христијански деца од поробената раја. Го грабнаа од дома и го пратија во Истанбул за јаничар."},{"word":"јанќесе","type":"ср.","description":"Кожено ќесе за чување пари што се носи на појасот од страна."},{"word":"јанќесеџија","type":"м.","description":"(арх.) Разбојник, арамија. Се здружија со јанќесеџии."},{"word":"јанќесеџилак","type":"м.","description":"Разбојништво, арамилак."},{"word":"јановденче","type":"ср.","description":"Вид цветно растение со ситни бели цветчиња што цвета на Јанов ден (Иванден), во јули; Galium odoratum."},{"word":"јанта","type":"ж.","description":"Овчарска кожена торба."},{"word":"јантар","type":"м.","description":"Скаменета смола од прастари иглолисни дрва, обично проѕирна, со боја од бледожолта до темноцрвена, од која се изработува накит, делови од медицински инструменти и сл.; Прстен со јантар."},{"word":"јануари","type":"м.","description":"Првиот месец од календарската година; коложег."},{"word":"јанџик","type":"м.","description":"Кожена торба."},{"word":"јапанџак","type":"м.","description":"Дел од облека за заштита од дожд;"},{"word":"јапија","type":"ж.","description":"Дрвен градежен материјал."},{"word":"Јапонија","type":"ж.","description":"Држава во Азија."},{"word":"Јапонско Море","type":"ср.","description":"Море во Азија."},{"word":"јаран","type":"м.","description":"Другар, пријател."},{"word":"јарбол","type":"м.","description":"Вертикална конструкција, метален или дрвен столб, на палубата на брод на кој се распнуваат едрата, се подига знаме, сигнални знаци и сл. Едрилица со два јарбола."},{"word":"јард","type":"м.","description":"Англиска мерка за должина; 1 јард = 91.44 сантиметри."},{"word":"јаре","type":"ср.","description":"Младо од коза. Јарињата дремеа под сенка. Волкот и седумте јариња."},{"word":"јарем","type":"м.","description":"Дрвена направа во која се впрегнуваат два вола за орање."},{"word":"Јарен","type":"м.","description":"Главен град на Науру."},{"word":"јарец","type":"м.","description":"(зоол.) Мажјак на козата; Caprinae; прч. Тој го продаде јарецот. Најдовме рогови од голем јарец. Див јарец."},{"word":"јарешко","type":"ср.","description":"Месо од јаре. Таа готвеше варени компири со јарешко."},{"word":"јарина","type":"ж.","description":"Волна од јагне или од овца при повторното стрижење."},{"word":"јари се","type":"несв.","description":"За коза ‒ роди јаре; ."},{"word":"јарица","type":"ж.","description":"Млада кокошка која сè уште не почнала да несе јајца;"},{"word":"јарма","type":"ж.","description":"Брашно за добиток сомелено на јадро. За воловите донесоа слама и јарма."},{"word":"јарост","type":"ж.","description":"Состојба на тој што е јаростен, лутина, бес, гнев. На неговото лице се читаше јарост."},{"word":"јаростен","type":"прид.","description":"Разбеснет, гневен. Јаросен поглед."},{"word":"јас","type":"зам.","description":"Лична заменка за прво лице еднина; се употребува за да се означи говорното лице. Јас сум студент. Јас го поканив да дојде. Јас не реков ништо."},{"word":"јасен","type":"м.","description":"Листопадно дрво со сивкаво-зеленикава кора и со издолжени лисје погодно за обработка за повеќе намени; Fraxinus."},{"word":"јасен","type":"прид.","description":"Сјаен, светол. Јасно сонце. Јасна месечина. Јасен божилак."},{"word":"јасика","type":"ж.","description":"Листопадно дрво, вид топола, трепетлика; Populus tremula."},{"word":"јасли","type":"и.","description":"Направа во форма на долго корито прицврстено до ѕид, во кое се става добиточна храна. Тој стави сено во јаслите."},{"word":"јасмин","type":"м.","description":"Грмушесто растение од фамилијата маслинки, со жолти или бели цветови, со многу силен пријатен мирис; Jasminum."},{"word":"јасник","type":"м.","description":"Време во зима кога не паѓа снег, небото е јасно, а температурата на воздухот е многу ниска; сув студ. Беше јасник и немаше никого по улиците. Ме изеде јасник."},{"word":"јаснина","type":"ж.","description":"Јасно, ведро време, ведрина. Предвечерната јаснина најавуваше студена ноќ."},{"word":"јасни се","type":"несв.","description":"Станува појасен, се разведрува. Времето се јасни. Небото над нас се јаснеше."},{"word":"јасновиден","type":"прид.","description":"Што е видовит."},{"word":"јасновидец","type":"м.","description":"Тој што има способност да гледа во иднината, што е видовит."},{"word":"јасновидство","type":"ср.","description":"Особеност на тој што е јасновидец."},{"word":"јаснота","type":"ж.","description":"Особеност на тоа што е јасно; јасност."},{"word":"јаспис","type":"м.","description":"Вид минерал со темноцрвена до кафена боја, многу тврд украсен полудраг камен."},{"word":"јастагач","type":"м.","description":"Вид синија (за месење и сл.)."},{"word":"јастак","type":"м.","description":"перница."},{"word":"јастелив","type":"прид.","description":"Лице што многу јаде,"},{"word":"јастог","type":"м.","description":"Голем морски рак со десет нозе и со крупни пипала, често приготвуван како скап специјалитет; Homarus gammarus."},{"word":"јастреб","type":"м.","description":"Граблива птица со кус, малку подвиткан клун и со долги остри нокти; се храни со птици и со ситни цицачи со големина на зајак; Accipiter gentilis."},{"word":"јастребов","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на јастреб. Јастребово гнездо."},{"word":"јат","type":"м.","description":"Име на старословенска буква што означувала глас близок до широко /е/, а во стандардниот современ македонски јазик има рефлекс /е/; знак ѣ."},{"word":"јатаган","type":"м.","description":"Вид долг, тенок, малку закривен ориентален меч, карактеристичен за османлиската војска. Остар јатаган. Се појавија сејмените со исукани јатагани."},{"word":"јатак","type":"м.","description":"(истор.) Тој што ги заштитувал и им помагал на комитите и ајдуците во периодот на османлиското владеење на овие простори. Малку се само дватројца јатаци во селото."},{"word":"јатаклак","type":"м.","description":"Дејност што ја врши јатак. Сака ортак да му биде во јатаклакот."},{"word":"јатакува","type":"несв.","description":"Врши дејност како јатак, заштитува, дава засолниште."},{"word":"јатка","type":"ж.","description":"Внатрешен дел од коскесто овошје заштитен со тврда обвивка. Јатка од орев. Јатка од лешник. Јатка од бадем."},{"word":"јато","type":"ср.","description":"(зоол.) Група птици или риби од ист вид што живеат или се движат заедно. Јато бели лебеди. Јато гулаби. Рибите се движат во јата."},{"word":"јаток","type":"м.","description":"Конец, предено и сл. што се вткајува во основата при ткаење. Предеше основа и јаток за шајаци, за клашни или за покрови."},{"word":"јатор","type":"м.","description":"Засек на дагите кај што влегува дното на бурето."},{"word":"јатрва","type":"ж.","description":"Сопруга на еден брат во меѓусебниот однос со сопруга на другиот брат (или со сопругите на другите браќа). Двете другарки станаа јатрви, се омажија за двајца браќа."},{"word":"јатрвин","type":"прид.","description":"Што се однесува, што ѝ припаѓа на јатрва. Јатрвино дете."},{"word":"јахта","type":"ж.","description":"Помал луксузен брод, со едра или моторен, што служи за крстосување, за спортување и сл. Беа поканети на забава на јахтата."},{"word":"јација","type":"ж.","description":"Петта, последна молитва во денот кај муслиманите."},{"word":"јачи","type":"несв.","description":"Лелека, офка, испушта гласови како израз на болка. Тој стенкаше и јачеше сè повеќе. Ранетите јачеа и бладаа во сонот."},{"word":"јачина","type":"ж.","description":"Сила, моќ. Земјотресот беше со јачина од пет степени според Рихтеровата скала. Ја чувствуваше јачината на пладневното сонце."},{"word":"јачка","type":"повр.","description":"Лелекнува, офнува, одвременавреме испушта гласови како израз на болка. Јачкаше како немоќна, слаба животинка."},{"word":"јачмен","type":"прид.","description":"Што се однесува на јачмен, што е од јачмен. Јачмен леб. Јачмена слама. Јачмено брашно."},{"word":"јачмен","type":"м.","description":"Житно растение што се употребува како човечка и добиточна храна, како и за правење пиво; Hordeum sativum. Да му дадеш јачмен на магарето. Го истоварија јачменот."},{"word":"јачменик","type":"м.","description":"Јачмен леб. Го изеде парчето јачменик и замина."},{"word":"јачмениште","type":"ср.","description":"Пејор. од јачмен."},{"word":"јачменов","type":"прид.","description":"Што се однесува на јачмен, што е од јачмен. Јачменови класчиња."},{"word":"јачменче","type":"ср.","description":"Акутно, гнојно воспаление на лојните жлезди на очниот капак; чирче на очниот капак. Му излезе јачменче."},{"word":"јашмак","type":"м.","description":"Парче платно што служи за покривање на лицето кај муслиманските жени; фереџе."},{"word":"Јемен","type":"м.","description":"Држава во Азија."},{"word":"јеменија","type":"ж.","description":"Вид ниски чевли; мокасини. Нивните излитени јемении се влечкаа по калдрмата."},{"word":"јер","type":"м.","description":"Назив за едниот од редуцираните вокали во старословенскиот јазик, мал ер, кој во современиот јазик преминал во /е/; знак ь."},{"word":"јереј","type":"м.","description":"Свештеник во православната црква."},{"word":"јери","type":"ср.","description":"Назив за една старословенска буква што го означувала гласот 'Дгрлено /и/', кој во современиот јазик се изедначил со /и/; знак ы."},{"word":"јероѓакон","type":"м.","description":"Посветен ѓакон, калуѓер-ѓакон во православната црква."},{"word":"јеромонах","type":"м.","description":"Свештеник-калуѓер во православната црква, калуѓер што може да ги врши сите свештенички активности како световниот свештеник. Ракописот го напишал јеромонахот Михаил."},{"word":"јеромонаштво","type":"ср.","description":"Дејност на јеромонах. На четвртата година од неговото јеромонаштво го назначија на повисоки должности."},{"word":"Јиланд","type":"м.","description":"Полуостров во Европа, го сочинува Данска."},{"word":"јог","type":"м.","description":"Човек што живее според системот на јогата. Индиски јог."},{"word":"јога","type":"ж.","description":"Религиозно-филозофско учење во индиската традиција според кое преку самосовладување и медитирање може да се дојде до соединување на човекот со природата."},{"word":"јогурт","type":"м.","description":"Вид течен млечен производ, добиен со поткиселување на млекото со помош на определен фермент. Појадуваше бурек со јогурт."},{"word":"јод","type":"м.","description":"(хем.) Хемиски елемент од групата халогени елементи во цврста состојба со темно-сива боја; знак J. Кристали од јод."},{"word":"јодоводород","type":"м.","description":"Соединение на јодот и водородот."},{"word":"јодоформ","type":"м.","description":"Соединение на јод, водород и јаглерод, жолт прав со остар мирис што се става на рани за дезинфекција."},{"word":"јок","type":"чест.","description":"Одречен одговор; не. Имаш ли некој денар? ‒ Јок, немам ништо."},{"word":"јок...јок","type":"сврз.","description":"Ниту... ниту. Јок сме му ја газеле тревата, јок сме му ја мателе водата."},{"word":"Јокохама","type":"ж.","description":"Град во Јапонија."},{"word":"јон","type":"м.","description":"Атом или атомска група што има помалку (позитивен јон, катјон) или повеќе (негативен јон, анјон) електрони во однос на бројот на протоните во јадрото. Слободни јони. Водородни јони."},{"word":"Јонец","type":"м.","description":"Припадник на старогрчко племе."},{"word":"јонизација","type":"ж.","description":"Хемиски процес со кој неутралните честички се претвораат во јони."},{"word":"јонизира","type":"св. и несв.","description":"Врши јонизација."},{"word":"Јонско Море","type":"ср.","description":"Море во Европа, го опкружуваат Италија, Албанија и Грција."},{"word":"јонџа","type":"ж.","description":"Вид детелина. Сееше јонџа за стоката."},{"word":"јорган","type":"м.","description":"Прошиена дебела прекривка, наполнета со памук или со волна. Дишеше мирно под свилениот јорган."},{"word":"јорганлак","type":"м.","description":"Лицето, горниот дел од јорганот."},{"word":"јорганџија","type":"м.","description":"Тој што изработува јоргани."},{"word":"јорганџилница","type":"ж.","description":"Работилница во која се изработуваат јоргани."},{"word":"јоргован","type":"м.","description":"Вид грмушесто растение со гроздести, виолетови, розови или бели мирисливи цветови; Syringa vulgaris."},{"word":"јоргованов","type":"прид.","description":"Што е од јоргован. Јоргованови грмушки."},{"word":"Јордан","type":"ж.","description":"Држава и река во Азија."},{"word":"јота","type":"ж.","description":"Назив на грчката буква I, i."},{"word":"јотација","type":"ж.","description":"Фонетско-фонолошки асимилативен процес при кој непалаталните консонанти во допир со сонантот /ј/ преминуваат во палатални;"},{"word":"јотува се","type":"несв.","description":"Преминува од непалателен во палатален консонант под дејство на сонантот /ј/; се."},{"word":"Јоханесбург","type":"м.","description":"Град во Јужноафриканска Република."},{"word":"Јуанде","type":"ср.","description":"Главен град на Камерун."},{"word":"јубилар","type":"м.","description":"Тој што слави јубилеј; славеник."},{"word":"јубилеен","type":"прид.","description":"Што се однесува на јубилеј. Јубилејна средба. Јубилејно издание."},{"word":"јубилеј","type":"м.","description":"Прослава на годишнина од постоењето на некоја установа, од раѓањето, смртта или дејствувањето на некоја личност или од некој друг настан, обично на заокружен број години (дваесет, педесет, сто итн.). Тоа е значаен јубилеј."},{"word":"јувелир","type":"м.","description":"Тој што изработува накит од злато, од сребро и од скапоцени или полускапоцени камчиња; златар."},{"word":"југ","type":"м.","description":"Една од страните на светот; север. Прозорците од мојата соба гледаат на југ."},{"word":"југа","type":"несв.","description":"За птица - испушта глас."},{"word":"југавица","type":"ж.","description":"Вид инсект што најавува топли ветрови; Padura aquatica. Југавиците веќе не се јавуваа откај реката."},{"word":"југо","type":"м.","description":"Јужен, топол ветер. Од морето дуваше силен југо."},{"word":"југовина","type":"ж.","description":"Јужен, топол ветер. Меѓу столетните буки шумеше југовината."},{"word":"југовица","type":"ж.","description":"Вид клукајдрвец; Picus viridis."},{"word":"југозапад","type":"м.","description":"Страна на светот меѓу југ и запад."},{"word":"југозападен","type":"прид.","description":"Што се наоѓа на југозапад, што доаѓа од југозапад. Југозападна Македонија. Слабо ветре дуваше од југозападната страна. Југозападни дијалекти."},{"word":"југоисток","type":"м.","description":"Страна на светот меѓу југ и исток."},{"word":"југоисточен","type":"прид.","description":"Што се наоѓа на југоисток, што доаѓа од југоисток. Југоисточна Европа. Југоисточни говори."},{"word":"Југославија","type":"ж.","description":"Некогашна држава во Европа."},{"word":"јуда","type":"ж.","description":"самовила."},{"word":"јудаизам","type":"м.","description":"Сеопштиот начин на живот, поглед на светот, верата, традиционалните верски и национални чувства на Евреите."},{"word":"Јудеја","type":"ж.","description":"Област во Израел."},{"word":"јудински","type":"прид.","description":"Што се однесува на јуда.."},{"word":"јужен","type":"прид.","description":"Што се наоѓа на југ, што доаѓа од југ. Големи бранови ги заплиснуваа бреговите на јужните мориња. Јужен ветер. Јужна хемисфера."},{"word":"Јужен Повратник","type":"м.","description":"Еден од петте главни напоредници на Земјината топка."},{"word":"Јужен Поларен Круг","type":"м.","description":"Еден од петте главни напоредници на Земјината топка."},{"word":"Јужен Судан","type":"м.","description":"Држава во Африка."},{"word":"јужи","type":"несв.","description":"За време ‒ се затоплува, кога дува јужен ветер."},{"word":"Јужна Америка","type":"ж.","description":"Континент."},{"word":"Јужна Кореја","type":"ж.","description":"Држава на Корејскиот Полуостров, Азија."},{"word":"Јужноафриканска Република","type":"ж.","description":"Држава во Африка."},{"word":"Јужно Кинеско Море","type":"ср.","description":"Море во Азија, меѓу Индокина и Филипините."},{"word":"јужнословенски","type":"прид.","description":"Што се однесува на Јужните Словени. Јужнословенски јазици. Јужнословенски народи."},{"word":"јужовен","type":"прид.","description":"За време ‒ топол, пријатен;"},{"word":"јузбашиев","type":"прид.","description":"Што се однесува на јузбашија, што му припаѓа на јузбашија."},{"word":"јузбашија","type":"м.","description":"Капетан во османлиската војска. Тие го известија јузбашијата. Јузбашијата им се закануваше."},{"word":"Јукатан","type":"м.","description":"Полуостров во Мексико."},{"word":"Јукон","type":"м.","description":"Река во Алјаска (САД) и провинција во Канада."},{"word":"јули","type":"м.","description":"Седмиот месец од календарската година; златец."},{"word":"јунак","type":"м.","description":"Тој што е храбар, смел. Бестрашен јунак. Јунаците загинаа за својот народ."},{"word":"јунаков","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на јунак. Јунакова свршеница. Јунакова мајка."},{"word":"јуначен","type":"прид.","description":"Што има особини на јунак, храбар, смел."},{"word":"јуначи се","type":"несв.","description":"Се прави јунак. Тој многу се јуначи и се перчи."},{"word":"јунаштво","type":"ср.","description":"Особина на тој што е јунак. Неговото јунаштво и неговата жртва ќе останат запаметени."},{"word":"јунец","type":"м.","description":"Младо машко говедо, млад бик."},{"word":"јунешко","type":"ср.","description":"Месо од јунец. За ручек готвеше јунешко."},{"word":"јуни","type":"м.","description":"Шестиот месец од календарската година; жетвар."},{"word":"јуниор","type":"м.","description":"Помлад член на спортски клуб. Заврши првенството во ракомет за јуниори."},{"word":"јуница","type":"ж.","description":"Младо женско говедо што сè уште не се отелило."},{"word":"јункер","type":"м.","description":"Питомец во јункерско училиште (воена академија). Гоце Делчев тогаш бил јункер во софиското воено училиште."},{"word":"јури","type":"несв.","description":"Многу брзо се движи, трча, бега. Возот јуреше во непознат правец."},{"word":"јурисдикција","type":"ж.","description":"Судска надлежност, право на судот да решава определени прашања."},{"word":"јурист","type":"м.","description":"Специјалист по право, правник."},{"word":"јуриш","type":"м.","description":"Брз, силен напад на позициите на непријателот. Ги одбиваа јуришите на непријателот. Борците на јуриш го зазедоа селото."},{"word":"јуриша","type":"несв.","description":"Оди во јуриш, напаѓа. Неколку пати јуришаа кон барикадите, но без успех."},{"word":"јуришник","type":"м.","description":"Тој што е во првите редови на борбата (вооружена, политичка и др.)"},{"word":"јурне","type":"св.","description":"Почне да јури. Учениците јурнаа надвор. Козите јурнаа кон портата."},{"word":"јуродив","type":"прид.","description":"Тој што е истовремено свет, со пророчка моќ и ментално ретардиран од раѓање. Таа ја доведе и својата јуродива сестра."},{"word":"јурта","type":"ж.","description":"Преносно живеалиште во конусна форма кај некои номадски азиски народи, направено од дрвен скелет и покриено со филц или со кожа."},{"word":"јурук","type":"м.","description":"Припадник на помошната јаничарска војска од времето на османлиската власт."},{"word":"Јурук","type":"м.","description":"Припадник на турско овчарско племе во облста Јуруклак, Македонија."},{"word":"Јуруклак","type":"м.","description":"Област во Македонија."},{"word":"јус","type":"м.","description":"Старословенски глас со носен изговор, носовка; голем јус, мал јус. Мешање на јусовите."},{"word":"јута","type":"ж.","description":"(бот.) Тропско растение од фамилијата липи од кое се добиваат влакна што се употребуваат за изработка на постилки, вреќи, јажиња и др.; Corchorus olitorius."},{"word":"Јута","type":"ж.","description":"Сојузна држава на САД."},{"word":"јутен","type":"прид.","description":"Што е направен од јута. Јутени вреќи."},{"word":"јуфка","type":"ж.","description":"Расукани тенки листови тесто за правење пита; кора."},{"word":"к","type":"глас","description":"Глас, безвучна согласка во македонскиот стандарден јазик, меконепчена според местото на образување, експлозивна според начинот на образување."},{"word":"ка!","type":"изв.","description":"Извик со кој се тераат, се гонат говеда."},{"word":"каба","type":"прид.","description":"За штоф – дебел и неквалитетен ."},{"word":"кабадаија","type":"м.","description":"(истор.) Заменик на дахија."},{"word":"кабает","type":"м.","description":"Вина, кривица. Ќе им суди судот, ако имаат кабает."},{"word":"кабаетлија","type":"прид.","description":"Виновен. Кабаетлија е бостанџијата што не си го варди бостанот."},{"word":"кабак","type":"м.","description":"Тиква."},{"word":"кабала","type":"зам.","description":"Средновековно еврејско, тајно религиозно-филозофско учење засновано врз езотерична интерпретација на светите еврејски списи; мистици"},{"word":"кабалист","type":"м.","description":"Следбеник, приврзаник на кабалата; тој што се занимава со кабала."},{"word":"кабалистички","type":"прид.","description":"Што се однесува на кабалист и на кабала."},{"word":"кабаница","type":"ж.","description":"Долга наметка, обично со ќулавка, што се носи над облеката, за заштита од дожд и студ. Тие имаат добри кабаници и ќулавки од материјал што не пропушта. Конзулот ја наметна својата службена кабаница."},{"word":"кабардиса","type":"св.","description":"Нарасне, набабри, се надуе, го зголеми обемот при ферментација."},{"word":"кабаре","type":"ср.","description":"Кафеана, јавен локал или мал забавен театар во кој се изведува разновидна лесна, забавна програма со музика и игра, во кој се служи пијалак. Без добри, актуелни и свежи хумористично-сатирични скечеви нема квалитетно кабаре."},{"word":"кабаст","type":"прид.","description":"Што зазема многу простор, што е со големи димензии, крупен. Мебелот е кабаст и не може да се смести тука. Не е тешко, само е кабасто."},{"word":"кабел","type":"м.","description":"Изолирана жица или жици од бакар или друг метал што служи за пренос на електрична енергија и електрични (телефонски, телеграфски и др.) сигнали; спроводник, вод. Една група работници го прекопуваат тротоарот за поставување телефонски кабли. Подземен кабел."},{"word":"кабил","type":"прид.","description":"Што е во состојба, што е спремен нешто да направи, способен. Ако не кажеш ти, таа ќе е кабил да каже."},{"word":"кабина","type":"ж.","description":"Мала, изделена просторија со посебна намена. Пилотска кабина. Телефонска кабина. Бродска кабина. Шоферска кабина."},{"word":"кабинет","type":"м.","description":"Работна соба; службена просторија, канцеларија. Се плашеше да влезе во својот работен кабинет. На два часа пред ручекот тој влегуваше во својот кабинет. Министерски кабинет."},{"word":"кабинетски","type":"прид.","description":"Што се однесува на кабинет, што се одвива во кабинет. Кабинетска настава."},{"word":"каблограм","type":"м.","description":"Телеграма испратена преку подводен кабел."},{"word":"кабриолет","type":"м.","description":"Лека коњска кола, со подвижен покрив, слична на пајтон."},{"word":"кабул","type":"прид.","description":"Во состав со глаголите чини, прави, стори – се согласи, даде дозвола; прифати, даде согласност за нешто. Не чинам кабул. А колку за пари кабул да не сториш. Он не ќе чини кабул да ни трпат децата."},{"word":"Кабул","type":"м.","description":"Главен град на Авганистан."},{"word":"кабули","type":"несв.","description":"Сака, прифаќа, се согласува, дава дозвола за нешто. Ќе се вратиме, ако кабулиш. Колку срце ви кабули, толку дајте!"},{"word":"кавад","type":"м.","description":"Дел од женска носија; долга наметка од свила или кадифе кај муслиманките. Беше облечена во црн кавад."},{"word":"Кавадарци","type":"ср.","description":"Град во Македонија."},{"word":"кавал","type":"м.","description":"Народен дувачки музички инструмент изработен од дрво, во вид на цевка со осум отвори."},{"word":"кавалер","type":"м.","description":"Маж што кон жените се однесува воспитано, услужно; придружник на дама при средби со танцување. За игра ја покани најдобриот кавалер."},{"word":"кавалерија","type":"ж.","description":"Коњички род во војска, коњица."},{"word":"кавалерист","type":"м.","description":"Војник што служи во кавалерија, коњаник."},{"word":"кавалерство","type":"ср.","description":"Особини на кавалер; кавалерско однесување, кавалерска постапка."},{"word":"кавалкада","type":"ж.","description":"Свечена коњичка поворка, колона; коњичка парада."},{"word":"кавалџија","type":"м.","description":"Тој што свири на кавал."},{"word":"каварџик","type":"м.","description":"Вид долги и тенки, светлозелени пиперки."},{"word":"кавга","type":"ж.","description":"Караница, расправија. Долго продолжи кавгата, а син и татко не се спогодија."},{"word":"кавгаџија","type":"м.","description":"Тој што предизвикува кавги. Не се дружам со кавгаџии."},{"word":"кавгаџилак","type":"м.","description":"Расправање, карање."},{"word":"каверна","type":"ж.","description":"Празнина во белите дробови, предизвикана од туберкулоза."},{"word":"кавијар","type":"м.","description":"Потсолена икра од риба."},{"word":"Кавказ","type":"м.","description":"Планински регион меѓу Европа и Азија."},{"word":"каврадиса","type":"св.","description":"Прицврсти, спои, заглави, свитка. Го каврадиса клинецот."},{"word":"каврак","type":"м.","description":"Шамија, обично свилена."},{"word":"кавти","type":"несв.","description":"Лупи пченка или слично растение."},{"word":"кавурма","type":"ж.","description":"Вид јадење од ситно издробен дроб (овчи, свински и др.)."},{"word":"када","type":"ж.","description":"Поголем, обично емајлиран, сад за капење. Ја наполни кадата со топла вода."},{"word":"кадаиф","type":"м.","description":"Суви тестени влакна и слатки од такви влакна испечени со масло и ореви и полиени со шеќерен сируп, шербет."},{"word":"кадана","type":"ж.","description":"За Турчинка – угледна жена, госпоѓа; добра домаќинка. Каданите го двореа и му даваа сè што ќе посакаше."},{"word":"каданка","type":"ж.","description":"Дем. од кадана."},{"word":"кадар","type":"м.","description":"Сиот состав, сите лица опфатени во одделна професија, служба, организација; персонал. Наставен кадар. Научни кадри. Партиски кадар."},{"word":"кадар","type":"м.","description":"Основна монтажна единица на филм, дел од филмска лента снимен со еднократна работа на камерата."},{"word":"кадар","type":"прид.","description":"Што е способен, што може нешто да направи. Слаб е, не е кадарен да се бори"},{"word":"каде","type":"предл.","description":"Определба за место; кај. Го нашле каде црквата и го врзале. Каде вас има убави моми."},{"word":"каде","type":"сврз.","description":"Сврзувачки збор во зависносложени реченици, во составот на зависната дел-реченица за односно (релативно) надоврзување. Сакам да знам каде одат тие."},{"word":"каде","type":"прил.","description":"Како прашален збор: а) На кое место. Каде ми се клучевите? б) Во кој правец, во која насока. Каде ќе одиш сега?"},{"word":"кадеж","type":"м.","description":"Чад. Го гледаше кадежот над покривите."},{"word":"кадела","type":"ж.","description":"Влачена волна подготвена за предење, што се става на фурка."},{"word":"каденца","type":"ж.","description":"Акордски низ со кој се завршува некој дел од композиција или музичко дело како целина."},{"word":"кадет","type":"м.","description":"Питомец на воено училиште."},{"word":"кади","type":"несв.","description":"При христијански обред, со кадилница шири дим и мирис на темјан. Попот ја кади црквата."},{"word":"кадија","type":"м.","description":"Судија."},{"word":"кадилак","type":"м.","description":"(истор.) Област во која суди еден кадија."},{"word":"кадилница","type":"ж.","description":"Мал, метален сад за кадење со темјан при црковни обреди. Ѓаконот оди по него и мавта со кадилницата."},{"word":"кадифе","type":"ср.","description":"Вид мека, свилена, памучна или волнена ткаенина; сомот. Носеше елече од зелено кадифе."},{"word":"кадифен","type":"прид.","description":"Што е направен од кадифе. Кадифен фустан."},{"word":"кадифест","type":"прид.","description":"Што е како кадифе. Кадифест мов."},{"word":"кадифка","type":"ср.","description":"Вид растение со кадифести цветови, џунџуле; Tagetes erectus"},{"word":"кадра","type":"ж.","description":"Извиткано, свиткано перче коса; локна. Некој му ја симна шапката и го зграпчи за неуредните кадри."},{"word":"кадрав","type":"прид.","description":"Што е извиткан во кадра, што има кадри. Кадрава коса. Кадрава брада. Кадраво кученце."},{"word":"кадравост","type":"ж.","description":"Особина, состојба на тоа што е кадраво."},{"word":"кадраџија","type":"м.","description":"Фотограф."},{"word":"кадри","type":"несв.","description":"Прави кадри, витка коса. Девојките ги кадреа косите со маша."},{"word":"кадрил","type":"м.","description":"Вид танц со четворица танцувачи, кои меѓусебно си ги менуваат местата. Малата група парови во ритамот на кадрилот се вртеа наоколу."},{"word":"кадро","type":"ср.","description":"Фотографија. Сега семејството може да се овековечи на кадро."},{"word":"кадровец","type":"м.","description":"Војник што служи редовен рок во постојаниот кадар."},{"word":"кадровик","type":"м.","description":"Кадровски референт."},{"word":"кадроса","type":"св.","description":"Фотографира."},{"word":"кае се","type":"несв.","description":"Жали поради нешто што го направил или што можел да го направи; жали поради некоја постапка. Веќе се каеше што се јави дома. Се каеше што не седна поблиску до неа."},{"word":"каже","type":"св.","description":"Соопшти, даде на знаење. Морам да ти кажам, знам оти сте најдобри другари. Никој не знаеше да ни каже од каде е. Дали е тоа сè што имаш да ми кажеш? Јас јавно ќе го кажам своето мислење."},{"word":"кажувачка","type":"ж.","description":"Кажување."},{"word":"каза","type":"ж.","description":"Административно-управна единица во Отоманска Турција."},{"word":"Казабланка","type":"ж.","description":"Град во Мароко, Африка."},{"word":"казамак","type":"м.","description":"Општ назив за болести што се карактеризираат со исипување по кожата, најчесто за мали сипаници."},{"word":"казамат","type":"м.","description":"Затвор во тврдина за злосторници и политички затвореници."},{"word":"казан","type":"м.","description":"Голем, длабок бакарен сад со тркалезна форма што служи за загревање, готвење, перење и сл. Во казанот клокоти качамак. Војнички казан."},{"word":"казандиса","type":"св.","description":"Заработи, спечали."},{"word":"казанџија","type":"м.","description":"Занаетчија што изработува казани, бакарни садови и други предмети од бакар."},{"word":"казанџилница","type":"ж.","description":"Казанџиска работилница."},{"word":"казарма","type":"ж.","description":"Касарна. Коњичка казарма."},{"word":"казарница","type":"ж.","description":"Просторија во која е сместен казан за варење ракија. Напати одеше во казарницата каде што се вареше ракија."},{"word":"Казахстан","type":"м.","description":"Држава во Азија."},{"word":"казачок","type":"м.","description":"Руски и украински народен танц со брзо темпо и карактеристични потскокнувања."},{"word":"каздиса","type":"св.","description":"Налути некого. Тие зборови го каздисаа."},{"word":"казеин","type":"м.","description":"Белковинска супстанција во млекото; млечна белковина."},{"word":"казино","type":"ср.","description":"Објект, просторија за забава; клуб."},{"word":"казма","type":"ж.","description":"Алатка, тежок рачен копач. Удирав со казма по коренот што пуштил жили. Млад сум, не се плашам од казма и лопата."},{"word":"казна","type":"ж.","description":"Мерка што се применува кон некого поради некаква вина, направен престап, пропуст, злосторство и сл. Парична казна. Смртна казна. Доживотна казна."},{"word":"казнен","type":"прид.","description":"Што се однесува на казна и казнување. Казнена експедиција. Казнен завод."},{"word":"казненик","type":"м.","description":"Тој што издржува некаква казна, обично во затвор, затвореник."},{"word":"казнено-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки означува дека тоа што е означено со вториот дел се однесува на казна, казнување или на кривично право: казненопоправен, казненоправен, казненосудски."},{"word":"казнет","type":"м.","description":"Тој што го казниле. Казнетиот ученик стоеше посрамен. Казнетиот на магарешка клупа, не се реши ни да мрдне."},{"word":"казни","type":"св.","description":"Донесе одлука за казна, изрече казна. Виновниците ќе бидат казнети. Сакам да те казнам што лажеш."},{"word":"казнив","type":"прид.","description":"Што подлежи на казна, што се казнува. Казниво кривично дело."},{"word":"казнивост","type":"ж.","description":"Подложност, потпаѓање под казна."},{"word":"казнувач","type":"м.","description":"Тој што казнува, што донесува одлука за казна, што ја извршува казната."},{"word":"казуистика","type":"ж.","description":"(прав.) Разгледување на одделни примери од правните спорови во согласност со правните норми."},{"word":"каик","type":"м.","description":"Чамец, чун."},{"word":"каикчија","type":"м.","description":"Тој што вози каик, што превезува со каик."},{"word":"каил","type":"прид.","description":"Што е согласен, склон, расположен за нешто. Не си каил да ѝ кажеш."},{"word":"Каиро","type":"ср.","description":"Главен град на Египет."},{"word":"каита","type":"ж.","description":"Кабина на брод."},{"word":"каиш","type":"м.","description":"Ремен, колан."},{"word":"кај","type":"прил.","description":"Како прашален збор: а) На кое место. Кај ти е синот? б) Во кој правец, во која насока. А ти, кај ќе одиш?"},{"word":"кај","type":"сврз.","description":"Во зависносложени односни (релативни) реченици, во составот на зависната дел-реченица. Тие отидоа на местото кај се одвивал настанот."},{"word":"кај","type":"предл.","description":"Место, простор, положба. Кај вас е многу топло. Одам кај директорот на состанок. Се сретнале кај чинарот, но не се поздравиле."},{"word":"кајак","type":"м.","description":"Мал ескимски чамец, обично за едно лице, изработен од кожа на дрвена конструкција."},{"word":"кајакар","type":"м.","description":"Спортист што се занимава со кајакарство, тој што управува со кајак."},{"word":"кајакарство","type":"ср.","description":"Спортска дисциплина, веслање со кајаци и со кануа."},{"word":"кајгана","type":"ж.","description":"Јадење од изматени, пржени јајца."},{"word":"кај-годе","type":"прил.","description":"Сеедно каде."},{"word":"кајдарак","type":"м.","description":"Мало, плоснато камче за игра."},{"word":"кајдиса","type":"св.","description":"Нападне; погуби. Го кајдисале горе в планина."},{"word":"Кајзери","type":"ср.","description":"Град во Турција."},{"word":"кајкушка","type":"ж.","description":"Вид ситна круша."},{"word":"кајмак","type":"м.","description":"Масниот слој што се создава со ладење на варено млеко, кој се собира за изработка на млечен производ; млечен производ добиен на тој начин. Јадевме сомун и кајмак."},{"word":"кајмакам","type":"м.","description":"Застапник на везир или на валија во некоја околија; управител на околија, каза."},{"word":"кајмакамство","type":"ср.","description":"Територијална единица со која управува кајмакам; објект, седиште на кајмакам."},{"word":"кајмаклија","type":"прид.","description":"Што има многу кајмак (обично за кафе)."},{"word":"Кајмакчалан","type":"м.","description":"Планински врв во Македонија."},{"word":"кајман","type":"м.","description":"Вид крокодил распространет во Средна и Јужна Америка; Caiman crocodilus."},{"word":"Кајмански Острови","type":"м.","description":"Британски острови во Карипското Море."},{"word":"кајсија","type":"ж.","description":"Дрво, овошка со жолто-црвен плод и голема семка во средината; Prunus armeniaca."},{"word":"кајче","type":"ср.","description":"Дем. од каик. Рибарско кајче."},{"word":"кака","type":"несв.","description":"Во детскиот говор – врши голема нужда."},{"word":"кака","type":"ж.","description":"Во детскиот говор:"},{"word":"какаду","type":"ср.","description":"Вид папагал со разнобојни пердуви; Cacatua galerita."},{"word":"какалашка","type":"ж.","description":"Мешунка од мак."},{"word":"какао","type":"ср.","description":"(бот.) Дрво што расте во тропските предели, чии семки се употребуваат за производство на чоколадо; Theobroma cacao. Плантажи со какао."},{"word":"какаов","type":"прид.","description":"Што припаѓа на какао, што се однесува на какао. Какаово зрно."},{"word":"какачка","type":"ж.","description":"Стврдната нечистотија во носот."},{"word":"каки","type":"прид.","description":"Што е со боја на земја или прашина, жолтокафеав."},{"word":"какличав","type":"прид.","description":"Што има многу какол;"},{"word":"како","type":"прил.","description":"Општо со значење на прашален прилог, укажува на начинот на вршење на дејството и во каква состојбата се наоѓа некој или нешто."},{"word":"како","type":"предл.","description":"Означува споредба. Како Струга нема друга. Ист е како вујко му. Брз како стрела."},{"word":"како","type":"сврз.","description":"штом; кога. Во зависносложени временски реченици. Како ја виде, како ја дочу, така рипна од местото."},{"word":"каков","type":"зам.","description":"Заменска придавка со која се искажува прашање за особина, својство, карактеристика на некого или нешто. Каква марка радио имате? Какво е времето, убаво или не? Какви се овие гласови? Ми се земаше здивот при помислата, каков ќе бидеш ти тогаш. Не се знаеја меѓу себе какви се."},{"word":"какол","type":"м.","description":"Растение со сино-црвеникави цветови и отровно семе што расте по ливади и ниви; Agrostemma githago. Селанките ја чистеа пченицата од каколот."},{"word":"какофонија","type":"ж.","description":"(муз.) Повеќе тонови заедно што звучат неусогласено; еуфонија."},{"word":"какофоничен","type":"прид.","description":"Што звучи непријатно, што звучи лошо. Какофоничен глас. Какофонична музика."},{"word":"кактус","type":"м.","description":"Многугодишно пустинско растение (се одгледува и како собно цвеќе), со дебело и сочно стебло, обрастено со боцки наместо лисје. На прозорецот стоеја неколку саксии со кактуси."},{"word":"кал","type":"м.","description":"Мека, раскашавена земја. Калта како тесто се лепи за чевлите, натежнува. Нозете и беа покриени со засушена кал. Колата се заглави среде длабоката, црна кал на патот."},{"word":"кала","type":"ж.","description":"Украсно собно растение со бели цветови во вид на инка; Calla aethiopica."},{"word":"калабалак","type":"м.","description":"Мноштво народ собран на едно место, толпа, навалица. Пред влезот беше калабалак."},{"word":"Калабрија","type":"ж.","description":"Област во Јужна Италија."},{"word":"калаен","type":"прид.","description":"Што е од калај, што е калаисан. Калаени садови."},{"word":"калаиса","type":"св.","description":"Обложи со калај. Ја калаиса тепсијата."},{"word":"калај","type":"м.","description":"Хемиски елемент, метал со сребренобела боја што се употребува за обложување на метални и др. предмети; симбол Sn."},{"word":"калајџија","type":"м.","description":"Занаетчија што работи со калај, што калаисува. Калајџиите ги ставаа светнатите казани пред влезот на дуќанот."},{"word":"каламар","type":"м.","description":"(истор.) Сад со прашок за посипување на напишаното со мастило."},{"word":"каламбур","type":"м.","description":"Игра на зборови со ист или сличен гласовен состав, но со различно значење; вид стилска фигура."},{"word":"калап","type":"м.","description":"Посебно изработен предмет со помош на кој се обликува тоа што се произведува, што се изработува или поправа. Чирачето му го донесе дрвениот калап за чевли. Беа празнично облечени, со фесови извадени од калап. Жешката маса се истура во помали и поголеми калапи. Калап за торта."},{"word":"калапар","type":"м.","description":"Тој што калапи тутун. Калапарите седеа наведнати над големите синии за калапење."},{"word":"калапи","type":"несв.","description":"Редејќи набива во врзоп листови тутун. Во задружниот дом жените ронеа пченка и калапеа тутун."},{"word":"калауз","type":"м.","description":"Направа во вид на кука со која може да се отвори секоја обична брава. Човекот е порта со девет брави, со еден калауз тоа чудо не се отвора."},{"word":"калаф","type":"м.","description":"Футрола."},{"word":"Калахари","type":"ср.","description":"Пустина во јужниот дел на Африка."},{"word":"калач","type":"м.","description":"Сабја."},{"word":"калач","type":"м.","description":"Само во изразот на калач – накосо, настрана. Динарот падна на калач. Сече на калач."},{"word":"калачка","type":"ж.","description":"Сабја; Калачката ја острев дење, а ноќе паѓаа глави по чифлиците."},{"word":"калвинизам","type":"м.","description":"Верско учење на Жан Калвин, француски протестантски реформатор од 16 век."},{"word":"калвинист","type":"м.","description":"Приврзаник, следбеник на калвинизмот."},{"word":"калдрма","type":"ж.","description":"Пат поставен со нерамен камен; каменот со кој е покриен патот. Пајтонот поскокнуваше по калдрмата. Уморно ги влечеше нозете по калдрмата."},{"word":"калдрмиса","type":"св.","description":"Постави калдрма, поплочи со камен (пат, улица и сл.). Таа година ги калдрмисаа улиците."},{"word":"калдрмџија","type":"м.","description":"Тој што поставува калдрма, што се занимава со калдрмисување."},{"word":"кале","type":"ср.","description":"Тврдина, крепост. Се печеа на жешкото сонце наредени крај ѕидот од високото кале."},{"word":"калеври","type":"и.","description":"Вид машки ниски, плитки обувки. Нивните калеври и излитени јемении се влечкаа по калдрмата."},{"word":"калезба","type":"ж.","description":"Покана за свадба, веселба и сл."},{"word":"калеидоскоп","type":"м.","description":"Оптичка направа во вид на цевка во која со помош на две огледала и разнобојни материјали (стакленца, камчиња и сл.) се создаваат различни фигури, кои со движење на цевката брзо се менуваат."},{"word":"калем","type":"м.","description":"Шуплив дрвен, метален и сл. валјак за намотување конец, преѓа, жица и сл.; макара. Свилениот конец го намота на калем. Донесе еден калем бакарна жица."},{"word":"калемар","type":"м.","description":"Тој што калеми, што се занимава со калемење."},{"word":"калемарница","type":"ж.","description":"Просторија во која се врши калемење. Во калемарницата се врши машинско калемење."},{"word":"калеми","type":"несв.","description":"Става, вметнува калем; На нив ќе ги калемиме питомиве што сега ќе ги насадиме."},{"word":"калемќар","type":"ж.","description":"Вид тенка женска шамија за забрадување со шарки по работ. Напред одеше жената, забрадена во црн калемќар"},{"word":"кален","type":"прид.","description":"За метал – што станал многу тврд со калење. Кален челик."},{"word":"кален","type":"прид.","description":"Што е со кал, што има, содржи кал; Кални патишта. Кална почва. Кални реки. Кална вода."},{"word":"календар","type":"м.","description":"Систем од правила за сметање на времето, за делење на времето на временски единици (денови, недели, месеци, години); систем по кој се пресметуваат деновите и временските единици поголеми од ден. Грегоријански календар. Јулијански календар."},{"word":"календарка","type":"ж.","description":"Машка горна облека."},{"word":"каленик","type":"м.","description":"Млекото го истураше врз надробениот леб во каленикот."},{"word":"каленица","type":"ж.","description":"Земјен сад во вид на чинија. Во едната рака носеше голема каленица со кисело млеко."},{"word":"калерка","type":"ж.","description":"Вид слива."},{"word":"калеса","type":"св.","description":"Покани на свадба, на веселба и сл."},{"word":"калесник","type":"м.","description":"Тој што кани на свадба и сл."},{"word":"калец","type":"м.","description":"Сукнени или волнени куси чорапи. Старицата е со вонени калци."},{"word":"калеш","type":"прид.","description":"Што има светол тен, црни очи и коса; црномурен. Калешо лице. Калеша девојка. Калеши очи."},{"word":"калешвица","type":"ж.","description":"Црноока жена."},{"word":"калешка","type":"ж.","description":"Овца со црни белези околу очите; вакла."},{"word":"кали","type":"несв.","description":"Дава на железото, челикот голема тврдост, цврстина, издржливост со негово загревање на висока температура и брзо, нагло ладење во вода."},{"word":"калибар","type":"м.","description":"Внатрешен пречник на цевка од огнено оружје (пиштол, пушка и сл.)."},{"word":"калиграф","type":"м.","description":"Тој што пишува со убав ракопис; краснописец."},{"word":"калиграфија","type":"ж.","description":"Вештина, способност за убаво пишување; краснопис."},{"word":"калиграфски","type":"прид.","description":"Што се однесува на калиграф и на калиграфија; убаво и читливо напишан. Калиграфски ракопис. Калиграфска вештина."},{"word":"калина","type":"ж.","description":"калинка."},{"word":"Калининград","type":"м.","description":"Руски град на брегот на Балтичкото Море."},{"word":"калинка","type":"ж.","description":"Овошно дрво со ниско стебло или поголема грмушка, разгрането и трнливо, со ситни, долгнавести листови, големи, црвени цветови и големи тркалезни плодови со дебела црвено-зеленикава кора во чијашто внатрешност има голем број ситни, црвени и сочни зрнца со пријатен вкус; Punica granatum. Земјата раѓа калинки и смокви. Во секој двор имаше по две-три дрвја калинки."},{"word":"калира","type":"св. и несв.","description":"За стока – изгуби, губи на тежина поради сушење, испарување, транспорт и сл. Со текот на времето стоката губи од својата маса – калира."},{"word":"калиум","type":"м.","description":"Хемиски елемент, мек метал со сребренестобела боја што се јавува во хемиски соединенија; симбол К."},{"word":"калиумов","type":"прид.","description":"Што се однесува на калиум, што содржи калиум. Калиумови соли. Калиумови соединенија."},{"word":"калиф","type":"м.","description":"Муслимански верски главатар во арапските држави што ја има највисоката духовна и световна власт; титула на турските султани. Справедлив е нашиот калиф"},{"word":"калифат","type":"м.","description":"Територија, држава со која управува калиф."},{"word":"Калифорнија","type":"ж.","description":"Полуостров и сојузна држава на САД."},{"word":"калица","type":"ж.","description":"Голем сад за вода."},{"word":"калиште","type":"ср.","description":"Аугм. од кал."},{"word":"калјача","type":"ж.","description":"Младата жена во калјачи го миеше подот."},{"word":"калк","type":"ж.","description":"Збор или израз добиен со буквален превод на туѓ збор или израз"},{"word":"калкан","type":"м.","description":"(зоол.) Вид риба; Plevronectes."},{"word":"калкира","type":"св. и несв.","description":"Пренесе, пренесува зборови или изрази од еден јазик во друг со буквален превод."},{"word":"калкулатор","type":"м.","description":"Тој што прави пресметки, што калкулира; сметководител."},{"word":"калкулација","type":"ж.","description":"Пресметка, претсметка на производствена, набавна, продажна и сл. цена на некој производ, услуга и др."},{"word":"калкулира","type":"св. и несв.","description":"Пресмета, смета; направи, прави пресметка. Банката мора да калкулира со профити."},{"word":"Калкута","type":"ж.","description":"Град во Индија."},{"word":"каллив","type":"прид.","description":"Што е со кал, што содржи кал. Каллива улица. Одеа по калливиот снег. Калливи чизми."},{"word":"калник","type":"м.","description":"За возило (автомобил, велосипед и сл.) – делот над тркалата што штити од кал."},{"word":"кало","type":"ср.","description":"За стока – губиток, загуба во тежина или во количество, поради сушење, испарување, транспорт и сл."},{"word":"каловина","type":"ж.","description":"Талог што се собира на дното на садот во кој се чуваат течности, вино и сл."},{"word":"калодонт","type":"м.","description":"Паста за заби (според фабричкото име на тој производ). Реклама за калодонт."},{"word":"калорија","type":"ж.","description":"(физ.) Стара единица за количество топлина, енергија еднаква на потребната топлина 1 грам вода да се загрее на 1 степен Целзиусов."},{"word":"калориметар","type":"м.","description":"Направа за мерење на количество развиена, апсорбирана или пренесена топлина."},{"word":"калорифер","type":"м.","description":"Електрична греалка за загревање на воздухот."},{"word":"калоричен","type":"прид.","description":"Што се однесува на калорија, што се изразува во калории."},{"word":"калофер","type":"м.","description":"Мирисливо, украсно растение што се употребува во медицината и како зачин; Balsamita vulgaris."},{"word":"калоша","type":"ж.","description":"Вид гумена обувка за заштита на чевлите од влага и кал."},{"word":"калпак","type":"м.","description":"(истор.) Вид свечена капа од крзно, опшиена со чоја, свила или кадифе и украсена со перја, златни синџири и сл. (како дел од униформа или народна носија). На црниот калпак му се вие висок пердув."},{"word":"калпакчија","type":"м.","description":"Тој што изработува калпаци."},{"word":"калуѓер","type":"м.","description":"Лице што припаѓа на црковен ред и живее во манастир; тој што се замонашил, монах. Вие знаете дека во манастирот има еден калуѓер."},{"word":"калуѓери","type":"несв.","description":"Воведува во калуѓерски ред; замонашува."},{"word":"калуѓерица","type":"ж.","description":"калуѓерка_1"},{"word":"калуѓерка","type":"ж.","description":"Жена калуѓер; монахиња."},{"word":"калфа","type":"м.","description":"Помошник на трговец или занаетчија што го има поминато чирачкиот стаж и што има положено калфински испит. Кројачки калфа. Трговски калфи."},{"word":"калфува","type":"несв.","description":"Работи како калфа, е калфа."},{"word":"калциум","type":"м.","description":"Хемиски елемент, сребренобел метал, распространет во многу соединенија во природата и неопходен за развој на сите живи суштества; симбол Ca. Недостатокот на калциум кај човекот предизвикува рахитис."},{"word":"калциумов","type":"прид.","description":"Што се однесува на калциум, што содржи калциум. Калциумов фосфат. Калциумова сол."},{"word":"калцификација","type":"ж.","description":"Додавање калциум во почвата заради промена на нејзините агрохемиски својства, ѓубрење со калциумово, варовно ѓубре. Кацификација се врши за подобрување на својствата на почвата."},{"word":"кама","type":"ж.","description":"Краток нож со сечила од двете страни, бодеж; краток остар нож воопшто. Надена на коланот по два пиштола и по една кама."},{"word":"камара","type":"ж.","description":"Вдлабнатина, долап во ѕидот, во вид на прозорец за ставање на ситни работи. Го зеде пагурчето од камарата и се напи ракија."},{"word":"камарила","type":"ж.","description":"Дворска група, клика која преку интриги влијае врз државните работи во своја корист. Дворска камарила. Политичка камарила."},{"word":"камата","type":"ж.","description":"Добивка што се прима за позајмени или вложени пари; интерес. Парите ќе ги врати во најскоро време со голема камата."},{"word":"каматен","type":"прид.","description":"Што се однесува на камата. Каматна сметка. Каматна стапка."},{"word":"каматник","type":"м.","description":"Тој што дава пари на заем со камата."},{"word":"камбана","type":"ж.","description":"Црковно ѕвоно. Камабаната од соседната црква објави дванаесет часот."},{"word":"камбанар","type":"м.","description":"Тој што удира на камбана; црковен ѕвонар."},{"word":"камбанарија","type":"ж.","description":"Кула во црква со една или неколку камбани. Се качував на камбанаријата за да гледам подалеку."},{"word":"Камбоџа","type":"ж.","description":"Држава во Азија."},{"word":"камбур","type":"и.","description":"Како им. (само едн.) м. Грбавец."},{"word":"камбурест","type":"прид.","description":"Грбав."},{"word":"камгарн","type":"м.","description":"Преѓа, ткаенина од чешлана волна."},{"word":"камелеон","type":"м.","description":"(зоол.) Вид гуштер што ја менува својата боја под влијание на надворешни фактори, во зависност од околината во која се наоѓа; Chamaeleon vulgaris."},{"word":"камелија","type":"ж.","description":"Украсно растение, грмушка со големи бели, црвени или розови мирисливи цветови; Camellia japonica."},{"word":"камен","type":"прид.","description":"Што е од камен, изграден од камен. Камени столбови. Камен мост. Камена тврдина."},{"word":"камен","type":"м.","description":"(мин.) Тврд минерал што се наоѓа во внатрешноста или по површината на Земјината кора. Вулканот исфрлаше лава и вжештени камења."},{"word":"каменар","type":"м.","description":"Тој што крши, што обработува камен. На припекот каменари дробеа од големите карпи."},{"word":"каменарка","type":"ж.","description":"Жена на каменар."},{"word":"каменее","type":"несв.","description":"Се претвора во камен, се скаменува."},{"word":"каменик","type":"м.","description":"Камен мост."},{"word":"каменит","type":"прид.","description":"За земја – што е посна, сиромашна, слабо обработлива. Пожелно е да се одбегнуваат слаби и каменити почви."},{"word":"каменица","type":"ж.","description":"Каменолом."},{"word":"камениште","type":"ср.","description":"Аугм. од камен."},{"word":"каменоделец","type":"м.","description":"Занаетчија што се занимава со обработка на камен. Барал од своите каменоделци да брзаат со делкањето на воденичките камења."},{"word":"каменоделство","type":"ср.","description":"Изработка на предмети од изделкан камен."},{"word":"каменолом","type":"м.","description":"Место од кое се вади камен за градба, рудник за камен."},{"word":"каменорезец","type":"м.","description":"Тој што обработува камен; каменар, каменоделец. Изградбата на храмот бара градители и зографи, каменоресци и резбари."},{"word":"каменува","type":"св. и несв.","description":"Убие, убива со фрлање камења по некого. Го каменуваа виновникот насред село."},{"word":"камењар","type":"м.","description":"Каменита почва, каменито место. Никому не му паѓаше напамет во камењарот да откопува змии."},{"word":"камењарка","type":"ж.","description":"каменарка 2. По камењарот лете пишти змија камењарка."},{"word":"камење","type":"и.","description":"Збирна множина од камен."},{"word":"камера","type":"ж.","description":"Фотографски или филмски апарат. Телевизиски камери. Полароидна камера."},{"word":"камерен","type":"прид.","description":"Музика што се изведува во мала просторија, пред мал број слушатели, со помалку инструменти и гласови. Камерна музика."},{"word":"камерман","type":"м.","description":"Филмски или телевизиски снимател. Камерманот не можеше да го фати со камерата изразот на нејзиното лице."},{"word":"камертон","type":"м.","description":"Тон според кој се штимаат музичките инструменти, утврдена висина на тонот."},{"word":"Камерун","type":"м.","description":"Држава во Африка."},{"word":"камикаѕе","type":"м.","description":"(истор.) Во Втората светска војна – јапонски пилот самоубиец, што го жртвувал својот живот, уривајќи се со својот авион (торпедо) полн со експлозив врз непријателски брод."},{"word":"камила","type":"ж.","description":"Пустинско животно, копитар со една или две грпки што служи за јавање и за пренос на товар; Camelus. Низ пустината врвеше караван со камили."},{"word":"камилавка","type":"ж.","description":"Висока, валчеста капа што ја носат православните калуѓери и свештеници."},{"word":"камилар","type":"м.","description":"Тој што одгледува, што се грижи и чува камили."},{"word":"камин","type":"м.","description":"Полуотворена, ѕидана печка за греење на простории со огнот што гори во огништето. Во каминот запламтува и затреперува огне."},{"word":"камион","type":"м.","description":"Вид моторно возило за превоз на поголем товар. По патот се враќаат камиони, растоварени и брзи."},{"word":"камионетка","type":"ж.","description":"Помал товарен автомобил; мал камион. Селаните со тресок го ставаат сандакот во камионетката."},{"word":"камионџија","type":"м.","description":"Управувач, возач на камион."},{"word":"камни","type":"и.","description":"Множина од камен"},{"word":"камник","type":"м.","description":"Необработлива каменлива почва."},{"word":"камо","type":"прил.","description":"Во директни прашања, со значење каде. Камо го ? Камо ти го клучот?"},{"word":"камоли","type":"сврз.","description":"За означување на спротивставени дејства, често во состав со а – а камоли. Не чекајте ја погачата, зашто не е ни месена, а камоли печена. Таа не сака да ме види, а камоли со мене да оди на натпреварот."},{"word":"камп","type":"м.","description":"Логор, табор; војнички логор."},{"word":"Кампала","type":"ж.","description":"Главен град на Уганда."},{"word":"кампања","type":"ж.","description":"Повремено, организирано политичко, општествено, стопанско или воено дејствување со точно определена цел и точно определен период за извршување. Предизборна кампања. Кампања за борба против алкохолизмот."},{"word":"кампањски","type":"прид.","description":"Што се врши одеднаш, само во определен период, а не организирано и систематски. Кампањска работа. Кампањско учење."},{"word":"кампер","type":"м.","description":"Тој што е сместен, што логорува во камп."},{"word":"кампува","type":"несв.","description":"Логорува, привремено живее во шатор, на отворено, во природа."},{"word":"Кампучија","type":"ж.","description":"Поранешно име на државата Камбоџа, Азија."},{"word":"камуфлажа","type":"ж.","description":"(воен.) Прикривање, маскирање на воени објекти или војска за да не бидат забележани од непријателот."},{"word":"камуфлира","type":"св. и несв.","description":"(воен.) Прави, направи невидлив некој воен објект или војска заради измама на непријателот; прикрие, прикрива, маскира."},{"word":"камуха","type":"ж.","description":"Вид свилена ткаенина."},{"word":"камфор","type":"м.","description":"Бела кристална материја со силен мирис што се добива од камфорово дрво и се употребува во медицината и во хемијата."},{"word":"камфорен","type":"прид.","description":"Што се однесува на камфор, што содржи камфор. Камфорна инјекција."},{"word":"камфоров","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на камфор, што се однесува на камфор. Камфорово дрво. Камфорова пареа."},{"word":"Камчатка","type":"ж.","description":"Полуостров во Русија."},{"word":"камчиште","type":"ср.","description":"Аугументатив од камен."},{"word":"камшик","type":"м.","description":"Направа од впреден коноп или кожа, прицврстен за дршка што служи за бичување, за терање добиток и сл. Пајтонџијата пукна со камшикот. Тој замавна со камшикот и го удри по плеќите."},{"word":"камшикува","type":"несв.","description":"Мава, удира со камшик. Го навредуваа и камшикуваа секој што ќе им се спротивставеше."},{"word":"камшиче","type":"ср.","description":"Долги, кончести, еластични и подвижни израстоци што служат за движење (на клетки, бактерии и сл.)."},{"word":"кана","type":"ж.","description":"покана."},{"word":"кана","type":"ж.","description":"Сад за вода или вино, во форма на голема чаша со дршка и мал отвор. Кана на сребрен послужавник."},{"word":"кана","type":"ж.","description":"(бот.) Вид тропско украсно растение; Canna indica."},{"word":"канабе","type":"ср.","description":"Вид диван за седење и лежење, софа. Го канеше да седне на едно кожено канабе што веројатно го користеше и како легло."},{"word":"канабис","type":"м.","description":"Препарат добиен од растението индиски коноп; марихуана, хашиш."},{"word":"канава","type":"ж.","description":"Памучна или ленена ткаенина во вид на мрежа, но со помали отвори што се користи како основа на везот."},{"word":"канаваза","type":"ж.","description":"Земјен сад, ќуп;"},{"word":"канаваца","type":"ж.","description":"Грубо, цврсто платно."},{"word":"Канада","type":"ж.","description":"Држава во Северна Америка."},{"word":"канадер","type":"м.","description":"Авион наменет за гасење шумски пожари."},{"word":"канал","type":"м.","description":"Ископ по кој тече вода за наводнување или за одвод на дождовни и отпадни води."},{"word":"канален","type":"прид.","description":"Што се однесува на канал, што има канал, што е во вид на канал, што потекнува од канал. Канален систем на вентилација."},{"word":"канализација","type":"ж.","description":"Мрежа, систем од цевки и канали за одвод на отпадни води од населено место. Градска канализација. Ги наместија долгите, железни цевки за водовод и канализација."},{"word":"канализациски","type":"прид.","description":"Што се однесува на канализација. Канализациска мрежа."},{"word":"канализира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, извршува канализација, изради, гради канали за одвод, за истек на вода."},{"word":"Каналски Острови","type":"и.","description":"Британски острови во каналот Ла Манш."},{"word":"канап","type":"м.","description":"Тенок, цврст конопен конец што се користи за врзување или за плетење. Кутиите ги врза со канап."},{"word":"канапен","type":"прид.","description":"Што е од канап. Канапена торба."},{"word":"канаринец","type":"м.","description":"Мала, песнопојна птица пренесена од Канарските Острови, што се одгледува и во домашни услови (во кафез); Serinus canarius. Дома чуваше кафези со канаринци."},{"word":"канарка","type":"ж.","description":"канаринка."},{"word":"Канарски Острови","type":"и.","description":"Шпански острови во Атлантскиот Океан."},{"word":"канаста","type":"ж.","description":"Вид игра со два шпила карти."},{"word":"канат","type":"м.","description":"Крило од врата или од прозорец."},{"word":"каната","type":"ж.","description":"Земјен сад за вода и за други течности со широк отвор и со рачка."},{"word":"канач","type":"м.","description":"Тој што кани на свадба и сл."},{"word":"Канбера","type":"ж.","description":"Главен град на Австралија."},{"word":"кандар(д)иса","type":"св.","description":"Изнуди согласност, принуди, наговори некого на нешто."},{"word":"канделабар","type":"м.","description":"Голем свешник за повеќе свеќи."},{"word":"кандидат","type":"м.","description":"Тој што конкурира; тој што ги исполнува условите пропишани за некоја служба, звање и сл. На конкурсот во училиштето се јавија голем број кандидати. Таа година тој беше единствениот кандидат за академик."},{"word":"кандидатура","type":"ж.","description":"Формално извршена постапка при пријавување за кандидат. Кандидатура за претседател. Кандидатурата не му беше прифатена."},{"word":"кандидација","type":"ж.","description":"Предлагање некого за кандидат, истакнување кандидатура, кандидирање. Не можеше да биде кандидиран, бидејќи некој од членовите ја спречи неговата кандидација."},{"word":"кандидационен","type":"прид.","description":"Што се однесува на кандидација, што врши кандидација. Кандидациона комисија."},{"word":"кандидира","type":"св. и несв.","description":"Предложи, предлага некого за кандидат, истакне, истакнува нечија кандидатура. Знаеше дека е кандидиран за овогодишната награда."},{"word":"кандилка","type":"несв.","description":"Ниша некого или нешто."},{"word":"кандилка","type":"ж.","description":"Кадилница."},{"word":"кандило","type":"ср.","description":"Мал сад исполнет со масло, во кој гори фитил, пливка, обично во црква, на гроб, пред икона и сл. Пред секоја икона гореше кандило."},{"word":"кандиса","type":"св.","description":"Даде согласност за нешто, се согласи. Ама сега е прашање дали тој ќе кандиса на оваа работа."},{"word":"канела","type":"ж.","description":"Кора од тропско дрво со жолтокафен цвет и силен мирис што исушена и смелена се користи како зачин;"},{"word":"каненик","type":"м.","description":"Тој што е поканет на свадба и сл."},{"word":"кани","type":"св. и несв.","description":"а) Повика, повикува некого на гости, на свадба и сл. Роднините ги канеа на ручек или на вечера. Многу пати ги канам дома кај мене. б) Повика, повикува некого на нешто. На мегдан те канам. Јас ве канам на чесна работа."},{"word":"канибал","type":"м.","description":"Дивјак што јаде човечко месо, човекојадец."},{"word":"канибализам","type":"м.","description":"Човекојадство."},{"word":"канија","type":"ж.","description":"Корица за нож, сабја, меч и сл. Десната рака ја држеше канијата од широката сабја."},{"word":"каниска","type":"ж.","description":"Храна со која се канат гости на свадба."},{"word":"канистер","type":"м.","description":"Метална или пластична канта со затворач за пренесување на течности."},{"word":"канон","type":"м.","description":"(црков.) а) Утврдено правило, закон донесен од највисоката црковна власт во христијанската религија. Црковни канони. б) Попис на религиозни списи прифатени од црквата како свети книги. в) Псалм определен за пеење во чест на празник или светец; молитва."},{"word":"канонада","type":"ж.","description":"Зачестени или продолжени артилериски истрели. Топовска канонада."},{"word":"канонизација","type":"ж.","description":"(црков.) Прогласување на некого за светец."},{"word":"канонизира","type":"св. и несв.","description":"Прогласи, прогласува некого за светец."},{"word":"каноник","type":"м.","description":"Католички свештеник со повисок чин."},{"word":"каноса","type":"св.","description":"Обои со кана. Ја каноса косата."},{"word":"канта","type":"ж.","description":"Поголем лимен или пластичен сад со различна форма и за различна намена. Канта за вода. Канта за сирење. Канта за ѓубре."},{"word":"кантар","type":"м.","description":"Направа за мерење тежина. Мери на кантар."},{"word":"кантарина","type":"ж.","description":"Такса за мерење на кантар."},{"word":"кантарион","type":"м.","description":"Повеќегодишно лековито растение; засеклива трева, тантур."},{"word":"кантарка","type":"ж.","description":"Вид круша со крупен плод."},{"word":"кантарки","type":"и.","description":"Роднини на невестата што одат кај зетот за да ја видат невестата."},{"word":"кантарница","type":"ж.","description":"Просторија за мерење на кантар."},{"word":"кантарџија","type":"м.","description":"Тој што изработува и што поправа кантари."},{"word":"кантата","type":"ж.","description":"Голема вокално-инструментална композиција од неколку дела за солисти, хор и оркестар."},{"word":"кантилена","type":"ж.","description":"Мелодија со певлив, лирски карактер во поголема музичка композиција."},{"word":"кантина","type":"ж.","description":"Мала продавница за храна, пијалак и други поситни работи (обично во касарна, фабрика и сл.); менза, кујна. Најчесто седеа во кантината и испиваа молкум по еден чај. Тој отвори кантина за војската."},{"word":"кантинер","type":"м.","description":"Продавач во кантина, сопственик на кантина."},{"word":"кантон","type":"м.","description":"Автономна административно-територијална единица, сојузна држава во состав на Швајцарија."},{"word":"кану","type":"ср.","description":"Лесен чамец, изработен од кора на дрво или од издлабено стебло, обично кај северноамериканските Индијанци."},{"word":"кануист","type":"м.","description":"Спортист што управува со кану."},{"word":"канцелар","type":"м.","description":"(истор.) Највисок дворски чиновник, личен секретар на кралот."},{"word":"канцеларија","type":"ж.","description":"а) Јавна или приватна службена просторија, каде што се извршуваат административни и слични работи; биро, уред. Во канцелариите наеднаш стана мошне живо. Наставничка канцеларија. Канцеларија за извештаи и рапорти. Адвокатска канцеларија. б) Персоналот што работи во такво биро, администрација. Имаа чести преписки со неговата канцеларија."},{"word":"канцелариски","type":"прид.","description":"Што се однесува на канцеларија, административен; бирократски. Канцелариски материјал. Канцелариско време. Канцелариски службеник. Канцелариски мебел."},{"word":"канцер","type":"м.","description":"Тешко, малигно заболување на ткивата; карцином, рак."},{"word":"канцероген","type":"прид.","description":"Што предизвикува канцер, рак. Канцерогени супстанции."},{"word":"канцерозен","type":"прид.","description":"Што се однесува на канцер, на рак."},{"word":"канцона","type":"ж.","description":"Кратка лирска песна."},{"word":"канче","type":"ср.","description":"Дем. од кана2. Побара вино, му тутнаа в рака канче козјо млеко."},{"word":"канџа","type":"ж.","description":"Кука со долга дрвена рачка за закачување и влечење разни предмети."},{"word":"канџест","type":"прид.","description":"Што прилега на канџа."},{"word":"кања","type":"ж.","description":"Вид орел; белоглав мршојадец, египетски (бел) мршојадец; Neophron percnopterus."},{"word":"кањари","type":"несв.","description":"Чита молитви во црква."},{"word":"кањерка","type":"ж.","description":"Вид модри сливи."},{"word":"кањон","type":"м.","description":"Тесна и длабока речна долина, со високи и стрмни карпести страни; клисура. Непристапно е над стрмната страна на кањонот."},{"word":"каолин","type":"м.","description":"Вид глина, минерал од кој се изработува порцелан."},{"word":"капа","type":"ж.","description":"Дел од облеката што ја покрива главата, со различна форма и големина, без раб или со стреа, штитник над челото. Крзнена капа. Капа со штитник. Морнарска капа. Војничка капа. Службена капа."},{"word":"капавец","type":"м.","description":"Извор со слаба вода која капе од карпа; место каде што капе вода."},{"word":"капавица","type":"ж.","description":"Место од каде што капе вода дождовница од стреите. Мало клопче лежеше во калта под капавицата од стреите."},{"word":"Кападокија","type":"ж.","description":"Област во Турција."},{"word":"капак","type":"м.","description":"Предмет, направа со која се затвора некаков сад, поклопка. Го кренав капакот од тенџерето. Не можеше да го отвори капакот на теглата."},{"word":"капаклија","type":"прид.","description":"Што има капак. Фенери капаклии. Саани капаклии."},{"word":"капакчија","type":"м.","description":"Тој што има одговор за сè."},{"word":"капалиште","type":"ср.","description":"Место во природа (на река, езеро и сл.) каде што се капе. Од капалиштето допираше весела детска смеа. Таму, по дебелите сенки низ ливадите и природните капалишта на реките, можеше да го истера училишниот распуст."},{"word":"капалка","type":"ж.","description":"Со капалката му капна по една капка во очите."},{"word":"капама","type":"ж.","description":"Вид вариво, обично од јагнешко месо, со зеленчук и зачини."},{"word":"капан","type":"м.","description":"Направа за ловење на глувци, птици и други животни. Клепаш како врапче во капан фатено!"},{"word":"капандура","type":"ж.","description":"Мал прозорец или отвор на покрив од зграда, куќа. Низ капандурата излезе на покривот."},{"word":"капар","type":"м.","description":"Дел од договорена вредност, сума пари што се даваат однапред при склучување на некаков договор (при купување, наем и сл.), како гаранција дека договореното ќе се почитува, ќе се изврши; аконтација, аванс. Настојувам преку капар или аванси цврсто да ги врзам купувачите."},{"word":"капари","type":"св.","description":"Ја капаривме куќата."},{"word":"капариса","type":"св.","description":"Даде капар, го осигури за себе тоа што го купува. Тој го капариса имотот."},{"word":"капацитет","type":"м.","description":"а) Способност да се прими или да се задржи, да се чува одредена количина на нешто. б) Големина на просторот што ја зазема некое тело; зафатнина, волумен. Капацитет на резервоар."},{"word":"капач","type":"м.","description":"Тој што се капе во река, езеро и сл. Многу капачи се нуркаа во езерото. Капачите седеа на песокта."},{"word":"капаче","type":"ср.","description":"Дем. од капак. Го заврти капачето на шишето. Капаче на пенкало."},{"word":"капе","type":"несв.","description":"Мие, отстранува нечистотија од телото, бања. Мајката го капеше детето."},{"word":"капе","type":"несв.","description":"Паѓа капка по капка. Солзите ѝ капеа низ образите. На раката му капеше вода. Жолтеникава смола капеше од грубите кори на стеблата. Жетварите беа расоблечени и пот им капеше од лицето. Од носот му капеше крв."},{"word":"капела","type":"ж.","description":"Мала црква со еден олтар."},{"word":"капела","type":"ж.","description":"Шапка, обично женска. На главата имаше тантелена капела."},{"word":"капелан","type":"м.","description":"Католички свештеник од понизок ред, помошник на парохот, жупникот."},{"word":"капеланија","type":"ж.","description":"Служба на капелан и областа во која служи."},{"word":"капелник","type":"м.","description":"Тој што диригира, што раководи со капела;"},{"word":"капетан","type":"м.","description":"(воен.) Највисокиот чин на нижите офицери во војска. Војнички капетан. Резервен капетан 2. Заповедник на брод. Четворица морнари, меѓу кои и брадестиот капетан, довеслаа на брегот."},{"word":"капетанија","type":"ж.","description":"Територијално-извршен орган на поморска управа. Пристанишна капетанија."},{"word":"капец","type":"м.","description":"Врв. Планински капец."},{"word":"капидан","type":"м.","description":"Војвода. Кузман капидан."},{"word":"капија","type":"ж.","description":"Влезна, обично голема врата, порта на градски бедеми, на некаков објект, зграда, фабрика, игралиште, двор и сл. На капијата имаше стражар."},{"word":"капилар","type":"м.","description":"(анат.) Најмал крвен сад во телото на човекот и на животните. Венски капилари. Артериски капилари. Проширени капилари."},{"word":"капиларен","type":"прид.","description":"Што се однесува на капилар и на капиларност. Капиларни садови. Капиларни пори."},{"word":"капиларност","type":"ж.","description":"Својство на почвата и на други порозни материјали да го подигнуваат нивото на водата, на течноста по капилари. Капиларноста на почвата е способност водата да се подига од пониските во повисоките слоеви на почвата."},{"word":"капина","type":"ж.","description":"Грмушка со долги трнливи гранки во вид на ластари, со срцести, назабени листови, со мали бели или розови цветови и ситни, тркалезни и сочни зрнести плодови со сјајна црна боја; Rubus fructicosus. Целиот сум избоцкан од капините. Нема ветар да зашумка во капињето."},{"word":"капинка","type":"ж.","description":"Ги изедоа сите капинки во чинијата. Капинката ѝ го скинала фустанот."},{"word":"капинлив","type":"прид.","description":"Што има капини, обрастен со капини. Капинливо место."},{"word":"капинов","type":"прид.","description":"Што се однесува на капина, што е од капина или од капинки. Капинови боцки. Капинови грмушки. Капинов сок."},{"word":"капињак","type":"м.","description":"Место каде што има многу капини. Сиот брег е обраснат со густ капињак."},{"word":"капира","type":"св. и несв.","description":"Сфати, сфаќа, разбира. Тој капираше сè што ќе му кажев."},{"word":"каписла","type":"ж.","description":"Метална запалка, исполнета со експлозив што се пали со удар, триење, по електричен пат и сл., а служи за палење на полнење од пушка, топ, мина. Ги ставаа фишеците на камен, со друг камен удираа врз капислата и така пукаа."},{"word":"капистра","type":"ж.","description":"Железен оглав."},{"word":"капитал","type":"м.","description":"(екон.) Средства (пари и друга сопственост) што се вложуваат во производството за да носат добивка."},{"word":"капитален","type":"прид.","description":"Многу важен, основен, главен. Капитално значење. Капитално дело."},{"word":"капиталец","type":"м.","description":"Првокласен примерок на дивеч или на риба."},{"word":"капитализам","type":"м.","description":"Општествено-економски систем што се карактеризира со приватна сопственост на средствата за производство, слободен пазар и пазарна конкуренција на капиталот и на работната сила."},{"word":"капитализација","type":"ж.","description":"Претворање на некои вредности (на вишокот на вредност, на сопственоста, на износот на камата и др.) во капитал."},{"word":"капитализира","type":"св. и несв.","description":"Претвори, претвора во капитал, изврши, врши капитализација."},{"word":"капиталист","type":"м.","description":"Тој што има голем капитал, сопственик на капитал."},{"word":"капиталистички","type":"прид.","description":"Што е својствен или што се однесува на капитализам и капиталист. Капиталистичка земја. Капиталистички систем. Капиталистички методи."},{"word":"капител","type":"м.","description":"Горниот, проширен и украсен дел на столб."},{"word":"капитен","type":"м.","description":"Водач, претставник на спортски тим."},{"word":"капитулант","type":"м.","description":"Тој што отстапува без отпор, тој што му се предава на непријателот."},{"word":"капитулантство","type":"ж.","description":"Капитулантско однесување; капитулантски дух. За оној што сее колебливост и капитулантство следува најстрога казна."},{"word":"капитулација","type":"ж.","description":"(воен.) Прекин на вооружена борба и предавање на непријателот, под услови што ги поставува тој како победник. Безусловна капитулација."},{"word":"капитулира","type":"св. и несв.","description":"(воен.) Се предаде, се предава на непријателот, се согласи, се согласува на капитулација. Државата капитулира."},{"word":"капица","type":"ж.","description":"Дем. од капа."},{"word":"капиџија","type":"м.","description":"Чувар на капија, вратар."},{"word":"капиџик","type":"м.","description":"Мала врата на ограда меѓу две соседни куќи. Тие се пробиваа преку дворовите со безброј капиџици."},{"word":"капиште","type":"ср.","description":"Аугументатив и пејоратив од капа."},{"word":"капка","type":"ж.","description":"Многу мал дел од течност што при слободно паѓање има тркалезна форма. Челото и беше оросено со големи капки пот. Дождовни капки. Капка роса."},{"word":"капладиса","type":"св.","description":"Постави, обложи со каплама. Го капладиса јорганот со свилени парчиња. Бастунот сакам целиот да биде со злато капладисан."},{"word":"каплама","type":"ж.","description":"Постава, облога од ткаенина, крзно, кожа итн."},{"word":"каплар","type":"м.","description":"Најнизок воен чин; десетар. Капларот поднесе рапорт."},{"word":"капнат","type":"прид.","description":"Што е изнемоштен, изморен. Сега чувствувам колку снагата ми е капната."},{"word":"капнатост","type":"ж.","description":"Состојба на тој што е капнат, измореност, истоштеност."},{"word":"капне","type":"св.","description":"Падне во вид на капка (за вода, солза и сл.); капе2 Му се стори како да капна солза од неговите очи. На стаклата од прозорецот капнаа неколку капки."},{"word":"капнувачка","type":"ж.","description":"Истоштеност, премореност."},{"word":"каприс","type":"м.","description":"Желба, барање, намера што произлегува од инает, своеволност; своеглаво барање или постапка. Не можев да сфатам дека од чист каприц некој ќе го скрши стапот над едно сиромашко дете. Фамилијата не може да биде разрушена по каприц или произвол на еден од сопрузите"},{"word":"каприциозен","type":"прид.","description":"Што е со каприци, самоволен, тврдоглав. Каприциозна девојка."},{"word":"каприцира се","type":"св. и несв.","description":"Стане, станува каприциозен; упорно, тврдоглаво остане, останува на своето; се инаети, се заинаети."},{"word":"капричо","type":"ср.","description":"Вид инструментално музичко дело со слободна форма, што се одликува со неочекувани промени и жива мелодија."},{"word":"капсула","type":"ж.","description":"каписла Барут ќе ти дадам, и сачми, само капсули немам."},{"word":"каптажа","type":"ж.","description":"Направа за собирање и одвод на подземна и изворска вода."},{"word":"каптира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, извршува каптажа."},{"word":"капула","type":"ж.","description":"Прекривка за коњ."},{"word":"капура","type":"ж.","description":"Кај животни преживари – вториот, помал дел од желудникот."},{"word":"капут","type":"м.","description":"Долго зимско палто. Беше тоа висок човек, со дигната јака од долгиот црн капут и со длабоко набиен шешир."},{"word":"капучино","type":"ср.","description":"Вид топла напивка од кафе со малку млеко."},{"word":"капуш","type":"м.","description":"Зелен грав."},{"word":"капче","type":"ср.","description":"Плетено капче. Фратарско капче."},{"word":"капчест","type":"прид.","description":"Што е сличен на капка; што содржи, што се образува од капки. Капчеста пот."},{"word":"кара","type":"несв.","description":"Прекорува, укорува некого. Таткото го караше синот поради доцнењето."},{"word":"кара-","type":"претс.","description":"Црн. Карабоја. Каракамен."},{"word":"кара","type":"ж.","description":"Кола со железни сандаци за превоз на муниција, обично артилериска."},{"word":"карабаша","type":"ж.","description":"Овца со светли или темнокафени белези на главата."},{"word":"карабин","type":"м.","description":"Лесна, куса војничка пушка."},{"word":"карабина","type":"ж.","description":"Ѕидана куќа, без внатрешна и надворешна доработка. Мајсторите ја изградија куќата до карабина."},{"word":"карабинер","type":"м.","description":"(истор.) Војник вооружен со карабин."},{"word":"карабинерија","type":"ж.","description":"Објект во кој се сместени карабинери. Ги молеа да не ја пренесат веста во карабинеријата или кај офицерите."},{"word":"карабинка","type":"ж.","description":"Ја закочив карабинката и ја фрлив преку рамо."},{"word":"карабоја","type":"ж.","description":"Црна боја, црнило. Вратата е ниска и дотраена и со карабоја премачкана."},{"word":"каравана","type":"ж.","description":"Голем, тркалезен, плиток бакарен сад за храна."},{"word":"каравела","type":"ж.","description":"Вид брод со три или четири јарболи, едреник, брод со различни типови на едра."},{"word":"Караганда","type":"ж.","description":"Област и град во Казахстан."},{"word":"караѓоз","type":"м.","description":"(разг.) Тој што прави смешки, комичар."},{"word":"караѓозлија","type":"прид.","description":"Црноок."},{"word":"карагрош","type":"м.","description":"Стара турска пара."},{"word":"карадузен","type":"м.","description":"Жичен музички инструмент; вид мала тамбура со четири жици."},{"word":"карадутка","type":"ж.","description":"Вид црница, дудинка; Morus nigra."},{"word":"Каракас","type":"м.","description":"Главен град на Венецуела."},{"word":"каракол","type":"м.","description":"Ноќна стража, патрола; стражарница. Ноќва ќе преседат на караколот."},{"word":"караконџол","type":"м.","description":"Во народното верување – зол дух што ги плаши луѓето и се јавува во деновите меѓу Коледе и Богојавление."},{"word":"Каракорум","type":"м.","description":"Планински масив во Средна Азија."},{"word":"карактер","type":"м.","description":"Збир на суштествени, изразени и постојани морално-психички и интелектуални особини на поединец или на заедница, што се пројавуваат, се манифестираат преку погледите и постапките спрема околината; природа, нарав. Тие се сакаа еден со друг, и покрај разликите во карактерот и вкусовите. Татко ѝ бил со благ карактер, со многу нежна духовна и физичка конструкција. Цртите на неговото лице издаваа упорит карактер, непопустливост и бистрина."},{"word":"карактерен","type":"прид.","description":"Што се однесува на карактер 1; што ја изразува суштината на морално-психичкиот лик на поединецот или на заедницата."},{"word":"карактеризација","type":"ж.","description":"Покажување, претставување на карактерот, на суштествените црти на некого или нешто; карактеризирање. Јазикот е силно средство во карактеризацијата на личностите. Авторот прави обид да даде своја карактеризација на литературните јазици."},{"word":"карактеризира","type":"св. и несв.","description":"Даде, дава карактеристика, опише, опишува суштествени црти на некого или на нешто. Тој нивниот настап го карактеризира како неуспешен. Инспекцијата карактеризира некои наши производи како непогодни за употреба."},{"word":"карактеристика","type":"ж.","description":"а) Суштествено својство, главна, суштинска црта, особина на некое лице, предмет, појава и сл. Третосложниот акцентен систем е една од битните карактеристики на нашиот литературен јазик. б) Опис на важните, основни својства на некого или на нешто; оцена, суд за некого или за нешто. Од тоа дело ќе извлечеме на ова место и сосема кратка карактеристика за неговиот јазик."},{"word":"карактеристичен","type":"прид.","description":"Што ја изразува суштината, основната црта на некого или на нешто, што претставува нечија карактеристика; својствен, типичен. Ме погледна со оној свој, карактеристичен, продорен поглед. Народот е полн со духовни богатства, интересни карактеристични својства и чудни обичаи."},{"word":"карактерологија","type":"ж.","description":"Наука што ги проучува карактерите на поединци и групи."},{"word":"каракул","type":"м.","description":"Вид овца со црно, виткано влакно; скапоцено црно, јагнешко крзно; астраган."},{"word":"Каракум","type":"м.","description":"Пустина во Средна Азија."},{"word":"каракуш","type":"м.","description":"Коскен израсток на скочниот зглоб од задната нога или на колено од коњ и заболување што го предизвикува тој израсток; мртва коска."},{"word":"караман","type":"м.","description":"Вид куче, обично со црно влакно; име за куче со црно влакно."},{"word":"караманка","type":"ж.","description":"Вид круша."},{"word":"карамбол","type":"м.","description":"Во билијардот – вид игра со три кугли; судирање на куглите."},{"word":"карамел","type":"м.","description":"Ретка, златнокафеава смеса со пријатен мирис, што се добива со загревање на гликоза или шеќер со млеко и се користи во слаткарството."},{"word":"карамела","type":"ж.","description":"Вид бонбона од карамел. Децата ги разграбаа сите карамели."},{"word":"караница","type":"ж.","description":"Кавга, расправија. Природно е за луѓе што се под ист покрив да не можат без караница. Од горниот дел на селото допре караница."},{"word":"карантин","type":"м.","description":"Изолација на болни (луѓе, добиток, растенија) од заразни болести заради заштита и спречување на ширење на епидемија. Сите земји во регионот имаат воведено карантин."},{"word":"каранфил","type":"м.","description":"Диво или градинарско цвеќе со мирисливи, тркалезни цветови со многу цветни ливчиња во различни бои; Dianthus caryophyllus. Отиде до бавчичето да ги навади каранфилите."},{"word":"Караорман","type":"м.","description":"Планина во Македонија."},{"word":"карар","type":"м.","description":"Мера, граница; ред. Јади со карар."},{"word":"карасевда","type":"ж.","description":"Голема тага поради љубов."},{"word":"карат","type":"м.","description":"Мера за чистотата на злато и на скапоцени камења."},{"word":"карате","type":"ср.","description":"Јапонска борбена вештина, техника за напад и одбрана без употреба на оружје; спортска дисциплина што ја користи оваа техника на одбрана."},{"word":"каратист","type":"м.","description":"Тој што се занимава со карате."},{"word":"караул","type":"м.","description":"(само едн.) Вооружена стража."},{"word":"караула","type":"ж.","description":"Стражарница на граница, крај мост, на пат и сл. Гранична караула. Војничка караула."},{"word":"Караџица","type":"м.","description":"Планина во Македонија."},{"word":"караш","type":"м.","description":"Вид слатководна риба слична на крап; Carassius carassius."},{"word":"караштиса","type":"св.","description":"Измеша неколку работи, нешта. Виното го караштиса со вода."},{"word":"карбид","type":"м.","description":"Хемиско соединение на метал и други елементи со јаглерод."},{"word":"карбол","type":"м.","description":"Хемиско соединение, во вид на тврд, безбоен кристал, што се добива по синтетички пат или од смола од камен јаглен; фенол, карболна киселина."},{"word":"карбон","type":"м.","description":"(хем.) јаглерод."},{"word":"карбонат","type":"м.","description":"Сол на јаглеродна киселина."},{"word":"карбонизација","type":"ж.","description":"Процес на претворање на органски материи во јаглен."},{"word":"карбонизира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, врши карбонизација, претвори, претвора во јаглен."},{"word":"карбонит","type":"м.","description":"Слаб рударски експлозив."},{"word":"карбуратор","type":"м.","description":"Дел од мотор со внатрешно согорување во кој се врши претворање на течното гориво во смеса од гасови и воздух."},{"word":"карван","type":"м.","description":"Колона од животни (коњи, камили и сл.) за превоз на стока и луѓе. Тука сретнаа карван од десетина маски и коњи."},{"word":"карвансарај","type":"м.","description":"Гостилница со преноќиште, за одмор на патниците што патуваат со каравн и со голем двор за сместување на коњите и стоката."},{"word":"карванџија","type":"м.","description":"Водач на карван."},{"word":"карго","type":"м.","description":"Бродски товар; товар воопшто."},{"word":"кардаш","type":"м.","description":"Другар, пријател, брат. Секој ден скита со оној негов кардаш."},{"word":"кардинал","type":"м.","description":"Највисок свештенички чин, веднаш по папата, во хиерархијата на католичката црква."},{"word":"кардинал","type":"м.","description":"Вид црно десертно грозје со крупни зрна ."},{"word":"кардинален","type":"прид.","description":"Што е главен, основен, суштествен. Кардинални промени. Кардинален доказ."},{"word":"кардио-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки со значење што е поврзано со срцето: кардиограм, кардиохирургија."},{"word":"кардиограм","type":"м.","description":"Графички приказ на работата на срцето."},{"word":"кардиограф","type":"м.","description":"Апарат за кардиограм."},{"word":"кардиолог","type":"м.","description":"Лекар, специјалист за срцеви болести."},{"word":"кардиологија","type":"ж.","description":"Дел од медицината што го проучува срцето, срцевите болести и нивното лекување."},{"word":"каре","type":"ср.","description":"Парче месо со ребра. Свинско каре."},{"word":"каренца","type":"ж.","description":"Период од последната примена на хемиски средства (пестициди и сл.) до првата жетва или берба.."},{"word":"карета","type":"ж.","description":"Вид покриена кола, влечена од коњи за превоз на луѓе. Девојките излегоа од убавите карети."},{"word":"Кариби","type":"и.","description":"Група острови во Карипско Море, Средна Америка."},{"word":"кариер","type":"м.","description":"Најбрз коњски галоп."},{"word":"кариера","type":"ж.","description":"Избрана професија, служба, занимање; време поминато во некое занимање. Научна кариера. Уметничка кариера."},{"word":"кариеризам","type":"м.","description":"Безобѕирен стремеж кон успешна кариера. Тој не се откажуваше од своите амбиции за кариеризам."},{"word":"кариерист","type":"зам.","description":"Тој што се одликува со кариери"},{"word":"кариес","type":"м.","description":"Заболување што доведува до уништување, разјадување на коскените ткива на забите."},{"word":"каријатида","type":"ж.","description":"Столб во форма на женска фигура."},{"word":"карикатура","type":"ж.","description":"Цртеж во кој свесно се истакнати, зголемени и изобличени карактеристичните црти на некоја личност, предмет, настан или појава за да се постигне комичен или сатиричен ефект. Ти го земаш четчето и потоа правиш подмолна карикатура со мојот лик."},{"word":"карикатурално","type":"прил.","description":"На комичен, на сатиричен начин. Многу од вашите ликови се прикажани карикатурално."},{"word":"карикатурен","type":"прид.","description":"Што е својствен на карикатура, што е прикажан, претставен во карикатура; смешен, комичен. Во неговото дело има карикатурни ликови."},{"word":"карикатурист","type":"м.","description":"Тој што црта карикатури."},{"word":"карикира","type":"св. и несв.","description":"Прикаже, прикажува со потсмевање, во карикатура. Ќе ја поднаведнеше главата и ќе го спуштеше жално гласот, карикирајќи го својот соговорник."},{"word":"Карипско Море","type":"ср.","description":"Море во Средна Америка."},{"word":"карира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави четвороаголни шари."},{"word":"кариран","type":"прид.","description":"Што е украсен со четвороаголни шари, со коцки. Кариран фустан. Карирана кошула. Карирани чаршафи."},{"word":"карклоци","type":"и.","description":"Ножици за стрижење овци."},{"word":"карлица","type":"ж.","description":"Коскен појас изграден од коските на долниот дел од телото; долен дел од телото, колкови, бедра."},{"word":"карличен","type":"прид.","description":"Што се однесува на карлица. Карлична коска. Карлична празнина."},{"word":"карма","type":"ж.","description":"Наредени дрва. Порано мажите одеа в планина, сечеа дрва и ги редеа на карма."},{"word":"карма","type":"ж.","description":"Во индиската религиозна филозофија – верување дека судбината на човекот зависи од неговите постапки пред неговото повторно раѓање; судбина предодредена со нешто од далечното минато."},{"word":"кармакараши","type":"прил.","description":"Растурено, измешано. Собата стана кармакараши."},{"word":"кармин","type":"м.","description":"Интензивна, светлоцрвена боја. Купи три фустани, бел, зелен и кармин."},{"word":"карминиса","type":"св.","description":"Намачка усни со кармин. Ја убеди да ги карминиса усните."},{"word":"карневал","type":"м.","description":"Голема веселба, со многу народ, која обично трае повеќе дена и е проследена со улични игри, танци на маскирани лица. Си направи маска за годинашниов карневал."},{"word":"карнер","type":"м.","description":"Украсен пораб или пришиена набрана лента, обично на облека, завеса и сл. Фустан со карнери."},{"word":"каро","type":"ср.","description":"Карта за играње означена со црвени ромбови. На масата фрли седмица каро."},{"word":"каросерија","type":"ж.","description":"Метална, надворешна конструкција на автомобил. Каросеријата на автомобилот уште е мокра од миењето."},{"word":"каротин","type":"м.","description":"Жолта органска материја која на морковот и на деловите од некои други растенија им дава жолта или пурпурножолта боја. Морковот има голема количина на каротин."},{"word":"карпа","type":"ж.","description":"Голема камена маса што се издига над површината. Тој ја набљудуваше како се спушта од карпите. Над силната река беа надвиснати карпи. Подводни карпи."},{"word":"Карпати","type":"и.","description":"Планински масив во Централна и Источна Европа."},{"word":"Карпентариски Залив","type":"м.","description":"Залив на северниот брег на Австралија."},{"word":"карпест","type":"прид.","description":"Што има карпа, што е од карпи. Карпести клисури. Карпест терен."},{"word":"Карпести Планини","type":"и.","description":"Планински масив во САД."},{"word":"карст","type":"м.","description":"Варовит предел, испресечен со вдлабнатини, пештери и сл., вдлабнатини настанати под дејство на атмосферски води. Местото беше опкружено со карст."},{"word":"карстен","type":"прид.","description":"Што се однесува на карст, што има својства на карст. Карстен предел."},{"word":"карта","type":"ж.","description":"а) Цртеж на Земјината површина, на одделни нејзини делови или на други небески тела; мапа. Карта на светот. Географска карта. Астрономска карта. б) Цртеж со специфични податоци што служат за определени научни истражувања, за определени потреби. Ботаничка карта. Политичка карта. Железничка карта."},{"word":"карта","type":"ж.","description":"Плоскат дрвен сад во форма на матарка во кој се служи вино, се кани на свадба и сл. На средсело пак се сретнаа и ги изменија картите со вино и шишињата со ракија."},{"word":"Картагина","type":"ж.","description":"Древен град и држава во Северна Африка."},{"word":"картал","type":"м.","description":"Мршојадна птица, вид орел; Vultur monachus."},{"word":"карта се","type":"несв.","description":"Игра со карти. Јас не се картам ни за да добивам, ни за да губам, туку од забава."},{"word":"картаџија","type":"м.","description":"Тој што често се карта. Тој навечер со познатите картаџии играше карти."},{"word":"картел","type":"м.","description":"Облик на монополистичко здружување во областа на индустријата и на капиталот заради отстранување на конкуренцијата."},{"word":"картер","type":"м.","description":"Дел од автомобилски мотор, во кој се врши подмачкување на неговите најважни делови."},{"word":"картеч","type":"м.","description":"Вид топовска граната исполнета со топчиња што при пукање се распрскуваат."},{"word":"картечен","type":"прид.","description":"Што се однесува на картеч, што потекнува од картеч. Картечен оган."},{"word":"картечница","type":"ж.","description":"Автоматско огнено оружје; митралез. Потоа ќе се јавеа пак пушките и картечниците остро и пискливо."},{"word":"картичка","type":"ж.","description":"Дем. од картаВизитна картичка."},{"word":"картограф","type":"м.","description":"Тој што се занимава со картографија."},{"word":"картографија","type":"ж.","description":"Наука за претставување на Земјината површина на географски карти; вештина и техника за изработка на географски карти."},{"word":"картографира","type":"св. и несв.","description":"Изработи, изработува карта (на некаква област, терен и сл.) со потребните географски податоци. Собраниот материјал, пред да се картографира, се обработува низ повеќе фази."},{"word":"картографски","type":"прид.","description":"Што се однесува на картографија и на картограф. Картографска обработка."},{"word":"картон","type":"м.","description":"Дебела, цврста и крута хартија добиена со посебна обработка. Прозорците беа затворени со картони. Ракописот го чуваше во корици од картон."},{"word":"картонажа","type":"ж.","description":"а) Одделение во фабрика за хартија специјализирано за изработка на картон. б) Работилница за изработка на предмети од картон."},{"word":"картоп","type":"м.","description":"Вид украсно дрво, со бели топчести цветови, чија кора се употребува како лек; Viburnum opulus."},{"word":"картотека","type":"ж.","description":"Збирка на систематизирани и по азбучен ред подредени картони со основни податоци за предметите од некоја збирка, за книги во библиотека и сл. Азбучна картотека. Болничка картотека."},{"word":"картотекар","type":"м.","description":"Тој што работи во картотека."},{"word":"картотечен","type":"прид.","description":"Што се однесува на картотека. Картотечен број."},{"word":"Картум","type":"м.","description":"Главен град на Судан."},{"word":"карфиол","type":"м.","description":"Вид зелка, чиј дебел, бел цвет се користи како зеленчук; самиот цвет на растението; Brassica oleracea botrytis cauliflora. Во многу земји карфиолот е еден од најбараните зеленчуци."},{"word":"карцином","type":"м.","description":"Малиген, епителен тумор образуван во телото; рак."},{"word":"карчо","type":"м.","description":"Назив за коњ или вол со црни влакна по телото."},{"word":"карши","type":"прил.","description":"Спроти, од спротивната страна. Седна карши мене"},{"word":"каршија","type":"прил.","description":"Отспротива. Тие живеат од каршија."},{"word":"каршилак","type":"м.","description":"Одговор на прашање, одговарање. Го предаде писмото и доби каршилак од кај што требаше."},{"word":"кас","type":"м.","description":"Лесно, рамномерно движење на коњ побрзо од одење, а побавно од трчање. Коњот оди со рамномерен кас."},{"word":"каса","type":"ж.","description":"а) Кутија или шкаф, обично од метал за чување на пари и други скапоцености. Ја отвори железната каса во која чуваше злато, меници, накит и други скапоцености. б) Направа во којашто се регистрира наплатата од одделни продукти, се пресметува вкупниот износ и се издава белешка. Фискална каса."},{"word":"каса","type":"несв.","description":"Гризе со заби, боцка со осило, оставајќи трага, рана. Исплашена ги праша дали кучето каса. Се бранеше од инсектите што летаа и касаа. Таа ги касаше своите усни."},{"word":"касаба","type":"ж.","description":"Гратче во внатрешноста, паланка. Во касабата сега имаше постојан одред војска."},{"word":"касап","type":"м.","description":"Тој што се занимава со колење на добиток и со подготовка на месо."},{"word":"касапи","type":"несв.","description":"Сече, подготвува за продажба и продава месо; работи како касап."},{"word":"касапница","type":"ж.","description":"Зграда, просторија за колење добиток и подготовка на месо; кланица."},{"word":"касарна","type":"ж.","description":"Зграда за постојано сместување на војска. Војничка касарна."},{"word":"касација","type":"ж.","description":"Поништување на пресуда од понизок суд, (поради погрешна примена или непочитување на законските прописи) од страна на повисоки судски органи."},{"word":"касационен","type":"прид.","description":"Што се однесува на касација, што има право на касација. Касациона постапка. Касационен суд."},{"word":"касач","type":"м.","description":"Тој што зајадува, навредува, боцка некого со зборови; зајадливец."},{"word":"касела","type":"ж.","description":"Ковчег, сандак за облека; Во такви касели порано невестите ја токмеле својата руба."},{"word":"касета","type":"ж.","description":"Мала метална кутија за чување пари и скапоцености."},{"word":"касетофон","type":"м.","description":"Направа за запис и репродукција на звук од касета. Го пушти касетофонот и звуците се разлеаја во просторијата."},{"word":"касиер","type":"м.","description":"Тој што работи на каса во продавница или што води евиденција за издадена храна и пијалак во кафеана. На долгиот шанк седеше касиерот и мрзоволно гледаше во него."},{"word":"касира","type":"св. и несв.","description":"Огласи, огласува за неважечко, поништи, поништува судско решение и сл."},{"word":"касичка","type":"ж.","description":"Дем. од каса."},{"word":"каска","type":"несв.","description":"Се движи со кас."},{"word":"каскада","type":"ж.","description":"Водопад чијашто вода паѓа скалесто или низ падини во вид на тераси, мали водопади со скалест пад."},{"word":"каскаден","type":"прид.","description":"Што е од каскади, што се однесува на каскада."},{"word":"каскадер","type":"м.","description":"Двојник, дублер што го заменува филмскиот актер при снимање на опасни и тешки сцени."},{"word":"каскадерство","type":"ср.","description":"Работа, занимање на каскадер. Со каскадерство се занимава долго време."},{"word":"касканџија","type":"м.","description":"Тој што завидува."},{"word":"касканџилак","type":"м.","description":"Завидливост."},{"word":"каскет","type":"м.","description":"Кожен каскет."},{"word":"каско","type":"ср.","description":"Обично во составот каско-осигурување – целосно осигурување на возило од сите ризици."},{"word":"касмет","type":"м.","description":"Среќа. Тргна да си го бара касметот."},{"word":"касметлив","type":"прид.","description":"Што има среќа, среќник. Момчето беше касметливо."},{"word":"каснатина","type":"ж.","description":"Трага, рана од каснување. На неговото лице останаа каснатини од моите заби."},{"word":"касне","type":"св.","description":"Гризне со заби, боцне со осило, оставајќи трага, рана. По едно време некој се расплака велејќи дека го каснала пчела. Тој незабележано го касна мустакот. Козарот го каснала змија во планината. Касни го јаболкото, а устата веќе ти се збрала."},{"word":"касов","type":"прид.","description":"Што се однесува на каса. Касова книга. Касов минимум."},{"word":"Касписко Море","type":"ср.","description":"Солено езеро помеѓу Европа и Азија."},{"word":"каста","type":"ж.","description":"Во некои источни земји, строго изделен социјален слој луѓе што се поврзани преку потеклото, професијата и општествениот статус."},{"word":"кастанети","type":"и.","description":"Ударен музички инструмент, што се состои од две дрвени, метални и сл. плочки, поставени на прстите, кои се удираат една од друга и произведуваат звук."},{"word":"кастел","type":"м.","description":"Замок, тврдина."},{"word":"кастелан","type":"м.","description":"Управник, заповедник на замок."},{"word":"кастрат","type":"м.","description":"Кастриран човек; евнух."},{"word":"кастрација","type":"ж.","description":"Отстранување на половите жлезди кај човек или животно; кастрирање."},{"word":"кастрач","type":"м.","description":"Нож со закривено сечиво и остар врв, што се користи во овоштарството."},{"word":"кастреж","type":"м.","description":"Кастрење, поткастрување на гранки."},{"word":"кастреник","type":"м.","description":"Дрво со поткастрени гранки."},{"word":"кастреница","type":"ж.","description":"Место со поткастрени дрвја."},{"word":"кастри","type":"несв.","description":"Сече или потсекува нешто. Татко му ги кастреше старите стебла. Брадата ја кастри со ножиците."},{"word":"кастрира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, извршува кастрација."},{"word":"Кастрис","type":"м.","description":"Главен град на Света Луција."},{"word":"кат","type":"м.","description":"Место каде што се составуваат два ѕида во некаква просторија; агол 2. Тој се сврте и дури сега забележа оти во најтемниот кат седеше една баба. Во еден мрачен кат светеше сјаен автопортрет."},{"word":"кат","type":"м.","description":"Дел од куќата меѓу два тавана; етаж во зграда. Пајтонот пристигна пред една жолта зграда на два ката. Горниот кат од дуќанот беше полн со поситна стока."},{"word":"ката-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки означува дека нешто се повторува во временско растојание означено со вториот дел од сложенката; со значење секој: катаутро, катаноќ, катагодина, катапразник."},{"word":"катадешен","type":"прид.","description":"Секојдневен;"},{"word":"катадневен","type":"прид.","description":"а) Што се повторува секој ден, што се случува, што се извршува секој ден. Катадневни грижи. б) Што служи за секој ден, обичен; Носеше катадневно доламче."},{"word":"катаклизма","type":"ж.","description":"Голема елементарна несреќа предизвикана од природни стихии (земјотрес, поплава и сл.)."},{"word":"катаклизмичен","type":"прид.","description":"Што има карактер на катаклизма. Катаклизмични појави во природата."},{"word":"катакомба","type":"ж.","description":"Подземни ходници и простории во кои првите христијани ги погребувале мртвите и се собирале за молитва."},{"word":"каталепсија","type":"ж.","description":"Здрвеност на мускулите, неподвижност на телото што се јавува кај некои душевни заболувања и при длабока хипноза."},{"word":"каталептичен","type":"прид.","description":"Што страда од каталепсија, предизвикан од каталепсија."},{"word":"катализа","type":"ж.","description":"Забрзување или успорување на хемиската реакција под дејство на катализатор."},{"word":"катализатор","type":"м.","description":"(хем.) Материја, супстанција што ја забрзува или успорува хемиската реакција, а при тоа останува непроменета."},{"word":"каталитички","type":"прид.","description":"Што се однесува на катализа, што дејствува како катализатор. Каталитички особини."},{"word":"каталог","type":"м.","description":"Список на предмети (обично со податоци за нив), составен на определен начин, што го олеснува нивното пребарување; индекс, регистар. Каталог на стари ракописи."},{"word":"каталогизација","type":"ж.","description":"Систематско внесување во каталог на одредени податоци."},{"word":"каталогизира","type":"св. и несв.","description":"Внесе, внесува во каталог."},{"word":"Каталонија","type":"ж.","description":"Област во Шпанија."},{"word":"катана","type":"ж.","description":"Крупен коњ."},{"word":"катанец","type":"м.","description":"Вид брава, подвижна метална направа за заклучување врата. На железните алки од вратата висеше 'рѓосан катанец."},{"word":"катани се","type":"несв.","description":"Талка, оди без цел, скита."},{"word":"катаплазма","type":"ж.","description":"Облога од топла каша што се става на заболено место."},{"word":"катапулт","type":"м.","description":"(истор.) Воена опсадна направа за исфрлање камења, стрели и сл. врз непријателот што се користела во стариот век."},{"word":"катапултура","type":"св. и несв.","description":"Исфрли, исфрла, одвои, одвојува со помош на катапулт."},{"word":"катар","type":"м.","description":"Воспаление на слузницата на некој орган. Бронхијален катар. Катар на желудникот."},{"word":"Катар","type":"м.","description":"Држава на Арабискиот Полуостров, Азија."},{"word":"катаракта","type":"ж.","description":"Заматување на очната леќа, очно перде."},{"word":"катарален","type":"прид.","description":"Што се однесува на катар, заболен од катар. Катарална кашлица. Катарално воспаление."},{"word":"катарза","type":"ж.","description":"Прочистување и воспоставување душевна рамнотежа."},{"word":"катарка","type":"ж.","description":"Заоблена греда, дрвена или метална, вертикално поставена на бродска палуба што служи за распнување на едрата, за набљудување и сл., јарбол. На главната катарка се вееше знамето."},{"word":"катастар","type":"м.","description":"Службена евиденција на земјиште според квалитетот, културата и геодетските мерења што служи за технички, економски и статистички цели и како основа за оданочување на земјиштето; службата што ја води таа евиденција."},{"word":"катастрофа","type":"ж.","description":"Настан со тешки последици, голема несреќа со човечки и материјални загуби; пропаст. Радиото емитувало вести за разни катастрофи. Природна катастрофа. Морална катастрофа."},{"word":"катастрофален","type":"прид.","description":"Што има карактер на катастрофа, што предизвикува катастрофа. Катастрофални последици. Катастрофален земјотрес."},{"word":"катафалка","type":"ж.","description":"Погребна кола."},{"word":"Категат","type":"м.","description":"Морски проток помеѓу Данска и Шведска."},{"word":"категоризација","type":"ж.","description":"Распределување по категории, вклучување во категории. Жанровска и стилска категоризација."},{"word":"категоризира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, врши категоризација."},{"word":"категорија","type":"ж.","description":"Поим, во кој се одразуваат најопштите и најсуштествените својства и односи меѓу предметите и појавите во реалниот свет. Културата е категорија поширока и од самото општество. Тогаш видов колку е времето релативна категорија. Етички категории."},{"word":"категоријален","type":"прид.","description":"Што се однесува на категорија, својствен за категорија. Категоријални својства."},{"word":"категоричен","type":"прид.","description":"Што е точно определен, решителен. Категорично тврдење. Категоричен одговор. Категорички императив"},{"word":"катедра","type":"ж.","description":"Маса за предавач, наставник во училница, сала за предавања, обично поставена на повисоко место. Класниот старешина се упати кон катедрата, го одложи дневникот и седна."},{"word":"катедрала","type":"ж.","description":"Главна црква, седиште на бискуп. Патот минуваше крај катедралата."},{"word":"катедрален","type":"прид.","description":"Што се однесува на катедрала, што припаѓа на катедрала. Катедрална црква."},{"word":"катен","type":"прид.","description":"Што има повеќе катови, што е на кат; кат2 Катна гаража."},{"word":"катета","type":"ж.","description":"Во геометрија – кај правоаголен триаголник, една од двете страни што образуваат прав агол. Хипотенузата е подолга од катетата."},{"word":"катетер","type":"м.","description":"Инструмент во вид на цевка што се поставува во телесни шуплини и органи, за внесување на лекарство или за отстранување на некаква течност."},{"word":"кати","type":"несв.","description":"Одделува, рони зрна од пченка. Го туркаат од седенките кога со песни и закачки катат пченка."},{"word":"катиљ","type":"м.","description":"Престапник, злосторник, убиец. Ќе му го донесам јас умот на тој катиљ."},{"word":"катинар","type":"м.","description":"Вратата беше заклучена со голем катинар."},{"word":"катихет","type":"м.","description":"Учител по катихизис, вероучител."},{"word":"катихизис","type":"м.","description":"Учење за христијанската вера, веронаука; основите на тоа учење претставени во вид на прашања и одговори."},{"word":"Катманду","type":"м.","description":"Главен град на Непал."},{"word":"катмер","type":"м.","description":"Слој. Го нема ѓомлезецот твој – катмер од катмер да се изделува."},{"word":"катмерлија","type":"прид.","description":"Што е во слоеви, слоевит."},{"word":"катник","type":"м.","description":"Заб во задниот дел од вилиците што служи за џвакање; катен заб. Катниците се поголеми, пошироки и служат за дробење, мелење на храната."},{"word":"катода","type":"ж.","description":"Електрода сврзана со негативен пол на извор на елекрична струја;"},{"word":"катоден","type":"прид.","description":"Што се однесува на катода, што потекнува од катода."},{"word":"католизација","type":"ж.","description":"Преминување во римокатоличка вера; покатоличување."},{"word":"католизира","type":"св. и несв.","description":"Премине, преминува во римокатоличка вера; покатоличи, покатоличува."},{"word":"католик","type":"м.","description":"Припадник на западната, римска христијанска вероисповед и заедница."},{"word":"католицизам","type":"м.","description":"Едно од учењата на христијанската вероисповед на чело со римскиот папа; католичка вероисповед."},{"word":"католички","type":"прид.","description":"Што се однесува на католик и на католицизам, што припаѓа, што е својствен за католик. Католичка црква. Католичка вера."},{"word":"катран","type":"м.","description":"Густа и леплива црна течност што се добива при сува дестилација на органски материјали, особено на дрво и јаглен. Беше принуден да прави катран од големите борови во блиската шума."},{"word":"катраник","type":"м.","description":"Сад во кој се чува катран."},{"word":"катранов","type":"прид.","description":"Што припаѓа на катран, што содржи катран. Катранов сапун."},{"word":"катраноса","type":"св.","description":"Премачка, обложи, залие со катран. Старчето беше во својата куса сакма и со катраносани чизми."},{"word":"катранџија","type":"м.","description":"Тој што прави, што произведува и продава картан."},{"word":"катрен","type":"м.","description":"Во поезијата – строфа од четири стиха. Лицето на поетот се појавува во последниот катрен."},{"word":"катун","type":"м.","description":"Привремена летна сточарска населба високо во планина (со колиби, трла, бачило и др.)."},{"word":"катун","type":"м.","description":"Вид крута и сјајна, обично памучна ткаенина со шари."},{"word":"катунар","type":"м.","description":"Жител на катун."},{"word":"катуниште","type":"ср.","description":"Место каде што има катун."},{"word":"каубој","type":"м.","description":"Во Северна Америка – сточар што чува големи стада говеда, јавајќи на коњ."},{"word":"кауза","type":"ж.","description":"Општ интерес, дело, идеја. Национална кауза."},{"word":"каузален","type":"прид.","description":"Што ја покажува врската меѓу причината и последицата, причински. Каузална врска. Каузални реченици."},{"word":"каузалитет","type":"м.","description":"Заемна поврзаност, причинско-последична врска помеѓу појавите."},{"word":"каузалност","type":"ж.","description":"Принцип на каузалност."},{"word":"каури","type":"несв.","description":"Прави некој да премине во христијанска вера; покрстува."},{"word":"каурин","type":"м.","description":"Во Турското Царство секој поданик што не е од муслиманска вера; неверник."},{"word":"каустика","type":"ж.","description":"Средства за нагризување на метални и други површини; каустични средства."},{"word":"каустичен","type":"прид.","description":"Што нагризува. Каустично дејство."},{"word":"кауција","type":"ж.","description":"Пари или хартии од вредност што се даваат како гаранција за извршување на договорени обврски."},{"word":"кауч","type":"м.","description":"Широко легло на расклопување со низок потпирач, што служи за седење и спиење. Лежеше испружена на каучот."},{"word":"каучук","type":"м.","description":"Еластична материја, добиена од млечен сок на различни тропски дрва, што служи како главен продукт за изработка на гума."},{"word":"кауш","type":"м.","description":"Затворска ќелија, самица."},{"word":"кафе","type":"ср.","description":"(само едн.) (бот.) Растение во вид на грмушка што дава зрнест плод; Coffea."},{"word":"кафеав","type":"прид.","description":"Што има боја на кафе. Носеше кафеав костум. Кафеави очи."},{"word":"кафеана","type":"ж.","description":"Локал каде што се пие и се јаде; гостилница. Напладне кафеаната вриеше од шарен свет."},{"word":"кафеготвач","type":"м.","description":"Тој што вари кафе."},{"word":"кафез","type":"м.","description":"Простор затворен со мрежа или решетки. а) Куќичка за птици, живина или помали животни. Папагалите ги сместија во убав кафез. Види да не замрзнало некое пиле во кафезите. б) Просторија за чување, затворање на диви животни. Застанаа пред кафезите со лавови."},{"word":"кафен","type":"прид.","description":"Што е со боја на кафе. Замолче и седна на еден стар, кафен стол. Кафена коса. Кафено палто."},{"word":"кафеникав","type":"прид.","description":"Што има кафена нијанса."},{"word":"кафенце","type":"ср.","description":"Веднаш ќе сварам кафенце."},{"word":"кафетерија","type":"ж.","description":"Посебен тип ресторан во кој јадењето се добива со самопослужување, а се служи само кафе."},{"word":"кафеџија","type":"м.","description":"Сопственик на кафеана, гостилничар."},{"word":"кафешантан","type":"м.","description":"Кафеана, гостилница со забавна програма."},{"word":"кафилерија","type":"ж.","description":"Завод каде што се уништуваат мрши на убиени и пцовисани животни."},{"word":"кафтан","type":"м.","description":"Вид долга горна облека, обично од чоја. Старицата ме пречека на прагот завиткана со стар, излитен кафтан."},{"word":"кафтарка","type":"ж.","description":"Сламена, заштитна наметка за кошници за пчели."},{"word":"кафуле","type":"ср.","description":"Мал локал каде што може да се пие. Младите не треба да бидат препуштени на кафеаните и кафулињата."},{"word":"каца","type":"ж.","description":"Голем, валчест, дрвен сад, стегнат со обрачи, на дното проширен, а на горната страна отворен. Каца со сирење. Каца со расол. Каца со маст. Каца со туршија."},{"word":"кацига","type":"ж.","description":"Вид шлем за заштита при возење (тркачки автомобил, мотор, велосипед и сл.)."},{"word":"кација","type":"ж.","description":"Железна лопатка за жар. До огништето имаше маша и кација."},{"word":"качак","type":"м.","description":"(арх.) Одметник од власта и од законот; разбојник."},{"word":"качамак","type":"м.","description":"Јадење од варено пченкарно брашно; бакардан. Ќе направиме за вечера малку качамак."},{"word":"качар","type":"м.","description":"Тој што изработува и поправа каци, бочви и буриња."},{"word":"качарница","type":"ж.","description":"Просторија во која се чуваат каци, бочви и други садови. Сè ви е надвор: куќите, шталите и качарниците."},{"word":"качествен","type":"прид.","description":"Што се однесува на качество."},{"word":"качество","type":"ср.","description":"Севкупност од суштински особини, својства на еден предмет или појава со што се разликуваат од другите; вредност. Со тие свои качества, тој полека но сигурно им се наложува на луѓето."},{"word":"качи","type":"несв.","description":"Закачува, беси нешто. На балконот качиме везени пиперки да се сушат. Го качи палтото на закачалката.2. Забодува клин, колец и сл."},{"word":"качи","type":"св.","description":"Дигне некого или нешто, доведе, дотера на повисоко место. Старата облека ја качи на таванот. Го качија на чардакот, само да види до кај е работата. Времето се затопли, овците треба да ги качиме на планина."},{"word":"качкет","type":"м.","description":"Вид шапка со стреа, козирка. Дедо ѝ секогаш имаше качкет на главата."},{"word":"качор","type":"м.","description":"Заб што е израснат настрана, криво."},{"word":"качорлив","type":"прид.","description":"Што се однесува на качор. Качорливи заби."},{"word":"качулка","type":"ж.","description":"Вид капа, пришиена или закачена за јаката на облеката. Момчето носеше ветровка со качулка."},{"word":"качунка","type":"ж.","description":"Рано пролетно цвеќе, со бели, жолти или сино-виолетови цветови во вид на ѕвонче; Crocus neapolitanus. Од влажната земја плашливо подѕирнуваа качунките."},{"word":"каша","type":"ж.","description":"а) Јадење придготвено од сварено брашно со вода или млеко. Каша од пченкарно брашно. Овесна каша. Јадеа пиле со каша. б) Густа смеса добиена од сомелено овошје, зеленчук."},{"word":"кашав","type":"прид.","description":"Што е како каша. Калта беше кашава од обилните есенски дождови."},{"word":"кашави се","type":"несв.","description":"Станува како каша, се размекнува. Снегот се кашави под опинците."},{"word":"кашар","type":"м.","description":"Тој што многу сака каша, љубител на каша."},{"word":"кашарок","type":"м.","description":"Вид каша."},{"word":"кашен","type":"прид.","description":"Што е од каша."},{"word":"кашест","type":"прид.","description":"Што е како каша, сличен на каша. Кашесто јадење. Кашеста маса."},{"word":"кашира","type":"св. и несв.","description":"Обложи, обложува, облепи, облепува нешто со листови, слоеви на нешто."},{"word":"кашка","type":"несв.","description":"Валка (обично со кал). Секогаш ги кашкаше панталоните кога врне дожд."},{"word":"кашкав","type":"прид.","description":"Што е каллив, валкан, нечист. Работеше во дворот и облеката му беше кашкава."},{"word":"кашкавал","type":"м.","description":"Вид тврдо жолто сирење. Тој купи пита кашкавал."},{"word":"кашкавалџија","type":"м.","description":"Тој што произведува кашкавал."},{"word":"кашла","type":"ж.","description":"Место каде што зимно време престојува и пасе стоката, обично овци и кози; зимско пасиште. Кашлите му се простираа од Лабаново до Биток. Не му дадоа да се приближи до конакот и кашлата."},{"word":"кашла","type":"несв.","description":"Силно и со карактеристичен звук исфрла воздух од белите дробови, обично при надразнување на слузницата од дишните органи. Повторно го слушна стариот како кашла во одајата."},{"word":"кашлица","type":"ж.","description":"Често и силно кашлање; болест која се одликува со ваква појава. Димот го тераше на кашлица и го штипеше по очите. Кујничето ти е студено, кашлицата пак ќе ти се поврати."},{"word":"кашличав","type":"прид.","description":"Што често кашла; што боледува од кашлица. Таа зима сите бевме кашличави."},{"word":"кашло","type":"м.","description":"Тој што често кашла; тој што боледува од кашлица."},{"word":"кашмир","type":"м.","description":"Вид убава, сјајна и мека волнена ткаенина. Жената носеше шал од бел кашмир."},{"word":"Кашмир","type":"м.","description":"Област во Индија."},{"word":"квадрант","type":"м.","description":"Четвртина од круг."},{"word":"квадрат","type":"м.","description":"Четириаголник на којшто сите страни му се исти и сите агли прави."},{"word":"квадратен","type":"прид.","description":"Што е со форма на квадрат. Тој ме пречека во малото квадратно дворче."},{"word":"квадратест","type":"прид.","description":"Што е сличен на квадрат. Квадратеста масичка."},{"word":"квадратура","type":"ж.","description":"Вкупна површина на некој простор изразена во квадратни единици. Дворот имаше голема квадратура."},{"word":"квази-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки со значење лажно, привидно: квазинаучен, квазиавторство, квазипатриотски."},{"word":"квака","type":"несв.","description":"Испушта звук, глас ква-ква, карактеристичен за жаба и за некои птици. Во дворот квака јато гуски."},{"word":"квака","type":"ж.","description":"Дршка, рачка на брава и сл. за отворање и затворање на врата, прозорци и сл. Внимателно ја притисна кваката и ја турна вратата."},{"word":"ква-ква!","type":"изв.","description":"Извик за имитирање глас на некои птици (гуска, пајка и др.) 2. Извик за имитирање глас на жаба."},{"word":"квакне (се)","type":"св.","description":"Седне, се заседне. Дојде и се квакна на столот. Кога ќе квакне, не станува."},{"word":"квалитативен","type":"прид.","description":"Што се однесува на квалитет. Квалитативни обележја. Квалитативни односи. И покрај иновациите тие не ги оправдаа очекувањата ниту од содржински, ниту од квалитативен аспект."},{"word":"квалитет","type":"м.","description":"Својство, особина, вредност; позитивно својство, доблест. Квалитетот на списанието е оценет мошне позитивно. Неговите морални квалитети се разнишале во однос на установените норми. Волната е со одличен квалитет."},{"word":"квалитетен","type":"прид.","description":"Што е со добар квалитет, што се одликува со квалитет, со добри својства. За негова изработка е потребно квалитетно платно. Потребни се образовани и квалитетни кадри. За квалитетно производство на вино потребно е осовременување на фабриката."},{"word":"квалификатив","type":"м.","description":"Качествена определба, оценка за особините на некого или на нешто. Тоа е основниот квалификатив по којшто ја вреднуваме оваа книга."},{"word":"квалификативен","type":"прид.","description":"Што квалификува, што служи како оценка, обележје за квалитетот на нешто. Квалификативно значење."},{"word":"квалификација","type":"ж.","description":"Оценка на квалитетот, вредноста, својствата на некого или нешто. Авторот посебно се задржува врз квалификацијата на личностите."},{"word":"квалификационен","type":"прид.","description":"Што се однесува на квалификација. Квалификационен натпревар."},{"word":"квалификува","type":"св. и несв.","description":"а) Оцени, оценува качества, вредности, својства на некого или на нешто. Тој обид го квалификуваа како бунтовнички стремеж за слобода. б) Определи, определува, стави, става во определена група, категорија и сл. според некои обележја, својства или квалитет. Неговите дела беа квалификувани како плагијат."},{"word":"квалификуван","type":"прид.","description":"Што има соодветни квалификации, што има потребно знаење, школска, стручна и сл. подготовка, што е оспособен, стручен за нешто. Подоцна самиот призна дека е квалификуван тутунски работник."},{"word":"квант","type":"м.","description":"Количество енергија што се јавува или зрачи при промена на состојбата на составните делови на материјата (атоми, молекули и др.)."},{"word":"кванташки","type":"прид.","description":"Само во изразите: Кванташки пазар – пазар на големо. Кванташки цени – цена за купување на големо."},{"word":"квантен","type":"прид.","description":"Што се однесува на квант. Квантна теорија. Квантна механика."},{"word":"квантитативен","type":"прид.","description":"Што се однесува на квантитет; количински. Меѓу нив постои квантитативна и квалитативна разлика. Квантитативна редукција."},{"word":"квантитет","type":"м.","description":"Количина, бројност, големина во физичка смисла. Списанието постојано се подобрува и по својот квалитет и по својот квантитет."},{"word":"квантификација","type":"ж.","description":"Поклопување, совпаѓање по квантитет."},{"word":"квантифицира","type":"св. и несв.","description":"Определи, определува, измери, мери нешто по квантитет. Наставната програма го квантифицира бројот на наставни часови."},{"word":"квантум","type":"м.","description":"Количина, бројност, големина, опсег;"},{"word":"кварт","type":"м.","description":"Дел од градот, градска четврт, реон. Таа живее во новиот кварт од градот."},{"word":"квартал","type":"м.","description":"Четвртина од годината, период од три месеца; тримесечје. Во последниот квартал од годината постигнати се големи успеси во производството."},{"word":"квартален","type":"прид.","description":"Што се однесува на квартал; тримесечен. Квартален план."},{"word":"квартет","type":"м.","description":"Музичка творба за четири инструмента или четири гласа."},{"word":"квартира","type":"ж.","description":"Стан, соба за живеење. Во квартирата има достатно место за нас и за она малку мебел што го имаме."},{"word":"кварц","type":"м.","description":"Тврд, безбоен минерал (силициум-диоксид), еден од најраспространетите во Земјината кора, што се користи како суровина во производството на стакло, порцелан и др."},{"word":"кварцит","type":"м.","description":"Метаморфна карпа составена од зрна кварц, цврсто поврзани со силициумски цемент."},{"word":"квас","type":"м.","description":"Квасец. Во недела жените месеа леб, па квасот требаше да биде замесен одвечер."},{"word":"квасен","type":"прид.","description":"Што е од квас."},{"word":"квасен","type":"прид.","description":"Што се однесува на квас, квасец; што содржи квас, квасец; што се подготвува со квас, квасец. Квасено млеко."},{"word":"квасец","type":"м.","description":"Маса составена од живи квасни габички што предизвикуваат вриење, ферментација; маја. Го стави квасецот во малку вода и го замеси тестото."},{"word":"кваси","type":"несв.","description":"Става квас, маја во пресно млеко; потквасува, поткиселува."},{"word":"кваси","type":"несв.","description":"Мокри, влажи, наквасува. Снегот му ги квасеше нозете."},{"word":"квасник","type":"м.","description":"Леб со квасец, квасен леб."},{"word":"квачи","type":"несв.","description":"За птици – веде пилиња лежејќи на јајца. Кокошките квачат јајца."},{"word":"квачило","type":"ср.","description":"Дел од преносниот механизам со кој се активираат тркалата кај моторни возила; куплунг."},{"word":"квачка","type":"ж.","description":"Кокошка што квачи јајца и се грижи за пилињата. Крај буништето си преташе една квачка со пилиња."},{"word":"Квебек","type":"м.","description":"Провинција во Канада."},{"word":"квекер","type":"м.","description":"Припадник на протестантска секта во Англија и Северна Америка."},{"word":"квестионар","type":"м.","description":"Збир на прашања или прашања и одговори од различни области, прашалник."},{"word":"квечер","type":"прил.","description":"Непосредно пред вечер, пред самрак. Квечер ќе дојдам кај тебе."},{"word":"квечерен","type":"прид.","description":"Што се случува во квечерина. Квечерен ветрец. Квечерни сенки."},{"word":"квечерина","type":"ж.","description":"Време при крајот на денот, пред паѓање на самрак. Квечерината беше пријатна, иако на небото брзаа натежнати облаци."},{"word":"квечерка","type":"ж.","description":"Вид трева што навечер, во квечерина шири опоен мирис."},{"word":"квечерум","type":"прил.","description":"Тој ми рече дека квечерум ќе дојде кај мене."},{"word":"квиз","type":"м.","description":"Натпревар во знаење. Телевизиски квиз. Часовите организирани во вид на квиз побудуваат голем интерес кај учениците."},{"word":"квикне","type":"св.","description":"Во дворот како да квикна свиња."},{"word":"Квинсленд","type":"м.","description":"Сојузна држава во Австралија."},{"word":"квинта","type":"ж.","description":"(муз.) Петти степен од тонската скала; интервал од пет тонски степени."},{"word":"квинтал","type":"м.","description":"Мерка за тежина, 50 кг."},{"word":"квинтесенција","type":"ж.","description":"Тоа што е најважно, суштинско, тоа што е јадро на нешто. Квинтесенција на животот."},{"word":"квинтет","type":"м.","description":"Музичка творба за пет инструмента или за пет гласа."},{"word":"квислинг","type":"м.","description":"Помагач, соработник, слуга на окупаторот, предавник на татковината."},{"word":"квит","type":"прид.","description":"Како немен. а) Што е ист, изедначен со некого или нешто. Ти ме удри мене, јас те удрив тебе и сега сме квит. б) Што е без долг, што е ослободен од (паричен, материјален) долг, раздолжен. Вчера ми ја плати последната рата и сега сме квит."},{"word":"квитанција","type":"ж.","description":"Признаница, потврда издадена и примена за внесени пари или други вредности."},{"word":"квичи","type":"несв.","description":"За прасе, куче и сл. – испушта карактеристични звуци на квичење (при болка, глад и сл.); цвили. Кучето квичеше, мавташе со опашката, скокаше и се милуваше. Прасињата во кочината квичеа."},{"word":"кворум","type":"м.","description":"Минимален број на членови на некое тело, организација и сл., чие присуство на седница, собир е неопходно за донесување на полноважни одлуки, заклучоци и сл. Двотретински кворум. Има кворум, седницата може да почне."},{"word":"квота","type":"ж.","description":"Количина, процент, определен број или дел при распределба на нешто. Се зголеми квотата за извоз на јаболка."},{"word":"кегла","type":"ж.","description":"Во куглање – дрвена фигура во вид на шише што треба да се сруши."},{"word":"кедар","type":"м.","description":"Вид иглолисно дрво; Cedrus. Шума без крај, иглолисни дрвја во недоглед: даб, кедар, елка."},{"word":"кедров","type":"прид.","description":"Што е од кедар. Кедрово дрво."},{"word":"кеј","type":"м.","description":"Соѕидан брег на регулирана река со шеталиште. По кејот на реката имаше клупи во сенките на дрвјата. Секоја вечер шетаа по кејот на Вардар."},{"word":"Кејптаун","type":"м.","description":"Град во Јужноафриканска Република."},{"word":"кекс","type":"м.","description":"Вид колачиња од брашно, шеќер и јајца; бисквит. Ги послужи со кекси и бонбони."},{"word":"келераба","type":"ж.","description":"Двогодишно растение што се употребува како зеленчук во исхраната, вид зелкова култура; Brassica oleracea gongylodes. Салата од келераба."},{"word":"Келн","type":"м.","description":"Град во Германија."},{"word":"келнер","type":"м.","description":"Тој што ги служи гостите со храна и пијалак во угостителски објект. Келнерите го сервираа јадењето."},{"word":"келнерај","type":"м.","description":"Дел од угостителски објект каде што се чуваат пијалакот и садовите."},{"word":"Келт","type":"м.","description":"Припадник на древен народ, жители на просторот на денешните Велика Британија, Ирска и Франција. Келтка,  ж."},{"word":"кељ","type":"м.","description":"Двогодишно растение што се употребува како зеленчук во исхраната, вид зелкова култура; Brassica oleracea sabauda."},{"word":"Кембриџ","type":"м.","description":"Универзитетски град во Велика Британија."},{"word":"кенар","type":"м.","description":"Вид подебел памучен конец со кој се везе платното за да зајакне."},{"word":"кенгур","type":"м.","description":"Австралиско тревопасно животно, цицач од фамилијата торбари, со куси предни и долги задни нозе, што се движи со скокање и ги одгледува младите во кожена торба на стомакот; Macropus giganteus."},{"word":"кенгурче","type":"ср.","description":"Младо од кенгур."},{"word":"Кенија","type":"ж.","description":"Држава и планински врв во Африка."},{"word":"кенка","type":"несв.","description":"Плаче испрекинато со слаб, болезлив глас. Детето кенкаше и бараше да му се купи играчката."},{"word":"кенкало","type":"м.","description":"Тој што постојано, често кенка, плаче без причина."},{"word":"кенотаф","type":"м.","description":"Почесен споменик, празна гробница подигната за спомен на покојник што умрел надвор од татковината или во војна, а телото не е пронајдено."},{"word":"кентаур","type":"м.","description":"Кај старите Грци – митолошко суштество што има човечки лик и тело на коњ."},{"word":"кепер","type":"м.","description":"Вид ткаење со карактеристични дијагонални пруги."},{"word":"кепец","type":"м.","description":"Човек со неприродно низок раст;"},{"word":"керамика","type":"ж.","description":"Изработка на садови и други предмети од печена глина."},{"word":"керамичар","type":"м.","description":"Тој што изработува керамички садови и предмети, што се занимава со керамика."},{"word":"кербер","type":"м.","description":"Во грчката митологија – триглав пес што го чува влезот во подземниот свет."},{"word":"керевиз","type":"м.","description":"Градинарско растение, вид зеленчук сличен на магдонос што се употребува како зачин, во супа и сл.; Apium graveolens."},{"word":"кересте","type":"ср.","description":"Дрвен градежен материјал."},{"word":"кермес","type":"м.","description":"Забава што се приредува во природа, на отворено."},{"word":"керубин","type":"м.","description":"Ангел, серафим."},{"word":"кесон","type":"м.","description":"Кабина што не пропушта вода и служи за изведување подводни работи."},{"word":"кефир","type":"м.","description":"Ферментиран млечен напиток, вид јогурт."},{"word":"кец","type":"м.","description":"(разг.) Најјака карта во многу игри со карти, обележана со еден знак; ас."},{"word":"кечап","type":"м.","description":"Вид доматен сос."},{"word":"кече","type":"ср.","description":"Бела машка капа од валана волна, во вид на полутопка, дел од албанската носија; Старецот на главата носеше бело кече."},{"word":"кеш","type":"м.","description":"Готовина; готови пари, во пари. Жената плати во кеш. Исплата во кеш."},{"word":"кибар","type":"прид.","description":"Што е отмен, елегантен, уреден, педантен; што е достоинствен, горд. Кај е за него оваа куќа домаќинска и вакво кибар девојче."},{"word":"кибарен","type":"прид.","description":"Каква кибарна жена; не знаеш дали е повеќе чистотна или кротка. Кибарна куќа."},{"word":"кибарски","type":"прид.","description":"Како прид. Што се однесува на кибар."},{"word":"кибернетика","type":"ж.","description":"Наука за општите принципи и законитости во процесот на управување, пренос, обработка и чување на информации во машините, живите организми и во економските системи."},{"word":"кибернетичар","type":"м.","description":"Тој што се занимава со кибернетика."},{"word":"кибицер","type":"м.","description":"Љубопитен набљудувач на игри со карти, шах, спортски игри и сл. Таму се играше шах, кибицерите ги поклопуваа играчите."},{"word":"кибицира","type":"несв.","description":"а) Љубопитно набљудува игри со карти, шах, спортски игри и сл. Тој можеше да ги кибицира твоите карти. б) Набљудува, гледа со интерес и уживање воопшто. Момчето од соседната маса упорно ја кибицираше."},{"word":"кибрит","type":"м.","description":"Кутија што содржи мали дрвца, коишто од едната страна се обложени со запалива материја за брзо палење. Скокни до дуќанчето и купи два-три кибрити."},{"word":"кибритен","type":"прид.","description":"Што се однесува на кибрит. Кибритно дрвце."},{"word":"кива","type":"несв.","description":"Со нагло рефлексно стегање на градниот кош, исфрла, истиснува воздух од белите дробови преку нос и уста, испуштајќи карактеристичен звук. Настинат е, постојано кашла, кива и шмрка со носот. Замириса на изгорени пиперки и луѓето почнаа да киваат и да слегуваат од куќите."},{"word":"кивавица","type":"ж.","description":"Акутно воспаление на слузницата на носот, најчесто при настинка, придружено со нагло исфрлање на воздух преку носот и устата."},{"word":"кивавичав","type":"прид.","description":"Тој што има кивавица, што постојано кива и шмрка со носот. Беше зиморлив и кивавичав, лете и зиме со мрсулав нос."},{"word":"киви","type":"ср.","description":"Вид птица тркач, со недоразвиени крила, краток врат и долг тенок клун која живее во Нов Зеланд; Apteryx, A. australis."},{"word":"кивка","type":"несв.","description":"Кива по малку."},{"word":"кивне","type":"св.","description":"Правта се разлета на сите страни и тој силно кивна."},{"word":"кивор","type":"м.","description":"Мртовечки сандак."},{"word":"кивче","type":"ср.","description":"Кивче босилок."},{"word":"Кигали","type":"ср.","description":"Главен град на Руанда."},{"word":"киднапер","type":"м.","description":"Тој што киднапира."},{"word":"киднапира","type":"св. и несв.","description":"Грабне, грабнува некого заради уцена. Го киднапираа и побараа голема сума пари за негово ослободување."},{"word":"Киев","type":"м.","description":"Главен град на Украина."},{"word":"Кизангани","type":"ср.","description":"Град во ДР Конго."},{"word":"кијамет","type":"м.","description":"Лошо време, невреме. Кај се шеташ низ чаршија по овој кијамет."},{"word":"кика","type":"ж.","description":"Сплетено или врзано перче коса. Секогаш ја гледа како малечко девојче, со мали кики и голема панделка на главата."},{"word":"кикбокс","type":"м.","description":"Вид бокс во кој се дозволени и удари со нозете."},{"word":"ки-ки-ки!","type":"изв.","description":"За имитирање на гласна смеа, кикот. Ки, ки, ки! – се смее таа и кикотот ги зафати сите девојчиња."},{"word":"кикиритка","type":"ж.","description":"Едногодишно, ниско растение, чии мешункасти плодови со семки, богати со масло, растат под земја; плодот и семките на тоа растение; Arachis hypogaea. Собата се исполни со миризба на печени кикиритки."},{"word":"кикиришка","type":"ж.","description":"Месест, црвен и назабен израсток на глава на кокошка, петел, мисирка и сл. Петлето имаше бело тенко клунче, а на главата црвена кикиришка."},{"word":"киклоп","type":"м.","description":"(мит.) Во грчката митологија – џин со едно око на средината од челото."},{"word":"кикот","type":"м.","description":"Гласна, ѕвонлива, несопирлива смеа; кикотење. Тој гласно се насмеа и кикотот ја исполни собата. Во полумракот околу мене чув кикот."},{"word":"кикотен","type":"прид.","description":"Што претставува, што е кикот. Кикотна смеа."},{"word":"кикоти се","type":"несв.","description":"Гласно се смее. Патниците и понатаму се кикотеа заразно."},{"word":"кикотлив","type":"прид.","description":"Кикотлива смеа."},{"word":"кикс","type":"м.","description":"Грешка. На сцената се случија неколку киксови од страна на водителот."},{"word":"киксира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави кикс, згреши, згрешава."},{"word":"кила","type":"ж.","description":"Оток што се јавува при испаѓање на внатрешните органи или на нивните делови, најчесто цревата, од нивното природно лежиште во соседната телесна празнина или под кожата, поради слабост, попуштање на мускулите или на стомачниот ѕид."},{"word":"килав","type":"прид.","description":"Што е заболен од кила, што има кила."},{"word":"килави се","type":"несв.","description":"Напорно работи, капнува од работа. Тие не се килават од работа. Ти ја заградуваш таа пустелија, таму нема ни земја, само се килавиш за ништо."},{"word":"килер","type":"м.","description":"Помала просторија во куќа, за чување прехранбени производи, облека и други предмети. Во килерот ја чуваше сета зимница."},{"word":"килибар","type":"м.","description":"Тврда, кристализирана фосилна смола од растително потекло, најчесто со жолта боја што се користи за изработка на накит и други предмети. Носеше ѓерданче од килибар."},{"word":"килибарен","type":"прид.","description":"Што се однесува на килибар. Килибарни бројаници."},{"word":"килим","type":"м.","description":"Вид дебела простирка, исткаена од волна или друг сличен материјал, за покривање под, ѕид и др.; тепих. Во секоја соба имаше по еден персиски килим. Ѕидовите не се гледаа, по нив беа закачени килими."},{"word":"Килиманџаро","type":"ср.","description":"Планински врв во Африка."},{"word":"килимар","type":"м.","description":"Тој што изработува килими."},{"word":"килимарница","type":"ж.","description":"Претпријатие или погон за изработување килими."},{"word":"килимарски","type":"прид.","description":"Што се однесува на килимар или на килимарство. Килимарски занает."},{"word":"килимарство","type":"ср.","description":"Производство на килими."},{"word":"кило","type":"ср.","description":"(разг.) Килограм. На пазар купи три кила круши."},{"word":"кило-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки за образување на мерни единици, означува дека таа единица е илјада пати поголема од онаа означена со вториот дел од сложенката: килограм, киловат, километар и др."},{"word":"киловат","type":"м.","description":"Мерна единица за електрична сила од 1000 вати."},{"word":"киловолт","type":"м.","description":"Мерна единица за електричен напон од 1000 волти."},{"word":"килограм","type":"м.","description":"Мерна единица за тежина од 1000 грама."},{"word":"километар","type":"м.","description":"Мерна единица за должина од 1000 метри."},{"word":"километарски","type":"прид.","description":"Што се однесува на километар, изразен во километри."},{"word":"километража","type":"ж.","description":"Растојание меѓу определени места изразено во километри; број на поминати километри. На таблата е запишана километражата меѓу Скопје и Охрид."},{"word":"килце","type":"ср.","description":"За овие неколку дена мора да бев клал две-три килца во тежина."},{"word":"ким","type":"м.","description":"Двогодишно, тревно средоземно растение со бели или розови цветови што расте по ливади, чии плодови се користат како зачин и во медицината; Carum carvi."},{"word":"кима","type":"несв.","description":"Со движење на главата изразува согласување или незадоволство, загриженост и сл.; поздравува со такво движење на главата. Тој ги одобруваше неговите зборови кимајќи со главата. А господинот при поздрав само учтиво кимаше со главата."},{"word":"кимка","type":"ж.","description":"Желба, намера за одмазда некому; желба да се напакости. Имам кимка на него."},{"word":"кимне","type":"св.","description":"Со движење на главата изрази согласност или незадоволство, загриженост и сл.; поздрави со такво движење на главата. Таткото кимна со главата во знак на одобрување."},{"word":"кимоно","type":"ср.","description":"Национална јапонска облека со широки ракави и широк појас околу половината."},{"word":"Кина","type":"ж.","description":"Држава во Азија."},{"word":"кинатица","type":"ж.","description":"Нива добиена со „кинење", со разорување на прелог или на ледина.."},{"word":"Кингстаун","type":"м.","description":"Главен град на Свети Винсент и Гренадини."},{"word":"Кингстон","type":"м.","description":"Главен град на Јамајка."},{"word":"кине","type":"несв.","description":"а) Со нагли движења прави нешто да биде во парчиња; разделува, раскинува. Таа ги кине писмата и ги пали едно по едно. Трњето му ги кинеа панталоните и кошулата. б) Прекинува на едно место или на повеќе места нешто што е поврзано, цело. Селаните кршеа огради низ лозјата, кинеа тељови, уриваа ѕидови."},{"word":"кинезитерапија","type":"ж.","description":"Лекување на определени болести со помош на телесни вежби."},{"word":"кинемаскоп","type":"м.","description":"Вид кинематографска техника за прикажување филмови на голем екран."},{"word":"кинематика","type":"ж.","description":"Дел од теориската механика, што го проучува движењето без оглед на причините кои го предизвикуваат тоа движење."},{"word":"кинематограф","type":"м.","description":"Апарат за филмско снимање и за прикажување филмски снимки на екран."},{"word":"кинематографија","type":"ж.","description":"Снимање на предмети во движење, настани и сл. и нивно прикажување на филмско платно."},{"word":"кинетика","type":"ж.","description":"Дел од теориската механика што го проучува движењето на телата и силите што го предизвикуваат тоа движење."},{"word":"кинин","type":"м.","description":"Прашок добиен од кората на кининово дрво што се употребува како лек против маларија и некои други болести. Се лекувала со секакви таблети и со кинин."},{"word":"кинис","type":"м.","description":"Тргнување, поаѓање."},{"word":"киниса","type":"св.","description":"Почне да оди, да се движи, тргне. Брзо киниса кон својата одаја."},{"word":"кино","type":"ср.","description":"Место, сала каде што се прикажуваат филмови. Секоја сабота одевме в кино."},{"word":"кино-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки со значење што се однесува на кино: кинооператор, кинопретстава, кинопроектор, киносала."},{"word":"кинологија","type":"ж.","description":"Дел од зоологијата што ги проучува кучињата и нивните расни карактеристики."},{"word":"кинооператор","type":"м.","description":"Тој што прожектира филмови."},{"word":"кинопроектор","type":"м.","description":"Апарат за прожектирање на филмови."},{"word":"кинотека","type":"ж.","description":"Установа што се занимава со собирање и чување на филмска документација и со прикажување на постари филмови; филмски архив, зграда во која се чува таква документација и во која се прикажуваат такви филмови."},{"word":"Киншаса","type":"ж.","description":"Главен град на ДР Конго."},{"word":"киоск","type":"м.","description":"Мала продавница во која се продаваат весници, цигари и друга ситна трговска стока; бутка, трафика. Отидов до првиот киоск и купив весници."},{"word":"Кипар","type":"м.","description":"Островска држава во Европа."},{"word":"кипарис","type":"м.","description":"Зимзелено дрво, што расте во јужните, топли краишта, чемпрес; Cupressus sempervirens."},{"word":"кипер","type":"м.","description":"Товарно возило (камион, вагон) со подвижна каросерија за истовар на стока. На местото имаше десетина кипери и неколку булдожери."},{"word":"кипра","type":"прид.","description":"За мома, невеста – убава, стројна, бујна. Убава девојка, кипра."},{"word":"кипри се","type":"несв.","description":"Се дотерува, се гизди. Цел ден се кипри пред огледалото."},{"word":"кир","type":"ж.","description":"Напластена нечистотија по кожата на телото или на облеката. Во скутот држеше стара, измастена и поцрнета од кир капа. Ја симна кирта од нозете."},{"word":"кир","type":"м.","description":"Најчесто како составен дел на лично име со значење – господин, господар. Кир Димо."},{"word":"кираца","type":"ж.","description":"Господарка."},{"word":"кираџија","type":"м.","description":"(арх.) Тој што врши превоз на стока и луѓе со кола, коњ и сл. Ги немаше старите кираџии што донесуваа малечки порачки од градот."},{"word":"кираџиски","type":"прид.","description":"Што се однесува на кираџија Кираџиски коли. Кираџиски коњи."},{"word":"кираџиство","type":"ср.","description":"Дејност на кираџија."},{"word":"Киргистан","type":"м.","description":"Држава во Средна Азија."},{"word":"киретажа","type":"м.","description":"Чистење на внатрешноста на матката."},{"word":"Кирибати","type":"ср.","description":"Островска држава во Тихиот Океан."},{"word":"кирија","type":"ж.","description":"Плата, награда што се дава на кираџија 1; возарина."},{"word":"кирилица","type":"ж.","description":"Една од двете старословенски азбуки создадена од Кирил Филозоф."},{"word":"кирка","type":"ж.","description":"Казма."},{"word":"кирлив","type":"прид.","description":"Што е нечист, валкан. Кирлива чалма."},{"word":"кирлиса","type":"св.","description":"Извалка, измачка."},{"word":"кисел","type":"прид.","description":"а) Што има вкус на лимон, оцет и сл. Кисело овошје. Кисели сливи. б) Што по вештачки пат (ферментација, конзервирање, киселење) добил таков вкус. Кисела зелка. Кисело вино. Кисели краставици. Кисело млеко. в) Што има остар, непријатен мирис. Киселата миризба од комињето се чувствува на улицата. Ме заплиснуваше кисел здив од вино."},{"word":"киселачка","type":"ж.","description":"Вид диво, кисело јаболко."},{"word":"киселец","type":"м.","description":"Леб приготвен со квасец, леб од киснато тесто."},{"word":"кисели","type":"несв.","description":"Прави нешто да добие кисел вкус (со додавање на киселина, конзервирање и сл.). Секоја година киселиме зелка. Вечер ќе киселам млеко."},{"word":"киселина","type":"ж.","description":"Хемиско соединение на водород што при заемно дејство со основи, бази образува соли. Азотна киселина. Борна киселина. Винска киселина. Солна киселина."},{"word":"киселица","type":"ж.","description":"киселачка."},{"word":"киселкав","type":"прид.","description":"Што има малку кисел вкус или мирис. Киселкаво вино. Киселкава миризба."},{"word":"киселница","type":"ж.","description":"Кисела зелка."},{"word":"киселост","type":"ж.","description":"Својство, состојба на тоа што е кисело; кисел вкус или мирис. Киселост на почвата."},{"word":"кискарка","type":"ж.","description":"Зимска марама со реси."},{"word":"кислина","type":"ж.","description":"Мешавина од лук, оцет и масло."},{"word":"кисловина","type":"ж.","description":"Здив, реа на кисел вкус или мирис. Од лутата храна имаше ждригавица, полна со кисловини. Во темната просторија смрди на кисловина."},{"word":"кислород","type":"м.","description":"Хемиски елемент, безбоен гас, без вкус и мирис, што се јавува како составен дел од воздухот и учествува во процесот на дишење и горење; симбол O."},{"word":"кислороден","type":"прид.","description":"Што е сврзан или се однесува на кислород. Кислородни соединенија."},{"word":"кислоса","type":"св.","description":"Добие кисел вкус (со додавање на киселина, конзервирање и сл.)."},{"word":"кисне","type":"несв.","description":"Станува кисел; преврива, ферментира. Млекото кисне на топло."},{"word":"кисне","type":"несв.","description":"Натопува нешто во течност подолго време. Ги киснеше крпите во водата и му ги ставаше на челото. Алиштата киснеа во млака вода."},{"word":"кит","type":"м.","description":"Општ назив за најголемите морски цицачи, со мазна кожа и тело на риба; назив за одделни (обично најголеми) видови од тој род."},{"word":"кит","type":"м.","description":"Мека, леплива смеса што брзо се стврднува и служи за исполнување на нерамнини и пукнатини на површината пред нејзино бојадисување."},{"word":"кит","type":"изв.","description":"За одбивање, одвојување на јагнињата од овците."},{"word":"китаб","type":"м.","description":"Книга што содржи верски учења и прописи кај муслиманите."},{"word":"китара","type":"ж.","description":"Вид жичен музички инструмент."},{"word":"китатов","type":"прид.","description":"За дрва – што има густи гранки и многу лисја, разгрането дрво. Китатово дрво."},{"word":"китен","type":"прид.","description":"(нар. поез.) Накитен со китки цвеќе, со накит. Китени сватови. Носеше китна руба."},{"word":"китенка","type":"ж.","description":"Украс најчесто во форма на импровизиран цвет што го добиваат сватовите од машка страна кога одат по невеста."},{"word":"кити","type":"несв.","description":"Украсува, дотерува некого или нешто. Друшките ја китеа невестата со алтани. Секоја година децата ја китеа новогодишната елка."},{"word":"китило","type":"ср.","description":"Тоа што служи за китење; накит."},{"word":"китица","type":"ж.","description":"Кај коњите – перче долги влакна, над копитото на задниот дел од ногата."},{"word":"китка","type":"ж.","description":"Неколку стракови цвеќе заедно; букет. Секој ден се враќаше од полето со китки мирисни синолички."},{"word":"Китка","type":"ж.","description":"Планина во Македонија."},{"word":"китнест","type":"прид.","description":"Што е украсен со шари, накит, цвеќе и сл. Седна на една старинска фотелја со китнести делови на потпирачот за раце."},{"word":"Кито","type":"ср.","description":"Главен град на Еквадор."},{"word":"китоловец","type":"м.","description":"Ловец на китови."},{"word":"кифла","type":"ж.","description":"Вид печиво во форма на полумесечина. Пекарски кифли."},{"word":"кич","type":"м.","description":"Ликовно, музичко, литературно и сл. дело без вистинска уметничка вредност, лажна уметност, квазиуметност. Во ликовно-естетска смисла овој пример претставува неуспешна творба, своевиден кич."},{"word":"Кичево","type":"ср.","description":"Град во Македонија."},{"word":"кичер","type":"м.","description":"(прен.) Снопче коса изделено од другата коса; перче. Златните кичери коса сè уште му се искраднуваат од под капата."},{"word":"кичерај","type":"м.","description":"Постапка, производ што претставува кич."},{"word":"кичерски","type":"прид.","description":"Што се однесува, што има карактер на кич. Кичерско сликање."},{"word":"Кишинев","type":"ср.","description":"Главен град на Молдавија."},{"word":"кишка","type":"ж.","description":"Крпа за бришење пушка."},{"word":"Кјото","type":"ср.","description":"Град во Јапонија."},{"word":"клавијатура","type":"ж.","description":"Сите клавиши на пијано, оргули и сл. Погледна во нотната тетратка и почна да ги движи прстите по клавијатурата. Инструменти со клавијатури."},{"word":"клавијатурист","type":"м.","description":"Музичар што свири на клавир, на пијано; клавирист, пијанист."},{"word":"клавир","type":"м.","description":"Музички инструмент со клавиши со чија помош се пренесуваат удари на чеканчиња врз затегнати жици и се произведува звук; пијано."},{"word":"клавирист","type":"м.","description":"Музичар што свири на клавир, пијанист."},{"word":"клавиш","type":"зам.","description":"Подвижна пластична плочка или копче, што се притиска или удира со прст за произведување звук или за придвижување на специјален механи Тој отиде кај пијаното и фати да преминува со прстите преку клавишите."},{"word":"клада","type":"ж.","description":"Голем куп од дрва наредени за палење оган. Носат цепеници, трупци и прават клада."},{"word":"кладенец","type":"м.","description":"Извор, вруток. Дојде до кладенецот и се напи бистра вода."},{"word":"кладиво","type":"ср.","description":"Спортска дисциплина и реквизит, метална кугла врзана со верига за дршка, што служи за фрлање."},{"word":"клампав","type":"прид.","description":"Што е поголем, поширок од потребното. Ги носеше оние клампави чизми. Се срамеше од своите клампави шаечки панталони."},{"word":"клан","type":"м.","description":"(истор.) Родовска заедница во Шкотска и Ирска."},{"word":"кланец","type":"м.","description":"Теснец меѓу две планини или два рида; клисура."},{"word":"кланик","type":"м.","description":"Место покрај огниште каде што стојат дрвата. Седна покрај згаснатиот кланик."},{"word":"кланик","type":"м.","description":"Јагне што се коле за Ѓурѓовден."},{"word":"кланица","type":"ж.","description":"Претпријатие, погон во индустријата на месо каде што се коле добиток."},{"word":"клања","type":"несв.","description":"Кај муслиманите – прави молитва. Тој ја клањал икиндијата кога влегле тие во одајата."},{"word":"клање","type":"ср.","description":"Глаголска именка од коле; колеж."},{"word":"клапа","type":"ж.","description":"стапица."},{"word":"клапа","type":"ж.","description":"Преграда на срцето, преку која се регулира движењето на крвта низ телото, залисток."},{"word":"клапа","type":"ж.","description":"Посебна плоча со горен ударен дел со која се снимаат ознаките за бележење на одделни кадри во филмот. Првата клапа е завршена, станувате „филмски ѕвезди"."},{"word":"клапа","type":"несв.","description":"Не легнува, не пасува добро на нешто. Чевлите му клапаат."},{"word":"клапав","type":"прид.","description":"Што е свиткан надолу. Клапави уши."},{"word":"клапнат","type":"прид.","description":"Што е изнемоштен, изморен. Клапнат старец."},{"word":"клапне","type":"св.","description":"Почувствува замор, опадне, премали, ослабне. Нозете му виснаа изнемоштено, главата клапна. Неговите клепки сосема клапнаа. Старецот клапна во фотелјата."},{"word":"клапушест","type":"прид.","description":"За уши – што се свиткани надолу. Клапушести уши."},{"word":"клапчо","type":"м.","description":"Прост, глупав, недоделкан човек."},{"word":"кларинет","type":"м.","description":"Дрвен, дувачки музички инстримент во форма на труба, со писка."},{"word":"кларинетист","type":"м.","description":"Музичар што свири на кларинет."},{"word":"клас","type":"м.","description":"Најгорниот дел од житни растенија каде што се образува семето; целиот страк заедно со тој дел. Житен клас. Ветерот поддувнуваше, класјето се нишаа и се брануваа како морски бранови. Жени и старци ги собираа класјето."},{"word":"клас","type":"м.","description":"Степен на школување во средно училиште во траење од една година; едногодишна наставна програма. Тој тргна во први клас гимназија. Тој го повторуваше класот."},{"word":"класа","type":"ж.","description":"Слој луѓе што имаат иста положба во системот на општественото производство и исти економски интереси. Општествена класа. Работничка класа. Феудална класа. Граѓанска класа. Владејачка класа. Градот е убав за богатите, а прифатлив за средната класа."},{"word":"класатка","type":"ж.","description":"Стеблото на пченица со класот. На малата масичка има донесено ламба со шапка од неовршена пченица, класатка."},{"word":"класен","type":"прид.","description":"Што се однесува на клас2. Класен раководител. Класен час."},{"word":"класен","type":"прид.","description":"Што се однесува на класа"},{"word":"класест","type":"прид.","description":"Што се однесува на клас1, што е со клас, што е прекриен со клас."},{"word":"класи","type":"несв.","description":"Развива, создава клас. Житото почна да класи."},{"word":"класик","type":"м.","description":"Општопризнат творец во областа на литературата, науката или уметноста што создал значајни дела. Најдобрите дела на светските писатели, класици и современици се преведени на македонски јазик."},{"word":"класика","type":"ж.","description":"Уметнички или научни општопризнати дела што претставуваат траен придонес во уметноста или културата воопшто; такви дела во старогрчката и римската уметност и култура."},{"word":"класина","type":"ж.","description":"Слама од 'рж."},{"word":"класинка","type":"ж.","description":"Изронет пченкарен клас;"},{"word":"класира","type":"св. и несв.","description":"Распредели, распределува по класи според определен критериум. Неговите ликови ги класираме во две групи. Производите ги класираа според нивниот квалитет."},{"word":"класификација","type":"ж.","description":"Распределување на предмети, појави и поими по класи, групи според определени критериуми (според својствата, степенот на вредност и сл.). Во славистичката наука има повеќе обиди за класификација на книжевните споменици. Еден принцип е таканаречената ботаничка класификација, според која плевелите се групирани во класи, редови, фамилии итн."},{"word":"класификационен","type":"прид.","description":"Што се однесува на класификација; класификациски. Класификациони групи. Класификациона постапка."},{"word":"класификува","type":"св. и несв.","description":"Распредели, распределува нешто во класи, групи според определени својства, степен на вредност и сл. Нашите производи тој ги класификува како производи од трета класа. Тие ги класификуваа натпреварувачите според нивните постигнати резултати."},{"word":"класицизам","type":"м.","description":"Правец во литературата и уметноста што се јавува во 17 и 18 век и се карактеризира со враќање кон традиционалните облици на грчко-римската уметност."},{"word":"класицист","type":"м.","description":"Претставник на класицизмот во книжевноста и уметноста."},{"word":"класицистички","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што е во духот на класицизмот."},{"word":"класичар","type":"м.","description":"Проучувач на класичните јазици и култури."},{"word":"класичен","type":"прид.","description":"Што се однесува на старите Грци и Римјани, на нивната уметност, култура, јазик и сл.; антички. Тука се чувствува на прво место влијанието на грчката, пред сè на класичната литература. Класични јазици. Класична филологија."},{"word":"класов","type":"прид.","description":"Класови белези."},{"word":"клати","type":"несв.","description":"Движи ритмички ваму-таму, ниша, лула. Го доближува уште повеќе пагурчето, го клати во раката и отпива малку од него. Коњчето тргна, клатејќи го јавачот на својот грб."},{"word":"клаузула","type":"ж.","description":"Во правото – посебен член во договор и во друг правен акт со кој се ограничува, се обусловува неговото извршување."},{"word":"клаустофобија","type":"ж.","description":"Страв од престојување, седење во затворен простор."},{"word":"клацка","type":"несв.","description":"Клати, ниша. Чезата полека клацка по патот."},{"word":"клацкалка","type":"ж.","description":"Метална или дрвена конструкција со седишта и потпора на средината, во вид на двостран лост што оди горе-долу, што им служи на децата за лулање. Две деца ја напуштија клацкалката и се скрија зад оградата."},{"word":"клашеник","type":"м.","description":"Горна женска облека изработена од клашна, од сукно. Носеше клашеник извезен со срма."},{"word":"клашна","type":"ж.","description":"Дебела, волнена, обично валана ткаенина од рачна изработка; сукно."},{"word":"клашнар","type":"м.","description":"Тој што изработува и продава клашна; сукнар."},{"word":"клашнен","type":"прид.","description":"Што е изработен од клашна; сукнен. Клашнени панталони. Клашнени тозлуци."},{"word":"клевета","type":"ж.","description":"Кажување невистини за некого со цел да се оцрни, да се урне неговиот углед. Тој и за најмала работа го клеветеше кај учителот."},{"word":"клеветен","type":"прид.","description":"Што содржи клевета, клеветнички."},{"word":"клевети","type":"несв.","description":"Измислува и шири клевети. Тој неколкупати го клеветеше кај старешините."},{"word":"клеветник","type":"м.","description":"Тој што клевети некого, што шири клевети за некого. Сите зборуваа за него, а тој знаеше кој е клеветникот и од каде доаѓаат тие приказни."},{"word":"клед","type":"м.","description":"Килер, подрум. Го отвора ќепеникот и слегува долу во кледот полн со бочви и качиња."},{"word":"клекав","type":"прид.","description":"Што е слаб, изнемоштен."},{"word":"клекне","type":"св.","description":"а) Се спушти на колена, падне на колена. Тој клекна и почна да се моли. б) Го спушти телото виткајќи ги колената без да седне. Почна по тактот на гајдата да прави некакви скокови клекни – стани. в) (прен.) Се потчини, се покори некому. Беше подготвена да клекне пред чуварот и да измоли за неговата чест. Ќе донесам јас овде баталјон, па да клекнете на коленици!"},{"word":"клекум","type":"прил.","description":"Во клекната положба, на колена. Сите играа по клекум."},{"word":"клекуш","type":"м.","description":"клечо."},{"word":"клекушка","type":"ж.","description":"Вид машко оро."},{"word":"клема","type":"ж.","description":"Направа за поврзување на проводници на електрична струја. Клемите на акумулаторот попуштиле."},{"word":"клен","type":"м.","description":"Вид високо, широколисно дрво од родот јавори; Acer campestre."},{"word":"клен","type":"м.","description":"(зоол.) Вид речна риба; Squalius cephalus. На оваа река често ловевме мренки и кленови."},{"word":"кленов","type":"прид.","description":"Што се однесува на клен1. Кленова фиданка."},{"word":"кленовина","type":"ж.","description":"Кленово дрво како градежен материјал и за горење."},{"word":"кленца","type":"несв.","description":"Се ниша ваму-таму, се клати при одот, се гега."},{"word":"клепа","type":"несв.","description":"а) Удира, чука на клепало. б) Чука воопшто. На портата клепаат двајца питачи со спружени раце."},{"word":"клепа","type":"несв.","description":"Трепка со очите. Старецот го гледаше момчето, кое клепаше збунето со очите."},{"word":"клепало","type":"ср.","description":"Дрвена направа на која се удира за огласување при црквите. Тој го удри клепалото и со тоа ја огласи вечерната служба во црквата."},{"word":"клепач","type":"м.","description":"Тој што клепа; клепа2. (прен.) Клеветник."},{"word":"клепка","type":"ж.","description":"Влакненца по работ на очниот капак. Низ густите, црни клепки, ме гледаа полуотворени сиви очи. Влажните клепки му го замаглија видот."},{"word":"клепне","type":"св.","description":"Удри, чукне. Само кога ќе клепне камбаната, излегуваше во дворот. Понекогаш ќе клепне мотика на камен, но тоа е во далечината."},{"word":"клепне","type":"св.","description":"Трепне со очите, намигне. Ќе го сторам тоа без око да ми клепне. Тој клепна неколку пати, па замижа. Таа му клепна и тој почна да ја дотерува гајдата."},{"word":"клепсидра","type":"ж.","description":"Античка направа за мерење на времето, врз основа на правилно истекување на вода или песок од еден сад во друг; воден или песочен часовник."},{"word":"клептоман","type":"м.","description":"Тој што страда од клептоманија."},{"word":"клептоманија","type":"ж.","description":"Болна склоност кон крадење."},{"word":"клер","type":"м.","description":"Свештенички сталеж, свештенство."},{"word":"клерик","type":"м.","description":"Припадник на клер, свештеник."},{"word":"клерикален","type":"прид.","description":"Што се однесува на клер, свештенички; што се однесува на клерикали"},{"word":"клерикалец","type":"м.","description":"Следбеник, приврзаник на клерикализмот."},{"word":"клерикализам","type":"м.","description":"Политички правец што се стреми кон силно влијание на црквата (особено на католичката) во општествено-политичкиот и културниот живот на една зедница."},{"word":"клет","type":"прид.","description":"а) Што е несреќен, што страда. Тој пак е сам и клет несреќник. Срцето ѝ се свиваше кога ќе се сетеше дека е клета робинка во домот на друговерец. б) За живот – што е тежок, мачен. Клет живот."},{"word":"клетва","type":"ж.","description":"Проклетство, посакување зло некому. Ми се стемни пред очиве, ама клетва уста моја не исфрли. Тој ја понесе во себе татковата клетва, никогаш не стана рибар."},{"word":"клетвен","type":"прид.","description":"Што се однесува на клетва. Клетвен зарек."},{"word":"клетвеник","type":"м.","description":"Тој што дава заклетва, што се заколнува во нешто."},{"word":"клетвопрестапник","type":"м.","description":"Тој што ја гази, што не ја исполнува дадената заклетва."},{"word":"клетка","type":"ж.","description":"Кафез."},{"word":"клетка","type":"ж.","description":"(биол.) Основна структурна единица на повеќеклеточните живи организми. Мозочна клетка. Репродуктивни клетки. Мускулна клетка."},{"word":"клетник","type":"м.","description":"Несреќен, кутар, беден човек. Го гледа нашиот несреќник, тој окован клетник."},{"word":"клеточен","type":"прид.","description":"Што се однесува на клетка2. Клеточна мембрана. Клеточен сок."},{"word":"клечешкум","type":"прил.","description":"Со клечење, во клекната положба."},{"word":"клечи","type":"несв.","description":"а) Е на колена, се потпира на колена. Луѓе од разни краишта на земјата клечеле пред светецот. Клечеше пред иконата и се молеше. б) Стои со свиткани колена, без да се потпира на земјата. Луѓето клечеа околу жарта и го слушаа."},{"word":"клечка","type":"ж.","description":"Тенка, куса прачка. Момчето со клечка долго чепкаше и риеше во земјата."},{"word":"клечо","type":"м.","description":"Физички, духовно или морално слаб човек."},{"word":"клешта","type":"ж.","description":"Метална алатка, составена од два дела вкрстени во вид на ножици, што служи за фаќање, стегање или вадење на нешто. Ковачки клешти. Забарски клешти."},{"word":"клештило","type":"ср.","description":"Дел од кровна конструкција, составен од две греди што со едниот крај влегуваат една во друга како во жлеб. Потоа дојдоа на ред гредите, диреците, клештилата и желниците од куќите во кои живееја самите аскери. Празниот простор меѓу ѕидот и клештилата се вика „мутли"."},{"word":"клешти се","type":"несв.","description":"Се смее силно, гласно; прави гримаси. Не клешти се како печен, што има смешно во тоа. Врсниците го задеваа дека сите девојки го сакаат, а тој се клештеше и им веруваше."},{"word":"клиент","type":"м.","description":"Лице во однос на својот правен застапник, адвокат."},{"word":"клиентела","type":"ж.","description":"Сите клиенти коишто бараат услуга од едно лице, претпријатие и сл. Тој му обезбедуваше клиентела и добиени процеси преку врски во судот. Продавницата ја посетува различна клиентела."},{"word":"клик","type":"м.","description":"Извик, восклик."},{"word":"клика","type":"ж.","description":"Група луѓе, поврзани со исти политички, економски и други интереси заради остварување на користољубиви цели. Дворска клика. Владејачка клика."},{"word":"клика","type":"несв.","description":"За некои птици – испушта силен, продорен глас. Орелот клика под небото сино."},{"word":"клима","type":"ж.","description":"Метеоролошки услови и појави (температура и влажност на воздухот, воздушен притисок, ветрови и др.) со кои се карактеризира една област, една земја во подолг временски период, поднебје. Континентална клима. Умерена клима. Медитеранска клима. Планинска клима."},{"word":"климакс","type":"м.","description":"(поет.) Поетска фигура со која мислите и чувствата се изразуваат со низа од сè посилни изрази."},{"word":"климактериум","type":"м.","description":"Период на физиолошки промени кај жената во кој постепено ослабува функцијата на половите жлезди."},{"word":"климактеричен","type":"прид.","description":"Што се однесува на климактериум; што се однесува како да е во климактериум. Климактерични појави."},{"word":"климатизација","type":"ж.","description":"Одржување на соодветна температура и влажност на воздухот во затворени простории со помош на климатизер."},{"word":"климатизер","type":"м.","description":"Апарат со кој се регулира и се одржува соодветна температура и влажност на воздухот во затворена просторија; клима уред, еркондишн."},{"word":"климатизира","type":"св. и несв.","description":"Спроведе, спроведува климатизација."},{"word":"клин","type":"м.","description":"Зашилено и плоснато парче дрво или метал што се користи за цепење дрва или се поставува за подигање товар; такво парче дрво што се поставува во некаков отвор, процеп. Со сета претпазливост ја затвори вратата, ја кладе жапката и еден клин на неа."},{"word":"клинест","type":"прид.","description":"Што е има форма на клин 1, што личи на клин"},{"word":"клинец","type":"м.","description":"Мало, цилиндрично парче метал, зашилено на врвот од едната страна и со глава на другата, врз која се удира; шајка. Палтото го беше обесил на клинецот зад вратата."},{"word":"клиника","type":"ж.","description":"Специјализирана болничка установа (обично во рамките на медицински факултет) за лекување болни, за научни испитувања и за практична медицинска настава. Хируршка клиника. Приватна клиника."},{"word":"клинички","type":"прид.","description":"Што се однесува на клиника, што се прави на клиника. Клиничко испитување. Клиничко лекување."},{"word":"клинка","type":"несв.","description":"Оди бавно, се влече; се ниша при одењето, се клацка, оди нерамно (обично за коњ, магаре и сл.). Пред него клинка магарето натоварено со плочи."},{"word":"клинкачка","type":"ж.","description":"Вид оро."},{"word":"клинорога","type":"ж.","description":"Коза што има еден прав и еден крив рог."},{"word":"клинч","type":"м.","description":"(спорт.) Положба во која боксерот се потпира или го држи противникот за да го спречи задавањето на удари."},{"word":"клинчар","type":"м.","description":"Тој што изработува клинци."},{"word":"клинчарница","type":"ж.","description":"Работилница за изработка на клинци; продавница во која се продаваат клинци."},{"word":"клинчи","type":"несв.","description":"Седи без работа, безделничи. По цел ден клинчи во меана."},{"word":"клип","type":"м.","description":"Подвижно, валчесто тело во цилиндерот на клипни мотори со внатрешно согорување, клипни парни машини, клипни пумпи и др."},{"word":"клип","type":"м.","description":"Краток филм, што претставува избор, комбинација на кадри за изразување на некоја општа идеја преку текст, песна. Направив клип за новата песна."},{"word":"клипер","type":"м.","description":"(истор.) Брз прекуокеански брод со едра за превоз на стока."},{"word":"клиринг","type":"м.","description":"Израмнување на меѓусебни долгови и побарувања преку посебни установи без плаќање во готово."},{"word":"клирос","type":"м.","description":"Место каде што се пее во православна црква."},{"word":"клиса","type":"ж.","description":"џимиринка."},{"word":"клисар","type":"м.","description":"Црковен служител. Клисарот ја удри големата камбана."},{"word":"клистир","type":"м.","description":"Внесување на течност во дебелото црево кај човекот заради вештачко празнење на цревата; клизма."},{"word":"клистира","type":"св. и несв.","description":"Даде, дава клистир."},{"word":"клисура","type":"ж.","description":"Тесна и длабока речна долина со високи и стрмни страни; теснина. Најпосле дојдоа до поточето што се спушташе низ скалестата клисура."},{"word":"клише","type":"ср.","description":"Метална или дрвена плочка на која е втисната или издлабена слика, цртеж и сл. за отпечатување поголем број примероци."},{"word":"клишира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави, изработи, изработува клише; умножи, умножува со помош на клише. Јас имам планирано цел подлисток, со илустрација, со клиширан наслов. Клиширан израз."},{"word":"клишираност","type":"ж.","description":"Состојба на тоа што е клиширано."},{"word":"кло","type":"изв.","description":"Извик за имитирање на звукот што се слуша при голтање на течност или при истек на вода. Ќе ја дигне ракијата кло, кло, кло... па ќе се стркала пак на рогозината."},{"word":"клободан","type":"м.","description":"Срма, срмена врвца."},{"word":"клобук","type":"м.","description":"(арх.) Шапка."},{"word":"клобурец","type":"м.","description":"Меур што се јавува, што избива на вода или друга течност, исполнет со воздух, водена пареа, гасови. Зад него остана запенета вода, потоа клобурци и само една тенка дага."},{"word":"клобучи (се)","type":"несв.","description":"Исфрла клобурци, се пени. Водата брзо почна да клобучи."},{"word":"клови","type":"несв.","description":"Пушта 'ртулци, 'рти. Пченицата клови."},{"word":"кловн","type":"м.","description":"Забавувач во циркус смешно облечен и нашминкан; комичар, палјачо."},{"word":"клозет","type":"м.","description":"Нужник, тоалет."},{"word":"клокот","type":"м.","description":"Карактеристичен шум што го создава вода (течност, кашеста маса и сл.) при извирање, истекување, вриење и сл. Ништо не се слушаше, освен тивкиот клокот на водата."},{"word":"клокоти","type":"несв.","description":"За река, поток – тече испуштајќи карактеристичен шум. Под еден дрвен мост клокотеше бистра вода."},{"word":"кломбе","type":"ср.","description":"Вид крупен бел грав."},{"word":"кломпа","type":"ж.","description":"Дрвен чевел; вид обувки со дрвен ѓон."},{"word":"клон","type":"м.","description":"Гранка, дел од голема културна, стопанска или друга установа; филијала. Македонското читалиште во Солун подоцна требаше да прерасне во централно друштво со клонови во поважните места во Македонија. Треба да се отвори нова банка со клонови во поголемите градови."},{"word":"клони","type":"несв.","description":"Е насочен, се движи во некаков правец. Сонцето веќе клонеше кон запад."},{"word":"клонѝра","type":"св. и несв.","description":"Создаде, создава група генетски идентични организми од една единка по бесполов пат."},{"word":"клопа","type":"несв.","description":"Удира, испушта клопот. Чекмеџето клопаше од ударите."},{"word":"клопак","type":"м.","description":"Голем клопец."},{"word":"клопец","type":"м.","description":"Ја намота преѓата во клопец."},{"word":"клопне","type":"св.","description":"Удри, испушти клопот. Откако зад него клопна вратата, се огледа околу себе."},{"word":"клопот","type":"м.","description":"Звук (обично тап и едноличен) што се добива при удирање на еден предмет од друг, при работа на некои машини и сл.; клопање."},{"word":"клопотавица","type":"ж.","description":"Клопот, клопање."},{"word":"клопотарец","type":"м.","description":"Вид ѕвонец од лим со карактеристичен звук што му се врзува на добитокот околу вратот. Угичот на вратот носел голем клопотарец."},{"word":"клопоти","type":"несв.","description":"Произведува, испушта клопот, удира; клопа Возот клопотеше по шините."},{"word":"клопотка","type":"несв.","description":"Клопоти во помала мера."},{"word":"клопче","type":"ср.","description":"Конец, предено и сл. намотано во топчеста форма. Клопче преѓа. Клопче волна. Мало клопче конец за везење."},{"word":"клопчест","type":"прид.","description":"Што е со форма на клопче, што личи на клопче."},{"word":"клоска","type":"несв.","description":"Тешко трча."},{"word":"клоца","type":"ж.","description":"Удар, кошкање со нога. Го кутна на земјата удирајќи го со клоци. Му удри една клоца."},{"word":"клоца","type":"несв.","description":"За животно – удира со нога, со копито. Овој коњ многу клоца. Маската го клоцаше магарето со задните нозе."},{"word":"клоцне","type":"св.","description":"За животно – удри со нога, со копито. Кравата го клоцна котлето и го истури млекото."},{"word":"клошар","type":"м.","description":"Бездомник, скитник. Под мостот спиеше еден клошар."},{"word":"клуб","type":"м.","description":"Друштво, организација на луѓе здружени според професијата, политичката определеност, интересот кон некој спорт, видот на забава и сл. Фудбалски клуб. Литературен клуб."},{"word":"клука","type":"несв.","description":"Колве. На нивата врапците клукаа зрна. Косовите наесен ги клукаа гроздовите."},{"word":"клукајдрвец","type":"м.","description":"Шумска птица со долг и остар клун; Dendrocopus. Во шумата најдоа отвори што ги прави клукајдрвецот на стеблата од дрвата."},{"word":"клукало","type":"ср.","description":"Алка на порта (за чукање, за тропање)."},{"word":"клукне","type":"св.","description":"Чукне, тропне. По полноќ клукна портата."},{"word":"клум!","type":"изв.","description":"Извик за имитирање на звукот што се слуша при фрлање камен во вода. Го фрли каменот во реката и се чу: клум!"},{"word":"клумка","type":"несв.","description":"Тресе, клати сад исполнет со течност за да се измеша; клацка 2. а). Го клумка шишето со сок и става во чашите."},{"word":"клумне","type":"св.","description":"Протресе сад исполнет со течност за да се измеша. Шишето треба да се клумне неколкупати за да се раствори шеќерот."},{"word":"клун","type":"м.","description":"Остар и издолжен рожен дел на устата кај птиците, орган за фаќање храна, за колвање. Орлов клун. Пајките ги пикнаа клуновите во водата."},{"word":"клунар","type":"м.","description":"(само мн.) Општ назив за цицачи што во телесната градба имаат карактеристики на птици и на влекачи и живеат во географската област на Австралија; Monotremata."},{"word":"клунест","type":"прид.","description":"Што има форма на птичји клун, што личи на клун. Клунест нос. Клунести кораби."},{"word":"клупа","type":"ж.","description":"Дрвен или метален предмет за седење, за повеќе лица, со или без потпирач. По кејот на реката имаше клупи во сенките на дрвјата. До него на клупата седна еден старец."},{"word":"клупски","type":"прид.","description":"Што се однесува, што припаѓа на клуб. Клупски простории."},{"word":"клуска","type":"ж.","description":"Направа за фаќање глувци; склупца."},{"word":"клуч","type":"м.","description":"Метално орудие за заклучување и отклучување брави. Тој има клуч и никогаш не ѕвони. Таа слезе во дворот со врзоп клучеви. Со малиот клуч ја отвори дрвената кутија."},{"word":"клучав","type":"прид.","description":"За коњ – што има тесен заден дел од телото. Клучав коњ."},{"word":"клучалка","type":"ж.","description":"Отвор за клуч во брава. Се довлеков до вратата и ѕирнав низ клучалката. Го стави увото на клучалката и – ништо не чу."},{"word":"клучар","type":"м.","description":"Тој што изработува клучеви; бравар."},{"word":"клучарка","type":"ж.","description":"Жена клучар; клучар 2. Вид примитивен лост за затворање на врата."},{"word":"клучен","type":"прид.","description":"Што има најважно стратегиско значење; основен, главен. Клучно прашање. Клучна позиција. Клучно место."},{"word":"клучка","type":"ж.","description":"Јазол, начин на врзување. Ортомата се врзува за некоја греда или гранка и на долниот крај се прави клучка. Врзулецот од шалот правеше голема клучка токму под брадата."},{"word":"клучорога","type":"ж.","description":"Коза со свиткани рогови."},{"word":"кљака","type":"несв.","description":"Штрковите кљакаат со клуновите."},{"word":"кљакуш","type":"м.","description":"Дрдорко."},{"word":"кљанка","type":"несв.","description":"Зборува бесмислици, постојано дрдори; губи време во дрдорење."},{"word":"кљанкач","type":"м.","description":"Дрдорко."},{"word":"кмека","type":"несв.","description":"(разг.) Испушта тенок и пискав глас. Не туку кмекај!"},{"word":"кмекало","type":"ср.","description":"Тој што често кмека."},{"word":"Кмер","type":"м.","description":"Припадник на древен народ во Азија, на просторот на денешна Камбоџа."},{"word":"кмет","type":"м.","description":"Селски старешина. Него го назначија за кмет во селото."},{"word":"кметица","type":"ж.","description":"Жена на кмет."},{"word":"кметов","type":"прид.","description":"Што припаѓа на кмет. Кметова куќа."},{"word":"кметски","type":"прид.","description":"Што се однесува на кмет; што се однесува на кметство."},{"word":"кметство","type":"ср.","description":"Должност, служба на кмет. Многу пати молев да бидам сменет, ама селаниве не ми даваа да го оставам кметството."},{"word":"кметува","type":"несв.","description":"Врши должност на кмет. Долги години кметува во тоа село."},{"word":"кмиши","type":"несв.","description":"Престојува некаде подолго време без работа, безделничи; Ќе кмиши овдека сè дури не тргне неговиот воз."},{"word":"кнегиња","type":"ж.","description":"Жена на кнез."},{"word":"кнедла","type":"ж.","description":"Мало тркалезно парче од сварено или пржено тесто."},{"word":"кнежев","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на кнез. Кнежеви слуги."},{"word":"кнежевски","type":"прид.","description":"Што се однесува на кнез, што му припаѓа на кнез. Кнежевски род."},{"word":"кнежевство","type":"ср.","description":"Држава или област со која управува кнез; кнежевина. Државата беше поделена на повеќе кнежевства."},{"word":"кнез","type":"м.","description":"Феудална наследна владетелска титула; владател на кнежевство."},{"word":"кнезува","type":"несв.","description":"Е кнез, управува со кнежевство."},{"word":"книвче","type":"ср.","description":"Дем. од книга; книшка 2. Мало парче хартија. Од џебот истресе мало здиплено книвче."},{"word":"книга","type":"ж.","description":"а) Научно или литературно дело, што се состои од повеќе листови со печатен текст, соединети и подврзани во целина. Купи неколку книги во книжарницата. До долго во ноќта ја читав книгата. б) Том, свеска. Книга прва. в) Назив за одделни делови од Светото писмо што претставуваат посебна целина. Прва книга Мојсиева, глава 19. Книга на пророкот Еремија."},{"word":"книговезец","type":"м.","description":"Тој што се занимава со подврзување книги."},{"word":"книговезница","type":"ж.","description":"Работилница за подврзување книги."},{"word":"книговодител","type":"м.","description":"Службено лице што се занимава со книговодство, со водење на деловни книги во книговодство. Тој е главен книговодител во претпријатието."},{"word":"книговодство","type":"ср.","description":"(само едн.) Систем на евиденција што се води во специјално одредени, деловни книги и служи за евидентирање и контрола на имотната состојба и финансиските промени во некоја стопанска или друга организација. Ме упатија во едно претпријатие да го водам книговодството."},{"word":"книгоиздавач","type":"м.","description":"Лице или претпријатие што издава книги; книгоиздател, издавач."},{"word":"книгоиздател","type":"м.","description":"Лице или претпријатие што издава книги; издавач."},{"word":"книгоиздателство","type":"ср.","description":"Претпријатие за издавање книги и други печатени дела."},{"word":"книгољубец","type":"м.","description":"Тој што сака, собира книги; лице што го помага издавањето на книги."},{"word":"книжар","type":"м.","description":"Тој што продава книги. Книжарот му ја понуди најновата книга."},{"word":"книжарница","type":"ж.","description":"Продавница за книги, книжарски производи и канцелариски материјал. Во излогот на книжарницата беа наредени најновите изданија. Си купи учебници, тетратки и молив во книжарницата."},{"word":"книжарски","type":"прид.","description":"Што се однесува на книжар и на книжарница. Тој даде иницијатива за ширење на книжарската мрежа во македонските градови. Книжарски излози."},{"word":"книжарство","type":"ср.","description":"Издавање, продажба и дистрибуција на книги."},{"word":"книже","type":"ср.","description":"Дем. од книга; книшка Од рака в рака кружеше едно лошо печатено книже."},{"word":"книжевен","type":"прид.","description":"Што се однесува на книжевност, книжнина; литературен. Книжевно наследство. Книжевна историја. Книжевни стилови."},{"word":"книжевност","type":"ж.","description":"Уметничко творештво чиешто изразно средство е зборот, јазикот;"},{"word":"книжен","type":"прид.","description":"Што е изработен од хартија. Книжни пари. Книжна салветка. Книжна маска."},{"word":"книжи","type":"несв.","description":"Внесува, заведува во трговски или касови книги."},{"word":"книжиште","type":"ср.","description":"Аугументатив и пејоратив од книга."},{"word":"книжнина","type":"ж.","description":"Севкупното творештвото на еден народ во областа на литературата, писменоста. Македонска книжнина. Народна книжнина. Црковна книжнина."},{"word":"книшка","type":"ж.","description":"Дем. од книга Секој ден ја читала книшката пред легнување."},{"word":"книшки","type":"прид.","description":"Книшки зборови."},{"word":"ко-","type":"претс.","description":"Претставка во зборови од туѓо потекло со значење заедно, во соработка, содејство со друг: коавтор, копилот, копродукција."},{"word":"коагулација","type":"ж.","description":"(хем.) Засирување на некаква течност под дејство на хемиска реакција."},{"word":"коала","type":"ж.","description":"Австралиски цицач од фамилијата торбари, што живее на дрвјата евкалиптус и се храни со нивното лисје; Phascolartus cinereus."},{"word":"коалиција","type":"ж.","description":"Воен или политички сојуз меѓу две или повеќе држави против една или повеќе други држави."},{"word":"коалиционен","type":"прид.","description":"Што се однесува на коалиција; коалициски. Коалициона влада."},{"word":"коалцира","type":"св. и несв.","description":"Влезе, влегува, стапи, стапува во коалиција."},{"word":"коб","type":"ж.","description":"Зла коб се надвиснала."},{"word":"коба","type":"ж.","description":"Лоша, несреќна судбина; знак дека нешто лошо ќе се случи. Како некоја коба се оствари напомнувањето дека очите од потта можат да му се воспалат."},{"word":"кобалт","type":"м.","description":"Хемиски елемент, сребренобел метал сличен на никелот и железото, што влегува во составот на многу легури; симбол Co."},{"word":"кобалтен","type":"прид.","description":"Што се однесува на кобалт, што е од кобалт, што содржи кобалт."},{"word":"Кобе","type":"ср.","description":"Град во Јапонија."},{"word":"кобеж","type":"м.","description":"Тишината донесе кобеж."},{"word":"кобел","type":"м.","description":"Дрвен сад со долгнавесто дно за чување вода, млеко, кајмак и др."},{"word":"кобен","type":"прид.","description":"Што носи, што предизвикува зло, несреќа; што навестува несреќа, зло. Кобен час. Кобна вест. Кобна судбина. Кобни претчувства."},{"word":"кобец","type":"м.","description":"Вид птица грабливка; Accipiter nisus."},{"word":"коби","type":"несв.","description":"Насетува, навестува некакво зло, несреќа. Тишината на куќната самотија кобеше немир и неизвесност."},{"word":"кобила","type":"ж.","description":"Женка на коњ. По падината галопираше брзонога кобила."},{"word":"кобилар","type":"м.","description":"Тој што одгледува, што чува кобили."},{"word":"кобилешки","type":"прид.","description":"Што е од кобила. Кобилешко млеко"},{"word":"кобилица","type":"ж.","description":"(анат.) Градна коска кај кокошки и други птици."},{"word":"кобник","type":"м.","description":"Тој што насетува, претчувствува несреќа."},{"word":"кобнички","type":"прид.","description":"Кобничка мисла."},{"word":"кобра","type":"ж.","description":"Змија отровница, долга до 2 метра, што живее во југоисточна Азија; Naia tripudians."},{"word":"ков","type":"м.","description":"Метал што се кове. Замижан на едното око ја проценува острината и ковот."},{"word":"ковало","type":"ср.","description":"Алат за потковување."},{"word":"кован","type":"прид.","description":"Што е изработен од метал; што е изработен со ковење. Дворот беше со ограда од ковано железо. Ковани пари."},{"word":"кованица","type":"ж.","description":"Нов, вештачки создаден збор. Авторот употребува голем број зборови кованици."},{"word":"коварен","type":"прид.","description":"Што е со лоши, подли намери, лукав. Коварни луѓе. Коварни измами."},{"word":"коварство","type":"ср.","description":"Подлост, лукавство; коварна, подла постапка."},{"word":"ковач","type":"м.","description":"Тој што со ковење изработува или поправа предмети од метал."},{"word":"ковачница","type":"ж.","description":"Просторија, работилница во која се кове метал."},{"word":"ковачов","type":"прид.","description":"Што припаѓа на ковач."},{"word":"кове","type":"несв.","description":"Удира со чекан врз усвитено парче метал, за да му даде определена форма или за да изработи некаков предмет. Ковачот го ковеше железото со тешкиот чекан."},{"word":"коверт","type":"м.","description":"Хартиена обвивка во која се испраќа писмо; плик. Со ситен ракопис ја напиша адресата на ковертот."},{"word":"ковертира","type":"св. и несв.","description":"Стави, става во коверт (писмо, документ и сл.). Го ковертира писмото и му го предаде на курирот."},{"word":"ковил","type":"м.","description":"Растение со долги и меки иглички на класјето; Stipa pennata."},{"word":"ковина","type":"ж.","description":"Хемиска материја што може да се лее и кове и што е добар спроводник на топлина и на електрицитет; метал. Златна ковина. Бакарна ковина."},{"word":"ковчег","type":"м.","description":"Дрвен сандак со капак во кој се чува облека, различни скапоцености и сл. Во дното на собичката, стоеше нејзиниот невестински ковчег."},{"word":"ковчест","type":"прид.","description":"Што има јаки, испакнати коски. Ковчест човек. Ковчести раце. Ковчесто лице."},{"word":"кога","type":"прил.","description":"а) Како прашален збор за време: во кое време, во кој период. Кога го виде? Кога ќе одиме на гости кај нив? б) Во невистински прашања пред временски реченици: во кое време, во кој момент. Не знам кога ќе патувам. Не знам кога и каде тоа ќе се случи. в) Во извични реченици, за чудење во искази дека нешто е необично, неочекувано: како. Кога дојде, кога си отиде! Кога толку брзо ја заврши работата!"},{"word":"кога","type":"сврз.","description":"Во зависносложени временски (темпорални) реченици, во составот на зависната дел-реченица. Кога дојде таа, тој веќе беше заминат. Тој може да дојде кога ќе се стемни. Тивка тага го обзема, кога мисли на минатото. Кога ќе заврши трката, сите ќе прославуваме."},{"word":"когаш","type":"прил.","description":"Во изразот когаш-тогаш со значење сега или после, кога и да е, еднаш. Когаш-тогаш ќе дојде. Когаш-тогаш ќе му дојде умот."},{"word":"когашен","type":"прид.","description":"Во прашални реченици: од кога, од кое време, колку е стар. Когашен е весников? Когашен е лебов?"},{"word":"кого","type":"зам.","description":"Форма за директен предмет; Кого барате? Се знае кај кого може да намине на вечера и каде спие кога врне дожд. Не знае со кого си има работа."},{"word":"код","type":"м.","description":"Шифра, клуч, пропис, правила; систем на принципи или правила. Во јавноста, кодовите на прифатливо однесување се разликуваат во различни култури."},{"word":"кодеин","type":"м.","description":"Алкалоид на опиум што се употребува во медицината, најчесто како средство за смирување на кашлица."},{"word":"кодекс","type":"м.","description":"Збирка од повеќе закони што се однесуваат на определена област од општествениот живот. Судски кодекс."},{"word":"кодира","type":"св. и несв.","description":"Запише, запишува нешто со код; изрази, изразува нешто со код."},{"word":"кодификација","type":"ж.","description":"Систематизација на правила, прописи и закони што се однесуваат на определена област од општествениот живот."},{"word":"кодифицира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, извршува кодификација. Тие ги кодифицираа новите закони."},{"word":"кодош","type":"м.","description":"Клеветник, поткажувач. Кодошите го наклеветиле пред старешината."},{"word":"кодоши","type":"несв.","description":"Клевети, поткажува. Постојано ги кодошеше кај наставниците."},{"word":"коегзистентен","type":"прид.","description":"Што се однесува на коегзистенција; што коегзистира, истовремен."},{"word":"коегзистенција","type":"ж.","description":"Истовремено, напоредно постоење, заемно поднесување на различни нешта; истовременост. Во делото се гледа коегзистенција на две противречности."},{"word":"коегзистира","type":"несв.","description":"Истовремено, напоредно постои (за различни нешта, состојби, лица, општествени заедници, општествени системи). Вредностите во творештвото не се негираат меѓу себе, туку – обратно – коегзистираат."},{"word":"коефициент","type":"м.","description":"(мат.) Постојан множител пред променлива или непозната величина."},{"word":"кожа","type":"ж.","description":"(само едн.) (анат.) Надворешна обвивка што го покрива телото на човек или на животно. Мазна кожа. Збрчкана кожа. Кожата го покрива и го заштитува животинското тело."},{"word":"Кожани","type":"ср.","description":"Град во Егејска Македонија, Грција."},{"word":"кожар","type":"м.","description":"Тој што обработува и изработува предмети од кожа; трговец со предмети од кожа."},{"word":"кожарница","type":"ж.","description":"Кожарска работилница; фабрика за преработка на кожи."},{"word":"кожарски","type":"прид.","description":"Што се однесува на кожар или на кожарство. Кожарска работилница. Кожарски изработки. Кожарски занает."},{"word":"кожарство","type":"ср.","description":"Кожарски занает, кожарско производство."},{"word":"кожен","type":"прид.","description":"Што е изработен од кожа, што е преслечен со кожа. Кожена торба. Кожено палто. Кожена фотелја. Кожени ракавици."},{"word":"кожен","type":"прид.","description":"Што се однесува на кожа на телото. Кожно ткиво. Кожни болести."},{"word":"кожест","type":"прид.","description":"Што е како кожа, што личи на кожа. Листот е дебел и кожест. Кожести лушпи."},{"word":"кожинка","type":"ж.","description":"кожа."},{"word":"кожичка","type":"ж.","description":"Дем. од кожа; мала и/или тенка кожа. На некои места по кожичката му се оцртуваа жиличките."},{"word":"кожлест","type":"прид.","description":"Што е како кожа, што личи на кожа. Кожлести круши."},{"word":"кожодер","type":"м.","description":"Тој што дере кожа на животни, на добиток; дерач 2. (прен.) Тој што наплатува повеќе, што пљачка; дерач 4."},{"word":"кожув","type":"м.","description":"Горна облека изработена од кожа, поставена со крзно од внатрешната страна. Селанецот ја слече гуњата и остана само по кожув без ракави. Го облече дебелиот кожув и излезе пред порти."},{"word":"Кожув","type":"м.","description":"Планина во Македонија."},{"word":"кожувар","type":"м.","description":"Тој што изработува или што продава кожуви; крзнар, ќуркчија."},{"word":"кожуварски","type":"прид.","description":"Што се однесува на кожувар и кожуварство. Кожуварски занает. Кожуварска работилница."},{"word":"кожуварство","type":"ср.","description":"Кожуварски занает."},{"word":"кожурек","type":"м.","description":"Површински слој што се фаќа на пресно млеко, кајмак."},{"word":"кожурец","type":"м.","description":"Последен степен од развојот на некои инсекти (свилена буба, пеперутка и др.); кукла. Таа презимува во стадиум на ларва во свилест кожурец."},{"word":"кожушен","type":"прид.","description":"Во гатанка за кромидот. Осушен, досушен, три девет кожушен."},{"word":"коза","type":"ж.","description":"Домашно животно со рогови, преживар со долго остро влакно и брада; се одгледува заради млекото, волната и месото. Козарите имаа определени места каде ги собираа изутрина козите за да ги носат на пасење."},{"word":"козар","type":"м.","description":"Тој што ги чува, што ги пасе козите. Козарот ги пасе козите на планина."},{"word":"козарник","type":"м.","description":"Место каде што се држат кози."},{"word":"козарство","type":"ср.","description":"Одгледување на кози како сточарска гранка."},{"word":"козер","type":"м.","description":"Тој што умее да забавува, да засмејува, духовит човек."},{"word":"козерија","type":"ж.","description":"Забавен, интересен (обично шеговит) краток новинарски текст за некој актуелен настан, за некоја личност и сл."},{"word":"козина","type":"ж.","description":"Козјо влакно. Еден ја држи козата за рогови, а друг ја стриже острата козина."},{"word":"козинав","type":"прид.","description":"Што е изработен од козина. Козинава сакма. Козинаво покровче. Козинав шајак."},{"word":"козинави","type":"несв.","description":"Пушта влакна."},{"word":"кози се","type":"несв.","description":"За коза – раѓа јаре. Козите се козат во определено време од годината."},{"word":"Козјак","type":"м.","description":"Вештачко езеро во Македонија."},{"word":"Козјак","type":"м.","description":"Планина во Македонија."},{"word":"козји","type":"прид.","description":"Што се однесува на коза, што е од коза. Козја брада. Козјо млеко. Козјо сирење."},{"word":"козметика","type":"ж.","description":"Вештина за негување и разубавување на кожата на лицето и на телото. На масичката имаше различни шишенца за козметика и мириси."},{"word":"козметичар","type":"м.","description":"Тој што се занимава со нега и разубавување на кожата на лицето и телото, со помош на козметички средства, масажа и сл."},{"word":"козметички","type":"прид.","description":"Што се однесува на козметика и на козметичар. Козметички салон. Козметички средства."},{"word":"коинцидентен","type":"прид.","description":"Што се однесува на коинциденција, истовремен."},{"word":"коинциденција","type":"ж.","description":"Случајно совпаѓање или поклопување, истовремено случување. Нивната средба беше чудна коинциденција."},{"word":"коинцидира","type":"св. и несв.","description":"Се случи, се случува истовремено, се совпадне, се совпаѓа со нешто. Епохата на Ками коинцидира со драматичноста на цивилизацијата."},{"word":"кој","type":"зам.","description":"Именска заменка за лице"},{"word":"којнак","type":"м.","description":"Во игра – орев со кој се фрла во куп од ореви. Го крева „којнакот" од линијата, на која уште при првото фрлање е најблиску."},{"word":"којшто","type":"сврз.","description":"Во зависносложени односни (релативни) реченици, во составот на зависната дел-реченица во функција на сврзувачки збор за односно (релативно) надоврзување, однесувајќи се на целата главна реченица или на дел од неа."},{"word":"кок","type":"м.","description":"Начин на чешлање, фризура на долга коса, при што косата се витка и се собира над вратот или горе високо на главата. Косата ѝ беше прибрана во кок."},{"word":"кока","type":"ж.","description":"(бот.) Јужноамериканска тропска грмушка чии листови содржат кокаин; Erythroxylon coca."},{"word":"кокаин","type":"м.","description":"Алкалоид што се добива од кока или по синтетички пат, силно наркотично средство што се користи за локална анестезија и за ублажување на болки во медицината."},{"word":"кокал","type":"м.","description":"коска."},{"word":"кокалка","type":"ж.","description":"Ковче."},{"word":"кокарда","type":"ж.","description":"Метална значка на службена шапка."},{"word":"кокета","type":"ж.","description":"Жена што се стреми да го привлече вниманието на мажите со своето однесување, облека; кокетка."},{"word":"кокетен","type":"прид.","description":"Што привлекува внимание, убав, привлечен. Таа беше јадра, кокетна, примамлива жена."},{"word":"кокетерија","type":"ж.","description":"Стремеж да се допадне некому, да се привлече нечие внимание, да се придобие нечија наклонетост; кокетирање, кокетство."},{"word":"кокетира","type":"св. и несв.","description":"Изрази, изразува стремеж, настојува да се допадне некому, да привлече нечие внимание. Момите враќајќи се од вода кокетираа со ергените."},{"word":"кокетка","type":"ж.","description":"Има девојки кокетки кои вложуваат сè за да освојат маж."},{"word":"кокетство","type":"ср.","description":"Особина на тој што е кокетен, кокетерија."},{"word":"кокиче","type":"ср.","description":"Првото пролетно цвеќе, со бели цетови во вид на ѕвонче; Galanthus nivalis."},{"word":"коклица","type":"ж.","description":"Стол без наслон."},{"word":"коклиш","type":"м.","description":"Магарешка кашлица;"},{"word":"коко","type":"ср.","description":"Во детскиот говор:"},{"word":"кокона","type":"ж.","description":"(разг.) Дотерана, нагиздена жена, госпоѓа. Ја видовте ли што кокона е!"},{"word":"кокорачко","type":"м.","description":"Оџарен човек, човек со ококорени очи."},{"word":"кокори","type":"несв.","description":"Гледа со широко отворени очи. Во крчмата сите ги кокореа очите кога на две голтки празнеше оканица. Кога ќе се појавеше таа, сите ги кокореа очите."},{"word":"кокос","type":"м.","description":"(бот.) а) Висока тропска палма, со крупен плод во вид на голем орев со цвста, влакнеста кора, одвнатре со бела и тврда маса, исполнет со белузлава течност. б) Плод на кокосова палма, кокосов орев; Cocos nucifera."},{"word":"кокосов","type":"прид.","description":"Што се однесува на кокос, што се добива од кокос. Кокосово дрво. Кокосова палма. Кокосови лисја."},{"word":"кокошаница","type":"ж.","description":"Измет од кокошка."},{"word":"кокошарник","type":"м.","description":"Просторија, кафез и сл. за чување и одгледување кокошки. Во малиот кокошарник имаше само еден млад петел."},{"word":"кокошинка","type":"ж.","description":"Многу ситни паразити по телото на домашните птици, кокошкина вошка."},{"word":"кокошка","type":"ж.","description":"Најраспространета домашна птица што се одгледува заради јајцата и месото; Gallus domesticus. Кокошките дотрчаа до буништето и ги зарија клуновите. Одеше напати и по камарите кај што си несеа кокошките јајца."},{"word":"кокошкар","type":"м.","description":"Тој што краде кокошки; крадец на ситно."},{"word":"кокошкин","type":"прид.","description":"Што припаѓа на кокошка, што е од кокошка. Кокошкино месо. Кокошкини јајца."},{"word":"кокс","type":"м.","description":"Тврдо висококалорично гориво што се добива со сува дестилација на камен јаглен."},{"word":"коксарница","type":"ж.","description":"Фабрика за кокс."},{"word":"коктел","type":"м.","description":"Мешан пијалак што се добива со мешање на две или повеќе состојки: алкохолни пијалаци, сок, млеко, јајца, шеќер и мраз."},{"word":"кол","type":"м.","description":"Дебело право и на едниот крај наострено дрво за забивање во земја. Собирам колје за ограда."},{"word":"кола","type":"ж.","description":"Дрвено превозно средство на четири тркала, влечено од запрежен добиток. Воловските коли чкрипеа на тесните патишта. Кола со два чифта коњи. Чергарска кола. Запрежна кола."},{"word":"кола","type":"ср.","description":"Штирак."},{"word":"кола","type":"ж.","description":"Род од дрвјата кола (cola), по потекло од тропска западна Африка, со плод што содржи кофеин и други состојки."},{"word":"колабира","type":"св. и несв.","description":"Падне, паѓа во несвест, добие, добива напад на колапс. Од жештините многумина од играчите колабираа."},{"word":"колаборација","type":"ж.","description":"Соработка, соработување; заедничка работа."},{"word":"колаборационист","type":"м.","description":"Соработник со окупаторските сили (во Втората светска војна)."},{"word":"колаен","type":"прид.","description":"Што е лесен, без тешкотии. Колајна работа."},{"word":"колаж","type":"м.","description":"Техника во сликарството и фотографирањето што се состои во редење и спојување парчиња од разновиден материјал."},{"word":"колај","type":"прид.","description":"Што е лесен, што е без тешкотии. Колај живот. Колај работа."},{"word":"колајлак","type":"м.","description":"Леснотија;"},{"word":"колак","type":"м.","description":"Колач, погача (обично со неа се кани на свадба). Дојде попот да го сече колакот на славата."},{"word":"колакли(ја)","type":"прид.","description":"Вид крива сабја. Сабја колакли(ја)."},{"word":"колан","type":"м.","description":"Цврста лента, кожена, платнена или од друг материјал, што служи за стегнување на облеката преку половината; ремен, појас. Го истргна коланот од панталоните. На нивните колани висеа фишеци и бомби. Носи срмен колан."},{"word":"колапс","type":"м.","description":"Нагло губење свест, премаленост поради здравствени проблеми. Од брзо прегревање на телото доаѓа до колапс."},{"word":"колар","type":"м.","description":"Занаетчија што прави и што поправа запрежни коли, кочии. Коларот ми ја поправи чезата."},{"word":"коларина","type":"ж.","description":"Тоа што го плаќа секоја кола за минување по патот; патарина."},{"word":"коларница","type":"ж.","description":"Работилница во којашто се прават и се поправаат коли. Можеш ли да го стегнеш тркалово во твојата коларница?"},{"word":"коларски","type":"прид.","description":"Што се однесува на колар, што му припаѓа на колар. Коларски занает. Коларски дуќан."},{"word":"коларство","type":"ср.","description":"Коларски занает. Денес е тешко да живееш од коларство."},{"word":"колач","type":"м.","description":"а) Слатко печено тесто, направено од меко брашно со млеко, јајца и масло, обично исполнето со фил. Ги пречека гостите со колач и кафе. За појадок имаше колач со бадеми. б) (обично мн.) Слатки испечени од парчиња од такво тесто. Суви колачи. Колачи со крем. Чоколадни колачи. Коледарски колачи."},{"word":"колач","type":"м.","description":"Тој што коле добиток или живина за месо."},{"word":"колба","type":"ж.","description":"Колење – само во изразот: Ни молба ни колба не помогнаа."},{"word":"колбас","type":"м.","description":"Прехранбен производ приготвен од зачинето мелено или сечкано месо наполнето во животинско црево или друг вид обвивка. Домашни колбаси. Бели колбаси. Пржени колбаси."},{"word":"колбасар","type":"м.","description":"Тој што прави или што продава колбаси. Кај колбасарот висеа шунки и свински колбаси."},{"word":"колбас(ар)ница","type":"ж.","description":"Просторија во која се прават или се продаваат колбаси. Мирисаат колбасите од колбасарницата на крајот од градот."},{"word":"колбасарски","type":"прид.","description":"Што се однесува, што му припаѓа на колбасар. Колбасарски занает."},{"word":"колбурек","type":"м.","description":"Вид пита со кори и праз, зелка или спанаќ завиткано во облик на круг. Јадеа малку од мазникот, комадот и од колбурекот."},{"word":"колве","type":"несв.","description":"За птица. а) Зема, откинува со клунот. Гладните чавки колвеа по некое зрнце или трошка. Кокошките почнаа лакомо да колват жито. б) Удара, чука со клунот. Гавраните му ја колват главата."},{"word":"колвка","type":"несв.","description":"Колве по малку, колве повремено. Кокошките си колвкаа во дворот."},{"word":"колвне","type":"св.","description":"Од колве 2. (прен.) Касне малку, поткасне. Се напи вино и колвна малку од мазникот. Дечиња, колвнете од црешите."},{"word":"коле","type":"несв.","description":"Сече грклан, глава на човек или на животно. Во недела ќе колеме прасе."},{"word":"колеба","type":"несв.","description":"За дете – лула, ниша."},{"word":"колеблив","type":"прид.","description":"Што често се колеба, што е несигурен. Колеблив човек. Тој е колеблив и плашлив."},{"word":"колебливец","type":"м.","description":"Тој што се колеба. Сите колебливци го напуштија."},{"word":"колебливост","type":"ж.","description":"Особина на тој што се колеба и својство на тоа што се колеба. Не успеа да се ослободи од својата колебливост. Колебливост на цените."},{"word":"колега","type":"м.","description":"Лице еднакво со друго лице во однос на професијата, службата, работата, школувањето. Им се обраќам на колегите правници. Тие се колеги од студии."},{"word":"колегијален","type":"прид.","description":"Што е добар колега, што се однесува другарски, солидарно спрема колегите. Колегијални односи. Колегијална почит. Колегијална атмосфера."},{"word":"колегиум","type":"м.","description":"Група стручни луѓе што образуваат некаков административен, советодавен или извршен орган за заедничка работа. Стручен колегиум. Наставнички колегиум. Редакциски колегиум."},{"word":"коледар","type":"м.","description":"Лице (обично дете или момче) што ги посетува куќите на Коледе и пее песни за богат род, долг живот и здравје, за што добива дарови од домаќините. За неколку дни ќе излезат коледарите со шарени торби по куќите."},{"word":"коледарски","type":"прид.","description":"Што се однесува на Коледе. Коледарски песни. Коледарски оган. Коледарски колачи."},{"word":"коледачка","type":"ж.","description":"Палка со којашто коледарот чука на порта кога пее коледарски песни. Коледарчињата силно чукаат со коледачките."},{"word":"коледашка","type":"ж.","description":"а) Лепче што го меси домаќинката за децата (за секого по едно) пред Божиќ и Велигден. Мајката им подели на ќерките по една коледашка. б) Даровите со кои домаќинката ги дарува коледарите: ореви, костени, крушки, пари и сл."},{"word":"коледе","type":"ср.","description":"Денот пред Рождество Христово, поврзан со традиционални обичаи. На коледе луѓето треба да се дома. Собираат дрва за коледе."},{"word":"коледен","type":"прид.","description":"Што се однесува на коледе; Коледни празници. Коледни обреди."},{"word":"коледува","type":"несв.","description":"Посетува домови на коледе, пее коледарски песни и исполнува коледарски обичаи. Мажите одат по куќите да коледуваат. Децата цел ден коледуваа."},{"word":"колеж","type":"м.","description":"Колење; коле."},{"word":"колектив","type":"м.","description":"а) Заедница воопшто. Народна заедница. Етничка заедница. б) Група луѓе здружени со заедничка работа, заеднички интерес или со заедничка цел. Училиштен колектив. Фабрички колектив. Работен колектив. Авторски колектив."},{"word":"колективен","type":"прид.","description":"Што се однесува на колектив, што е својствен на колектив, што му служи на колектив; заеднички, општ. Колективна одговорност. Колективна свест. Колективен труд."},{"word":"колективизам","type":"м.","description":"Принцип на заемна помош и соработка на луѓето од еден колектив, преданост кон општите интереси. Во групата владееше дух на колективизам."},{"word":"колективизација","type":"ж.","description":"Во некои поранешни социјалистички земји – насилно обединување на индивидуалните земјоделци во кооперативни стопанства, со подржавување на нивната земја и на средствата за производство. Колективизацијата наиде на огромни отпори."},{"word":"колективизира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, врши колективизација."},{"word":"колектор","type":"м.","description":"Главна, собирна канализациска цевка во населено место."},{"word":"колекција","type":"ж.","description":"Збирка од собрани и подредени предмети, обично вредни, необични или ретки. Винска колекција. Ренесансна колекција слики. Нумизматичка колекција."},{"word":"колекционер","type":"м.","description":"Тој што собира реткости, уметнички предмети и др. за колекција. Соседот беше страстен колекционер на старини."},{"word":"колекционерски","type":"прид.","description":"Што се однесува на колекционер и на колекционерство."},{"word":"колекционерство","type":"ср.","description":"Дејност на колекционер; страст за собирање на некој вид предмети."},{"word":"коленест","type":"прид.","description":"Што има свиткани, прекршени зглобови, споеви во вид на колена. Коленеста цевка."},{"word":"коленик","type":"м.","description":"Полско тревно растение со непријатна миризба; Bifora radians."},{"word":"коленица","type":"ж.","description":"колено."},{"word":"коленичав","type":"прид.","description":"Што е покорен, понизен. Кон државата секогаш беше лојален и коленичав."},{"word":"коленичи","type":"несв.","description":"Клечи, стои на колена. Коленичи на браздата во полето. Коленичеше пред иконата и се молеше."},{"word":"коленички","type":"прил.","description":"Со клечење, со влечење на колената. Се наведна и така коленички го бакна нежниот цут."},{"word":"колено","type":"ср.","description":"(анат.) а) Зглоб на човечката нога што ги спојува бедрената и потколеничната коска; дел од ногата на кој се наоѓа зглобот; б) соодветен зглоб или дел од предна или задна нога на животно. Клекна на колена. Има убави колена. Ги раскрвави колената."},{"word":"колепка","type":"ж.","description":"Постелка, крошна, креветче за мали деца што може да се лула. Бебето спиеше во старата колепка."},{"word":"колера","type":"ж.","description":"Тешка заразна болест проследена со чести проливи, повраќање и нагло губење на телесната сила."},{"word":"колерик","type":"м.","description":"Човек склон кон брзо и силно возбудување, раздразнување, што брзо се лути, се кара, избувлив, остар."},{"word":"колеричен","type":"прид.","description":"Што покажува особини на колерик, што е во состојба на колерик. Колеричен темперамент."},{"word":"колесник","type":"м.","description":"Кола на две тркала што е влечена од жива сила; двоколка. Се возеше врз сено на разнишан колесник."},{"word":"колесница","type":"ж.","description":"Луксузна, богато украсена кола. Торжествена колесница. Царска колесница."},{"word":"колет","type":"м.","description":"Добро спакуван пакет со нешто што се испраќа по пошта. Катаден пристигаа пари, писма, колети од гурбет."},{"word":"колеџ","type":"м.","description":"Назив за образовна установа, во разни земји од различен степен: средна, виша или висока. Децата на печалбарите ретко учат во колеџи. Синовите на полковниците одеа во најскапи колеџи во големите градови."},{"word":"колиба","type":"ж.","description":"Привремено засолниште, куќичка од колци, трски или плитар, покриена со гранки, прачки, слама, лисја што се прави обично на планина, на лозје, во поле. Спиеше во сламената колиба на еден полјак. Презимија во овчарска колиба. Напуштена дрвена колиба."},{"word":"колибар","type":"м.","description":"Лице што живее или живеело во колиба. Колибарите планираа да ја поправат колибата."},{"word":"колибри","type":"ср.","description":"Многу мала шарена птица со долг клун, со акробатски лет околу цветовите со чиј полен се храни, распространета во Средна и Јужна Америка, најмала од сите птици; Trochilidae. Во куќата имаше кафез со тропско колибри."},{"word":"колизија","type":"ж.","description":"Судир на спротивставени сили, стремежи, интереси. Не постои колизија меѓу реалноста и човечките соништа. Поранешните норми дошле во колизија со новите односи."},{"word":"колика","type":"ж.","description":"Силна, остра болка со грчеви што се јавува нагло во стомачните органи. Знаците на труење се: повраќање, колика, дијареја и др."},{"word":"колило","type":"ср.","description":"Дрвено рало. Во таква почва ќе се скрши и орало и колило. Ги влечеле колилата оставајќи зад себе лепешки. Изедете го добичето и запалете го колилото."},{"word":"колинар","type":"м.","description":"готвач."},{"word":"колитис","type":"м.","description":"Воспаление на дебелото црево."},{"word":"количе","type":"ср.","description":"Дем. и хип. од кола а) и б)."},{"word":"количествен","type":"прид.","description":"Што се однесува на количество; квантитативен. Количествено одмерување. Количествена промена."},{"word":"количество","type":"ср.","description":"Својство на нештата да бидат определени, измерени по обем, големина, бројност. Донесоа големо количество вино. Купи големо количество месо."},{"word":"количка","type":"ж.","description":"Дем од кола2. Назив за разни помали направи со едно, две, три или четири тркала што служат за превоз на: материјал, деца, болни лица и др. Детска количка. Инвалидска количка. Товарна количка."},{"word":"количник","type":"м.","description":"Резултат од делење на една величина со друга, број што покажува колку пати се наоѓа делителот во деленикот."},{"word":"колк","type":"м.","description":"Коска меѓу карличната и бедрената коска."},{"word":"колка","type":"несв.","description":"Дава на животно да јаде големи количества храна."},{"word":"колкав","type":"зам. прид.","description":"Во прашања за количество – колку голем по обем. Колкава куќа си купивте? Со колкава радост го дочека?"},{"word":"колкацок","type":"прид.","description":"Колкацки јаготчиња! Колкацка кукличка. Колкацко бебенце."},{"word":"колку","type":"зам. прид.","description":"Во реченици кога се истакнува нешто. Колку маки за ништо! Колку е добар!"},{"word":"колку","type":"прил.","description":"Во која количина или број е. Колку го купи? Колку тежи? Колку е часот?"},{"word":"колку","type":"сврз.","description":"Во односни (релативни) реченици во сврзувачка функција за да се изрази споредба врз основа на количество, заедно со што. Тој ми даде пари колку што ми требаа. Ние работиме онолку колку што можеме. Таа изеде колку што можеше."},{"word":"колкумина","type":"прил.","description":"За мажи или за мажи и жени во група – во колкав број. Колкумина дојдоа?"},{"word":"колкупати","type":"прил.","description":"Многу често. Колкупати се разболе од грип!"},{"word":"колкуцка","type":"прил.","description":"Малку, сосема малку. Колкуцка јаде мачето!"},{"word":"колкуцкав","type":"прид.","description":"Малечок. Колкуцкав останал!"},{"word":"колнатик","type":"м.","description":"Тој што е проколнат. Доаѓаме пред Бога, да молиме ние колнатиците."},{"word":"колне","type":"несв.","description":"Гласно кажува зборови со кои посакува несреќа на некого. Аир да не види – колнеа жените."},{"word":"колнеж","type":"м.","description":"Со колнежи и клетви го наградува."},{"word":"коло","type":"ср.","description":"Предмет во облик на тркало. Воденичко коло."},{"word":"колобан","type":"м.","description":"Крупен, многу висок човек."},{"word":"коловоз","type":"м.","description":"Паралелни траги на пат вдлабени од коли."},{"word":"коложег","type":"м.","description":"Народен назив за месецот јануари."},{"word":"колоид","type":"м.","description":"Материја што се наоѓа во состојба на висока раздробеност, до најситни честички, што не кристализира, а во вода дава густ, пивтиест раствор, на пр. желатин, белковина и др."},{"word":"колоквијален","type":"прид.","description":"Што е разговорен, што е својствен на секојдневниот говор. Колоквијален јазик. Колоквијален стил."},{"word":"колоквира","type":"св. и несв.","description":"Полага колоквиум."},{"word":"колоквиум","type":"м.","description":"Разговор; испрашување, проверка на студенти пред испитната сесија."},{"word":"коломаст","type":"м.","description":"Маст за подмачкување на тркала, колца, осовини и сл."},{"word":"Коломбо","type":"ср.","description":"Главен град на Шри Ланка."},{"word":"колона","type":"ж.","description":"(архит.) Столб што потпира дел од конструкцијата на зграда или е самостојно издигнат како споменик, украс."},{"word":"колонада","type":"ж.","description":"Ред столбови поврзани со греда или со лакови како дел од архитектонска целина. Градбата има безброј скали и тремови со колонади."},{"word":"колонизатор","type":"м.","description":"Тој што спроведува колонизација, тој што освојува и експлоатира туѓи територии. Продолжува безобѕирното освојување на колонизаторите во Африка."},{"word":"колонизација","type":"ж.","description":"Насилно претворање на туѓа земја во колонија. Победникот во војната изврши колонизација на освоената територија."},{"word":"колонизира","type":"св. и несв.","description":"Спроведе, спроведува колонизација. Владетелот ги колонизира освоените територии."},{"word":"колонија","type":"ж.","description":"Земја без државен суверенитет, со посебно регулиран статус на потчинета земја под власт на некоја држава. Завојувачите ја направија оваа земја најсиромашна од сите колонии."},{"word":"колонијал","type":"м.","description":"Производи од некогашните колонии на европските држави."},{"word":"колонијален","type":"прид.","description":"Што се однесува на колонија; што е во врска со колонија. Колонијална политика. Колонијални војни."},{"word":"колонијализам","type":"м.","description":"Систем, политика што се стреми кон освојување туѓи земји и нивно претворање во колонии."},{"word":"колонист","type":"м.","description":"Населеник на колонија. Многу колонисти беа во потрага по нови пасишта."},{"word":"колонски","type":"прид.","description":"Само во изразот: колонска вода – раствор на мирисливи материи во алкохол што служи како козметичко средство и за освежување. Се напрска со колонска вода."},{"word":"колор","type":"м.","description":"Боја – во состави: колор телевизор, колор екран, колор фотографија."},{"word":"Колорадо","type":"ср.","description":"Река и сојузна држава во САД."},{"word":"колоратура","type":"ж.","description":"Виртуозно извивање на гласот при пеење."},{"word":"колоратурен","type":"прид.","description":"Што се одликува со колоратура; што добро изведува колоратури. Колоратурен сопран."},{"word":"колорист","type":"м.","description":"Уметник за кој боите имаат важно место во уметничкото изразување, мајстор на колоритот."},{"word":"колорит","type":"м.","description":"Општ тон што превладува и што предизвикува општ впечаток во соодносот на боите на една слика. Цветен колорит. Црвен колорит."},{"word":"колоритен","type":"прид.","description":"Што е со изразит колорит, што јасно ги изразува особините на нешто. Колоритни слики. Колоритен пејзаж."},{"word":"колос","type":"м.","description":"Суштество со огромен, џиновски раст, џин, или предмет (статуа, градба) со огромна големина. Планинските колоси испуштија крикови до сонцето."},{"word":"колоса","type":"св.","description":"Натопи ткаенина во раствор на кола и испегла за да стане тврда; наштирка. Ги колосав чаршафите. Ја колоса јаката од кошулата."},{"word":"колосален","type":"прид.","description":"Необично голем, огромен; извонреден. Колосално дрво. Колосален потфат."},{"word":"колосек","type":"м.","description":"а) Пруга, железничка или трамвајска, оформена од две паралелни шини. Тесен колосек. Широк колосек. б) Место за пристигање и поаѓање на возовите на железничка станица. Возот тргнува од третиот колосек."},{"word":"колострум","type":"м.","description":"Густа млечна маса што истекува во првите денови по породувањето од градите на жената или од женско животно."},{"word":"колофониум","type":"м.","description":"Цврста и проѕирна светложолта смола од иглолисни дрвја што се употребува за премачкување на струните на гудачките инструменти, за изработка на сапуни, лакови и др."},{"word":"колпите","type":"ср.","description":"Вид пита кај која корите се виткаат во колца, во круг."},{"word":"колпортер","type":"м.","description":"Продавач на весници на улица."},{"word":"колски","type":"прид.","description":"Што се однесува на кола. Колски пат. Колска работилница."},{"word":"колтук","type":"м.","description":"(дијал., анат.) Делот од раката до лактот, од долната страна; мишка."},{"word":"Колумбија","type":"ж.","description":"Држава во Јужна Америка."},{"word":"колхоз","type":"м.","description":"Колективно селско стопанство, селска работна задруга во Советскиот Сојуз."},{"word":"колхозен","type":"прид.","description":"Што се однесува, што припаѓа на колхоз."},{"word":"колхозник","type":"м.","description":"Тој што работи во колхоз."},{"word":"колце","type":"ср.","description":"Дем од коло 2. Тркало."},{"word":"колчак","type":"м.","description":"Вез опшиен со гајтан. Беше еден опнат, средна доба човек, со колчаци по колениците на бечвите."},{"word":"колче","type":"ср.","description":"Дем. од кол."},{"word":"колчишта","type":"и.","description":"Необработени влакна од коноп и лен."},{"word":"колџија","type":"м.","description":"Чувар на државен имот; даночник. Пет-шест души колџии ги чуваа сите шуми. Ги честеше дебело разните колџии."},{"word":"кома","type":"ж.","description":"(мед.) Состојба на длабока, долготрајна несвестица. По несреќата старецот падна во кома. Животното се тресе по будењето од кома."},{"word":"кома","type":"и.","description":"Запирка, обично во децимални броеви. Еден кома пет килограми."},{"word":"комај","type":"прил.","description":"Речиси. Комај време е за ручек. Посвршен, комај оженет."},{"word":"команда","type":"ж.","description":"Куса усна заповед по установен образец во војската или во спортската обука. Не пукај без команда. На команда сите тргнаа. Офицерот издаде команда."},{"word":"командант","type":"м.","description":"Заповедник на воена единица (поголема од баталјон), на град, на воен брод, воен округ, тврдина и сл. Уживаше углед на одличен командант, вешт, решителен, храбар."},{"word":"команден","type":"прид.","description":"Што се однесува на команда."},{"word":"командир","type":"м.","description":"Заповедник на помала воена, полициска или друга единица. Командир на чета. Командир на стража. Командир на одделение."},{"word":"командировка","type":"ж.","description":"Команда за службен пат, или прекоманда."},{"word":"командува","type":"несв.","description":"Издава команди, заповеда."},{"word":"комар","type":"м.","description":"Различни видови хазардни игри, игри за пари; коцкање. Игра комар по баровите и хотелите. На комар ја изгуби куќата."},{"word":"комарец","type":"м.","description":"Вид двокрилен инсект со тенко тело и долги нозе што ја цица крвта на луѓето и на животните; Culex pipiens. Маларични комарци. Цела ноќ комарците брмчеа и го касаа."},{"word":"комарник","type":"м.","description":"Мрежа за заштита од комарци и од муви. Прозорецот имаше комарник."},{"word":"комарџија","type":"м.","description":"Тој што се коцка; коцкар. Комарџиите осамнуваа по масите, тркалајќи ги зарчињата."},{"word":"комарџилница","type":"ж.","description":"Место, просторија што се користи за коцкање; коцкарница. Вие не ја гледате вистинската опасност – комарџилниците."},{"word":"комасација","type":"ж.","description":"Групирање на распарчени земјоделски парцели заради поекономична обработка и добивање поголема добивка од нив."},{"word":"комат","type":"м.","description":"Пита со зелје."},{"word":"коматар","type":"м.","description":"Човек што многу јаде, изеслив човек. Овој коматаров цела фурна изеде."},{"word":"комати","type":"несв.","description":"Дели, крши нешто на комати, на парчиња. Не комати го сиот леб!"},{"word":"коматозен","type":"прид.","description":"Што се однесува на кома1. Коматозна состојба."},{"word":"комбајн","type":"м.","description":"Комбинирана земјоделска машина што може истовремено да врши повеќе операции, да жнее и да врши и сл. Комбајнот жнее и товара во приколката. Започна жетвата со комбајн."},{"word":"комбајнер","type":"м.","description":"Тој што управува, што работи се комбајн. Беше прогласен за најдобар комбајнер во државата."},{"word":"комбе","type":"ср.","description":"Моторно возило, помало од автобус, наменето за превоз на патници (8 до 10) или за разнесување стока и др. Дојде комбето со храна за работниците."},{"word":"комбинат","type":"м.","description":"Големо производствено претпријатие во кое со технолошкиот процес се обединети повеќе помали претпријатија од различни производствени гранки. Металуршки комбинат. Хемиски комбинат. Дрвен комбинат."},{"word":"комбинатор","type":"м.","description":"Тој што прави комбинации, што умее да комбинира."},{"word":"комбинаторен","type":"прид.","description":"Што се одликува со комбинаторика. Комбинаторна игра."},{"word":"комбинаторика","type":"ж.","description":"(мат.) Дел од елементарната математика во кој се проучуваат образуваните множества од даден број елементи."},{"word":"комбинација","type":"ж.","description":"Спој, соединување на еднородни или разнородни предмети, елементи и нивно поставување во определен ред. Комбинација на зборови од различни зборовни групи. Гласовна комбинација."},{"word":"комбине","type":"ср.","description":"Вид женска долна облека во облик на кошула без ракави."},{"word":"комбинезон","type":"м.","description":"Работна облека во едно парче. Трактористот беше во син комбинезон и сина работничка капа."},{"word":"комбинира","type":"св. и несв.","description":"Прави, направи, најде, наоѓа комбинации. Тој се замисли, нешто комбинира."},{"word":"комбост","type":"м.","description":"Јадење од расол."},{"word":"комедија","type":"ж.","description":"Вид драма со смешна, весела содржина. Најпаметното лице во комедијата е глупакот."},{"word":"комедијант","type":"м.","description":"Актер што игра комични ролји. Патувачки комедијанти."},{"word":"комедиограф","type":"м.","description":"Тој што пишува комедии, драматург на комедии. Тој е типичен комедиограф, хуморист по вокација."},{"word":"комеморативен","type":"прид.","description":"Што се свикува за сеќавање, за спомен на видна личност; Комеморативна седница."},{"word":"комеморација","type":"ж.","description":"Собир во спомен на некој покојник."},{"word":"комендија","type":"ж.","description":"Смешна случка, шега; Комендијата се сврши."},{"word":"коментар","type":"м.","description":"Објаснување, толкување на некаков текст. Коментар на закон. Коментар на Библијата."},{"word":"коментатор","type":"м.","description":"Тој што коментира."},{"word":"коментира","type":"св. и несв.","description":"Искаже, искажува свое мислење за нешто. Како ги коментирате последниве настани?"},{"word":"комерција","type":"ж.","description":"Трговија. Работи во комерција."},{"word":"комерцијален","type":"прид.","description":"Што е поврзан, што се однесува на комерција, трговија. Комерцијален директор."},{"word":"комерцијалец","type":"м.","description":"Специјалист за трговски работи;"},{"word":"комерцијализација","type":"ж.","description":"Насочување на некоја дејност кон поголема финансиска добивка. Комерцијализацијата во уметноста може да биде штетна."},{"word":"комерцијализира","type":"св. и несв.","description":"Воведе, воведува комерцијални методи во некоја работа. Ја комерцијализира издавачката дејност."},{"word":"комерцијалист","type":"м.","description":"Лице што работи во комерција, во трговија; комерцијалец."},{"word":"комесар","type":"м.","description":"Лице на кое му е доверена специјална должност; повереник. Тој ќе биде комесар за прехрана."},{"word":"комесаријат","type":"м.","description":"Власт, дејност и седиште или канцеларија на комесарот."},{"word":"комета","type":"ж.","description":"Небесно тело со мала маса и густина; се состои од глава и од сјајна опашка; ѕвезда со опашка, опашеста ѕвезда."},{"word":"комизам","type":"м.","description":"Комичната, смешната страна на нештата. Во неговите дела нема комизам и лакрдија."},{"word":"комика","type":"ж.","description":"Тоа што е смешно, што предизвикува смеење. Секоја комика носи благородна цел, да насмее. Претставата носеше радост и комика."},{"word":"комина","type":"ж.","description":"Остаток од овошјето, обично од грозје по гмечењето, кој се остава да ферментира по што се точи вино, се вари ракија и сл."},{"word":"коминарка","type":"ж.","description":"Вид ракија добиена од комина; комова ракија. Испи две чаши лута коминарка."},{"word":"коминарник","type":"м.","description":"Вино што се лежи во комињето и се точи од него непосредно пред употребата."},{"word":"коминике","type":"ср.","description":"Службено соопштение; официјален извештај. По конгресот беше издадено коминике."},{"word":"комињак","type":"м.","description":"коминарка. Голтка по голтка се пие домашниот комињак."},{"word":"комисија","type":"ж.","description":"Група луѓе што е службено назначена или избрана за извршување на некаква задача. Испитна комисија. Лекарска комисија. Дисциплинска комисија."},{"word":"комисион","type":"м.","description":"Трговска фирма што продава туѓи предмети за определен надоместок."},{"word":"комисионен","type":"прид.","description":"Што се однесува на комисион. Комисиона продавница."},{"word":"комисионер","type":"м.","description":"Лице што посредува во трговска зделка за извесен процент од цената."},{"word":"комисиски","type":"прид.","description":"Што се однесува на комисија, што го врши комисија. Комисиски извештај. Комисиски преглед."},{"word":"комита","type":"м.","description":"(истор.) Учесник во вооружената борба на македонскиот народ против турската власт; четник."},{"word":"комитент","type":"м.","description":"Тој што издава налози (на банка, на посредник, комисионер) за определени работи и зделки; налогодавач."},{"word":"комитет","type":"м.","description":"Избрано раководно тело на партија. Централен комитет. Општински комитет."},{"word":"комитетлија","type":"м.","description":"Член на комитет. Им ласка да бидат комитетлии."},{"word":"комитлак","type":"м.","description":"Расправаме за комитлакот и за востанието. Татко му од комитлак глава не креваше."},{"word":"комитство","type":"ср.","description":"Комитска дејност;"},{"word":"комитува","type":"несв.","description":"Дејствува како комита, е комита. Тргна да комитува. Се боревме ние, комитувавме."},{"word":"комичар","type":"м.","description":"Актер што игра смешни, комични улоги. Овој артист е роден комичар. Во нашиот град ќе гостува големиот комичар."},{"word":"комичен","type":"прид.","description":"Што содржи комика. Комична ситуација. Комична случка."},{"word":"комка","type":"чест.","description":"Црковна причесна; при Имаа право да земат комка за мир."},{"word":"комка","type":"несв.","description":"Прима причеста; причестува."},{"word":"комкалница","type":"ж.","description":"Метална чаша за причесна; потир. Црква најдов отклучена, комкалница испиена, нафората подадена."},{"word":"комов","type":"прид.","description":"Што е од комиње. Комова ракија."},{"word":"комода","type":"ж.","description":"Низок орман со фиоки. Во собата имаше комода со фиоки."},{"word":"комодитет","type":"м.","description":"Удобност, пријатност. Ти одбиваш да го жртвуваш својот комодитет."},{"word":"комоника","type":"ж.","description":"Лековита ароматична билка со жолти цветови и плод во форма на исечен нокт, ноктец, орлови нокти; Melilotus officinalis."},{"word":"комора","type":"ж.","description":"Соба, сопче, просторија."},{"word":"Комори","type":"и.","description":"Островска држава во Индискиот Океан, северозападно од Мадагаскар."},{"word":"коморџија","type":"м.","description":"Војник што ѝ припаѓа на воената комора. Коморџијата ги донесе четните казани."},{"word":"комотен","type":"прид.","description":"Што е простран, широк; удобен. Комотна облека. Комотни чевли. Комотен стан."},{"word":"комоција","type":"ж.","description":"Удобност. Живее во изобилство и комоција."},{"word":"компактен","type":"прид.","description":"Збиен, густ, што е цврсто поврзан, сплотен. Компактна целина. Компактно население. Компактна група."},{"word":"компанија","type":"ж.","description":"Големо друштво на сродни услужни, трговски или индустриски фирми за заедничка дејност. Воздухопловна компанија."},{"word":"компањон","type":"м.","description":"Деловен партнер; ортак. Тие се компањони во работата."},{"word":"компаратив","type":"м.","description":"Степен во споредувањето на придавките за означување особина или својство изразени во поголема мера во однос на тоа со кое се споредува."},{"word":"компаративен","type":"прид.","description":"Што се засновува врз компарирање; споредбен. Компаративна граматика. Компаративно проучување."},{"word":"компарација","type":"ж.","description":"Споредба, споредување."},{"word":"компарира","type":"св. и несв.","description":"Спореди, споредува."},{"word":"компас","type":"м.","description":"Направа со магнетна игла што секогаш покажува север и служи за ориентација во просторот. Компасот ни го покажа патот до градот."},{"word":"компатибилен","type":"прид.","description":"Што може да се спои, да се сложи, да се усогласи со нешто."},{"word":"компензаторен","type":"прид.","description":"Компензаторен механи Компензациони мерки."},{"word":"компензација","type":"ж.","description":"Замена на нешто (дадено, одземено, оштетено и сл.) со соодветна вредност; надоместок; отштета. Од судот доби компензација за претрпената болка."},{"word":"компензира","type":"св. и несв.","description":"Надомести, надоместува со нешто друго; Успеа да ја компензира штетата."},{"word":"компетентен","type":"прид.","description":"Што има компетенција."},{"word":"компетенција","type":"ж.","description":"Добра упатеност, знаење, стручност во некоја област. Професионална компетенција."},{"word":"компилативен","type":"прид.","description":"Што претставува, што е резултат на компилација. Компилативно дело."},{"word":"компилатор","type":"м.","description":"Лице што создава, што прави компилации. Обајцата не се писатели, ами компилатори, приспособувачи на туѓ текст."},{"word":"компилација","type":"ж.","description":"Текст (книжевно, научно дело) составен врз основа на туѓи дела, без самостојна обработка."},{"word":"компилира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, врши компилација. Тој не е оригинален автор, туку компилира."},{"word":"компир","type":"м.","description":"а) Едногодишно градинарско растение што образува плодови во земјата во форма на грутки, богати со скроб; Solanum teborosum. Ја насади леата со компири. Отидоа да ги копаат компирите. б) Самите плодови што се користат за храна. Печени компири. Салата од компири. Лупи компири."},{"word":"компириште","type":"ср.","description":"Место, нива каде што се одгледува компир."},{"word":"компиров","type":"прид.","description":"Што се однесува на компир. Запретав компирови главички во пепелта."},{"word":"компировадачка","type":"ж.","description":"Алат за вадење компири од земјата. Компирите ефикасно се вадат со компировадачка."},{"word":"компирџија","type":"м.","description":"Тој што е љубител на компири."},{"word":"компјутер","type":"м.","description":"Електронски уред способен да обработува податоци и да извршува различни задачи многу точно; електронски сметач."},{"word":"компјутеризација","type":"ж.","description":"Воведување компјутерска обработка на податоците во разни дејности. Ова е век на компјутеризација."},{"word":"компјутерски","type":"прид.","description":"Што се однесува на компјутер, што се прави со компјутер. Компјутерска игра. Компјутерска анализа."},{"word":"компјутерџија","type":"м.","description":"Специјалист за компјутери и за работа со компјутери."},{"word":"комплекс","type":"м.","description":"Збир од појави, предмети, својства, што прават една целина. Звуков комплекс. Ритмички комплекс."},{"word":"комплексен","type":"прид.","description":"Што е составен од повеќе делови меѓусебно поврзани. Комплексен процес на производство. Комплексна работа."},{"word":"комплементарен","type":"прид.","description":"Што се надополнува, што едно со друго прави целина. Националното и естетското во литературата секогаш треба да се во комплементарен однос."},{"word":"комплет","type":"м.","description":"Збир од предмети, инструменти, уреди и др. што имаат слична примена и што заемно се дополнуваат. Комплет алати."},{"word":"комплетен","type":"прид.","description":"Што е потполн, цел, целосен, што ги има сите делови."},{"word":"комплетира","type":"св. и несв.","description":"Потполни, потполнува; дополни, дополнува нешто."},{"word":"компликација","type":"ж.","description":"Ненадејна, неочекувана тешкотија; усложнување на дадена состојба."},{"word":"компликува","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави нешто да биде усложнето, заплеткано. Не го компликувај животот!"},{"word":"компликуван","type":"прид.","description":"Што е сложен, заплеткан, тежок за решавање, за разбирање, за изработка. Компликуван случај. Компликувана хиерархија. Компликуван механи"},{"word":"комплимент","type":"м.","description":"Пофалба (искрена или неискрена) упатена кон некого за да биде поласкан или да му се направи задоволство. Упати учтив комплимент. Тој е галантен во комплиментите. Доби комплименти за успешната радиоемисија."},{"word":"комплот","type":"м.","description":"Таен договор против некого, заговор."},{"word":"комплотира","type":"св. и несв.","description":"Скове, кове заговор."},{"word":"композит","type":"м.","description":"(грам.) Збор составен од два или повеќе збора. Композитот пингпонг е заемка во македонскиот јазик."},{"word":"композитор","type":"м.","description":"Тој што компонира, автор на музичко дело. Современите композитори ја збогатија музиката со кантати и симфонии."},{"word":"композиторски","type":"прид.","description":"Што се однесува, што му припаѓа на композитор. Композиторско дело."},{"word":"композитски","type":"прид.","description":"Што е составен од повеќе делови."},{"word":"композиција","type":"ж.","description":"Начин на поврзување на елементите и деловите на едно уметничко дело. Композиција на роман. Сликаше композиции, по некој пејзаж и портрет."},{"word":"компонента","type":"ж.","description":"Составен дел од нешто; состојка, елемент. Основна компонента на лебот е брашното. Слогот има вокална компонента."},{"word":"компонентен","type":"прид.","description":"Што се однесува на компонента. Компонентен состав."},{"word":"компонира","type":"св. и несв.","description":"Создаде, создава музичко дело; напише, пишува композиција. Компониравме нов марш. Компонираат музика врз негови текстови."},{"word":"компост","type":"м.","description":"Ѓубре, гној што настанува со мешање на земја со изгниени отпадоци од растително или животинско потекло; вештачки направено органско ѓубре."},{"word":"компостиште","type":"ср.","description":"Место каде што се подготвува компост."},{"word":"компот","type":"м.","description":"Овошје варено со вода и шеќер. Компот од суви сливи. Компот од вишни."},{"word":"компрес","type":"м.","description":"Газа, парче платно и сл. обично натопено во вода или во некој медицински раствор што се става на заболено место од телото заради лекување; облога. Става компреси на челото."},{"word":"компресија","type":"ж.","description":"Намалување на обемот (на пареа, воздух, гас) заради зголемување на притисокот."},{"word":"компресор","type":"м.","description":"Машина, уред за згуснување на воздух, гас, пареа."},{"word":"компримира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, врши компресија."},{"word":"компромис","type":"м.","description":"Спогодба меѓу две или неколку страни, постигната со заемни отстапки. Постигна компромис. Предлог за компромис."},{"word":"компромисен","type":"прид.","description":"Што е постигнат со компромис. Компромисен договор. Компромисно решение."},{"word":"компромитација","type":"ж.","description":"Уривање на угледот на некого, предизвикување на неповолно мислење."},{"word":"компромитира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави да се изгуби доверба во некого, да се создаде неповолно мислење; осрамоти, срамоти некого. Ти нѐ компромитираш сите."},{"word":"комуна","type":"ж.","description":"Колектив на луѓе здружени во заедница врз принцип на заедничка сопственост и заеднички труд. Патријархална комуна."},{"word":"комунален","type":"прид.","description":"Што се однесува, што ѝ припаѓа на комуна; општински. Комунални услуги. Комунален систем."},{"word":"комуналец","type":"м.","description":"Лице што работи во комунално претпријатие, што се занимава со комунални работи (водовод, канализација, чистота, превоз)."},{"word":"комуналии","type":"и.","description":"Системи, средства и дејности од општ интерес за одвивање на нормален живот во градот, во општината (водовод, канализација, чистота, превоз)."},{"word":"комунар","type":"м.","description":"(истор.) Учесник во Париската комуна."},{"word":"комунизам","type":"м.","description":"Според марксистите – општествено уредување што се карактеризира со одумирање на класите, со општествена сопственост на средствата за производство, во кое нема експлоатација на човек од човек и во кое се дава секому според потребите."},{"word":"комуникативен","type":"прид.","description":"Што служи за комуникација, што се однесува на комуникација. Комуникативна функција на јазикот. Комуникативни средства."},{"word":"комуникација","type":"ж.","description":"Сообраќајна врска (пат, железница итн.)."},{"word":"комунист","type":"м.","description":"Приврзаник на идејата за воспоставување комунистичко општествено уредување; член на комунистичка партија."},{"word":"комуницира","type":"несв.","description":"Одржува врска со некого, општи. Комуницирале на таен јазик."},{"word":"комфор","type":"м.","description":"Севкупност од удопства за работа, живеење, одмор. Прифатилиштата не го заменуваат домашниот комфор."},{"word":"комфорен","type":"прид.","description":"Што овозможува комфор; удобен. Комфорна куќа. Комфорен хотел."},{"word":"комшивка","type":"ж.","description":"Сосетка"},{"word":"комшија","type":"м.","description":"Сосед. Добри комшии си муабетат преку плот."},{"word":"комшилак","type":"м.","description":"Соседство. Ги слушаме децата од комшилакот."},{"word":"комшиски","type":"прид.","description":"Што се однесува на комшии; соседски. Комшиска мачка. Комшиски двор."},{"word":"комшиство","type":"ср.","description":"Соседство."},{"word":"кон","type":"предл.","description":"Насока, правец на движење. Одеа кон фабриката со забрзани чекори. Орелот леташе кон планинските врвови."},{"word":"конак","type":"м.","description":"(истор.) Седиште на управата во турско време. Му судеа во конакот."},{"word":"Конакри","type":"ср.","description":"Главен град на Гвинеја."},{"word":"конакува","type":"несв.","description":"Престојува, ноќева. Конакува по крчми без да плати."},{"word":"конакчија","type":"м.","description":"Туѓо лице што ќе намине на конак. Нема трага од конакчиите што се сменувале тука."},{"word":"коначи","type":"несв.","description":"Патниците запреле тука да коначат."},{"word":"коначиште","type":"ср.","description":"Конак. Работниците вјасаа кон своите коначишта."},{"word":"конвексен","type":"прид.","description":"Што е испупчен. Конвексно огледало."},{"word":"конвенира","type":"несв.","description":"Соодветствува, е по волја, е погодно, одговара. Овој живот им конвенира на мнозина. Му конвенира цената."},{"word":"конвенција","type":"ж.","description":"Меѓународна спогодба за некои важни прашања од правна, економска, политичка и др. природа. Двете земји се обврзаа со конвенција."},{"word":"конвенционален","type":"прид.","description":"Што се засновува врз конвенција. Конвенционален акт."},{"word":"конвергентен","type":"прид.","description":"Што конвергира."},{"word":"конвергенција","type":"ж.","description":"Стремеж кон приближување на некои особини или својства на појавите."},{"word":"конвергира","type":"св. и несв.","description":"Се приближува, се здружува во една точка, се стреми кон исто. Мотивите конвергираат со глобалните поетски идеи."},{"word":"конверзација","type":"ж.","description":"(ретко) Разговор, општење."},{"word":"конверзија","type":"ж.","description":"Замена на едно нешто со друго."},{"word":"конвертибилен","type":"прид.","description":"Што може да се замени."},{"word":"конвертибилност","type":"ж.","description":"Заменливост на домашни пари за која и да е странска валута. Конвертибилност на домашната валута."},{"word":"конвертира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, врши конверзија."},{"word":"конвој","type":"м.","description":"Вооружена придружба при транспорт на луѓе, пари, предмети. Конвојот со затвореници замина."},{"word":"конвулзивен","type":"прид.","description":"Грчовит. Конвулзивен плач."},{"word":"конвулзија","type":"ж.","description":"Грч, грчење. Во животот имаше многу конвулзии."},{"word":"конгенијален","type":"прид.","description":"Што е на иста духовна или умствена висина; духовно сроден. Конгенијални умови."},{"word":"конгломерат","type":"м.","description":"(геол.) Нехомогена карпа или рудна наслојка составена од повеќе минерали. Скаменет конгломерат."},{"word":"Конго (ДР)","type":"ср.","description":"Држава во Африка, поранешен Заир."},{"word":"Конго (Република)","type":"ср.","description":"Држава во Африка."},{"word":"конгрегација","type":"ж.","description":"Здружение на црковни општини на католичката црква; братство."},{"word":"конгрес","type":"м.","description":"Собир на луѓе со еднакви научни или професионални интереси за решавање на актуелни прашања; конференција. Конгрес на археолозите."},{"word":"конгресен","type":"прид.","description":"Што се однесува на конгрес. Конгресни материјали. Конгресна сала."},{"word":"конгруентен","type":"прид.","description":"Што е согласен, еднаков, соодветен; што се поклопува."},{"word":"конгруенција","type":"ж.","description":"Согласување меѓу зборовите што се во синтаксичка врска. Конгруенција меѓу подметот и прирокот."},{"word":"кондак","type":"м.","description":"Куса црковна пофална песна. Во црквата се пееја кондаци за божјите угодници."},{"word":"кондар","type":"м.","description":"Долг стап што на едниот крај завршува во форма на чатал. Се црвенееја јаболка закачени на кондари."},{"word":"кондензат","type":"м.","description":"Кондензирана материја; производ на кондензација."},{"word":"кондензатор","type":"м.","description":"(физ.) Апарат за кондензација на пареа и на гасови."},{"word":"кондензација","type":"ж.","description":"Згуснување, збивање. Кондензација на исказот."},{"word":"кондензира","type":"св. и несв.","description":"Згусне, згуснува; собере, собира."},{"word":"кондил","type":"м.","description":"Вид писалка за школска плоча. Пишуваше со кондилот на таблицата."},{"word":"кондир","type":"м.","description":"Поголем сад за вино, ракија и сл. Да ме чекаш со кондир со вино црвено!"},{"word":"кондиса","type":"св.","description":"Остане во некое место извесно време на конак; отседне."},{"word":"кондиција","type":"ж.","description":"Услов."},{"word":"кондиционал","type":"м.","description":"Условен глаголски начин кој го покажува условот за вршење на глаголското дејство на главната реченица (на пр. Ако не врне, ќе дојдам.)."},{"word":"кондиционален","type":"прид.","description":"Условен. Кондиционална реченица."},{"word":"кондиционен","type":"прид.","description":"Кондиционен марш."},{"word":"кондом","type":"м.","description":"Гумена навлака што служи за заштита од венерични болести или од несакана бременост; презерватив."},{"word":"кондоминиум","type":"м.","description":"Заедничко владеење на две или повеќе држави со некоја земја, територија или град."},{"word":"кондор","type":"м.","description":"Голема граблива јужноамериканска птица, вид орел. Vultur gryphus."},{"word":"кондуктер","type":"м.","description":"Службеник во железнички или автобуски превоз што проверува или издава билети и внимава на редот. Кондуктерот даде знак за поаѓање."},{"word":"конексија","type":"ж.","description":"Врска, поврзување."},{"word":"конектив","type":"м.","description":"Дел од ткивото во животински или растителен организам што спојува определени делови;"},{"word":"конектира","type":"св. и несв.","description":"Поврзе, поврзува. Успешно се конектиравме на интернет."},{"word":"конектор","type":"м.","description":"Направа со која се поврзува нешто, еден апарат со друг, апарат со систем за напојување и сл., приклучок."},{"word":"конец","type":"м.","description":"Усукани нишки (две или неколку) со еднаква дебелина по целата должина од памук, волна, свила или вештачки материјал што се користи за плетење, шиење, ткаење. Шие со игла и конец. Рибарски конец. Конец за шиење. Медицински конец."},{"word":"конец","type":"м.","description":"Завршување на нешто; крај, смрт. Се има конец."},{"word":"конечен","type":"прид.","description":"Што е последен, што доаѓа по сѐ што претходело; краен. Конечно решение. Конечен резултат."},{"word":"конзерва","type":"ж.","description":"Херметички затворен сад (обично лимена кутија) со прехранбен производ. За вечера отворивме една конзерва со риба."},{"word":"конзерванс","type":"м.","description":"Хемиска материја или препарат што им се додава на прехранбените производи при конзервирање за да се зачуваат од расипување."},{"word":"конзервативен","type":"прид.","description":"Што се придржува на стариот вообичаен ред и се противи на новото, на новите тенденции."},{"word":"конзервативец","type":"м.","description":"Тој што е со конзервативни погледи, што не сака промени, што е против новото."},{"word":"конзервативизам","type":"м.","description":"Конзервативни погледи на животот; особина на тој што е конзервативен. Вечна борба на прогресот против конзервативизмот. Тој е познат по својот конзервативизам."},{"word":"конзерватор","type":"м.","description":"Стручно лице што се занимава со заштита и чување на историски, културноуметнички, архитектонски споменици и други реткости."},{"word":"конзерваториум","type":"м.","description":"Највисока музичка школа. Студира пијано на конзерваториум."},{"word":"конзерваторски","type":"прид.","description":"Што се однесува на конзерватор и на конзервација. Конзерваторска лабораторија."},{"word":"конзервација","type":"ж.","description":"Одржување, чување и заштита на материјалното културно наследство (уметнички дела, објекти, книги итн.) од пропаѓање. Архитектите се посветиле на конзервација на спомениците на културата."},{"word":"конзервен","type":"прид.","description":"Што се однесува на конзерва. Конзервна индустрија."},{"word":"конзервира","type":"св. и несв.","description":"Заштити, заштитува од пропаѓање, од расипување; Фабриката конзервира печурки и краставички. Го конзервираат мостот."},{"word":"конзилиум","type":"м.","description":"Состанок на двајца или повеќе лекари за утврдување на дијагнозата и лекување на болниот. Лекарски конзилиум."},{"word":"конзистентен","type":"прид.","description":"Густ, јадар, цврст."},{"word":"конзистенција","type":"ж.","description":"Степен на густина, на цврстина. Конзистенција на секретот. Конзистенција на почвата."},{"word":"конзола","type":"ж.","description":"Носач (на балкон и сл.) прицврстен во ѕид само на едната страна."},{"word":"конзул","type":"м.","description":"Дипломатски претставник на една земја во друга што ги штити интересите на својата земја и на нејзините државјани пред месните власти во другата земја. Генерален конзул. Прв конзул. Почесен конзул"},{"word":"конзуларен","type":"прид.","description":"Што се однесува на конзулска служба. Конзуларен чиновник"},{"word":"конзулат","type":"м.","description":"Дипломатско претставништво на една држава во странство на чело со конзул. Отвори конзулат."},{"word":"Конија","type":"ж.","description":"Град во Турција."},{"word":"коничен","type":"прид.","description":"Што е во облик на конус, конусен."},{"word":"конјугација","type":"ж.","description":"(грам.) Промена на глаголот по лице, број и време."},{"word":"конјунктура","type":"ж.","description":"Состојба во активноста на стопанството, во понудата и побарувачката, изгледи за деловен успех."},{"word":"конјунктурен","type":"прид.","description":"Што се однесува на конјунктура; тој, тоа што се бара. Конјунктурна зделка. Конјунктурни занимања."},{"word":"конјунктурист","type":"м.","description":"Лице што ја искористува конјунктурата, што се води од конјунктурата."},{"word":"конкавен","type":"прид.","description":"Што има вдлабната површина; вдлабнат; Конкавни очила."},{"word":"конквечерум","type":"прил.","description":"Приквечер. Конквечерум на вратата ми затропа некој."},{"word":"конклузивен","type":"прид.","description":"Што содржи заклучок; што е заклучен. Конклузивна реченица."},{"word":"конклузија","type":"ж.","description":"Заклучок изведен од некоја претпоставка. До ваквата конклузија нѐ водат четири забележувања."},{"word":"конкордат","type":"м.","description":"Договор, спогодба, обично меѓу папата и некоја суверена држава за правата на католичката црква во таа држава."},{"word":"конкретен","type":"прид.","description":"Што е достапен на сетилата, што може да се почувствува; вистински. Конкретно место. Конкретен предмет."},{"word":"конкретизација","type":"ж.","description":"Постапка со која нешто станува конкретно; конкретизирање. Тематскиот план претставува конкретизација на глобалниот годишен план."},{"word":"конкретизира","type":"св. и несв.","description":"Уточни, уточнува нешто; направи, прави нешто да стане конкретно. Да ги конкретизираме постапките. Конкретизирај ги барањата!"},{"word":"конкубина","type":"ж.","description":"Вонбрачна жена што живее во конкубинат."},{"word":"конкубинат","type":"м.","description":"Вонбрачна заедница, законски неформализиран брак. Во тој конкубинат им се роди дете."},{"word":"конкурент","type":"м.","description":"Тој што влегува во конкуренција, што конкурира некому; соперник. Во кожарството имаше многу конкуренти."},{"word":"конкурентен","type":"прид.","description":"Што се однесува на конкуренција. Конкурентни услови."},{"word":"конкурентски","type":"прид.","description":"Што се однесува на конкурент и на конкуренција. Конкурентска борба."},{"word":"конкуренција","type":"ж.","description":"Соперништво на некое поле од работата, натпревар за постигнување подобри резултати. Силна конкуренција. Нелојална конкуренција. Отпадна од конкуренцијата."},{"word":"конкурира","type":"св. и несв.","description":"Учествува во конкуренција, се натпреварува со некого да добие предност. Им конкурираше на најдобрите фирми во градот."},{"word":"конкурс","type":"м.","description":"Натпревар на кандидати за добивање премија, служба, за запишување на некоја школа и сл. Пропозиции на конкурсот во медицинското училиште."},{"word":"конкурсен","type":"прид.","description":"Што се однесува на конкурс. Конкурсна комисија."},{"word":"коноп","type":"м.","description":"(бот.) Индустриска култура од чиишто стебла се добиваат влакна за изработување јажиња, грубо платно и др., а од семето се добива масло. Cannabis sativa. Собраа купишта коноп за ортоми и вреќи."},{"word":"конопар","type":"м.","description":"Тој што прави коноп. Конопарите им ја продаваа стоката на трговците."},{"word":"конопарче","type":"ср.","description":"Појна птица; Carduelis cannabinae. Шушкаат и пеат конопарчиња."},{"word":"конопен","type":"прид.","description":"Што е од коноп. Конопна вреќа. Конопов конец. Конопово семе."},{"word":"конопиште","type":"ср.","description":"Аугм. од коноп."},{"word":"конопче","type":"ср.","description":"Тенко, кусо јаже;"},{"word":"конотативен","type":"прид.","description":"Што се однесува на конотација."},{"word":"конотација","type":"ж.","description":"Придружно значење на зборот што се сугерира, што се привнесува по асоцијативен пат кон основното негово значење. Можни конотации за дете се: мало, мило, чедо, момче или девојче ..."},{"word":"конотира","type":"св. и несв.","description":"Добие, добива со конотација. Водачот за сите конотира: помирување, реализам, човечност и грижа за мир."},{"word":"консеквентен","type":"прид.","description":"Доследен, постојан, непоколеблив. Консеквентен став. Консеквентна мудрост."},{"word":"консеквенција","type":"ж.","description":"Суд, заклучок што логично произлегува од некоја претпоставка. Од сето ова можат да се изведат некои теориски консеквенции."},{"word":"консекутивен","type":"прид.","description":"Последичен. Консекутивна реченица."},{"word":"консензус","type":"м.","description":"Спогодба, одлука врз основа на согласност на сите заинтересирани страни. Донесоа решение со консензус."},{"word":"консигнација","type":"ж.","description":"Продажба во којашто трговецот продава туѓа стока за определен процент од цената. Продава техничка стока на консигнација."},{"word":"консолидација","type":"ж.","description":"Средување, зацврстување на нешто; обединување, сплотување на силите. Национална консолидација. Консолидација на земјата."},{"word":"консолидира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, врши консолидација; среди, средува; зацврсти, зацврстува; поправи, поправа. Ја консолидира фабриката."},{"word":"консонант","type":"м.","description":"Изговара вокали и консонанти."},{"word":"консонантизам","type":"м.","description":"Систем на консонантите во еден јазик. Да ги наброиме фонетските особености на консонантизмот во јазикот."},{"word":"конспект","type":"м.","description":"Кусо излагање, куса содржина на некое дело, статија, предавање, говор и сл."},{"word":"конспектен","type":"прид.","description":"Што е кус, прегледен. Конспектно излагање."},{"word":"конспиративен","type":"прид.","description":"Што се прави во тајност, конспирација, строго доверлив, заговорнички, таен. Конспиративна група. Конспиративен состанок."},{"word":"конспиратор","type":"м.","description":"Учесник во конспирација."},{"word":"конспирација","type":"ж.","description":"Заговор, тајно организирање, работа во тајност. Не чини пред наши луѓе толкава конспирација."},{"word":"конспирира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави заговор, земе, зема учество во конспирација. Ја конспирира својата мисија."},{"word":"константа","type":"ж.","description":"Постојана, непроменлива величина."},{"word":"константен","type":"прид.","description":"Постојан, непроменлив. Константна состојба. Константен интерес."},{"word":"Константинопол","type":"м.","description":"Древното име на денешен Истанбул, од византискиот период."},{"word":"Констанца","type":"ж.","description":"Пристаништен град во Романија."},{"word":"констатација","type":"ж.","description":"Тоа што е констатирано, утврдена вистина, заклучок."},{"word":"констатира","type":"св. и несв.","description":"Утврди, утврдува фактичка состојба на нешто; установи, установува. Констатиравме правилно финансиско работење. Лекарите констатираа тумор."},{"word":"констелација","type":"ж.","description":"(астр.) Меѓусебна положба на ѕвездите; соѕвездие."},{"word":"констипација","type":"ж.","description":"Запек, опстипација."},{"word":"конституант","type":"м.","description":"Член на уставотворно собрание."},{"word":"конституанта","type":"ж.","description":"Уставотворно собрание."},{"word":"конституент","type":"м.","description":"Тој што дава полномоштво, ополномоштувач, властодавец."},{"word":"конституира","type":"св. и несв.","description":"Постави, поставува основа на нешто, основе, основа, оформи, оформува."},{"word":"конститутивен","type":"прид.","description":"Што влегува во основата на нешто; составен, суштествен. Конститутивен елемент. Конститутивно собрание."},{"word":"конституција","type":"ж.","description":"(ретко) Основен државен закон; устав."},{"word":"конструира","type":"св. и несв.","description":"Состави, составува; изработи, изработува нешто. Конструира нова машина. Конструира орнаменти."},{"word":"конструктивен","type":"прид.","description":"Што се однесува на конструкција."},{"word":"конструктивизам","type":"м.","description":"Правец во уметностите (особено изразен во архитектурата), по Првата светска војна, чиишто приврзаници се стремат уметничкото обликување да го усогласат со развојот на техниката и со индустријализацијата. Конструктивизмот со творечката фантазија, донекаде, го негира реализмот."},{"word":"конструктор","type":"м.","description":"Тој што конструира нешто, што прави конструкција на нешто. Тој е инженер, конструктор на бродови."},{"word":"конструкција","type":"ж.","description":"Меѓусебен распоред на деловите и елементите на некоја целина, состав при градење; изградена целина, строеж. Дрвена конструкција на мост."},{"word":"консултант","type":"м.","description":"Специјалист во некоја област од кого се бараат совети, мислења. Консултант по економски прашања. Правен консултант."},{"word":"консултативен","type":"прид.","description":"Што служи за консултации, договорен; советодавен. Консултативен состанок. Консултативен орган."},{"word":"консултација","type":"ж.","description":"Разговор, советување, формирање став на специјалисти по дадено прашање. Извршени се лекарски консултации."},{"word":"консултира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, врши консултација."},{"word":"консумативен","type":"прид.","description":"Што се однесува на консумација, готов за консумација. Плодовите се берат во консумативна зрелост."},{"word":"консуматор","type":"м.","description":"Потрошувач, купувач на стока; Консуматори на вино."},{"word":"консумација","type":"ж.","description":"Земање како храна, потрошувачка во исхраната; консумирање. Консумација на свежо овошје."},{"word":"консумен","type":"прид.","description":"Што се однесува, што служи за консумација. Консумен центар."},{"word":"консумент","type":"м.","description":"Потрошувач, купец на некоја стока; Главниот град е најголем консумент на минерална вода."},{"word":"консумира","type":"св. и несв.","description":"Потроши, троши нешто (обично како храна, изеде, испие). Консумира алкохол."},{"word":"контакт","type":"м.","description":"Допир, врска; дружење. Воспоставен контакт. Интимен контакт. Контакт на два јазика."},{"word":"контактен","type":"прид.","description":"Што се однесува на контакт. Контактни точки. Контактна мрежа."},{"word":"контактира","type":"св. и несв.","description":"Оствари, остварува врска со некого. Учителот контактирал со родителите на децата."},{"word":"контаминација","type":"ж.","description":"Загадување со отровни, радиоактивни материи или со заразни бактерии. Радиоактивна контаминација на земјиштето."},{"word":"контаминира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, врши контаминација."},{"word":"конте","type":"ср.","description":"Благородничка титула веднаш до маркиз; лицето што ја носи таа титула."},{"word":"контејнер","type":"м.","description":"Голем метален сандак за превоз на стока. Пристигна контејнер со морска риба."},{"word":"контекст","type":"м.","description":"Дел од текст (изговорен или напишан) од кој точно се определува значењето на една јазична единица (збор и др.) која е и самата вклучена во тој дел."},{"word":"контекстуален","type":"прид.","description":"Што произлегува од контекст, што се однесува на контекст. Контекстуални врски. Контекстуален критериум."},{"word":"контемплативен","type":"прид.","description":"Што е склон кон мисловно набљудување на светот; што се задлабочува во мисли за светот и животот."},{"word":"контемплација","type":"ж.","description":"Длабоко, мисловно вникнување, задлабочено размислување, набљудување."},{"word":"контеса","type":"ж.","description":"Жена или ќерка на конте; Контесата пристигна на балот."},{"word":"контешки","type":"прид.","description":"Што се однесува, што припаѓа на конте и на контеса. Контешко палто. Контешки накит."},{"word":"конти","type":"несв.","description":"Гизди, дотерува. Да ја наконтиме невестава за свадбата."},{"word":"контингент","type":"м.","description":"Договорено количество стоки во меѓународната размена (за увоз, извоз)."},{"word":"континент","type":"м.","description":"Огромно копнено пространство на Земјата, обиколено со мориња и океани. Европски континент. Американски континент."},{"word":"континентален","type":"прид.","description":"Што се однесува на континент, што се наоѓа на континент, што е својствен на континент; копнен, сувоземен. Континентална земја. Континентална клима."},{"word":"континуација","type":"ж.","description":"Продолжување, непрекинат тек, развој."},{"word":"континуиран","type":"прид.","description":"Непрекинат, траен, постојан. Континуиран процес. Континуирана акција."},{"word":"континуитет","type":"ж.","description":"Продолжување без прекин, непрекинатост, постојаност. Воспитно-образовниот процес мора да се одвива во континуитет."},{"word":"конто","type":"ср.","description":"Книговодствена сметка на која се бележат сите промени на паричните средства (приходи и расходи)."},{"word":"контра","type":"ж.","description":"Направа за сопирање велосипед; сопирачка. Контрата не ти работи, биди внимателен."},{"word":"контра","type":"прил.","description":"Спротивно, обратно, против. Тргна контра."},{"word":"контра-","type":"претс.","description":"Како прв дел на сложени зборови означува спротивност од тоа што е изречено во вториот дел од зборот: контраагитација, контрареволуција, контранапад."},{"word":"контраадмирал","type":"м.","description":"Чин од високиот офицерски состав на воената морнарица, понизок од вицеадмирал; лицето што го носи чинот."},{"word":"контрабанда","type":"ж.","description":"Тајно пренесување стока, оружје, злато, девизи и сл. преку граница за да се избегнат царинските давачки или прописите за забрана на слободна трговија со некои артикли."},{"word":"контрабанден","type":"прид.","description":"Што се однесува на контрабанда. Контрабандни стоки."},{"word":"контрабандист","type":"м.","description":"Тој што се занимава со контрабанда; криумчар."},{"word":"контрабас","type":"м.","description":"Најголем и најдлабок гудачки инструмент."},{"word":"контрабасист","type":"м.","description":"Тој што свири на контрабас. Заврши школа за контрабасисти."},{"word":"контрадикторен","type":"прид.","description":"Противречен. Контрадикторна изјава."},{"word":"контрадикција","type":"ж.","description":"Противречност. Реченото е во контрадикција со претходното."},{"word":"контраиндикација","type":"ж.","description":"Спротивна појава, спротивен знак."},{"word":"контракција","type":"ж.","description":"Стегање, собирање. Контракција на мускулите."},{"word":"контрапункт","type":"м.","description":"Поврзување на две или повеќе мелодии во хармониска целина при нивното изведување."},{"word":"контрареволуција","type":"ж.","description":"Активно противдејство врз извршената револуција, борба за воспоставување на претходниот поредок; противреволуција. Се поведе одмаздничка контрареволуција."},{"word":"контраст","type":"м.","description":"Остро изразена спротивност; спротивставеност."},{"word":"контрастен","type":"прид.","description":"Што прави контраст, што се изделува, што се одликува со контраст. Контрастен лик."},{"word":"контрастира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави контраст. Завесата контрастира на мрачната соба."},{"word":"контрахира","type":"св. и несв.","description":"Стегне, стега, собере, собира."},{"word":"контрацепција","type":"ж.","description":"Постапка за спречување на оплодување, спречување на забременување. Средство за контрацепција."},{"word":"контрацепциски","type":"прид.","description":"Што се однесува на контрацепција. Контрацепциски средства."},{"word":"контрачета","type":"ж.","description":"Платена формација на непријателска војска за борба против партизаните. Окупаторот ја организираше активноста на контрачетите."},{"word":"контрачетник","type":"м.","description":"Припадник на контрачета. Контрачетниците припукаа по партизаните. Контрачетникот беше прв доушник на пандурите."},{"word":"контраш","type":"м.","description":"контрачетник."},{"word":"контрибуција","type":"ж.","description":"Заеднички придонес, воен намет што го зема окупаторот од окупираното население."},{"word":"контроверзен","type":"прид.","description":"Што е спорен, оспорлив, дискутабилен. Контроверзна личност."},{"word":"контрола","type":"ж.","description":"Преглед, проверка, надзор. Финансиска контрола. Ненадејна контрола."},{"word":"контролен","type":"прид.","description":"Што се однесува на контрола, што врши контрола; надзорен. Контролен орган. Контролен диктат. Контролна кула."},{"word":"контролира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, врши, контрола, прегледа, прегледува, провери, проверува. Учителот ги контролира учениците."},{"word":"контролор","type":"м.","description":"Тој што врши контрола; надзорник. Работи како контролор во поштата. Контролор на летање. Публиката е најстрог контролор на писателот."},{"word":"контузија","type":"ж.","description":"Повреда на телото предизвикана од триење или од удар со тап предмет, при пад или од силен притисок на воздух; нагмеченост. Од бомбата имаше контузија на градите."},{"word":"контузува","type":"св. и несв.","description":"Нанесува, нанесе контузија."},{"word":"контумација","type":"ж.","description":"(прав.) Неодзивање на судски наредби или покани."},{"word":"контура","type":"ж.","description":"Линија што оди на работ, што оцртува нешто. Ги нацрта контурите на лицето. Се наѕираат контурите на езерото."},{"word":"контурен","type":"прид.","description":"Што се однесува на контура. Контурни линии."},{"word":"конус","type":"м.","description":"Геометриско тело чии контури се добиваат со вртење на еден правоаголен триаголник околу една од страните што го образуваат правиот агол. Вертикален конус. Кос конус."},{"word":"конусен","type":"прид.","description":"Што се однесува на конус. Конусен пресек."},{"word":"конусовиден","type":"прид.","description":"Што е во форма на конус. Конусовиден грозд."},{"word":"конуштиса се","type":"св.","description":"Се запознае со некого. На туѓина се конуштисал со него."},{"word":"конфедеративен","type":"прид.","description":"Што се однесува на конфедерација. Конфедеративна држава."},{"word":"конфедерација","type":"ж.","description":"Сојуз, заедница на повеќе суверени држави на која се пренесуваат дел од државните функции."},{"word":"конфекција","type":"ж.","description":"Индустриско производство на облека по стандардни големини."},{"word":"конфекционер","type":"м.","description":"Тој што произведува или продава конфекција."},{"word":"конферанса","type":"ж.","description":"Најавување и објаснување на некоја програма."},{"word":"конферансие","type":"м.","description":"Тој што раководи со некоја приредба, ја најавува програмата на јавна изведба. Ми падна честа да бидам конферансие на приредбата."},{"word":"конференција","type":"ж.","description":"Состанок, седница, собир на повеќе луѓе за некој проблем; советување. Партиска конференција. Научна конференција. Конференција за печат."},{"word":"конференцијаш","type":"м.","description":"Лице што постојано присуствува на состаноци, конференции и сл."},{"word":"конферира","type":"св. и несв.","description":"Одржи, држи конференција, заседава, се советува. Министерот конферира со синдикатот."},{"word":"конфесија","type":"ж.","description":"Вера, вероисповед, религија."},{"word":"конфесионален","type":"прид.","description":"Што се однесува на конфесија; вероисповеден. Конфесионална припадност."},{"word":"конфети","type":"и.","description":"Ситни колачиња."},{"word":"конфигурација","type":"ж.","description":"Надворешен облик на нешто."},{"word":"конфидент","type":"м.","description":"Доверлива личност, агент. Јас не сум доушник, ниту конфидент на власта!"},{"word":"конфирмација","type":"ж.","description":"Потврда на некоја пресуда или одлука."},{"word":"конфискација","type":"ж.","description":"Принудно одземање без надомест на приватна сопственост, стока или недвижен имот во корист на државата. Конфискација на имотот. Конфискација на парите."},{"word":"конфискува","type":"св. и несв.","description":"Изврши, врши конфискација, запленува, заплени. Му го конфискуваа имотот. Ја конфискувале книгата."},{"word":"конфликт","type":"м.","description":"Судир, спор, расправија меѓу две или повеќе страни. Конфликт на интереси. Генерациски конфликт."},{"word":"конформизам","type":"зам.","description":"Пасивно прифаќање и прилагодување на мислењето и постапките од средината. Малограѓански конформи"},{"word":"конформист","type":"м.","description":"Тој што лесно се прилагодува или се сообразува со нешто."},{"word":"конфронтативен","type":"прид.","description":"Што е спротивставен еден на друг, споредбен. Конфронтативна јазична анализа."},{"word":"конфронтација","type":"ж.","description":"Противставување, соочување, судир. Политичка конфронтација. Конфронтација на идеи."},{"word":"конфронтира","type":"св. и несв.","description":"Соочи, соочува, противстави, противставува. Постојано се конфронтира со наставниците."},{"word":"конфузен","type":"прид.","description":"Што е збркан, нејасен, збунет. Конфузна личност. Конфузен план."},{"word":"конфузија","type":"ж.","description":"Збрка, метеж, збунетост, нејасност. Конфузија на просторот. Конфузија во мислите."},{"word":"концентрат","type":"м.","description":"Тоа што е збиено, згуснато."},{"word":"концентрација","type":"ж.","description":"Сосредоточување, собирање на едно место, згуснување. Концентрација на капиталот. Концентрација на сообраќајот."},{"word":"концентрационен","type":"прид.","description":"Што се однесува на концентрација. Концентрациона влада."},{"word":"концентрира","type":"св. и несв.","description":"Сосредоточи, сосредоточува, собере, собира на едно место. Грозјето концентрира многу шеќер."},{"word":"концентриран","type":"прид.","description":"Што е сосредоточен, прибран. Коцентрираниот натпреварувач одговори точно на прашањето."},{"word":"концентричен","type":"прид.","description":"Што има заеднички центар, средиште. Концентрични кругови."},{"word":"концепт","type":"м.","description":"Нацрт на писмен состав или говор, план, скица. Си направи концепт пред испитот."},{"word":"концептира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави концепт. Го концептира проблемот."},{"word":"концепција","type":"ж.","description":"Замисла, сфаќање на работите, главна мисла. Концепција на наставните планови. Научна концепција. Идеолошка концепција."},{"word":"концерн","type":"м.","description":"Капиталистичко монополско здружение што настанува со финансиско групирање на поголем број претпријатија."},{"word":"концерт","type":"м.","description":"Изведба на инструментални или вокални композиции пред публика според одредена програма. Симфониски концерт. Концерт на Филхармонијата."},{"word":"концертен","type":"прид.","description":"Што се однесува на концерт, што служи за изведба на концерти. Концертна сала. Концертно пијано."},{"word":"концертира","type":"св. и несв.","description":"Даде, дава концерт; настапи, настапува како изведувач на концерт. Со џез оркестарот концертираше во многу земји."},{"word":"концесивен","type":"прид.","description":"Со којшто се искажува или се означува некакво допуштање. Концесивна реченица."},{"word":"концесија","type":"ж.","description":"Договор на власта (државна или општинска) со приватно лице или со странска фирма за давање на користење, под определени услови, претпријатие, земја и друг имот или за вршење некои работи."},{"word":"концесионер","type":"м.","description":"Тој што добил концесија."},{"word":"концизен","type":"прид.","description":"Што е стегнат, збиен, кус и содржаен. Концизен договор. Концизен исказ."},{"word":"конципира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави концепт на нешто."},{"word":"концлогор","type":"м.","description":"Скратен назив за концентрационен логор."},{"word":"кончарка","type":"ж.","description":"Штичка на која девојчињата ги виткаат конците за везење. Бабата ѝ купи шарена кончарка за да везе нишка по нишка."},{"word":"кончен","type":"прид.","description":"Што е направен од конец. Кончени чорапи. Кончена блуза."},{"word":"кончест","type":"прид.","description":"Што е како конец; што е сличен на конец. Кончесто стебло. Кончесто тело."},{"word":"коњ","type":"м.","description":"(зоол.) Крупно домашно животно од редот на копитарите што се одгледува за работа, транспорт или спорт; Equus caballus. Товарен коњ. Чистокрвен коњ. Верен коњ. Го јавна коњот."},{"word":"коњак","type":"м.","description":"Заштитено име на француски жесток пијалак."},{"word":"коњаник","type":"м.","description":"Тој што јава на коњ. Дотрча брз коњаник на црн расен коњ. Коњаникот бодина кон целта."},{"word":"коњар(ин)","type":"м.","description":"Тој што чува коњи и се грижи за нив; коњушар. Коњарите внимаваа да не ги претоварат коњите."},{"word":"коњарка","type":"ж.","description":"Жена што чува коњи и се грижи за нив. Коњарката им донесе вода на коњите."},{"word":"коњарство","type":"ср.","description":"Одгледување коњи како сточарска гранка. Побогатите се занимаваа со коњарство."},{"word":"коњица","type":"ж.","description":"Род војска на коњи. Коњицата го сардисува селото."},{"word":"коњиште","type":"ср.","description":"Аугументатив и пејоратив од коњ."},{"word":"коњоводач","type":"м.","description":"Коњоводачот ги водеше коњите по браздата."},{"word":"коњоводец","type":"м.","description":"Војник што ги води коњите и се грижи за нив. Првин беше коњоводец, па пушкомитралезец."},{"word":"коњокрадец","type":"м.","description":"Крадец на коњи. Коњокрадците со пленот бегаа во планините."},{"word":"коњопој","type":"м.","description":"Високи столици покрај шанк во угостителски објект."},{"word":"коњопотковица","type":"ж.","description":"Коњска потковица."},{"word":"коњоштип","type":"м.","description":"Крупен штетен инсект што рие подземни ходници во кои живее и се храни, правејќи штети на градинарските растенија; Gryllotalpa vulgaris."},{"word":"коњски","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на коњ. Коњско копито. Коњско месо. Коњска кола."},{"word":"Коњско","type":"ср.","description":"Село во Охридско"},{"word":"коњушница","type":"ж.","description":"Штала за коњи."},{"word":"кооперант","type":"м.","description":"Член на кооператива; задругар. Семејството го издржува како кооперант на задругата."},{"word":"кооператива","type":"ж.","description":"Доброволно здружение на луѓе што вршат одредена дејност; задруга. Земјоделска кооператива. Занаетчиска кооператива."},{"word":"кооперативен","type":"прид.","description":"Што се однесува на кооператива. Кооперативни односи."},{"word":"кооператор","type":"м.","description":"Соработник, помагач."},{"word":"кооперација","type":"ж.","description":"(само едн.) Заедничка работа во иста цел; соработка, соработување."},{"word":"кооперира","type":"св. и несв.","description":"Се здружи, се здружува или е во кооперација. Кооперира со селаните во пчеларството."},{"word":"кооптација","type":"ж.","description":"Дополнување на составот на некој орган со нови членови без спроведување избори."},{"word":"кооптира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, врши кооптација. Кооптиран сум во комитетот."},{"word":"координата","type":"ж.","description":"(мат.) Еден од елементите за одредување на положбата на една точка на рамнина или во просторот."},{"word":"координатен","type":"прид.","description":"Што се однесува на координата"},{"word":"координација","type":"ж.","description":"Меѓусебно усогласување на дејства, функции, поими и сл. Координација на дејствата на двата комитета."},{"word":"координационен","type":"прид.","description":"Што врши, што спроведува координација. Координационен одбор."},{"word":"координира","type":"св. и несв.","description":"Поврзе, поврзува меѓусебно; усогласи, усогласува. Мозокот ја координира работата на нервниот систем."},{"word":"коп","type":"м.","description":"Во рудник – место на коешто нешто се ископува. Јамски коп. Дневен коп."},{"word":"копа","type":"ж.","description":"Куп сено или слама напластен во облик на конус; стог. Имаше доволно копи сено за цела зима."},{"word":"копа","type":"несв.","description":"Обработува земја со мотика, копач и сл. Копа во градината. Копа лозје."},{"word":"копалиште","type":"ср.","description":"Напуштени рудни копалишта."},{"word":"копало","type":"ср.","description":"Тоа со што се копа; Имаше некакво копало за дворот."},{"word":"копан","type":"м.","description":"Чукало за перење алишта, за чукање и сл.; пиралка, пералка. Не може копан да го исчука ленот."},{"word":"копан","type":"м.","description":"Бут од птица. Јадеа печени копани."},{"word":"копана","type":"ж.","description":"Издлабен сад од дрво. Донесе копана компири."},{"word":"копаница","type":"ж.","description":"Резба. Таванска копаница."},{"word":"копаничар","type":"м.","description":"Мајстор за резба во дрво; резбар. Копаничарот направи рам за иконата."},{"word":"копаничарски","type":"прид.","description":"Што се однесува на копаничар и на копаница. Копаничарска тајфа."},{"word":"копаничарство","type":"ср.","description":"Копаничарска дејност; резбарство. Цел живот се занимавал со копаничарство."},{"word":"копаничи","type":"несв.","description":"Резбари, длаби на дрво. Копаничеа нови облици на сводот."},{"word":"копанка","type":"ж.","description":"Корито од издлабено дрво, обично за хранење на стоката. Овците ги крмеа во дрвена копанка. Носи копанка со малтер."},{"word":"копар","type":"м.","description":"Едногодишно растение со мали ливчиња и жолти цветчиња што се употребува како мирудија, во медицината и во козметиката; Anethum graveolens."},{"word":"копарок","type":"м.","description":"Место обраснато со ситна шума."},{"word":"копач","type":"м.","description":"Тој што копа земја, што копа во рудник итн. Работи како копач на бунари."},{"word":"копачи","type":"несв.","description":"Искоренува растенија, чисти почва од растенија. Ја копачи земјата."},{"word":"копачина","type":"ж.","description":"Ископачено земјиште. На местото на копачината имаше шума."},{"word":"копачка","type":"ж.","description":"Жена копач. Онаа копачкана цел ден не се одмори."},{"word":"копачка","type":"ж.","description":"Обувки за фудбал и за слични спортски игри."},{"word":"копелка","type":"несв.","description":"Копа по малку. Копелка во дворот."},{"word":"Копенхаген","type":"м.","description":"Главен град на Данска."},{"word":"Копер","type":"м.","description":"Град во Словенија."},{"word":"копец","type":"м.","description":"Метална направа за закопчување од два дела, машко и женско. Го закопча џамаданот со копец."},{"word":"копиден","type":"м.","description":"Планинско цвеќе со листови во форма на копито, со темно модри цветови, цвета во април и мај, љубичица; Asarium europeum. Изникна копиден по скрките."},{"word":"копиденов","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на копиден. Копиденов цвет."},{"word":"копија","type":"ж.","description":"Точен препис на некој текст или документ. Копија на тестаментот."},{"word":"копилачка","type":"ж.","description":"Жена што има вонбрачно дете. Копилачката заноси пред да се омажи."},{"word":"копиле","type":"ср.","description":"Вонбрачно дете. Копилето беше срам за семејството."},{"word":"копилјана","type":"ж.","description":"Збирна им. за вонбрачни деца. Со копилјаната во селото никој не си играше."},{"word":"копилка","type":"ж.","description":"Женско вонбрачно дете. Копилката растеше поттурната од сите."},{"word":"копира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави копија од нешто. Ги копира фотографиите."},{"word":"копитар","type":"м.","description":"Тревопасен цицач што има копита (коњ, зебра итн.) тревојади со копита."},{"word":"копитен","type":"прид.","description":"Што има копита. Копитни животни."},{"word":"копитница","type":"ж.","description":"Болест кај коњите од која им пукаат копитата. Чумата донесе копитница за коњите."},{"word":"копито","type":"ср.","description":"Рожест израсток на крајот од ногата кај некои цицачи. Коњско копито. Еленски копита. Потковано копито."},{"word":"копјаник","type":"м.","description":"Војник вооружен со копје. Ги гледаше копјаниците пред јуриш."},{"word":"копје","type":"ср.","description":"(истор.) Оружје во форма на долг метален или дрвен стап со шилец на едниот крај. Прободен од копје. Се бори со копје."},{"word":"копјеносец","type":"м.","description":"Тој што носи копје. Копјеносците нападнаа со копјата."},{"word":"копјест","type":"прид.","description":"Што наликува на копје. Копјеста ограда. Копјести гранки."},{"word":"копка","type":"несв.","description":"Копа по малку. Копка околу трендафилите."},{"word":"копнее","type":"несв.","description":"Се топи од долната страна при што одозгора го задржува истиот изглед како пред топењето. Снегот копнее по ливадите."},{"word":"копнеж","type":"м.","description":"Силна желба за нешто; мечта. Копнеж за авантури. Љубовен копнеж."},{"word":"копнежлив","type":"прид.","description":"Што е обземен од копнеж. Копнежливо срце. Копнежлив повик."},{"word":"копнен","type":"прид.","description":"Што се однесува на копно; сувоземен. Копнена војска."},{"word":"копни","type":"несв.","description":"За снег и мраз – се топи. Копни снегот по планините."},{"word":"копно","type":"ср.","description":"Земја, суво место; вода. Бродоломникот здогледа копно."},{"word":"копоран","type":"м.","description":"Кус горен капут со ракави, дел од народната носија. Копоран од шајак носеле само газдите."},{"word":"копрал","type":"м.","description":"Остен со метален бодлец на едниот крај. Ги потера воловите со копралот."},{"word":"коприва","type":"ж.","description":"Тревесто растение со ресички по лисјата и стеблото што ја дразнат кожата при допир; Urtica dioica. Пита од коприви. Ја журкаат нозете од копривите."},{"word":"копривак","type":"м.","description":"Место обраснато со коприви. Козите ги обрстиле сите коприваци."},{"word":"копривалник","type":"м.","description":"Зелник со коприви. Меси копривалник."},{"word":"копривар","type":"м.","description":"Тој што бере или што сака да јаде коприви."},{"word":"копривен","type":"прид.","description":"Што се однесува на коприва."},{"word":"копривка","type":"ж.","description":"Декоративно растени со листови што личат на оние од копривата со тоа што се многу пошарени и не журкаат; Coleus hybridus."},{"word":"копродукција","type":"ж.","description":"Заедничко производство, соработка на два или повеќе партнери во инвестициски проекти или во производство на стоки за пазарот (обично во производството на филмови)."},{"word":"Копт","type":"м.","description":"Припадник на етничка група во Египет."},{"word":"коптиса","type":"св.","description":"Почне да се кара. Коптиса со неа."},{"word":"копук","type":"м.","description":"Гол сиромав. Селски копуци."},{"word":"копула","type":"ж.","description":"Помошен или друг глагол што ги сврзува подметот и именскиот прирок во реченицата; врска."},{"word":"копулативен","type":"прид.","description":"Што е составувачки, сврзувачки. Копулативен сврзник."},{"word":"копчар","type":"м.","description":"Тој што прави копчиња. Копчарот направи кадифени копчиња."},{"word":"копче","type":"ср.","description":"Дем. од копец."},{"word":"кор","type":"м.","description":"Заедница на определен круг луѓе од некаква специјалност или службена позиција. Дипломатски кор. Офицерски кор."},{"word":"кора","type":"ж.","description":"Надворешна обвивка на дрво што ја штити беловината. Ја засече кората на брезата."},{"word":"кораб","type":"м.","description":"Голем брод со платна."},{"word":"Кораб","type":"м.","description":"Планина во Македонија."},{"word":"корабен","type":"прид.","description":"Што се однесува на кораб."},{"word":"корав","type":"прид.","description":"Што е или што станал тврд, многу сув. Корави раце. Корава уста."},{"word":"коравица","type":"ж.","description":"Вид диња со дебела кора. Баба ми садеше најслатки коравици. На пазарот продаваше лубеници и коравки"},{"word":"корал","type":"м.","description":"Вид црковна хорска песна што се пее едногласно. Коралите што ги собрал папата биле народни песни своевремено."},{"word":"корал","type":"м.","description":"Морско неподвижно животно од родот на полипите што живее прикачено на карпи во големи групи; Anthozoa."},{"word":"корален","type":"прид.","description":"Што се однесува на корал2, што е од корал. Корална гривна."},{"word":"Корално Море","type":"ср.","description":"Море на североисточниот брег на Австралија."},{"word":"коран","type":"м.","description":"Машка пастрмка во Охридското Езеро. Цело лето ловеа маслинести корани."},{"word":"Коран","type":"м.","description":"Муслиманска света книга со учењето на мухамеданската религија"},{"word":"корач","type":"м.","description":"Вид чекан за потковување коњи. Со корачот почна да удира по потковицата."},{"word":"корбач","type":"м.","description":"Бич од едно парче или сплетен за јавач на коњ. Силно замавна со корбачот."},{"word":"корвета","type":"ж.","description":"Мал извиднички брод; мал брз крстосувач. Една корвета ги распнуваше платната."},{"word":"корветен","type":"прид.","description":"Што се однесува на корвета. Корветен кормилар."},{"word":"кордела","type":"ж.","description":"Украсна лента од различен материјал, боја и широчина; панделка. Во косата носи кордела."},{"word":"Кордилјери","type":"и.","description":"Планински масив во Северна Америка."},{"word":"Кордоба","type":"ж.","description":"Град во Шпанија."},{"word":"кордон","type":"м.","description":"Пограничен или заштитен одред војска или полиција верижно распореден."},{"word":"Корејски Полуостров","type":"м.","description":"Полуостров во Азија."},{"word":"коректен","type":"прид.","description":"Правилен, точен, беспрекорен. Коректен литературен јазик."},{"word":"коректив","type":"м.","description":"Тоа што поправа, дотерува; тоа што подобрува, што усовршува. Корективни вежби."},{"word":"коректор","type":"м.","description":"Тоа што прави корекција, коректура на нешто во техниката, во козметиката и сл."},{"word":"коректура","type":"ж.","description":"Работа на коректор. Цел работен век прави коректура во печатницата."},{"word":"коректурен","type":"прид.","description":"Што се однесува на коректура. Коректурен лак."},{"word":"корекција","type":"ж.","description":"Поправка, исправка; измена заради подобрување на нешто. Направи извесни корекции на делото. Корекција во планот за работа."},{"word":"корелат","type":"м.","description":"Поим што е заемно поврзан со друг поим (на пр. причина и последица). Платата не е секогаш корелат на работата."},{"word":"корелативен","type":"прид.","description":"Што е во корелација, во заемен однос со друг; соодносен."},{"word":"корелација","type":"ж.","description":"Заемен однос; заемна зависност, поврзаност; сооднос. Наставата е во тесна корелација со практиката."},{"word":"корен","type":"м.","description":"Подземниот дел на растението со чија помош стои прицврстено и извлекува хранливи материи и вода, неопходни за него. Дрвото има развиен корен. Розата пуштила длабоки корења."},{"word":"коренест","type":"прид.","description":"Што има развиен корен."},{"word":"коренит","type":"прид.","description":"Што се однесува на основата, на суштината; темелен, радикален. Коренити промени."},{"word":"коренов","type":"прид.","description":"Што припаѓа на корен, што се однесува на корен. Коренов систем на растенијата. Коренови влакненца."},{"word":"кореноплод","type":"м.","description":"Коренест зеленчук, чијшто корен се јаде. Кореноплодот на репката, морковот и целерот се подготвува како салата во исхраната."},{"word":"кореноплоден","type":"прид.","description":"Што се однесува на кореноплод. Кореноплоден зеленчук."},{"word":"коренува","type":"несв.","description":"Вади корен од некој број;"},{"word":"коренушка","type":"ж.","description":"Лупеше коренушки од зелка и ги јадеше."},{"word":"кореограф","type":"м.","description":"Уметник што се занимава со кореографија. Балетски кореограф."},{"word":"кореографија","type":"ж.","description":"Опишување на танцовите движења со помош на посебни знаци, наменето за танчарите."},{"word":"корепетитор","type":"м.","description":"Учител што го повторува со ученици во интернат материјалот што е предаван."},{"word":"корепетиција","type":"ж.","description":"Повторување и вежбање во музичката настава и во подготовката за сценски настап."},{"word":"кореспондент","type":"м.","description":"Тој што врши, што води кореспонденција. Работеше како кореспондент во банката."},{"word":"кореспонденција","type":"ж.","description":"Размена на писма меѓу две лица или установи; преписка. Започна кореспонденција меѓу двете библиотеки."},{"word":"кореспондира","type":"несв.","description":"Пишува писма и одговара на нив; се допишува. По цел ден кореспондира со читателската публика."},{"word":"кореферат","type":"м.","description":"Дополнителен реферат; спореден извештај. Ќе се чита главниот реферат со корефератите."},{"word":"кореферент","type":"м.","description":"Тој што поднесува кореферат; спореден известувач."},{"word":"Корзика","type":"ж.","description":"Француски остров во Средоземно Море."},{"word":"корзира се","type":"несв.","description":"Се шета по корзо. Секој ден се корзира по плоштадот."},{"word":"корзо","type":"ср.","description":"Место во градот каде што се собираат шетачи во одредено време; шеталиште. Девојката ја познавам од корзото. Младите се шетаа прегрнати на корзо."},{"word":"кори","type":"несв.","description":"Опоменува некого, изразува незадоволство; кара. Учителката благо ги опоменува и ги кори."},{"word":"коригира","type":"св. и несв.","description":"Поправи, поправа грешка воопшто. Ги коригира сопствените заблуди."},{"word":"коригиран","type":"прид.","description":"Што е поправен. Коригиран текст."},{"word":"корида","type":"ж.","description":"Борба со бикови пред публика во Шпанија и во некои земји на Јужна Америка."},{"word":"коридор","type":"м.","description":"Ходник што спојува некои делови на куќа или зграда. Болнички коридор. Училишни коридори."},{"word":"корија","type":"ж.","description":"Шума со високи дрвја, гора. Собира печурки во коријата над селото. Пресекоа дрво од коријата."},{"word":"коријандер","type":"м.","description":"Едногодишна ароматична билка со округли плодови во вид на зрнца, се користи како зачин; Coriandrum sativum L."},{"word":"корил","type":"м.","description":"Дел од народна носија, јака. Везен корил."},{"word":"коринка","type":"ж.","description":"Ги топи сувите коринки во врела вода."},{"word":"Коринт","type":"м.","description":"Антички град-држава; град во денешна Грција."},{"word":"корисен","type":"прид.","description":"Што носи некаква корист, што носи некаква добивка; штетен."},{"word":"корисник","type":"м.","description":"Тој што има корист од нешто, тој што употребува, што користи нешто. Тој е корисник на банкарските услуги. Корисниците на овој компјутер имаат големи можности. Корисник на пензија."},{"word":"корист","type":"ж.","description":"Поволна последица, поволен резултат. Имаше голема корист од училиштето."},{"word":"користи","type":"несв.","description":"Е од корист; помага. Камионот користеше за превоз на дрвата."},{"word":"користољубец","type":"м.","description":"Тој што е користољубив. Користољубецот ништо не работи бесплатно."},{"word":"користољубив","type":"прид.","description":"Што е склон од сѐ да извлече материјална добивка или некоја друга корист. Користољубив човек."},{"word":"коритар","type":"м.","description":"Тој што прави корита, рачно изработени од дрво или од лим."},{"word":"коритница","type":"ж.","description":"(арх.) Плиток, дрвен сандак наполнет со песок, по којшто пишувале учениците."},{"word":"корито","type":"ср.","description":"Длабок издолжен сад од дрво, лим или пластика што се користи за перење, капење или за хранење добиток. Го искапав бебето во коритото."},{"word":"корифеј","type":"м.","description":"Водач на корот кај старите Грци."},{"word":"корица","type":"ж.","description":"Надворешна заштита на книга, првиот и последниот лист, направени од подебела хартија, картон и др. Книга со луксузни корици. Предна корица."},{"word":"коричи","type":"несв.","description":"Става корици на книга. Зеде да ја коричи збирката поезија."},{"word":"корка","type":"несв.","description":"Стравува, се плаши. Му корка!"},{"word":"корка","type":"ж.","description":"Надворешниот, тврдиот дел на лебот; кора. Тврда корка леб. 'Ржена корка леб."},{"word":"коркар","type":"м.","description":"Коркари, вака ли ќе се бориме?"},{"word":"коркач","type":"м.","description":"Тој што е плашлив; страшливец. Брат ми никогаш не бил коркач."},{"word":"коркутка","type":"ж.","description":"Вид густа чорба од рибата плашица. Сиромасите од плашиците варат коркутка."},{"word":"кормилар","type":"м.","description":"Тој што управува со кормилото на брод, давајќи му правец. Кормиларот ја насочи галијата на исток."},{"word":"кормило","type":"ср.","description":"Направа за управување со брод. Го испушти кормилото на бродот."},{"word":"корморан","type":"м.","description":"Голема птица со темна боја и со силен клун што се храни со риби и се искористува од рибарите при риболов; црн пеликан; Phalacrocorax carbo."},{"word":"кормушар","type":"м.","description":"Прост, глупав човек. Овој кормушар ги омаловажува побратимите."},{"word":"корне","type":"несв.","description":"За растение – вади од корен. Корне трева."},{"word":"корнер","type":"м.","description":"Во фудбалот – удар на топката од аголот на игралиштето кон противничкиот гол затоа што играч од противничката екипа ја префрлил топката преку својата гол-линија."},{"word":"корнет","type":"м.","description":"Дувачки лимен инструмент што има форма на рог."},{"word":"корнет","type":"м.","description":"Фишек, тутурка за сладолед."},{"word":"корниз","type":"м.","description":"Метална, дрвена или пластичка направа над прозорец за закачување завеса. Стави нови корнизи во кујната."},{"word":"корнишон","type":"м.","description":"Вид ситна краставичка за конзервирање. Стави корнишони во туршијата."},{"word":"кородира","type":"св. и несв.","description":"Разјаде, разјадува, нагризе, нагризува, 'рѓоса, 'рѓосува; Плугот кородира на дождот."},{"word":"корозивен","type":"прид.","description":"Што нагризува, разјадува. Корозивна кал."},{"word":"корозија","type":"ж.","description":"(геол.) Разјадување на карпите и на минералите под хемиско влијание на водата."},{"word":"короман","type":"м.","description":"Големо парче леб. 'Ржан короман. Куќата да има короман и спокојство."},{"word":"корона","type":"ж.","description":"круна."},{"word":"короса","type":"св.","description":"Фати кора, се здрви по површината. Мразови му ја коросаа снагата."},{"word":"коросан","type":"прид.","description":"Што е тврд како корка. Коросани раце. Коросана јака."},{"word":"корпа","type":"ж.","description":"кошница."},{"word":"корпоративен","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што е својствен, што е во врска со корпорација. Корпоративна организација."},{"word":"корпорација","type":"ж.","description":"Здружение на лица од исти сталешки или професионални интереси; еснаф."},{"word":"корпулентен","type":"прид.","description":"Што има развиено тело; крупен, дебел. Корпулентна става."},{"word":"корпуленција","type":"ж.","description":"Големина, полнота на телото."},{"word":"корпус","type":"м.","description":"Тело на човек или животно."},{"word":"корпусен","type":"прид.","description":"Што се однесува на корпус_5 Корпусен командир."},{"word":"корсет","type":"м.","description":"Женски елек од еластичен материјал за стегање на половината и градите; мидер. Селските жени не носат корсети."},{"word":"кортеш","type":"м.","description":"Политички активист што агитира за некого, што собира гласови."},{"word":"коруба","type":"ж.","description":"Кора на плод; корупка 2. Вид долго дрвено корито, издлабено дрво за напојување добиток."},{"word":"корубест","type":"прид.","description":"Што има коруба, корка. Корубесто дрво."},{"word":"корубина","type":"ж.","description":"Грб од заклана свиња. Низ корубината тече крв."},{"word":"коруби се","type":"несв.","description":"Добива облик на коруба, се искривува. Штицата се коруби."},{"word":"коруз","type":"м.","description":"Засушена крв, струп. Го откорна корузот од раната."},{"word":"корумпира","type":"св. и несв.","description":"Поткупи, поткупува, подмити, подмитува."},{"word":"корумпиран","type":"прид.","description":"Што е склон на поткупување, на подмитување. Корумпиран политичар."},{"word":"корунд","type":"м.","description":"Алуминиумов оксид кој се наоѓа во природата во вид на кристали; горски кристал."},{"word":"корупка","type":"ж.","description":"Кора на плод. Корупка од лубеница."},{"word":"корупција","type":"ж.","description":"Поткупливост;"},{"word":"корупционер","type":"м.","description":"Тој што прима мито, што е поткуплив."},{"word":"Корча","type":"ж.","description":"Град во Албанија."},{"word":"корчест","type":"прид.","description":"Што е како корка. Корчеста дланка."},{"word":"кос","type":"м.","description":"Појна птица од редот на дроздовите што живее по шумите, лозјата и парковите; Turbus merula. Од грмушките се огласи косот."},{"word":"кос","type":"прид.","description":"Што е навален, што е под некаков агол во однос на околните предмети или на хоризонталната површина. Коса црта."},{"word":"коса","type":"ж.","description":"Сите влакна на главата кај човекот. Густа коса. Кадрава коса. Руса коса. Лисеста коса."},{"word":"коса","type":"ж.","description":"Земјоделско орудие за косење трева направено во облик на долго свиено сечиво и прицврстено на долга дрвена дршка. Замавна со косата во ливадата. Ја клепа косата."},{"word":"коса","type":"ж.","description":"Планинска страна, дел од планински масив со рамна страна. Планинска коса."},{"word":"косар","type":"м.","description":"Тој што кове коси."},{"word":"косач","type":"м.","description":"Тој што коси трева, жито и сл. Откоси паѓаа околу косачите."},{"word":"косач","type":"м.","description":"Дел од самар."},{"word":"косачка","type":"ж.","description":"косач1 Косачките беа попргави од косачите."},{"word":"косеканс","type":"м.","description":"Тригонометриска функција што значи однос меѓу хипотенузата и спротивната катета во правоаголен триаголник; реципрочна вредност од синус."},{"word":"косел","type":"м.","description":"Сулфур."},{"word":"косеница","type":"ж.","description":"Место со трева за косење. Влегоа со косите во косеницата."},{"word":"косест","type":"прид.","description":"Што е со долга коса, што е обраснат со влакна. Ги дочекаа некои забрадени и косести луѓе. Ги чешкаше косестите гради."},{"word":"коси","type":"несв.","description":"Сече трева, жито и сл. со коса или со косилка. Коси жито. Коси трева."},{"word":"коси","type":"несв.","description":"Се грижи; се јадосува. Си ја коси душата."},{"word":"косидба","type":"ж.","description":"Косење трева или жито. Селаните ја свршија косидбата."},{"word":"косилен","type":"м.","description":"Лековита трева во вид на мала елкичка, коњско опавче, раставиче; Equisetum hiemale."},{"word":"косилка","type":"ж.","description":"Машина за косење трева."},{"word":"косило","type":"ср.","description":"Рачка од коса за косидба. Ја намести косата на косилото."},{"word":"косина","type":"ж.","description":"Навалена површина од нешто; падина, навалена страна. Спие под косината на шаторот. Беше капната од искачувањето по косините."},{"word":"косинус","type":"м.","description":"Тригонометриска функција што значи однос на налегнатата катета спрема хипотенузата во правоаголен триаголник; реципрочна вредност од секанс."},{"word":"косинусен","type":"прид.","description":"Што се однесува на косинус. Косинусно правило."},{"word":"косир","type":"м.","description":"Голем срповиден градинарски нож за сечење лози, гранки и сл.; сор. Со косир заострува колје."},{"word":"косица","type":"ж.","description":"Дем. од коса2. Плетенка. Мајка ми ми плетеше косици од страната."},{"word":"косичник","type":"м.","description":"Женски накит од волнени плетенки со зашиени сребрени пари."},{"word":"косиште","type":"ср.","description":"Окосено место, ливада, нива. Го изора косиштето."},{"word":"коска","type":"ж.","description":"Одделен тврд дел од скелетот на човек или на животно. Клучна коска. Коски на главата."},{"word":"коскен","type":"прид.","description":"Што се однесува на коска; што е направен од коска, што се добива од коска. Коскено ткиво. Коскен чешел. Коскена срж."},{"word":"коскест","type":"прид.","description":"ковчест. Коскести раце."},{"word":"косма","type":"ж.","description":"Влакно. Се направи наслојка не подебела од косма."},{"word":"космат","type":"прид.","description":"Што е обраснат со влакна. Космат старец."},{"word":"косми","type":"несв.","description":"Стриже новороденче. Го косми детето."},{"word":"космички","type":"прид.","description":"Што се однесува на космосот; вселенски. Космички сили. Космичка ракета."},{"word":"космогонија","type":"ж.","description":"Област од астрономијата што го проучува настанокот и развитокот на небесните тела и нивните системи, особено на Сончевиот систем."},{"word":"космодром","type":"м.","description":"Уредено земјиште со стартни рампи и други уреди и инсталации што служат за лансирање ракети и космички летала."},{"word":"космологија","type":"ж.","description":"Област од астрономијата што ги проучува законите што владеат во вселената."},{"word":"космонаут","type":"м.","description":"Лице што лета низ вселената со вселенско летало."},{"word":"космонаутика","type":"ж.","description":"Теорија и практика на вселенските летови."},{"word":"космополит","type":"м.","description":"Лице што е приврзаник на космополитизмот; граѓанин на светот."},{"word":"космополитизам","type":"м.","description":"Политичко уверување според кое човекот треба да гради хумани општочовечки односи без оглед на националните, верските и државните граници."},{"word":"космос","type":"м.","description":"Патува во космосот."},{"word":"косне","type":"св.","description":"Предизвика силна болка; чепне. Во срцето нешто ме косна."},{"word":"косне","type":"св.","description":"Малку окоси. Ја косна тревата."},{"word":"Косово","type":"ср.","description":"Држава во Европа."},{"word":"косопад","type":"м.","description":"Паѓање на косата, делумно или целосно; ќелавост."},{"word":"косопасец","type":"м.","description":"Заразна болест од која паѓа косата. Косопасецот се лечи со толчен лук."},{"word":"костадинка","type":"ж.","description":"Златна пара."},{"word":"Костарика","type":"ж.","description":"Држава во Средна Америка."},{"word":"костелив","type":"прид.","description":"Што има силни, крупни коски. Костелив човек."},{"word":"костен","type":"прид.","description":"Што се однесува на коските. Косна туберкулоза. Се лекува од косна туберкулоза."},{"word":"костен","type":"м.","description":"Дрво од фамилијата буки со широка разгранета крошна. Костен самотник."},{"word":"костенар","type":"м.","description":"Тој што пече и продава костени. Костенарот продаваше на студот."},{"word":"костенарија","type":"ж.","description":"Шума со костенови дрвја."},{"word":"костенлив","type":"прид.","description":"Што има боја на костен. Костенлива коса. Костенливи очи."},{"word":"костенов","type":"прид.","description":"Што припаѓа на костен, што е од костен. Костенови дрвја. Костенови лушпи."},{"word":"костец","type":"м.","description":"Борба, борење. Главните борачи се фатија во костец."},{"word":"костим","type":"м.","description":"Дводелна женска облека, составена од кусо палто и здолниште или панталони од иста ткаенина. Свилен костим. Секојдневен костим."},{"word":"костимира","type":"св. и несв.","description":"Облече, облекува некого во артистички костим. Ги костимираа децата во покладни маски."},{"word":"костимиран","type":"прид.","description":"Што е облечен во артистички костим или во маска."},{"word":"костимограф","type":"м.","description":"Сликар, креатор на костими за театар, филм и сл. Костимографот ја збогати атмосферата на кабарето."},{"word":"костимографија","type":"ж.","description":"Уметност на креирање и на правење на костими за театар, филм и сл."},{"word":"костобол","type":"м.","description":"Болест на коските и на зглобовите предизвикана од лош метаболизам и таложење мочна киселина во ткивото. Сонцето беше лек за нејзиниот костобол."},{"word":"кострец","type":"м.","description":"Вид речна риба тврдоперка; Acerina cernna. Лови кострец со јадица."},{"word":"костреши се","type":"несв.","description":"За животни, птици – подига тело, влакна, пердуви. Перјата му се кострешеа."},{"word":"кострушина","type":"ж.","description":"Кожа од некои животни со остри влакна."},{"word":"костум","type":"м.","description":"Дводелна машка облека, составена од кусо палто и панталони од иста ткаенина. Свадбен костум. Волнен костум."},{"word":"костур","type":"м.","description":"Сите коски заедно, коскената конструкција на човечко или на животинско тело; скелет."},{"word":"Костур","type":"м.","description":"Град во Егејска Македонија, Грција."},{"word":"костурест","type":"прид.","description":"Што е како костур. Костуресто тело."},{"word":"костурница","type":"ж.","description":"Место или зграда каде што се чуваат коските на многу луѓе загинати во војна, при геноцид и сл. Положија цвеќе на костурницата на паднатите борци."},{"word":"кот","type":"изв.","description":"За примамување, за вабење домашни птици. Кот, кот пилиња!"},{"word":"кот","type":"м.","description":"Тоа што се окотува од животните; животински пород. Кучешки кот."},{"word":"кота","type":"ж.","description":"(геогр.) Точка на надморска височина означена со бројка на географска карта."},{"word":"котангенс","type":"м.","description":"Тригонометриска функција што значи однос меѓу налегнатата и спротивната катета во правоаголен триаголник; реципрочна вредност од тангенс."},{"word":"котар","type":"м.","description":"Оградено место за стоката; трло. Направи котар за добитокот."},{"word":"котарџија","type":"м.","description":"Тој што го чува добитокот. Котарџијата подвикнуваше по овците."},{"word":"котва","type":"ж.","description":"Железно орудие со свиткани краци што се спушта со синџир на дното за да го држи бродот на одредено место; сидро."},{"word":"коте","type":"ср.","description":"Маче – само во изразот: Нема ни дете, ни коте – нема никој, сам е на светот."},{"word":"котел","type":"м.","description":"Голем метален сад за готвење или за греење вода со тркалезен облик, со широко дно и рачка одозгора за закачување. Виси котелот над огништето."},{"word":"котелец","type":"м.","description":"Јамка при плетење и јамка на плетен предмет. Се испуштил котелец од фанелата. Го заплете првиот котелец."},{"word":"котерија","type":"ж.","description":"Тесно поврзан круг луѓе (обично од иста професија) што се изделува со своето однесување и дејствување во развиеното граѓанско општество, наложувајќи ги своите интереси; клика."},{"word":"котец","type":"м.","description":"Заградено место за фаќање риби."},{"word":"коти","type":"несв.","description":"За зајаци, глувци и други животни – донесува пород на свет. Зајачицата коти по неколку зајачиња."},{"word":"котиледон","type":"м.","description":"Никулец од кој 'рти растението."},{"word":"котилиште","type":"ср.","description":"Место каде што се котат животните. Во котилиштето имаше неколку скотни зајачици."},{"word":"котило","type":"ср.","description":"Место каде што се котат животните. Од визбата направија котило за глувци."},{"word":"котира","type":"св. и несв.","description":"Има определена цена на берза. Златото се котира високо на берзата."},{"word":"котка","type":"несв.","description":"Гали дете; милува."},{"word":"котка","type":"ж.","description":"(дијал.) Мачка."},{"word":"котлар","type":"м.","description":"Занаетчија што прави, поправа и продава котли; казанџија."},{"word":"котларница","type":"ж.","description":"Просторија, место каде што се наоѓаат парните котли. Оваа котларница имаше најголеми котли."},{"word":"котлест","type":"прид.","description":"Што е во форма на котел; што наликува на котел. Котлеста долина."},{"word":"котлет","type":"м.","description":"Во кулинарството – ребренце со месо. Свински котлет. Телешки котлет."},{"word":"котлина","type":"ж.","description":"Рамнина опкружена со планини (обично покрај река). По текот на реката се простира плодоносна котлина."},{"word":"котлоса","type":"св.","description":"Одбие некого, понижи."},{"word":"Котор","type":"м.","description":"Приморски град во Црна Гора."},{"word":"котрр","type":"изв.","description":"За дотерување на добитокот во котарот."},{"word":"котрул","type":"м.","description":"Бујна нечешлана коса."},{"word":"кофа","type":"ж.","description":"Метален или пластичен сад, обично без капак, со полукружна рачка, што служи за пренесување вода и други течности, за вадење вода од бунар и др. Околу бунарот немаше никаква кофа."},{"word":"кофеин","type":"м.","description":"Стимулативна состојка, во мали количества, што се наоѓа во кафето, чајот и некои други растенија, која во големи количества дејствува штетно. Кофеинот од кафето го држи буден цела ноќ."},{"word":"кохезија","type":"ж.","description":"(хем.) Привлечна сила меѓу молекулите на едно тело."},{"word":"кохезионен","type":"прид.","description":"Што се однесува на кохезија; што предизвикува привлечност, да се привлекува едно нешто со друго. Кохезиона сила."},{"word":"кохерентен","type":"прид.","description":"Што се држи заедно; меѓусебно поврзан. Кохерентна целина. Кохерентна збирка."},{"word":"кохеренција","type":"ж.","description":"Меѓусебна поврзаност; сврзаност, споеност. Ја оценуваме кохеренцијата во делото."},{"word":"коцел","type":"м.","description":"Плетенка, прцел. Момите на вода ќе одат со коцли искривени."},{"word":"коцка","type":"ж.","description":"(мат.) Правилно геометриско тело со шест еднакви квадратни површини."},{"word":"коцкар","type":"м.","description":"Тој што се коцка, што е обземен со страст за коцкање; хазардер. Коцкарите ги оставија картите. Коцкарот многу губи, но и многу добива."},{"word":"коцкарница","type":"ж.","description":"Просторија за играње хазардни игри. Во коцкарницата ги менува жетоните."},{"word":"коцкарски","type":"прид.","description":"Што се однесува на коцка, што му припаѓа на коцкар. Коцкарски реквизити. Коцкарско гнездо. Коцкарски долг."},{"word":"коцка се","type":"несв.","description":"Игра за пари. Тој умираше да се коцка."},{"word":"коцкест","type":"прид.","description":"Што има облик на коцка. Коцкесто тело."},{"word":"коцори се","type":"несв.","description":"Се перчи, се прави важен.."},{"word":"коцорлив","type":"прид.","description":"Што е горделив, што се прави важен."},{"word":"коч","type":"м.","description":"Нескопен овен. Рогови од кочови."},{"word":"кочан","type":"м.","description":"Плод од пченка сосе зрната или без нив. Оронет кочан од пченка. Селаните варат кочани во полето."},{"word":"кочан","type":"м.","description":"Определен број билети, фактури, формулари и сл. што се врзани на едниот крај. Го опна кочанот на колената и запиша. Ги кине дозволите од кочанот."},{"word":"Кочани","type":"ср.","description":"Град во Македонија."},{"word":"кочанка","type":"ж.","description":"Кочан од пченка без зрната, остаток од изронет плод од пченка."},{"word":"кочи","type":"несв.","description":"Забавува, подзапира, сопира движење на нешто со кочница. Кочи со тракторот по долницата."},{"word":"кочија","type":"ж.","description":"Вид патничка кола со подвижен покрив; пајтон, фијакер. Се вози со кочија."},{"word":"кочијаш","type":"м.","description":"Тој што вози кочија. На предното седиште вози кочијашот."},{"word":"кочина","type":"ж.","description":"Ограден простор за чување свињи; свињарник. Во кочината чуваа пет свињи."},{"word":"кочи се","type":"несв.","description":"Се гали, се умилкува. Детето се кочи со баба си."},{"word":"кочница","type":"ж.","description":"Направа за подзапирање или за сопирање на движењето. Рачна кочница."},{"word":"кочничар","type":"м.","description":"Тој што кочи со кочница. Работи како кочничар на возовите."},{"word":"коџабашија","type":"м.","description":"Селски кмет; селски старешина. Коџабашија на селото."},{"word":"коџамити","type":"прил.","description":"Многу, доволно, во голема мера. Беше коџамити голема во снагата. Собра коџамити детелина."},{"word":"кош","type":"м.","description":"Сад со различна форма и големина, сплетен од врбови или други гранки. Кошовите се полни со јачмен. Носи плетен кош на рамо."},{"word":"кошар","type":"м.","description":"кош."},{"word":"кошара","type":"ж.","description":"Просторија чии ѕидови се од праќе облепени со кал за чување добиток. Овците лежеа во кошарата."},{"word":"кошаре","type":"ср.","description":"Дем и хип. од кошар и од кашара."},{"word":"кошарка","type":"ж.","description":"Дем. од кошара. Чифлички кошарки."},{"word":"кошарка","type":"ж.","description":"Игра со топка меѓу две екипи во која секоја екипа се труди да победи со поголем број уфрлени топки со раце во противничкиот кош. Момчево добро игра кошарка."},{"word":"кошаркар","type":"м.","description":"Лице што игра кошарка."},{"word":"кошија","type":"ж.","description":"Натпревар со коњи; коњска трка. На ат пазар ќе има голема кошија."},{"word":"Кошице","type":"ср.","description":"Град во Словачка."},{"word":"кошка","type":"несв.","description":"Удира со нога нешто. Ги кошкаа расфрлените предмети."},{"word":"кош-кош!","type":"изв.","description":"Со кој се враќа добитокот назад."},{"word":"кошмар","type":"м.","description":"Лош сон со ужасни привиденија. Секоја ноќ има кошмари."},{"word":"кошмарен","type":"прид.","description":"Што е исполнет со кошмари. Кошмарен сон. Кошмарна случка."},{"word":"кошне","type":"св.","description":"Удри нешто со нога."},{"word":"кошница","type":"ж.","description":"Сад со различна форма направен од плетени прачки и со рачка озгора. Береше грозје во кошницата. Купи кошница со хортензии."},{"word":"кошничар","type":"м.","description":"Лице што плете и продава кошници. Кошничарот ги беше направил кошниците со љубов."},{"word":"кошничарство","type":"ср.","description":"Занаетчиска дејност. Живее од кошничарство."},{"word":"кошоглавица","type":"ж.","description":"Жена со неуредена, разбушавена коса. Што се фалиш, жолта дуњо кошоглавице!"},{"word":"кошта","type":"несв.","description":"Чини, има одредена цена. Колку кошта компирот?"},{"word":"коштав","type":"прид.","description":"За орев – што е со јака коска, тешко скршлив. Јаде коштави ореви."},{"word":"коштилав","type":"прид.","description":"Човек што има развиени, поизразени коски. Коштилава жена."},{"word":"коштрав","type":"прид.","description":"Што е накострешен, наежен. Коштрави веѓи."},{"word":"коштрава","type":"ж.","description":"Трева што расте како плевел со груби листови; Setaria verticillata."},{"word":"коштрави се","type":"несв.","description":"Се ежи, се костреши. Детето се коштравеше на ветрот."},{"word":"кошула","type":"ж.","description":"Машка облека со ракави за горниот дел од телото што се носи под палто, пуловер и сл. Кошула со куси ракави. Го дарува свекорот со кошула."},{"word":"кошулица","type":"ж.","description":"Горен дел од бетонска плоча кој се прави да се израмни плочата, во кој се става материјал за изолација, а над кој се става подот."},{"word":"кошулка","type":"ж.","description":"Дем и хип."},{"word":"кошута","type":"ж.","description":"Женката на еленот; Cerva. Го погледнаа плашливите очи на кошутата."},{"word":"кошутин","type":"прид.","description":"Што ѝ припаѓа на кошута, што е од кошута. Кошутино млеко."},{"word":"краба","type":"ж.","description":"Вид морски рак; Brachyura."},{"word":"крава","type":"ж.","description":"Израснато женско говедо, женката на бикот; Bos vacca. Млечна крава. Јалова крава. Стелна крава."},{"word":"кравај","type":"м.","description":"а) Леб, погача од некиснато тесто. б) Вид пита, преснец."},{"word":"кравар","type":"м.","description":"Тој што одгледува, што чува крави. Секоја вечер краварот ги молзеше кравите."},{"word":"краварига","type":"ж.","description":"Вид трупка."},{"word":"краварник","type":"м.","description":"Штала за крави."},{"word":"краварство","type":"ср.","description":"Одгледување крави како стопанска гранка."},{"word":"кравата","type":"ж.","description":"Директорот секогаш носеше костум и кравата."},{"word":"кравји","type":"прид.","description":"Што е од крава. Кравја маст. Кравјо кисело млеко."},{"word":"краг","type":"м.","description":"Тркалезна штица за месење леб. Го замеси тестото на крагот."},{"word":"крагуј","type":"м.","description":"Птица грабливка од фамилијата соколи; Gyps fulvus."},{"word":"крадач","type":"м.","description":"Беше крадач по куќите."},{"word":"краде","type":"несв.","description":"Присвојува нешто туѓо без дозвола на сопственикот. Краде круши. Краде автомобили. Краде пари."},{"word":"краден","type":"прид.","description":"Што е скришно присвоен; Крадени работи. Краден леб."},{"word":"крадено","type":"ср.","description":"Тоа што е украдено, украден предмет. Краденото го продава на пазар."},{"word":"крадец","type":"м.","description":"Тој што краде. Крадец на злато. Крадец на идеи."},{"word":"крадешката","type":"прил.","description":"Крадешката си легнал."},{"word":"крадешкум","type":"прил.","description":"Тивко и тајно како при кражба, незабележливо, кришум. Крадешкум се приближува. Крадешкум побегна од дома."},{"word":"крадлив","type":"прид.","description":"Што е склон да краде, што краде. Крадливи раце. Крадлив мачор."},{"word":"крадливец","type":"м.","description":"Крадливците го пљачкосуваа."},{"word":"крадло","type":"м.","description":"Крадец. Со прст покажуваа на овој крадло."},{"word":"крадне","type":"св.","description":"Украде по малку; поткрадне. Крадна по некое зрнце жито."},{"word":"крадум","type":"прил.","description":"Крадум ја помина границата."},{"word":"краен","type":"прид.","description":"Што е на крајот, што е последен, заден. Крајна порака. Со крајни напори. Крајно време е. Крајна куќа."},{"word":"краешник","type":"м.","description":"Парче од крајот на леб, погача и сл. Скрши еден краешник од лебот."},{"word":"кражба","type":"ж.","description":"Недозволено, скришно земање на нешто туѓо. Кражба на добиток. Ситна кражба. Провална кражба."},{"word":"краина","type":"ж.","description":"Област, покраина, предел. Силен ветер дува над краината."},{"word":"краишен","type":"прид.","description":"Што е на крајот, краен. Краишна област."},{"word":"краиште","type":"ср.","description":"Крајниот дел на географска површина, на пр. крај на нива."},{"word":"крај","type":"предл.","description":"Означува непосредна близина, соседство на еден предмет со друг; Кај нас ѓубрето често се фрла крај патот. Насадивме багреми крај новиот канал."},{"word":"крај","type":"м.","description":"Завршок на населено место или на некаква површина. Крајот на градот. На крајот на нивата. На крајот на светот."},{"word":"крај-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки со значење покрај, близу до: крајезерје, крајморје, крајречје."},{"word":"крајбрежен","type":"прид.","description":"Што се наоѓа покрај брегот, на линијата меѓу копно и вода. Крајбрежна стража. Крајбрежна област. Крајбрежна пловидба."},{"word":"крајбрежје","type":"ср.","description":"Појасот земја покрај брегот на река, езеро, море; областа околу брегот. Морско крајбрежје."},{"word":"крајграничен","type":"прид.","description":"Што е покрај граница. Крајгранично село."},{"word":"крајезерски","type":"прид.","description":"Што е покрај езеро. Крајезерски села."},{"word":"крајморски","type":"прид.","description":"Што е покрај море; приморски. Крајморски птици."},{"word":"крајник","type":"м.","description":"(анат.) Една од двете жлезди што се наоѓаат од двете страни на почетокот од грлото во устата. Потечени крајници. Загноени крајници."},{"word":"крајнина","type":"ж.","description":"Раб. Му се поткреваат крајнините од горната усна."},{"word":"крајно","type":"прил.","description":"Многу, во најголема мера, преку мера, потполно, сосема. Се однесува крајно дрско."},{"word":"крајност","type":"ж.","description":"Краен степен на нешто. Објективен е до крајност."},{"word":"Крајова","type":"ж.","description":"Град во Романија."},{"word":"крајпатен","type":"прид.","description":"Што е покрај пат. Крајпатни врби."},{"word":"крајречен","type":"прид.","description":"Што е покрај река. Крајречни бавчи."},{"word":"крајселски","type":"прид.","description":"Што е покрај село."},{"word":"крајче","type":"ср.","description":"Завршок на некој предмет, мал дел од нешто. Се забриша со крајчето од крпата. Скина крајче од конецот. Го гледа со крајчето на окото."},{"word":"крак","type":"м.","description":"(дијал.) Нога. Крастата се ширеше по краците над колената."},{"word":"крака","type":"несв.","description":"За кокошка – испушта глас, се огласува. Кокошките уплашено кракаа."},{"word":"кракат","type":"прид.","description":"Што има долги нозе. Види го каков е кракат."},{"word":"кракел","type":"м.","description":"Кука, ченгел."},{"word":"кракле","type":"ср.","description":"Тој што има долги нозе. Што гледа во тоа кракле?"},{"word":"краклест","type":"прид.","description":"Што е со долги нозе. Краклест човек."},{"word":"Краков","type":"м.","description":"Град во Полска."},{"word":"крал","type":"м.","description":"Највисока наследна титула на монарх во некои држави, тој што ја носи таа титула."},{"word":"кралица","type":"ж.","description":"Жена владетел во монархија; крал Ја устоличија за кралица."},{"word":"краличин","type":"прид.","description":"Што ѝ припаѓа на кралицата. Краличин прстен."},{"word":"кралство","type":"ср.","description":"Држава со монархистичко уредување на чело со крал. Тој беше вазал во кралството."},{"word":"кралува","type":"несв.","description":"Владее со кралство како крал. Кралуваше долги години со кралството."},{"word":"кралчиче","type":"ср.","description":"Бел багрем; Robinia pseudacacia. Белее цветот на кралчичето. Магарето е врзано за кралчичето во дворот."},{"word":"крамар","type":"м.","description":"Водач на кираџии, главен кираџија."},{"word":"крамп","type":"м.","description":"Орудие за копање; копач. Замавнува со крампот по тврдата земја."},{"word":"крампон","type":"м.","description":"Округло парче кожа или гума што се става на копачките."},{"word":"крампонка","type":"ж.","description":"Патики со крампони, копачки."},{"word":"кран","type":"м.","description":"Машина за дигање и пренесување големи товари; дигалка. Крановите ја дигаа рудата."},{"word":"кранист","type":"м.","description":"Работник што управува со кран. Работи како кранист на градилиште."},{"word":"кранта","type":"ж.","description":"Слаб, мршав коњ. Крантата сосе самарот останала жива."},{"word":"Крањ","type":"м.","description":"Град во Словенија."},{"word":"крап","type":"м.","description":"Слатководна риба со тело покриено со јадри крлушки; Cyprinus carpio. Зготви крап на жар. Улови крап од езерото."},{"word":"краса","type":"ж.","description":"Поради суеверие – име за змија. Го касна краса."},{"word":"красат","type":"прид.","description":"Што накиселува, киселкав. Красато грозје."},{"word":"красатка","type":"прид.","description":"Малку кисело, што накиселува."},{"word":"красен","type":"прид.","description":"Прекрасен, многу убав, сјаен. Красна жена. Красно место."},{"word":"краси","type":"несв.","description":"Прави да изгледа убаво; дава убав изглед. Секогаш ја краси шапка на главата."},{"word":"краснопис","type":"м.","description":"Вештина на убаво пишување."},{"word":"краснописец","type":"м.","description":"Лице што убаво пишува, што го владее краснописот."},{"word":"красноречив","type":"прид.","description":"Што лесно и вешто ги искажува своите мисли; што е надарен со красноречивост. Красноречива учителка."},{"word":"красноречивост","type":"ж.","description":"Особина на тој што е красноречив; говорничка дарба. Свештеничка красноречивост."},{"word":"красноречие","type":"ср.","description":"Црковно красноречие."},{"word":"красота","type":"ж.","description":"Убавина. Небеска красота."},{"word":"краста","type":"ж.","description":"(мед.) Кожна заразна болест проследена со силен јадеж. Од крастата му паѓаа парчиња коса. Ги премачкува крастите со зајачка лој."},{"word":"краста","type":"ж.","description":"Голо, камено место на рид или планина; голина. Не се пасат овци на краста."},{"word":"крастав","type":"прид.","description":"Што е болен од краста; крастосан; шугав. Крастави луѓе. Краставо магаре."},{"word":"крастав","type":"прид.","description":"Што е каменест, соголен; Крастав рид. Крастава нива."},{"word":"краставица","type":"ж.","description":"Градинарско едногодишно растение со зелени долги месести плодови; Cucumis sativus. Прави салата од краставици."},{"word":"краставичар","type":"м.","description":"Тој што произведува или што продава краставици."},{"word":"краставичен","type":"прид.","description":"Што е од краставица, што се однесува на краставица. Краставичен крем за лице. Краставичен сок."},{"word":"краставост","type":"ж.","description":"Болест кај која се појавуваат красти. Краставоста е стопански најштетна болест."},{"word":"красте","type":"м.","description":"Тој што е неугледен, потценет. Не е тој красте за ваква мома."},{"word":"крастоса","type":"св.","description":"Направи нешто да добие краста. Од немиење ги крастоса рацете."},{"word":"крастун","type":"м.","description":"Вид даб. На планината виреат крастуни."},{"word":"кратер","type":"м.","description":"Отвор на врвот на вулкан низ кој излегува лава."},{"word":"крати","type":"несв.","description":"куси. Го крати капутот."},{"word":"кратко-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки значи дека тоа што е именувано со вториот дел е кратко: кратковечен, краткотраен;"},{"word":"кратковечен","type":"прид.","description":"Кратковечна младост."},{"word":"кратковид","type":"прид.","description":"Кратковиди очи."},{"word":"кратковремен","type":"прид.","description":"Што трае кратко време. Кратковремени мерки."},{"word":"краткодневица","type":"ж.","description":"Најкусиот зимски ден; зимски солстициум."},{"word":"краткометражен","type":"прид.","description":"Снима краткометражен цртан филм."},{"word":"краткорочен","type":"прид.","description":"Што се дава или се прави на краток рок. Краткорочен кредит. Краткорочен план."},{"word":"краткост","type":"ж.","description":"Својство на тоа што е кратко."},{"word":"краткотраен","type":"прид.","description":"Што трае кратко време. Краткотраен ветер. Краткотраен сон."},{"word":"краткоум","type":"прид.","description":"Краткоумна одлука"},{"word":"краткоумие","type":"ср.","description":"Во местото владееше краткоумие."},{"word":"Кратово","type":"ср.","description":"Град во Македонија."},{"word":"краток","type":"прид.","description":"Мал по должина; кус; долг. Кратка нога. Кратка коса."},{"word":"кратошија","type":"ж.","description":"Сорта црно винско грозје. Ја ископачија кратошијата од лозјето."},{"word":"крах","type":"м.","description":"Пропаст, катастрофа, целосен неуспех. Морален крах. Банкарски крах. Крах на стопанството."},{"word":"крахира","type":"св. и несв.","description":"Претрпи, претрпува, доживее, доживува крах. Банката крахира."},{"word":"крачест","type":"прид.","description":"Што има долги краци."},{"word":"крбла","type":"ж.","description":"Дрвен сад со чеп, потесен од каца, што обично служи за гмечење грозје. Ги затегнуваше обрачите на крблите."},{"word":"крв","type":"ж.","description":"Црвена течност што тече низ крвните садови на човекот и животните и ги обезбедува хранењето и размената на материите во клетките. Артериска крв. Крв од вена. Му тече крв од носот."},{"word":"крвав","type":"прид.","description":"Што е од крв, во што има крв, што е со крв, што крвави. Крвава флека. Крвава вода. Крвави раце. Крвава рана. Крвав завој."},{"word":"крвави","type":"несв.","description":"Губи крв од себе со истекување. Му крвават непцата. Жената многу крвавела."},{"word":"крвавица","type":"ж.","description":"Вид колбас од свински ситнеж и засирена крв. Крвавиците беа убаво испржени."},{"word":"крвен","type":"прид.","description":"Што се однесува на крв. Крвни садови. Крвна плазма. Црвени крвни зрнца. Крвна група. Крвен притисок. Крвен излив."},{"word":"крви се","type":"несв.","description":"Се тепа, крваво се кара со некого. Со години се крвеа за наследството."},{"word":"крвјоса","type":"св.","description":"Окрвави, се облие со крв. Му го крвјоса увото на коњот."},{"word":"крвјосан","type":"прид.","description":"Што е окрвавен, што е зацрвенет. Крвјосано сечило. Крвјосани очи. Крвјосано сонце."},{"word":"крвник","type":"м.","description":"Тој што извршил убиство; убиец. Крвникот со меч го уби старецот."},{"word":"крвников","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на крвник. Крвникова рака."},{"word":"крвнина","type":"ж.","description":"Крвопролевање, убиство. Втасаа со пушки в раце готови за крвнина."},{"word":"крвнички","type":"прид.","description":"Што се однесува на крвник."},{"word":"крвно","type":"прил.","description":"Со крв, по крв. Фамилиите крвно се измешаа."},{"word":"крволок","type":"м.","description":"Тој што е крволочен. Крволокот го извади ножот и го нападна селанецот."},{"word":"крволочен","type":"прид.","description":"Што е жеден за пролевање крв и за убиства. Крволочен убиец. Крволочна војска."},{"word":"крвоносен","type":"прид.","description":"Што ја разнесува крвта во телото. Крвоносни садови."},{"word":"крвопиец","type":"м.","description":"Тој што безмилосно искористува некого; бездушник, нечовек. Ненароден крвопиец."},{"word":"крвопролевање","type":"ср.","description":"Пролевање крв, масовно убивање. Битката донесе крвопролевање."},{"word":"крвотворен","type":"прид.","description":"Што учествува во создавањето крв и добра крвна слика."},{"word":"крвоток","type":"м.","description":"Кружно движење на крвта преку срцето и крвните садови. Спортистите немаат проблеми со крвотокот."},{"word":"крдар","type":"м.","description":"Поголем број крупни истородни животни што пасат заедно; стадо; булук. Крдар говеда."},{"word":"крди","type":"несв.","description":"За крдар – ги поминува под сенка најголемите горештини од денот; пладнува. Овците крдеа во долот."},{"word":"креативен","type":"прид.","description":"Творечки, што твори, што создава. Креативен дух. Креативен чин. Креативен пристап."},{"word":"креатор","type":"м.","description":"Тој што создава; автор, творец. Моден креатор."},{"word":"креатура","type":"ж.","description":"Ништожно, бедно, неспособно, недораснато лице. Со таква креатура тешко може да се соработува. Нека не се клешти оваа бедна креатура."},{"word":"креација","type":"ж.","description":"Вредно оригинално остварување, резултат на креативност. Творечка креација. Театарска креација."},{"word":"кревет","type":"м.","description":"Дел од мебелот што служи за спиење; легло. Брачен кревет. Железен кревет. Војнички кревет."},{"word":"кревок","type":"прид.","description":"За растение – лесно кршлив, свеж, сочен. Кревки гранки. Кревка зелка."},{"word":"креда","type":"ж.","description":"Вид бел, мек варовник што се користи во индустријата; калциев карбонат."},{"word":"креден","type":"прид.","description":"Што се однесува на креда, што е од креда. Кредна прашина."},{"word":"креденец","type":"м.","description":"Орман наменет за кујна, за трпезарија. Ги нареди чашите во креденецот."},{"word":"кредибилен","type":"прид.","description":"Во кој може да се има доверба, што заслужува доверба;"},{"word":"кредибилитет","type":"м.","description":"Особина на тој што има, што заслужува доверба;"},{"word":"кредит","type":"м.","description":"Давање пари, стоки и сл. на користење за определено време и со определена камата. Краткорочен кредит. Потрошувачки кредит. Станбен кредит."},{"word":"кредитен","type":"прид.","description":"Што се однесува на кредит. Кредитни средства. Кредитен систем. Кредитни установи."},{"word":"кредитира","type":"св. и несв.","description":"Даде, дава кредит некому. Банките го кредитираат стопанството."},{"word":"кредитор","type":"м.","description":"Тој што дава кредит."},{"word":"кредитоспособен","type":"прид.","description":"Што е способен, што исполнува услови да добие кредит."},{"word":"кредо","type":"ср.","description":"Исповед, симбол на верата, „верују“."},{"word":"креира","type":"св. и несв.","description":"Создаде, создава некакво (уметничко, научно и др.) вредно дело;"},{"word":"крек!","type":"изв.","description":"За подражавање глас од жаба."},{"word":"крека","type":"несв.","description":"За жаба – испушта гласови. Крекаат жабите од барата."},{"word":"крекалица","type":"ж.","description":"(зоол.) Вид жаба што многу крека. Hyla amborea. Ги слуша жабите крекалици."},{"word":"креклив","type":"прид.","description":"Што крека, што е сличен на крекање. Креклива жаба. Креклив глас."},{"word":"крекло","type":"м.","description":"Тој што многу зборува, брборко. Се омажила за крекло."},{"word":"крекне","type":"св.","description":"Како да крекна жаба."},{"word":"крекотница","type":"ж.","description":"Силно крекање. Го разбудија жабите со крекотница."},{"word":"крем","type":"м.","description":"Кашеста смеса за обложување торти и слатки. Чоколаден крем."},{"word":"крематориум","type":"м.","description":"Зграда со уреди за спалување мртовци."},{"word":"кремен","type":"м.","description":"Многу тврд камен што пушта искри при удар. Запали оган со кремен. Направи плочник од кремен"},{"word":"кремен","type":"прид.","description":"Што е од многу тврд камен. Кремен темел. Кремен плочник."},{"word":"кременадла","type":"ж.","description":"Парче месо со коска од 'рбетот. Свинска кременадла. Кременадла на жар."},{"word":"кременарка","type":"ж.","description":"Старинска пушка во која барутот се пали со искра од кремен. Од дедо му чуваше пушка кременарка."},{"word":"кремењак","type":"м.","description":"Одделен кремен камен."},{"word":"кремира","type":"св. и несв.","description":"Спали тело на мртовец во крематориум или според традиционални обичаи."},{"word":"кремниса","type":"св.","description":"Турне некого од голема височина или во голема длабнатина, во бездна. Го кремнисале човекот во некој дол."},{"word":"кремно","type":"ж.","description":"Бездна."},{"word":"кремпита","type":"ж.","description":"Вид колач од лиснато тесто и крем."},{"word":"креол","type":"м.","description":"Потомок на европските колонизатори во Латинска Америка."},{"word":"креолец","type":"м.","description":"Термин што означува етнички групи и јазици настанати со мешање на домородното население во прекуокеанските колонии со белите колонијални господари."},{"word":"креп","type":"м.","description":"Вид тенка свилена или волнена ткаенина со рапава површина. Превез од креп. Фустан од креп."},{"word":"крепа","type":"ж.","description":"Парче од карпа, камен. Децата си играа со крепи. Седна на високата крепа."},{"word":"крепдешин","type":"м.","description":"Вид свилена ткаенина од цврсто испредени нитки."},{"word":"крепжоржет","type":"м.","description":"Свилен жоржет."},{"word":"крепи","type":"несв.","description":"Потпира, придржува. Го дигнаа и го крепеа болниот во собата."},{"word":"крепител","type":"м.","description":"Тој што е заштитник, потпора. Крепители на нацијата."},{"word":"крепне","type":"несв.","description":"Јакнее, зацврснува. Децата раснат и крепнат."},{"word":"крепок","type":"прид.","description":"Што е физички јак, цврст, силен, здрав. Крепко здравје. Крепки чекори."},{"word":"крепон","type":"м.","description":"Вид памучна ткаенина слична на креп. Кошула од крепон."},{"word":"крепосник","type":"м.","description":"Крепостен селанец. Големопоседникот беше суров со своите крепосници."},{"word":"крепосништво","type":"ср.","description":"Општествено уредување во Царска Русија во кое селанецот е прикрепен кон земјата и зависи од господарот."},{"word":"крепост","type":"ж.","description":"Тврдина, кале. Царот гледаше од ѕидините на крепоста. Војската ја сардиса крепоста."},{"word":"крепостен","type":"прид.","description":"Што се однесува на крепосништво. Крепостен селанец. Крепосно право."},{"word":"креска","type":"несв.","description":"За птици – испушта остар, висок и рапав глас. Галебите крескаат."},{"word":"крескав","type":"прид.","description":"За звук и глас – што е продорен, висок и рапав. Крескав глас."},{"word":"крескало","type":"ср.","description":"Дете што многу плаче."},{"word":"креслив","type":"прид.","description":"Кресливи извици."},{"word":"креснак","type":"м.","description":"Дрвен обрач што се става околу вратот на добиток."},{"word":"кресне","type":"св.","description":"креска."},{"word":"кресница","type":"ж.","description":"Летна пастрмка во Охридското Езеро."},{"word":"кресок","type":"м.","description":"Глас на крескање. Кресок го расцепи небото. Се разнесе кресок на сојка."},{"word":"кретен","type":"м.","description":"(мед.) Лице што е духовно заостанато а физички закржлавено."},{"word":"кретенест","type":"прид.","description":"Што има особини на кретен; глупав, будалест човек. Кретенест човек."},{"word":"кретенизам","type":"м.","description":"(мед.) Болест кај која доаѓа до раѓање на лица со умствена заостанатост и физичка закржлавеност; кретен."},{"word":"кретон","type":"м.","description":"Вид цврста ткаенина за завеси и покривки. Го прекри мебелот со кретон."},{"word":"креч","type":"м.","description":"грч_2. (дијал.) вар."},{"word":"кречетало","type":"ср.","description":"Штичка што се удира во воденичкиот камен и лесно го ниша кошот на него, при што паѓаат зрната меѓу камењата и се мелат."},{"word":"крешчендо","type":"ср.","description":"Постепено засилување на гласот. Патетично крешчендо. Моќно крешчендо."},{"word":"крже","type":"ср.","description":"Дете што уште не е крстено."},{"word":"крз","type":"предл.","description":"Низ. Кинисал крз поле широко."},{"word":"крзнар","type":"м.","description":"Лице што се занимава со обработка и продажба на крзно и на предмети од крзно; мајстор за крзно. Носеше наметка сошиена од добар крзнар."},{"word":"крзнарство","type":"ср.","description":"Стопанска дејност што се занимава со обработка и трговија со крзна."},{"word":"крзнен","type":"прид.","description":"Што се однесува на крзно. Крзнени производи."},{"word":"крзно","type":"ср.","description":"Кожа на некои животни покриена, обрастена со влакна. Тие се крадци на скапоцени крзна."},{"word":"крив","type":"прид.","description":"Свиткан, извиен, што не е прав; што има искривен облик. Криви патишта. Крива река. Криво рало. Крив нож. Криви рогови."},{"word":"крива","type":"ж.","description":"(мат.) Извиена линија што не прави агол."},{"word":"Крива Паланка","type":"ж.","description":"Град во Македонија."},{"word":"кривачка","type":"ж.","description":"Многу искривено дрво. Исечи ја кривачкава."},{"word":"кривда","type":"ж.","description":"Неправедна постапка, неправда; Кривдата го уништи."},{"word":"кривец","type":"м.","description":"Виновник. Тој не е кривецот за тепачката."},{"word":"криви","type":"несв.","description":"Прави да биде нешто криво, извиткува. Ги криват играчките."},{"word":"кривина","type":"ж.","description":"Искривеност, отстапување од правата линија или од рамната површина; нерамнина. Бокал со тркалезни кривини. Старечка кожа со кривини и бразди."},{"word":"кривичен","type":"прид.","description":"Што е во врска со дела направени против лица и имот. Кривична постапка. Кривично дело. Кривично право."},{"word":"кривичок","type":"прид.","description":"Што накривува малку при одењето."},{"word":"кривка","type":"несв.","description":"Криви по малку; накривнува. Бабата кривкаше по патот."},{"word":"кривне","type":"св.","description":"Сврти, заврти. Ги кривнаа вратовите кон мене. Кривна по сокакот."},{"word":"криво","type":"прил.","description":"Свиткано, извиткано, искривено, накриво. Патот криво врви."},{"word":"кривоверен","type":"прид.","description":"Што не ја исповеда вистинската вера; Осуден е како кривоверен."},{"word":"кривоверец","type":"м.","description":"Тој што е кривоверен; еретик. Во селото се верници, ама има и по некој кривоверец."},{"word":"кривоверство","type":"ср.","description":"Верско учење што се противи на догмите на владејачката религија."},{"word":"кривоврат","type":"прид.","description":"Што има крив врат;"},{"word":"кривоглед","type":"прид.","description":"Што гледа накриво; шашлив. Кривогледа невеста."},{"word":"кривозаб","type":"прид.","description":"Што има криви заби. Кривозаб нерез."},{"word":"кривоклетник","type":"м.","description":"Тој што криво се заколнал, што лажно се колне. Станаа кривоклетници пред светот. Кривоклетници го наклеветија."},{"word":"кривоклетство","type":"ср.","description":"Заколнување на невистина. Кривоклетството се казнува. Не можам кривоклетство врз душата да си ставам."},{"word":"криволево","type":"прил.","description":"На некој начин, некако, донекаде. Ја изгради куќата криво-лево"},{"word":"кривоног","type":"прид.","description":"Што има криви нозе. Кривоног фудбалер."},{"word":"кривонос","type":"прид.","description":"Што има крив нос. Кривоносо момче."},{"word":"криворог","type":"прид.","description":"Што има криви рогови; Криворог прч. Криворог брав."},{"word":"кривотница","type":"ж.","description":"Заболување од кое стоката криви."},{"word":"кривоуст","type":"прид.","description":"Што има крива уста. Кривоуст пејач."},{"word":"кривошија","type":"м.","description":"Тој што има крив врат; шија."},{"word":"кривулест","type":"прид.","description":"Што кривулка, што е со многу благи кривини. Кривулеста патека. Кривулест ходник."},{"word":"кривули","type":"несв.","description":"Се движи во кривулеста насока, свива, свртува. Потокот кривули надолу низ полето."},{"word":"кривулица","type":"ж.","description":"Свиок, кривина. Пат со многу кривулици. Речни кривулици."},{"word":"кривуличав","type":"прид.","description":"Кривуличава патека. Кривуличава суводолица."},{"word":"кривуличи","type":"несв.","description":"Патчето кривуличеше меѓу буките."},{"word":"кривулка","type":"ж.","description":"Аголен зглоб на цевка; колено. Купи кривулка за водоводната цевка."},{"word":"кривулка","type":"несв.","description":"Браздата кривулка меѓу камењата."},{"word":"кривулкав","type":"прид.","description":"Кривулкаво патче."},{"word":"кригла","type":"ж.","description":"Голема чаша од половина литар за точено пиво. Испи кригла пиво."},{"word":"крие","type":"несв.","description":"Стави нешто (материјално) на скришно место да не може друг да го најде. Крие пари. Крие оружје."},{"word":"криеница","type":"ж.","description":"Детска игра во којашто целта е да се пронајдат тие што се скриени. Играат криеница."},{"word":"криза","type":"ж.","description":"Многу тешка состојба, промена кога се очекува или излез, решавање, или крајно лоши последици. Станбена криза. Политичка криза. Финансиска криза. Владина криза. Воена криза."},{"word":"кризен","type":"прид.","description":"Што се однесува на криза, што се одликува со криза. Кризно подрачје. Кризна ситуација."},{"word":"крик","type":"м.","description":"Силен, остар извик (од болка, страв, ужас, од големо изненадување и сл.). Тажен крик. Продорен крик."},{"word":"крика","type":"несв.","description":"Испушта крикови. Тие силно викаа и крикаа. Испушта остар и непријатен глас (за птица)."},{"word":"криклив","type":"прид.","description":"Што прилега на крик. Тој пребледна и испушти некаков криклив збор."},{"word":"крикне","type":"св.","description":"Испушти крик, викне гласно. Ранетиот крикна од болка. Таа крикна од страв."},{"word":"крилат","type":"прид.","description":"Што има крилја. Крилат инсект."},{"word":"крилатица","type":"ж.","description":"Поговорка што се повторува често во зборувањето; духовит карактеристичен збор или реченица што е во широка употреба."},{"word":"крилен","type":"прид.","description":"Што се наоѓа, што е распореден на крилата, странично, бочно. Крилните напаѓачи се најопасни."},{"word":"крили","type":"несв.","description":"Лета; се крева со раширени крилја. Орелот крилеше над планината."},{"word":"крилка","type":"несв.","description":"Крили по малку, во помала мера. Гулабите крилкаат по житото."},{"word":"крило","type":"ср.","description":"а) Орган за летање кај птиците и некои инсекти. Орелот шири крилја. б) Таков орган кај некои митолошки суштества."},{"word":"Крим","type":"м.","description":"Полуостров во Украина."},{"word":"криминал","type":"м.","description":"Кривично дело, злосторство, вршење противзаконски работи со лоши последици за општеството. Борба против криминалот. Стопански криминал."},{"word":"криминален","type":"прид.","description":"Што се однесува, што има својство на криминал. Криминален случај. Криминално подземје."},{"word":"криминалец","type":"м.","description":"Тој што извршил или врши криминални дела; злосторник."},{"word":"криминалист","type":"м.","description":"Специјалист по криминалистика."},{"word":"криминалистика","type":"ж.","description":"Правна наука за проучување на криминалот и методите за откривање на злосторствата."},{"word":"криминалистички","type":"прид.","description":"Што припаѓа, се однесува на криминалистика. Така заврши неговата криминалистичка кариера. Криминалистичка полиција."},{"word":"криминалитет","type":"м.","description":"Вид и опсег на злосторничката дејност; збир на сторени кривични дела. Криминалитетот во стопанството е во пораст. Криминалитетот опаѓа."},{"word":"криминолог","type":"м.","description":"Тој што се занимава со криминологија."},{"word":"криминологија","type":"ж.","description":"Наука што го изучува криминалот како општествена и индивидуална појава, што ги истражува социјалните причини за неговото настанување и ги утврдува законитостите на неговото движење."},{"word":"криминолошки","type":"прид.","description":"Што се однесува на криминолог и на криминологија."},{"word":"крин","type":"м.","description":"Декоративно растение со многу мирисливи бели цветови; Lilium candidium; познати се и други видови со цветови во други бои. Градината беше преполна со кринови. Кринот занесно мирисаше."},{"word":"кринов","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на крин. Кринов цвет."},{"word":"кринолин","type":"ж.","description":"Широко женско здолниште."},{"word":"крипта","type":"ж.","description":"(истор.) Подземен ходник и ќелии во кои древните христијани се собирале на богослужба."},{"word":"криптограм","type":"м.","description":"Запис напишан со тајно писмо."},{"word":"криптограф","type":"м.","description":"Тој што пишува со тајно писмо."},{"word":"криптографија","type":"ж.","description":"Тајно писмо."},{"word":"криптолог","type":"м.","description":"Тој што се занимава со криптологија."},{"word":"криптологија","type":"ж.","description":"Наука што ги проучува тајните писма."},{"word":"криптон","type":"м.","description":"Благороден гас што се наоѓа во мали количества во атмосферата. Симбол Kr."},{"word":"криптоним","type":"м.","description":"Збор што содржи тајна порака; таен збор."},{"word":"кристал","type":"м.","description":"(геол.) Тврдо тело што има правилен надворешен облик на полиедар. Кристали на морска сол."},{"word":"кристален","type":"прид.","description":"Што е од кристал. Кристална ваза. Кристални чаши."},{"word":"кристализација","type":"ж.","description":"Преминување на материјата во кристална состојба."},{"word":"кристализира","type":"св. и несв.","description":"Стане, станува кристал. Многу минерали при определени услови кристализираат."},{"word":"кристалографија","type":"ж.","description":"Наука за структурата и за формите на кристалите."},{"word":"Крит","type":"м.","description":"Грчки остров во Егејското Море."},{"word":"критериум","type":"м.","description":"Мерило, одлика или својства по кои се оценува, се одлучува или се распоредува нешто. Научен критериум. Естетски критериум. Фонолошки критериум. Тој беше загрижен за вкусот и критериумите на младите."},{"word":"критизер","type":"м.","description":"Неконструктивен, недобронамерен критичар; зајадливец."},{"word":"критизерство","type":"ср.","description":"Склоност кон неконструктивна, недобронамерна критика. Една работа е критика – отворена и добронамерна, а друга работа е критизерство!"},{"word":"критизира","type":"несв.","description":"Критикува неосновано; изнесува само лоши работи; куди. Тој ја критизираше работата на директорот."},{"word":"критика","type":"ж.","description":"(само едн.) Образложена оцена на некое дело, работа, постапка; збир од оцени во некоја област. Литературна критика. Остра критика. Упати критика. Списанието донесува и неколку прикази и критики."},{"word":"критикува","type":"несв.","description":"Подложува на критика."},{"word":"критичар","type":"м.","description":"Тој што оценува нечија работа, постапка, однесување и сл. Каков критичар си ти? Ти си голем критичар и скептик."},{"word":"критичен","type":"прид.","description":"критика."},{"word":"кришен","type":"прид.","description":"Што е таен, скриен, прикриен. Кришен поглед."},{"word":"кришум","type":"прил.","description":"Тајно, скришно, на таен начин. Кришум го погледна. Велат дека нив кришум сум ги љубел."},{"word":"крк","type":"изв.","description":"Подражавање на звук со кој се искажува кршење на нешто или удар по нешто."},{"word":"крка","type":"несв.","description":"(разг.) Јаде неумерено, лакомо. Кркал со голем апетит."},{"word":"кркало","type":"ср.","description":"Јадење, храна;"},{"word":"кркач","type":"м.","description":"(разг.) Тој што јаде неумерено, лакомо. Голем кркач е тој, не пребира храна."},{"word":"кркач","type":"прил.","description":"Носи некого на грб. Ајде да се носите кркач! Тој му се качи кркач."},{"word":"кркма","type":"ж.","description":"Козина што се добива од коза со стрижење."},{"word":"кркне","type":"св.","description":"(разг.) Изеде или испие нешто набрзина. Ајде сега кркни ја салатата."},{"word":"кркор","type":"м.","description":"Испуштање ниски тонови кои се слеваат (за вода кога врие)."},{"word":"кркори","type":"несв.","description":"Произведува, испушта глас кркр. Кога го зграби, почна да кркори. Цревата му кркореа. Му кркореше грлото како на пијан."},{"word":"кркотница","type":"ж.","description":"Силно, гласно смеење. Во собата се слушаа кркотници."},{"word":"кр-кр-кр","type":"изв.","description":"За подражавање на смеење. Кр-кр-кр, – се смееше со засипнат глас."},{"word":"кркушка","type":"ж.","description":"(бот.) Вид репка; Helianthus tuberosus."},{"word":"крла","type":"несв.","description":"Ниша, лула некого (обично дете). Песни Јорданка пееше и дете в крошни крлаше."},{"word":"крлави се","type":"несв.","description":"Заздравува, закрепнува."},{"word":"крлеж","type":"м.","description":"(зоол.) Вид паразит што живее на кожата на човекот и на разни животни и што може да пренесе зараза. Ixodes ricinus. Кучето имаше крлежи."},{"word":"крлук","type":"м.","description":"Овчарски стап свиткан на крајот со кој се фаќаат овците за ногата. Дојде еден овчар со крлук во раката."},{"word":"крлушка","type":"ж.","description":"Тврди рожести плочки што го штитат телото на некои 'рбетници (риби, гуштери, змии и сл.). Рибата ги наостри крлушките."},{"word":"крлушкав","type":"прид.","description":"Што има крлушки. Тоа беше змиска кожа со крлушкави рецки."},{"word":"крма","type":"ж.","description":"Храна за добитокот. Стоката во зима бара добра крма."},{"word":"крма","type":"ж.","description":"Заден дел на брод или на чамец. Лоткарот седеше на крмата."},{"word":"крма","type":"ж.","description":"Вид ловечка пушка."},{"word":"крмен","type":"прид.","description":"Што служи за крма. Крмни растенија."},{"word":"крми","type":"несв.","description":"Храни стока, добиток. Татко му цела ноќ ги крмеше воловите со уров и пченка."},{"word":"крмнак","type":"м.","description":"Мажјак на домашна или дива свиња; вепар. Тој имаше десет крмнаци."},{"word":"крмначе","type":"ср.","description":"Младо домашно или диво свинче, прасе."},{"word":"крмуз","type":"м.","description":"Темноцрвена боја."},{"word":"крмуз","type":"прид.","description":"Што е со темноцрвена боја. Крмуз чоја. Крмуз фес."},{"word":"крмчија","type":"ж.","description":"Зборник од црковни и световни правила кои се применуваат во црковната управа."},{"word":"крни","type":"несв.","description":"Доведува нешто да не биде целосно, нарушува целина, откршува."},{"word":"крнорог","type":"прид.","description":"Што има скршен рог или скршени рогови."},{"word":"крнорога","type":"ж.","description":"Коза што е со скршен рог."},{"word":"крнтија","type":"ж.","description":"Дотрајан предмет од долга употреба, старудија."},{"word":"кровен","type":"прид.","description":"Што се однесува на кров. Кровна конструкција. Како кровен покривач кај овие објекти се користи сламата."},{"word":"кроеж","type":"м.","description":"крој_1"},{"word":"крои","type":"несв.","description":"Сече ткаенина, кожа, хартија и др. на парчиња по определена форма и големина заради шиење костум, фустан, обувки и сл. Крои палто. Чевларот кроеше нови модели на сандали."},{"word":"крој","type":"м.","description":"Облик, начин како е нешто скроено, сошиено или нешто друго направено; модел, фазон. Модерен крој."},{"word":"кројач","type":"м.","description":"Занаетчија што се занимава со кроење и шиење на облека."},{"word":"кројачница","type":"ж.","description":"Просторија во која се крои и се шие, во која се изведуваат кројачки работи. Во кројачницата работеа неколку мајстори."},{"word":"кроки","type":"ср.","description":"План на околина или на терен изработен од око или со едноставни геометриски справи. Неговото кроки на градот беше изработено за два дена."},{"word":"крокира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави кроки; скицира."},{"word":"крокодил","type":"м.","description":"Големо водно животно слично на гуштер што живее во водите на тропските предели, а телото му е покриено со тврди ковчести крлушки; Crocodilia. Нилски крокодил."},{"word":"кромид","type":"м.","description":"Едногодишно градинарско растение со подземно стебло, главица што се користи во исхраната на човекот; Allium cepa. На старото чардаче висеа венци кромид."},{"word":"кромидар","type":"м.","description":"Тој што произведува кромид (кромид и лук)."},{"word":"кромидарник","type":"м.","description":"Место каде што се чува или каде што расте кромид."},{"word":"кромидов","type":"прид.","description":"Што е од кромид; што е како кромид. Кромидова глава. Кромидови лушпи."},{"word":"кромидов","type":"прид.","description":"Што е од кромид, што се однесува на кромид. Кромидови перја."},{"word":"кромидушка","type":"ж.","description":"Главица кромид; подземното стебло на кромидот. Лупевме кромидушки."},{"word":"крондир","type":"м.","description":"Сад за вино или ракија. Тој им налевал пијалак од златен крондир."},{"word":"крос","type":"м.","description":"Атлетска дисциплина, трчање во природа. Пролетен крос. Есенски крос. Училиштен крос."},{"word":"кросист","type":"м.","description":"Учесник во крос. Во градот се јавија многу кросисти."},{"word":"кросно","type":"ср.","description":"Вратило на разбој за ткаење, едно за навиткување на основата, друго за исткаеното."},{"word":"кроти","type":"несв.","description":"Прави некого кроток, учи на покорност (животно или непокорен човек). Стани Марко Крале да ја кротиш ламјата."},{"word":"кротко","type":"прил.","description":"Мирно, смирено, на кроток начин. Тој живее кротко и тивко."},{"word":"кроткост","type":"ж.","description":"Особина на тој што е кроток."},{"word":"кроткум","type":"прил.","description":"Со кротко, на кроток начин;"},{"word":"кроток","type":"прид.","description":"Што е добродушен, мирољубив, мирен, питом; во кого нема злоба. Таа беше кротка жена. Коњите не беа кротки како што сакаа нивните одгледувачи."},{"word":"кротум","type":"прил.","description":"Со кротко, на кроток начин;"},{"word":"крофна","type":"ж.","description":"Вид набабрена мекица од киснато тесто пржена во масло за јадење. Тестото за крофни нарасна."},{"word":"кроце","type":"прил.","description":"Полека, бавно, внимателно. Одете кроце."},{"word":"крошна","type":"ж.","description":"Колепка, лулка."},{"word":"крпа","type":"ж.","description":"Парче ткаенина (обично од износени алишта и сл.) за крпење алишта; алтица, латица. Неговото старо палто беше закрпено со многу крпи."},{"word":"крпач","type":"м.","description":"Тој што крпи, чевлар или шивач кој се занимава со крпење. Крпач на чевли."},{"word":"крпеж","type":"м.","description":"Постојано крпење, живот во сиромаштија. Не знам што го влече во тој крпеж и беда."},{"word":"крпеница","type":"ж.","description":"Закрпен, искрпен предмет."},{"word":"крпи","type":"несв.","description":"Поправи нешто оштетено, пополни, затне дупки на оштетена површина, доведе во добра состојба. Жената ги крпеше чорапите. Тој го крпеше скинатиот опинок со некоја голема игла."},{"word":"крпче","type":"ср.","description":"Дем. од крпа."},{"word":"крснозе","type":"прил.","description":"Со прекрстени нозе. Седна крснозе."},{"word":"крст","type":"м.","description":"а) Симбол на христијанската религија во облик на подолг вертикален и пократок хоризонтален крак што се сечат под прав агол. Дрвени крстови. Метален крст. б) Молитвен знак на христијаните со десната рака во облик на крст. Крстен знак. Направи крст со раката. в) Знак или предмет во облик на крст."},{"word":"крстат","type":"прид.","description":"Што има облик на крст, што е како крст. На снегот имаше крстати шари што ги направиле птиците шетајќи во сите правци."},{"word":"крстач","type":"м.","description":"Бајрак со знак на крст."},{"word":"крстачка","type":"ж.","description":"Вид шамија со крстати шари, дел од народна носија."},{"word":"крстен","type":"прид.","description":"Што се однесува на крст, што е како крст; крст Крстен знак."},{"word":"крстеница","type":"ж.","description":"Таа што му дава име на новороденото при обредот на крштевање; кума, крсница."},{"word":"крстење","type":"ср.","description":"Глаголска именка. Правење крстен знак; крсти 3., се крсти 2. а) Добива име. б) Станува христијанин; крштавање."},{"word":"крсти","type":"ж.","description":"Литија, опход (обично во време на суша)"},{"word":"крсти","type":"св. и несв.","description":"Изврши, врши верски обред, при што тој што се крштава добива име и се воведува во христијанската вера. В недела ќе си го крстат детето."},{"word":"крстилница","type":"ж.","description":"Сад со светена вода во која се врши крштавање."},{"word":"крстина","type":"ж.","description":"крст 4."},{"word":"крстица","type":"ж.","description":"Куп од неколку снопови жито наредени накрсно еден преку друг. Се редеа последните крстици. Жетварот редеше крстици од снопје."},{"word":"крстобол","type":"м.","description":"Болка во крстот; болест на крстот. Го фати крстоболот и го фрли в постела."},{"word":"Крстовден","type":"м.","description":"Христијански празник на 27 септември (нов стил) во чест на светиот Христов крст."},{"word":"крстовиден","type":"прид.","description":"Што има форма на крст;"},{"word":"крстозборка","type":"ж.","description":"Вид енигматска творба во која на определен начин, со вкрстување на зборови хоризонтално и вертикално треба да се пополнат сите полиња. Решив неколку крстозборки."},{"word":"крстоносен","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на крстоносец. Крстоносен поход. Крстоносна војна."},{"word":"крстоносец","type":"м.","description":"Учесник во крстоносните војни што ги воделе европските феудалци од XI до XIII век под знакот на крстот за освојување на Ерусалим."},{"word":"крстопат","type":"м.","description":"Место каде што се вкрстуваат два или повеќе патишта; распаќе, раскрсница."},{"word":"крстоса","type":"св.","description":"Постави нешто во облик на крст. Двете момчиња ги крстосаа дрвените сабји."},{"word":"крстосница","type":"ж.","description":"Место каде што се вкрстуваат две или повеќе улици."},{"word":"крстосувач","type":"м.","description":"Брз вооружен брод. Кајчето треба да биде мало за да ги избегне крстосувачите."},{"word":"крстосувачки","type":"прид.","description":"Што се однесува на крстосувач. Крстосувачки ракети."},{"word":"крстум","type":"прил.","description":"Како крст; во крст, на начин да формира крст. Носеше два ремена препашани крстум на градите."},{"word":"крт","type":"м.","description":"Цицач што се храни со инсекти, живее под земја и има предни нозе и муцка приспособени за копање; Talpa europaea. Кртот е повеќе штетно отколку корисно животно."},{"word":"крт","type":"м.","description":"Неплодна посна земја."},{"word":"крт","type":"прид.","description":"Што лесно се крши, се дроби. Коските стануваат крти во староста."},{"word":"кртечина","type":"ж.","description":"Купче земја на површината на земјата изриено од крт, место, живеалиште на кртови. Кртечините на ливадата се претворени во извори."},{"word":"кртешница","type":"ж.","description":"кртечина."},{"word":"крти","type":"несв.","description":"Крши, рони. Ти, како и другите, ќе кртиш стени за да доведеме вода во селото."},{"word":"кртило","type":"ср.","description":"Котило на кртица."},{"word":"кртица","type":"ж.","description":"Женка на крт."},{"word":"кртичав","type":"прид.","description":"Што се однесува на крт."},{"word":"кртола","type":"ж.","description":"Задебелен корен во кој се складираат хранливи материи."},{"word":"кртул","type":"м.","description":"Планинска трева; Narduus stricta."},{"word":"круг","type":"м.","description":"(мат.) Дел од рамнина ограничен со кружница."},{"word":"круговит","type":"прид.","description":"Што има облик на круг. Неговата глава добиваше ту издолжен ту круговит облик."},{"word":"кругол","type":"прид.","description":"Што има облик на круг, што е како круг. Кругли плочки. Кругла дупка."},{"word":"кружен","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на круг. Кружна отсечка. Кружен лак."},{"word":"кружи","type":"несв.","description":"Се движи (оди, лета) во кружна или слична линија околу нешто. Околу пламенот кружеа мушички и ноќни пеперутки. Над бојното поле кружеа авиони."},{"word":"кружница","type":"ж.","description":"Затворена крива црта чиишто точки се подеднакво оддалечени од средината (центарот). Нацртај кружница со радиус од 5 см."},{"word":"кружок","type":"м.","description":"Група луѓе поврзани меѓу себе со некаква врска (најчесто општествена). Лингвистички кружок. Литературен кружок. Научен кружок."},{"word":"круна","type":"м.","description":"Златен венец или вид капа со скапоцени украси за монарх како симбол на власт и на достоинство. Кралска круна. Царска круна."},{"word":"крунест","type":"прид.","description":"Што има форма, облик на круна."},{"word":"круниса","type":"св.","description":"Стави круна на глава при стапување на престол како симбол на владетелска моќ. Го крунисаа за крал."},{"word":"круп","type":"м.","description":"Заразна болест на грлото. Неговиот син умрел од круп."},{"word":"крупен","type":"прид.","description":"Што има голем обем; што има големи димензии. Тој е крупен човек. Крупен компир."},{"word":"крупнина","type":"ж.","description":"Големина. Крупнината на зрното."},{"word":"крут","type":"прид.","description":"Што е тврд, што не го менува лесно својот облик; што не се витка, нееластичен; мек. Крута хартија. Крут материјал."},{"word":"круцијален","type":"прид.","description":"Што е основа на нешто, најважен, суштински. Круцијална задача. Круцијално прашање. Круцијален период."},{"word":"круша","type":"ж.","description":"Листопадно овошно растение со вкусни плодови малку конусно издолжени. Во Македонија има питоми и диви круши. Седнав под крушата."},{"word":"крушар","type":"м.","description":"Тој што продава круши."},{"word":"крушарник","type":"м.","description":"Овоштарник, место со круши."},{"word":"Крушево","type":"ср.","description":"Град во Македонија."},{"word":"крушест","type":"прид.","description":"Што има облик на круша."},{"word":"крушец","type":"м.","description":"Зрно крупна немелена готварска сол;"},{"word":"крушка","type":"ж.","description":"круша_2"},{"word":"крушов","type":"прид.","description":"Што е од круша; што припаѓа на круша. Пиел крушова ракија. Крушово дрво."},{"word":"крушовиден","type":"прид.","description":"Што има облик на круша (плодот). Семка со крушовидна форма."},{"word":"крушовица","type":"ж.","description":"Ракија од круши. Оваа година тој има најдобра крушовица."},{"word":"Крф","type":"м.","description":"Грчки остров и град во Јонското Море."},{"word":"крц!","type":"изв.","description":"За подражавање звук од кршење или чкрипење. Вратата прави крц!"},{"word":"крцка","type":"несв.","description":"Издава куси остри звуци; чкрипи, чкрта. Креветот крцка. Старата кола крцкаше. Крцка со забите."},{"word":"крцкав","type":"прид.","description":"Што произведува крцкање; што чкрипи. Крцкави скалила. Крцкав кревет. Се обиде со крцкави заби да ја прегризе таа нишка."},{"word":"крцкот","type":"м.","description":"Карактеристичен звук што се слуша при крцкање; Од крцкотот на вратите не можеше да заспие. Се слуша крцкот на ореви."},{"word":"крцул","type":"м.","description":"Стар домашен вид свињи. Во селото имаше свињи само од сојот крцул."},{"word":"крчи","type":"несв.","description":"Ископува дрвја заедно со корењата. Ја крчат лединката зарасната со драч и капини."},{"word":"крчи","type":"несв.","description":"грчи2."},{"word":"крчма","type":"ж.","description":"Гостилница од понизок ред. Селска крчма. Младите седеа по крчмите или приредуваа вечеринки кај своите врсници."},{"word":"крчмар","type":"м.","description":"Сопственик на крчма. Крчмарот ги наполни уште еднаш чашите."},{"word":"крчмарев","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на крчмар, што се однесува на крчмар. Крчмарева куќа."},{"word":"крчмарица","type":"ж.","description":"Жена крчмар; сопственичка на крчма. Тој одвај чекаше да ја запознае крчмарицата. Крчмарицата добро си ја водеше крчмата."},{"word":"крчми","type":"несв.","description":"Продава на мало. Немој да ги крчмиш бурињата."},{"word":"крџалија","type":"м.","description":"Турски војници оддадени на грабеж и насилство. Дојденците во Битола се плашеа од разни банди, од крџалии и од башибозуци."},{"word":"крш","type":"м.","description":"Остатоци, парчиња од тоа што е скршено, разурнато. На плоштадот остана крш."},{"word":"кршеглавечки","type":"прил.","description":"Со главата надолу, со превртување преку глава. Паѓаше кршеглавечки."},{"word":"кршен","type":"прид.","description":"Што е скршен, што не е цел. Кршени ореви. Дај од кршениот леб."},{"word":"крши","type":"несв.","description":"Со употреба на сила, со удар дроби на парчиња, одвојува од целина, разделува на делови. Тој крши ореви. Детето ги кршеше гранките од дрвото."},{"word":"кршигора","type":"м.","description":"(нар. поез.) Епитет за брз, силен коњ."},{"word":"кршинога","type":"м.","description":"Тој што се сопиња на прав пат, несмасен човек."},{"word":"кршјак","type":"м.","description":"Млад зајак. Исплашени кршјаци се истркалаа по удолницата."},{"word":"кршка","type":"несв.","description":"а) Не оди право, го менува правецот при движењето, не е прав (за пат, река и сл.); скршне (скршнува). Зајакот кршка. Патот кршка."},{"word":"кршкав","type":"прид.","description":"Што не е прав; кривулест. Тесни и кршкави улици."},{"word":"кршкало","type":"ср.","description":"Тој што измрдува, што не се држи до договореното."},{"word":"кршканица","type":"ж.","description":"Скршнување, отстапување од патот."},{"word":"кршла","type":"ж.","description":"мандра."},{"word":"кршлив","type":"прид.","description":"Што се крши лесно. Стаклото е кршливо. Кршлив материјал."},{"word":"кршне","type":"св.","description":"Крши малку. Тој кршна од лебот."},{"word":"кршоборец","type":"м.","description":"Подбивен назив за луѓето од Мариово поради тоа што се занимавале со продавање на борина. Што правите вие, бре кршоборци, по планината?"},{"word":"кршорога","type":"ж.","description":"Овца со неизрастени или скршени рогови."},{"word":"кршталник","type":"м.","description":"Сад во кој се обавува крштевање. Кумот го држеше детето над кршталникот."},{"word":"крштевка","type":"ж.","description":"Обред на крштевање и воведување во христијанската црква."},{"word":"крштелен","type":"прид.","description":"Што се однесува на чинот на крштевањето. Крштелно свидетелство. Крштелна вода."},{"word":"крштелник","type":"м.","description":"кршталник."},{"word":"крштелница","type":"ж.","description":"Документ со податоци за крштавањето што го издава црквата, извод од црковната книга на крстените."},{"word":"крштеник","type":"м.","description":"Тој што е крстен, што минал низ обредот на крштевање."},{"word":"ксилограф","type":"м.","description":"Гравер на дрво, специјалист за правање фигури и слики во дрво; резбар."},{"word":"ксилографија","type":"ж.","description":"Резбарство."},{"word":"ксилофон","type":"м.","description":"Музички инструмент што се состои од дрвени плочки на кои се удира со дрвени удиралки."},{"word":"ктитор","type":"м.","description":"Основач, заштитник, дарител на црква или манастир. Тој е ктитор на манастирот."},{"word":"куб","type":"м.","description":"а) Геометриско тело омеѓено со шест квадрати; б) Предмет во таква форма. в) Трет степен на некој број."},{"word":"Куба","type":"ж.","description":"Остовска држава во Карипското Море, Средна Америка."},{"word":"кубатора","type":"ж.","description":"Обем на нешто изразено во кубни метри. Кубатура на собата. Воздушна кубатура."},{"word":"кубе","type":"несв.","description":"Вади од корен (од основата) нешто (влакно, пердув и сл.) Таа ги кубеше белите влакна. Тој ја кубеше тревата. Старата ја кубеше закланата кокошка."},{"word":"кубе","type":"ср.","description":"Свод во облик на полутопка (особено на црквите); купола. Кубиња на катедрала. Кубето на црквата е позлатено."},{"word":"кубелија","type":"прид.","description":"Што има облик на кубе; што личи на кубе."},{"word":"кубен","type":"прид.","description":"Што се однесува на куб. Кубен метар. Кубен корен."},{"word":"кубест","type":"прид.","description":"Што е како кубе, што има облик на кубе. Кубест покрив. Големи височини со кубести врвови."},{"word":"кубизам","type":"м.","description":"Правец во сликарството кој ги сведува човечките ликови и предметите во природата на основните геометриски облици (квадрат, круг, коцка и др.) како апстракција на природните облици."},{"word":"кубик","type":"м.","description":"Мерка за огревен или градежен материјал, рамна на еден кубен метар. Два кубика дрва. Три кубика камен. Неколку кубици песок."},{"word":"кубира","type":"несв.","description":"Дига на трет степен. Кубирај го бројот три."},{"word":"кубист","type":"зам.","description":"Приврзаник на кубизмот, припадник на правецот куби"},{"word":"кубне","type":"св.","description":"кубе. Бајачката кубна неколку влакна од косата на болниот."},{"word":"кубур","type":"м.","description":"Старинска пушка, пиштол. Тој го вадеше кубурот од појасот. Пукна со кубурот."},{"word":"кубурлак","type":"м.","description":"Футрола за револвер."},{"word":"Кувајт","type":"м.","description":"Држава на Арабискиот Полуостов, Азија."},{"word":"кувет","type":"м.","description":"Сила, способност. Пивнав малку за кувет! Во жилите кувет нема."},{"word":"куветлија","type":"прид.","description":"Што е силен, јак. Тој е куветлија."},{"word":"кувче","type":"ср.","description":"Горна машка облека од сукно, без ракави. Тој си го облече своето селско кувче."},{"word":"кугла","type":"ж.","description":"Спортски реквизит во вид на топка, од различен материјал, кој служи во атлетиката за натпревари во фрлање, а во куглањето за туркање на кеглите."},{"word":"куглање","type":"ср.","description":"Игра во која играчите од определена оддалеченост туркаат кегли, а победува тој што ќе турне повеќе."},{"word":"куглар","type":"м.","description":"Тој што учествува во спортската игра куглање. Кугларите од нашиот град освоија три златни медали."},{"word":"кугларница","type":"ж.","description":"Место со посебно уредена патека каде што се одвива куглањето. Во скопската кугларница се одржуваат натпревари во куглање."},{"word":"кугла се","type":"несв.","description":"Се натпреварува во куглање."},{"word":"кудач","type":"м.","description":"Тој што куди, што напаѓа некого со зборови. Овде има многу кудачи."},{"word":"куди","type":"несв.","description":"Напаѓа некого со зборови, наоѓа мани, недостатоци, приговара. Тој го кудеше својот брат."},{"word":"кужељ","type":"м.","description":"Оронет пченкарен клас."},{"word":"кузум","type":"прид.","description":"прид. Мила, драга. Невесто, кузум убава."},{"word":"кујна","type":"ж.","description":"Просторија во стан, во угостителски објект итн. каде што се готви јадење. Сите побрзаа кон кујната. Таа влезе во кујната."},{"word":"кујунџија","type":"м.","description":"Занаетчија што изработува предмети и украси од злато и од сребро. Кујунџиите ги отвораат своите дуќани."},{"word":"кујунџилак","type":"м.","description":"Кујунџиски занает. Во нашиот град превладува грнчарството и кујунџилакот."},{"word":"кука","type":"несв.","description":"За кукавица – испушта глас што се прима како ку-ку/куку. Кукавицата кука."},{"word":"кука","type":"ж.","description":"Железна, дрвена или пластична прачка, свиткана на едниот или на двата краја што служи за обесување. Низите од тутун се обесуваат со куки."},{"word":"куќа","type":"ж.","description":"Градба со ѕидови и покрив што служи за живеење; живеалиште. Градат куќа. Купија нова куќа. Ја чисти куќата."},{"word":"кукавица","type":"ж.","description":"Птица преселница која обично не свива свое гнездо, туку ги остава јајцата во туѓо гнездо; Cuculus canorus. Во шумата прелета една кукавица."},{"word":"кукавичин","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на кукавица. Кукавичини јајца."},{"word":"кукавички","type":"прид.","description":"Што се однесува, што ѝ припаѓа на птицата кукавица."},{"word":"кукавичлук","type":"м.","description":"Својство на тој што е кукавица 3; плашливост. Тој покажа голем кукавичлук."},{"word":"кукалест","type":"прид.","description":"Што наликува на кукалка, што има облик на кукалка. Тој имаше кукалест нос."},{"word":"кукали се","type":"несв.","description":"Се ведне, се подгрбавува. Стрина ми се кукалеше ничкосана."},{"word":"куќарина","type":"ж.","description":"Данок за куќа. Плати куќарина."},{"word":"кукачка","type":"ж.","description":"Лен или сено сложено на купче."},{"word":"куќен","type":"прид.","description":"Што се однесува на куќа, што е дел од куќа. Куќна врата. Куќен праг. Куќни садови."},{"word":"кукест","type":"прид.","description":"Што има облик на кука. Кукест крст."},{"word":"куќи","type":"несв.","description":"Обезбедува, снабдува што е потребно за живеење во куќата. Не се родил куќа да куќи. Куќи беден живот."},{"word":"кукла","type":"ж.","description":"а) Фигура (обично женска) на човек што служи како детска играчка. Куклата спие. Девојчињата си играат со кукли. б) Фигура на човек или само на труп што служи за излагање облека или како кројачки модел. Во излогот стои женска кукла."},{"word":"куклар","type":"м.","description":"Тој што прави, што продава кукли."},{"word":"куклен","type":"прид.","description":"Во кој учествуваат кукли, што се однесува на кукла. Куклен театар. Куклена претстава."},{"word":"куклест","type":"прид.","description":"Што е како кукла; убав. Куклесто лице."},{"word":"кукли се","type":"несв.","description":"За инсекти – се претвора, се преобразува во кукла; го поминува развојниот стадиум на кукла."},{"word":"кукне","type":"св.","description":"За кукавица – се огласи, испушти звук само еднаш. Кукавицата кукна во шумата."},{"word":"куќник","type":"м.","description":"Домаќин. Стани добра куќнице, куќникот го бере твоето гајле."},{"word":"куќнина","type":"ж.","description":"Домаќинство, дом. Ништо не направи за неговата куќнина. Колибата е наша прва куќнина."},{"word":"куков","type":"прид.","description":"Само во изразите: на куков ден, на куково лето со значење: никогаш нема да се случи тоа, никогаш нема да биде."},{"word":"куќовен","type":"прид.","description":"Што е куќен, домашен. Куќовни луѓе."},{"word":"куку!","type":"изв.","description":"За подражавање на гласот на кукавица. Ја стави раката на устата и закука: Куку-куку!"},{"word":"кукуда","type":"ж.","description":"Дрвена направа во форма на луле од ореово дрво со која се чука на тапан со десната рака."},{"word":"кукул","type":"м.","description":"Качулка. Избра едно евтино палто и една пелерина со кукул."},{"word":"кукумјавка","type":"ж.","description":"(зоол.) Ноќна птица (за која се верува дека со гласот предвидува, претскажува несреќа); Athene noctua indigena. Некаде жално крикна кукумјавка и сè се смири."},{"word":"кукумјавчи","type":"несв.","description":"Претскажува несреќа, коби. Тие само кукумјавчат."},{"word":"кукурек","type":"м.","description":"Многугодишно растение со длановидни и расечени лисја до основата, со крупни светлозелени цветови, весник на пролетта; Helleborus odorus. Од под земјата се подаваше кукурек, гороцвеќе."},{"word":"кукурек","type":"м.","description":"Вид јадење од плетени јагнешки црева."},{"word":"кукурига","type":"несв.","description":"За петел – издава глас, пее. Петелот наутро кукурига."},{"word":"кукуригне","type":"св.","description":"Пушти глас (за петел)."},{"word":"кукуригу!","type":"изв.","description":"Глас со кој се јавува петелот; извик со кој се подражава гласот на петелот."},{"word":"Кукуш","type":"м.","description":"Град во Егејска Македонија, Грција."},{"word":"кула","type":"ж.","description":"(истор.) Извишена цврста тесна градба како засилување на градски ѕид или како дел од тврдина, од замок, четвртеста или заоблена. Маркови кули. Кулите на нашето кале се многу убави."},{"word":"кулак","type":"м.","description":"Идеолошка определба од времето на аграрната реформа по 1945 година за селанец, земјоделец со повеќе земја од земјишниот максимум."},{"word":"кулаш","type":"м.","description":"Коњ со црвени влакна."},{"word":"кулинарски","type":"прид.","description":"Што се однесува на кулинар и на кулинарство. Кулинарски специјалитет. Кулинарски вештини."},{"word":"кулинарство","type":"ср.","description":"Вештина за готвење храна."},{"word":"кулиса","type":"ж.","description":"Составен дел од декорот на театарска сцена, подвижен насликан ѕид или друг елемент."},{"word":"кулисен","type":"прид.","description":"Што се однесува на кулиси."},{"word":"кулминација","type":"ж.","description":"(астр.) Премин на небесно тело низ меридијанот на дадено место од Земјата."},{"word":"кулминационен","type":"прид.","description":"Што достигнува највисок степен;"},{"word":"кулминира","type":"св. и несв.","description":"Се најде, се наоѓа на врвот во развојот. Настаните кулминираа на крајот на денот."},{"word":"кулоар","type":"м.","description":"Ходник (во парламент)."},{"word":"култ","type":"м.","description":"Религиозна почит изразена со обреди. Култот кон боговите се урна."},{"word":"култен","type":"прид.","description":"Што се однесува на култ;"},{"word":"култиватор","type":"м.","description":"Земјоделска машина за површинска обработка на земјата. Летните обработки на земјата се вршат со култиватори."},{"word":"култивира","type":"св. и несв.","description":"Одгледа, одгледува, однегува, негува, приспособи, приспособува (растение, земјиште и др.)."},{"word":"култора","type":"ж.","description":"а) Севкупност на духовни и материјални вредности на човештвото. Духовна култура. Матријална култура. б) Степен и специфичности на развојот во духовната и материјалната сфера во определена епоха или на еден народ. Древни култури. Средновековна култура. Византиска култура. Национална култура."},{"word":"културен","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на културата. Културен напредок. Културен центар."},{"word":"културолог","type":"м.","description":"Лице што се занимава со културологија."},{"word":"културологија","type":"ж.","description":"Наука што ја проучува културата, одделните култури и нивните односи."},{"word":"културтрегер","type":"м.","description":"Лице што се смета за носител на култура."},{"word":"кулук","type":"м.","description":"(истор.) Вид данок; работна обврска на селаните кон феудалниот господар или спахија. Тој собира луѓе за кулук."},{"word":"кулукува","type":"несв.","description":"Работи кулук; одработува данок без надомест; кулук 2. (прен.) Работи тешка работа."},{"word":"кулучар","type":"м.","description":"Тој што кулукува; тој што работи на кулук. Сите селани од околината се кулучари."},{"word":"кум","type":"м.","description":"Сведок при венчавање или склучување граѓански брак. Кумот ни донесе голем подарок за нашата свадба."},{"word":"кума","type":"ж.","description":"Сопруга на кумот."},{"word":"Куманово","type":"ср.","description":"Град во Македонија."},{"word":"кумарина","type":"ж.","description":"Лековита билка;"},{"word":"кумаш","type":"м.","description":"Вид свилена ткаенина, свилено платно, атлаз. Носеше кафтани од срмен кумаш."},{"word":"кумашен","type":"прид.","description":"Што е од кумаш. Кумашни кафтани."},{"word":"кумашин","type":"м.","description":"кум_1"},{"word":"кумашинка","type":"ж.","description":"кума."},{"word":"кумашинче","type":"ср.","description":"дем. од кумашин."},{"word":"куми","type":"несв.","description":"Моли некого, преколнува. Ме молеше и кумеше. Си го кумел со бога да ти излезе од куќата."},{"word":"кумилира","type":"св. и несв.","description":"Трупа, натрупа; собере, насобере. Тој кумулираше голема енергија во себе."},{"word":"кумин","type":"прид.","description":"Што ѝ припаѓа на кумата."},{"word":"кумир","type":"м.","description":"Кип на кој многубошците му се поклонуваат како на божество, идол; фетиш."},{"word":"кумов","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на кумот. Кумовиот подарок беше најубав. Сега јас ќе го играм кумовото оро."},{"word":"кумство","type":"ср.","description":"Кумовски однос меѓу кумот и семејството на кое кумувал при крштавање и венчавање. Кумството е света работа за христијаните."},{"word":"кумува","type":"несв.","description":"Учествува на венчавка или крштевање како кум. Тој ќе кумува на нашата свадба."},{"word":"кумулативен","type":"прид.","description":"Што се однесува на кумулација. Кумулативна енергија. Кумулативен процес."},{"word":"кумулација","type":"ж.","description":"Трупање, натрупување;"},{"word":"кумче","type":"ср.","description":"Дете што го крстил кумот. Кумот го погледна своето кумче. Многу убаво име му избра на твоето кумче."},{"word":"куна","type":"ж.","description":"Мала граблива ѕверка со витко тело, кратки нозе и со скапоцено крзно; Mustella foina. Крзното на куната е многу барано на пазарот."},{"word":"кундак","type":"м.","description":"Задниот дел од огнено оружје кој се притиска на рамото при пукање. Новите пушки се со светнати кундаци од тврдо дрво."},{"word":"кундале","type":"ср.","description":"Грозд (во народните гатанки)."},{"word":"куникула","type":"ж.","description":"Вид питом зајак, се одгледува поради месото, крзното и влакното; Cuniculus."},{"word":"кунин","type":"прид.","description":"Што е од куна. Кунина кожа. Кунино крзно."},{"word":"куп","type":"м.","description":"Големо количество од несредени еднакви или различни нешта, истурени или нафрлени на едно место. Куп песок. Куп пченица. Куп јаболка. Куп алишта. Купишта хартија 2. Мало заоблено возвишение."},{"word":"куп","type":"м.","description":"Пехар како награда за најдобар резултат во спортско натпреварување. Нашата екипа го освои купот."},{"word":"купа","type":"ж.","description":"куп."},{"word":"купар","type":"м.","description":"Длабок сад за течност."},{"word":"купе","type":"ср.","description":"Затворен оддел со седишта во вагон. Патуваме со воз во посебно купе."},{"word":"купел","type":"м.","description":"Сад за крштавање."},{"word":"купен","type":"прид.","description":"Што е набавен со купување. Купено палто. Купена куќа."},{"word":"купечки","type":"прид.","description":"Што се купува, купен. Купечки чорапи. Купечки леб."},{"word":"купи","type":"св.","description":"Добие во сопственост плаќајќи со пари. Ти купив басма. Купи пиперки од пазар. Ја купи нивата. Купи куќа на вересија."},{"word":"купиште","type":"ср.","description":"Аугументатив од куп."},{"word":"куплерај","type":"м.","description":"Јавна куќа; бордел."},{"word":"куплет","type":"м.","description":"Римувана строфа во два или четири стиха што содржи завршена мисла."},{"word":"куплетист","type":"м.","description":"Автор или исполнител на куплети."},{"word":"куплунг","type":"м.","description":"Спојка во автомобилот што сврзува две вратила кои ја пренесуваат погонската сила. Го притисна куплунгот и уфрли во брзина."},{"word":"куповен","type":"прид.","description":"Што се однесува на купување, тоа со што се купува. Куповна моќ. Куповно средство."},{"word":"купола","type":"ж.","description":"(архит.) Свод изѕидан во облик на полутопка над кружна или квадратна основа; кубе. Црковна купола."},{"word":"купон","type":"м.","description":"Дел од вредносна хартија што се носи за наплата на достасана камата или дивиденда."},{"word":"купопродажба","type":"ж.","description":"Спогодба меѓу две страни со која едната страна продава, а другата купува. Потпишаа договор за купопродажба."},{"word":"купопродажен","type":"прид.","description":"Што се однесува на купопродажба. Купопродажен договор. Купопродажна цена."},{"word":"купувач","type":"м.","description":"Тој што купува нешто. Купувач на недвижности. Постојан купувач."},{"word":"купувачка","type":"ж.","description":"Купување, пазарење. Дневна купувачка. Секојдневна купувачка. Купувачка на големо и мало."},{"word":"купче","type":"ср.","description":"Дем. од куп."},{"word":"купчинка","type":"ж.","description":"Купчинки земја. Купчинка луѓе."},{"word":"купчи се","type":"несв.","description":"Се собира на куп или во множество. Се купчеа свадбарите."},{"word":"кур","type":"м.","description":"Машки полов орган; пенис."},{"word":"кураж","type":"м.","description":"Храброст, смелост, решителност. Ми влева кураж. Не губеше кураж. Нема кураж да ја погледне."},{"word":"куражен","type":"прид.","description":"Што е храбар, смел, решителен. Ретко кој покуражен ќе се спротивставеше."},{"word":"куражи","type":"несв.","description":"Храбри, бодри некого. Ме куражеше, ми даваше сила."},{"word":"куражлија","type":"прид.","description":"Ти си куражлија каков што нема друг."},{"word":"куратива","type":"ж.","description":"Лекување и нега на болен."},{"word":"куративен","type":"прид.","description":"Што лекува, што служи за лекување; лековит. Куративно дејство. Куративна медицина."},{"word":"курбан","type":"м.","description":"Кај муслиманите – животно, обично овен, што се коле за Курбан Бајрам. Му таксал црн овен курбан на Алах."},{"word":"курва","type":"ж.","description":"Блудница, развратница; проститутка. Евтина курва. Градска курва. Војничка курва."},{"word":"курвалак","type":"м.","description":"Сите ја знаеја дека е по курва(р)лакот"},{"word":"курвар","type":"м.","description":"Тој што е блудник, развратник. Се омажи за пијаница, коцкар и курвар."},{"word":"курварница","type":"ж.","description":"Јавна куќа, бордел. Откако се ожени, не стапна во курварници."},{"word":"курварство","type":"ср.","description":"Разврат, блуд, курвање. Животот им помина во курварство."},{"word":"курва се","type":"несв.","description":"Се курвале по борделите."},{"word":"курвин","type":"прид.","description":"Што припаѓа на курва. Курвино копиле."},{"word":"курвински","type":"прид.","description":"Што се однесува на курва. Курвински однос."},{"word":"курвинство","type":"ср.","description":"Особина, однесување на курва."},{"word":"курдиса","type":"св.","description":"Намести, постави. Курдиса да пладнува. Курдисал зелен чадор."},{"word":"курдисан","type":"прид.","description":"Што е наместен, поставен. Лежеше курдисан на каучот."},{"word":"Курдистан","type":"м.","description":"Област во Азија, во состав на Турција, Сирија, Ирак и Иран."},{"word":"курентен","type":"прид.","description":"Што е во тек, тековен; што е прифатен, баран на пазарот. Курентни стоки."},{"word":"курешница","type":"ж.","description":"Кокошкин измет."},{"word":"курзив","type":"м.","description":"Коси типографски, печатарски букви; италик. Сите подвлечени зборови се печатени со курзив."},{"word":"курзивен","type":"прид.","description":"Што е во курзив. Курзивен текст. Курзивни букви."},{"word":"курија","type":"ж.","description":"(истор.) Назив на групите на кои се делеле патрициите во стариот Рим."},{"word":"Курилски Острови","type":"и.","description":"Руски островски архипелаг во Тихиот Океан."},{"word":"куриозен","type":"прид.","description":"Што е необичен, чуден, интересен. Куриозна смрт."},{"word":"куриозитет","type":"м.","description":"Реткост, необичност. Посебен куриозитет на книгата се народните приказни."},{"word":"курир","type":"м.","description":"Гласник, весник. Стигна абер по курирот."},{"word":"курна","type":"ж.","description":"Камено корито под чешма во бања."},{"word":"курназ","type":"прид.","description":"Дрзок, надмен, надуен, итар. Истрга курназот многу жито од селаните. Сега знаеш што ми прави тој курназ!"},{"word":"курс","type":"м.","description":"Правец по кој се движи брод, авион и сл."},{"word":"курсен","type":"прид.","description":"Што се однесува на курс. Курсна настава. Курсна листа."},{"word":"курсист","type":"м.","description":"Слушател на некој курс. Курсистите беа сместени во интернат."},{"word":"куртизана","type":"ж.","description":"Жена со лесен морал што се движи во високото општество; блудница. Како куртизани поминуваат голем дел од времето во друштво на мажи."},{"word":"куртоазен","type":"прид.","description":"Што сѐ прави од куртоазија; учтив. Куртоазна посета. Куртоазни односи."},{"word":"куртоазија","type":"ж.","description":"Учтивост, убаво однесување што одговара на утврдените правила и обичаи. Ја поздрави од куртоазија."},{"word":"куртул","type":"м.","description":"Спас, избавување, ослободување. Нему куртул му немаше."},{"word":"куртули","type":"св.","description":"Спаси, најде спас. Ги куртули парите од пожарот. Од тешко да не куртулиш! Од едни куртули, на други нагази."},{"word":"куршлус","type":"м.","description":"Прекин на електричната струја во електричната мрежа поради непосреден допир на жиците, краток спој."},{"word":"куршум","type":"м.","description":"Зрно за пукање од пушка, пиштол и сл. Загина од куршум. Ја наполни пушката со куршуми."},{"word":"куршумен","type":"прид.","description":"Што е од куршум. Куршумна рана. Куршумен дожд."},{"word":"куршумлија","type":"прид.","description":"Покриен со олово, оловен. Кула куршумлија."},{"word":"кус","type":"прид.","description":"краток. Куси ракави. Куса прошетка. Кус одговор. Кус разговор."},{"word":"кус","type":"м.","description":"Големо парче месо. Ги растовараа големите кусови сланина. Донесе богат кус месо."},{"word":"кусак","type":"м.","description":"Куса долама. Облече шарен кусак."},{"word":"кусале","type":"ср.","description":"Остана со кусалето в раце."},{"word":"кусалка","type":"ж.","description":"Кусо дрво за горење. Да го спотнеме огнот со кусалките."},{"word":"кусаре","type":"ср.","description":"Вид кусо палто поставено со кожа. Ќурчиите носеле кусариња."},{"word":"кусаче","type":"ср.","description":"Куса волнена машка облека со долги ракави. На себе имаа фанели и кусачиња."},{"word":"кусе","type":"ср.","description":"Куче без опашка. Лае кусето по сите."},{"word":"куси","type":"несв.","description":"Прави кус или покус, скратува, смалува. Ги куси панталоните."},{"word":"кускав","type":"прид.","description":"Што е кус, кусичок."},{"word":"куско","type":"прид.","description":"Ако е куско, нека е новко."},{"word":"кускуле","type":"м.","description":"Тој што е со мал раст. Се омажила за кускуле. Ќе те истепам бре, кускуле!"},{"word":"кускулест","type":"прид.","description":"Што е малечок, ситен по раст. Кускулесто дете."},{"word":"кускун","type":"м.","description":"Го опаша коњот со нов кускун."},{"word":"кусо-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки со значење дека тоа што е искажано во вториот дел е кусо по должина или по траење."},{"word":"кусовечен","type":"прид.","description":"Што е со кус век, што не живее долго; кратковечен. Кусовечна раса кучиња."},{"word":"кусовечник","type":"м.","description":"Тој што има кус век. Трепереа срца на кусовечници."},{"word":"кусовлакнест","type":"прид.","description":"Што е со кусо влакно. Кусовлакнесто куче."},{"word":"кусоглед","type":"прид.","description":"Што не гледа добро во далечина; кратковид."},{"word":"кусогледост","type":"ж.","description":"(мед.) Особина на тој што гледа добро од близу, тоа што е близу, а слабо го гледа тоа што е далеку."},{"word":"кусок","type":"м.","description":"Количество или износ што недостасува, што е помалку од планираното или од потребното. Кусок на пари во касата. При контрола, ни најдоа кусок."},{"word":"кусометражен","type":"прид.","description":"Само во изразот: кусометражен филм – филм што трае покусо од вообичаеното."},{"word":"кусотраен","type":"прид.","description":"Кусотраен дожд. Кусотрајно примирје."},{"word":"кусоумен","type":"прид.","description":"Недоволно паметен, слабоумен;"},{"word":"кустос","type":"м.","description":"Лице со академско образование што уредува и чува некаква збирка, обично во музеј. Кустосот ни ги покажуваше експонатите во музејот."},{"word":"кусур","type":"м.","description":"Остаток од пари што треба да се вратат при плаќање. Кусурот од парите не го враќаше дома. Платија и кусур не зедоа."},{"word":"кусурлија","type":"прид.","description":"Што има некаков недостаток, мана. Иако кусурлија, повеќе работеше од другите."},{"word":"кутар","type":"прид.","description":"Што е за жалење, сиромав, несреќен; сирот. О, кутра јас! Кутри затвореници. Кутро дете. За спомен на две кутри души!"},{"word":"кутел","type":"м.","description":"Длабок дрвен сад со дршка."},{"word":"кутел","type":"м.","description":"Шевот на долниот спој на двете ногавици од панталоните. Ги скина панталоните на кутелот."},{"word":"кутер","type":"м.","description":"Вид мал брод."},{"word":"кутија","type":"ж.","description":"Предмет во облик на сандаче со капак од картон, дрво, лим и др. со различна намена. Резбана кутија. Кутија со бонбони. Кутија за чевли. Гласачка кутија."},{"word":"кутинач","type":"м.","description":"Кај пушка, пиштол – чкрапец за пукање. Го притисна кутиначот и пукна."},{"word":"кутканица","type":"ж.","description":"Борење."},{"word":"кутлица","type":"ж.","description":"Плитко дрвено сандаче за брашно во воденицата."},{"word":"кутмач","type":"м.","description":"Првото млеко од крава направено со јајца. Говедарот чека стелната крава да му се отели за да срка кутмач."},{"word":"кутне","type":"св.","description":"Собори, падне, легне некого при борење. Со еден удар го кутна на земја. Болеста го кутна."},{"word":"кутнувач","type":"м.","description":"Го притисна кутнувачот на пушката."},{"word":"кутреник","type":"м.","description":"Кутар човек. Кутреникот беше лика и прилика на смртта."},{"word":"кутрица","type":"ж.","description":"Кутра жена. Се разболе кутрицата."},{"word":"куфер","type":"м.","description":"Тврд правоаголен ковчег со капак и рачка за носење облека и предмети при патување. Голем куфер. Кожен куфер."},{"word":"куц","type":"прид.","description":"Што има една нога покуса. Се родил куц. Куц со едната нога. Куцо куче."},{"word":"куца","type":"несв.","description":"Оди со накривнување на една страна поради покуса, повредена или болна нога; криви. Куца на едната нога. Куца со години."},{"word":"куцана","type":"прил.","description":"Со куцање, со кривење."},{"word":"куцка","type":"несв.","description":"Куца по малку. Куцкаше, а патерица нејќеше да носи."},{"word":"куцне","type":"св.","description":"Направи еден чекор со куцање."},{"word":"куче","type":"ср.","description":"Домашно животно што лае и обично има улога на чувар, пес; Canis familiaris. Куче чувар. Бесно куче. Полициско куче. Верно куче. Цела ноќ кучињата лаат."},{"word":"кучешки","type":"прид.","description":"Што се однесува на куче. Кучешки лаеж. Кучешка храна."},{"word":"кучило","type":"ср.","description":"Сите кучиња од едно котење; котило."},{"word":"кучи се","type":"несв.","description":"За кучка – раѓа, се окотува. Загарката до вечера ќе се кучи."},{"word":"кучка","type":"ж.","description":"Женка од куче. Кучката ги лиже кутрињата. Ја најдоа кучката окучена."},{"word":"кучкарник","type":"м.","description":"Кучешка куќичка. Остави леб за кучката во кучкарникот."},{"word":"кучкин","type":"прид.","description":"Што се однесува на кучка, што е од кучка."},{"word":"куш!","type":"изв.","description":"Марш! Куш, додека не сум ти ги истегнал ушите!"},{"word":"кушет","type":"м.","description":"Кревет во железничко купе, каде што седиштата се приспособени за спиење."},{"word":"кушо","type":"ср.","description":"Назив за животно што нема опашка, животно што ја изгубило опашката."},{"word":"ќ","type":"глас","description":"Глас, безвучна согласка во македонскиот стандарден јазик, тврдонепчена според местото на образување, преградно-теснинска (африкативна) според начинот на образување."},{"word":"ќаба","type":"ж.","description":"Аџилак, посета на муслиманското светилиште Ќаба (Каба) во Мека."},{"word":"ќаински","type":"прид.","description":"Што припаѓа на ќаја2. Ќаински син."},{"word":"ќај","type":"м.","description":"Леб замесен со маја од наут, составен од повеќе парчиња во форма на квадрат, во средината исполнети со сирење, кои одделно се продаваат."},{"word":"ќаја","type":"м.","description":"а) Главен овчар. б) Сопственик на многу овци, богат сточар."},{"word":"ќајџија","type":"м.","description":"Тој што прави ќај, ќаја."},{"word":"ќар","type":"м.","description":"Корист, добивка, печалба, заработка; Нема ќар од таа работа."},{"word":"ќари","type":"св.","description":"Спечали, заработи, добие нешто на лесен начин; искористи. Многу ќари од продажбата. Ниту ќари, ниту зијани."},{"word":"ќарлија","type":"прид.","description":"Што спечалил, што заработил нешто, што е во добивка. Излезе ќарлија од таа работа."},{"word":"ќарџија","type":"м.","description":"Тој што е лаком по пари, по заработка."},{"word":"ќатип","type":"м.","description":"Писар. Општински ќатип. Градски ќатип."},{"word":"ќафир","type":"м.","description":"Неверник, каурин."},{"word":"ќе","type":"чест.","description":"Честичка за образување идно време, минато-идно време и идно прекажано време. Ако не побрзам, ќе задоцнам на состанокот.Јас ќе го зготвам ручекот. Ќе да беше полноќ кога се враќаше од полето."},{"word":"ќебап","type":"м.","description":"Јадење од дробенки месо, варено или печено на ражен."},{"word":"ќебапче","type":"ср.","description":"Мелено месо обликувано во мала валчеста форма и испечено на скара."},{"word":"ќебапчија","type":"м.","description":"Тој што пече и продава ќебапчиња."},{"word":"ќебапчилница","type":"ж.","description":"Гостилница во која се печат и се продаваат ќебапчиња."},{"word":"ќебапчиски","type":"прид.","description":"Што се однесува на ќебапчија. Ќебапчиски дуќан."},{"word":"ќебе","type":"ср.","description":"Покривка изработена од волна или од некој друг сличен материјал. Легна и се покри со ќебето преку глава."},{"word":"ќебест","type":"прид.","description":"Што прилега на ќебе. Ќебеста постава."},{"word":"ќедер","type":"м.","description":"Штета, несреќа. При првите пушки се разбегаа и никаков ќедар не направија."},{"word":"ќезап","type":"м.","description":"Азотна киселина."},{"word":"ќела","type":"ж.","description":"Место на главата каде што испаѓала косата, теме без коса. Малкуте влакна му ја покриваа ќелата."},{"word":"ќелав","type":"прид.","description":"Што е без коса, што има ќела. Низ вратата се покажа една ќелава глава."},{"word":"ќелави","type":"несв.","description":"Станува ќелав. Рано почна да ќелави."},{"word":"ќелавко","type":"м.","description":"Тој што е ќелав."},{"word":"ќелавост","type":"ж.","description":"Состојба на тој што е ќелав. Со капата ја покри косата оретчена до ќелавост."},{"word":"ќелезанка","type":"ж.","description":"Ќелава глава."},{"word":"ќелепош","type":"м.","description":"Мала, плитка капа, плетена од памучен конец, што ја покрива ќелата."},{"word":"ќелепур","type":"м.","description":"Заработка, добивка добиена на лесен начин, без многу труд."},{"word":"ќелеш","type":"м.","description":"ќелавко."},{"word":"ќелиен","type":"прид.","description":"Што се однесува на ќелија."},{"word":"ќелија","type":"ж.","description":"а) Мала соба во манастир. Манастирска ќелија. б) Мала соба, самица во затвор. Затворска ќелија."},{"word":"ќелиски","type":"прид.","description":"Што се однесува на ќелија. Ќелиско јадро."},{"word":"ќемане","type":"ср.","description":"(арх.) Виолина. Свиреше на ќемането сè до првата мугра."},{"word":"ќеманеџија","type":"м.","description":"Свирач на ќемане."},{"word":"ќемер","type":"м.","description":"а) Кожен или платнен тесен појас со прегради за пари што се носи под облеката. Го одврза ќемерот и ги истури спечалените пари. Почна да го распашува појасот, а под него и ќемерот со парите. б) Тесен женски украсен појас."},{"word":"ќемерлија","type":"прид.","description":"Што е со свод, засводен. Мост ќемерлија."},{"word":"ќенар","type":"м.","description":"Раб, ѕид од камен со кои е обѕидан патот да не се руши."},{"word":"ќепе","type":"ср.","description":"Вид капче."},{"word":"ќепенок","type":"м.","description":"Горен или долен дрвен капак на врата, прозорец, излог од дуќан, од кои долниот капак дење служел како тезга или на него седеле трговецот или купувачите. Секоја вечер ги спушташе ќепенците на дуќанот. Мали продавници со целата стока извадена пред ќепенците. На ќепенците седеа дуќанџиите или нивните муштерии, пушејќи или пазарејќи."},{"word":"ќептар","type":"м.","description":"Вид престилка, дел од женска облека што се носи над другата облека. Таа е во нов фустан со копринен ќептар одозгора."},{"word":"ќепче","type":"ср.","description":"Црпалка."},{"word":"ќерамида","type":"ж.","description":"Плочка од печена глина во правоаголна извиена форма или во форма на корито и сл. што служи како градежен материјал за покривање објекти, покриви. Куќите му се покриени со ќерамиди."},{"word":"ќерамиден","type":"прид.","description":"Што е од ќерамида. Ќерамиден покрив."},{"word":"ќерамидница","type":"ж.","description":"Работилница за изработка на ќерамиди."},{"word":"ќерамидџија","type":"м.","description":"Тој што изработува и продава ќерамиди."},{"word":"ќерамитка","type":"ж.","description":"ќерамида."},{"word":"ќерана","type":"ж.","description":"Работилница, обично фурнаџиска, каде што се меси лебот и др."},{"word":"ќеранеџија","type":"м.","description":"Тој што работи во ќерана."},{"word":"ќерата","type":"м.","description":"Неранимајко, нечесен, расипан човек. Ти, ќерата, сакаш од нас пари да земеш?"},{"word":"ќердоса","type":"св.","description":"Постигне успех, среќа во животот, стане успешен, се збогати."},{"word":"ќересте","type":"ср.","description":"Дрвен градежен материјал, дрвена граѓа."},{"word":"ќерестеџија","type":"м.","description":"Тој што тргува со дрвена граѓа."},{"word":"ќерестеџилница","type":"ж.","description":"Место каде што се продава ќересте."},{"word":"ќерка","type":"ж.","description":"Женско дете во однос на своите родители."},{"word":"ќеркин","type":"прид.","description":"Што припаѓа на ќерка. Ќеркините очи."},{"word":"ќеркински","type":"прид.","description":"Што ѝ прилега на ќерка. Ќеркинска послушност."},{"word":"ќерпич","type":"м.","description":"Непечена тула; плитар. Куќата е изградена од камен и ќерпич."},{"word":"ќесе","type":"ср.","description":"Торбичка изработена од најлон, платно, хартија и сл. Најлонско ќесе. Зема едно јаболко од ќесето. Ќесе тутун."},{"word":"ќесеџија","type":"м.","description":"Друмски разбојник, насилник."},{"word":"ќесија","type":"ж.","description":"Вреќа."},{"word":"ќесим","type":"м.","description":"Закуп, наем. Ја зеде нивата под ќесим."},{"word":"ќетен-алва","type":"и.","description":"Вид алва што се прави зимно време од сварен шеќер и брашно и што личи на ленени нитки."},{"word":"ќеф","type":"м.","description":"Желба, волја, барање. Направи му го ќефот. Не ми е по ќефот."},{"word":"ќефил","type":"м.","description":"Жирант."},{"word":"ќефледиса","type":"св.","description":"Орасположи, направи да биде весел."},{"word":"ќефлија","type":"прид.","description":"Што е добро расположен, весел. Тој е секогаш ќефлија."},{"word":"ќече","type":"ср.","description":"кече."},{"word":"ќешки","type":"чест.","description":"За изразување жалење, незадоволство што се случило нешто; камо да, поарно. Ќешки да дојдев."},{"word":"ќоле","type":"ср.","description":"(арх.) Слуга, роб. Го зел кај себе да му биде ќоле."},{"word":"ќопав","type":"прид.","description":"Што куца при одење; куц."},{"word":"ќопек","type":"м.","description":"Куче, пес."},{"word":"ќор","type":"прид.","description":"а) Што не гледа добро на едното око, што слабо гледа. б) Што е лишен од сетилото за вид; слеп."},{"word":"ќорави","type":"несв.","description":"Ослепува на едното око."},{"word":"ќорлеме","type":"прил.","description":"Како слепец, слепечки. Одеше ќорлемечки по патот."},{"word":"ќоро","type":"ср.","description":"Згоден случај, поволна околност за нешто (заработка, добивка итн.)."},{"word":"ќор-сокак","type":"м.","description":"Улица без излез, слепа улица. Патот беше ќорсокак, па мораа да се вратат."},{"word":"ќор-фишек","type":"м.","description":"Куршум за вежбање чие зрно не содржи смртоносно полнење."},{"word":"ќорчо","type":"м.","description":"Тој што е ќор."},{"word":"ќос","type":"прид.","description":"За маж ‒ на кој не му растат мустаќи и брада; што е без влакна. Ќосо лице."},{"word":"ќосав","type":"прид.","description":"Ќосав маж. Ќосаво лице."},{"word":"ќосави","type":"несв.","description":"Станува ќос."},{"word":"ќосе","type":"ср.","description":"Тој што е ќос."},{"word":"ќостек","type":"м.","description":"Синџирче за часовник. Имаше голем часовник со сребрени капаци на срмен ќостек."},{"word":"ќотек","type":"м.","description":"Удирање, тепање за да се предизвика болка (обично како казна, како воспитна мерка и сл.). Добија ќотек ни криви ни должни."},{"word":"ќофте","type":"ср.","description":"Мелено месо обликувано во топчеста форма и испржено. Вечерта испржи ќофтиња."},{"word":"ќош","type":"м.","description":"агол_2"},{"word":"ќоше","type":"ср.","description":"ќош_2. Шилест крај на некој предмет кој го образуваат неговите рабови, страни, ѕидови. Едното ќоше на каменот беше поткршено. Стоеше потпрен на ќошето од една куќа. Се удри од ќошето на масата."},{"word":"ќошлест","type":"прид.","description":"Што има ќошиња, аглест."},{"word":"ќуд","type":"м.","description":"Нарав, карактер, табиет. Тој имаше поинаква ќуд од другите. Не можеше да ги разбере ќудта и навиките на противникот"},{"word":"ќудлив","type":"прид.","description":"а) Што е со променлива нарав, превртлив, каприциозен. Го сметаа за ќудлив човек и го избегнуваа. б) Што е променлив, непостојан. Ќудлива игра на имагинацијата. Ќудлива слобода."},{"word":"ќулавка","type":"ж.","description":"Цуцулеста капа, дервишка капа."},{"word":"ќулан","type":"м.","description":"Просторија под амамот, каде што се наоѓа огништето за загревање на амамот."},{"word":"ќулче","type":"ср.","description":"Парче леан метал. Ќулче од куршум."},{"word":"ќумбе","type":"ср.","description":"Печка на дрва или на нафта, што се користи за греење и/или за готвење. Го запали ќумбето и седна. Во собата баботеше ќумбето."},{"word":"ќумез","type":"м.","description":"Кокошарник, гулабарник."},{"word":"ќумур","type":"м.","description":"Јаглен, дрвен јаглен. Од запалениот ќумур почнаа да прскаат искри."},{"word":"ќумурџија","type":"м.","description":"Тој што прави или продава ќумур; јагленар."},{"word":"ќумурџилница","type":"ж.","description":"Место каде што се прави или се продава ќумур; јагленарник."},{"word":"ќумурџиски","type":"прид.","description":"Што се однесува на ќумурџија."},{"word":"ќунк","type":"м.","description":"Лимена цевка за ќумбе, печка низ која минува димот до оџакот; дел од таква цевка. Ќунците мора добро да се наместат за да не излегува димот. Боја за ќунци."},{"word":"ќуп","type":"м.","description":"Длабок земјен сад со тесно грло и со две рачки од страните. Ќуп со вино. Ќуп со златници."},{"word":"ќурдија","type":"ж.","description":"Машка или женска горна облека, изработена од клашна, без ракави, долга до колената."},{"word":"ќурк","type":"м.","description":"Долга горна облека опшиена, поставена со крзно."},{"word":"ќурчија","type":"м.","description":"Занаетчија што изработува ќуркови и кожуви; крзнар, кожувар."},{"word":"ќурчилак","type":"м.","description":"Ќурчиски занает."},{"word":"ќурчиски","type":"прид.","description":"Што се однесува, што припаѓа на ќурчија. Ќурчиски занает. Ќурчиски дуќан."},{"word":"ќускија","type":"ж.","description":"Железен лост од едната страна зашилен, а од другата тап, што се користи за подигнување товар, за правење дупки во земја и др."},{"word":"ќуспе","type":"ср.","description":"Остатоци од семето на маслодајни растенија откако од него ќе се исцеди маслото."},{"word":"Ќустендил","type":"м.","description":"Град во Пиринска Македонија, Бугарија."},{"word":"ќути","type":"несв.","description":"Не зборува, молчи. Тој ќутеше и гледаше во неа."},{"word":"ќутлив","type":"прид.","description":"Што малку зборува, што не сака многу да зборува; молчалив. Тие беа самотници, повлечени и ќутливи луѓе."},{"word":"ќутук","type":"м.","description":"Пресечено суво дебело дрво, пенушка, трупец. Најде ќутук дрво и нацепи цел заграб."},{"word":"ќушка","type":"ж.","description":"Задебелениот крај од овчарски стап. Носеа стапови со ќушки."},{"word":"ќушка","type":"несв.","description":"Удира, турка, обично со нога, некого или нешто."},{"word":"ќушне","type":"св.","description":"Удри, турне, обично со нога, некого или нешто."},{"word":"л","type":"глас","description":"Глас, сонант во македонскиот стандарден јазик."},{"word":"ла","type":"и.","description":"Музичка нота, шести тон од тонската скала."},{"word":"лабав","type":"прид.","description":"Што не е добро прицврстен, што не е затегнат. Лабаво јаже. Лабава жица."},{"word":"лабави","type":"несв.","description":"Прави нешто да биде лабаво. Неколку пати го лабавеше јажето, но сè уште беше затегнато."},{"word":"лабавина","type":"ж.","description":"Состојба на тоа што е лабаво;"},{"word":"лабијал","type":"м.","description":"Глас што се изговара со помош на усните; уснен глас (п, б, м)."},{"word":"лабијален","type":"прид.","description":"Што се однесува на лабијал; Лабијален консонант."},{"word":"лабилен","type":"прид.","description":"Што е непостојан, што е несигурен; Лабилен статус. Лабилно соединение."},{"word":"лаборант","type":"м.","description":"Тој што работи во лабораторија, лабораториски техничар."},{"word":"лабораторија","type":"ж.","description":"Специјално опремена просторија во која се изведуваат научни експерименти, се изработуваат разни препарати или се контролира технолошкиот процес. Хемиска лабораторија. Фармацевтска лабораторија. Училишна лабораторија."},{"word":"Лабрадор","type":"м.","description":"Полуостров во Канада."},{"word":"лав","type":"м.","description":"(зоол.) Вид голема дива мачка со жолтеникаво крзно и голема грива кај мажјаците; Panthera leo. Лавот е цар на животните."},{"word":"лава","type":"ж.","description":"Вжештена вулканска маса со различен хемиски состав, магма што се излеала од вулкан на површината на Земјата. Со ладењето на лавата настануваат вулкански карпи."},{"word":"лаванда","type":"ж.","description":"(бот.) Растение со ситни ливчиња и ситни мирисливи синовиолетови цветови; Lavandula spica."},{"word":"лавина","type":"ж.","description":"Големо количество снег што се одронува од стрмните планини. Снежна лавина."},{"word":"лавира","type":"св. и несв.","description":"(спорт.) Едри спроти ветрот заобиколувајќи пречки."},{"word":"лавиринт","type":"м.","description":"Сложена градба, непрегледно место со многу испреплетени ходници или улички, во кои е тешко за ориентација и тешко се доаѓа до излезот. Скиташе низ лавиринтот од улички."},{"word":"лавица","type":"ж.","description":"Женка на лавот."},{"word":"лавка","type":"несв.","description":"Кучето лавкаше меѓу дабјето."},{"word":"лавне","type":"св.","description":"Кучето лавна и се повлече."},{"word":"Лавов","type":"м.","description":"Град во Украина."},{"word":"лавовски","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на лав и лавица. Лавовска грива. Лавовска храброст."},{"word":"лавор","type":"м.","description":"Вечно зелено дрво со белозелени мирисливи листови (што се употребуваат како зачин) и со црни зрнести плодови; ловор, лорбер, дафина; Laurus nobilis."},{"word":"лаворов","type":"прид.","description":"Што се однесува на лавор, што е од лавор. Лаворов венец"},{"word":"лавра","type":"ж.","description":"Поголем православен манастир."},{"word":"лавроносец","type":"м.","description":"Тој што е награден, што е овенчан со лавров венец; Тој е овогодишниот лавроносец."},{"word":"лавче","type":"ср.","description":"Дем. од лав."},{"word":"лаг","type":"м.","description":"Мала шумичка. Срната избега во лагот."},{"word":"лага","type":"ж.","description":"Исказ што не е вистинит, што не е точен. Сè што кажа беше лага. Лаги и измислици овојпат не те спасуваат."},{"word":"лаѓа","type":"ж.","description":"Брод со платна или со весла;"},{"word":"лаѓар","type":"м.","description":"Тој што управува со лаѓа. Лаѓарот им ја кажа цената на превозот."},{"word":"лагер","type":"м.","description":"Машински дел во кој се врти крајот на оската во определена положба;"},{"word":"лагер","type":"м.","description":"Склад, магацин."},{"word":"лагум","type":"м.","description":"Поткоп, прокоп под земја, подземен ходник."},{"word":"лагуна","type":"ж.","description":"Плиток, крајбрежен дел од морето, целосно или делумно одделен со песочен нанос."},{"word":"лад","type":"м.","description":"Дебела сенка или место каде што не се чувствува летната жештина. Седеше во ладот подалеку од другите и размислуваше."},{"word":"ладало","type":"ср.","description":"Предмет на расклопување што служи за ладење; Во едната рака држеше ладало, а во другата чадорче за сонце."},{"word":"ладен","type":"прид.","description":"Што има ниска температура, но не е премногу студен; топол. Ладна зима. Ладно утро. Ладно време. Ладна вода."},{"word":"лади","type":"несв.","description":"Снижува температура на нешто. Ја лади лубеницата во реката. Ветерот нè ладеше додека се печевме на жешкото сонце."},{"word":"ладилник","type":"м.","description":"Апарат за домаќинство што служи за чување храна на определени ниски температури; фрижидер. Ладилникот беше празен."},{"word":"ладнее","type":"несв.","description":"Станува сè поладен. Рацете му ладнееја."},{"word":"ладникав","type":"прид.","description":"Што не е многу ладен. Ладникав дожд."},{"word":"ладнина","type":"ж.","description":"Пријатна свежина;"},{"word":"ладничок","type":"прид.","description":"Што не е многу ладен. Ладничок ветер."},{"word":"ладнокрвен","type":"прид.","description":"(биол.) Што има способност да ја менува телесната температура во зависност од температурата на средината; топлокрвен. Змиите се ладнокрвни животни."},{"word":"ладовина","type":"ж.","description":"Период од летен ден, наутро или навечер, кога не е многу жешко; лад 2. Утрото, по ладовина, излезе на прошетка."},{"word":"Ладога","type":"ж.","description":"Езеро во Русија."},{"word":"лае","type":"несв.","description":"За куче ‒ испушта звук што се претставува како ав‒ав. Тишината ја прекинаа кучињата што лаеја."},{"word":"лаеж","type":"м.","description":"Звук на лаење. Се слушаше далечен лаеж на кучиња."},{"word":"лажго","type":"м.","description":"Тој што лаже; Тој е голем лажго, не верувај му! Патолошки лажго."},{"word":"лаже","type":"несв.","description":"Кажува лаги, невистини, измислици. Лажеше за да го заштити другарот."},{"word":"лажен","type":"прид.","description":"Што не е вистинит. Лажно сведочење. Лажно обвинение. Лажна вест. Лажна скромност. Лажна љубов."},{"word":"лажира","type":"св. и несв.","description":"Намерно намести, мести резултат (обично во спортот) заради некаква полза. Управата го лажира натпреварот."},{"word":"лажица","type":"ж.","description":"Предмет од прибор за јадење што служи за црпење или сркање течна или кашеста храна. Дрвена лажица."},{"word":"лажичар","type":"м.","description":"Тој што изработува и што продава лажици."},{"word":"лажичарник","type":"м.","description":"Место во кујната каде што се чува приборот за јадење."},{"word":"лажичка","type":"ж.","description":"Дем. од лажица."},{"word":"лажлив","type":"прид.","description":"Што има навика да лаже и да мами, што лаже и мами. Лажлива жена."},{"word":"лажливец","type":"м.","description":"Тој што лаже. Бесрамен лажливец."},{"word":"лаз","type":"м.","description":"Ископачен дел во шума."},{"word":"лазарет","type":"м.","description":"Воена полска болница."},{"word":"лазарица","type":"ж.","description":"(само едн.) Христијански празник ‒ Лазрова сабота, седум дена пред Велигден, со кој се сврзани опредени обичи со песни и игри."},{"word":"лазарка","type":"ж.","description":"Девојка што пее и танцува на Лазарова сабота. Лазарките секогаш се наградуваат со пари."},{"word":"лазарува","type":"несв.","description":"Празнува, игра и пее на Лазарова сабота."},{"word":"лазарче","type":"ср.","description":"Дем. и хип. од лазарка."},{"word":"лазаче","type":"ср.","description":"Дете што сè уште не проодело, но веќе се движи со помош на рацете и нозете, дете што лази."},{"word":"лазечкум","type":"прил.","description":"Со лазење, лазејќи. Лазечкум влезе низ тесниот отвор на пештерата."},{"word":"лази","type":"несв.","description":"За непроодено дете ‒ оди со помош на рацете и на нозете. Детето лази на подот."},{"word":"лазиште","type":"ср.","description":"Нива добиена со ископување на шумата; лаз2. Рано замина на лазиштето."},{"word":"лазне","type":"св.","description":"Го лазна едно пламено јазиче."},{"word":"лазур","type":"м.","description":"(мин.) Вид камен со сина боја што се употребува за изработување украси."},{"word":"лазура","type":"ж.","description":"(слик.) Проѕирна боја за премачкување на веќе готова слика."},{"word":"лазурен","type":"прид.","description":"Што има сина боја, што се однесува на лазур. Лазурно небо. Лазурно море."},{"word":"лаивра","type":"св. и несв.","description":"Изработи, изработува цртеж со туш или со мастило, постигне, постигнува привидна релјефност со темни и светли нијанси на иста боја."},{"word":"лаик","type":"м.","description":"Тој што не е добро упатен во определена област, непрофесионалец. Јас сум лаик за математика."},{"word":"лаички","type":"прид.","description":"Што се однесува на лаик"},{"word":"лајач","type":"м.","description":"Тој што вика, се кара. Лајачот не престана да вика уште цел час."},{"word":"лајкучка","type":"ж.","description":"(бот.) боливач, камилица."},{"word":"лајнар","type":"м.","description":"Навредлив израз за човек;"},{"word":"лајнен","type":"прид.","description":"Што се однесува на лајно."},{"word":"лајно","type":"ср.","description":"Измет; гомно. Згазна во лајно."},{"word":"Лајпциг","type":"м.","description":"Град во Германија."},{"word":"лајсна","type":"ж.","description":"Долга, тесна дрвена, метална или пластична летвичка со која се покриваат или се спојуваат рабови од нешто. Останаа уште лајсните да се исковаат."},{"word":"лајтмотив","type":"м.","description":"Основен мотив што се повторува во музичко дело, тема."},{"word":"лајтнант","type":"м.","description":"Офицерски чин;"},{"word":"лајт-шоу","type":"ср.","description":"Осветлување во разни бои на концерти и во дискотеки што постојано трепери според ритамот на музиката и придонесува за повесела атмосфера."},{"word":"лак","type":"м.","description":"(мат.) Дел од кружна или од друга крива линија меѓу две точки. На небото се појави шарениот лак на виножитото. Лакот на арката е премногу ниско поставен."},{"word":"лак","type":"м.","description":"Течна, густа материја во различни бои, добиена од природна или вештачка смола, што се мачка на предметите во тенок слој, им дава сјај и ги заштитува. Лак за дрво."},{"word":"лака","type":"ж.","description":"Влажно место покрај река со добро пасиште, ливада покрај река. Цветна лака."},{"word":"лакати","type":"несв.","description":"Врти, свртува во лакови (за река, пат и сл.)"},{"word":"лакатник","type":"м.","description":"Дел од резе свиткан во форма на лак."},{"word":"лакеј","type":"м.","description":"Униформиран слуга во богати, отмени кругови. Лакејот ја отвори вратата."},{"word":"лакејство","type":"ср.","description":"Служба, занимање на лакеј."},{"word":"лакерда","type":"ж.","description":"Примитивен безрбетник без вилица, надворешно сличен на јагула; Petromyzon marinus."},{"word":"лакира","type":"св. и несв.","description":"Намачка, мачка нешто со лак. Таа ги лакира ноктите. Вчера ги лакиравме вратите и прозорците."},{"word":"лакиран","type":"прид.","description":"Што е премачкан со лак2, што содржи лак2. Лакиран паркет."},{"word":"лакмус","type":"м.","description":"а) (бот.) Вид лишај; Rocella tinctoria. б) (хем.) Боја добиена од тој лишај."},{"word":"лакмусов","type":"прид.","description":"Што се однесува на лакмус. Лакмусова хартија."},{"word":"лаковиден","type":"прид.","description":"Што има форма на лак1. Лаковидни веѓи."},{"word":"лаком","type":"прид.","description":"Што има голем апетит, што е ненаситен. Се изгоре од што е лаком."},{"word":"лакомец","type":"м.","description":"Тој што е лаком. Тој е голем лакомец."},{"word":"лакоми се","type":"несв.","description":"Се однесува лакомо. Се лакоми да проба сè што ќе види. Се лакоми за пари."},{"word":"лакомство","type":"ср.","description":"Особина на тој што е лаком. Не можеше да го скрие лакомството."},{"word":"лаконизам","type":"м.","description":"Кратко и јасно изразување на мислите."},{"word":"лаконски","type":"прид.","description":"Што е краток и јасен, што со малку зборови ја кажува суштината. Лаконска изјава."},{"word":"лакот","type":"м.","description":"(анат.) Дел од раката, зглоб што ги поврзува подлактицата и надлактицата. Ги засука ракавите над лакти и се фати за работа."},{"word":"лакотен","type":"прид.","description":"Што се однесува на лакот. Лакотна коска. Лакотен зглоб."},{"word":"лакрдија","type":"ж.","description":"(арх.) Збор, разговор. Две-три лакрдии. Здодевна ми е оваа лакрдија."},{"word":"лакрдијаштво","type":"ср.","description":"Особина на лакрдијаш. Неоригинално лакрдијаштво."},{"word":"лаксатив","type":"м.","description":"Средство за прочистување на цревата."},{"word":"лаксативен","type":"прид.","description":"Што придонесува за брзо празнење на цревата. Лаксативни средства."},{"word":"лакт","type":"м.","description":"лакот."},{"word":"лактација","type":"ж.","description":"Создавање и излачување на млекото од млечните жлезди кај цицачите во периодот на доење."},{"word":"лакти се","type":"несв.","description":"Се пробива, си прави пат на груб начин (удирајќи со лактите)."},{"word":"лактиште","type":"ср.","description":"Еден од шесте делови од дрвениот круг на тркалото."},{"word":"лактоза","type":"ж.","description":"Млечен шеќер, составен дел на млекото на цицачите."},{"word":"лактометар","type":"м.","description":"Направа за мерење на масленоста на млекото, т. е. за определување на квалитетот."},{"word":"лале","type":"ср.","description":"Вид цвеќе со долго стебло, долги и широки листови и со цвет како чашка кој може да биде во различни бои (жолта, црвена, розова, шарена); Tulipa. Лалињата беа веќе расцветани."},{"word":"лама","type":"ж.","description":"Јужноамериканско домашно товарно животно од родот на камилите што се одгледува и заради млекото, волната и месото; Lama glama."},{"word":"лама","type":"м.","description":"Поглавар на тибетски манастир; тибетски и будистички калуѓер."},{"word":"ламаизам","type":"м.","description":"Тибетска гранка на будизмот."},{"word":"Ла Манш","type":"м.","description":"Морски проток меѓу Франција и Велика Британија."},{"word":"ламарина","type":"ж.","description":"Тенко извалан метал во плочи или во ленти, листови од метал; 'Рѓосана ламарина. Санка од ламарина."},{"word":"ламаринен","type":"прид.","description":"Што е од ламарина. Ламаринен покрив. Ламаринен оклоп. Ламаринено корито."},{"word":"ламба","type":"ж.","description":"Направа за осветлување, со фитил и петролеј. Газиена ламба. Столна ламба. Електрична ламба."},{"word":"ламбада","type":"ж.","description":"Факел, запалено парче борина, дрво или нешто слично натопено во течност, обично смола што гори со силен пламен. Во рацете држеле ламбади."},{"word":"ламбада","type":"ж.","description":"Вид латиноамерикански танц."},{"word":"ламбен","type":"прид.","description":"Што се однесува на ламба. Ламбено стакло. Трепетлива ламбена светлина."},{"word":"ламе","type":"ср.","description":"Вид ткаенина проткаена со светликави конци. Носеше фустан од ламе."},{"word":"ламела","type":"ж.","description":"Тенка метална плочка. Бакарни ламели."},{"word":"ламеларен","type":"прид.","description":"Што е составен од слоеви, што се однесува на ламела. Ламеларна структура."},{"word":"ламентација","type":"ж.","description":"Тагување, оплакување."},{"word":"ламентира","type":"несв.","description":"Оплакува, тагува."},{"word":"ламенто","type":"ср.","description":"Тажна, елегична мелодија."},{"word":"ламинат","type":"м.","description":"Производ од метал максимално истенчен."},{"word":"ламинатен","type":"прид.","description":"Што се однесува на ламинат_2 Ламинатен под."},{"word":"ламја","type":"ж.","description":"Митолошко чудовиште со крилја, честопати со повеќе глави и опашки што фрла оган од устата; ала, змеј. Јунакот ја затвори ламјата во ковчегот. Ниту еден јунак не успеал да ја убие ламјата."},{"word":"лампа","type":"ж.","description":"ламба."},{"word":"лампас","type":"м.","description":"Широка лента во боја вметната покрај надворешниот раб на пантолони на офицерски и дипломатски униформи."},{"word":"ламперија","type":"ж.","description":"Заштитна или украсна облога од дрво, пластика или од друг материјал што се става на внатрешна страна од ѕид или на таван."},{"word":"лампион","type":"м.","description":"Фенер од хартија, стакло и сл. обично во боја за декоративно осветлување, за илуминација."},{"word":"ламтеж","type":"м.","description":"Силен стремеж кон нешто."},{"word":"ламтежен","type":"прид.","description":"Што има својство на ламтеж."},{"word":"ламтежлив","type":"прид.","description":"Што ламти."},{"word":"ламти","type":"несв.","description":"Силно посакува, копнее по нешто."},{"word":"лангида","type":"ж.","description":"Вид тестенина слична на дебела палачинка."},{"word":"Лангобард","type":"м.","description":"Припадник на древно германско племе."},{"word":"ландон","type":"м.","description":"Запрежна кола со четири седишта за патници и со покрив на расклопување; Ландонот се изгуби зад свијокот."},{"word":"лани","type":"прил.","description":"Минатата година. Лани се преселивме во друг стан."},{"word":"ланолин","type":"м.","description":"Масна материја што се добива од овча волна, а се употребува за изработка на козметички производи и на лековити масти."},{"word":"лансер","type":"м.","description":"Цевка од која се лансираат торпеда."},{"word":"лансира","type":"св. и несв.","description":"Исфрли, исфрла нешто, пушти, пушта нешто да се движи. Ја лансираа ракетата. Бродот ги лансира торпедата."},{"word":"лансирен","type":"прид.","description":"Што служи за лансирање. Лансирна рампа. Лансирен уред."},{"word":"ланче","type":"ср.","description":"Дем. од ланец."},{"word":"Лаос","type":"м.","description":"Држава во Јужна  Азија."},{"word":"лапа","type":"ж.","description":"Каша од нешто."},{"word":"лапа","type":"несв.","description":"Лакомо јаде. Лапаше како да не јадел една недела."},{"word":"лапавица","type":"ж.","description":"Вид снежен врнеж, снег помешан со дожд, мокар снег. Синоќа врнеше лапавица."},{"word":"лапавичав","type":"прид.","description":"Што има лапавица. Лапавичав ден."},{"word":"лапање","type":"ср.","description":"(само едн.) Глаголска именка од лапа."},{"word":"лапарда","type":"ж.","description":"Вид факел направен од краток стап на кој е врзано сено или слама, во кои се става жар и со мавтање се распалува."},{"word":"лапач","type":"м.","description":"Тој што јаде лакомо, што лапа."},{"word":"лапачка","type":"ж.","description":"(пејор.) Жена што јаде лакомо, што лапа."},{"word":"лапе","type":"ср.","description":"Погрден назив за момче; глупчо. Не ти зборувам тебе, лапе едно!"},{"word":"лапидарен","type":"прид.","description":"Што е кус, збиен, концизен. Лапидарен израз. Лапидарен стил."},{"word":"лапидариум","type":"м.","description":"Збирка камени споменици со историска или уметничка вредност."},{"word":"лапис","type":"м.","description":"(книж.) камен."},{"word":"лаплив","type":"прид.","description":"Што е наклонет кон лапање. Лаплива душичка имаше тој."},{"word":"лапне","type":"св.","description":"Земе, стави нешто во уста. Го лапна набрзина парчето леб и истрча на улица кај другарите."},{"word":"лапниголтни","type":"прид.","description":"прид. Што не треба да се џвака. Јадењето беше лапниголтни."},{"word":"лапнијаре","type":"м.","description":"Назив за лаком човек. Тој е лапнијаре."},{"word":"лапнимува","type":"ж.","description":"Тој што безделничи, што не работи ништо"},{"word":"лапнисомун","type":"м.","description":"Назив за лаком човек. Тој е голем лапнисомун."},{"word":"Лапонија","type":"ж.","description":"Област во Шведска и Финска."},{"word":"лапор","type":"м.","description":"Седиментна карпа, мек варовник што лесно се рони, глина со голем процент калциум карбонат, со светлосива или светложолта боја."},{"word":"лапорец","type":"м.","description":"Поцврст лапор, со помал процент глина, а повеќе калциум карбонат, што се употребува за добивање цемент."},{"word":"лапсус","type":"м.","description":"Ненамерна, несвесна, случајна грешка во зборувањето, пишувањето или во сеќавањето."},{"word":"ларва","type":"ж.","description":"Почетен степен во развојот на некои инсекти и животни (комарец, пчела, пеперутка, некои риби итн.) што многу се разликува од возрасните примероци. Ловеше риби на ларви. Ларвите на бумбарите причинуваат огромни штети."},{"word":"ларвин","type":"прид.","description":"Што се однесува на ларва. Ларвин стадиум."},{"word":"ларингален","type":"прид.","description":"Што се однесува на ларинксот."},{"word":"ларингитис","type":"м.","description":"Воспаление на гркланот и грлото."},{"word":"ларпурлартизам","type":"м.","description":"Сфаќање дека уметноста треба да постои само заради уметноста и не смее да биде средство или цел на нешто друго. Приврзаник на ларпурлартизмот."},{"word":"Ласа","type":"ж.","description":"Главен град на Тибет, Кина."},{"word":"ласер","type":"м.","description":"Светлосен извор со кој од електромагнетната енергија се создава засилен сноп светлина со голема густина на енергијата, што има разорна сила. Кристален ласер. Полупроводнички ласер."},{"word":"ласица","type":"ж.","description":"Вид грабливо животно од фамилијата куни со издолжено тело и долга опашка, со костенливо крзно на грбот и бело на предниот дел, што се храни со јајца или цица крв, Mustela nivalis. Ласица влегла во кокошарникот."},{"word":"ласка","type":"несв.","description":"Се додворува некому, дава некому комплименти за да го придобие. Вие ѝ ласкате на мојата суета."},{"word":"ласка","type":"несв.","description":"Прави нешто да блеска, да сјае. Ги ласка чевлите."},{"word":"ласка","type":"ж.","description":"Додворувачки збор искажан со намера да се придобие нечија наклоност; Неговите ласки погодија право во целта."},{"word":"ласкав","type":"прид.","description":"Што има особина да ласка; Ласкави зборови."},{"word":"ласкав","type":"прид.","description":"Ласкаво сонце."},{"word":"ласкавец","type":"м.","description":"Тој што ласка1. Не верувај им на зборовите на ласкавецот."},{"word":"ласкотен","type":"прид.","description":"Ласкотен меч. Ласкотно сонце."},{"word":"ласкоти","type":"несв.","description":"Водата ласкотеше на сончевата светлина."},{"word":"ласо","type":"ср.","description":"Јаже со јамка на едниот крај со кое се фаќаат коњи, бикови и др. домашни животни, карактеристично за американскиот континент. Знаеше добро да фрла ласо."},{"word":"ластар","type":"м.","description":"Млада гранка на винова лоза. Лозата пушташе нови ластари."},{"word":"ластарест","type":"прид.","description":"Што е како ластар; што е слаб и висок. Ластареста девојка."},{"word":"ластари","type":"несв.","description":"Пушта ластари. Лозата ластари."},{"word":"ластегарка","type":"ж.","description":"Прачка, гранка."},{"word":"ластик","type":"м.","description":"а) Растеглива лента или ткаенина изработена од гумени и текстилни нишки. Џемпер со ластици на ракавите. Носеше тесни, ластик‒пантолони. б) Игра со растеглива лента преку која се прскокнува."},{"word":"ластик","type":"м.","description":"Удар по главата со затегнување и отпуштање на прстите. Биди мирен, да не добиеш некој ластик."},{"word":"ластовица","type":"ж.","description":"Преселна птица со чаталеста опашка и зашилени крилја, црна со бел преден дел; Hirundinidae. Ластовиците направија гнездо под нашата стреа."},{"word":"ластовичин","type":"прид.","description":"Што ѝ припаѓа на ластовица, што се однесува на ластовица. Ластовичино гнездо. Ластовичина песна."},{"word":"ластунка","type":"ж.","description":"Издолжено стебло на растение што лази (лубеница, диња, тиква и сл.)."},{"word":"ласцивен","type":"прид.","description":"Што е похотен, развратен. Ласцивни желби. Ласцивна приказна."},{"word":"латвица","type":"ж.","description":"Земјен сад, грне со рачка од горе или ќуп со широко грло. Ја стави пред него латвицата со гравот."},{"word":"латентен","type":"прид.","description":"Што не се гледа, што е прикриен, таен. Латентна опасност. Латентна мисла."},{"word":"латерален","type":"прид.","description":"Што е страничен, бочен. Латерална позиција."},{"word":"Латин","type":"м.","description":"Припадник на древно италско племе, рани жители на Рим."},{"word":"латинизам","type":"м.","description":"Збор или израз што потекнува од латинскиот јазик."},{"word":"латинист","type":"м.","description":"Специјалист по латински јазик, книжевност и култура."},{"word":"латиница","type":"ж.","description":"Општ назив за латинското писмо во сите негови варијанти."},{"word":"латиничен","type":"прид.","description":"Што се однесува на латиница. Латинично писмо. Латинични букви."},{"word":"Латинска Америка","type":"ж.","description":"Име што ги означува државите од американскиот континент со шпански, односно португалски говорен јазик: Мексико, Средна и Јужна Америка."},{"word":"латинче","type":"ср.","description":"Вид декоративно растение, со жолти крупни цветови и широки листови; Tropaeolum majus."},{"word":"латифундија","type":"ж.","description":"Голем земјиштен имот, спахилак."},{"word":"латица","type":"ж.","description":"Парче ткаенина со кое се закрпува скината облека, Му соши латици на колената."},{"word":"лаур","type":"м.","description":"Тој што е лаком;"},{"word":"лауреат","type":"м.","description":"Поет награден со лаворов венец. Годинешниот лауреат одржа говор."},{"word":"лаута","type":"ж.","description":"Жичен музички инструмент со форма на круша, особено карактеристичен за античкиот период и за средниот век."},{"word":"лаутчија","type":"м.","description":"Тој што свири на лаута."},{"word":"лаф","type":"м.","description":"збор."},{"word":"лафет","type":"м.","description":"Основа на која се поставува и се прицврстува артилериско оружје."},{"word":"лафи","type":"несв.","description":"Зборува. Не го разбирам што лафи."},{"word":"лафоса се","type":"св.","description":"Се изназборува, многу се наприкаже."},{"word":"Лациум","type":"м.","description":"Древна област на Апенинскиот Полуостров, околу градот Рим;"},{"word":"лач","type":"м.","description":"Сончеви лачи."},{"word":"лачен","type":"прид.","description":"Што е премачкан со лак, лакиран. Лачени чевли."},{"word":"лачи","type":"несв.","description":"Произведува и испушта некаква материја. Плунката ја лачат три пара плункови жлезди. Надбубрежната жлезда лачи адреналин."},{"word":"лачка","type":"несв.","description":"задева."},{"word":"лашко","type":"м.","description":"Тој што лаже;"},{"word":"ле","type":"чест.","description":"За засилување на исказот при обраќање или при повикување. Тинке ле, млада невесто! Мајко ле, моја мајчице! Горо ле, горо зелена!"},{"word":"леа","type":"ж.","description":"Мала, изделена површина добро обработена земја во градина (цветна или зеленчукова) во која се сее или се сади. Леа со лалиња 2. Ред, трап на обработена земја во кој се сади семе или расад. Зад куќата најде само една леа со зелки. Леи со тутунов расад."},{"word":"леан","type":"прид.","description":"Што е добиен со леење. Леано железо."},{"word":"леар","type":"м.","description":"Тој што работи во леарница, тој што лее. Во војната работеше како леар на бомби."},{"word":"леарница","type":"ж.","description":"Работилница или фабрика каде што се лее. Леарница за печатарски букви."},{"word":"леарство","type":"ср.","description":"Занает, професија на леарот. Долги години се занимаваше со леарство."},{"word":"леб","type":"м.","description":"Основен прехранбен производ што се меси од брашно (пченично, пченкарно, 'ржено итн.) и потоа се пече. Бел леб. Црн леб. Парче леб. Домашен леб."},{"word":"лебами","type":"мод.","description":"Како заколнување: жими лебот, жити лебот"},{"word":"лебар","type":"м.","description":"Тој што пече и продава леб; пекар."},{"word":"лебарка","type":"ж.","description":"Вид црн, крупен инсект што бега од светлина и излегува ноќе, а се храни со отпадоци од храна; Blatta orientalis. Собата беше неуредна и полна со лебарки."},{"word":"лебарник","type":"м.","description":"Место каде што се чува леб. Го извади лебот од лебарникот."},{"word":"лебарница","type":"ж.","description":"Продавница за леб."},{"word":"лебди","type":"несв.","description":"Плови на површината на некоја течност или во воздухот зашто е полесен, не потонува, ниту паѓа. Чамчето лебдеше на брановите. Птицата лебдеше на ветрот."},{"word":"лебед","type":"м.","description":"Бела, црна или сива пловна птица со долг врат, со жолт или со црн клун; живее во парови; Cygnus. Јато бели лебеди."},{"word":"лебедица","type":"ж.","description":"Женка на лебедот."},{"word":"лебедов","type":"прид.","description":"Што му припаѓа, што се однесува на лебед. Лебедови крилја."},{"word":"лебен","type":"прид.","description":"Што се однесува на леб. Лебно брашно."},{"word":"леблебија","type":"ж.","description":"Печен плод од слануток, наут што се употребува како храна. Зобаше суво грозје и леблебија."},{"word":"леблебиџија","type":"м.","description":"Тој што пече и продава леблебии."},{"word":"леблебиџилница","type":"ж.","description":"Работилница каде што се произведуваат леблебии."},{"word":"леблеби-шеќер","type":"м.","description":"Леблебија приготвена со шеќер."},{"word":"лебороден","type":"прид.","description":"Што е плоден, житороден. Лебородна земја."},{"word":"лев","type":"м.","description":"Парична единица во Република Бугарија."},{"word":"лев","type":"прид.","description":"Што се наоѓа на страната на срцето, што е на спротивната страна од десната; десен. Го касна оса за левата рака."},{"word":"левак","type":"м.","description":"Тој што пишува и работи со левата рака, левучар."},{"word":"левент","type":"м.","description":"Снажен, здрав, силен, млад маж;"},{"word":"левица","type":"ж.","description":"Левата рака. Имаше сабја во десницата и нож во левицата."},{"word":"левичар","type":"м.","description":"Приврзаник на левицата."},{"word":"левичарство","type":"ср.","description":"Движење на левичарски ориентираните политички партии или поединци."},{"word":"левоса","type":"св.","description":"Украде нешто, здипли, мавне."},{"word":"левтерен","type":"прид.","description":"Што е без напор, без напрегање, без сила, лесен, лесничок. Левтерен однос."},{"word":"левучар","type":"м.","description":"Тој што пишува и работи со левата рака."},{"word":"легален","type":"прид.","description":"Што е во согласност со законот, што е дозволен; законски. Легална организација. Легален наследник."},{"word":"легализација","type":"и.","description":"Постапка со која нешто се признава за легално; Ова е последна можност за легализација на дивоградбите."},{"word":"легализира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави нешто да биде легално; озаконува. Тој ја легализира својата продавница."},{"word":"легало","type":"ср.","description":"а) Место каде што пладнува летно време стока, најчесто овци и говеда. б) Место каде што лежат животни. в) Гнездо, седело."},{"word":"легат","type":"м.","description":"(истор.) Пратеник кај старите Римјани."},{"word":"легач","type":"м.","description":"Тој што е мрзлив, безделник. Сите сте легачи и арамолепци!"},{"word":"легачи","type":"несв.","description":"Безделничи, лежи по цел ден."},{"word":"леѓен","type":"м.","description":"Поголем, обично емајлиран сад со потесно дно и поширок отвор. Го зеде леѓенот за да ја испере кошулата."},{"word":"легенда","type":"ж.","description":"Предание за животот на некој човек или за необичен настан."},{"word":"легендарен","type":"прид.","description":"Што е опишуван во легенди. Легендарен јунак."},{"word":"легија","type":"ж.","description":"(истор.) Поголема воена единица кај старите Римјани. Оттука врвеле римските легии."},{"word":"легионер","type":"м.","description":"(истор.) Војник во староримска легија."},{"word":"легитимација","type":"ж.","description":"Документ со кој се докажува идентитетот на лицето; лична карта. Патна легитимација. Фалсификувана легитимација."},{"word":"легитимен","type":"прид.","description":"Што е во согласност со законот, законски, законит. Легитимен претставник."},{"word":"легитимира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, извршува проверка на нечија легитимација. Полицаецот го легитимира возачот."},{"word":"легло","type":"ср.","description":"Постела, легало 2. Цела недела остана во леглото."},{"word":"легне","type":"св.","description":"Се испружи на земја, на кревет и сл. Легна под сенката за да се одмори. Легна на грб за да ги исправи коските."},{"word":"легура","type":"ж.","description":"Материја, смеса од два или повеќе метали, која се добива најчесто со топење. Оловни легури. Легура на калај со цинк."},{"word":"леден","type":"прид.","description":"Што е од лед; замрзнат. Ледени скулптури."},{"word":"леденее","type":"св.","description":"Му леденееја рацете."},{"word":"леденикав","type":"прид.","description":"Што не е многу леден. Леденикава ведрина."},{"word":"леди","type":"ж.","description":"Англиска, женска благородничка титула."},{"word":"ледина","type":"ж.","description":"Напуштено, необработено тревно место, што не е за косење; полјана. На ледината играа деца."},{"word":"леди се","type":"несв.","description":"Се смрзнува. Прозорците се ледат."},{"word":"ледник","type":"м.","description":"Дебел слој мраз што се формира во долините на високите планини и во поларните области и има способност да се движи кон реките или кон морињата; Континентален ледник. Долински ледник."},{"word":"ледник","type":"м.","description":"Ѓердан од златни и сребрени пари."},{"word":"ледовит","type":"прид.","description":"Што е од лед, што има лед. Ледовит крај."},{"word":"лее","type":"несв.","description":"Црпи, зафаќа вода од извор, од чешма и сл. Секое утро леат вода од чешмата."},{"word":"лежалка","type":"ср.","description":"Дрвен, пластичен или платнен предмет за лежење на плажа. Немаше ниту една слободна лежалка на плажата."},{"word":"лежарина","type":"ж.","description":"Такса за чување стока во магацин или на стовариште."},{"word":"лежерен","type":"прид.","description":"Што е спонтан, неусилен. Лежерен разговор."},{"word":"лежечки","type":"прид.","description":"Што е во состојба на лежење, што лежи. Лежечка положба."},{"word":"лежи","type":"несв.","description":"Се наоѓа во хоризонтална положба, испружен. Лежи во сенка. Лежи на креветот."},{"word":"лежиште","type":"ср.","description":"Елемент на кој се потпира конструкцијата при што товарот се пренесува на основата, машински дел во кој се врти крајот на оската во определена положба; лагерОската излезе од лежиштето."},{"word":"лезбијка","type":"ж.","description":"Хомосексуална жена, жена што чувствува привлечност кон друга жена, жена што е во љубовна врска со друга жена."},{"word":"лезет","type":"м.","description":"Што лезет ќе биде вечерва! Полека, со лезет, го пиеше кафето."},{"word":"лејка","type":"ж.","description":"Едногодишно растение од семејството тикви со плод во форма на круша; Lagenaria vulgaris."},{"word":"лек","type":"м.","description":"Материја во форма на таблета, сируп, инјекција, маст и сл. што се користи за спречување и за совладување на определена болест. Лекарот му пропиша нови лекови. Лек за скршено срце. Лек против кашлање."},{"word":"лек","type":"м.","description":"Парична единица во Република Албанија."},{"word":"леќа","type":"ж.","description":"Вид градинарско растение со зрнест плод во мешунка; Ervum lens."},{"word":"леќа","type":"ж.","description":"(анат.) Дел од окото што ја прекршува светлината."},{"word":"лекар","type":"м.","description":"Специјалист по медицина. Општ лекар. Матичен лекар. Ветеринарен лекар."},{"word":"лекарство","type":"ср.","description":"Лековито средство."},{"word":"леќе","type":"ср.","description":"Дамка, флека."},{"word":"леќедиса","type":"св.","description":"Се извалка, се исфлека."},{"word":"леќеница","type":"ж.","description":"Лице исфрлано со акни или од алергија."},{"word":"лекне","type":"св.","description":"Стане лесно, полесно некому;"},{"word":"лековерен","type":"прид.","description":"Што лесно верува во сè, што е наивен; Лековерни луѓе."},{"word":"лековит","type":"прид.","description":"Што има својство да лекува, што има својство да исцелува, да оздравува. Лековити билки. Лековита вода."},{"word":"лековник","type":"м.","description":"Стар ракопис, стара книга со народни лекови. Ракописот содржи разни изреки, поуки и лековник."},{"word":"лекокрил","type":"прид.","description":"Што лета без напор, со леснина во крилата; Лекокрила птица."},{"word":"лекомислен","type":"прид.","description":"Што лесно, непромислено прима сè, што е површен, несериозен, наивен, подводлив; Лекомислено однесување."},{"word":"лекоумен","type":"прид.","description":"Што не размислува многу; Лекоумни деца."},{"word":"лексема","type":"ж.","description":"Лексичка единица, збор како составна единица на речникот на еден јазик. Овие лексеми се синонимни и се употребуваат паралелно."},{"word":"лексика","type":"ж.","description":"Зборовен фонд, речнички состав на еден јазик, дијалект, на делата на некој писател или речнички слој изделен по некоја особеност (по потеклото, стилистичкото обележје и сл.). Интернационална лексика. Неутрална лексика. Терминолошка лексика."},{"word":"лексикограф","type":"м.","description":"Лице што се занимава со лексикографија."},{"word":"лексикографија","type":"ж.","description":"Дел од науката за јазикот што се занимава со теоријата и практиката на составувањето речници, лексикони, енциклопедии."},{"word":"лексикографски","type":"прид.","description":"Што се однесува на лексикограф и на лексикографија. Лексикографска дејност."},{"word":"лексиколог","type":"м.","description":"Специјалист по лексикологија."},{"word":"лексикологија","type":"ж.","description":"Дел од науката за јазикот што ја проучува лексиката, речничкиот состав на јазикот."},{"word":"лексиколошки","type":"прид.","description":"Што се однесува на лексиколог и на лексикологија."},{"word":"лексикон","type":"м.","description":"Вид речник во кој по азбучен ред се објаснуваат разни поими, најчесто специјализиран за определена област."},{"word":"лектира","type":"ж.","description":"Одбрана литература што треба да се прочита за определен период. Неговите дела се незаменлива лектира за милиони читатели. Наставната програма предвидува и домашна и странска лектира."},{"word":"лектирен","type":"прид.","description":"Што се однесува на лектира, што е лектира. Лектирно издание."},{"word":"лектор","type":"м.","description":"Наставник по практично учење јазик, обично странски, во високообразовна школа."},{"word":"лекторат","type":"м.","description":"Наставна дејност во практичното учење на некој јазик како странски во рамките на наставата на универзитет, висока школа. Лекторат по македонски јазик."},{"word":"лекторира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави лектура."},{"word":"лектура","type":"ж.","description":"Читање и исправање јазични грешки, јазично уредување на авторски текст."},{"word":"лекува","type":"несв.","description":"Совладува некоја болест или некоја повреда. Лекарот што го лекува е најдобар во својата област. Старицата знаеше да лекува со тревки."},{"word":"лекувач","type":"м.","description":"Тој што лекува, а не е лекар, народен лекар. Побара лек од селскиот лекувач."},{"word":"лекум","type":"прил.","description":"Полека, со лесно, на лесен начин."},{"word":"лекција","type":"ж.","description":"а) Усно излагање на наставник; предавање. Држи лекции по биологија. б) Целина од материјалот што се предава на еден училиштен час; наставна единица. Денешната лекција по историја беше интересна. Треба да повториш уште две лекции."},{"word":"леле!","type":"изв.","description":"За изразување болка, страв. Леле, ја скрши ногата!"},{"word":"лелеав","type":"прид.","description":"Што се лелее. Лелеава завеса. Лелеаво здолниште."},{"word":"лелее","type":"несв.","description":"Ниша, лула. Во таа лулка таа го лелеела својот син."},{"word":"лелек","type":"м.","description":"Извик што изразува болка, тага. Се слушаа придушени лелеци. Смеата се претвори во лелек."},{"word":"лелека","type":"несв.","description":"Плаче на глас, испуштајќи лелеци. Лелекаше и си ја кубеше косата."},{"word":"лелекав","type":"прид.","description":"Што личи на лелек. Лелекава песна."},{"word":"лелекне","type":"св.","description":"Испушти лелек. Ги стегна забите и не лелекна ниту еднаш."},{"word":"лели","type":"сврз.","description":"Лели не те поканил, не оди."},{"word":"лемеш","type":"м.","description":"Остар дел од плугот што ја сече земјата при орање;"},{"word":"леми","type":"несв.","description":"Поврзува, лепи жички или други метални делови со калај (или со легури на калајот со олово или цинк) со посебен апарат."},{"word":"лемило","type":"ср.","description":"Апарат со кој се леми;"},{"word":"лен","type":"м.","description":"(бот.) Едногодишно тревно растение со сини цветови и издолжени листови со влакнесто стебло што се преработува за добивање на суровина во текстилството и со семе богато со масло; Linum usitatissimum."},{"word":"Лена","type":"ж.","description":"Река во Русија."},{"word":"ленен","type":"прид.","description":"Што е од лен, што се однесува на лен. Ленена кошула. Ленено влакно. Ленено семе. Ленено масло."},{"word":"Ленинград","type":"м.","description":"Поранешно име на Санкт Петербург од периодот на СССР."},{"word":"лениште","type":"ср.","description":"Нивје посеани со лен."},{"word":"лента","type":"ж.","description":"Долго и релативно тесно парче од хартија, платно или од друг материјал, различно обработено според намената. На свеченото отворање претседателот ја пресече лентата. Од разнобојните ленти таа направи панделки. Лента за машина за пишување."},{"word":"леопард","type":"м.","description":"Големо диво животно од фамилијата мачки со жолтеникаво или сивкаво крзно со црни точки; Panthera pardus."},{"word":"леопардов","type":"прид.","description":"Што е од леопард, што се однесува на леопард."},{"word":"лепавец","type":"м.","description":"Вид трева со форма на житен клас што се лепи за облека, лепка; Alopecurus agrestis."},{"word":"лепавица","type":"ж.","description":"Влажен снег што се лепи за чевлите и облеката."},{"word":"лепеза","type":"ж.","description":"Предмет на расклопување што служи за ладење; ладало."},{"word":"лепезест","type":"прид.","description":"Што има форма на лепеза. Паунот ја отвори својата лепезеста опашка."},{"word":"Лепенец","type":"м.","description":"Река во Македонија."},{"word":"лепенка","type":"ж.","description":"Парче од некаков материјал што се лепи на нешто. На гумата од велосипедот немаше повеќе место за лепенки."},{"word":"лепешка","type":"ж.","description":"Измет од говедо. Говедска лепешка."},{"word":"лепешкар","type":"м.","description":"(разг.) Вид бумбар."},{"word":"лепи","type":"несв.","description":"Спојува, поврзува нешто со лепило. Досега три пати ја лепеше истата гума од автомобилот."},{"word":"лепило","type":"ср.","description":"Густа материја што има својство да лепи. Лепило за дрво. Лепило за хартија."},{"word":"лепиња","type":"ж.","description":"Вид тркалезен мек леб. Ја наполни лепињата со ќебапи и загриза."},{"word":"леплив","type":"прид.","description":"Што се лепи, со што може да се лепи. Леплива пајажина. На подот баше разлеана леплива течност."},{"word":"лепне","type":"св.","description":"Плесне, удри. Му лепна една шлаканица."},{"word":"лепра","type":"ж.","description":"Кожна заразна болест при која кожата се лупи и на неа се отвораат живи рани. Лицето ѝ беше изедено од лепра."},{"word":"лепрозен","type":"прид.","description":"(како именка) Што е болен од лепра. Лепрозните беа изолирани."},{"word":"лер","type":"и.","description":"Неутрална положба на менувачот кај моторните возила, нулта брзина."},{"word":"Лерин","type":"м.","description":"Град во Егејска Македонија, Грција."},{"word":"лес","type":"м.","description":"Раздробена маса составена претежно од кремен и глина."},{"word":"леса","type":"ж.","description":"Нешто што е густо сплетено од прачки и трски. За превоз на сеното имаа широки, дрвени леси."},{"word":"лесен","type":"прид.","description":"Што има мала маса, што тежи малку. Куферот беше лесен."},{"word":"леска","type":"ж.","description":"Шумско овошно растение што расте како ниско дрво или разгранета грмушка со големи, елиптични листови, цветови во вид на реси и мали, јајчести или овални плодови со тврда кафеава лушпа, семката се користи за исхрана; Corylus avellana. Над него леската како зелен чадор му држеше сенка."},{"word":"лескарник","type":"м.","description":"Место со лески; Додека стасаа до лескарникот веќе беше стемнето."},{"word":"лесков","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што е направен од леска; што се однесува на леска. Лесково дрво. Лескова прачка. Лескова шумичка."},{"word":"Лесковац","type":"м.","description":"Град во Србија."},{"word":"леснак","type":"м.","description":"Тој што е лекоумен."},{"word":"леснее","type":"несв.","description":"Станува полесно; Додека раскажуваше, чувствуваше како ѝ леснее на душата."},{"word":"лесник","type":"м.","description":"Место со лески; Тој се сокри во лесникот."},{"word":"леснина","type":"ж.","description":"Својство на тоа што се прави лесно. Работата ја завршивме со леснина."},{"word":"лесничок","type":"прид.","description":"Лесничка торба."},{"word":"леснокрил","type":"прид.","description":"Леснокрила птица."},{"word":"леснокрилен","type":"прид.","description":"Леснокрилно врапче."},{"word":"лесномислен","type":"прид.","description":"Лесномислена постапка."},{"word":"лесноног","type":"прид.","description":"Што се движи без напор, со леснина во нозете. Лесноноги коњи."},{"word":"лесноумен","type":"прид.","description":"Што не размислува многу; Лесноумно однесување."},{"word":"Лесото","type":"ср.","description":"Држава во Африка."},{"word":"лествица","type":"ж.","description":"Дрвена преносна скала."},{"word":"лет","type":"м.","description":"Движење во воздухот со помош на крила; летање. Од прозорецот го гледаше безгрижниот лет на птиците."},{"word":"лета","type":"несв.","description":"Се движи, патува по воздухот со помош на свои крила, со силата на мотор или на друг начин. Ластовичките летаат на југ. Авионот лета на недозволена висина."},{"word":"летален","type":"прид.","description":"Што е смртоносен, убиствен. Летална доза."},{"word":"леталитет","type":"м.","description":"Болеста предизвикува висок процент на леталитет кај домашните животни."},{"word":"летало","type":"ср.","description":"Машина, направа што служи за летање. Вселенско летало."},{"word":"летаргија","type":"ж.","description":"(мед.) Болна состојба слична на длабок сон, при што пулсот и дишењето се речиси незабележливи."},{"word":"летаргичен","type":"прид.","description":"(мед.) Што е болен, што се наоѓа во состојба на летаргија."},{"word":"летач","type":"м.","description":"Тој што лета. Летач на едрилица."},{"word":"летва","type":"ж.","description":"Долго, релативно тесно и тенко парче дрво што служи за правење огради, дрвени конструкции итн. Ограда од летви."},{"word":"лете","type":"прил.","description":"На лето, во лето. Лете одеше на село кај дедо му."},{"word":"летен","type":"прид.","description":"Што се однесува на лето, што се случува во лето. Летен ден. Летен распуст. Летно кино. Летна гардероба."},{"word":"летечки","type":"прид.","description":"Што лета."},{"word":"летка","type":"несв.","description":"Подлетнува, лета по малку. Леткаа роеви бели пеперутки."},{"word":"летне","type":"св.","description":"Почне да лета, полета. Гулабот летна кон небото."},{"word":"летник","type":"м.","description":"Народен празник на први март стар стил поврзан со разни обичаи поврзани со доаѓањето на пролетта, врзување мартинки, месење погача, песни и игри и сл. На летник се врзуваат мартинки од бел и црвен конец."},{"word":"летнина","type":"ж.","description":"Пролетен посев што зрее во лето. Со парите од летнината сакаше да купи уште земја."},{"word":"летница","type":"ж.","description":"(зоол.) Јалова пастрмка, летна риба што живее во Охридското Езеро, охридска пастрмка; Salmo letnica."},{"word":"лето","type":"ср.","description":"Најтоплото годишно време меѓу пролет и есен. Летото го помина во странство. Долго топло лето."},{"word":"летовина","type":"ж.","description":"Мирис на лето. Мириса на летовина."},{"word":"летовиште","type":"ср.","description":"Место каде што се минува летото, летна куќа."},{"word":"летово","type":"прил.","description":"Во ова лето. Летово мислам да ја довршам куќата."},{"word":"леток","type":"м.","description":"Парче хартија на кое се печати пропаганден материјал. За кусо време успеа да растури неколку пакети со летоци."},{"word":"Летонија","type":"ж.","description":"Држава во Европа."},{"word":"летопис","type":"м.","description":"Хронолошки запис на историските настани, направен од нивни современик; хроника. Летописот датира од петнаесеттиот век."},{"word":"летописен","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на летопис. Летописни белешки."},{"word":"летописец","type":"м.","description":"Тој што пишува летописи. Летописецот додава и свој коментар за настаните."},{"word":"летоска","type":"прил.","description":"Минатото лето. Летоска имаше помала раздвиженост во градот отколку сега."},{"word":"летошен","type":"прид.","description":"Што е од минатото лето. Никогаш нема да ги заборави летошните лудувања."},{"word":"летува","type":"несв.","description":"Престојува негде во летниот период. Со стадото овци летуваа горе на планина. Летуваше на туѓина."},{"word":"летувалец","type":"м.","description":"Тој што оди на летување;"},{"word":"летувалиште","type":"ср.","description":"Објект во кој се летува. Детско летувалиште. Планинско летувалиште."},{"word":"летувалиштен","type":"прид.","description":"Што се однесува на летувалиште. Летувалишни спомени."},{"word":"летување","type":"ср.","description":"Глаголска именка од летува."},{"word":"летувач","type":"м.","description":"Тој што оди на летување;"},{"word":"леукемија","type":"ж.","description":"Малигно заболување на органите што ги создаваат крвните клетки, абнормално создавање бели крвни зрнца."},{"word":"леукоцит","type":"м.","description":"Бели крвни клетки (зрнца)."},{"word":"леунка","type":"ж.","description":"Жена што неодамна се породила, до 40 дена по породувањето; родилка. Седеше до постелата на леунката."},{"word":"леунство","type":"ср.","description":"Период по пораѓањето. Неодамна беше станата од леунство."},{"word":"леунче","type":"ср.","description":"Новородено бебе, новороденче."},{"word":"лечебен","type":"прид.","description":"Што има својство да лекува; лековит. Лечебни зборови."},{"word":"лечебник","type":"м.","description":"Тој што лекува; Средновековните лечебници лекувале со треви."},{"word":"леш","type":"м.","description":"Човечки или животински труп, тело од умрен. Од реката извадија два леша"},{"word":"лешник","type":"м.","description":"Плод од леска. Печени лешници."},{"word":"лешников","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на лешник."},{"word":"лешникоса се","type":"св.","description":"Се смали, стане мал како лешник. И нему срцето му се лешникоса од жал."},{"word":"лештарка","type":"ж.","description":"Птица од фамилијата тетреби, се храни со лешници; Tetrastes bonasia."},{"word":"ли","type":"чест.","description":"Во прашални реченици за засилување на исказот. а) Во реторско прашање. Таков ли дар ми носиш? Така ли се договоривме? б) За изразување колебање, сомнеж и неверување дали. Мислиш ли навистина така? Мислиш ли да дојдеш? Сметате ли дека треба да се продолжи со разговорите на оваа тема? Треба ли да станеме? И ти ли, сине Бруте?"},{"word":"ли","type":"сврз.","description":"За развивање условност. Почне ли да вика, ти стани и оди си. Заврне ли, влезете во куќата."},{"word":"либаде","type":"ср.","description":"Вид на гуна од тенка црна чоја со широки ракави без украси што ја носеле аџиите на аџилак."},{"word":"Либан","type":"м.","description":"Држава во Азија."},{"word":"либе","type":"ср.","description":"Љубено моме или момче. Мајка ѝ не ја пушти да си оди со првото либе. Твоето либе со друга мома стоеше."},{"word":"либела","type":"ж.","description":"Направа за определување и контролирање на хоризонталната положба на рамна површина."},{"word":"либерал","type":"м.","description":"Лице со слободоумни, либерални сфаќања; приврзаник на либерализмот."},{"word":"либерален","type":"прид.","description":"Што се однесува на либерал. Либерален човек."},{"word":"либерализам","type":"м.","description":"Движење и доктрина што како основни вредности на општествено‒политичкото и економското уредување ги истакнува идеите за граѓанско општество на верска толеранција, индивидуална слобода на мислење и јавно искажување, право на сопственост и слободен натпревар во економските активности, самостојност на законодавната и судската власт во однос на извршната."},{"word":"Либервил","type":"м.","description":"Главен град на Габон."},{"word":"Либерија","type":"ж.","description":"Држава во Африка."},{"word":"либидо","type":"ср.","description":"Страсна желба, сексуален нагон."},{"word":"Либија","type":"ж.","description":"Држава во Африка."},{"word":"либретист","type":"м.","description":"Автор на либрета."},{"word":"либрето","type":"ср.","description":"Текст за музичко‒сценско дело, драмско музичко дело (опера или оперета). Оперско либрето."},{"word":"лив","type":"м.","description":"Растопена маса од метал од која се леат различни предмети."},{"word":"лив","type":"м.","description":"Диво животно, ѕвер. Лив горски. Дувло од ливови."},{"word":"ливада","type":"ж.","description":"Земјиште обраснато со трева која се коси за сено или се користи за пасење; земјиште обраснато со трева, полско цвеќе и други ситни растенија. Зелена ливада. Цветни ливади. Ливада со искосена детелина."},{"word":"ливан","type":"м.","description":"Вид смола со пријатен мирис, што се употребува за кадење при верски обреди."},{"word":"ливанто","type":"ср.","description":"Парфем, мирис. Ливанто од трендафил. Секогаш имаше пари за помади, шапки и ливанта."},{"word":"Ливерпул","type":"м.","description":"Град во Велика Британија."},{"word":"ливка","type":"несв.","description":"Зема храна во изобилство, прекумера. Луѓето ливкаа мезиња од големиот казан. • се ~ Се умилкува, се додворува. Селаните му се ливкаа на дојденецот."},{"word":"ливреисан","type":"прид.","description":"Што е облечен во ливреја. Ливреисан вратар."},{"word":"ливреја","type":"ж.","description":"Униформа, обично украсена со гајтани, за вратари, слуги и сл. Нè пречека слуга во сива ливреја со син гајтан."},{"word":"лига","type":"ж.","description":"Густа, слузеста леплива материја што ја лачат жлездите во устата. Му се наполни грлото со лиги. Избриши си ги лигите!"},{"word":"лига","type":"ж.","description":"Друштво, сојуз, здружение, заедница, со општествено‒политички, културни, спортски и други цели. Лига на народите. Фудбалска лига."},{"word":"лигав","type":"прид.","description":"Што испушта лига или е покриен со лига. Лигав полжав. Лигава ципа. Лигави муцки."},{"word":"лигавец","type":"м.","description":"Лице што се лигави."},{"word":"лигави","type":"несв.","description":"Испушта лиги. Детето лигави зашто вади заби. Болните животни лигават и солзат."},{"word":"лигавица","type":"ж.","description":"лига2. (пејор.) Младо неприбрано, неспастрено, палаво девојче; лигушка."},{"word":"лигавка","type":"ж.","description":"Вирусна болест кај добитокот проследена со обилно лигавење. Времето беше такво, луѓето имаа шуга, а добиците шап, лигавка и метил."},{"word":"лигавче","type":"ср.","description":"Мала крпа што се врзува околу вратот на дете за да се заштити облеката од лиги или храна."},{"word":"лигамент","type":"м.","description":"Жилесто сврзно ткиво што ги држи коските во костурот и ги зајакнува зглобовите."},{"word":"лигатура","type":"ж.","description":"(мед.) Конец за подврзување на крвните садови кај операциите."},{"word":"лигна","type":"ж.","description":"Морски главонози со издолжено тело; Loligo vulgaris."},{"word":"лигнит","type":"м.","description":"Вид јаглен со зачувана дрвена структура и мала калорична вредност, млад јаглен. Рудник за лигнит."},{"word":"Лигуриско Море","type":"ср.","description":"Море меѓу Северна Италија и Франција."},{"word":"лигуш","type":"м.","description":"Младо, неприбрано, неспастрено, неискусно, неспособно момче; лигушко 2. Човек со неприродно, вештачко, лигаво однесување."},{"word":"лида","type":"несв.","description":"Оди без цел, скита. Лидаше збунет."},{"word":"лидер","type":"м.","description":"Водач, предводник на политичка партија, организација, група и слично. Партиски лидер. Лидер на опозицијата."},{"word":"лидерски","type":"прид.","description":"Што се однесува на лидер и лидерство."},{"word":"лидерство","type":"ср.","description":"Положба на тој што е лидер."},{"word":"Лидија","type":"ж.","description":"Древна област во Мала Азија."},{"word":"лиду","type":"изв.","description":"Извик за подражавање на свирењето на гајда"},{"word":"Лиеж","type":"м.","description":"Град во Белгија."},{"word":"лиеница","type":"ж.","description":"Нешто излиено, добиено со лиење од некаков метал. Лиеница од бакар."},{"word":"лижалче","type":"ср.","description":"Бонбона ставена на стапче. Децата во рацете држеа лижалчиња. Беше да си купи лижавче"},{"word":"лиже","type":"несв.","description":"Поминува, допира со јазикот по некоја површина, содржина. Лиже прсти. Детето лиже сладолед."},{"word":"лиживаган","type":"м.","description":"Човек без достоинство, подлизурко, додворувач. Од тој сој се сè лиживагани"},{"word":"лиза","type":"ж.","description":"Стадиум во болест (при воспаление на белите дробови) придружена со треска, што се карактеризира со слабо постепено опаѓање на температурата и по слабеењето на болеста."},{"word":"лизарче","type":"ср.","description":"Мало парче од сапун на дотрошување. Калфите напати му оставаа по некое лизарче сапун."},{"word":"лизга","type":"ж.","description":"Плочест камен. Дното на реката беше полно со лизги."},{"word":"лизга","type":"несв.","description":"Движи некого или нешто по мазна, рамна површина. Го лизга детето на санка."},{"word":"лизгав","type":"прид.","description":"Што има мазна површина, што не создава големо триење. Полека одеше по лизгавиот пат. Дланките му беа испотени и лизгави. Лизгав свилен чаршаф. Ја фати лизгавата коприна."},{"word":"лизгавица","type":"ж.","description":"Место што е замрзнато и лизгаво; Децата направија лизгавица."},{"word":"лизгалиште","type":"ср.","description":"Место што е покриено со мраз за лизгање со лизгалки. Целиот возбуден храбро зачекори на лизгалиштето."},{"word":"лизгалка","type":"ж.","description":"лизгавица_1"},{"word":"лизгар","type":"м.","description":"Права, малку издолжена лопата за копање; дурија. Го зеде лизгарот и почна да копа."},{"word":"лизгач","type":"м.","description":"Лице што се лизга на лизгалиште; тој што се занимава со лизгачки спорт. На лизгалиштето имаше многу лизгачи. Тој беше најдобар лизгач во категоријата лизгачко трчање."},{"word":"лизгома","type":"прил.","description":"Со лизгање. Седна на купот сено и се спушти лизгома."},{"word":"лизинг","type":"м.","description":"Давање под наем средства за производство (машини, апарати, возила итн.) со можност да бидат откупени во определен период."},{"word":"лизне","type":"св.","description":"Лизна од сладоледот."},{"word":"лија","type":"ж.","description":"Само во изразот Кума лија."},{"word":"лијани","type":"и.","description":"Зелјести и дрвенести билки, со долго и тенко стебло со кое се виткаат, свиваат околу други растенија; Liane."},{"word":"лик","type":"м.","description":"а) Лице (анатомски), изглед на лице, образ. Многу ми е познат тој лик, ме потсетува на некого. Таа имаше девојчински лик. б) Надворешен изглед на човек или животно, на цела фигура. Неговиот подгрбавен лик полека одминуваше."},{"word":"лика","type":"ж.","description":"Таа ги имаше мајчините очи и мајчината лика."},{"word":"ликвидатор","type":"м.","description":"а) (екон.) Лице што врши пресметување и расчистување на сметките во книговодството, сè до ставање во архива. б) Лице што врши ликвидација на движен и недвижен имот на установа, трговско претпријатие."},{"word":"ликвидаторство","type":"ср.","description":"Опортунистичко настојување на припадник на одредена струја во политичко движење да доведе до ликвидација, до укинување на тоа движење."},{"word":"ликвидација","type":"ж.","description":"(прав.) Прекратување на дејноста, на трговско претпријатие, установа, организација заради неликвидност, презадолженост итн."},{"word":"ликвиден","type":"прид.","description":"Што може со приходите да ги покрие расходите во работењето."},{"word":"ликвидира","type":"св. и несв.","description":"Врши, извршува ликвидација на дејноста на претпријатие."},{"word":"ликвидност","type":"ж.","description":"Располагање со готовина, со готови пари."},{"word":"ликер","type":"м.","description":"Сладок и ароматичен алкохолен пијалак од пречистен алкохол, шеќер, овошен сок и етерично масло. Мента ликер. Чоколаден ликер."},{"word":"лико","type":"ср.","description":"Кончест, жилест слој меѓу стеблото и кората на некои дрвја што се користи како материјал за плетење и врзување. Врзи ја лозницата со лико. Липово лико."},{"word":"ликов","type":"прид.","description":"Што е направен од лико, што се однесува на лико. Ликова кошница."},{"word":"ликовен","type":"прид.","description":"Што се однесува на област на уметноста во која спаѓаат уметностите како што се сликарство, вајарство и сл. Ликовен израз. Ликовна академија."},{"word":"ликовно","type":"ср.","description":"Настава по предметот ликовна култура."},{"word":"ликсур","type":"м.","description":"Тој што ништо не работи, безделничи и мисли само на јадење."},{"word":"ликува","type":"несв.","description":"Искажува победничко расположение, голема радост, задоволство поради постигнат успех, победа и слично; слави победа, триумфира."},{"word":"ликум","type":"прил.","description":"По лик, со лице. Толку си блед, на испосник си ликум."},{"word":"лила","type":"прид.","description":"Носеше прекрасен лила фустан. Перуниката имаше прекрасна лила боја."},{"word":"лилав","type":"прид.","description":"Коприна со лилава боја. Лилаво поле од темјанушки."},{"word":"лилјак","type":"м.","description":"Мал цицач, сличен на глушец, што има еластична кожа, распната меѓу трупот и предните и задните краци, со чија помош лета; се движи обично ноќно време."},{"word":"Лилонгве","type":"ср.","description":"Главен град на Малави."},{"word":"лим","type":"ж.","description":"Тенка метална плоча добиена од ковано или валано железо или од други растегливи метали (бакар, алуминиум и сл.); Во магацинот имаше железни лимови."},{"word":"Лима","type":"ж.","description":"Главен град на Перу."},{"word":"лимар","type":"м.","description":"Занаетчија што изработува предмети од лим. Лимарот конечно заврши со ставањето на олукот на куќата."},{"word":"лимба","type":"ж.","description":"Перче коса, кадрица. Стоеше пред огледалото и ги мазнеше црните лимби."},{"word":"лимен","type":"прид.","description":"Што е направено од лим. Лимени дувачки инструменти. Падна лимениот олук. Лимена кутија."},{"word":"лименка","type":"ж.","description":"Лимен сад за индустриско конзервирање пијалак. Лименка кока‒кола. Лименка пиво."},{"word":"лимит","type":"м.","description":"Граница, утврдена цена, рок, норма, план што не смее да се пречекори; ограничување воопшто што не смее да се помине."},{"word":"лимитира","type":"несв.","description":"Одредува, утврдува лимит, граница на нешто, ограничува."},{"word":"лимитирачки","type":"прид.","description":"Што ограничува; ограничувачки. Лимитирачки фактор."},{"word":"лимон","type":"ж.","description":"Средоземно дрво со месести листови и јајчести светложолти плодови што содржат кисел и ароматичен сок. Исцеди лимон во чајот и го испи."},{"word":"лимонада","type":"ж.","description":"Освежителен безалкохолен пијалак од лимонов сок и вода. На летниве горештини само чаша лимонада може да те освежи."},{"word":"лимонлија","type":"прид.","description":"Што има боја на лимон."},{"word":"лимонов","type":"прид.","description":"Што е од лимон, што се однесува на лимон. Лимонов сок. На шпоретот беа загореле лимоновите кори."},{"word":"лимонтабиетлија","type":"прид.","description":"Човек со непредвидлив, непријатен, незгоден карактер."},{"word":"лимонтуз","type":"м.","description":"Лимонова киселина во цврста состојба (ситни кристали)."},{"word":"лимузина","type":"ж.","description":"Луксузен елегантен патнички автомобил. Секое утро се качуваше во црната луксузна лимузина."},{"word":"лимфа","type":"ж.","description":"Безбојна или бледожолтеникава течност составена од крвна плазма и леукоцити (бели крвни зрнца), која тече низ крвните садови и овозможува размена на материите меѓу крвните садови и ткивото."},{"word":"лимфатичен","type":"прид.","description":"Што се однесува на лимфа."},{"word":"лимфен","type":"прид.","description":"Што се однесува на лимфа. Лимфни жлезди. Лимфни јазли."},{"word":"линар","type":"м.","description":"Слатководна риба од семејството крапови; Tinka vulgaris."},{"word":"лингвист","type":"м.","description":"Лице што се занимава со проучување на некој јазик, специјалист во областа на лингвистиката."},{"word":"лингвистика","type":"ж.","description":"Наука за јазикот, проучување на општите законитости во неговото настанување и развој."},{"word":"лингур","type":"м.","description":"Слаба обработлива земја."},{"word":"линеарен","type":"прид.","description":"Што се однесува на права линија, што се наоѓа, простира во права линија, линиски. Линеарен наниз на буквите на страницата. Јазичниот текст по својата природа е линеарен."},{"word":"линее","type":"несв.","description":"Губи свежина, венее (обично за растенија). По полињата житата линееја од големата суша."},{"word":"линија","type":"ж.","description":"(мат.) Реална или замислена црта, која поминува, соединува две точки или е граница од пресекот на две површини. Права линија. Нагорна и надолна линија. Линија на хоризонтот."},{"word":"линијар","type":"м.","description":"Направа (дрвена, метална, пластична) со означени мерни единици (милиметри и сантиметри) што служи за подвлекување прави линии и за мерење должини. Исцртајте прави со линијар. На шивачката машина имаше креда, линијар и ножици."},{"word":"линиски","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на линија_3 Линиска пловидба. Линиски брод."},{"word":"линолеум","type":"м.","description":"Непропустлива подна облога, индустриски производ од мелена плута, ленено масло и некои смоли, што се употребува за покривање подови. Скалите беа обложени со чист линолеум намачкан со восок."},{"word":"линч","type":"м.","description":"Самоволен суд, ѕверска ликвидација без истрага и судење, обично од разјарена толпа народ. Се плашеше од срам, подбив и линч од народот."},{"word":"линчува","type":"св. и несв.","description":"Извршува линч над некого, казнува со најстрога казна (бесење, каменување, стрелање) на самото место, без судење. Разјарената маса го линчува виновникот."},{"word":"Лион","type":"м.","description":"Град во Франција."},{"word":"липа","type":"ж.","description":"Листопадно широколисно дрво, чиишто мирисливи жолти цветови се употребуваат за чај, а корисни се и за пчеларството; Tilia platyphyllos. Од расцутените липи по дворовите се ширеше прекрасна миризба."},{"word":"липа","type":"несв.","description":"Плаче гласно, силно. Липаше како мало дете, неутешно и силно. Липаше и го молеше да не оди."},{"word":"липак","type":"м.","description":"Место обраснато со липи, липова гора, шума. Ветрот го дуваше липакот разнесувајќи ја липовата миризба низ целата населба. Дојдов преку липакот."},{"word":"липало","type":"ср.","description":"Кожинче што го отвора и го затвора влезот на воздухот во гајдата."},{"word":"липицанер","type":"м.","description":"Расен коњ добиен со вкрстување, (според ергелето во Липица, Словенија)."},{"word":"липов","type":"прид.","description":"Што се однесува на липа. Липов чај. Липово дрво. Миризбата доаѓаше од липовата гора."},{"word":"липовина","type":"ж.","description":"Липово дрво што се употебува за градба или огрев. Масата и комодата беа од липовина."},{"word":"липот","type":"м.","description":"Испрекинат, грчовит плач. Силен липот му ја тресеше снагата."},{"word":"липса","type":"св.","description":"За животно ‒ пцовиса, умре."},{"word":"лира","type":"ж.","description":"(муз.) Жичен музички инструмент со три до осум жици. Нежните звуци од лирата уште му одекнуваа во ушите."},{"word":"лира","type":"ж.","description":"Парична единица во некои држави."},{"word":"лиризам","type":"м.","description":"Обележје на лирската поезија; лирската, чувствената, емоционалната содржина на едно уметничко дело."},{"word":"лирика","type":"ж.","description":"Поезија во која се изразуваат личните, интимните чувства и мисли на поетот. Читаше интимна, исповедна лирика."},{"word":"лиричар","type":"м.","description":"Писател, поет на лирска поезија."},{"word":"лиричен","type":"прид.","description":"а) Што се однесува на лирика. Лиричен стих. б) Што е исполнет со чувства, емоции. Лиричен тон."},{"word":"лиса","type":"ж.","description":"Име на лисица како персонификација, олицетворен лик пред сè во басни и детски приказни. Кума лиса. Се сретнале кума лиса и волчко."},{"word":"Лисабон","type":"м.","description":"Главен град на Португалија."},{"word":"лисест","type":"прид.","description":"Што има боја на лисица; црвеникава боја. Лисеста кобила. Човек со лисести мустаќи и брада."},{"word":"лисец","type":"м.","description":"Мажјак на лисица."},{"word":"лисина","type":"ж.","description":"Земјиште без вегетација, непошумена месност."},{"word":"лисица","type":"ж.","description":"(зоол.) Диво, крвожедно животно од родот на кучињата, со голема рунтава опашка и со изразито издолжена муцка; Vulpes vulpes."},{"word":"лисици","type":"и.","description":"Метални алки со кои се врзуваат рацете на уапсено лице. Му ставија лисици и го приведоа во полиција."},{"word":"лисичар","type":"м.","description":"Човек што лови лисици."},{"word":"лисичарка","type":"ж.","description":"Вид неотровна габа погодна за исхрана; Cantharellus cibarins."},{"word":"лисичин","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на лисица. Ја издаде лисичиниот глас."},{"word":"лисичина","type":"ж.","description":"Вид грозје со жолта или црвеникава боја."},{"word":"лиска","type":"ж.","description":"(мин.) Група силикатни минерали со различен состав, чии кристали се наредени во тенки листови; карпа, слој земја богат со такви минерали."},{"word":"лиска","type":"ж.","description":"(бот.) а) Плоснатиот, проширениот дел на листот; lamina. б) Еден лист од цвет или билка. Ветрот донесе цветни лиски, црвени и миризливи."},{"word":"лискавица","type":"ж.","description":"Карпа составена од тенки (како листови) слоеви минерали."},{"word":"лисне","type":"св.","description":"Пушти, развие листови; разлиста. Лиснаа горите."},{"word":"лисник","type":"м.","description":"Насечени и исушени гранки сосе лисјето, што служат како храна за добитокот зимно време. Кастреа шума за лисници. Им однесе лисник на козите."},{"word":"лист","type":"м.","description":"(бот.) Орган на растенијата што служи за дишење и фотосинтеза (обично плоскат и зелен)."},{"word":"листа","type":"ж.","description":"а) Список со имиња на лица или на предмети. Листа на елитни имиња од светската џез сцена. Листа на лекови. б) Список на јадења и пијалаци. На ѕидот висеа листите на јадења за таа недела. Листа на бели вина."},{"word":"листен","type":"прид.","description":"Што се однесува на лист; Лисни вошки. Лисна коска."},{"word":"листи","type":"несв.","description":"Пушта, развива листови, разлистува. Листи гората."},{"word":"листовиден","type":"прид.","description":"Што има форма на лист. Листовидни украси."},{"word":"листопад","type":"м.","description":"Паѓање на листови."},{"word":"листопаден","type":"прид.","description":"За дрва и грмушки ‒ на кои им паѓаат лисјето."},{"word":"лит","type":"прид.","description":"Што е тенко и ретко во ткаењето, што се реси, се кине (за алишта, материјал и сл.). Лито палтенце."},{"word":"литак","type":"м.","description":"Традиционална (куса и без ракави) горна женска облека, направена од домашно волнено платно, сукно."},{"word":"литанија","type":"ж.","description":"Вид црковна молитва што се изговара и пее, при што еден (обично свештеникот) поведува, а верниците во хор повторуваат."},{"word":"литар","type":"м.","description":"Единица за мерење волумен на течности, изнесува еден кубен дециметар. Шише рум од литар. Литар ракија."},{"word":"литарка","type":"ж.","description":"Вид двоструна тамбура."},{"word":"Литванија","type":"ж.","description":"Држава во Европа."},{"word":"литерат","type":"м.","description":"Лице што се занимава со литература, главно со критика и со историја на литературата. Млади литерати"},{"word":"литература","type":"ж.","description":"Уметничко, јазично творештво на еден народ, една епоха, на целото човештво; книжевност. Љубител на литературата. Македонска литература."},{"word":"литературен","type":"прид.","description":"Што се однесува на литература, што е поврзан со литературата. Литературен кружок. Литературна критика."},{"word":"лити","type":"несв.","description":"За облека ‒се ~ троши, се распаѓа со употреба; се аби."},{"word":"литија","type":"ж.","description":"Во православната црква: а) Процесија од верници со свештенство како церемонијал на набожност. Дента имаше литија молбена, за среќа и здравје. б) Црковен бајрак што се носи во процесија. Носеа црковни литии со избледени ликови на ангели."},{"word":"литмара","type":"ж.","description":"бубамара 2. (прен.) За жена ‒ што е лесна во умот. Литмара е таа жена, кај не ја сееш, таму ќе никне."},{"word":"литовина","type":"ж.","description":"Наредија долги столови и ги послаа со литовини."},{"word":"литограф","type":"м.","description":"Лице што се занимава со литографија; цртач на камен."},{"word":"литографија","type":"ж.","description":"Графичка техника на умножување цртежи, слики или текстови кои претходно се исцртуваат на литографски камен односно метална плоча и потоа се отсликуваат на хартија."},{"word":"литографира","type":"несв.","description":"Умножува, печати со помош на литографија."},{"word":"литографски","type":"прид.","description":"Што припаѓа, се однесува на литографија. Литографска икона. Литографско мастило."},{"word":"литургија","type":"ж.","description":"Главна христијанска црковна богослужба. Божиќна литургија. Утринска литургија."},{"word":"лиферант","type":"м.","description":"Лице што врши набавки и испорачува одредена стока (за државата, војската, за поголеми фирми); снабдувач."},{"word":"лиферација","type":"ж.","description":"Набавка и испорака на некаква стока; снабдување со стока."},{"word":"лиферува","type":"несв.","description":"Извршува набавка, испорака на стока. Офицерот тајно лиферуваше оружје."},{"word":"лифт","type":"м.","description":"Електрична дигалка за превезување (дигање и спуштање) луѓе или стоки во високи згради и други објекти."},{"word":"лифтинг","type":"м.","description":"Естетска операција за подмладување."},{"word":"лихва","type":"ж.","description":"Давање пари на заем со многу висока камата; камата. Му даде пари со лихва."},{"word":"лихвар","type":"м.","description":"Лице што дава пари под лихва. Тој беше селски трговец и лихвар."},{"word":"лихвари","type":"несв.","description":"Се занимава со лихварство, дава пари на заем со лихва."},{"word":"лихварство","type":"ср.","description":"Лихварска дејност, давање пари под лихва. Во тој период на сиромаштија и беда, се појави лихварство."},{"word":"Лихнидос","type":"м.","description":"Древното име на Охрид."},{"word":"Лихтенштајн","type":"м.","description":"Држава во Европа."},{"word":"лице","type":"ср.","description":"а) (анат.) Предниот дел од главата на човекот; образ. Човечко лице. Си го мие лицето. б) (прен.) Израз на умствена или душевна состојба; изглед (најчесто со придавска определба). Црвено лице. Весело лице."},{"word":"лицеј","type":"м.","description":"Интернатски тип средно училиште во некои западноевропски земји."},{"word":"лицемер","type":"м.","description":"Лице што ја прикрива својата вистинска личност претставувајќи се како добар и добронамерен човек; подлец, хипокрит. Тој човек е лицемер."},{"word":"лицемерен","type":"прид.","description":"Што има особини на лицемер, што е неискрен, дволичен во однесувањето. Лицемерен пријател."},{"word":"лицемери","type":"несв.","description":"Прави лице, се однесува лицемерно. Му лицемери на успехот."},{"word":"лицемерство","type":"ср.","description":"Особини и постапки на тој што е лицемерен. Беше против лицемерството и надуеноста кај луѓето."},{"word":"лиценца","type":"ж.","description":"Одобрување за употреба на туѓ патентиран пронајдок, отстапување (концесија) за водење на некоја работа."},{"word":"лицитација","type":"ж.","description":"Јавна продажба или давање под закуп стока со наддавање; распродажба."},{"word":"лицитира","type":"несв.","description":"Изнесува, нуди на лицитација."},{"word":"лицка","type":"несв.","description":"Претерано дотерува некого или нешто. Мајка ѝ многу ја лицка."},{"word":"лицна","type":"ж.","description":"Влакно, тенка жичка на електричен осигурач."},{"word":"личен","type":"прид.","description":"а) Што се однесува, припаѓа на одредено лице. Личен прибор. Лична карта. Лично име. б) Што се однесува на поединец, граѓанин. Лична сигурност. Лична слобода."},{"word":"личен","type":"прид.","description":"Што е на лик убав и строен човек. Личен маж. Лична мома."},{"word":"личи","type":"несв.","description":"Сличен е со некого или со нешто. Личи на мајка ѝ. Невестата личеше на самовила. Личи на коцка."},{"word":"личи","type":"несв.","description":"Вика, објавува гласно некаква вест, разгласува. Јунакот личеше, да чуе мало и големо, да се зберат сред село."},{"word":"личнее","type":"несв.","description":"Е убав, станува убав; со својата убавина краси нешто. Што повеќе расте, се повеќе личнее. Со својата зелена руба горите личнееја по планините."},{"word":"лично","type":"прил.","description":"а) Со учество на самото лице, сам, без посредник. Лично му кажав. Лично го донесе. Лично сум согласен. б) Во непосредна врска со сопствената личност, непосредно, интимно. Од постапката, беше лично погоден. Лично се познававме."},{"word":"личност","type":"ж.","description":"Човекот како носител на духовни квалитети и на трајни, доследни манифестни особини со кои се изделува како единка и се разликува од другите во општествената заедница. Го гледаше како расте, се развива и станува зрела личност. Историска личност."},{"word":"личотија","type":"ж.","description":"Силно изразена убавина. Телесна личотија."},{"word":"лишав","type":"прид.","description":"Што боледува од лишај, има лишаи. Детето со лишаво лице застана да се поздрави."},{"word":"лишави се","type":"несв.","description":"Заболува од лишаи, му се појавуваат лишаи по кожата. Тој се лишави по лицето."},{"word":"лишај","type":"м.","description":"(бот.) Нижо растение кое расне, се шири по камења, дрва и друго, обично со форма на лушпи или влакна; Lichenes."},{"word":"лиши","type":"св.","description":"Направи некој да остане без нешто; одземе некому нешто. Го лиши од слобода. Ќе го лишат од наследство."},{"word":"лишка","type":"ж.","description":"Ѕвер; животно. Ја зеде кожата од лишката, и замина. Од шумата се слушаа гласови од секакви лишки."},{"word":"Лоара","type":"ж.","description":"Река во Франција."},{"word":"лоби","type":"ср.","description":"Влијателна група луѓе или заедница кај членовите на парламентот или на некое гласачко тело."},{"word":"лобира","type":"несв.","description":"Дејствува, работи како лоби во јавниот живот или во парламентот."},{"word":"лобист","type":"м.","description":"Лице, политичар што учествува во лоби, што лобира за некоја политичка или за определена програма."},{"word":"лобода","type":"ж.","description":"Едногодишна билка со бледозелени заострени листови: а) дива, кучешка лобода ‒ Atriplex; б) питома лобода ‒ Atriplex hortense."},{"word":"лободарник","type":"ж.","description":"Место засадено со лобода."},{"word":"лов","type":"м.","description":"Фаќање или убивање дивеч со разни направи или со оружје; ловење. Се занимава со лов и риболов. Во ова време од годината ловот на лисици е забранет."},{"word":"ловен","type":"прид.","description":"Што се однесува на лов. Ловна сезона. Ловна опрема."},{"word":"ловец","type":"м.","description":"Човек што се занимава со лов. Страстен ловец на диви свињи."},{"word":"ловечки","type":"прид.","description":"Што се однесува на лов и на ловец. Ловечки дом. Ловечки приказни. Ловечка пушка. Ловечки авиони."},{"word":"лови","type":"несв.","description":"Фаќа, убива животни во нивната природна средина. Лисицата ги ловеше кокошките. Волкот најчесто лови ноќно време."},{"word":"ловиште","type":"ср.","description":"Место, подрачје каде што се лови, каде што се одгледува дивеч за лов. Ловиште на дивеч. Ги пушти зајаците во ловиштето."},{"word":"ловство","type":"ср.","description":"Целокупната дејност поврзана со лов, како стопанска гранка и како спортско-туристичка активност. Ловството има голема важност и како стопанска гранка."},{"word":"Лоѓ","type":"м.","description":"Град во Полска."},{"word":"логаритам","type":"м.","description":"Број што го покажува степенот на кој треба да се дигне основниот број за да се добие бараниот број."},{"word":"логаритамски","type":"прид.","description":"Што се однесува на логаритам. Логоритамска таблица."},{"word":"логика","type":"ж.","description":"(филоз.) Наука што се занимава со проучување на законитостите на човековото мислење."},{"word":"логистика","type":"ж.","description":"Проучување на функционирањето и на условите за работа на техничките средства."},{"word":"логичар","type":"м.","description":"Човек што се занимава со изучување на логиката; научник по логика."},{"word":"логичен","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на логиката. Логична последица."},{"word":"лого","type":"ср.","description":"Карактеристичен знак на претпријатие, фирма, установа или манифестација, обично од стилизирани букви."},{"word":"логопед","type":"м.","description":"Лице што работи врз отстранување на говорните нарушувања или недостатоци; специјалист по логопедија."},{"word":"логопедија","type":"ж.","description":"Наука што се занимава со проучување и лекување на говорните мани."},{"word":"логор","type":"м.","description":"Место каде што привремено престојува некаков колектив (војска, извидници, спортисти, работници на изградба на некои објекти) обично под шатори. Воен логор. Извиднички логор. Цигански логор."},{"word":"логораш","type":"м.","description":"Лице што претстојува во логор."},{"word":"логорски","type":"прид.","description":"Што се однесува на логор. Логорски оган. Логорски живот."},{"word":"логорува","type":"несв.","description":"Претстојува во логор. Ова лето логоруваат на планина. Логоруваат блиску до селото."},{"word":"лоен","type":"прид.","description":"Што е од лој. На масата гореше лоена свеќа."},{"word":"лоен","type":"прид.","description":"Што излачува лој, што се однесува на лој. Лојни жлезди. Лојни наслаги."},{"word":"лоеница","type":"ж.","description":"Свеќа направена од лој. Во собата светеше слабо светло од лоеница."},{"word":"лоест","type":"прид.","description":"Што е заситен со лој, што е мрсен; Пресече од лоестото овчо месо. Сркаше од лоестата манџа."},{"word":"ложа","type":"ж.","description":"Посебно ограден дел во театар или во сала за приредби, со засебен влез и удобни седишта, најчесто наменет за угледни посетители. Царска ложа. Седеше во дното на ложата."},{"word":"ложач","type":"м.","description":"Лице што ги ложи големите печки во фабричките погони, парни котли, локомотиви и други такви слични уреди. Беше ложач на локомотива. Од погонот излезе исцрнетиот ложач."},{"word":"ложи","type":"несв.","description":"Става облоги на болно место. Цела ноќ го ложеше детето со ладни облоги. Го ложеше удреното место со кромид и сол."},{"word":"ложи","type":"несв.","description":"Пали оган, става дрва во печка и сл."},{"word":"ложник","type":"м.","description":"Черга од волна, козина или од коноп што служи за покривање. Легна и се покри со ложникот. Отиде да го доткае ложникот."},{"word":"лоз","type":"м.","description":"Лотариски лист. Отиде во лотаријата да купи лоз. Продавач на лозови."},{"word":"лоза","type":"ж.","description":"Повеќегодишно дрвенесто растение што дава зрнести плодови ‒ грозје; Vitis vinifera. Винова лоза. Дива лоза. Седевме под шарената сенка на лозата."},{"word":"лозанка","type":"ж.","description":"лоза_1"},{"word":"лозар","type":"м.","description":"Човек што се занимава со лозарство. Лозарот ги кроеше лозниците."},{"word":"лозарство","type":"ср.","description":"Земјоделска гранка што се занимава со одгледување винова лоза."},{"word":"лозинка","type":"ж.","description":"Лозова прачка. Во огништето имаше наредено лозинки и дрва. Бујноста на лозите зависи од количеството на лозинките. Се крои горната лозинка."},{"word":"лози се","type":"несв.","description":"Се вие како лоза, расте во долги гранки како лоза. Бршленот се лози по оградата."},{"word":"лозиште","type":"ср.","description":"Место каде што некогаш имало лозја. Беше скриен во старото лозиште."},{"word":"лозје","type":"ср.","description":"Земјиште засадено со винова лоза. Отидоа на лозје. Лозјето го копаа и режеа напролет."},{"word":"лозница","type":"ж.","description":"Винова лоза што се вие на леса и друго. Застана под разлистаната лозница. Тремот беше обраснат со лозници."},{"word":"лозов","type":"прид.","description":"Што се однесува на лоза, што е од лоза. Лозов лист. Лозова ракија. Лозови ветки."},{"word":"лозунг","type":"м.","description":"Договорен знак, таен збор што служи за распознавање; лозинка;"},{"word":"лои","type":"несв.","description":"Натопува, мачка со лој."},{"word":"лој","type":"м.","description":"Животинска маст, мрсно од говедо, овца, коза и сл. Овчи лој."},{"word":"лојален","type":"прид.","description":"Што ги почитува законите, вообичаените норми."},{"word":"лојоса","type":"св.","description":"а) Стане дебел. Целиот лојосал. б) Направи со многу лој. Ја лојоса манџата."},{"word":"лока","type":"несв.","description":"Пие вода (или зема течна храна) зафаќајќи ја со јазикот и притоа правејќи звук (најчесто за животни). Мачето го лока млекото. Кучето локаше вода."},{"word":"локал","type":"м.","description":"Просторија во која луѓето доаѓаат заради забава; кафеана, кафуле. Ноќен локал. Ноќно време шетаа по сите локали."},{"word":"локален","type":"прид.","description":"Што е ограничен на едно место, што е својствен за една средина; местен. Локален говор. Локалниот сообраќај. Локална анестезија."},{"word":"локализам","type":"м.","description":"Залагање за тесно сфатени интереси врзани за определено место или крај, што е во спротивност со интересите на пошироката заедница."},{"word":"локализира","type":"св. и несв.","description":"Ограничи, ограничува на едно место, оневозможи, оневозможува ширење на нешто. Го локализираа пожарот. Ќе ја локализираат епидемијата."},{"word":"локализиран","type":"прид.","description":"Што е ограничен на едно место. Пожарот е локализиран."},{"word":"локалистички","type":"прид.","description":"Што се однесува на локали"},{"word":"локалитет","type":"м.","description":"Место, предел, крај со специфичноста на својата положба и услови и сл. Археолошки локалитет. Антички локалитет."},{"word":"локалпатриот","type":"зам.","description":"Лице што пројавува локалпатриоти Тој е голем локалпатриот."},{"word":"локалпатриотизам","type":"м.","description":"Претерана љубов и приврзаност кон родниот крај и кон сè што произлегува од него; пристрасност кон своето место. Гласачкиот чин имаше нагласен локалпатриотизам."},{"word":"локан","type":"м.","description":"Метален сад во кој се става распален дрвен јаглен или жар за загревање на соба, јадење и друго; мангал."},{"word":"локатив","type":"и.","description":"Падеж со кој се обележува просторен, местен или временски однос."},{"word":"локативен","type":"прид.","description":"Што се однесува на локатив."},{"word":"локаут","type":"м.","description":"Затворање фабрики и масовно отпуштање работници со уцена (присилување на потешки услови за работа или оневозможување на штрајк)."},{"word":"локација","type":"ж.","description":"Место, положба на некој објект. Определи локација."},{"word":"локач","type":"м.","description":"Човек што многу пие; пијаница."},{"word":"локва","type":"ж.","description":"лочка 2. Вдлабнатина со дождовна вода; вир_2."},{"word":"локна","type":"и.","description":"Извиткано перче коса; кадра. Си виткаше локни со показалецот. Русите локни ѝ беа паднале на челото."},{"word":"локомотива","type":"ж.","description":"Железничка машина на тркала за влечење вагони. Парна локомотива. Електрична локомотива."},{"word":"локум","type":"м.","description":"Слатки од нишесте, брашно, шеќер, ореви и др. Кутија локум. Локум со ореви."},{"word":"лом","type":"м.","description":"Насилно разделување на материјалот, кршење."},{"word":"ломбак","type":"м.","description":"Крупен и тромав човек. Од седење и спиење ломбак се станува."},{"word":"Ломбардија","type":"ж.","description":"Област во Северна Италија."},{"word":"Ломе","type":"ср.","description":"Главен град на Того."},{"word":"ломен","type":"прид.","description":"Што е кршлив. Ломен бој. Ломна снага. Ломни штитови."},{"word":"ломи","type":"несв.","description":"(нар. поез.) Крши нешто. Ломи прсти. Коски ломи."},{"word":"ломиште","type":"ср.","description":"Место со исечена шума и камењар. Се протнуваше низ ломиштата од гранки и струполени буки."},{"word":"ломот","type":"м.","description":"Звук што се слуша при ломотење. Од училницата се слушаше ломот."},{"word":"ломоти","type":"несв.","description":"Постојано зборува, многу зборува, обично за безначајни работи. Ломоти глупости. Ломоти сè и сешто."},{"word":"Лонг Ајленд","type":"м.","description":"Остров во составот на Њујорк, САД."},{"word":"лонгета","type":"ж.","description":"Направа од цврст материјал што служи за имобилизација на повреден дел од телото."},{"word":"Лондон","type":"м.","description":"Главен град на Велика Британија."},{"word":"лонец","type":"м.","description":"Голем и длабок валчест емајлиран сад со една или со две рачки од страна, што служи за готвење или чување храна. Црпеше манџа од големиот лонец. Лонец со маст."},{"word":"лонче","type":"ср.","description":"Мал и длабок валчест емајлиран сад, што служи за црпење или подгревање течност. Со лонче црпеше вода од котелот. Испи едно лонче млеко. Го стави лончето со млеко на огнот."},{"word":"лонџа","type":"ж.","description":"Управа на еснафско здружение. Отсекогаш ја почитувале управата на лонџите."},{"word":"лонџа","type":"ж.","description":"Вид детелина што служи за исхрана на добитокот. Ја искоси лонџата. Им даде на кравите лонџа."},{"word":"лопата","type":"ж.","description":"Орудие со долга рачка и долен плоскат проширен дел (железен или дрвен) за црпење, пресипување, ринење ситен материјал (песок, земја, жито итн.), основен алат за работа со несврзани материјали. Го вееше житото со лопата. Рине снег со лопата."},{"word":"лопатест","type":"прид.","description":"Што има форма на лопата. Лопатест лист. Лопатесто стапало. Лопатести дланки. Лопатести коски."},{"word":"лопатка","type":"ж.","description":"Дем. од лопата."},{"word":"лопка","type":"ж.","description":"Топка, грутка од снег. Зграпчив топка снег."},{"word":"лопув","type":"м.","description":"Вид даб со големи лисја; Quercus conferta. Седна под сенката на џиновскиот лопув."},{"word":"Лопушник","type":"м.","description":"Планина во Македонија."},{"word":"лорд","type":"м.","description":"Висока благородничка титула во Англија."},{"word":"лос","type":"м.","description":"Вид елен со големи лопатести рогови; северен елен; Cervus alces."},{"word":"Лос Анџелес","type":"м.","description":"Град во Калифорнија, САД."},{"word":"лосион","type":"м.","description":"Течно козметичко средство за нега (прочистување и освежување) на кожата или косата."},{"word":"лосос","type":"м.","description":"Крупна риба со валчесто тело и црвено месо, што живее во северните мориња, а икрата ја положува во слатки води; Salmo salar."},{"word":"лост","type":"м.","description":"Железен или дрвен стап што се користи за одделување, подигање или поместување на нешто."},{"word":"лотарија","type":"ж.","description":"Игра на среќа со извлекување нумерирани лозови. Државна лотарија. Доби на лотарија."},{"word":"лоткар","type":"м.","description":"Лице што управува со лотка. На крмата седеше лоткар. Лоткарот мавташе со веслото."},{"word":"лото","type":"ср.","description":"Игра на среќа со извлекување броеви."},{"word":"лотос","type":"м.","description":"Водно растение со големи бели цветови, што расте во водите на топлите краишта; Nymphaea lotus."},{"word":"лотосов","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на лотос. Лотосов цвет."},{"word":"лоцира","type":"св. и несв.","description":"Смести, сместува нешто на определено место, определи, определува место на нешто."},{"word":"лочка","type":"несв.","description":"Силно стиска, гмечи. Ги земаше листовите еден по еден и ги лочкаше со прстите."},{"word":"лочка","type":"ж.","description":"Течност разлеана по површината на нешто; локва Лочка крв."},{"word":"лоџа","type":"ж.","description":"Полуотворен трем; галерија со лакови. Панорамата од зад сводовите на балконската лоџа беше уште поубава."},{"word":"лош","type":"прид.","description":"а) Што не е добар (во морална смисла), зол, злобен; добар. Лош човек. Лоши соседи. Лош карактер. б) Што е опасен, свиреп, крволочен. Лоши кучиња. Лоша ѕверка."},{"word":"лоши се","type":"несв.","description":"Има чувство на тегоба. Му се лоши од патот. Му се лошеше од тешката реа."},{"word":"лошо","type":"ср.","description":"Лоша постапка или појава. За лошо беа дојдени. Лошото само не иде."},{"word":"лошо","type":"прил.","description":"На лош начин, добро. Лошо спиев. Се чувствува лошо. Лошо облечен. Лошо ќе си помине. Лошо ми е."},{"word":"лошотија","type":"ж.","description":"Особина на тој што е лош; лоша постапка. Никој не можеше да ја запре неговата лошотија. И пијан и трезен правеше лошотии."},{"word":"Луанда","type":"ж.","description":"Главен град на Ангола."},{"word":"луб","type":"м.","description":"Тенка штица, обрач на сито, решето. Го сееше брашното со сито што имаше извиткан луб."},{"word":"лубеница","type":"ж.","description":"Едногодишно растение со големи тркалезни плодови, обично со зелена кора и слатко, сочно, црвено или жолто месо; Citrullus vulgaris."},{"word":"луга","type":"ж.","description":"Остаток од изгорено; пепел. Во ковачницата мирисаше на усвитено железо попрскано со луга од огништето."},{"word":"луѓе","type":"и.","description":"Множина од човек; Храбри луѓе. Добри луѓе. Обични луѓе. Стари луѓе."},{"word":"луд","type":"прид.","description":"Што е умствено растроен, душевно болен. Луд човек. Лудите ги сместија во лудница."},{"word":"лудак","type":"м.","description":"Луд човек, ментално болен. Лудаците, оние мирните, играа во дворот на болницата."},{"word":"лудачки","type":"прид.","description":"Што се однесува на лудак, што е својствен на лудак. Лудачки движења. Лудачка кошула. Лудачка смеа."},{"word":"лудило","type":"ср.","description":"(мед.) Душевна болест изразена со губење на разумот. Напад на лудило. Кога се јавија знаци на лудило, веднаш го сместија во Одделението за умоболни."},{"word":"лудница","type":"ж.","description":"Душевна болница. Психијатрите го сместија во лудница. Тој беше управник на лудницата."},{"word":"лудо","type":"ср.","description":"а) Неженет човек, момче, ерген, беќар. Лудо младо. Ми отиде лудо на печелба. Работете, луди, да имате. б) (ретко) Младо моме. За друг беќар лудото ми го посвршиле. Песна пееше лудо моме за тебе."},{"word":"лудо","type":"прил.","description":"На луд начин, неразумно, глупаво. Лудо гори од љубов по него. Лудо гинеа за царот."},{"word":"лудоделија","type":"м.","description":"Млад човек, тој што постапува неразумно, неодмерено. Беше бекрија лудоделија."},{"word":"лудорија","type":"ж.","description":"Непромислена постапка, немирнотија, палавост. Децата на снегот правеа бесмислени лудории. Карневалски лудории. Гимназијалците цел месец зборуваа за лудоријата што ја направиле."},{"word":"лудост","type":"ж.","description":"Состојба или постапка на луд, душевно болен. Бесна лудост. Кротка лудост."},{"word":"лудува","type":"несв.","description":"Прави лудости. Децата лудуваа во дворот. Лудуваа во кафеаната до зори."},{"word":"Лужица","type":"ж.","description":"Област во средна Европа."},{"word":"Лужички Србин","type":"м.","description":"Припадник на словенска етничка група од Лужица."},{"word":"лузна","type":"ж.","description":"Трага на кожата од зарасната рана. Длабока лузна. Лузна на лицето. Лузни од сипаници."},{"word":"лук","type":"м.","description":"Зеленчуково растение со подземно стебло во облик на главица од чешниња и зелени перца над земјата; Allium sativum. Леа со лук.Чешне лук. Мириса на лук."},{"word":"лукав","type":"прид.","description":"Што е дволичен, што ги крие вистински те чувства и мисли, обично со лоша намера; препреден, итар 3. Лукав човек. Лукав како лисица."},{"word":"лукавство","type":"ср.","description":"Лукаво смислена или изведена постапка, измама, лага. Големо лукавство. Се служеше со лаги и лукавства."},{"word":"луканка","type":"ж.","description":"Вид колбас (обично димен). Го наполни торбето со луканка, кромид и леб"},{"word":"луков","type":"прид.","description":"Што се однесува на лук. Луково семе. Лукови перца. Лукови главици."},{"word":"луковина","type":"ж.","description":"Сувите перца на лукот од кои се плете луков венец. Луковината дава жолта боја."},{"word":"луковица","type":"ж.","description":"Кратко подземно стебло на лук, кромид, лале, зумбул и др., главица со резерви на храна и вода. Одгледувал лалиња и други луковици. Изразити луковици (кромид, лук). Неизразити луковици (праз, зимски лук)."},{"word":"лукративен","type":"прид.","description":"Што е корисен, што носи печалба, рентабилен."},{"word":"Луксембург","type":"м.","description":"Држава во Европа."},{"word":"Луксембург","type":"м.","description":"Главен град на Луксембург."},{"word":"луксуз","type":"м.","description":"Раскош, раскошен начин на живот. Живее во луксуз. Немаме пари за такви луксузи."},{"word":"луксузен","type":"прид.","description":"Што е раскошен. Луксузен живот. Луксузни хотели. Луксузни предмети. Луксузни лимузини."},{"word":"лула","type":"несв.","description":"Прави нешто да се движи рамномерно, ниша, клацка. Мајката го лулаше бебето во раце. Брановите го лулаа кајчето."},{"word":"лулашка","type":"ж.","description":"Направа за лулање, седиште прицврстено на синџири, јаже и сл. за лулање. Дрвена лулашка. Ја префрли ортомата прку дрвото и направи лулашка. Детето падна од лулашката."},{"word":"луле","type":"ср.","description":"Направа за пушење која се состои од цевка, чибук (низ кој поминува димот) и вдлабнат проширен дел каде што согорува тутунот. Пуши луле. Го наполни лулето и го запали."},{"word":"лулее","type":"несв.","description":"лула, ниша."},{"word":"лулка","type":"несв.","description":"Лула, ниша со мал интензитет. Мајката го лулкаше бепчето. Ветрот ги лулкаше цветовите."},{"word":"лумбаго","type":"ср.","description":"Болки во крстот, во слабините предизвикани од настинки, незгодни движења или заболување на 'рбетните прешлени."},{"word":"луминисценција","type":"ж.","description":"Својство на тела што емитуваат светлина кога се изложени на дејство на зраци без да бидат самите загреани."},{"word":"лумпенпролетаријат","type":"м.","description":"Декласирани, пропаднати луѓе во едно општество, граѓани од најнискиот слој (скитници, крадци, питачи, проститутки)."},{"word":"лумпува","type":"несв.","description":"Го поминува времето пиејќи и бучно веселејќи се. Лумпува до утро. Цела ноќ лумпуваа по кафеаните."},{"word":"лумпувач","type":"м.","description":"Тој што лумпува. Голем лумпувач е тој."},{"word":"луна","type":"ж.","description":"Назив за месечина. Жолта луна. Златна луна."},{"word":"лунав","type":"прид.","description":"луњав."},{"word":"лунапарк","type":"м.","description":"Детски забавен парк на отворен простор, опремен со тобогани, вртелешки, нишалки, автодроми и друго. Секоја недела со децата одиме во лунапарк."},{"word":"лунен","type":"прид.","description":"Лунен зрак. Лунена ноќ."},{"word":"лунѕа","type":"несв.","description":"Талка, скита."},{"word":"луничав","type":"прид.","description":"За човек ‒ што е избувлив, што лесно се разлутува, се кара. Луничав маж. Луничава невеста."},{"word":"луња","type":"ж.","description":"Големо невреме, силен студен ветар со дожд или снег; бура. Беснееше луња со ветар и дожд. Снежна луња."},{"word":"луњав","type":"прид.","description":"Што има луња (за време); бурен."},{"word":"луп!","type":"изв.","description":"Означување тап звук при удар или паѓање."},{"word":"лупа","type":"ж.","description":"Стакло преку кое предметите се гледаат зголемени."},{"word":"лупешка","type":"ж.","description":"Надворешна обвивка, кора на плод, семе, јајце и др. Лупешки од лубеници."},{"word":"лупи","type":"несв.","description":"Одвои, симне кора од плод, од овошје, зеленчук итн. Лупи јаболко. Лупи компири. Лупеше црвени јајца."},{"word":"лупинг","type":"м.","description":"Во воздухопловството ‒ акробатска фигура што ја изведува пилотот правејќи со авионот затворена кружна линија при вертикален лет."},{"word":"лупка","type":"несв.","description":"Удира, тропа по малку. Лупка со играчката по подот."},{"word":"Лусака","type":"ж.","description":"Главен град на Замбија."},{"word":"лусне","type":"св.","description":"Во клетва ‒ да се случи некому нешто лошо. Да луснеш. Нека луснат тие лошотии."},{"word":"лустер","type":"м.","description":"Украсна светилка со една или повеќе светилки, што виси закачена на таван. Избриши го лустерот. На таванот светеше раскошен лустер. Стаклен лустер."},{"word":"лустро","type":"ср.","description":"Лак, сјај."},{"word":"лустроса","type":"св.","description":"Лакира."},{"word":"лут","type":"прид.","description":"Силно гневен, раздразнет, налутен. Си идел дома лут. Лут е на брат му."},{"word":"лута","type":"несв.","description":"Оди без цел, скита. Лута по улиците на градот. Лутаа сами во ноќта."},{"word":"лутеница","type":"ж.","description":"Вид зимница од печен сечкан пипер, варени домати, лук и магдонос и цели лути пиперчиња."},{"word":"лутеран","type":"м.","description":"Приврзаник на учењето на Мартин Лутер, основачот на германската реформистичка, протестантска црква."},{"word":"лутеранство","type":"ср.","description":"Протестантска вероисповед."},{"word":"лути","type":"несв.","description":"Пржи, гори, пали (на јазик, на кожа, на очи). Пиперките што ги лупев денес лутат. Од овој кромид очите многу ми лутат."},{"word":"лути","type":"несв.","description":"Прави некого лут; предизвикува кај некого лутина, гнев, бес. Го лути уличната врева. Недисциплината најмногу го лутеше наставникот."},{"word":"лутина","type":"ж.","description":"Лут вкус. Се закашла од лутината на пиперките. Го изгоре лутината на ракијата."},{"word":"лутица","type":"ж.","description":"Општ назив за отровна змија."},{"word":"лутиче","type":"ж.","description":"Билка со златножолт цвет што расне по влажни места, ливади и пасишта; Ranunculus."},{"word":"лутникав","type":"прид.","description":"Што лути по малку, што не лути многу."},{"word":"луто","type":"прил.","description":"Со лутина, налутено, гневно. Луто му зборува. Луто го кара. Луто го погледна."},{"word":"луфа","type":"ж.","description":"Едногодишно растение кое многу потсетува на сунѓер, растителен сунѓер или сунѓереста тиква, служи за капење, миење садови и како индустриско влакно; Luffa."},{"word":"луфт","type":"м.","description":"Празен простор меѓу две нешта што треба да бидат споени. Има луфт."},{"word":"луцерка","type":"ж.","description":"Повеќегодишна мешунка во вид на детелина со многу подвидови, којашто се сее и коси како сточна храна; Medicago sativa. Ливада насеана со детелина луцерка. Сува луцерка."},{"word":"луцерков","type":"прид.","description":"Што се однесува на луцерка. Луцеркова буба."},{"word":"луциден","type":"прид.","description":"Што е јасен, светол, бистар, остроумен, прониклив. Луциден дух. Луцидна мисла. Луцидни заклучоци."},{"word":"лучница","type":"ж.","description":"Дрвен сад за толчење лук. Ја стави лучницата во скутот и почна да толчи."},{"word":"лушпа","type":"ж.","description":"Кора со која е обвиткан плодот на овошките, семето, јајцата и друго. Лушпа од јаболко. Лушпа од орев. Пченкарни лушпи."},{"word":"љ","type":"глас","description":"Глас, сонант, мека согласка во македонскиот стандарден јазик."},{"word":"љуба","type":"ж.","description":"Жена, сопруга."},{"word":"љубезен","type":"прид.","description":"Што е учтив, срдечен, пријатен. Љубезна насмевка. Љубезен глас. Љубезен домаќин."},{"word":"љубен","type":"прид.","description":"Што е предмет на љубов, што е сакан. Тој замина, но никогаш не ја заборави љубената жена."},{"word":"љуби","type":"несв.","description":"Чувствува љубов, сака некого или нешто. Прв пат вистински љубеше. Истовремено ја љубеше и ја мразеше."},{"word":"љубим","type":"прид.","description":"Најсакан, омилен. Тоа е неговата љубима тема."},{"word":"љубимец","type":"м.","description":"Најсакано лице, галеник. Љубимец на учителката. Љубимец на публиката."},{"word":"љубител","type":"м.","description":"Тој што е наклонет кон нешто. Тој е љубител на уметноста. Љубител на музиката. Љубител на книгата."},{"word":"љубичица","type":"ж.","description":"Шумско и полско цвеќе со темновиолетови или бели цветови, со пријатен мирис; Viola odorata; Шумска љубичица. Питома љубичица. Бела љубичица."},{"word":"Љубљана","type":"ж.","description":"Главен град на Словенија."},{"word":"љубов","type":"ж.","description":"Длабока емотивна наклонетост, силно чувство кон некого. Брак од љубов. Прва љубов. Вистинска љубов. Тој ѝ изјави љубов. Страда од љубов. Невозвратена љубов."},{"word":"љубовен","type":"прид.","description":"Што се однесува на љубов. Љубовна врска. Љубовна игра. Љубовен занес. Љубовни изјави."},{"word":"љубовник","type":"м.","description":"Тој што има љубовна врска со жена без да е во брак со неа. Нејзиниот љубовник беше далеку. Слушнете ја тагата на овој несреќен љубовник."},{"word":"љубовничар","type":"м.","description":"Тој што често ги менува љубовниците, женкар."},{"word":"љубовџија","type":"м.","description":"Тој што често ги менува љубовниците, женкар, заводник. Голем љубовџија е тој!"},{"word":"љубознаен","type":"прид.","description":"Го гледаше со своите детски љубознајни очиња."},{"word":"љубомора","type":"ж.","description":"Чувство на душевна болка поради сомневање во нечија љубов, верност и сл. Целиот гореше од бес и љубомора. Се сеќаваше на љубомората на бившата жена, на сите блажени неспокојства."},{"word":"љубоморен","type":"прид.","description":"Што чувствува љубомора. Таа беше љубоморна на помладата сестра. Беше лут и љубоморен на жената."},{"word":"љубомори","type":"несв.","description":"Чувствува љубомора. Таа ѝ љубомореше за успесите."},{"word":"љубопитен","type":"прид.","description":"Што покажува интерес за стекнување нови знаења. Вашето дете е многу љубопитно."},{"word":"љубопитко","type":"м.","description":"Тој што е љубопитен. Ама голем љубопитко си бил!"},{"word":"љубопитник","type":"м.","description":"Тој што е љубопитен. Го пречекаа љубопитниците."},{"word":"љубопитство","type":"ср.","description":"Во срцето ѝ тлееше притаено љубопитство."},{"word":"љубопитствува","type":"несв.","description":"Е љубопитен."},{"word":"Љуботен","type":"м.","description":"Планински врв во Македонија."},{"word":"љубува се","type":"несв.","description":"Се восхитува, гледа нешто со уживање. Се љубуваа на убавината на природата."},{"word":"м","type":"глас","description":"Глас, двоуснена согласка во македонскиот стандарден јазик."},{"word":"ма!","type":"изв.","description":"За довикување на лице од женски пол. Дојди, ма!"},{"word":"маалец","type":"м.","description":"Тој што е од исто маало со некој друг. Сите маалци ми завидуваа."},{"word":"маало","type":"ср.","description":"Одделен дел на градска или селска населба. Ги прашуваше од кое маало се."},{"word":"мава","type":"несв.","description":"Удира, тепа некого или нешто. Човекот со тупаници го маваше крадецот."},{"word":"Мавар","type":"м.","description":"Припадник на народ со арабиско потекло, владетели на Шпанија во средниот век."},{"word":"мавзолеј","type":"м.","description":"Голем надгробен споменик, градба."},{"word":"мавне","type":"св.","description":"Удри, зададе удар; мава. Го мавна со тупаница по лицето."},{"word":"мавне","type":"св.","description":"Направи еднократно движење со рака или со нешто;"},{"word":"Мавританија","type":"ж.","description":"Држава во Африка."},{"word":"Маврициус","type":"м.","description":"Држава во Африка."},{"word":"Маврово","type":"ср.","description":"Село во Западна Македонја."},{"word":"Мавровско Езеро","type":"ср.","description":"Вештачко езеро во Македонија."},{"word":"мавта","type":"несв.","description":"Прави движења со раката во знак на поздрав. Кога го испраќаше, му мавташе сè додека не ѝ се изгуби од видот."},{"word":"маг","type":"м.","description":"Волшебник, маѓепсник."},{"word":"магаза","type":"ж.","description":"магацин_1"},{"word":"магазин","type":"м.","description":"магацин_1"},{"word":"магаре","type":"ср.","description":"Домашно товарно животно, слично но помало од коњ, со долги уши; Equus asinus. Дрвата ги носеше магарето."},{"word":"магарешки","type":"прид.","description":"Што потекнува од магаре, што припаѓа на магаре. Магарешки уши."},{"word":"магарица","type":"ж.","description":"магаре_1_2"},{"word":"магаричар","type":"м.","description":"Тој што чува магариња."},{"word":"магаричин","type":"прид.","description":"Што потекнува од магарица. Магаричино млеко."},{"word":"магарост","type":"ж.","description":"Само во изразот Старост-магарост."},{"word":"магарштина","type":"ж.","description":"Глупава постапка, глупост. Додека беше мал, правеше разни магарштини."},{"word":"магацин","type":"м.","description":"Просторија, обично голема, во која се чува разновидна стока, склад, складиште. Магацините беа преполни со стока."},{"word":"магационер","type":"м.","description":"Човек што работи во магацин."},{"word":"магдонос","type":"м.","description":"Градинарско растение со зелена боја и специфичен мирис што се користи како зачин при готвење; Petroselinum sativum."},{"word":"маѓепса","type":"св.","description":"Направи магија некому или на нешто. Вештерката го маѓепса детето."},{"word":"маѓепсник","type":"м.","description":"Лице што прави магија, волшебник. Маѓепсникот сакаше да ме маѓепса."},{"word":"маѓепсништво","type":"ср.","description":"Дејност или сила на маѓепсник и маѓосник"},{"word":"маѓер","type":"м.","description":"Манастирски готвач."},{"word":"маѓерница","type":"ж.","description":"Манастирска кујна."},{"word":"магија","type":"ж.","description":"Збир од дејства, обреди за кои се верува дека имаат натприродна моќ врз луѓето, животните и врз природните појави; волшепство."},{"word":"магионичар","type":"м.","description":"Човек што има вештина да изведува трикови со кои остава впечаток дека има натприродна моќ. Магионичарот вадеше цвеќиња од ракавот."},{"word":"магистер","type":"м.","description":"Степен на образование што се добива по завршување на постдипломски студии од определена научна област. Магистер по филолошки науки."},{"word":"магистрала","type":"ж.","description":"Главна сообраќајна линија. Железничка магистрала. Автомобилска магистрала."},{"word":"магистрален","type":"прид.","description":"Што се однесува на магистрала. Магистрален пат."},{"word":"магистранд","type":"м.","description":"Тој што се подготвува за магистер."},{"word":"магистрат","type":"м.","description":"(истор.) Во стариот Рим ‒ лице што има висока државна служба."},{"word":"магистратура","type":"ж.","description":"Степен на образование; магистер."},{"word":"магистрира","type":"св.","description":"Заврши постдипломски студии, добие степен магистер."},{"word":"магичар","type":"м.","description":"Лице што се занимава со магија."},{"word":"магичен","type":"прид.","description":"Што има својства и дејство на магија. Магичен предмет."},{"word":"магла","type":"ж.","description":"Згусната водена пареа што се создава ниско во атмосферата и ја намалува видливоста. Од густата магла не можеше да си го најде патот за дома."},{"word":"маглив","type":"прид.","description":"Обвиен, исполнет со магла. Маглив ден."},{"word":"магличав","type":"прид.","description":"Што е обвиен со слаба магла; замаглен. Врвовите од планината беа магличави."},{"word":"маглоса се","type":"св.","description":"Замагли. Небото се маглоса."},{"word":"магма","type":"ж.","description":"Вжештена растопена маса во внатрешноста на Земјата."},{"word":"магнат","type":"м.","description":"Сопственик на големо претпријатие; многу богат човек. Индустриски магнат. Финансиски магнат."},{"word":"магнезит","type":"м.","description":"Вид минерал, магнезиумов карбонат, што се користи во производството и за обложување на печки."},{"word":"магнезиум","type":"м.","description":"Хемиски елемент, метал со сребренобела боја; симбол Mg."},{"word":"магнезиумов","type":"прид.","description":"Што потекнува од магнезиум, што се однесува на магнезиум. Магнезиумов сјај."},{"word":"магнет","type":"м.","description":"(физ.) Тело што има својство да привлекува железо, челик и други метални предмети."},{"word":"магнетен","type":"прид.","description":"Што се однесува на магнет, што има својство на магнет. Магнетна игла."},{"word":"магнетизам","type":"м.","description":"(физ.) Својство на некои тела да привлекуваат железо и други метали; магнетна сила."},{"word":"магнетизира","type":"св. и несв.","description":"(физ.) Предизвикува дејство на магнетизам."},{"word":"магнетоскоп","type":"м.","description":"Апарат за снимање и репродукција на тонски и видеоматеријали."},{"word":"магнетофон","type":"м.","description":"Апарат со кој со помош на магнетна лента се снима и се произведува звук (музика, говор и сл.)."},{"word":"магнолија","type":"ж.","description":"Украсно дрво или грмушка со големи цветови слични на роза; Magnolia."},{"word":"Мадагаскар","type":"м.","description":"Островска држава во Индискиот Океан, во близина на африканскиот континент."},{"word":"Мадеира","type":"ж.","description":"Португалски островски архипелаг во Атлантскиот Океан."},{"word":"мадем","type":"м.","description":"Рудник каде што се вади руда, чакал или плочи за покривање куќи."},{"word":"мадијаторство","type":"ср.","description":"Посредништво."},{"word":"мадрац","type":"м.","description":"Жичен дел од креветот; еластичен дел со федери."},{"word":"мадригал","type":"м.","description":"(лит.) Ренесансна лирска песна со пасторално-љубовна содржина."},{"word":"мадригалист","type":"м.","description":"Поет или композитор на мадригал."},{"word":"Мадрид","type":"м.","description":"Главен град на Шпанија."},{"word":"мадро","type":"прил.","description":"Мирно, послушно, покорно"},{"word":"мае","type":"несв.","description":"Задржува, застанува некого без потреба. Го маеше цел час, едвај си отиде."},{"word":"маестро","type":"м.","description":"Мајстор, учител, специјалист."},{"word":"маж","type":"м.","description":"Возрасно лице од машки пол. Децата не ги примаа војници, само мажите. Порасна детето, стана маж."},{"word":"мажествен","type":"прид.","description":"Што има силно изразени карактеристики на маж; Тој беше толку мажествен што сите жени се вљубуваа во него."},{"word":"мажи","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави женско лице да стапи, стапува во брак. Ќерката ќе ја мажат во сабота. Ја мажија за сиромав."},{"word":"мажјак","type":"м.","description":"Животно од машки пол; Мажјаците ги чуваа за расплод."},{"word":"мажлец","type":"м.","description":"Заострен крај на мекото непце на дното од усната празнина; Epiglottis."},{"word":"мажов","type":"прид.","description":"Што припаѓа на маж. Го зема мажовото презиме."},{"word":"мажоретка","type":"ж.","description":"Девојка во униформа што учествува на парада или што изведува точка во паузите од спортски натпревари, обично во група."},{"word":"мазен","type":"прид.","description":"Што има рамна површина, што не е рапав. Мазна кожа."},{"word":"мазиво","type":"ср.","description":"Средство за подмачкување машини (масло и сл.)."},{"word":"мазилка","type":"ж.","description":"Направа за подмачкување со мазиво, со масло."},{"word":"мазни","type":"несв.","description":"Прави нешто да стане мазно. Жената ја мазнеше постелата."},{"word":"мазник","type":"м.","description":"Вид пита со маст, масло; баница."},{"word":"мазникар","type":"м.","description":"Тој што многу сака да јаде мазник."},{"word":"мазнина","type":"ж.","description":"Општо име за сите видови маснотии."},{"word":"мазноглав","type":"прид.","description":"Очешлан, со мазна коса. Дојде еден господин, дотеран, намирисан и мазноглав."},{"word":"мазохизам","type":"м.","description":"Полова изопаченост при која некој ужива само ако е измачуван и трпи болка."},{"word":"мазохист","type":"зам.","description":"Човек што ужива во мазохи"},{"word":"мазурка","type":"ж.","description":"Полски народен, а подоцна и салонски танц."},{"word":"мазут","type":"м.","description":"Продукт што се добива како остаток при дестилација на нафтата, се користи како гориво."},{"word":"маица","type":"ж.","description":"Памучна долна облека без ракави. Ги соблекоа кошулите и работеа само по маици."},{"word":"мај","type":"м.","description":"Петтиот месец во годината; косар."},{"word":"маја","type":"ж.","description":"Природно средство за потквасување што се добива со ферментирање:"},{"word":"Маја","type":"м.","description":"Припадник на древен народ што го населувал јужниот дел од денешно Мексико и северниот дел од Средна Америка."},{"word":"мајалница","type":"ж.","description":"Леб замесен со маја, озгора премачкан со јајце; наутлија."},{"word":"Мајами","type":"ср.","description":"Главен град на сојузната држава Флорида, САД."},{"word":"мајасил","type":"м.","description":"Кожна болест што се манифестира со пукање на кожата на рацете и на стапалата."},{"word":"мајка","type":"ж.","description":"Жена што родила или посвоила дете; родителка. Таа е мајка на три мали деца."},{"word":"мајкин","type":"прид.","description":"Што припаѓа на мајка. Мајкино чедо."},{"word":"мајковина","type":"ж.","description":"Имот наследен од мајка. Куќата ми е од мајковина."},{"word":"мајмун","type":"м.","description":"Животно најслично на човекот од фамилијата цицачи."},{"word":"мајмунест","type":"прид.","description":"Што личи на мајмун. Мајмунест човек."},{"word":"мајмунлак","type":"м.","description":"Измама, шега, итроштина. Тој секогаш правеше разни мајмунлаци на кои цело село се смееше."},{"word":"мајмунов","type":"прид.","description":"Што припаѓа на мајмун. Мајмунов опаш."},{"word":"мајовица","type":"ж.","description":"Зимна риба што се лови во месец мај, јуни во Охридското Езеро."},{"word":"мајонез","type":"м.","description":"Сос од жолчки, растително масло, лимон и др."},{"word":"мајор","type":"м.","description":"Офицерски чин помеѓу капетан и потполковник."},{"word":"мајоризација","type":"ж.","description":"Победување со мнозинство гласови, надгласување."},{"word":"мајоризира","type":"св. и несв.","description":"Надгласа, надгласува некого."},{"word":"мајоритет","type":"м.","description":"Мнозинство гласови."},{"word":"мајстор","type":"м.","description":"Самостоен занаетчија. Мајсторот ги учи чираците."},{"word":"мајсторија","type":"ж.","description":"Вештина, способност да се направи нешто, мајсторство. Оваа скулптура е вистинска мајсторија."},{"word":"мајсториса","type":"св.","description":"Направи, изработи нешто мајсторски. Мајсториса ли нешто од толку работа?"},{"word":"мајсторица","type":"ж.","description":"Жена мајстор."},{"word":"мајсторка","type":"ж.","description":"Жена на мајстор."},{"word":"мајсторов","type":"прид.","description":"Што припаѓа на мајстор. Мајсторов алат."},{"word":"мајсторство","type":"ср.","description":"Умеење, вештина да се направи мајсторско дело; дело мајсторски изработено;"},{"word":"мајтап","type":"м.","description":"Шега; подбив, потсмев. Си играат мајтап со него."},{"word":"мајтапи се","type":"несв.","description":"Се шегува; се подбива, се потсмева. Тој се мајтапеше со нас."},{"word":"мајтапчија","type":"м.","description":"Тој што сака да прави мајтап, да се мајтапи. Дедото беше голем мајтапчија."},{"word":"мајчик","type":"м.","description":"Што личи на мајката."},{"word":"мајчин","type":"прид.","description":"Што припаѓа на мајка, мајкин. Мајчин дом. Мајчино млеко."},{"word":"мајчинство","type":"ср.","description":"Состојба, својство на жената да раѓа, да е мајка. Уживаше во мајчинството."},{"word":"мака","type":"ж.","description":"Душевна (или телесна) болка, страдање. Имам голема мака на душата."},{"word":"мака","type":"несв.","description":"Потопува парче леб во храна. Почнаа да јадат од манџата и да макаат во солта."},{"word":"Макавеи","type":"и.","description":"Верски празник – Свети седум маченици макавејски (Богородичен пост) на четиринаесетти август, односно први август по стариот календар, според името на свештеничкото семејство Макавеи кое загинало во борбата за независност на Ерусалим од Персија."},{"word":"макадам","type":"м.","description":"Материјал и начин на правење патишта со помош на песок, ситен дробен камен полеан со вода и набиен со валјак."},{"word":"макар","type":"прил.","description":"Барем, најмалку. Дојди макар на еден ден. Да се порадуваме макар малку."},{"word":"макар","type":"сврз.","description":"За искажување целосна решеност за извршување на некое дејство, поретко самостојно со значење дури и да. Макар умрел, неа веќе нема да ја погледнам. Јас ќе си купам мотор макар и да ги дадам сите пари."},{"word":"макар","type":"чест.","description":"Запеј макар еден тон. Прочитај макар една книга. Кажи макар еден збор."},{"word":"макара","type":"ж.","description":"Дрвено или метално тркало низ кое се провлекува јаже и служи за подигање товар; скрипец."},{"word":"макарони","type":"и.","description":"Исушено тесто во различни облици, најчесто во вид на цевчиња, се приготвува со варење и се служи со разни додатоци."},{"word":"маќеа","type":"ж.","description":"Жена на таткото во однос на неговите деца од претходниот брак. Таа им беше маќеа, ама добро се грижеше за децата"},{"word":"македонизам","type":"м.","description":"Особеност на македонскиот јазик; збор или јазична конструкција карактеристична за македонскиот јазик, а преземена во друг јазик."},{"word":"Македонија","type":"ж.","description":"Област и држава во Европа."},{"word":"македонист","type":"м.","description":"Лице што се занимава со македонистика."},{"word":"македонистика","type":"ж.","description":"Наука што се занимава со проучување на јазикот, книжевноста, историјата и културата на македонскиот народ."},{"word":"Македонски Брод","type":"ср.","description":"Град во Македонија."},{"word":"македонство","type":"ср.","description":"а) Севкупност на особините на Македонците. б) Чувство на припадност кон македонскиот народ."},{"word":"макета","type":"ж.","description":"Минијатурен модел на градба, машина и сл. верен на оригиналот."},{"word":"макетар","type":"м.","description":"Изработувач на макети."},{"word":"макијавелизам","type":"м.","description":"Учење на Николо Макијавели според кое во власта и во политиката се дозволени сите средства."},{"word":"макијавелист","type":"м.","description":"Човек што се однесува според макијавелистички принципи."},{"word":"макла","type":"ж.","description":"Влажно место, млака, мочурливо место."},{"word":"маклина","type":"ж.","description":"Влажно место каде што се подвира водата."},{"word":"макне","type":"св.","description":"Потопи парче леб во храна. Макна со лебот во чорбата и продолжи да зборува."},{"word":"маков","type":"прид.","description":"Што потекнува од мак или се однесува на мак. Маково семе. Маков цвет."},{"word":"макотрпен","type":"прид.","description":"Што е проследен, придружен со мака; тежок. Мораше да помине макотрпен пат за да стигне до ова што е сега."},{"word":"макраме","type":"ср.","description":"Вид преплет со врзување разни видови јазли."},{"word":"макро","type":"м.","description":"Човек што се издржува од подведување жени за проституција."},{"word":"макро-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложени зборови со значење голем, огромен, со голем размер; Макрокосмос. Макроструктура. Макроекономија."},{"word":"макробиотика","type":"ж.","description":"Природен и здрав начин на исхрана и на живеење."},{"word":"макробиотичар","type":"м.","description":"Тој што живее и се храни според правилата на макробиотиката."},{"word":"макси","type":"прид.","description":"Во модата ‒ должина на здолниште или фустан до глуждовите на нозете; Максиздолниште.Секогаш носи фустан макси."},{"word":"максима","type":"ж.","description":"Кратко искажана мудра мисла како принцип што се следи во животот."},{"word":"максимала","type":"ж.","description":"Максимална граница на нешто."},{"word":"максимален","type":"прид.","description":"Најголем, највисок, краен; Максимална издржливост."},{"word":"максимализам","type":"м.","description":"Поставување највисоки барања."},{"word":"максималист","type":"м.","description":"Тој што стреми кон најголемото, највисокото; тој што се залага за максимална програма;"},{"word":"максимира","type":"св. и несв.","description":"Определи највисока цена."},{"word":"максимум","type":"м.","description":"Најголемо количество или големина на нешто, најголем дострел, најголем износ, најголем број, степен и сл.; Искористи максимум од своите знаења. Температурата го достигна максимумот за тоа годишно време."},{"word":"мал","type":"м.","description":"Имот, имање."},{"word":"мал","type":"прид.","description":"Што е незначителен по размер или по количество; голем. Мала куќа. Мал имот. Мала река. Мал народ."},{"word":"Мала Азија","type":"ж.","description":"Полуостров во Азија."},{"word":"Малабо","type":"ср.","description":"Главен град на Екваторијална Гвинеја."},{"word":"Малави","type":"ср.","description":"Држава во Африка."},{"word":"Малајски Архипелаг","type":"м.","description":"Група острови источно од Индокинескиот Потконтинент."},{"word":"Малајски Полуостров","type":"м.","description":"Полуостров во Индокина, Азија."},{"word":"малакса","type":"св.","description":"Изгуби сила, издржливост; снеможе. Му се слоши и наеднаш малакса."},{"word":"малаксан","type":"прид.","description":"Што е снеможен, без сила и енергија."},{"word":"маларија","type":"ж.","description":"Заразна болест проследена со висока температура и треска што ја пренесуваат комарци."},{"word":"маларичен","type":"прид.","description":"Што се однесува на маларија. Маларичен напад. Маларичен комарец."},{"word":"малахит","type":"м.","description":"Минерал со зелена боја, обично се користи за изработка на накит и други украси."},{"word":"малверзација","type":"ж.","description":"Злоупотреба, проневера, затајување; незаконско работење. Од работа го избркаа поради неговите малверзации."},{"word":"Малдиви","type":"ср.","description":"Островска држава во Индискиот Океан."},{"word":"Мале","type":"ср.","description":"Главен град на Малдиви."},{"word":"малее","type":"несв.","description":"Се смалува, станува помал; Со годините сè повеќе малееше, стануваше ситен како дете."},{"word":"Малезија","type":"ж.","description":"Држава во Азија."},{"word":"малер","type":"м.","description":"Несреќа, незгода, неволја. Му се случи малер да си ја скрши ногата пред настап."},{"word":"малерозен","type":"прид.","description":"Што постојано му се случува малер. Цел живот беше малерозен."},{"word":"малечок","type":"прид.","description":"Уште беше малечок да оди сам кај баба му."},{"word":"Малешево","type":"ср.","description":"Област во Македонија."},{"word":"Малешевски Планини","type":"и.","description":"Планински масив во Македонија."},{"word":"Мали","type":"ср.","description":"Држава во Африка."},{"word":"малиган","type":"м.","description":"Направа за мерење на процентот на алкохол во виното."},{"word":"малиген","type":"прид.","description":"Лош, опасен, смртоносен; Малиген тумор."},{"word":"малина","type":"ж.","description":"Растение во вид на грмушка со црвени сочни плодови; Rubus idaeus."},{"word":"малинка","type":"ж.","description":"Плод од малина."},{"word":"малинов","type":"прид.","description":"Што потекнува од малина. Малинов сок."},{"word":"малихера","type":"ж.","description":"Вид брзострелна пушка со единаесетмилиметарски калибар."},{"word":"малициозен","type":"прид.","description":"Лош, злобен, пакосен."},{"word":"малку","type":"прил.","description":"Незначително количество од нешто; многу. Касна малку, другото го остави. Малку е упатен во работата."},{"word":"малку-многу","type":"прил.","description":"Малку. Собра малку-многу пари"},{"word":"малку-нешто","type":"прил.","description":"Ништо. За малку-нешто се скараа"},{"word":"Малме","type":"ср.","description":"Приморски град во Шведска."},{"word":"малоброен","type":"прид.","description":"Што е незначителен по број. Малобројна публика."},{"word":"маловажен","type":"прид.","description":"Што е незначителен по важност, безначаен. Не се заморувам со маловажни работи."},{"word":"маловерен","type":"прид.","description":"Што е слаб во верата; што верува малку, слабо."},{"word":"маловоден","type":"прид.","description":"Што има малку вода. Маловодна река."},{"word":"малограѓанин","type":"м.","description":"Самозадоволен, тесноград човек со лицемерно однесување, ограничен на својот интерес и на својата сигурност; филистер."},{"word":"малограѓанштина","type":"ж.","description":"Својство, дух на малограѓанин."},{"word":"малодушен","type":"прид.","description":"Што е без верба во себе, нерешителен, плашлив. Не биди толку малодушен, ќе се среди работата."},{"word":"малоимотен","type":"прид.","description":"Што има малку имот, сиромашен. Малоимотен човек."},{"word":"малокалибарка","type":"ж.","description":"Пушка со мал калибар."},{"word":"малокалибарски","type":"прид.","description":"Што е со мал калибар, обично за оружје. Малокалибарска пушка."},{"word":"малокрвен","type":"прид.","description":"Што е со слаба крв, слабокрвен, анемичен."},{"word":"малолетен","type":"прид.","description":"Што е на мала возраст, што ги нема годините за правна одговорност;"},{"word":"малолетник","type":"м.","description":"Малолетно лице."},{"word":"малолитражен","type":"прид.","description":"За моторно возило – што троши малку гориво. Малолитражен автомобил."},{"word":"малопродажба","type":"ж.","description":"Трговија на мало."},{"word":"малопродажен","type":"прид.","description":"Што е наменет за трговија на мало. Малопродажна стока. Малопродажни цени."},{"word":"малоумен","type":"прид.","description":"Што е со малку ум, слабоумен, ограничен."},{"word":"Малта","type":"ж.","description":"Островска држава во Средоземното Море."},{"word":"малтер","type":"м.","description":"Смеса, обично од песок, вар и вода, што се користи за ѕидање и премачкување. Фасаден малтер."},{"word":"малтериса","type":"св.","description":"Обложи со малтер. Мајсторите за неколку дена ја малтерисаа куќата."},{"word":"малтерџија","type":"м.","description":"Тој што меша, што подготвува малтер."},{"word":"малтретира","type":"несв.","description":"Лошо постапува, тормози, угнетува некого или нешто. Тој ја малтретираше жената."},{"word":"малцина","type":"прил.","description":"Само за лица од машки пол и за мешани лица ‒ незначително по број, малкумина; Малцина дојдоа на прославата."},{"word":"малцинство","type":"ср.","description":"(само едн.) Помала група; мнозинство. Жените се малцинство во политиката. Парламентарно малцинство."},{"word":"мама","type":"ж.","description":"Назив за сопствената мајка обично во фамилијарни односи, мајка ми/ни. Мама ми кажа да учам."},{"word":"маменица","type":"ж.","description":"Лага, измислица. Не кажувај ми маменици, ја знам вистината!2. Мамење. Тоа беше маменица, отпосле сфатив!"},{"word":"мами","type":"несв.","description":"Лаже, измислува. Ги мамеше дека нашол работа."},{"word":"мамин","type":"прид.","description":"Што припаѓа на мама. Мамин син."},{"word":"мамка","type":"ж.","description":"Нешто со што се мами, Бараше мамки за риби."},{"word":"мамлив","type":"прид.","description":"Лажлив. Се дружеше со сомнителни и мамливи луѓе."},{"word":"мамуза","type":"ж.","description":"Метален дел на петицата на задниот дел од чизмите со кој се подбуцнува коњот при јавање. Го бодеше коњот со мамузите за да трча побрзо."},{"word":"мамурлив","type":"прид.","description":"Што не е целосно отрезнет од премногу пиење. Следниот ден, по прославата, беше мамурлив и нерасположен."},{"word":"мамурливост","type":"ж.","description":"Состојба на тој што е мамурлив. Пиеше апче против мамурливост."},{"word":"мамут","type":"м.","description":"Предисториско животно слично на слон, но со поголеми размери; ElephantidaeMammuthus."},{"word":"Ман","type":"м.","description":"Британски остров во Ирското Море."},{"word":"мана","type":"ж.","description":"Недостаток, грешка. Постојано му наоѓаше мани во работата."},{"word":"мана","type":"ж.","description":"Габично заболување кај растенијата, обично кај виновата лоза, што настапува по дожд."},{"word":"мана","type":"ж.","description":"Според Библијата ‒ небесна храна со која Бог ги хранел Израелците додека ја поминувале Синајската Пустина."},{"word":"Манагва","type":"ж.","description":"Главен град на Никарагва."},{"word":"Манама","type":"ж.","description":"Главен град на Бахреин."},{"word":"Манаос","type":"м.","description":"Град во Бразил."},{"word":"манастир","type":"м.","description":"Црква со придружни објекти во кои во заедница живеат монаси или монахињи."},{"word":"манастириште","type":"ср.","description":"Место каде што имало манастир."},{"word":"манга","type":"м.","description":"Груб, дрзок, безобѕирен, бесрамен човек."},{"word":"мангал","type":"м.","description":"Метален сад во кој се става жар и служи за греење. Седнаа крај мангалот да се греат."},{"word":"манган","type":"м.","description":"Сребреникавобел тврд метал што се користи во металургијата, медицината и др.; симбол Mn."},{"word":"мангар","type":"м.","description":"Стара турска бакарна пара; со мала вредност."},{"word":"манго","type":"ср.","description":"Тропско овошно дрво со бујно разгрането стебло, со крупни плодови во светложолта боја; Mangifera indica."},{"word":"мангуп","type":"м.","description":"Тој што е палав, итар, снаодлив; скитник, безработник. Откако почна да се дружи со мангупи, попушти во училиштето."},{"word":"мангупарија","type":"ж.","description":"Група мангупи. Тргни се од таа мангупарија, не се тие за тебе."},{"word":"мандало","type":"ср.","description":"Дрвена гредичка што се става попречно од внатрешната страна на врата, порта за затворање, а при отворање се поткрева."},{"word":"мандари","type":"несв.","description":"мандоса, мандосува."},{"word":"мандарин","type":"м.","description":"Висок чиновник во царска Кина."},{"word":"мандарина","type":"ж.","description":"Дрво што расте во јужните краишта, слично на портокал, но со помали плодови со сладок вкус и убав мирис; Citrus nobilis."},{"word":"мандат","type":"м.","description":"а) Овластување дадено некому со кое може нешто да работи, да застапува некого и сл., обично на определено време; полномошно. Пратенички мандат. Директорски мандат. б) Времето, рокот на траење на овластувањето."},{"word":"мандатар","type":"м.","description":"Тој што прима мандат; овластено лице, застапник."},{"word":"мандатен","type":"прид.","description":"Што се однесува на мандат. Мандатна комисија."},{"word":"мандатор","type":"м.","description":"Тој што дава мандат, овластување, полномоштво."},{"word":"мандолина","type":"ж.","description":"Жичен музички инструмент со 4 до 6 жици во форма на круша."},{"word":"мандоса","type":"св.","description":"Излаже, измами некого. Гледај, да не те мандосаат да ти ги земат парите џабе."},{"word":"мандра","type":"ж.","description":"Место, обично во планина, каде што се молзат овците и се преработува млеко, бачило."},{"word":"мандрагора","type":"ж.","description":"Отровна билка чиј корен наликува на човек поради што ѝ се припишуваат волшебни својства; Mandragora officinarum."},{"word":"мандраџија","type":"м.","description":"Човек што работи во мандра."},{"word":"мандраџиство","type":"ср.","description":"Дејност на мандраџија, работа на мандра."},{"word":"маневар","type":"ж.","description":"Преместување вагони, локомотиви или цели композиции на железничка станица."},{"word":"маневрира","type":"несв.","description":"Прави маневар, маневра или маневри."},{"word":"манеж","type":"м.","description":"Заградено место или специјална зграда за вежбање, јавање коњи."},{"word":"манекен","type":"м.","description":"Лице што професионално, носејќи на себе, прикажува модерна облека на модни ревии или за модни списанија."},{"word":"манжетна","type":"ж.","description":"Краен двојно поставен дел од ракав на кошула кој се закопчува."},{"word":"манија","type":"ж.","description":"(мед.) Психичко заболување коешто се манифестира со болна обземеност од некоја идеја и се карактеризира со нагли премини од еуфорични во депресивни состојби и обратно."},{"word":"манијак","type":"м.","description":"Човек што има манија."},{"word":"манијакален","type":"прид.","description":"Што има манија."},{"word":"маникер","type":"м.","description":"Лице што прави маникир."},{"word":"маникир","type":"м.","description":"Нега на рацете и на ноктите на рацете."},{"word":"маникира","type":"св. и несв.","description":"Прави маникир."},{"word":"Манила","type":"ж.","description":"Главен град на Филипини."},{"word":"манипулант","type":"м.","description":"Тој што се грижи за апаратите, за алатот и за предметите за обработка во едно претпријатие, установа и сл. Тој беше главен манипулант во работилницата."},{"word":"манипулативен","type":"прид.","description":"Што е резултат на манипулација, што врши манипулација. Манипулативен трошок. Манипулативен работник."},{"word":"манипулатор","type":"м.","description":"манипулант."},{"word":"манипулација","type":"ж.","description":"Ракување, работа со некој апарат, алат и сл."},{"word":"манипулира","type":"несв.","description":"Врши манипулација, ракува со апарат, алат и сл. Вешто манипулираше со алатот."},{"word":"манир","type":"м.","description":"Начин на работа; постапка. Во работата не треба да се користат тие застарени манири."},{"word":"маниризам","type":"м.","description":"Постојано повторување на иста постапка во творештвото; имитација."},{"word":"манирист","type":"м.","description":"Претставник на маниризмот."},{"word":"манифест","type":"м.","description":"Писмен проглас од власта за народот; писмен проглас до јавноста на политичко, културно или друго движење со програмска содржина. Манифест на мирот. Крушевски манифест."},{"word":"манифестант","type":"м.","description":"Лице што учествува во манифестација. По улицата се движеше голема група манифестанти."},{"word":"манифестација","type":"ж.","description":"Јавно масовно изразување на согласување или одобрување. По повод празникот се одржа голема манифестација на плоштадот."},{"word":"манифестен","type":"прид.","description":"Што се однесува на манифест. Во неговата поезија среќаваме манифестна содржина."},{"word":"манифестира","type":"св. и несв.","description":"Земе учество, учествува во манифестација."},{"word":"манихеец","type":"м.","description":"Приврзаник на манихејството."},{"word":"манихеизам","type":"м.","description":"Религиозно дуалистичко учење за вечно постоење и вечна борба на доброто и злото, коешто станало основа на богомилското движење."},{"word":"манлив","type":"прид.","description":"Што има мана, недостаток. Манливите овошки се тргаат настрана."},{"word":"манометар","type":"м.","description":"Направа за мерење на притисокот на течни или гасовити тела во затворен простор."},{"word":"маноса се","type":"св.","description":"Кај растенијата ‒ фати мана, болест. Сите цвеќиња ми се маносаа."},{"word":"мансарда","type":"ж.","description":"Просторија или мал стан под покривот; таванска просторија."},{"word":"мансарден","type":"прид.","description":"Што се однесува на мансарда. Мансарден простор."},{"word":"мантија","type":"ж.","description":"Свештенички долг фустан, обично со црна боја, што се облекува над друга облека."},{"word":"мантил","type":"м.","description":"Капут од потенок, полесен материјал, за пролет и есен."},{"word":"мануелен","type":"прид.","description":"Што се работи со раце, што работи физички. Мануелна работа. Мануелен работник."},{"word":"мануелец","type":"м.","description":"Мануелен, физички работник."},{"word":"манускрипт","type":"м.","description":"Рачно напишана книга, ракопис."},{"word":"мануфактура","type":"ж.","description":"Поголема работилница заснована на рачно производство и внатрешна поделба на трудот."},{"word":"мануфактурен","type":"прид.","description":"Што се однесува на мануфактура. Мануфактурно производство."},{"word":"мануфактурист","type":"м.","description":"Лице што продава мануфактура;"},{"word":"Манчестер","type":"м.","description":"Град во Велика Британија."},{"word":"манџа","type":"ж.","description":"Зготвено јадење, обично чорбесто."},{"word":"манџија","type":"м.","description":"Лице што наоѓа мани, пребирлив човек."},{"word":"Манџурија","type":"ж.","description":"Географски регион во Североисточна Кина."},{"word":"Маор","type":"м.","description":"Припадник на етничка група, домородно население на Нов Зеланд."},{"word":"мапа","type":"ж.","description":"Географска карта."},{"word":"Мапуто","type":"ср.","description":"Главен град на Мозамбик."},{"word":"марабу","type":"ср.","description":"Голема тропска птица, со силен клун и гол врат, мршојадец; Leptoptilus."},{"word":"марама","type":"ж.","description":"Парче ткаенина, обично свилена или од друг лесен материјал, што се користи за покривање на главата, на вратот и сл., често како моден додаток;"},{"word":"марамче","type":"ср.","description":"Мало парче ткаенина или мека хартија што се користи за лични потреби;"},{"word":"мараска","type":"ж.","description":"Вид приморска вишна; Prunus cerasusvar. marasca."},{"word":"мараскино","type":"ср.","description":"Ликер од мараска."},{"word":"маратон","type":"м.","description":"(спорт.) Атлетска дисциплина, трчање на 42 195 м."},{"word":"маратонец","type":"м.","description":"Учесник во маратон."},{"word":"маргарин","type":"м.","description":"Маст, обично од растително потекло, што се користи во исхраната за готвење и за мачкање на леб."},{"word":"маргаритка","type":"ж.","description":"Украсно растение што се одгледува во домашни услови и по парковите, но расте и диво со едноставни бели покрупни или поситни цветови; Leucanthemum vulgare."},{"word":"маргина","type":"ж.","description":"Неиспишан простор на рабовите од листови хартија. На маргините на книгата имаше белешки со ситен ракопис."},{"word":"маргинален","type":"прид.","description":"Што е напишан на маргините од лист хартија. Маргинални забелешки."},{"word":"маргиналии","type":"и.","description":"Забелешки запишани на маргините на лист хартија."},{"word":"маржа","type":"ж.","description":"Разлика меѓу набавната и продажната цена на трговска стока."},{"word":"Марибор","type":"м.","description":"Град во Словенија."},{"word":"Маријански Острови","type":"и.","description":"Американски островски архипелаг во Тихиот Океан."},{"word":"Маријански Острови","type":"и.","description":"Американски островски архипелаг во Тихиот Океан."},{"word":"марина","type":"ж.","description":"Пристаниште што служи за закотвување јахти, глисери, чамци, едрилици и сл., обично во туристички места."},{"word":"маринада","type":"м.","description":"Сос подготвен со оцет, растително масло, лук, зачини и др. во кој се ставаат да отстојат некои видови месо или риба за да примат определен вкус или да омекнат; начин на конзервирање риба"},{"word":"маринец","type":"м.","description":"Припадник на пешадија во морнарицата."},{"word":"маринира","type":"св. и несв.","description":"Стави, става нешто во маринада."},{"word":"маринист","type":"м.","description":"Сликар што слика морски пејзажи."},{"word":"Мариово","type":"ср.","description":"Област во Македонија."},{"word":"марионета","type":"ж.","description":"Вид кукла што се движи со помош на конци или жици со која се изведуваат театарски, обично детски, претстави."},{"word":"марифет","type":"м.","description":"Вештина, снаодливост, лукавство; шега. Со марифет успеа да ја избегне казната. Цела вечер изведуваше марифети и ги смееше."},{"word":"марифетчија","type":"м.","description":"Лице што прави марифети. Голем марифетчија е!"},{"word":"марихуана","type":"ж.","description":"Суви листови од индиски коноп (Cannabis) што служат како наркотик."},{"word":"марица","type":"ж.","description":"Полициска кола. Уапсените ги однесоа со марица."},{"word":"Марица","type":"ж.","description":"Река во Бугарија и Турција."},{"word":"марка","type":"ж.","description":"Мало парче хартија на кое има знак, цена и сл., кое се лепи на писма, документи и др. и со кое се наплаќа определена услуга. Поштенска марка. Таксена марка."},{"word":"марка","type":"ж.","description":"Парична единица во некои земји."},{"word":"маркантен","type":"прид.","description":"Впечатлив, забележлив, истакнат. Маркантен човек. Маркантни црти на лицето."},{"word":"маркација","type":"ж.","description":"Обележување, означување, знак, обично на пат, правец и сл."},{"word":"маркер","type":"м.","description":"Нешто што обележува, што служи за изделување."},{"word":"маркет","type":"м.","description":"Пазар, саем, панаѓур."},{"word":"маркетинг","type":"м.","description":"Систем на одлуки и мерки што се преземаат за подобар пласман на стоката и опфаќаат: истражување на пазарот, економска пропаганда, политика на цени и др."},{"word":"маркиз","type":"м.","description":"Благородничка титула во Франција, хиерархиски помеѓу гроф и војвода."},{"word":"маркиза","type":"ж.","description":"Сопруга или ќерка на маркиз."},{"word":"маркизет","type":"м.","description":"Тенка проѕирна ткаенина што се користи за женска облека, завеси и сл."},{"word":"маркира","type":"св. и несв.","description":"Обележи, обележува; означи, означува. Работниците го маркираа патот."},{"word":"маркирант","type":"м.","description":"Лице што маркира."},{"word":"маркичка","type":"ж.","description":"Дем. од марка."},{"word":"маркичка","type":"ж.","description":"Документ во кој е обележан и дефиниран простор за градба, влезен во деталниот урбанистички план, во кој се дадени и димензиите на градежниот објект."},{"word":"марксизам","type":"м.","description":"Учење, теоријата на Маркс и неговите соработници и следбеници за развојот на општеството што стана идеолошка основа на социјалистичките и комунистичките движења во светот."},{"word":"марксист","type":"м.","description":"Приврзаник на марксизмот."},{"word":"мармалад","type":"м.","description":"Каша од сварено зашеќерено овошје. Мармалад од кајсии. Направи мармалад од повеќе видови овошје."},{"word":"мародер","type":"м.","description":"Лице што ограбува загинати и ранети војници."},{"word":"марокен","type":"м.","description":"Мека козја кожа, обично се употребува за укоричување книги."},{"word":"Мароко","type":"ср.","description":"Држава во Африка."},{"word":"Марсеј","type":"м.","description":"Град во Франција."},{"word":"март","type":"м.","description":"Трет месец во годината; цутар."},{"word":"марта","type":"ж.","description":"Во изразот Баба Марта ‒ народно име за месецот март."},{"word":"Мартиник","type":"м.","description":"Француски остров во Атлантскиот Океан."},{"word":"мартинка","type":"ж.","description":"Различни видови украси изработени обично од бел и од црвен конец кои, по традиција, луѓето си ги врзуваат на 1 март како украс и за здравје."},{"word":"мартир","type":"м.","description":"Сведок."},{"word":"мартириса","type":"св.","description":"Сведочи, ја кажува вистината за нешто."},{"word":"марула","type":"ж.","description":"Градинарско растение со зелена боја што се користи за салата; Lactuca sativa"},{"word":"марципан","type":"м.","description":"Вид слатки од бадем и шеќер."},{"word":"марш","type":"м.","description":"Војничко ритмичко чекорење во строј; движење на воена единица кон определена цел."},{"word":"марш","type":"изв.","description":"Наредба на војска. Напред марш!"},{"word":"маршал","type":"м.","description":"Највисок воен чин во некои држави, повисок од генерал."},{"word":"маршалат","type":"м.","description":"Чин и достоинство на маршалот."},{"word":"Маршалски Острови","type":"и.","description":"Островска држава во Тихиот Океан."},{"word":"маршира","type":"несв.","description":"Чекори во марш; се движи кон определена цел. Војската маршираше низ улиците на градот. Војниците маршираа 40 километри до фронтот."},{"word":"маршрута","type":"ж.","description":"Однапред определен пат што треба да се помине или е поминат; план за движење или патување. Туристичка маршрута."},{"word":"маса","type":"ж.","description":"Парче мебел што се состои од рамна плоча поставена на четири ногалки. Маса за јадење. Маса за пишување."},{"word":"маса","type":"ж.","description":"Неодредено, необликувано количество од некој материјал; супстанција, материја. Пластична маса. Керамичка маса."},{"word":"маса","type":"ж.","description":"Мера за инерција на едно тело, единица за маса е грам и килограм во интернационалниот систем на мерки; тежина на телата при мирување."},{"word":"масажа","type":"ж.","description":"Триење на телото од медицински или козметички причини."},{"word":"масажен","type":"прид.","description":"Што служи за масажа. Масажно масло."},{"word":"масажер","type":"м.","description":"Апарат со кој се прави масажа."},{"word":"масакр","type":"м.","description":"Убиство на голем број луѓе, крвопролевање. Војниците направија масакр во селото."},{"word":"масакрира","type":"св. и несв.","description":"Убие, убива голем број луѓе. Ги масакрираа сите заробеници."},{"word":"масат","type":"м.","description":"Челична брусилка за ножеви."},{"word":"масен","type":"прид.","description":"Вкупниот број протони и неутрони во еден атом на некој елемент. Масен број."},{"word":"масер","type":"м.","description":"Лице што професионално врши масажа."},{"word":"Масеру","type":"ср.","description":"Главен град на Лесото."},{"word":"масив","type":"м.","description":"Планина што се протега на широк простор, слабо разгранета, без изразени, остри врвови. Шарпланински Mасив."},{"word":"масивен","type":"прид.","description":"Што е голем, дебел, тежок, цврст. Масивна зграда. Масивно тело. Масивен мебел. Масивен прстен."},{"word":"масира","type":"несв.","description":"Врши масажа, трие. Уживаше кога го масираат."},{"word":"маска","type":"ж.","description":"Домашно животно што се користи за пренесување товар, а се добива со вкрстување на коњ и магарица; Equus asinus."},{"word":"маска","type":"ж.","description":"Тоа што се става на лицето за да се скрие, да се преправи ликот. На лицето имаше маска на мачка."},{"word":"маскар","type":"м.","description":"Човек што чува и носи маски на пасење."},{"word":"маскара","type":"ж.","description":"Шега, подбив. Си правеше маскара со него."},{"word":"маскара","type":"ж.","description":"Козметичко декоративно средство за клепки."},{"word":"маскарада","type":"ж.","description":"Забава на која учествуваат маскирани лица."},{"word":"маскараден","type":"прид.","description":"Што е во врска со маскарада. Маскарадно однесување."},{"word":"маскари","type":"несв.","description":"Срамоти, изложува на потсмев. Го маскареше кај ќе стигнеше."},{"word":"Маскат","type":"м.","description":"Држава во Азија."},{"word":"маскенбал","type":"м.","description":"Забава на која учествуваат маскирани лица;"},{"word":"маскира","type":"св. и несв.","description":"Стави, става маска некому, преправи, преправа некого. Мајката ги маскираше децата за Прочка."},{"word":"маскирен","type":"прид.","description":"Што служи за маскирање. Маскирна униформа."},{"word":"маскота","type":"ж.","description":"Предмет, фигура и сл. за кој се верува дека носи среќа. Лисицата беше маскота на кошаркарскиот тим."},{"word":"маслар","type":"м.","description":"Производител на или трговец со масло."},{"word":"маслен","type":"прид.","description":"Што содржи масло, што се однесува на масло. Колку маслени единици има млекото?"},{"word":"масленица","type":"ж.","description":"Вид питулица или друго слично тесто пржено на масло."},{"word":"масленост","type":"ж.","description":"Количество масло што се содржи во млеко, сирење и др. Млекото има 3,2 масленост."},{"word":"маслинар","type":"м.","description":"Тој што одгледува или продава маслинки."},{"word":"маслинен","type":"прид.","description":"маслинов."},{"word":"маслинест","type":"прид.","description":"Што има боја на маслинка; зеленикаво-кафена."},{"word":"маслинка","type":"ж.","description":"Повеќегодишно зимзелено суптропско дрво со ситни плодови со семка кои се користат за јадење и за производство на масло; Olea europaea."},{"word":"маслинов","type":"прид.","description":"Што потекнува од маслинка, што се прави од маслинка. Маслинови насади. Маслиново масло."},{"word":"масло","type":"ср.","description":"Прехранбен производ во течна состојба, нерастворлив во вода, што се добива од некои растенија или од риба. Сончогледово масло. Пченкарно масло. Маслиново масло. Рибино масло."},{"word":"маслодаен","type":"прид.","description":"Од кој се добива масло. Маслодајни култури."},{"word":"маслоса","type":"св.","description":"Извалка, замасти. Панталоните цели ги маслоса."},{"word":"мас-медиум","type":"м.","description":"Средство за масовно информирање: печат, радио, телевизија, интернет. Телевизијата е најмоќен мас-медиум."},{"word":"маснотија","type":"ж.","description":"масло."},{"word":"масовен","type":"прид.","description":"Што е многуброен, што е во голем број, што е наменет за масите. Протестите беа масовни. Весникот се печатеше во масовен тираж. Интернетот е најново средство за масовна комуникација."},{"word":"масовизира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави нешто да стане масовно. Спортот го масовизираа и кај нас."},{"word":"масолник","type":"м.","description":"Сад за масло."},{"word":"масон","type":"м.","description":"Приврзаник на масонството; слободен ѕидар."},{"word":"масонство","type":"ср.","description":"Меѓународно тајно или јавно религиозно-етичко движење со посебни ритуали и симболи, основано заради духовно братство на одбрани луѓе и морално усовршување."},{"word":"маст","type":"ж.","description":"Млечен производ што се добива со биење; путер. Кравја маст."},{"word":"мастен","type":"прид.","description":"Што содржи маст, што е со маст. Масни киселини."},{"word":"мастика","type":"ж.","description":"Вид смола што се добива од средоземното дрво Pistacia lentiscus."},{"word":"мастика","type":"ж.","description":"Гума за џвакање."},{"word":"мастилен","type":"прид.","description":"Што е во врска со мастило или потекнува од мастило. Мастилно пенкало."},{"word":"мастилница","type":"ж.","description":"Сад во кој се чува мастило."},{"word":"мастило","type":"ср.","description":"Течност што служи за пишување и за печатење. Печатарско мастило."},{"word":"маститис","type":"м.","description":"Воспаление на дојка."},{"word":"мастодонт","type":"м.","description":"Праисториско животно, слично на слон; Mastodon giganteum."},{"word":"мастодонтски","type":"прид.","description":"Што се однесува на мастодонт."},{"word":"мастраф","type":"м.","description":"Трошок, издаток. Му реков да не прави мастраф, ама тој така решил."},{"word":"мастрафи се","type":"несв.","description":"Троши, прави издатоци. Ќе ви дојдеме вечер на гости, ама не се мастрафете многу."},{"word":"мастрафчија","type":"м.","description":"Тој што многу троши. Голем мастрафчија е в кафеана."},{"word":"мастурбација","type":"ж.","description":"Сексуално самозадоволување; онанија."},{"word":"мат","type":"и.","description":"Во шахот ‒ завршен потег кога се добива партијата, позиција кога нападнатиот крал нема можност за одбрана."},{"word":"мат","type":"прид.","description":"Без сјај, темникав; За фустанот одбра мат материјал. Матпудра. Мат ефект."},{"word":"мат","type":"изв.","description":"Извик со кој се повикува матицата на пчелата кога се рои. Мат, мат маро, мат!"},{"word":"матадор","type":"м.","description":"Главен борец во борба со бикови кој го нанесува смртоносниот удар."},{"word":"матало","type":"ср.","description":"Стап за матење."},{"word":"матарка","type":"ж.","description":"Метален сад (војнички или туристички) за вода што обично се носи при патување."},{"word":"матафизичар","type":"м.","description":"Приврзаник на метафизичките погледи на светот."},{"word":"матач","type":"м.","description":"Тој што мати."},{"word":"матежина","type":"ж.","description":"Талог во течност. Матежината ја цедеа низ филтер."},{"word":"математика","type":"ж.","description":"Наука за квантитативните односи и просторните облици во стварноста која опфаќа алгебра, аритметика и геометрија."},{"word":"математичар","type":"м.","description":"Човек што се занимава со математика. Професорите математичари имаа состанок."},{"word":"матен","type":"прид.","description":"За течност, стакло и сл. – што не е бистар; непроѕирен. Матна река. Матно стакло."},{"word":"матеница","type":"ж.","description":"Пијалак направен од закиселено млеко обезмастено со матење"},{"word":"материја","type":"ж.","description":"(физ.) Тоа од што е составено физичко тело. Органска материја. Неорганска материја."},{"word":"материјал","type":"м.","description":"Тоа од што се гради, произведува; граѓа. Градежен материјал."},{"word":"материјален","type":"прид.","description":"Што се однесува на материја, што е од материја; физички. Материјален свет."},{"word":"материјализам","type":"м.","description":"(филоз.) Филозофско учење според кое материјата е почеток и основа на сè; идеализам."},{"word":"материјализација","type":"ж.","description":"Остварување, материјализирање."},{"word":"материјализира","type":"св. и несв.","description":"Направи нешто да биде материјално, вистинско, реално; оствари. Успеа да ја материјализира својата идеја."},{"word":"материјалист","type":"м.","description":"Приврзаник на материјалистичкото учење; идеалист."},{"word":"материца","type":"ж.","description":"Внатрешен женски полов орган во кој се развива плодот;"},{"word":"материчен","type":"прид.","description":"Што се однесува на материца. Матерично заболување. Матерична бременост."},{"word":"матерка","type":"ж.","description":"Лековито растение со виолетови цветови што се користи за чај, мајчина душица; Thymus serpillum."},{"word":"мати","type":"несв.","description":"Прави нешто да биде матно. Како стапнуваше во потокот, ја матеше водата."},{"word":"мати","type":"несв.","description":"За птица ‒ веде пилиња лежејќи на јајца."},{"word":"матине","type":"ср.","description":"Концерт или претстава што се изведува претпладне."},{"word":"матира","type":"св. и несв.","description":"Во шахот ‒ дава мат, победува."},{"word":"матира","type":"св. и несв.","description":"Прави нешто да биде без сјај, мат."},{"word":"матица","type":"ж.","description":"Целосно полово развиена пчела што несе јајца од кои се создава ново пчелно семејство."},{"word":"матичар","type":"м.","description":"Административно лице што води евиденција за родените, венчаните и умрените. 2, Лице што венчава."},{"word":"матичен","type":"прид.","description":"Што се однесува на матица. Матична книга."},{"word":"матичина","type":"ж.","description":"Лековито тревно растение со бели или светловиолетови цветови со мирис на лимон, лимониче, маточина, пчелник; Melissa officinalis."},{"word":"матичник","type":"м.","description":"Ќелија поголема од другите во сотот на пчелите каде што се испилува матицата."},{"word":"матка","type":"несв.","description":"мати."},{"word":"матка","type":"ж.","description":"матица_1_2"},{"word":"Матка","type":"ж.","description":"Вештачко езеро во Македонија."},{"word":"матканица","type":"ж.","description":"Задржување, моткање. Денов испадна матканица."},{"word":"матникав","type":"прид.","description":"Што е малку матен. Водата ми е некако матникава."},{"word":"матов","type":"прид.","description":"Матов материјал."},{"word":"маток","type":"м.","description":"Матна течност."},{"word":"матор","type":"м.","description":"Овен или јарец постар од три години."},{"word":"маторица","type":"ж.","description":"Женска свиња по првото опрасување до исклучување од приплод."},{"word":"маторник","type":"м.","description":"Главна бразда во лозје каде се слева водата кога врне, место каде што се вади вода за вадење."},{"word":"матоса","type":"св.","description":"Излаже, измами. Додека се свртев, ме матоса и ми ги зеде парите."},{"word":"матријархален","type":"прид.","description":"Што се однесува на матријархат."},{"word":"матријархат","type":"м.","description":"Период од развојот на првобитното општество кога роднинството и наследното право се сметало само по женска линија;"},{"word":"матрица","type":"ж.","description":"Калап за леење печатарски букви, пари и сл."},{"word":"матричен","type":"прид.","description":"Што се однесува на матрица. Матричен печатач."},{"word":"матув","type":"прид.","description":"(само во машки род) Сенилен, заборавен човек. Не можам, матув сум и не можам да одам."},{"word":"матуви се","type":"несв.","description":"Станува сенилен, заборавен. На тие години сите се матуват."},{"word":"матура","type":"ж.","description":"Завршен испит во средно образование, испит на зрелоста."},{"word":"матурант","type":"м.","description":"Ученик во завршна година од средното образование; ученик што полага матура."},{"word":"матурира","type":"св.","description":"Заврши средно образование; положи матура."},{"word":"маузер","type":"м.","description":"Вид автоматски пиштол."},{"word":"маузерка","type":"ж.","description":"Вид воена пушка."},{"word":"мафија","type":"ж.","description":"Тајна криминална организација формирана на Сицилија во почетокот на XIX век."},{"word":"махагон","type":"ср.","description":"Црвенкастокафеаво дрво од фамилијата Meliaceae од кое се изработува мебел."},{"word":"махарана","type":"ж.","description":"Жена на махараџа."},{"word":"махараџа","type":"м.","description":"Индиска владејачка титула, врвен владетел."},{"word":"махер","type":"м.","description":"Снаодлив човек, мајстор, специјалист (често и во негативно значење). Тој е махер за компјутери."},{"word":"махинален","type":"прид.","description":"Механички, ненамерно, несвесно. Махинално движење."},{"word":"махинација","type":"ж.","description":"Постапка со која на нечесен начин се остварува некаква цел; измама. Се збогати со махинации."},{"word":"махмудија","type":"ж.","description":"Стара турска златна пара."},{"word":"мац!","type":"изв.","description":"За довикување мачки."},{"word":"маца","type":"несв.","description":"дем. од мака."},{"word":"мацне","type":"св.","description":"Потопи. Го мацна лебот во кашата и го лапна."},{"word":"мачен","type":"прид.","description":"Што е со мака, тежок. Мачна работа."},{"word":"маченик","type":"м.","description":"Тој што се мачи, што трпи, што пати. Цел живот беше маченик."},{"word":"мачеништво","type":"ср.","description":"Трпење, поднесување маки, мачење, измачување."},{"word":"мачи","type":"несв.","description":"Создава некому мака, тешкотија (телесна или душевна); измачува. Го мачеа за да признае. Го мачеа тешки мисли."},{"word":"мачи","type":"несв.","description":"Раѓа, коти мачиња."},{"word":"мачилиште","type":"ср.","description":"Место, просторија за мачење. Подрумот на зградата беше претворен во мачилиште."},{"word":"мачило","type":"ср.","description":"Мачење, труд, мака. Со мачила ги изгледа децата."},{"word":"мачило","type":"ср.","description":"Кот од мачка. Мачилото го фрлија во вода."},{"word":"мачител","type":"м.","description":"Тој што мачи некого. Се појави суровиот мачител и сите се стресоа."},{"word":"мачка","type":"несв.","description":"Покрива нешто со тенок слој течност или каша. Мачка путер на лебот.2. Нанесува нешто на лицето или на кожата со триење, масирање. Жената го мачкаше лицето со крем. Мајката го мачкаше детето со ракија."},{"word":"мачка","type":"ж.","description":"Домашно животно што лови глувци; Felis domestica."},{"word":"мачкалка","type":"ж.","description":"Направа за мачкање или за подмачкување."},{"word":"мачканица","type":"ж.","description":"Тоа што се мачка. Уште малку остана од мачканицата."},{"word":"мачкарник","type":"м.","description":"Место каде што има многу мачки."},{"word":"мачкин","type":"прид.","description":"Што припаѓа на мачка. Мачкина шепа."},{"word":"мачник","type":"м.","description":"Тој што страда, што се мачи; маченик. Мачникот бара спокојство."},{"word":"мачнотија","type":"ж.","description":"Непријатно, мачно чувство или состојба, тешкотија, мака. Чувствуваше мачнотија во стомакот."},{"word":"мачор","type":"м.","description":"Мажјак од мачка."},{"word":"мачоров","type":"прид.","description":"Што припаѓа на мачор. Мачоров опаш."},{"word":"маџун","type":"м.","description":"Густо сварено овошје со шеќер, вид мармалад, вид слатко. Маџун од сливи."},{"word":"Маџуро","type":"ср.","description":"Главен град на Маршалските Острови."},{"word":"маша","type":"ж.","description":"Метална направа со два крака што служи за расчепкување жар. Со машата го распрета пепелот."},{"word":"машала!","type":"изв.","description":"За изразување восхит, пофалба; браво! Машала колку си нараснал!"},{"word":"машина","type":"ж.","description":"Орудие за работа управувано од човек што со движење на определени свои делови, претворајќи ја енергијата од еден вид во друг, врши некаква работа. Погонска машина. Парна машина."},{"word":"машинерија","type":"ж.","description":"Делови од машина, механизам на машина."},{"word":"машинист","type":"м.","description":"Човек што управува со машина, што работи со машина."},{"word":"машинка","type":"ж.","description":"дем. од машина. Машинка за бричење. Машинка за потстрижување."},{"word":"машинобравар","type":"м.","description":"Работник што поправа и одржува машини или изработува машински делови."},{"word":"машиноградба","type":"ж.","description":"Индустриска гранка што ги опфаќа фабриките за производство на машини; машинска индустрија."},{"word":"машински","type":"прид.","description":"Што се однесува на машина, што е во некаква врска со машини, индустриски. Машинска индустрија. Машински инженер."},{"word":"машинство","type":"ср.","description":"Наука за конструирање, производство и користење машини."},{"word":"машки","type":"прид.","description":"Што се однесува на маж, што е карактеристично за маж; женски. Машки пол. Машки глас."},{"word":"машко","type":"ср.","description":"Маж, лице од машки пол; момче, дете. Машките беа понемирни од женските."},{"word":"машкост","type":"ж.","description":"Тоа што му дава обележја, природата на машкиот пол."},{"word":"машкуданка","type":"ж.","description":"Лице од женски пол со машки црти или со машко однесување."},{"word":"маштрапа","type":"ж.","description":"Глинен сад со рачка за вода, вино и сл."},{"word":"Мбабане","type":"ср.","description":"Главен град на Свазиленд."},{"word":"ме","type":"зам.","description":"Кратка форма за директен предмет од личната заменка јас; се употребува сама или заедно со долгата форма ‒ мене ме; Ме викнаа да дојдам. Мене ме избраа."},{"word":"ме!","type":"изв.","description":"За имитирање глас на коза."},{"word":"меана","type":"ж.","description":"Крчма, гостилница."},{"word":"меандер","type":"м.","description":"Назив за кривулесто течение на река."},{"word":"меанџија","type":"м.","description":"Сопственик на меана; крчмар, гостилничар."},{"word":"меанџика","type":"ж.","description":"меанџија."},{"word":"мебел","type":"м.","description":"Предмети што служат за седење, спиење, чување облека и др. (столови, маси, кревети, плакари итн.); покуќнина."},{"word":"мебелира","type":"св. и несв.","description":"Намести, мести со мебел. Го мебелираа станот."},{"word":"мев","type":"м.","description":"Стомак. Пуштил голем мев."},{"word":"мевлем","type":"м.","description":"Лековита маст што се става на рана; лек воопшто"},{"word":"мега-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложени зборови со значење: а) Голем, силен: мегафон и сл.; б) Милион пати поголем од мерната единица што е втор дел на зборот: мегабајт, мегават, мегатон, мегахерц и др."},{"word":"меѓа","type":"ж.","description":"Линија што разделува две ниви или два имота; граница."},{"word":"мегаломан","type":"м.","description":"Човек што има претерано високо мислење за себеси; грандоман."},{"word":"мегаломанија","type":"ж.","description":"Манија за преувеличување на самиот себе и на сопствените вредности и можности; претераност, неумереност; грандоманија."},{"word":"мегаломански","type":"прид.","description":"Што се однесува на мегаломан и мегаломанија. Мегаломански желби."},{"word":"мегдан","type":"м.","description":"Плоштад во населено место. На мегданот се собра многу народ."},{"word":"мегданџија","type":"м.","description":"Борец на мегдан; тој што е подготвен да дели мегдан, да се бори."},{"word":"Меглен","type":"м.","description":"Област во Егејска Македонија, Грција."},{"word":"меѓник","type":"м.","description":"Камен, дрво или некој друг знак со кој е обележана меѓата; граничник"},{"word":"меѓу","type":"предл.","description":"Во просторот среде две или повеќе лица, предмети и сл. Застана меѓу скараните браќа за да спречи тепачка."},{"word":"меѓу-","type":"претс.","description":"Како прв дел од зборот може да означува: а) Дека нешто се наоѓа помеѓу деловите на тоа што е именувано со вториот дел (меѓукат, меѓупростор, меѓувреме); б) Дека означеното со вториот дел се однесува на повеќе такви елементи (меѓународен, меѓуградски, меѓудржавен)."},{"word":"меѓувреме","type":"ср.","description":"Време меѓу два настана или меѓу два периода. Во меѓувреме, додека ние бевме в училиште, тој заминал на езерото."},{"word":"меѓувремен","type":"прид.","description":"Што се случува во меѓувреме."},{"word":"меѓуградски","type":"прид.","description":"Што се одржува меѓу два или повеќе градови. Меѓуградски сообраќај. Меѓуградски телефонски разговор. Меѓуградски натпревар."},{"word":"меѓудржавен","type":"прид.","description":"Што засега, што се однесува или што поврзува две или повеќе држави. Меѓудржавен договор. Меѓудржавен сообраќај. Меѓудржавен натпревар."},{"word":"меѓукат","type":"м.","description":"Кат меѓу приземјето и првиот кат, мезанин; простор меѓу катови."},{"word":"меѓународен","type":"прид.","description":"Што се однесува на повеќе народи, што засега повеќе народи, што поврзува два или повеќе народи; интернационален. Меѓународен сообраќај. Меѓународно право."},{"word":"меѓунаслов","type":"м.","description":"Наслов во текст, меѓу делови од текст."},{"word":"меѓунационален","type":"прид.","description":"Што се однесува на две или повеќе нации или на нивните меѓусебни односи. Меѓунационални односи."},{"word":"меѓурегионален","type":"прид.","description":"Што се однесува на два или повеќе региони, што поврзува два или повеќе региони. Меѓурегионални патишта."},{"word":"меѓурек","type":"м.","description":"Простор меѓу реки."},{"word":"меѓуречен","type":"прид.","description":"Што се наоѓа меѓу реки."},{"word":"меѓусебен","type":"прид.","description":"Што се однесува на односот меѓу две или повеќе лица; заемен. Меѓусебна соработка. Меѓусебни односи."},{"word":"меѓутоа","type":"сврз.","description":"За поврзување реченици спротивно поставени. Станот е слободен, меѓутоа никој не го користи. Тој сакаше да се тепа, меѓутоа тие не му дозволија. Сакав да кренам раце од таа макотрпна работа, меѓутоа совеста не ми дозволуваше."},{"word":"меѓутоа","type":"чест.","description":"За воведување нови содржини различни од претходно кажаното, со нијанса на спротивност или на различност навестени во наредната информација, на почеток на реченица или на почеток на нов пасус. Војната разгоруваше. Меѓутоа, само по неколку недели почна да се зборува за нови групи бегалци. Проектот дава целосен преглед на болестите на кардиоваскуларниот систем, меѓутоа, има и многу други истражувања што се пред нашите научници."},{"word":"меѓучовечки","type":"прид.","description":"Што се однесува на две или повеќе лица, што поврзува две или повеќе лица. Меѓучовечки односи."},{"word":"мед","type":"м.","description":"Слатка, густа течност што ја произведуваат пчелите од сокот на цветовите. Шумски мед. Мед од костен."},{"word":"мед","type":"м.","description":"Бакар."},{"word":"медал","type":"м.","description":"Метална тркалезна плочка, закачена на платнен дел што се прицврстува на облека или униформа, што се дава како награда за посебни заслуги. Медал за храброст."},{"word":"медалист","type":"м.","description":"Спортист што освоил медал."},{"word":"медалјон","type":"м.","description":"Мала тркалезна или овална плочка во којашто обично се става портрет и се носи на вратот како украс."},{"word":"медар","type":"м.","description":"Производител и продавач на мед."},{"word":"медарка","type":"ж.","description":"медар."},{"word":"медарница","type":"ж.","description":"Продавница за мед."},{"word":"меден","type":"прид.","description":"Што содржи мед. Медени колачиња."},{"word":"меден","type":"прид.","description":"Што се однесува на мед2; бакарен."},{"word":"медијатор","type":"м.","description":"Посредник, судија."},{"word":"медијација","type":"ж.","description":"Посредување."},{"word":"медикамент","type":"м.","description":"Лек, апче."},{"word":"Медина","type":"ж.","description":"Град во Саудиска Арабија."},{"word":"медиокритет","type":"м.","description":"Просечност."},{"word":"медитација","type":"ж.","description":"Насочување на вниманието кон нешто и ослободување на мислите заради постигнување душевно спокојство или од религиозни причини; душевно набљудување; длабоко размислување."},{"word":"Медитеран","type":"м.","description":"Меѓународно име за Средоземното Море, односно за регионот околу него."},{"word":"медитира","type":"несв.","description":"Длабоко размислува, се предава на медитација."},{"word":"медиум","type":"м.","description":"Средина во којашто некој или нешто се наоѓа."},{"word":"медицина","type":"ж.","description":"Група научни области за проучување, за лекување и за заштита од болести на луѓето (хумана) и на животните (ветеринарна)."},{"word":"медицинар","type":"м.","description":"Студент на медицина."},{"word":"медлика","type":"ж.","description":"Слатка материја што ја исфрлаат лисните вошки и други растителни паразити, остаток од растителните сокови со кои се хранат овие инсекти, се таложи во вид на капки најчесто на лисјата; медена роса."},{"word":"медликовец","type":"м.","description":"Мед добиен од медлика, многу ценет во исхраната на човекот."},{"word":"медовина","type":"ж.","description":"Алкохолен пијалак од мед, сличен на вино."},{"word":"медоносен","type":"прид.","description":"Од кој пчелите собираат сок и прават мед. Медоносни растенија. Медоносни шуми."},{"word":"медреса","type":"ж.","description":"Религиозно муслиманско училиште."},{"word":"медуза","type":"ж.","description":"(мит.) Жена што на главата наместо коса има змии."},{"word":"мезанин","type":"м.","description":"Кат меѓу приземјето и првиот кат; меѓукат."},{"word":"мездра","type":"ж.","description":"Пасиште, меѓа меѓу две ниви."},{"word":"мездра","type":"ср.","description":"Тенка кожичка; слузница. Во очите му се гледаше вкрвавена мездра."},{"word":"мезе","type":"ср.","description":"Јадење што се служи покрај алкохолни пијалаци (обично пред јадење или меѓу оброци). Ракија без мезе не се пие."},{"word":"мези","type":"несв.","description":"Јаде мезе. Јас не мезам кога пијам ракија."},{"word":"мезозоик","type":"м.","description":"Трета ера од развојот на Земјата што се карактеризира со постоење огромни влечуги (диносауруси и сл.)."},{"word":"мек","type":"прид.","description":"Што ја менува лесно формата при притисок, удар, допир; тврд. Меко тесто. Мека глина."},{"word":"мека","type":"несв.","description":"За коза – испушта глас ме."},{"word":"Мека","type":"ж.","description":"Град во Саудиска Арабија."},{"word":"меќава","type":"ж.","description":"Силно невреме, ветер со снег; Не се плашеше ни од мраз ни од меќава."},{"word":"мекица","type":"ж.","description":"Меко тесто испржено на масло; питулица, тиганица."},{"word":"мекичар","type":"м.","description":"Продавач на мекици."},{"word":"мекичарница","type":"ж.","description":"Место каде што се прават и се продаваат мекици."},{"word":"мекне","type":"св.","description":"Испушти глас ме."},{"word":"мекнее","type":"несв.","description":"Станува мек, омекнува."},{"word":"Меконг","type":"м.","description":"Река во Југоисточна Азија."},{"word":"Мексикански Залив","type":"м.","description":"Залив во Северна Америка."},{"word":"Мексико","type":"ср.","description":"Држава во Северна Америка."},{"word":"мекуш","type":"м.","description":"Физички и душевно слабо лице, што не може да поднесе физичка или душевна болка. Нејзиниот маж е мекуш."},{"word":"мекушав","type":"прид.","description":"Што е мекуш"},{"word":"Меланезија","type":"ж.","description":"Подрегион на Океанија, во западниот дел на Тихиот Океан."},{"word":"меланхолија","type":"ж.","description":"Тажно расположение. Западна во меланхолија и се затвори во себе."},{"word":"меланхоличар","type":"м.","description":"Човек што страда од меланхолија."},{"word":"меланхоличен","type":"прид.","description":"Што пројавува меланхолија. Меланхоличен човек."},{"word":"меласа","type":"ж.","description":"Темнокафеава густа течност што се добива како остаток при производството на шеќер и се користи како суровина за добивање шпиритус и квасец."},{"word":"Мелбурн","type":"м.","description":"Град во Австралија."},{"word":"меле","type":"несв.","description":"Ситни, прави нешто да биде како прав, обично на машина. Меле жито. Меле ореви. Меле месо."},{"word":"мелез","type":"м.","description":"Живо суштество настанато со вкрстување на две раси, два вида."},{"word":"мелези се","type":"несв.","description":"Се вкрстува со друг од различна раса или вид."},{"word":"мелем","type":"м.","description":"Лековита маст."},{"word":"мелиорација","type":"ж.","description":"Подобрување на квалитетот на земјиштето со заштита од поплави, наводнување на суви терени, заштита од ерозии и др."},{"word":"мелиорира","type":"св. и несв.","description":"Прави, изведува мелиорација. Мораа да го мелиорираат земјиштето за да може да се користи."},{"word":"мелица","type":"ж.","description":"Дрвена направа за чистење коноп или лен."},{"word":"меличник","type":"м.","description":"Железен дел од мелица."},{"word":"мелник","type":"м.","description":"Воденички камен."},{"word":"мелница","type":"ж.","description":"а) Специјална градба со машини за мелење брашно. б) Воденица."},{"word":"мелничар","type":"м.","description":"Сопственик на мелница."},{"word":"мелничарски","type":"прид.","description":"Што се однесува на мелница 1 и мелничар."},{"word":"мелограф","type":"м.","description":"Собирач, запишувач на народни мелодии."},{"word":"мелографија","type":"ж.","description":"Запишана народна мелодија."},{"word":"мелографира","type":"св. и несв.","description":"Запише, запишува народна мелодија."},{"word":"мелографски","type":"прид.","description":"Што се однесува на мелограф, мелографија и мелографирање."},{"word":"мелодија","type":"ж.","description":"Ритмички поврзана низа од тонови што прави хармонично музичко единство; напев."},{"word":"мелодика","type":"ж.","description":"Збир од карактеристични мелодии на една епоха, народ, автор и сл. Македонска мелодика. Барокна мелодика."},{"word":"мелодичен","type":"прид.","description":"Што содржи мелодија; пријатен. Мелодична песна. Мелодичен глас."},{"word":"мелодрама","type":"ж.","description":"Драмски текст со музичка придружба на монолозите и дијалозите."},{"word":"мелос","type":"м.","description":"Музика, обично фолклорна. Македонски мелос."},{"word":"мембрана","type":"ж.","description":"Тенка кожичка, преграда; ципа. Мембрана во увото."},{"word":"мементо","type":"ср.","description":"Дел од католичката миса во кој свештеникот ги споменува живите и мртвите."},{"word":"мемла","type":"ж.","description":"Влага, нем."},{"word":"мемлив","type":"прид.","description":"Што се однесува на мемла. Мемлива визба."},{"word":"мемоар","type":"м.","description":"Во политиката и во дипломатијата – писмено обраќање, известување, потсетник по усно излагање за некое прашање, по ранг најмалку формално дипломатско писмо;"},{"word":"мемоари","type":"и.","description":"Литературен вид во кој се изнесуваат сеќавањата на авторот за некои важни општествени или културни настани во кои учествувал тој или бил очевидец."},{"word":"мемоли","type":"несв.","description":"Читаше мемолејќи со усните."},{"word":"меморандум","type":"м.","description":"Дипломатски документ во кој се изнесува или се разјаснува некое барање, предлог или мислење за некое политичко прашање;сп. мемоар."},{"word":"меморија","type":"ж.","description":"Паметење, помнење, сеќавање. Тој настан ми остана во меморијата."},{"word":"меморијал","type":"м.","description":"Книга со спомени; потсетник."},{"word":"меморијален","type":"прид.","description":"Што е направен, изграден за спомен, за сеќавање. Меморијален споменик."},{"word":"меморира","type":"св. и несв.","description":"Запамети, памети; задржи, задржува во паметењето. Овој материјал никако не можам да го меморирам."},{"word":"мена","type":"ж.","description":"Промена. Во нивниот однос имаше мени, но остануваа заедно."},{"word":"менажерија","type":"ж.","description":"Ограден простор, кафез во кој се чуваат животни, обично во циркус или во зоолошка градина."},{"word":"менаџер","type":"м.","description":"Директор на некое претпријатие; раководител на сектор. Менаџер на фирма. Менаџер за продажба."},{"word":"менаџмент","type":"м.","description":"Раководење и организирање на работата за поуспешно остварување на одредени економски резултати."},{"word":"менгеме","type":"ср.","description":"Направа за стегање прицврстена на подлога со две страни меѓу кои се стега предмет при обработка."},{"word":"менѓуша","type":"ж.","description":"обетка."},{"word":"мене","type":"зам.","description":"Долга форма од личната заменка јас; се употребува со кратките форми – мене ме и мене ми; и ми; со предлог оди сама. Мене ме бараат. Мене ми рекоа. За мене. По мене. До мене."},{"word":"менза","type":"ж.","description":"Просторија за заедничка исхрана на повеќе лица со пониски цени за членови на некој колектив, организација и сл. Студентска менза. Работничка менза."},{"word":"мензура","type":"ж.","description":"Сад, обично стаклен, за мерење на приближниот волумен на течностите."},{"word":"мени","type":"св.","description":"Промени. Му го менија името."},{"word":"мени","type":"ср.","description":"Список и ценовник на јадења во угостителски објект што им се дава на гостите за да изберат."},{"word":"менингитис","type":"м.","description":"Воспаление на мозочната ципа."},{"word":"менискус","type":"м.","description":"Плочка од цврсто сврзно ткиво во зглобот на коленото."},{"word":"меница","type":"ж.","description":"Хартија од вредност со пропишана форма, со која издавачот се обврзува дека во утврдениот рок ќе ја исплати запишаната сума пари на лицето назначено на меницата или повикува друго лице да ја изврши исплатата."},{"word":"меничен","type":"прид.","description":"Што е во врска со меница. Менични операции."},{"word":"менлив","type":"прид.","description":"Што се менува. Тоа е менлива работа."},{"word":"менора","type":"ж.","description":"Седмокрак или осмокрак свеќник, еден од симболите на јудаизмот."},{"word":"менструален","type":"прид.","description":"Што се однесува на менструација. Менструален циклус."},{"word":"менструација","type":"ж.","description":"Месечно крвавење од матката кај жените во периодот на полова зрелост."},{"word":"мента","type":"ж.","description":"Лековито растение со ситни цветчиња и пријатен мирис; нане; Mentha."},{"word":"ментален","type":"прид.","description":"Што се однесува на свеста и на духот; духовен, душевен. Заостанат ментален развој."},{"word":"менталитет","type":"м.","description":"Збир од душевни особини и склоности на еден човек или на определена човечка заедница. Менталитетот на секој народ е различен."},{"word":"ментол","type":"м.","description":"Лековито етерично масло од мента."},{"word":"ментор","type":"м.","description":"Старател, воспитувач, учител."},{"word":"менторство","type":"ср.","description":"Дејност на ментор. Под менторство на професорот се изработени многу магистерски и докторски дисертации."},{"word":"менува","type":"несв.","description":"Прави да биде поинакво по содржина, по квалитет или изглед. Телевизијата секој месец ја менува програмата."},{"word":"менувач","type":"м.","description":"Механичка направа во возилата за менување на брзините."},{"word":"менувачка","type":"ж.","description":"Менување, промена."},{"word":"менувачница","type":"ж.","description":"Место (објект, просторија, шалтер) каде што се разменуваат пари од разни валути."},{"word":"менует","type":"м.","description":"Стар француски танц за двојки во тричетвртински такт."},{"word":"Менхетен","type":"м.","description":"Остров во составот на Њујорк, САД."},{"word":"мера","type":"ж.","description":"Единица за определување на некоја големина (должина, ширина, површина и др.); мерка. Мера за должина."},{"word":"мера","type":"ж.","description":"Слободна земја оставена за пасиште."},{"word":"мерак","type":"м.","description":"Силна желба, копнеж, страст за нешто. Голем мерак има да пее.2. Момче, љубовник, маж. Меракот си го чекаше."},{"word":"мераклија","type":"м.","description":"Човек што има мерак за нешто или што сè прави со мерак. Тој е голем мераклија."},{"word":"мерач","type":"м.","description":"Човек што мери."},{"word":"мерен","type":"прид.","description":"Што служи за мерење. Мерни броеви. Мерни инструменти."},{"word":"мери","type":"несв.","description":"Определи големина, размер, количество на нешто. Ја мери должината на собата. Мери со линијар. Мери на вага."},{"word":"меридијан","type":"м.","description":"Замислена кружна линија што минува низ двата пола на Земјата."},{"word":"мерило","type":"ср.","description":"Некакво обележје врз основа на кое се донесува оценка или став за нешто; критериум. Неговото однесување станува мерило за тоа како сите треба да се однесуваме."},{"word":"меринизација","type":"ж.","description":"Облагородување на домашните видови овци со вкрстување со мерино-овни."},{"word":"меринизира","type":"св. и несв.","description":"Прави, направи меринизација. Ги меринизира овците."},{"word":"мерино","type":"ср.","description":"Мека волна од мерино-овца."},{"word":"мериторен","type":"прид.","description":"Што е полноважен, меродавен, надлежен, компетентен. Мериторно решение."},{"word":"мерка","type":"ж.","description":"мера2. Дејство што се презема однапред поради претпазливост. Ги презеде сите мерки."},{"word":"мерка","type":"несв.","description":"Гледа тајно, набљудува внимателно. Секоја вечер ги меркаше девојките."},{"word":"меркантилен","type":"прид.","description":"Што се однесува на трговија, трговски. Меркантилна стока."},{"word":"меркантилизам","type":"м.","description":"Економска теорија од времето на раниот капитализам која се залага за зголемена надворешна трговија како главен извор на благосостојба и ги штити интересите на трговската буржоазија."},{"word":"меркантилист","type":"м.","description":"Приврзаник на меркантилизмот."},{"word":"мерка се","type":"несв.","description":"Се покажува малку, се појавува одвреме-навреме. Многу ретко се меркаш кај нас."},{"word":"мерлив","type":"прид.","description":"Што може да се измери. Мерлив успех."},{"word":"мермер","type":"м.","description":"Вид камен со средна тврдост со варовит состав, погоден за обликување, што се користи за изработка на скулптури и во архитектурата."},{"word":"мермерен","type":"прид.","description":"Што е од мермер. Мермерни скали."},{"word":"мерне се","type":"св.","description":"Се појави, се покаже за миг. Во главата му се мерна мислата за болното дете."},{"word":"мерник","type":"м.","description":"мерило."},{"word":"меродавен","type":"прид.","description":"Што има право да донесува решенија; надлежен, овластен. Судот е меродавен за тој проблем."},{"word":"мерџан","type":"м.","description":"Корал, украс од корал."},{"word":"мерџанов","type":"прид.","description":"Што е од корал, корален. Мерџанов ѓердан"},{"word":"месар","type":"м.","description":"Човек што работи во кланица или во месарница."},{"word":"месарија","type":"ж.","description":"(истор.) Жена што е на ред определено време да ги води домашните работи во семејството, дежурна домаќинка."},{"word":"месарница","type":"ж.","description":"Продавница за месо."},{"word":"месач","type":"м.","description":"Тој што меси."},{"word":"месачка","type":"ж.","description":"месарија."},{"word":"месен","type":"прид.","description":"Што содржи месо, што е од месо. Месна паштета. Месни производи."},{"word":"месест","type":"прид.","description":"Што има месо, што содржи месо; полн, дебел. Месести образи. Месести раце."},{"word":"месец","type":"м.","description":"Секој од дванаесетте делови на кои е поделена годината. Март е третиот месец од годината."},{"word":"месечар","type":"м.","description":"Тој што страда од месечарство; сомнабул."},{"word":"месечарка","type":"ж.","description":"месечар."},{"word":"месечарство","type":"зам.","description":"Несвесно станување и шетање за време на спиењето; сомнабули"},{"word":"месечен","type":"прид.","description":"Што се однесува на месец; што се случува секој месец. Плаќаме месечна кирија. Месечно списание."},{"word":"месечина","type":"ж.","description":"(астр.) Небеско тело, сателит на планета."},{"word":"Месечина","type":"ж.","description":"Небеско тело што се наоѓа најблиску до Земјата и е нејзин природен сателит."},{"word":"месечник","type":"м.","description":"Периодично списание што излегува секој месец."},{"word":"меси","type":"несв.","description":"Подготвува тесто од брашно, вода и др. со гмечење. Меси леб. Меси пита. Меси колачи."},{"word":"месија","type":"м.","description":"(рел.) Спасител испратен од Господ."},{"word":"месијанизам","type":"м.","description":"Верување во некои религии дека ќе дојде Месија испратен од Бог и ќе ги спаси луѓето."},{"word":"месинг","type":"м.","description":"Легура од бакар и цинк."},{"word":"месингов","type":"прид.","description":"Што е направен од месинг. Месингови садови."},{"word":"месници","type":"и.","description":"Времето од Божиќ до сирната недела, пред велигденскиот пост, кога се јаде месо."},{"word":"месност","type":"ж.","description":"Место, населба, предел, крај. Месноста беше густо населена."},{"word":"месо","type":"ср.","description":"Мускулно ткиво на човек или животно што ги покрива коските."},{"word":"месојад","type":"м.","description":"Животно што се храни со месо од други животни"},{"word":"месојаден","type":"прид.","description":"Што јаде месо. Месојадно животно."},{"word":"Месопотамија","type":"ж.","description":"Област во Ирак, меѓу реките Тигар и Еуфрат."},{"word":"Места","type":"ж.","description":"Река во Бугарија и Грција."},{"word":"местен","type":"прид.","description":"Што се однесува на одредено место, населба, крај. Месно училиште."},{"word":"мести","type":"несв.","description":"Средува, доведува во ред, става на соодветно место. Жената ги местеше креветите. Девојчето ја местеше собата."},{"word":"место","type":"предл.","description":"Покажува дека нешто се заменува со нешто друго. Поканата ја примил брат му место него. Често го клеветеа Боро место братотблизнак Бранко."},{"word":"место","type":"ср.","description":"а) Дел од просторот што може да се искористи за сместување некого или нешто. Мебелот ми зафаќа многу место во станот. Направете ми малку место за да поминам! б) Простор на којшто се случило нешто или се случува. Место на несреќата. Стражарско место. в) Одреден дел од просторот што некој може или треба да го заземе; седиште. Фатив две места во автобусот."},{"word":"местоположба","type":"ж.","description":"Географска поставеност, положба на некое место во однос на непосредната околина. Македонија има централна местоположба на Балканот."},{"word":"метаболизам","type":"м.","description":"Процес на размена на материите во организмот."},{"word":"метал","type":"м.","description":"Цврст хемиски елемент што може да спроведува топлина и електрицитет."},{"word":"метален","type":"прид.","description":"Што е направен од метал или што содржи метал. Метална конструкција."},{"word":"металец","type":"м.","description":"Работник во металската индустрија."},{"word":"металик","type":"прид.","description":"Што има метален отсјај. Металик боја."},{"word":"металург","type":"м.","description":"Работник или специјалист во металургијата."},{"word":"металургија","type":"ж.","description":"а) Наука за металите и за процесите на добивање метали од руди. б) Индустрија за производство на метали и на нивни легури."},{"word":"метаморфоза","type":"ж.","description":"(зоол.) Премин од еден во друг стадиум од развојот кај некои животни; преобразба, видоизменување."},{"word":"метан","type":"м.","description":"Безбоен и безмирисен гас, лесно запалив и експлозивен, се образува на дното на рудници, бари и сл.; симбол CH4."},{"word":"метанија","type":"ж.","description":"Длабоко поклонување за време на молитва или пред големец."},{"word":"метанисува","type":"несв.","description":"Прави метании."},{"word":"метар","type":"м.","description":"Основна единица за мерење должина еднаква на 100 сантиметри."},{"word":"метастаза","type":"ж.","description":"Вторично жариште на болеста, обично рак, што настанува со раширување на болните клетки преку лимфните и крвоносните садови. Ракот направи метастази и по 'рбетниот столб."},{"word":"метастазира","type":"св. и несв.","description":"Шири, рашири болест, обично рак; направи, прави метастази. Болеста метастазираше и на другите стомачни органи."},{"word":"метатеза","type":"ж.","description":"Преместување на гласови во зборот – грозје : гројзе, Дојран : Дорјан."},{"word":"метафизика","type":"ж.","description":"(филоз.) Идеалистичка филозофија што ги проучува основните принципи на сè што постои, односно појавите што се надвор од искуството, надвор од просторот и од времето, и тоа како вечни и непроменливи; дијалектика."},{"word":"метафора","type":"ж.","description":"Јазично изразно средство на пренесување кога со називот на еден предмет или поим се именува друг поради сличност по некое обележје; воопшто, пренесено, сликовито изразување на некој поим. Челична волја. Камена душа."},{"word":"метафорика","type":"ж.","description":"Употреба на метафори во изразувањето. Авторот се одликува со богата метафорика во пишувањето."},{"word":"метафоричен","type":"прид.","description":"Што има карактер на метафора, што содржи метафора или што е искажан со метафора; преносен, сликовит. Во оваа песна зборовите имаат метафорично значење."},{"word":"метач","type":"м.","description":"Тој што мете; чистач."},{"word":"мете","type":"несв.","description":"Чисти со метла. Жената го метеше дворот."},{"word":"метеж","type":"м.","description":"Мешаница, неред, немир, смут. На плоштадот настана голем метеж."},{"word":"метежен","type":"прид.","description":"Што е во неред, во немир. Метежно време."},{"word":"метежник","type":"м.","description":"Тој што создава неред, немир, смут."},{"word":"метеор","type":"м.","description":"Мало небесно тело што при навлегувањето во повисоките слоеви на Земјината атмосфера гори и создава светлечка линија, ѕвезда што паѓа."},{"word":"метеорит","type":"м.","description":"Метеор што паднал на Земјата."},{"word":"метеоролог","type":"м.","description":"Специјалист по метеорологија."},{"word":"метеорологија","type":"ж.","description":"Наука за физичките и за хемиските својства на атмосферата и за временските појави (ветер, дожд, снег и сл.) ."},{"word":"метереопат","type":"м.","description":"Човек што болно ги чувствува временските промени."},{"word":"метериз","type":"м.","description":"Заседа."},{"word":"метил","type":"м.","description":"Едновалентна група CH3 што влегува во составот на голем број органски соединенија."},{"word":"метил","type":"м.","description":"а) Паразит што се развива во црниот дроб на овците и на друг добиток; Distomum hepaticum. б) Болеста што ја предизвикува тој паразит."},{"word":"метилав","type":"прид.","description":"Што има метил, што е болен од метил. Метилава овца."},{"word":"метилалкохол","type":"м.","description":"Алкохол што се добива со сува дестилација на дрво."},{"word":"метилоса","type":"св.","description":"Фати метил, се разболи од метил. Овците се метилосаа."},{"word":"метка","type":"несв.","description":"Фрла, расфрла, растура. Ги меткаше книгите насекаде."},{"word":"метка","type":"ж.","description":"Голема дрвена метла којашто служи за одделување на зрното од плевелот при вршидба."},{"word":"метла","type":"ж.","description":"Направа од поврзани стебла на некои растенија или од синтетичко потекло со куса или со долга рачка, што служи за метење."},{"word":"метлар","type":"м.","description":"Тој што прави и продава метли."},{"word":"метларка","type":"ж.","description":"Машина за метење јавни површини, улици и сл. Општината купи две метларки."},{"word":"метларница","type":"ж.","description":"Продавница каде што се изработуваат и се продаваат метли."},{"word":"метне","type":"св.","description":"Фрли. Децата метнаа камен во прозорецот."},{"word":"метод","type":"ж.","description":"Начин, пристап, пат по кој се води едно теоретско истражување или практично дејствување. Научен метод. Истражувачки метод. Колективна метода на работа"},{"word":"методика","type":"ж.","description":"Збир од методи за теоретско обучување во нешто или за практично извршување на некоја работа."},{"word":"методичар","type":"м.","description":"Специјалист по методика."},{"word":"методичен","type":"прид.","description":"Што се врши по одреден метод, план; плански, систематски. Методичен пристап."},{"word":"методологија","type":"ж.","description":"Научна дисциплина што ги испитува и критички ги оценува различните општи и посебни научни методи."},{"word":"метонимија","type":"ж.","description":"Јазично изразно средство на пренесување кога со називот на еден предмет или поим се именува друг поради нивната блиска врска: луди години наместо младост, огниште наместо родна куќа."},{"word":"метох","type":"м.","description":"Манастирска земја, манастирски имот. Нивата е метох на манастирот."},{"word":"метража","type":"ж.","description":"Должина на нешто изразена во метри. Штофот го продаваат на метража."},{"word":"метреса","type":"ж.","description":"Љубовница, жена материјално издржувана од љубовникот."},{"word":"метри","type":"несв.","description":"Реди нешто, обично дрва, во кубни метри."},{"word":"метрика","type":"ж.","description":"(лит.) Наука за структурата на стихот, за неговиот ритам."},{"word":"метро","type":"ср.","description":"Подземна градска железница."},{"word":"метроном","type":"м.","description":"Направа за мерење на тактот во музиката."},{"word":"метропола","type":"ж.","description":"Граддржава во стара Грција во однос кон населбите што ги основал тој во други земји."},{"word":"метузалем","type":"м.","description":"Многу стар човек (од Метузалем, човек од библиска приказна што живеел близу 1000 години)."},{"word":"меур","type":"м.","description":"Клобурец од вода или од сапун."},{"word":"меурав","type":"прид.","description":"Што е со меури, што е како меур. Меурава кожа. Меуравите соништа се распукнаа."},{"word":"механизам","type":"м.","description":"Внатрешен склоп составен од делови при што со придвижување на еден дел се предизвикува придвижување и на останатите делови по одреден ред. Механизам на часовник."},{"word":"механизација","type":"ж.","description":"Машини во определен процес на производство. Фабриката требаше да набави нова механизација."},{"word":"механизира","type":"св. и несв.","description":"Воведе, воведува машини во производството. Откако се механизираа, го зголемија производството."},{"word":"механика","type":"ж.","description":"Дел од физиката што ги проучува законите на силата, движењето и рамнотежата на телата."},{"word":"механичар","type":"м.","description":"Стручен работник што склопува и поправа машини и апарати."},{"word":"меца","type":"ж.","description":"Баба Меца"},{"word":"мецена","type":"м.","description":"Покровител на науката и на уметноста."},{"word":"мецосопран","type":"м.","description":"Среден женски пејачки глас, помеѓу сопран и алт."},{"word":"меч","type":"м.","description":"Старинско ладно оружје со долго метално сечило, за сечење и бодење, со рачка."},{"word":"меч","type":"м.","description":"Натпревар. На вчерашниот меч, домашната екипа се покажа поуспешна"},{"word":"мечка","type":"ж.","description":"Крупно диво животно обраснато со кафеаво, црно или бело крзно, се одликува со тромавост на движењата; Ursus arctos."},{"word":"мечкар","type":"м.","description":"Тој што води дресирана мечка."},{"word":"мечкарев","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на мечкар."},{"word":"мечкин","type":"прид.","description":"Што се однесува на мечка, што потекнува од мечка. Мечкина шепа."},{"word":"мечовиден","type":"прид.","description":"Што е во вид на меч."},{"word":"мечок","type":"м.","description":"Мажјак на мечка."},{"word":"мечоносец","type":"м.","description":"Тој што носи меч, што е вооружен со меч."},{"word":"мечта","type":"ж.","description":"Тоа што е плод на вообразувањето, што е претставено во мислите; вообразба. Сонуваше еден ден сите мечти да ги претвори во стварност."},{"word":"мечтае","type":"несв.","description":"Мисли за нешто убаво, недостижно, се препушта на мечти; сонува, фантазира. Мечтаеше да стане богат и славен."},{"word":"мечтател","type":"м.","description":"Тој што мечтае; сонувач, фантазер."},{"word":"мечтателен","type":"прид.","description":"Што е склон кон мечтаење, што изразува мечта. Имаше смел и мечтателен дух."},{"word":"мечувалец","type":"м.","description":"Тој што се бори со меч, што е вооружен со меч."},{"word":"мечувалиште","type":"ср.","description":"Простор определен за мечување."},{"word":"мечување","type":"ср.","description":"Глаголска именка од мечува се."},{"word":"мечува се","type":"несв.","description":"Се бори со некого со меч. Витезите се мечуваа на карпата.2. Настапува во спортска дисциплина мечување."},{"word":"меџидија","type":"ж.","description":"Стара турска сребрена монета. Откупот со бели меџидии го плати."},{"word":"меџлис","type":"м.","description":"Собрание. Селскиот меџлис така реши."},{"word":"меша","type":"несв.","description":"Тура, сипе (течни, ситни, издробени итн.) нешта и ги соединува, прави смеса, мешавина. Домаќинката со дрвена лажица го мешаше брашното со вода."},{"word":"мешалка","type":"ж.","description":"Направа или машина за мешање. Мешалка за бетон."},{"word":"мешаница","type":"ж.","description":"Метеж, безредие, немир. Се создаде голема мешаница меѓу луѓето."},{"word":"мешач","type":"м.","description":"Тој што меша."},{"word":"мешетар","type":"м.","description":"Трговски посредник."},{"word":"мешетари","type":"несв.","description":"Посредува при тргување."},{"word":"мешечки","type":"прил.","description":"Лежи на мев. Спие мешечки."},{"word":"мешин","type":"м.","description":"Фино изработена и обоена козја или овча кожа што се употребува за изработка на лесни обувки и за кожена галантерија."},{"word":"мешина","type":"ж.","description":"Овча кожа, изработена како вреќа, што служи за чување и за пренесување течност (вино и сл.)."},{"word":"мешлест","type":"прид.","description":"Што има голем мев, стомак. Полицаецот беше крупен и мешлест."},{"word":"мешло","type":"м.","description":"Тој што има голем мев, стомак."},{"word":"мешне","type":"св.","description":"Промеша малку. Одвреме-навреме ќе го мешнеше ручекот."},{"word":"мешница","type":"ж.","description":"гајда."},{"word":"мештанин","type":"м.","description":"Припадник на месно население. Мештаните беа многу гостопримливи."},{"word":"мешунка","type":"ж.","description":"Плод од пеперугоцветните растенија, обвивка, чушка, кожурец во која се сместени зрна (грав, грашок, боранија, и сл.)."},{"word":"мешункаст","type":"прид.","description":"Што се однесува на растенија чиј плод е во форма на мешунка. Мешункасти растенија."},{"word":"ми","type":"зам.","description":"Кратка форма за индиректен предмет од личната заменка јас; се употребува сама или заедно со долгата форма – мене ми; мене.Ми рекоа да дојдам. Мене ми кажаа."},{"word":"ми","type":"и.","description":"Музичка нота."},{"word":"мивка","type":"ж.","description":"Водена крпа за бришење, за чистење; пачавра."},{"word":"мивне","type":"св.","description":"Даде отказ некому, исклучи од членство и сл.; истера. Го мивнале од работа."},{"word":"мивтар","type":"м.","description":"Старешина на село; кмет."},{"word":"миг","type":"м.","description":"Мигнување. Направи миг со едното око и продолжи."},{"word":"мига","type":"несв.","description":"Несвесно спојува (затвора и отвора) клепки. Мигаше со очите и зборуваше."},{"word":"мигач","type":"м.","description":"Тој што многу мига."},{"word":"мигдал","type":"м.","description":"Бадем."},{"word":"мигне","type":"св.","description":"Направи едно спојување на клепките."},{"word":"мигновен","type":"прид.","description":"Што се случува за миг; моментен. Сети мигновена болка во градите."},{"word":"мигновение","type":"ср.","description":"Миг. Сè се случи во мигновение."},{"word":"мигрант","type":"м.","description":"Тој што мигрира."},{"word":"миграција","type":"ж.","description":"Селидба, преселба. Миграција на населението од село в град."},{"word":"мигрена","type":"ж.","description":"Болест што се одликува со напади на силна главоболка."},{"word":"мигрира","type":"св. и несв.","description":"Се сели, се пресели. Тие мигрирале од село в град пред десет години."},{"word":"мигум","type":"прил.","description":"За миг. Мигум се стрча да ја донесе книгата."},{"word":"мидер","type":"м.","description":"Дел од долна женска облека што служи за стегање на стомакот и на задникот."},{"word":"миди","type":"прид.","description":"Во модата – средна должина на здолниште или фустан. Мидиздолниште."},{"word":"мие","type":"несв.","description":"Чисти со вода. Домаќинката ги миеше садовите. Секоја вечер децата ги миеја забите."},{"word":"миже","type":"несв.","description":"Ги држи клепките затворени. Мижеше и се трудеше да заспие."},{"word":"миженка","type":"ж.","description":"Детска игра во која едно дете миже, а другите се кријат, најчесто во изразот миженка-криенка."},{"word":"мижечки","type":"прил.","description":"Со затворени очи. Патот го одеше мижечки."},{"word":"мижло","type":"м.","description":"Тој што е недоспан, замижан, на кој постојано му се спие."},{"word":"мижурка","type":"несв.","description":"Ги подзамижува очите при гледање. Жената мижуркаше од силното сонце."},{"word":"мижурлав","type":"прид.","description":"Што подзамижува со очите. Мижурлав старец."},{"word":"мизансцена","type":"ж.","description":"Распоред на актерите, на декорот и другите предмети на сцената."},{"word":"мизантроп","type":"м.","description":"Тој што мрази луѓе."},{"word":"мизантропија","type":"ж.","description":"Омраза кон луѓето воопшто."},{"word":"мизерен","type":"прид.","description":"Што е беден, сиромашен, тажен. Мизерен живот. Мизерна плата."},{"word":"мизерија","type":"ж.","description":"Беда, сиромаштија. Живее во мизерија."},{"word":"мизерува","type":"несв.","description":"Живее во беда, во голема сиромаштија. Целиот живот мизеруваше."},{"word":"мијалник","type":"м.","description":"Елемент од опрема во бања под чешмата што служи за миење раце, лице или во кујна за миење садови."},{"word":"мијач","type":"м.","description":"Тој што мие (садови и сл.)."},{"word":"Мијачија","type":"ж.","description":"Област во Македонија."},{"word":"мијачка","type":"ж.","description":"мијач."},{"word":"Микена","type":"ж.","description":"Древен град на Пелопонез, денешна Грција."},{"word":"микро-","type":"претс.","description":"Како прв дел во сложени зборови со значење мал, ситен, со мал размер; Микрокосмос. Микроструктура."},{"word":"микробиолог","type":"м.","description":"Специјалист по микробиологија."},{"word":"микробиологија","type":"ж.","description":"Дел од биологијата што се занимава со проучување на микроорганизмите, микробите."},{"word":"микробран","type":"м.","description":"Дел од електромагнетниот спектар кој е сместен помеѓу радиобрановите и инфрацрвените зрачења, неопходен за работа на телевизорот, телефонот и за пренесување податоци меѓу страните на Земјата и меѓу Земјата и сателитите, бран со бранова должина помала од 10 см."},{"word":"микробранов","type":"прид.","description":"Што се однесува на микробран."},{"word":"микроклима","type":"ж.","description":"Клима на долниот, приземен атмосферски слој, ограничена на определена средина, во дадена ситуација."},{"word":"микрометар","type":"м.","description":"Единица за должина рамна на еден милионити дел од метарот; микрон."},{"word":"Микронезија","type":"ж.","description":"Подрегион на Океанија, во северозападниот дел на Тихиот Океан."},{"word":"микроорганизам","type":"м.","description":"Најмал организам видлив само под микроскоп; микроб."},{"word":"микроскоп","type":"м.","description":"Оптичка направа со две леќи што служат за зголемување, се користи за проучување предмети и микроорганизми што не можат да се видат со голо око."},{"word":"микроскопски","type":"прид.","description":"Што се гледа само под микроскоп."},{"word":"микрофилм","type":"м.","description":"Филмска снимка на стари ракописи, книги и сл. во намалена големина."},{"word":"микрофон","type":"м.","description":"Направа што служи за претворање на звучните бранови во електромагнетни, се користи за засилување и за пренесување на звукот."},{"word":"миксер","type":"м.","description":"Апарат за мешање, матење а) во кујна, б) во градежништво и др. Кујнски апарат што служи за матење, мешање."},{"word":"мил","type":"м.","description":"Наталожен нанос од кал и многу ситен песок на дното на бара, река, езеро."},{"word":"мил","type":"прид.","description":"Што е сакан, драг, симпатичен; што предизвикува пријатно чувство при гледање. Мила ќерка. Мили слики.Мило мое детенце."},{"word":"Милано","type":"ср.","description":"Град во Италија."},{"word":"милее","type":"несв.","description":"Мил му е некој или нешто, го исполнува со задоволство, со пријатни чувства. Животот му (се) милееше."},{"word":"милен","type":"прид.","description":"Што е мил, нежен, галовен. Милен поглед. Милна насмевка."},{"word":"миленик","type":"м.","description":"Тој што е многу мил некому; галеник, љубимец. Од сите ученици тој му беше миленик."},{"word":"милениум","type":"м.","description":"Период од илјада години."},{"word":"милет","type":"м.","description":"Народ."},{"word":"мили-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложени зборови за означување мерни единици еднакви на еден илјадити дел од основната единица. Милиграм. Милиметар. Милилитар."},{"word":"милиграм","type":"м.","description":"Мерна единица што означува илјадити дел од грам."},{"word":"милијарда","type":"ж.","description":"Број еднаков на илјада милиони изброени единици од нешто."},{"word":"милијардер","type":"м.","description":"Многу богат човек, чиешто богатство изразено во пари може да се мери во милијарди."},{"word":"милилитар","type":"м.","description":"Мерна единица што означува илјадити дел од литар."},{"word":"милиметар","type":"м.","description":"Мерна единица што означува илјадити дел од метар."},{"word":"милина","type":"ж.","description":"Чувство на задоволство, уживање, пријатност. Му се исполни душата со милина кога ја слушна песната."},{"word":"милион","type":"м.","description":"Број еднаков на илјада илјади изброени единици од нешто."},{"word":"милионер","type":"м.","description":"Многу богат човек, чиешто богатство изразено во пари може да се мери во милиони."},{"word":"мили се","type":"несв.","description":"Се гали, се умилкува. Детето кога да го видеше, му се милеше."},{"word":"милитантен","type":"прид.","description":"Што војува; борбен, воинствен. Милитантна група."},{"word":"милитаризам","type":"м.","description":"Државен систем што се потпира на војската и во кој војничкиот сталеж има најголемо влијание и најголеми овластувања."},{"word":"милитаризација","type":"ж.","description":"Засилување на военото влијание; воведување милитаристички систем;"},{"word":"милитаризира","type":"св. и несв.","description":"Воведе, воведува милитаристички систем."},{"word":"милитарист","type":"м.","description":"Приврзаник на милитаризмот."},{"word":"милитаристички","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на милитаризам и на милитарист."},{"word":"милиција","type":"ж.","description":"(истор.) Вооружена формација задолжена за чување на редот и сигурноста на граѓаните при немање своја војска."},{"word":"милиционер","type":"м.","description":"Припадник на милиција."},{"word":"милја","type":"ж.","description":"Мера за должина."},{"word":"милје","type":"ср.","description":"Околина, опкружување, средина. Општествено милје."},{"word":"милка се","type":"несв.","description":"Се умилкува, се додворува некому. Детето ѝ се милкаше на мајката."},{"word":"милне","type":"св.","description":"Погали со рака. Го милна кучето по главата."},{"word":"миловиден","type":"прид.","description":"Што е мил, убав. Беше кротка, миловидна жена."},{"word":"милогласен","type":"прид.","description":"Што има мил глас. Беше милогласен."},{"word":"милозвучен","type":"прид.","description":"Што дава пријатен звук; благозвучен. Песната на славејот беше милозвучна и весела."},{"word":"милолик","type":"прид.","description":"Што има убав, мил лик. Девојката беше млада и милолика."},{"word":"милосник","type":"м.","description":"Љубовник."},{"word":"милосрден","type":"прид.","description":"Што чувствува милост кон некого; сочувствителен."},{"word":"милост","type":"ж.","description":"Чувство на наклонетост, нежност кон некого. Кога ќе го погледнеше, срцето ѝ се исполнуваше со милост."},{"word":"милостив","type":"прид.","description":"Што има добро, меко срце, сожалив, добар, мек;"},{"word":"милостина","type":"ж.","description":"Подарок или пари што се даваат на сиромашни или на питачи. Живееше од милостина."},{"word":"милува","type":"несв.","description":"Гали со рака. Го милуваше детето по главчето."},{"word":"милувка","type":"ж.","description":"Галење, милување."},{"word":"милум","type":"прил.","description":"Со мило, на мирен начин, без употреба на сила;"},{"word":"мимика","type":"ж.","description":"Изразување мисли и чувства со движење на мускулите на лицето и со очите. Љубезно се заблагодари со мимика и со гест."},{"word":"мимикрија","type":"ж.","description":"(биол.) Способност на некои животни и растенија да се менуваат по изгледот и бојата според околината заради заштита од природните непријатели."},{"word":"мимичен","type":"прид.","description":"Што се однесува на мимика. Мимичен израз."},{"word":"мимоза","type":"ж.","description":"Вид тропско или суптропско растение со ситни топчести жолти цветови; Acacia dealbata."},{"word":"мина","type":"ж.","description":"Експлозивна направа со запалка што се става на определено место за да експлодира во определен момент. Нагазна мина."},{"word":"минаре","type":"ср.","description":"Кула на џамија од каде муезинот ги повикува верниците на молитва."},{"word":"минат","type":"прид.","description":"Што бил или се случил порано; сегашен, иден. Минати настани."},{"word":"минато","type":"ср.","description":"Време што поминало, што било порано; сегашност, иднина. Заборавени песни од минатото. Блиско минато. Далечно минато."},{"word":"минатогодишен","type":"прид.","description":"Што е од претходната година. Минатогодишни оценки."},{"word":"минатонеделен","type":"прид.","description":"Што е од претходната недела. Минатонеделна емисија."},{"word":"миндер","type":"м.","description":"Одар за седење покрај ѕид."},{"word":"мине","type":"св. и несв.","description":"Се движи, врви, поминува покрај некого или нешто. Минавме покрај нејзината куќа."},{"word":"минеј","type":"м.","description":"Во православната црква – книга со текстови за светителите распоредени по денови за секој ден во месецот."},{"word":"минер","type":"м.","description":"Тој што минира."},{"word":"минерал","type":"м.","description":"Природно неорганско хемиско тело што се наоѓа во Земјината кора или на површината, со постојан хемиски состав и утврдени физички својства и утврдена специфична внатрешна кристална структура."},{"word":"минерален","type":"прид.","description":"Што се однесува на минерали, што содржи минерали. Минерална хемија. Минерална вода."},{"word":"минерализација","type":"ж.","description":"Процес на создавање минерали, претворање во минерал."},{"word":"минералог","type":"м.","description":"Специјалист по минералогија."},{"word":"минералогија","type":"ж.","description":"Наука за проучување на составот и својствата на минералите."},{"word":"мини","type":"прид.","description":"Во модата – должина на здолниште или фустан над колената; Миниздолниште.Секогаш носи минифустан."},{"word":"минибус","type":"м.","description":"Мал автобус за превоз на патници."},{"word":"минијатура","type":"ж.","description":"Тоа што е мало, намалено во однос на обичното во својот вид; модел на нешто во намален вид. Детето толку личеше на таткото што беше како негова минијатура."},{"word":"минијатурен","type":"прид.","description":"Што е многу, необично мал. Минијатурна книга. Минијатурна куќа."},{"word":"минијатурист","type":"м.","description":"Уметник што изработува минијатури, специјалист за минијатури."},{"word":"минимален","type":"прид.","description":"Што е најмал, најситен, незначаен; максимален. Минимална цена. Минимална разлика."},{"word":"минималец","type":"м.","description":"Нешто што е многу мало, ситно, минимално."},{"word":"минимализам","type":"м.","description":"Движење во уметноста и музиката во ХХ век, карактеризирано со екстремна едноставност на формата и отфрлање на емоционалната содржина."},{"word":"минималист","type":"м.","description":"Приврзаник на минимализмот."},{"word":"минимизира","type":"св. и несв.","description":"Сведе, сведува нешто до минимум; обезвредни, обезвреднува некое дело, нечии напори, труд и сл. Ја минимизираа неговата работа."},{"word":"минимум","type":"м.","description":"Најмало количество или големина на нешто, најмал дострел, најмал износ, најмал број, степен и сл.; Не искористи ни минимум од своите знаења."},{"word":"минира","type":"св. и несв.","description":"Постави, поставува мини. Теренот беше миниран."},{"word":"министер","type":"м.","description":"Висок државен функционер, член на влада, што управува со некое министерство или е без ресор, без портфељ. Министер за образование. Министер без ресор."},{"word":"министерка","type":"ж.","description":"министер."},{"word":"министерство","type":"ср.","description":"Дел од највисоката државна администрација што е под управа на министер. Министерство за образование и наука. Министерство за внатрешни работи. Министерство за одбрана."},{"word":"минлив","type":"прид.","description":"Што поминува. Минлива работа."},{"word":"миноловец","type":"м.","description":"Брод опремен за откривање и уништување мини."},{"word":"минорен","type":"прид.","description":"Што е помалку вреден, занемарлив, мал, незначителен, безначаен. Минорен успех."},{"word":"минофрлач","type":"м.","description":"Војник што ракува со минофрлачка."},{"word":"минофрлачка","type":"ж.","description":"Артилериско лесно оружје со краток дострел, со кратка цевка која испалува експлозивен проектил во високоаголна траекторија."},{"word":"Минск","type":"м.","description":"Главен град на Белорусија."},{"word":"минтан","type":"м.","description":"Вид горна машка или женска облека со долги тесни ракави."},{"word":"минувалиште","type":"ср.","description":"Простор, место за минување."},{"word":"минувач","type":"м.","description":"Тој што минува некаде. Случаен минувач."},{"word":"минус","type":"м.","description":"(мат.) а) Математички знак (-) за означување на операцијата вадење; б) Ознака за негативни броеви и негативни големини."},{"word":"минута","type":"ж.","description":"Мерна единица за време еднаква на шеесет секунди."},{"word":"минуциозен","type":"прид.","description":"Што оди до детаљ, до ситница, што е претерано точен, исцрпен, педантен. Минуциозен карактер."},{"word":"Минхен","type":"м.","description":"Град во Германија."},{"word":"миокард","type":"м.","description":"Срцев мускул."},{"word":"миом","type":"м.","description":"Бениген тумор од мускулно ткиво."},{"word":"миоцен","type":"м.","description":"Една од геолошките формации во терцијалниот период."},{"word":"мир","type":"м.","description":"Состојба без возбудување, спокој, спокојство. Душевен мир. Мир и тишина."},{"word":"мир","type":"м.","description":"Свет."},{"word":"мираз","type":"м.","description":"Имот што го донесува жената кај мажот во бракот. Го подготви миразот на ќерките."},{"word":"миразлика","type":"ж.","description":"Таа што има, што носи мираз во бракот."},{"word":"мирба","type":"ж.","description":"Смирување, помирување."},{"word":"мирен","type":"прид.","description":"Што е спокоен, смирен, тивок, послушен. Мирни деца. Мирно време."},{"word":"мири","type":"несв.","description":"Помирува, смирува. Ги миреше раскараните жени."},{"word":"миризба","type":"ж.","description":"мирис."},{"word":"мирија","type":"ж.","description":"Данок."},{"word":"мирис","type":"м.","description":"Еден од петте надворешни осети што се прима преку носот. Пријатен мирис. Непријатен мирис. Мирис на јоргован."},{"word":"мириса","type":"несв.","description":"Испушта мирис. Цвеќињата мирисаат."},{"word":"мирислив","type":"прид.","description":"Што испушта мирис, што мириса пријатно. Мирисливи цвеќиња."},{"word":"мирисне","type":"св.","description":"Го мирисна цвеќето."},{"word":"мирител","type":"м.","description":"Тој што мири."},{"word":"мирјанин","type":"м.","description":"Световен човек."},{"word":"мирновременски","type":"прид.","description":"Што се случува во мирно време, кога нема војни. Мирновременско производство."},{"word":"миро","type":"ср.","description":"Светено масло во христијанските цркви."},{"word":"мировен","type":"прид.","description":"Што се однесува на мир, помирување. Мировен договор. Мировна конференција."},{"word":"мироглед","type":"м.","description":"Поглед на светот; светоглед. Научен мироглед."},{"word":"мирољубец","type":"м.","description":"Тој што е приврзаник на мирот, што работи и се бори за мир."},{"word":"мирољубив","type":"прид.","description":"Што се стреми кон мир, што се бори за мир. Мирољубив човек."},{"word":"мироносен","type":"прид.","description":"Што носи мир; миротворен."},{"word":"мироносец","type":"м.","description":"Тој што носи мир."},{"word":"миропомазаник","type":"м.","description":"Тој кому му е извршен обред на помазание со миро;"},{"word":"мироса (се)","type":"св.","description":"Изврши помазание со миро."},{"word":"миротворен","type":"прид.","description":"Што создава, што носи мир; мироносен."},{"word":"миротворец","type":"м.","description":"Тој што создава, што носи мир; мироносец."},{"word":"мирски","type":"прид.","description":"Што е световен;"},{"word":"мирта","type":"ж.","description":"Вид зимзелено растение со ситни, бели, мирисливи цветови; Myrtos communis."},{"word":"мирува","type":"несв.","description":"Седи мирен, е мирен, не е активен. Лекарот му нареди да мирува."},{"word":"мирудија","type":"ж.","description":"(бот.) копар."},{"word":"мис","type":"ж.","description":"(книж.) Госпоѓица, за именување или при обраќање кон млада жена или кон девојка."},{"word":"миса","type":"ж.","description":"Католичка богослужба."},{"word":"мисија","type":"ж.","description":"Задача, улога од поголемо значење. Ја изврши мисијата на неговиот живот."},{"word":"мисионер","type":"м.","description":"Тој што е пратен во мисија."},{"word":"мисионерство","type":"ж.","description":"Мисионерска дејност."},{"word":"мисир","type":"м.","description":"Голема домашна птица што не лета, препознатлива по израстоците кои ѝ висат преку клунот; Meleagris gallopavo."},{"word":"мисирка","type":"ж.","description":"мисир_1"},{"word":"мисиркин","type":"прид.","description":"Што припаѓа на мисирка, што потекнува од мисирка. Мисиркин пердув. Мисиркино месо."},{"word":"Мисисипи","type":"м.","description":"Река и сојузна држава во САД."},{"word":"миск","type":"м.","description":"Силна мирислива супстанција изделена од половите жлезди на мошусниот елен што се користи за правење мириси; мошус."},{"word":"миски","type":"прид.","description":"Што содржи миск, мирислив. Миски сапун."},{"word":"мисла","type":"ж.","description":"Дејност на умот; мислење, размислување. Човечка мисла."},{"word":"мислен","type":"прид.","description":"Што е резултат на мислење; апстрактен. Мислен израз."},{"word":"мислење","type":"ср.","description":"Размислување. Од многу мислење го болеше главата."},{"word":"мисли","type":"несв.","description":"Со работа на разумот формира мисли, поими, судови; расудува, заклучува. Логично размислува."},{"word":"мислител","type":"м.","description":"Човек што има способност длабоко и оригинално да размислува за важни прашања; филозоф."},{"word":"мисловен","type":"прид.","description":"Што е поврзан со мислењето. Мисловен процес. Мисловна претстава."},{"word":"мистер","type":"и.","description":"(книж.) Господин, за именување или при обраќање кон маж, особено од англиско говорно подрачје."},{"word":"мистерија","type":"ж.","description":"Тајна, таинственост; енигма."},{"word":"мистериозен","type":"прид.","description":"Што е таен, загадочен."},{"word":"мистик","type":"м.","description":"Приврзаник на мистицизмот."},{"word":"мистика","type":"ж.","description":"мистицизам."},{"word":"мистификатор","type":"м.","description":"Тој што прави мистификација."},{"word":"мистификаторство","type":"ср.","description":"Дејност на мистификатор."},{"word":"мистификација","type":"ж.","description":"Неточна, вештачка конструкција, намерна измама или заблуда."},{"word":"мистификува","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави мистификација. Ја мистификуваа историјата."},{"word":"мистицизам","type":"м.","description":"Склоност кон таинственото и верување во натприродното, стремеж за соединување на човекот со божественото во занес и екстаза. Религиозен мистицизам."},{"word":"мистичен","type":"прид.","description":"Што се однесува на мистика; што е исполнет, обвиен со мистика. Мистична поезија."},{"word":"мистрија","type":"ж.","description":"Ѕидарска алатка за нанесување малтер."},{"word":"Мисури","type":"м.","description":"Река и сојузна држава во САД."},{"word":"мит","type":"м.","description":"Народно предание за богови, јунаци, природни појави и измислени настани."},{"word":"митари се","type":"несв.","description":"За животни – менува пердуви, крзно."},{"word":"митарство","type":"ср.","description":"Во христијанството – по смртта,секоја крстена душа мора да помине низ дваесет митарства за разни гревови за да стигне до Небесното царство; мака, искушение."},{"word":"митаџија","type":"м.","description":"Тој што прима мито."},{"word":"митесер","type":"м.","description":"Лојно црнкаво чепче во порите на кожата; мозолче, црнка."},{"word":"митинг","type":"м.","description":"Масовен (обично политички) собир на луѓе заради расправање за прашања од општ интерес. Политички митинг."},{"word":"митингар","type":"м.","description":"Учесник во митинг; чест говорник на митинг."},{"word":"митингува","type":"несв.","description":"Држи, одржува митинг."},{"word":"митка се","type":"несв.","description":"Се умилкува, се додворува."},{"word":"миткач","type":"м.","description":"Тој што се митка."},{"word":"митница","type":"ж.","description":"Царинарница."},{"word":"митничар","type":"м.","description":"Царинарник."},{"word":"мито","type":"ср.","description":"(истор.) Царина."},{"word":"митолог","type":"м.","description":"Специјалист по митологија."},{"word":"митологизира","type":"св. и несв.","description":"Создаде, создава митови."},{"word":"митологија","type":"ж.","description":"Севкупност на митовите на еден народ или на група народи. Словенска митологија. Римска митологија."},{"word":"митра","type":"ж.","description":"Кај христијаните: круна на православен епископ, капа на католички бискуп, кои се носат при богослужба."},{"word":"митралез","type":"м.","description":"Автоматско брзострелно огнено оружје, главно, во пешадијата и во авијацијата."},{"word":"митралезец","type":"м.","description":"Војник што пука со митралез."},{"word":"митралира","type":"св. и несв.","description":"Пукне, пука со митралез."},{"word":"митрополија","type":"ж.","description":"Црковна област под управа на митрополит."},{"word":"митрополит","type":"м.","description":"Највисок чин во хиерархијата на православната црква по патријархот, епископ на митрополија."},{"word":"мицелиум","type":"м.","description":"Вегетативно тело кај габите што се состои од многу тенки испреплетени нишки."},{"word":"Мичиген","type":"м.","description":"Сојузна држава и езеро во САД, од Големите Езера."},{"word":"мишка","type":"ж.","description":"Дел од човековото тело што се наоѓа под рамото каде што се спојува раката со трупот. Кутијата ја носеше под мишка."},{"word":"Мјанмар","type":"м.","description":"Држава во Азија."},{"word":"мјау!","type":"изв.","description":"За имитирање глас на мачка."},{"word":"мјаука","type":"несв.","description":"За мачка – испушта карактеристичен глас."},{"word":"мјузикл","type":"м.","description":"Музичкосценско дело во кое актерите пеат и танцуваат."},{"word":"млад","type":"прид.","description":"Што е роден неодамна, што е на помала возраст; стар. Млад човек."},{"word":"младее","type":"несв.","description":"Станува помлад, се подмладува. Откако се ожени почна да младее."},{"word":"младеж","type":"м.","description":"Млади луѓе, младина. Вечерта се собра сета младеж од селото."},{"word":"младенец","type":"м.","description":"(арх.) Новороденче."},{"word":"младенци","type":"и.","description":"Млада брачна двојка (при венчавањето или штотуку венчана)."},{"word":"младенче","type":"ср.","description":"младенец_1"},{"word":"младешки","type":"прид.","description":"Младешки изглед."},{"word":"младина","type":"ж.","description":"а) Збирна именка младеж. б) Организиран облик на младите."},{"word":"младинец","type":"м.","description":"Припадник на младина."},{"word":"младини","type":"и.","description":"Млади години, младост."},{"word":"младич","type":"м.","description":"Млад човек, момче."},{"word":"младоженец","type":"м.","description":"Маж што стапува во брак, зет."},{"word":"младолик","type":"прид.","description":"Што има млад лик, што изгледа млад. За годините беше многу младолик."},{"word":"младост","type":"ж.","description":"Возраст меѓу детството и почетокот на зрелите години. Се сеќававме на нашата младост.2. Особина на тој што е млад."},{"word":"младотурци","type":"и.","description":"Политичка турска организација на преминот од XIX во XX век што се стремела за преобразба на општеството според западноевропски модел."},{"word":"млаз","type":"м.","description":"Паралелно течење на честичките од течност или гас"},{"word":"млазен","type":"прид.","description":"Што работи со исфрлање гасови со голема брзина; реактивен. Млазен авион. Мотор на млазен погон."},{"word":"млазница","type":"ж.","description":"Отвор од каде што излегува млаз."},{"word":"млак","type":"прид.","description":"Што е со средна топлина, ни многу врел ни многу студен. Млака вода. Млако млеко."},{"word":"млака","type":"ж.","description":"Бара, мочуриште; макла."},{"word":"мласка","type":"несв.","description":"Јаде со отворена уста при што испушта карактеристичен звук. Дедото мласкаше додека го јадеше месото."},{"word":"млачи","type":"несв.","description":"Прави нешто да биде млако, загрева. Го млачеше млекото за децата."},{"word":"млачиште","type":"ср.","description":"Мочуришно место."},{"word":"млекар","type":"м.","description":"Тој што произведува, преработува или што продава млеко."},{"word":"млекарник","type":"м.","description":"Просторија каде што се чува млеко."},{"word":"млекарница","type":"ж.","description":"Објект, зграда каде што се произведува млеко."},{"word":"млекарство","type":"ср.","description":"Дејност за производство на млеко и млечни производи."},{"word":"млекарче","type":"ср.","description":"Дем. и хип. од млекар."},{"word":"млеко","type":"ср.","description":"Бела хранлива течност од градите на жена или од животни цицачи што служи за исхрана на младите и за исхрана воопшто. Мајчино млеко. Кравјо млеко. Овчо млеко. Козјо млеко."},{"word":"млекопроизводител","type":"м.","description":"Тој што произведува млеко."},{"word":"млекопроизводство","type":"ср.","description":"Стопанска гранка, производство и преработка на млеко."},{"word":"млеч","type":"м.","description":"Цветен прав преработен од пчелите со кој ги хранат ларвите. Матичен млеч."},{"word":"млечен","type":"прид.","description":"Што дава многу млеко. Млечна крава."},{"word":"млечка","type":"ж.","description":"Група растенија со млечен сок во стеблото и листовите; Euphorbiaceae."},{"word":"млечник","type":"м.","description":"Вид пита со фил од млеко и јајца."},{"word":"мливар","type":"м.","description":"Тој што носи мливо во мелница."},{"word":"мливо","type":"ср.","description":"Жито што се носи во мелница за да се сомеле."},{"word":"млитав","type":"прид.","description":"Што нема цврстина, бодрост, што е тромав. Млитав човек."},{"word":"многу","type":"прил.","description":"Во големо количество, во голем број; малку. Многу храна. Многу луѓе."},{"word":"многу-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложени зборови значи дека тоа што го означува вториот дел од сложениот збор е изразено во големо количество, во голема мера, во голем број; значењето во голем број често се изразува и со повеќе (многугодишен / повеќегодишен)."},{"word":"многуаголен","type":"прид.","description":"Што има многу агли."},{"word":"многуаголник","type":"м.","description":"Многуаголно геометриско тело."},{"word":"многубожец","type":"м.","description":"Тој што верува во многу богови, паганин, политеист; монотеист."},{"word":"многубоштво","type":"зам.","description":"Верување во многу богови; политеи"},{"word":"многуброен","type":"прид.","description":"Што е во голем број. Многубројни проблеми. Многубројни ученици."},{"word":"многувековен","type":"прид.","description":"Што трае многу векови. Многувековно ропство."},{"word":"многуводен","type":"прид.","description":"Што има многу вода, што е богат со вода. Многуводна река."},{"word":"многуглав","type":"прид.","description":"Што има многу глави. Многуглаво чудовиште."},{"word":"многуглаголив","type":"прид.","description":"Зборлест, зборлив. Многуглаголив човек."},{"word":"многугодишен","type":"прид.","description":"Што има многу години, што трае многу години. Многугодишен човек. Многугодишно растение."},{"word":"многугрешен","type":"прид.","description":"Што многу греши, што има многу гревови."},{"word":"многудетен","type":"прид.","description":"Што има многу деца. Многудетна жена."},{"word":"многуженец","type":"м.","description":"Тој што има неколку жени; полигамист."},{"word":"многуженство","type":"ср.","description":"Истовремен брак на еден маж со повеќе жени; полигамија."},{"word":"многузначен","type":"прид.","description":"Што има повеќе значења, повеќезначен. Многузначни зборови."},{"word":"многујазичен","type":"прид.","description":"Што користи многу јазици; повеќејазичен. Многујазичен град."},{"word":"многукатен","type":"прид.","description":"Што има многу катови; повеќекатен. Многукатна зграда."},{"word":"многукатница","type":"ж.","description":"Висока зграда со многу катови. Во градот имаше населба со многукатници."},{"word":"многукратен","type":"прид.","description":"Што се случува повеќепати, што се повторува. Многукратен успех."},{"word":"многулик","type":"прид.","description":"Што има многу ликови. Животот е многулик."},{"word":"многунамачен","type":"прид.","description":"Што многу страдал, што се намачил многу. Многунамачен човек."},{"word":"многупати","type":"прил.","description":"Често, повеќепати. Многупати сум се уверил во неговата чесност"},{"word":"многупочитуван","type":"прид.","description":"Што е многу почитуван, ценет. Многупочитуван господине!"},{"word":"многустран","type":"прид.","description":"Што има повеќе страни. Многустрана призма."},{"word":"многучасовен","type":"прид.","description":"Што трае многу часови. Многучасовна работа."},{"word":"множеник","type":"м.","description":"Број што се множи со друг број."},{"word":"множество","type":"ср.","description":"Голем број, големо количество од нешто; мноштво. Множество луѓе."},{"word":"множи","type":"несв.","description":"Зголемува број, количество на нешто. Глувците се множеа во селото."},{"word":"множина","type":"ж.","description":"Форма кај менливите зборови што означува повеќе од едно лице, предмет или поим; плурал."},{"word":"множител","type":"м.","description":"Број со кој се множи друг број."},{"word":"мнозина","type":"прил.","description":"Само за лица од машки пол и мешани лица – во голем број, многумина; Мнозина дојдоа на прославата."},{"word":"мнозинство","type":"ср.","description":"Поголем дел, поголем број од некоја група луѓе; Мажите се мнозинство во политиката. Парламентарно мнозинство. Апсолутно мнозинство. Просто мнозинство. Квалификувано мнозинство."},{"word":"мобилен","type":"прид.","description":"Што е подвижен. Мобилен човек."},{"word":"мобилизатор","type":"м.","description":"Тој што поттикнува, што раздвижува, што мобилизира."},{"word":"мобилизација","type":"ж.","description":"(воен.) Повикување на воените обврзници во активна служба."},{"word":"мобилизационен","type":"прид.","description":"Што е за мобилизација, што е во врска со мобилизација;"},{"word":"мобилизира","type":"св. и несв.","description":"(воен.) Изврши, врши мобилизација. Го мобилизираа уштена 18 години."},{"word":"мов","type":"м.","description":"Растение што расте по стеблата на дрвјата, по влажни камења и сл. со зелена боја; Bryophyta."},{"word":"мовлив","type":"прид.","description":"Што има мов."},{"word":"Могадишу","type":"м.","description":"Главен град на Сомалија."},{"word":"могила","type":"ж.","description":"Мало возвишение."},{"word":"мода","type":"ж.","description":"Начин на облекување и живеење што одговара на вкусот на определена средина во определено време. Се облекува по последна мода."},{"word":"модален","type":"прид.","description":"За зборови, изрази и реченици со кои сеизразува личен однос, став кон нешто, неопходност и можност (увереност, неверување, несигурност, сомневање, претпоставка, желба и сл.), како на пр., за чудо, за среќа, се разбира, нормално, по секоја цена, на крајот на краиштата и др. За големо чудо, успеав да ја научам лекцијата. Без сомнение ќе дојде. Сигурно врне дожд."},{"word":"модалитет","type":"м.","description":"Начин на кој нешто се прави, се случува; обусловеност на начинот на кој се пројавува нешто што е општо."},{"word":"модалност","type":"ж.","description":"Граматичка категорија што го изразува субјективниот однос на зборувачот кон реалноста на тоа што е содржина на неговото искажување;"},{"word":"модар","type":"прид.","description":"Што има сина боја."},{"word":"модел","type":"м.","description":"Образец, примерок, калап по кој се прават предмети."},{"word":"моделар","type":"м.","description":"Тој што изработува модели, најчесто на облека и на обувки."},{"word":"моделарство","type":"ср.","description":"Дејност на изработување модели."},{"word":"моделира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави модел; обликува, ваја."},{"word":"модем","type":"м.","description":"Електронски уред што служи за меѓусебно поврзување на дигитални уреди, сметачи преку мрежа за пренос на аналогни податоци."},{"word":"моден","type":"прид.","description":"Што се однесува на мода, што одговара на модата. Модно списание. Моден тренд."},{"word":"модерато","type":"ср.","description":"Умерено темпо."},{"word":"модерен","type":"прид.","description":"Што одговара на актуелната мода. Модерна облека. Модерни чевли."},{"word":"модерна","type":"ж.","description":"Општо име за различни движења, школи и струи во уметноста што се јавиле кон крајот на XIX век во Европа како реакција на позитивизмот и реализмот."},{"word":"модернизам","type":"м.","description":"Појава на усогласување на одредени феномени со духот на времето и со модата. Опфаќа повеќе правци во уметноста: натурализам, импресионизам, симболизам итн.;"},{"word":"модернизатор","type":"м.","description":"Тој што модернизира."},{"word":"модернизација","type":"ж.","description":"Менување според последните достигнувања, осовременување. Направија модернизација на производството."},{"word":"модернизира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави модернизација; направи, прави нешто да биде модерно. Ја модернизираа работата."},{"word":"модернист","type":"м.","description":"Припадник, приврзаник на модернизмот."},{"word":"модистка","type":"ж.","description":"Жена што изработува женски шапки и украсни детали од гардеробата."},{"word":"модификатор","type":"м.","description":"Тој или тоа што прави модификација."},{"word":"модификација","type":"ж.","description":"Видоизменување, мала промена која не ја засега целината. Направи модификација на стилот."},{"word":"модификува","type":"св. и несв.","description":"Видоизмени, видоизменува; дотера, подотера, измени донекаде. Го модификуваа планот за работа по увидените пропусти."},{"word":"модла","type":"ж.","description":"Калап за торти, колачи и сл."},{"word":"модрее","type":"несв.","description":"Станува модар; помодрува. Лицето му модрееше по силниот удар."},{"word":"модри","type":"несв.","description":"Бои со модра боја, прави да биде нешто со модра боја. Сликарот го модреше морскиот пејсаж на сликата."},{"word":"модрика","type":"ж.","description":"Назив за растенија со модри цветови. а) Плевел што расте по житата со виолетовомодра боја на цветот, чест мотив на народните везови; Centaurea cyanus. б) Лековита билка, плевел што расте покрај патишта, на запустени места со цврсто стебло и впечатливи модри цветови, честа и во градска средина; Cichorium intybus."},{"word":"модрикав","type":"прид.","description":"Што е малку модар, што има нијанса на модра боја; синкав. Окото му беше модрикаво."},{"word":"модрило","type":"ср.","description":"Боја за модрење; синило."},{"word":"модрина","type":"ж.","description":"Модра дамка на телото настаната од удар."},{"word":"модроок","type":"прид.","description":"Што има очи со модра боја; синоок."},{"word":"модул","type":"м.","description":"Калап, модел."},{"word":"модулатор","type":"м.","description":"Приспособувач, усогласувач, регулатор."},{"word":"модулација","type":"ж.","description":"(муз.) Подигање и спуштање, менување на гласот; преоѓање од еден тоналитет на друг во музичка композиција."},{"word":"модулира","type":"св. и несв.","description":"Изведе, изведува модулација."},{"word":"модус","type":"м.","description":"Начин."},{"word":"може","type":"несв.","description":"Има сила, умеење, способност, услови да направи нешто. Можам да трчам брзо. Можам да напишам песна. Можам да дојдам."},{"word":"можеби","type":"мод.","description":"Можно е, не е исклучено. Можеби се вратил. Можеби ќе заврши денес со работата."},{"word":"можен","type":"прид.","description":"Што може да постои, што може да се замисли; што може да се најде. Ги прочита сите можни книги од таа област."},{"word":"можност","type":"ж.","description":"Можно решение, излез од некоја ситуација. Постои можност да се спаси пролетниот род."},{"word":"мозаик","type":"м.","description":"Орнамент или слика составена од разнобојни камчиња, стакленца и сл., зацврстени на некоја површина (под, ѕид, свод) 2. (прен.) Нешто составено од разнородни елементи. Мозаикот на светската поезија е создаван со векови."},{"word":"мозаичар","type":"м.","description":"Уметник што изработува мозаици."},{"word":"мозаички","type":"прид.","description":"Што е од мозаик, што е како мозаик. Мозаичка слика."},{"word":"Мозамбик","type":"м.","description":"Држава во Африка."},{"word":"мозок","type":"м.","description":"Централен орган на нервниот систем кај човекот и животните сместен во черепот на главата. Голем мозок. Мал мозок.2. Коскена срцевина."},{"word":"мозол","type":"ж.","description":"Плускавец."},{"word":"мозолест","type":"прид.","description":"Што е со мозоли. Мозолести раце. Мозолесто лице."},{"word":"мозочен","type":"прид.","description":"Што се однесува на мозок, што е дел од мозокот. Мозочен удар. Мозочни центри."},{"word":"мој","type":"прид.","description":"Заменска придавка со посвојно значење – што ми припаѓа мене. Моите деца се понемирни од твоите."},{"word":"моќ","type":"ж.","description":"Голема сила, способност за дејствување, за совладување. Разурнувачка моќ. Физичка моќ."},{"word":"мока","type":"несв.","description":"Лакомо цица."},{"word":"мокар","type":"прид.","description":"Што е воден, влажен, накиснат; Мокри ми се панталоните."},{"word":"мокасина","type":"ж.","description":"Вид лесни, плитки кожени обувки, без потпетица."},{"word":"моќен","type":"прид.","description":"Што се однесува на моќ; што има голема сила, јак. Моќно оружје. Моќен поглед. Моќна држава. Моќна рака. Моќен творечки збор."},{"word":"моклиште","type":"ср.","description":"Месност каде што е мокро, влажно."},{"word":"моќник","type":"м.","description":"Човек што има голема моќ, влијание, власт. Ја турка некој моќник. Локални моќници. Моќниците решаваат."},{"word":"мокри","type":"несв.","description":"Водени, наквасува. Ги мокреше нозете во реката."},{"word":"мол","type":"м.","description":"Еден од двата тонски родови;"},{"word":"молба","type":"ж.","description":"Писмено барање да се изврши нешто или да се задоволи некоја потреба. Молба за вработување."},{"word":"молбен","type":"прид.","description":"Што изразува молба; молежлив. Ми се обрати со молбен глас."},{"word":"Молдавија","type":"ж.","description":"Држава во Европа."},{"word":"молебен","type":"м.","description":"Кратка богослужба за изразување благодарност или со молба за здравје и среќа."},{"word":"молежлив","type":"прид.","description":"Што моли. Молежлив поглед."},{"word":"молекула","type":"ж.","description":"Најмала структурна единка на секое хемиско соединение што ги содржинеговите карактеристични хемиски својства."},{"word":"молекуларен","type":"прид.","description":"Што се однесува на молекула, што е дел од молекула, што припаѓа на молекула. Молекуларна сила."},{"word":"молер","type":"м.","description":"Човек што се занимава со молерисување."},{"word":"молериса","type":"св.","description":"Бојадиса ѕид."},{"word":"молец","type":"м.","description":"Мала штетна пеперутка чии ларви гризат крзно, волна, жито итн.; Tineidae. Ќебињата ги изедоа молци."},{"word":"молзач","type":"м.","description":"молзничар."},{"word":"молзга се","type":"несв.","description":"Бавно се лизга."},{"word":"молзе","type":"несв.","description":"Извлекува, цеди со раце или со апарат млеко од вимето на животни. Навечер ги молзеа кравите, а наутро го продаваа млекото."},{"word":"молзен","type":"прид.","description":"Што се молзе, што дава млеко. Молзна крава."},{"word":"молзне се","type":"св.","description":"Се лизне. Се молзна по скалите."},{"word":"молзница","type":"ж.","description":"Животно што дава млеко, што се молзе. Крава молзница. Овца молзница. Тој ги пасе молзниците, а брат му јаловиците."},{"word":"молзничар","type":"м.","description":"Тој што молзе."},{"word":"моли","type":"несв.","description":"Се обраќа некому со молба, бара од некого да направи нешто. Го молев да ме прими на разговор. Го молев да ми прости."},{"word":"моли","type":"несв.","description":"За молец – гризе ткаенини, волна и сл."},{"word":"молибден","type":"м.","description":"Сребренобел цврст метал што се користи во техниката за изработување специјален челик; симбол Mo."},{"word":"молибденов","type":"прид.","description":"Што содржи молибден, што е од молибден. Молибденов сулфид."},{"word":"молив","type":"м.","description":"Средство за пишување, цртање, бележење и сл. што се состои од тенко графитно стапче или друг материјал во дрвена или пластична обвивка. Хемиски молив. Патент молив. Мек молив."},{"word":"молика","type":"ж.","description":"Ендемично иглолисно дрво, вид бор што расте во Македонија (на планината Пелистер), Косово, Црна Гора и Албанија; Pinus peuce."},{"word":"молитва","type":"ж.","description":"Обраќање со молба до Господ или до некој светец."},{"word":"молитвен","type":"прид.","description":"Што се однесува на молитва. Молитвен дом."},{"word":"молитвеник","type":"м.","description":"Книга со молитви."},{"word":"молитви","type":"несв.","description":"Изговара, чита молитва."},{"word":"молител","type":"м.","description":"Поднесувач на молба. Молителот ја повлече молбата."},{"word":"молк","type":"м.","description":"Тишина, молчење. Настана молк во салата."},{"word":"молкне","type":"св.","description":"Престане да зборува, да пее и сл.; замолчи. Гостите молкнаа. Птиците молкнаа."},{"word":"молкне","type":"несв.","description":"Влече, трга нешто. Го молкнеше за ракавот."},{"word":"молкома","type":"прил.","description":"Тивко, без зборување, со молчење. Молкум ја заврши работата.Одеа молкома"},{"word":"молња","type":"ж.","description":"Нагло електрично празнење во атмосферата проследено со светлина."},{"word":"молска","type":"несв.","description":"За молња – светка, сека."},{"word":"молскавичен","type":"прид.","description":"Што е како молскавица, секавичен, блескав, брз. Молскавична брзина. Молскавичен успех."},{"word":"молскот","type":"м.","description":"Блесок. Му се гледаше необичен молскот во очите."},{"word":"молскотен","type":"прид.","description":"Што е светкав, блескав. Молскотен поглед."},{"word":"молскоти","type":"несв.","description":"Блеска, светка; Ѕвездите на небото молскотеа. Очите му молскотеа."},{"word":"молсне","type":"св.","description":"Блесне, светне. Во главата му молсна прашање."},{"word":"молчалив","type":"прид.","description":"Што обично молчи, што не сака многу да зборува. Беше тивок, молчалив човек"},{"word":"молчаливец","type":"м.","description":"Тој што молчи"},{"word":"молчи","type":"несв.","description":"Не зборува, не пушта глас; зборува. Молчеа додека зборуваше професорот."},{"word":"мома","type":"ж.","description":"Младо лице од женски пол, возрасно, неомажено; девојка. Убава мома. Селски моми. Калеша мома. Мома за мажење."},{"word":"моме","type":"ср.","description":"Хип. од мома."},{"word":"момее","type":"несв.","description":"Се однесува, се покажува како мома за мажење. Нема цел живот да момеам."},{"word":"момент","type":"м.","description":"Многу краток временски период, миг. Застана за момент. Секој момент треба да пристигне."},{"word":"моментален","type":"прид.","description":"Што трае еден момент, што се случува во моментот; што се однесува на одреден момент; привремен, краткотраен. Моментален стрес. Моментална ситуација. Моментална креација. Моментална слабост. Моментална смрт."},{"word":"момин","type":"прид.","description":"Што се однесува на мома; што припаѓа на мома. Момини очи."},{"word":"моминка","type":"ж.","description":"Ситни меурчиња (од појака ракија) што се фаќаат по работ на шишето, ако се затресе. Венец моминки од најбистра ракија. Венецот моминки долго се држеше."},{"word":"момински","type":"прид.","description":"Што се однесува на мома, својствен на мома. Моминско оро. Момински соништа. Моминска снага. Моминска срамежливост."},{"word":"моминство","type":"ср.","description":"Период од животот кога жената била мома. Моминството ѝ помина безгрижно. Го памети секој ден од своето моминство."},{"word":"момирок","type":"м.","description":"Силикатен минерал, во облик на кристали што се двојат во тенки ливчиња, минерал кој влегува во составот на гранитите и другите карпи. Парчиња момирок."},{"word":"момирочен","type":"прид.","description":"Што се однесува на момирок, својствен на момирок; што содржи момирок."},{"word":"момиче","type":"ср.","description":"Дем. и хип. од мома."},{"word":"момичка","type":"ж.","description":"Девојче; моме 2., момиче 2. Тенко парче леб; момиче 2."},{"word":"момиште","type":"ср.","description":"Аугументатив и пејоратив од мома."},{"word":"момок","type":"м.","description":"(арх.) Помошник во селска куќа; слуга. Во нивната куќа имаше многу момоци. Манастирски момок. Го глави момок."},{"word":"момокува","type":"несв.","description":"Работи како момок, слугува. Цел живот момокува."},{"word":"момува","type":"несв.","description":"Се однесува, живее како мома, во состојба е на мома."},{"word":"момчак","type":"м.","description":"Млад, неоженет човек; Син му пораснал, станал момчак."},{"word":"момче","type":"ср.","description":"Дете од машки пол. Мало момче. Две момчиња си играа во дворот."},{"word":"момчетија","type":"ж.","description":"Момци; дружина, група од момчиња."},{"word":"момчешки","type":"прид.","description":"Што се однесува на момче, својствен на момче. Момчешки соништа. Момчешки желби. Момчешка снага. Момчешко лице."},{"word":"момчештво","type":"ср.","description":"Период на младост, додека е човек момче. Момчештвото му помина во осаменост."},{"word":"Монако","type":"ср.","description":"Град и мала држава во Европа."},{"word":"монарх","type":"м.","description":"Тој што владее во монархија; владетел. Се обратил до монархот. Во дворците на монарсите."},{"word":"монархизам","type":"м.","description":"Систем на монархиско владеење; политичко движење за заштита на монархијата, приврзаност кон монархискиот систем."},{"word":"монархија","type":"ж.","description":"Облик на државно уредување и владеење во кое власта е во рацете на еден човек, монарх (крал, цар, шах, султан и сл.), доживотно, без правна одговорност и (обично) со право на наследност."},{"word":"монархиски","type":"прид.","description":"Што се однесува на монархија, својствен на монархија. Монархиски систем. Монархиски апсолути"},{"word":"монархист","type":"м.","description":"Приврзаник на монархизмот."},{"word":"монархистички","type":"прид.","description":"Што се однесува на монархист и на монархи Монархистичка управа. Монархистички терор."},{"word":"монархофашизам","type":"м.","description":"Монархистичко државно уредување со фашистички политички и економски систем."},{"word":"монархофашист","type":"м.","description":"Приврзаник на монархофашизмот."},{"word":"монархофашистички","type":"прид.","description":"Што се однесува на монархофашизам и монархофашист, својствен на монархофашизмот и монархофашистите. Монархофашистичка диктатура."},{"word":"монах","type":"м.","description":"Лице што се откажало од световниот живот и се посветило на религиозна служба; калуѓер. Монахот се повлече во ќелијата. Монасите се посветувале на молитви и искушенија."},{"word":"монахиња","type":"ж.","description":"Калуѓерка;"},{"word":"монахува","type":"несв.","description":"Врши служба на монах. Тој монахувал во повеќе манастири."},{"word":"монашки","type":"прид.","description":"Што се однесува, што припаѓа на монах и монахиња; калуѓерски. Монашки правила. Монашки живот. Монашка скромност."},{"word":"монаштво","type":"ср.","description":"Збирна именка од монах. Монаштвото послужило за таа цел. Постоело еремитско монаштво во таа област."},{"word":"Монблан","type":"м.","description":"Планински врв на Алпите."},{"word":"Монголец","type":"м.","description":"Припадник на средновековен азиски народ, освојувале во Европа."},{"word":"монголизам","type":"м.","description":"Болест што се манифестира со ментална заостанатост, низок раст, смален обем на черепот, зголемен јазик, коси очи и сл."},{"word":"Монголија","type":"ж.","description":"Држава во Азија."},{"word":"монголоид","type":"зам.","description":"Лице заболено од монголи"},{"word":"монголоиден","type":"прид.","description":"Што се однесува на монголоид. Таа имаше едно монголоидно девојче."},{"word":"монголски","type":"прид.","description":"Што се однесува на Монголите, што им припаѓа на Монголите. Монголски воен камп."},{"word":"монден","type":"м.","description":"Тој што ја следи модата во облекување, однесување и сл., што се движи во одбрана средина."},{"word":"монденски","type":"прид.","description":"Што се однесува на монден и монденство, што припаѓа на монден, својствен на монден. Монденски живот. Монденски свет. Монденска плажа. Монденска населба."},{"word":"монема","type":"ж.","description":"Најмал, натаму неделив значенски јазичен облик; како лексички единици монемите се нарекуваат лексеми, а како граматички морфеми."},{"word":"монета","type":"ж.","description":"Кована (метална) пара; пари општо; банкнота. Златна монета. Сребрена монета. Ни мина векот како на книжна монета. Колекција од монети."},{"word":"монетарен","type":"прид.","description":"Што се однесува на монета, паричен. Монетарна политика. Монетарен систем. Монетарни единици. Монетарен фонд."},{"word":"монивце","type":"ср.","description":"Скапоцен вез од монивца. Им продаваше на жените срми и монивца."},{"word":"монизам","type":"м.","description":"Филозофско учење според кое во основата на светот стои еден принцип – материја или дух (идеја); Материјалистички монизам. Идеалистички монизам. Естетски монизам. Методолошки монизам."},{"word":"монист","type":"м.","description":"Приврзаник на монизмот."},{"word":"монисто","type":"ср.","description":"Продупчено зрно од обоено стакло, килибар или друг материјал, за правење накит. Тој продаваше мониста, обетки, ѓерданчиња. Нанижани мониста. Низа од мониста."},{"word":"монитор","type":"м.","description":"(техн.) а) Апарат во телевизиско студио за проверување на сликата. б) Компјутерски екран. в) Апарат за следење и контрола на одредени параметри што треба да се одржуваат во определени граници."},{"word":"моно-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки со значење еден, единечен – означува дека тоа што се кажува со вториот дел од сложенката е едно, единствено, дека се однесува на едно лице или појава: моногамија, монолог, монотеизам, монолитен;"},{"word":"моноандрија","type":"ж.","description":"Брак во кој жената има само еден маж."},{"word":"моногамен","type":"прид.","description":"Што се однесува на моногамија; што се засновува врз моногамија. Моногамен брак."},{"word":"моногамија","type":"ж.","description":"Брак помеѓу еден маж и една жена."},{"word":"моногамист","type":"м.","description":"Приврзаник на моногамијата; оној кој има една жена."},{"word":"моногенеза","type":"ж.","description":"Самозачеток, бесполно размножување."},{"word":"монограм","type":"м.","description":"Сплет од почетните букви на името и презимето, направен во еден потег во вид на венец, јазол, а служи како знак на сопственост на некој предмет, дел од облека и др. или на авторство на некое дело. Му подари шамивче со извезен монограм."},{"word":"монографија","type":"ж.","description":"Поголем научен или стручен труд во кој исцрпно се обработува еден проблем (една појава, една личност, една област). Обемна монографија. Колективна монографија."},{"word":"монографски","type":"прид.","description":"Што се однесува на монографија, што е како монографија. Монографски труд. Монографска обработка. Монографски студии. Монографско иследување."},{"word":"монодрама","type":"ж.","description":"Драма во која настапува само една личност."},{"word":"монокл","type":"м.","description":"Оптичко стакло за едно око."},{"word":"монокотиледони","type":"и.","description":"Растенија со едно ливче во никулецот."},{"word":"монокултура","type":"ж.","description":"Одгледување на една иста култура (тутун, ориз и др.) на поголема површина."},{"word":"монолит","type":"м.","description":"Вајарско дело, конструкциски или декоративен елемент (столб, свод и др.), изработен од еден блок камен."},{"word":"монолитен","type":"прид.","description":"Единствен, од еден камен изделкан. Монолитен столб."},{"word":"монолог","type":"м.","description":"Говор на едно лице во драма, насочено кон самиот себе или кон слушатели, но без дијалог; говор на едно лице насамо. Долг монолог. Гласен монолог. Исповедувачки монолог. Патетични монолози."},{"word":"мономанија","type":"ж.","description":"Болен нагон, склоност за вршење на некоја (најчесто недозволена) активност; преокупираност од една единствена идеја."},{"word":"монопол","type":"м.","description":"Исклучиво право на нешто (производство на одредена стока или тргување со неа, одржување на некои служби и сл.). Државен монопол. Капиталистички монополи."},{"word":"монополец","type":"м.","description":"Работник во монопол, во тутунски монопол."},{"word":"монополизам","type":"м.","description":"Систем на монополи. Постои монополизам во наштата критичка мисла."},{"word":"монополизира","type":"св. и несв.","description":"Воспостави, воспоставува монопол во одредена стопанска или во некоја друга дејност. Ја монополизираа таа сфера."},{"word":"монополист","type":"м.","description":"Тој што е член на монопол, што наметнува монопол во нешто, што го користи правото на монопол."},{"word":"монополистички","type":"прид.","description":"Што се однесува на монополизам и монополист."},{"word":"монополски","type":"прид.","description":"Што се однесува на монопол_2 Монополски работник. Монополски камион. Монополски кантари."},{"word":"монотеизам","type":"м.","description":"Верување во еден бог, еднобоштво;"},{"word":"монотеист","type":"м.","description":"Човек што верува во еден бог, еднобожец;"},{"word":"монотеистички","type":"прид.","description":"Што се однесува на монотеизам и монотеист. Монотеистичка религија."},{"word":"монотип","type":"м.","description":"Вид печатарска машина, што ја слага (лее) секоја буква одделно."},{"word":"монотон","type":"прид.","description":"Еднозвучен. Монотон звук."},{"word":"монотонија","type":"ж.","description":"Едноличност, еднообразност, здодевност. Доведе до монотонија. Ја разби монотонијата на секојдневјето."},{"word":"Монровија","type":"ж.","description":"Главен град на Либерија."},{"word":"монструм","type":"м.","description":"Чудовиште, страшило; изрод."},{"word":"монструозен","type":"прид.","description":"Што се однесува на монструм; чудовиштен, страшен; грд; изопачен, суров. Монструозен план. Монструозен експеримент. Монструозна идеја."},{"word":"монсун","type":"м.","description":"Сезонски ветер од постојан тип во тропскиот и умерениот појас, кој зиме дува од копното кон морето, а лете во обратен правец и носат обилни дождови. Летни монсуни."},{"word":"монтажа","type":"ж.","description":"Составување и поставување на машини, уреди и сл., оспособувајќи ги за дејство. Монтажата на машините ќе трае еден месец."},{"word":"монтажен","type":"прид.","description":"Што се однесува на монтажа, што се создава со монтажа на одделни делови. Монтажен столб. Монтажна куќа. Монтажни елементи. Монтажна бина."},{"word":"монтажер","type":"м.","description":"Работник што врши монтажа на филм."},{"word":"Монтевидео","type":"ср.","description":"Главен град на Уругвај."},{"word":"Монте Карло","type":"ср.","description":"Град во Монако."},{"word":"монтер","type":"м.","description":"Работник што монтира машини, уреди и сл."},{"word":"монтира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, врши монтажа. Веќе со денови ја монтираат куќата. Го монтираат филмот."},{"word":"монтиран","type":"прид.","description":"Направен со монтажа. Машината е монтирана. Бараката е веќе монтирана."},{"word":"Монтреал","type":"м.","description":"Град во Канада."},{"word":"монумент","type":"м.","description":"Голем споменик. Му подигнаа монумент."},{"word":"монументален","type":"прид.","description":"Што се истакнува со големината, величествен; што е голем, длабок по содржината. Монументален споменик. Монументална зграда. Монументална архитектура. Монументални дела. Монументално сликарство."},{"word":"мопед","type":"м.","description":"Вид лесен мотоцикл."},{"word":"мор","type":"м.","description":"Голема смртност, масовно умирање на луѓе или на животни поради болест или глад; помор."},{"word":"мор!","type":"изв.","description":"Маро мор, немаш некое пиперче?"},{"word":"мора","type":"ж.","description":"Мачен сон; кошмар. Ноќни мори."},{"word":"мора","type":"несв.","description":"Прави нешто против своја волја, има должност, обврска да прави нешто. Морав да бидам послушен. Мораш да го изедеш месото. Ќе морам да ве казнам. Мораше да го напушти градот. Морате да послушате. Тебе морам да ти кажам. Морам да признаам. Морам да одам. Морате да верувате."},{"word":"морав","type":"прид.","description":"Темномодар; виолетов. Мораво кадифе. Морави очи. Жапчињата имаа морава боја на мевовите."},{"word":"Морава","type":"ж.","description":"Река во областа Моравија, Чешка."},{"word":"моравизам","type":"м.","description":"Лексеми од западнословенската лексика што е внесена во црковните книги во Моравија место некои јужномакедонски изрази."},{"word":"Моравија","type":"ж.","description":"Област во Чешка; средновековна словенска држава."},{"word":"моравина","type":"ж.","description":"Тоа што има боја на море, темно синило; модрина."},{"word":"морал","type":"м.","description":"Систем од норми за однесувањето на членовите на едно општество. Патријархален морал. Висок морал. Здрав морал. Христијански морал."},{"word":"морален","type":"прид.","description":"Што се однесува на морал. Морални норми. Морални дилеми. Морални поуки. Морална одговорност. Морални вредности. Морална победа."},{"word":"морализатор","type":"м.","description":"Склон кон морални поуки; тој што се наметнува како проповедник на моралот. Вие сте строг морализатор."},{"word":"морализира","type":"несв.","description":"Држи морални поуки, проповеда морал. Сенека не решава проблеми туку морализира."},{"word":"моралист","type":"м.","description":"Приврзаник на строг морал, тој што држи до моралните правила. Тој е строг моралист."},{"word":"мораториум","type":"м.","description":"Законски одредено одлагање, поместување на рокот за плаќање на долгови во вонредни услови."},{"word":"морач","type":"м.","description":"Лековита, ароматична, зачинска, медоносна, хранлива и индустриска билка, висока од еден до два метра со пријатен мирис и вкус; Foeniculum vulgare."},{"word":"морбиден","type":"прид.","description":"Болен, нездрав; морничав. Морбидно чувство. Морбидна слика. Морбиден случај. Морбидни приказни."},{"word":"морбили","type":"и.","description":"Акутно заразно заболување, главно кај децата, со зголемена температура и изразена сипка по кожата; цвеќето, мали сипаници, ситни сипаници, ситна шарка, детски сипаници."},{"word":"морга","type":"ж.","description":"Оддел во болница каде што се оставаат привремено телата на непознати мртовци или за аутопсија. Закопани во моргата на историјата."},{"word":"море","type":"ср.","description":"Голема површина солена вода, дел од океан завлегува во копното. Плови по море. На отворено море. Отиде преку море. Длабоки мориња. Ширно море. Бурно море."},{"word":"море!","type":"чест.","description":"(разг.) За потсилување на обраќањето кон маж и дете од машки пол. Море синко, немој така. Море мажу. Море човеку."},{"word":"морен","type":"прид.","description":"Уморен. Морен сум веќе. Морен лежи во тревата. Морен поглед. Морни очи. Чекор морен."},{"word":"морена","type":"ж.","description":"Огромен блок на материјал што го носат ледниците, наслаги од раздробени камења во планинска област создаден под влијание на глечери."},{"word":"морепловен","type":"прид.","description":"Што се однесува на морепловство. Морепловни кораби."},{"word":"морепловец","type":"м.","description":"Човек што плови по далечни мориња и океани, за истражувачки и други цели; поморец. Храбри морепловци. Добри морепловци. Познат морепловец."},{"word":"морепловство","type":"ср.","description":"Пловење по мориња и океани, поморство."},{"word":"мореуз","type":"м.","description":"Тесен дел морска површина кој разделува две копна и спојува две мориња, морски теснец."},{"word":"морж","type":"м.","description":"Вид морски цицач, морски коњ; Odobaenus rosmarus."},{"word":"морзеов","type":"прид.","description":"Само во изразот Морзеова азбука – код во кој секоја буква или знак е претставен со специјална комбинација од точки и цртички и се користи во морзеовиот телеграфски апарат."},{"word":"мори","type":"несв.","description":"Пустоши, сотира (за болест, особено чума). Кај што мине, чума мори."},{"word":"мори!","type":"чест.","description":"За потсилување на обраќањето кон жена (жени) и дете (деца) од женски пол. Мори невесто, дај од ракијата. Оф, мори мајко. Мори сваќе. Мори жени, доста плачете. Што ќе правиме, мори ќерко."},{"word":"морија","type":"ж.","description":"Чума, епидемија од чума. Старецот беше тука, не можеа да го сотрат војните, мориите, гладот и жедта. Стравична морија. Чудна морија."},{"word":"моринки","type":"и.","description":"Така се викаат првите дванаесет денови во месец август, по стариот календар, според кои се предвидува какво ќе биде времето во текот на годината, т.е. следните дванаесет месеци."},{"word":"морков","type":"м.","description":"Двегодишно градинарско растение и неговиот портокалов корен кој се користи за храна; Daucus carota hortensis. Морковот е извонредно полезен зеленчук. Свеж морков."},{"word":"мормон","type":"м.","description":"Припадник на северноамериканска верска секта која проповеда многубоштво и дозволува многуженство."},{"word":"морнар","type":"м.","description":"Лице што служи во морнарица или на брод. Кралски морнари. Морнарите ги кренаа едрата. Морнарот си ја носи главата в торба."},{"word":"морнарица","type":"ж.","description":"Бродовите на една земја (севкупно или од одреден тип) со луѓето и установите. Воена морнарица. Трговска морнарица. Служи во морнарица."},{"word":"морнарство","type":"ср.","description":"Вештина во пловење по море; наука за поморството, наутика."},{"word":"морнарче","type":"ср.","description":"Некои морнарчиња нудеа чај."},{"word":"морници","type":"и.","description":"Студени трпки по телото. Морници ме лазат. Им залазија морници по телата. Студени морници. Морници слатки го лазат. Врели морници."},{"word":"морничави","type":"несв.","description":"Предизвикува морници некому. Ја морничавеа земјата."},{"word":"морничавморничавиот","type":"прид.","description":"Што предизвикува морници, страшен, ужасен. Морничави соништа. Морничав страв. Морничава глетка. Морничав плач. Морничава мисла."},{"word":"Морони","type":"ср.","description":"Главен град на Комори."},{"word":"морски","type":"прид.","description":"Што се однесува на море. Морска вода. Морско летувалиште. Морски воздух. Морска сол. Морска милја. Морска теснина. Морски струи."},{"word":"мортадела","type":"ж.","description":"Вид полутрајна, зачинета салама од свинско месо и парчиња сланина."},{"word":"морталитет","type":"м.","description":"Број на смртни случаи во некоја популација или во однос на вкупното население во одреден временски период; смртност;"},{"word":"мортус","type":"прид.","description":"Само во изразот Мортус пијан – многу пијан."},{"word":"моруна","type":"ж.","description":"Крупна морска и речна риба од која се добива црн кавијар; Acipenser huso. Изеде парче моруна."},{"word":"морфема","type":"ж.","description":"Најмала значенска единица во составот на зборот (корен, претставка, наставка). Членска морфема. Суфиксни морфеми. Граматички морфеми."},{"word":"морфемски","type":"прид.","description":"Што се однесува на морфема. Морфемски низи. Морфемска функција. Морфемска граница."},{"word":"морфинизам","type":"м.","description":"Болна склоност, зависност од употреба на опиум."},{"word":"морфинист","type":"зам.","description":"Човек што страда од морфини"},{"word":"морфиум","type":"м.","description":"Алкалоид кој се добива од сокот од афион и служи како наркотично средство во медицината; опојна дрога. Лекарите му дадоа морфиум."},{"word":"морфологија","type":"ж.","description":"Наука за формите. а) (лингв.) Дел од граматиката што ги проучува формите на зборовите и нивните значења. б) (биол.) Гранка од биологијата која ги изучува формата и градбата на живите организми."},{"word":"морфонологија","type":"ж.","description":"Дел од лингвистиката што ги изучува врските меѓу морфологијата и фонетиката."},{"word":"морфосинтакса","type":"ж.","description":"Дел од синтаксата што ги проучува морфемите, заедно со нивните функции, службите во реченицата."},{"word":"морфотактика","type":"ж.","description":"Системско разместување на морфемите како јазични единици во линеарна низа на морфемско рамниште."},{"word":"Москва","type":"ж.","description":"Главен град на Русија."},{"word":"мост","type":"м.","description":"Градежен објект што сврзува два брега, разделени од река, дол, пропаст и сл. и служи како премин. Камен мост. Дрвен мост. Подвижен мост. Железнички мост."},{"word":"Мостар","type":"м.","description":"Град во Босна и Херцеговина."},{"word":"мостарина","type":"ж.","description":"Надоместок што се плаќал за преминување преку мост."},{"word":"мости","type":"несв.","description":"Гради, прави мост. Почнаа мостови да мостат."},{"word":"мостобран","type":"м.","description":"Конструкција за одбрана на столбовите на мостот од поплава, од мраз и сл."},{"word":"мостоградба","type":"ж.","description":"Градење мостови. Негова специјалност се железничките линии и мостоградбата."},{"word":"мостра","type":"ж.","description":"Примерок, образец. Се земаат мостри за анализа."},{"word":"мота","type":"несв.","description":"Обвива околу нешто (конец, тенка ткаенина и сл.) Мота волница во клопче. Болничарката му ја мота главата со завој."},{"word":"мотаница","type":"ж.","description":"Намотано предено. Таа ги испра сите мотаници од нејзините предива."},{"word":"мотач","type":"м.","description":"Тој што мота."},{"word":"мотел","type":"м.","description":"Хотел покрај автопат со паркинг, наменет за прифаќање на тие што патуваат со моторни возила. Преноќивме во мотел."},{"word":"мотив","type":"м.","description":"Повод, поттик, причина за извршување на некоја активност. Мотивите за неговото однесување се нејасни. Обвинителот ги бара мотивите за злосторството."},{"word":"мотивација","type":"ж.","description":"Севкупност од мотиви, причини, кои го обусловуваат човековото дејствување; образложение. Зборува без мотивација. Надворешна мотивација. Основна мотивација на сите негови активности е сознанието дека придонесува за будење на народот."},{"word":"мотивика","type":"ж.","description":"Севкупност на мотиви, тоа што го даваат мотивите во едно литературно и сл. дело. Патриотска мотивика. Овие строфи носат белег на патриотска и социјална мотивика. Срендовековната мотивика живее и се протега до 19 век. Мотивиката на песната."},{"word":"мотивира","type":"св. и несв.","description":"Изнесе, изнесува мотиви, образложи, образложува, објасни, објаснува. Тоа го мотивираше. Позитивните примери ги мотивираат учениците."},{"word":"мотивиран","type":"прид.","description":"Што има мотив, што е заснован врз мотив."},{"word":"мотивирачки","type":"прид.","description":"Што мотивира, поттикнува. Мотивирачки говор. Мотивирачка причина."},{"word":"мотивски","type":"прид.","description":"Што се однесува на мотив. Мотивска сличност. Мотивски јадра. Мотивско збогатување."},{"word":"мотика","type":"ж.","description":"Железно орудие со долга рачка за копање земја, прекопување посеви и др. Ја нарами мотиката. Ги грлевме пченките со мотиките. Со мотиката ги правеше леите."},{"word":"мотка се","type":"несв.","description":"Цел ден се мотка околу велосипедот. На пазарите се моткаа џамбазите. Се моткаше меѓу гостите. Ветерот му се мотка и му пречи да оди. Не моткај ме."},{"word":"мото","type":"ср.","description":"Остроумна мисла, изрека; афоризам."},{"word":"мотовило","type":"ср.","description":"Направа на која се мота предено, стап со чатал на едниот крај, на другиот со подвижна штичка. Старицата го моташе преденото на мотовилото."},{"word":"мотор","type":"м.","description":"Машина што ја претвара енергијата во механичка работа (обично за машини кои се движат со согорување на нафтени деривати или со електрична енергија). Автомобилски мотор. Бензински мотор. Брчење на мотори. Го запали моторот."},{"word":"моторен","type":"прид.","description":"Што се однесува на мотор; што има мотор, што се движи со мотор. Моторно брчење. Моторно возило. Моторен чун. Моторен воз. Моторна пила."},{"word":"моторизација","type":"ж.","description":"Снабдување, опремување со моторни возила."},{"word":"моторизира","type":"св. и несв.","description":"Обезбеди, обезбедува, снабди, снабдува со моторни возила."},{"word":"моторизиран","type":"прид.","description":"Обезбеден, снабден со моторни возила. По патот се движеа моторизирани колони."},{"word":"моторика","type":"ж.","description":"Способност за движење, подвижност, и за изведување поврзани движења со телото или со некои делови од него. Моториката треба да се базира на особеностите и физичките способности на ученикот."},{"word":"моторист","type":"м.","description":"Работник кој ракува со мотори."},{"word":"мотоцикл","type":"м.","description":"Моторно возило на две тркала. Се вози на мотоцикл. Му се расипа мотоциклот. Брчење на мотоцикли."},{"word":"мотоциклист","type":"м.","description":"Возач на мотоцикл. Ни дадоа придружба од мотоциклисти."},{"word":"моч","type":"ж.","description":"Течност што ја лачат бубрезите и се исфрла од телото преку мочните органи; урина, мочка. Анализа на мочта. Не може да ја држи мочта."},{"word":"мочал","type":"м.","description":"Многу влажно, тињесто место."},{"word":"мочалник","type":"м.","description":"Место каде што се моча, нужник, писоар."},{"word":"мочало","type":"ср.","description":"Орган преку кој се исфрла мочта."},{"word":"мочарка","type":"ж.","description":"Мокро, влажно место, бара. Децата ставаа примки за зајаци и еребици по мочарките во ливадите."},{"word":"моча (се)","type":"несв.","description":"Испушта моч. Децата мочаа во тревата. Ми се моча."},{"word":"мочен","type":"прид.","description":"Што се однесува на моч. Мочен меур."},{"word":"мочка","type":"ж.","description":"моч."},{"word":"мочка","type":"несв.","description":"Испушта моч."},{"word":"мочко","type":"м.","description":"Недораснат, неспособен. Ги нарече мочковци. Мочко еден!"},{"word":"мочла","type":"ж.","description":"Недорасната, неспособна."},{"word":"мочлив","type":"прид.","description":"Што многу моча, што често моча."},{"word":"мочовод","type":"м.","description":"Канали низ кои се излачува мочката."},{"word":"мочур","type":"м.","description":"Влажно, мокро земјиште, со специфична вегетација; бара. Почнаа мостови да мостат преку блата и мочури."},{"word":"мочурен","type":"прид.","description":"Што се однесува на мочур."},{"word":"мочуриште","type":"ср.","description":"Земјиште што е покриено со неистечна, застоена вода; бара. Се најдоа среде мочуриште. Живо мочуриште. Ловеа жаби во мочуриштата."},{"word":"мочуриштен","type":"прид.","description":"Што се однесува на мочуриште. Мочуришни краеви. Мочуришни треви."},{"word":"мочурлив","type":"прид.","description":"Што е под мочуриште, во мочуриште. Мочурлив терен. Мочурливи површини. Мочурлива тиња. Мочурливо место."},{"word":"мочурливост","type":"ж.","description":"Особина и состојба на тоа што е мочурливо."},{"word":"мошне","type":"прил.","description":"Многу, изразито, во голем степен. Мошне убаво. Тој е мошне почитуван човек. Мошне често. Мошне интересен. Мошне нејасно. Мошне добро знаеш. Мошне тешки."},{"word":"мошоли","type":"несв.","description":"Паѓа во ситни капки, роси со лесен едноличен шум (за дожд), паѓа во ретки снегулки (за снег). Мошоли ситен дожд. Тогаш мошолело ама сега паѓаат цели пластови снег. Цел ден си мошоли. Небото се затемнило и си мошоли."},{"word":"мошорлив","type":"прид.","description":"Што мошори. Беше мошорлив, студеникав ден."},{"word":"мошти","type":"и.","description":"Посмртни останки, коски од светец. Моштите на светецот. Неговите мошти имале чудотворна моќ."},{"word":"мошус","type":"м.","description":"(зоол.) Вид елен без рогови чиј мажјак на стомакот има жлезда што лачи специфична миризлива супстанција; Moschus moschiterus."},{"word":"мошусен","type":"прид.","description":"Што содржи мошус, што е со мошус. Не ги поднесуваше ориенталните цвеќиња заради нивниата тешка, мошусна сладникавост."},{"word":"мрава","type":"ж.","description":"Ситен инсект од родот опнокрилци, кој живее во големи заедници; Formica. Жолти мрави. Мравите се качуваа по чардаците. Мравата го надви мастодонтот. Го оставија на мравите да го јадат."},{"word":"мраварник","type":"м.","description":"Живеалиште, гнездо на мрави;"},{"word":"мравјалник","type":"м.","description":"Живеалиште, гнездо на мрави. Го набљудуваше мравјалникот во дворот."},{"word":"мравји","type":"прид.","description":"Што се однесува на мрава, што е од мрава. Мравја киселина. Мравји јајца. Мравји лавиринти. Мравја врвица."},{"word":"мравка","type":"ж.","description":"Мравки го полазија. Ситни мравки. Вреден како мравка."},{"word":"мравојад","type":"м.","description":"Американски тропски цицач, кој нема заби, има леплив јазик и се храни со мравки и термити; Myrmecophaga tridactyla."},{"word":"мраз","type":"м.","description":"Вода во цврста агрегатна состојба, замрзната вода; лед. Санта мраз. Лимонада со мраз. Во чашата стави три парчиња мраз."},{"word":"мразарница","type":"ж.","description":"Просторија во која се чува мраз за разладување храна и пијалак. Нашата соба е цела мразарница. Собата беше жива мразарница."},{"word":"мразен","type":"прид.","description":"Многу студен, леден; замрзнат. Мразен предел. Мразна ноќ. Мразна вода. Мразно утро. Мразен поглед. Има очи мразни. Мразен укит."},{"word":"мрази","type":"несв.","description":"Мрзне, заледува."},{"word":"мрази","type":"несв.","description":"Чувствува омраза кон некого или кон нешто; не поднесува некого или нешто. Ги мразам јавните аукции. Го мразеше оружјето. Тој ја мразеше политиката. Мрази неправда. Ги учеа да мразат."},{"word":"мразиште","type":"ср.","description":"Аугументатив од мраз. Мразиштата се топат напролет."},{"word":"мразнина","type":"ж.","description":"Одајата се наполни со некаква мразнина."},{"word":"мразница","type":"ж.","description":"Мразници ми полазија по жилите."},{"word":"мразно","type":"прил.","description":"Студено, ледено. Се сетив на нив и ми иде штуро, мразно."},{"word":"мразовен","type":"прид.","description":"Студен, леден. Ветрот донесе мразовни игли. Мразовен поглед. Мразовна стегнатост. Мразовни капки. Мразовна река. Мразовно време."},{"word":"мразовец","type":"м.","description":"(зоол.) Вид инсект, штетник на овошките и на голем број шумски дрвја, гасеницата ги напаѓа листовите, цутните пупки и плодовите кај коскестото и јаболчестото овошје. Пеперугата мразовец ќе започне да се множи."},{"word":"мразовит","type":"прид.","description":"Мразен, леден. Мразовит воздух. Мразовито јануарско утро. Мразовита ноќ."},{"word":"мразулец","type":"м.","description":"Парче мраз, обично долго и тенко, што се фаќа на предметите од кои капе вода. На стреите висеа мразулци. Мустаќите му фатиле мразулци. На дрвјата се фаќаа мразулци. Мразулците се кршеа."},{"word":"мрак","type":"м.","description":"а) Отсуство на светлина; темница. Ноќен мрак. Паѓа мрак. По некое време се навикнав на мракот. Светкавицата го расцепи мракот. Очите му блеснаа во мракот. б) Времето на смалена видливост откако ќе зајде сонцето, на преминот од ден во ноќ. Треба да се врати пред мракот. Беше мракот кога го виде селото. Околу мракот си дојдоа жените од нива. Наближи мрак."},{"word":"мрака","type":"ж.","description":"Мрак. Среде глува ноќна мрака. Ќе намине она кога паѓа мрака. Не ќе е вечна оваа мрака."},{"word":"мраќава","type":"ж.","description":"Мрак, темнина. Сè живо се морничави во мраќавата."},{"word":"мракобесен","type":"прид.","description":"Што се однесува на мракобесник. Мракобесен лик."},{"word":"мракобесие","type":"ср.","description":"Гледишта и постапки на мракобесниците, дух на мракобесник. Таму владее ужасна тиранија, терор и мракобесие."},{"word":"мракобесник","type":"м.","description":"Тој што е против просветата, науката и културата, човек со мрачни, назадни погледи."},{"word":"мрамор","type":"м.","description":"мермер."},{"word":"мраморец","type":"м.","description":"Опашест водоземец кој живее во слатките води; Gammarus fluviatilis."},{"word":"Мраморно Море","type":"ср.","description":"Море помеѓу Егејското и Црното Море."},{"word":"мрачева","type":"ж.","description":"Темнина."},{"word":"мрачен","type":"прид.","description":"Исполнет со мрак, темен. Мрачен тунел. Мрачна визба. Мрачна ноќ. Мрачно море. Мрачна шума. Мрачна пештера."},{"word":"мрачина","type":"ж.","description":"Мрак, темнина. Во крчмата беше матна мрачина. Светлоста од ламбата одвај ја пробиваше мрачината."},{"word":"мрачи се","type":"несв.","description":"безл. Се спушта мрак, се стемнува. Се мрачи. Се мрачеше над езерото."},{"word":"мрачка","type":"ж.","description":"Слаб мрак. Децата играа на сокакот до првата мрачка."},{"word":"мрачнина","type":"ж.","description":"Мрак, темнина. Народното творештво му овозможило на народот да истрае низ мрачнините на вековите."},{"word":"мрачно","type":"прил.","description":"Темно. Во салата беше мрачно."},{"word":"мрачност","type":"ж.","description":"Состојба и особина на тој што е мрачен, на тоа што е мрачно; нерасположеност, намуртеност. Ја памети мрачноста на мајка му. Мрачност и мраз си носеше во душата."},{"word":"мрва","type":"ж.","description":"Ситно парче од леб или од друга цврста храна; трошка."},{"word":"мрглав","type":"прид.","description":"Матен, темен (за време)."},{"word":"мрглави се","type":"несв.","description":"Се мати (времето). Времево нешто се мрглави."},{"word":"мрда","type":"несв.","description":"Прави кратки движења со нешто. Мрда со рацете. Ги мрда рамената. Усните му мрдаа, но глас не излегуваше од нив. Стариот не мрдаше со ништо. Мрдаше со опавчето."},{"word":"мрдалка","type":"ж.","description":"Изговор. Само наоѓа рачки и мрдалки."},{"word":"мрдало","type":"м.","description":"Тој што мрда; тој што избегнува обврски;"},{"word":"мрдање","type":"ср.","description":"Глаголска именка од мрда."},{"word":"мрднат","type":"прид.","description":"Ненормален, луд. Го сметаа за мрднат. Таа си беше мрдната."},{"word":"мрдне","type":"св.","description":"Се помести. Не смее да мрдне. Чекаше без да мрдне. Нешто мрдна во грмушката. Мрдна со усните. Не можеше да мрдне."},{"word":"мрее","type":"несв.","description":"Престанува да живее; умира, гине. Дојде време да се мрее. Да мрееме како што се мрее."},{"word":"мрежа","type":"ж.","description":"Предмет од вкрстени нишки, конец, жица и сл., обично исплетен на еднакви окца. Плете мрежа. а) Направа од цврст конец која служи за ловење (риби, птици, дивеч, пеперутки и др.). Рибарска мрежа. Мрежа против комарци. Ѕверот се фати во мрежата. Мрежите се наполнија со најразлични птици. б) (спорт.) Преграда која ги разделува двете половини од просторот за играње; завеса на голот што ја задржува топката. Топката ја затресе мрежата. в) Замка од нитки на пајажина со чија помош пајакот го лови пленот. Пајакова мрежа. г) Назив за други разни предмети направени на таков начин. Мрежа за спиење. Престана да спие во мрежата. Носеше мрежа со нешто завиткано во неа. Во рацете носи мрежа со леб. Ја пресече телената мрежа и влезе во дворот. Косата ѝ беше собрана во свилена мрежа."},{"word":"мрежар","type":"м.","description":"Човек што прави мрежи."},{"word":"мрежен","type":"прид.","description":"Што се однесува на мрежа. Мрежно поврзување."},{"word":"мрежест","type":"прид.","description":"Што личи на мрежа, што изгледа како мрежа. Мрежести чорапи. Мрежеста сенка."},{"word":"мрежи","type":"несв.","description":"Покрива, обвива со мрежа."},{"word":"мрежина","type":"ж.","description":"Густа мрежина му се фаќала на очите."},{"word":"мрежница","type":"ж.","description":"Внатрешна опна на очното јаболко што ги прима светлосните дразби."},{"word":"мрена","type":"ж.","description":"Вид речна риба; Barbus fluviatlis. Со јадица фаќаше мрени."},{"word":"мренка","type":"ж.","description":"Дем и хип. од мрена."},{"word":"мрест","type":"м.","description":"Состојба кај рибите кога исфрлаат икра за оплодување. Тоа лето мрестот предвреме заврши."},{"word":"мрестилиште","type":"ср.","description":"Место каде што се мрестат рибите."},{"word":"мрести се","type":"несв.","description":"Исфрла икра, се размножува (за рибите). Рибите се мрестат. Секоја риба не се мрести во исто време."},{"word":"мрешка се","type":"несв.","description":"Прави набори, се набира по површината. Езерото се мрешка. Ветерот ја мрешкаше водата."},{"word":"мрза","type":"ж.","description":"Отсуство на желба за работа; немање желба да се прави што било. Го фати мрза. Мрзата е болест."},{"word":"мрзелува","type":"несв.","description":"Времето го поминува во неработење."},{"word":"мрзешен","type":"прид.","description":"Непријатен, немил, омразен."},{"word":"мрзешник","type":"м.","description":"Човек што го мразат, омразен човек."},{"word":"мрзи ме","type":"несв.","description":"Ме мрзи. Го мрзи да стане. Ја мрзи да се исчешла. Другите ги мрзеше да паметат."},{"word":"мрзла","type":"ж.","description":"Мрзлива жена;"},{"word":"мрзлив","type":"прид.","description":"Што не сака да работи; што нема желба за работа. Мрзлив човек. Станаа мрзливи."},{"word":"мрзливец","type":"м.","description":"Тој што е мрзлив; мрзло. Ги нарече мрзливци. Тој е обичен мрзливец."},{"word":"мрзло","type":"м.","description":"Мрзлив човек; неработник. Ти си еден мрзло."},{"word":"мрзне","type":"несв.","description":"Смрзнува, заледува. Рацете му мрзнат. Болката ми го мрзне срцето. Цел ден мрзневме во водата. Треба ли да мрзнам на студов?"},{"word":"мрк","type":"прид.","description":"Со боја меѓу жолта и црна или сива и црна, темножолт или темносив. Над реката стоеја надвиснати голите карпи, напластени со мрк, жолт и црвен варовник."},{"word":"мрка се","type":"несв.","description":"Се пари (обично за овци). Овците се мркаат."},{"word":"мркач","type":"м.","description":"Мажјак кој се мрка. Овен мркач."},{"word":"мркушлав","type":"прид.","description":"Во мала мера мрк."},{"word":"мрмка","type":"несв.","description":"Зборува тивко и неразбирливо, како за себе; полугласно изразува незадоволство."},{"word":"мрмор","type":"м.","description":"Нејасни гласови, тивко зборување на повеќемина, џагор."},{"word":"мрмори","type":"несв.","description":"Зборува полугласно."},{"word":"мрморко","type":"м.","description":"Човек што многу мрмори."},{"word":"мрмот","type":"м.","description":"Вид глодар сличен на верверица само многу поголем, се храни со трева, семиња и плодови; Marmota marmota."},{"word":"мрс","type":"м.","description":"Храна која содржи масти (месо, сланина, млечни производи и сл.). Виното се испи и мрсот се истроши."},{"word":"мрсен","type":"прид.","description":"Што содржи маст, што е подготвен со маст. Мрсно јадење. Мрсна манџа."},{"word":"мрси","type":"несв.","description":"Јаде мрсна храна; пости."},{"word":"мрси","type":"несв.","description":"Преместува, расипувајќи го редот; заплеткува. Мрси конци. Мрси коса."},{"word":"мрсипетко","type":"м.","description":"Човек што не држи пост."},{"word":"мрсник","type":"м.","description":"Долен, бесрамен човек, никаквец."},{"word":"мрсници","type":"и.","description":"Мрсни денови, денови кога се јаде мрсно. Во годината има повеќе мрсници отколку посници."},{"word":"мрснотија","type":"ж.","description":"Својство на тоа што е мрсно."},{"word":"мрсотија","type":"ж.","description":"Мрсна храна, мрсни производи, месо и животинска маст."},{"word":"мрсул","type":"м.","description":"Слузна течност што истекува од носот. Му течат мрсули."},{"word":"мрсулав","type":"прид.","description":"Што испушта мрсули, што е измачкан со мрсули. Децата беа мрсулави. И лете и зиме тој е со мрсулав нос."},{"word":"мрсулави","type":"несв.","description":"Испушта мрсули. Носот ми мрсулави."},{"word":"мрсулавост","type":"ж.","description":"Особина и состојба на тој што е мрсулав."},{"word":"мрсулко","type":"м.","description":"Тој што се мрсулави. Мрсулкото си ги брише мрсулите."},{"word":"мрсулче","type":"ср.","description":"Се срамеа од своите мрсулчиња."},{"word":"мртвее","type":"несв.","description":"Замира, живее во мртвило, без активност. Овде животот мртвее."},{"word":"мртвен","type":"прид.","description":"Во изразот: мртвен ден – ден за помен на мртвите; задушница.Свадбата мина како на мртвен."},{"word":"мртвенски","type":"прид.","description":"Што се однесува на мртвен ден, на мртвите. Мртвенски сон. Мртвенски покој. Мртвенски глави."},{"word":"мртвило","type":"ср.","description":"Отсуство на желба за живот, безволност, рамнодушност, апатија. Го обзеде мртвило."},{"word":"мртвица","type":"ж.","description":"Неистечна вода во речно корито, мртвак; блато, бара. Загази во мртвиците. Штркови се собраа покрај мртвицата."},{"word":"мртво","type":"прил.","description":"Безживотно, како мртов. Левата рака мртво му паѓа. Градот мртво спие."},{"word":"Мртво Море","type":"ср.","description":"Солено езеро во Израел."},{"word":"мртвороден","type":"прид.","description":"Мртов роден. Мртвородено дете."},{"word":"мртвороденче","type":"ср.","description":"Дете што е родено мртво."},{"word":"мртка","type":"несв.","description":"Мрда по малку;"},{"word":"мртов","type":"прид.","description":"Што не е веќе жив, умрен (за човек), пцовисан (за животно), овенат, сув (за растение). Мртов човек. Мртво тело. Мртва птица. Мртво дрво."},{"word":"мртовец","type":"м.","description":"Човек кој престанал да живее, мртов човек, покојник. Мртовците ги погребуваат. Жените плачеа над мртовецот."},{"word":"мртовечки","type":"прид.","description":"Што се однесува на мртовец, што е наменет, својствен за мртовец. Мртовечки сандак. Мртовечка кола. Мртовечка книга. Мртовечки одар. Мртовечко бледило. Мртовечка вкочанетост. Сиво како мртовечко око."},{"word":"мртовечница","type":"ж.","description":"Зграда или просторија во која се носат мртовците пред да бидат погребани."},{"word":"мрцина","type":"ж.","description":"(разг.) Слабо, истоштено животно. Скарлет јаваше на некаква мрцина со клапушести уши."},{"word":"мрцка","type":"несв.","description":"Мрда по малку. Јазичињата нивни мрцкаа. Од печката мрцкаат црвени јазици."},{"word":"мрцкало","type":"ср.","description":"Тој што мрцка, несигурен човек, превртливец."},{"word":"мрцлав","type":"прид.","description":"Без цврстина, млитав. Сланината беше мрцлава."},{"word":"мрцне","type":"св.","description":"Мрдне. Песот мрцна со опашката."},{"word":"мрџгали","type":"несв.","description":"Валка, прави да биде нешто валкано, нечисто."},{"word":"мрша","type":"ж.","description":"Тело на умрено животно, умрено животно; мртво тело воопшто. Орли се собраа на мршата. Касапот ги закачи закланите мрши за да го покаже убавото месо."},{"word":"мршав","type":"прид.","description":"Неисхранет, слаб. Мршав човек. Мршава снага. И се тресеа мршавите раменици. Болеста ја правеше сè помршава. Мршав добиток."},{"word":"мршојаден","type":"прид.","description":"Што се храни со мрши. Мршојаден ѕвер."},{"word":"мршојадец","type":"м.","description":"(зоол.) Голема птица грабливка што се храни со мрши. Vulturidae. Орли мршојадци."},{"word":"мршти се","type":"несв.","description":"Прави да биде набрано (лице, чело, веѓи), обично во незадоволство, лутење и сл.; мурти се. Го мршти челото. Неговото лице се мрштеше."},{"word":"му","type":"зам.","description":"Кратка форма за индиректен објект од личните заменки тој, он; се употребува сама или со долгата форма - нему му; него. Му рече. Нему му ја остави куќата."},{"word":"му!","type":"изв.","description":"Ономатопеја. За означување на рикот на говедата."},{"word":"муабет","type":"м.","description":"Разговор, разговарање. Ти дојдов на муабет. Колку да се најдеме на муабет. Води празни муабети."},{"word":"муабети","type":"несв.","description":"Разговара. Дојди да си муабетиме. Седат и си муабетат."},{"word":"мува","type":"ж.","description":"Инсект од родот двокрилци, со многу подвидови. Муви го лазат месото, ќе го наплукаат. Го облетуваа роеви муви."},{"word":"мувла","type":"ж.","description":"Паразит, вид габички кои виреат на влажни и непроветрени места. Мириса на мувла. Се нафатила мувла. Зелена мувла го покрила старото дрво."},{"word":"мувлет","type":"м.","description":"Одреден временски период, рок. Му даде мувлет до утре. Дајте мувлет да ги собереме селаните. Осум дена имаш мувлет."},{"word":"мувлив","type":"прид.","description":"Што е зафатен со мувла. Мувлив леб."},{"word":"мувло","type":"м.","description":"Несмасен човек; глупак."},{"word":"мувлоса","type":"св.","description":"Се покри, фати со мувла. Лебот мувлосал."},{"word":"мувлосан","type":"прид.","description":"Покриен, зафатен со мувла. Мувлосан леб. Сеното е мувлосано. Мувлосана хартија."},{"word":"мувосерка","type":"ж.","description":"Ларви од муви, мали црвчиња."},{"word":"мугра","type":"ж.","description":"Првите проблесоци на зората, рана зора, изгрејсонце. Бели мугри. Рани мугри. Први мугри. Студена мугра. Свежи мугри."},{"word":"мудар","type":"прид.","description":"Паметен, разумен. Мудар човек. Мудра глава. Мудра поговорка. Мудар совет. Мудри зборови. Староста е помудра од младоста. Најмудриот од сите."},{"word":"мудбак","type":"м.","description":"Просторија во куќата во која се готви и се чува храна. Топло е во мудбакот. Ја најде мајка му во мудбакот."},{"word":"мудрец","type":"м.","description":"Многу паметен, умен човек, со исклучително знаење и животно искуство; филозоф. Голем мудрец. Кралските мудреци. Итар Пејо е наш мудрец."},{"word":"мудречки","type":"прид.","description":"Својствен на мудрец. Мудречко исчекување. Мудречка неизвесност."},{"word":"мудроштина","type":"ж.","description":"Мудрост, голема памет, досетливост. Народната мудроштина."},{"word":"мудрува","type":"несв.","description":"Се прави мудар, со важност го изнесува своето мислење за да направи впечаток на големо знаење и мудрост."},{"word":"мудур","type":"м.","description":"Управник, старешина на област во турско време."},{"word":"мудурлук","type":"м.","description":"Подрачје на власта на мудурот."},{"word":"муезин","type":"м.","description":"Тој што ги повикува верниците на молитва од минарето на џамија."},{"word":"мужде","type":"ср.","description":"Подарок за оној кој донел радосна вест, муштулок. Мислеше како некому да му земе мужде за доаѓањето на ранетиот.Собира муждиња."},{"word":"муза","type":"ж.","description":"Божица, заштитничка на некоја уметност или наука, една од деветте Зевсови ќерки. Признава дека го бере она што го даваат музите. Музата на поетот. Музите молчат кога зборува оружјето."},{"word":"музга","type":"ж.","description":"Бара, мочуриште."},{"word":"музеј","type":"м.","description":"Установа во која се чуваат и се изложуваат предмети од научна и уметничка вредност: Сликарски музеј. Историски музеј. Археолошки музеј. Природонаучен музеј. Етнографски музеј."},{"word":"музејски","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на музеј. Музејски експонат. Музејска збирка."},{"word":"музика","type":"ж.","description":"а) Уметност изразена преку тонови, тонска уметност. Вокална музика. Инструментална музика. Тивка музика. Духовна музика. Народна музика. Класична музика. б) Тонска уметност и нејзината теорија како училиштен предмет. Го запишаа на музика. Студира музика."},{"word":"музикален","type":"прид.","description":"Надарен за музика. Детето е многу музикално."},{"word":"музикалии","type":"и.","description":"Музички инструменти, ноти и други потреби на музичарите. Не можам да свирам, не ги носам музикалиите."},{"word":"музикалност","type":"ж.","description":"Способност за разбирање и чувствување на музиката, дарба за музика. Неговата музикалност е ненаметлива."},{"word":"музикант","type":"м.","description":"Тој што свири на некој инструмент. Музикантите од оркестарот. Први си отидоа музикантите."},{"word":"музиколог","type":"м.","description":"Тој што се занимава со музикологија. Многу музиколози се интересирале за нашиите народни ора."},{"word":"музикологија","type":"ж.","description":"Наука за музиката."},{"word":"музиколошки","type":"прид.","description":"Што се однесува на музиколог и музикологија. Од неговите музиколошки перцепции резултира оваа интересна публикација."},{"word":"музицира","type":"несв.","description":"Свири."},{"word":"музичар","type":"м.","description":"Тој што се занимава со музика. Врвен музичар. Популарен музичар."},{"word":"музички","type":"прид.","description":"Што се однесува на музика. Музички инструмент. Музичка академија. Музички педагог. Музичка вечер. Музичко творештво."},{"word":"мук","type":"м.","description":"Рик на говеда. Мукот на затворениот добиток."},{"word":"мука","type":"несв.","description":"Рика. Воловите мукаат. Телето мука. Кравата мукаше."},{"word":"мукава","type":"ж.","description":"Дебел картон за кутии, корици на книги и др. На чевлите тој ставаше мукава, книга наместо ѓон. Ветерот носеше парчиња мукава. Корава мукава."},{"word":"мукавен","type":"прид.","description":"Направен од мукава, картонски. Ѕидовите се уриваа небаре мукавени. Ги собра алиштата во стар мукавен куфер."},{"word":"мукает","type":"прид.","description":"прид. неменл. (разг.) Внимателен, претпазлив, заинтересиран. Стори се мукает. Имај ја мукает невестичката. Сакам да ги имаш на мукает."},{"word":"мукаетен","type":"прид.","description":"Ич не е мукаетен."},{"word":"мукаетлија","type":"прид.","description":"Што е внимателен, претпазлив;"},{"word":"мукач","type":"м.","description":"Плачко."},{"word":"муклец","type":"изв.","description":"Молк! Муклец, никој да не разбере!"},{"word":"мукне","type":"св.","description":"Нема ништо да лавне, да мукне."},{"word":"муктар","type":"м.","description":"Старешина на маало во градот, селски старешина; Платен заштитник на имот и живот. Се повикуваат муктарите на одделните маала во Конакот. Оние што не сакале да ја прифатат заштитата на муктарите исчезнувале."},{"word":"мула","type":"м.","description":"Врховен кадија, судија; угледен, учен човек. Се собрале кај мулата и барале убиецот да им биде предаден ним."},{"word":"мулазим","type":"м.","description":"Турски офицер, поручник; млад судски чиновник."},{"word":"мулак","type":"м.","description":"Муле мажјак."},{"word":"мулат","type":"м.","description":"Мелез, човек на кој едниот родител му е белец, а другиот црнец. Црните луѓе на островот Мартиник се помешани и затоа се викаат мулати."},{"word":"мулат","type":"м.","description":"Мелез помеѓу бела и црна раса."},{"word":"муле","type":"ср.","description":"Домашно животно, копитар, приплод од магаре и кобила; Equus mulus. Јаваше на муле. Ги напои мулињата."},{"word":"мулине","type":"ср.","description":"Конец од една, две или повеќе нитки што може да се двојат, за везење и општо за рачна работа."},{"word":"мулиштар","type":"м.","description":"Магаре кое оплодува кобили."},{"word":"мулк","type":"м.","description":"Недвижен имот; облик на приватна сопственост на земја во феудализмот. Имам малу мулк и некоја пара. Нема мулк."},{"word":"мулти-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки со значење: многу, повеќе: мултивитамин, мултимилионер, мултиетнички."},{"word":"мултидисциплинарен","type":"прид.","description":"Повеќедисциплинарен, што бара вклучување на повеќе научни дисциплини за неговата реализација. Трудот претставува мултидисциплинарна синтеза."},{"word":"мултикултура","type":"ж.","description":"Постоење, проникнување на повеќе форми на културен живот во една општествена средина. Таа е дел од канадската мултикултура."},{"word":"мултимедијален","type":"прид.","description":"Повеќемедијален, што се служи со неколку техники за репродукцијата и пренесувањето на комуникациите. Премиерата на мултимедијалниот балет."},{"word":"мултипликатор","type":"м.","description":"Умножувач; множител."},{"word":"мултипликација","type":"ж.","description":"Умножување, зголемување на бројот на нешто. Мултипликација на несреќи. Хомонимијата е во основата на семантичката мултипликација на речничкиот фонд."},{"word":"мултиплицира","type":"несв.","description":"Умножува, множи, зголемува број на нешто. Понекогаш во поентата целиот настан се мултиплицира. Песните ја мултиплицираат основната тема."},{"word":"мумија","type":"ж.","description":"Труп зачуван од распаѓање со балсамирање."},{"word":"мумификација","type":"ж.","description":"Постапка за правење мумија, балсамирање и препарирање на трупови. Процес на мумификација."},{"word":"мумифицира","type":"несв.","description":"Прави мумија, балсамира."},{"word":"мумифициран","type":"прид.","description":"Направен мумија."},{"word":"мумла","type":"несв.","description":"Испушта неразбирливи гласови (обично за мечка); мрмори. Го допре муцето до главата на мечката и почна пискливо да мумла. Таа врти околу стожерот и тивко мумла."},{"word":"мумурузница","type":"ж.","description":"Леб направен од пченкарно брашно."},{"word":"мунасип","type":"прил.","description":"Умесно, добро, згодно; правилно. Имотот го поделија како што најдоа мунасип старците."},{"word":"мунгос","type":"м.","description":"Вид глодар, сличен на мачка или куна, кој ги уништува змиите; Mungo mungos. Мунгосите ги истребиле змиите."},{"word":"мундијал","type":"м.","description":"Светско првенство во некој спорт, најчесто фудбал."},{"word":"мундир","type":"м.","description":"Вид горна облека, капут, како дел од службена (најчесто војничка) облека, униформа. Таква боја имаат старите мудири на гарнизонските војници."},{"word":"мунѕа","type":"ж.","description":"Прекор, незлонамерен подбив или клетва; подбивен гест со дланката упатено кон лицето што се прекорува. Стариците ја испратија со мунѕи. Му пушти лоша мунѕа. Децата му правеа мунѕи."},{"word":"мунѕоса","type":"св.","description":"Прекори, искара, проколне. Таа луто го мунѕоса."},{"word":"муниција","type":"ж.","description":"Куршуми (поретко и други експлозивни убојни средства: мини, бомби и сл.) Боева муниција. Маневарска муниција. Фабрика за муниција. Немавме муниција за пушките. Штеди муниција."},{"word":"мура","type":"ж.","description":"Бела елка; Pinus peuce."},{"word":"мураќип","type":"м.","description":"Мастило за пишување, црнило, туш. Испишан е со блед мураќип."},{"word":"мураќиплија","type":"прид.","description":"Мастилен. Пишува со молив мураќиплија."},{"word":"мурал","type":"м.","description":"Слика нацртана директно на ѕид."},{"word":"мургав","type":"прид.","description":"Со темен тен, црномурен, темен. Му пребледе мургавото лице. Мургава девојка. Беа мургави од прав. Мургава крава."},{"word":"мургавина","type":"ж.","description":"Состојба на тоа што е мургаво."},{"word":"мурго","type":"м.","description":"Име што му се дава на вол или куче со темна боја. Песот Мурго."},{"word":"мурдар","type":"м.","description":"Запуштен, неуреден, нечист човек. Тргни ми се од патот, бре мурдару!"},{"word":"мурдарлак","type":"м.","description":"Неуредност; нечистотија. Говедата беа болни, заразени од мурдарлак. Не сака да ги гледа ваквите мурдарлаци."},{"word":"муренка","type":"ж.","description":"Дудинка, бела црница, плод и дрво; Morus. Во дворот растеше муренка. Вареа ракија од муренки. Седнаа на трупот под муренката. боболкница."},{"word":"мурти се","type":"несв.","description":"Се покрива со брчки, се набира; со брчкање (на лицето, челото) покажува незадоволство, загриженост, болка. Тој човек не знае да се мурти. Се муртеше од замор и жед."},{"word":"мурџе","type":"м.","description":"Прекар за црномурен човек или за такво животно"},{"word":"мурџест","type":"прид.","description":"Мурџест пес."},{"word":"мусака","type":"ж.","description":"Вид јадење од мелено месо и компири или ориз, модри патлиџани и др. Мусака од компири. Мусака од модри патлиџани."},{"word":"мусандра","type":"ж.","description":"Голем ѕиден плакар со прегради, украсен со резба; обично за чување постелнина. Стоеше пред преполната мусандра. Детето се скрило во мусандрата."},{"word":"мускат","type":"м.","description":"Вид мирисно грозје; Muscat."},{"word":"мускатен","type":"прид.","description":"Што се однесува на мускат. Мускатен мирис. Мускатна арома. Мускатни вина."},{"word":"мускета","type":"ж.","description":"Вид долга пушка што се пали со фитил."},{"word":"мускетар","type":"м.","description":"Војник наоружан со мускета, пешадинец."},{"word":"мускул","type":"м.","description":"Еластичен орган или негов дел кај човекот или животните кој со стегање, собирање и отпуштање овозможува движење на делови или на целото тело. Срцев мускул. Стомачни мускули. Мускулите му играа. Зацврстување на мускулите."},{"word":"мускулатура","type":"ж.","description":"Систем од мускули на телото. Има развиена мускулатура. Срцева мускулатура."},{"word":"мускулен","type":"прид.","description":"Што се однесува ма мускул. Мускулно влакно. Мускулно ткиво. Мускулна активност. Мускулни движења."},{"word":"мускулест","type":"прид.","description":"Што има цврсти, развиени мускули. Мускулести раце. Мускулесто тело. Мускулест маж."},{"word":"муслиман","type":"м.","description":"Припадник на муслиманската вера, мухамеданец."},{"word":"муслиманство","type":"ср.","description":"Исламска вероисповед, ислам; мухамеданство. Ширењето на муслиманството."},{"word":"муслин","type":"м.","description":"Вид лесна, тенка полупроѕирна свилена, волнена или памучна ткаенина. Носеше фустан од зелен муслин. Кошула од муслин."},{"word":"мустаќ","type":"м.","description":"Долги влакна израснати над горната усна кај мажите. Едниот мустаќ му беше подолг. Црни мустаќи. Ги избричи мустаќите."},{"word":"мустаќест","type":"прид.","description":"Што има (големи) мустаќи. Мустаќест момчак. Мустаќесто лице."},{"word":"мустаќлија","type":"прид.","description":"Човек со (големи) мустаќи."},{"word":"мустанг","type":"м.","description":"Полудив коњ од северноамериканските прерии."},{"word":"мутав","type":"м.","description":"Постилка или покривка од козина. Го покри со парче мутав. Долго го ткаеше невестинскиот мутав."},{"word":"мутав","type":"прид.","description":"Нем, што нема способност да зборува."},{"word":"мутавџија","type":"м.","description":"Занаетчија што изработува мутави, постилки или покривки од козина. Татко му беше мутавџија."},{"word":"мутавџилак","type":"м.","description":"Мутавџиски занает."},{"word":"мутант","type":"м.","description":"Организам што претрпел промена во наследните особини."},{"word":"мутација","type":"ж.","description":"(биол.) Наследно пренесување на некоја промена во организмот што не е резултат на вкрстување. Степен на мутација. Генетски мутации."},{"word":"мутира","type":"св. и несв.","description":"(биол.) За живи организми – со мутација промени, менува својства, особини."},{"word":"мутлак","type":"мод.","description":"Секако, сигурно, веројатно, бездруго, со увереност. Мутлак се уморила. Мутлак ме излажа."},{"word":"мутли","type":"и.","description":"Потпокрив. Старите работи се фрлаат во мутлите."},{"word":"муур","type":"м.","description":"Печат, жиг. Му удри еден муур."},{"word":"муф","type":"м.","description":"Дел од женска облека, едноделна ракавица (најчесто од крзно) со отвори од двете страни, за греење на рацете. Си ги стопли рацете во муфот."},{"word":"муфљуз","type":"м.","description":"Пропаднат човек; вагабонт, скитник."},{"word":"муфте","type":"прил.","description":"Бесплатно, на туѓа сметка, џабе. Јаде и пие муфте."},{"word":"муфтеџија","type":"м.","description":"Тој што сака сè бесплатно, за џабе, што сака да се чести на туѓа сметка."},{"word":"муфтија","type":"м.","description":"Муслимански свештеник (најстар и највисок во една област); великодостојник."},{"word":"мухамеданец","type":"м.","description":"Припадник на муслиманската вера, муслиман."},{"word":"мухаџир","type":"м.","description":"Иселеник, бегалец, емигрант."},{"word":"мухаџирлак","type":"м.","description":"Иселеништво, емигрантство."},{"word":"муц!","type":"изв.","description":"Во изразот туц-муц."},{"word":"муце","type":"ср.","description":"Го допре муцето до мечката. Муцињата им беа топли и влажни."},{"word":"муцка","type":"ж.","description":"Предниот дел од главата на некои животни (коњ, куче итн.) со носот. Песот лежеше со муцката на шепите. Срните ги подаваа муцките кон децата. Воловите фатија пена на муцките."},{"word":"муцка","type":"несв.","description":"Зборува неразбирливо, неповрзано и тивко."},{"word":"муцкало","type":"ср.","description":"Оној што муцка, мрморко."},{"word":"муцне","type":"св.","description":"Промрмори, прозбори. Ни збор повеќе да не си муцнал."},{"word":"мучник","type":"м.","description":"Сандак во кој паѓа брашното (во воденица)."},{"word":"муџахедин","type":"м.","description":"Назив за борец од исламските земји."},{"word":"мушавере","type":"ср.","description":"Договор, советување. Прават мушавере."},{"word":"мушама","type":"ж.","description":"Восочно или гумирано платно (непропустливо). Ја завитка тетратката во мушама. Парите ги чуваше во парче мушама."},{"word":"мушамен","type":"прид.","description":"Што е направен од мушама. Мушамен мантил. Мушамена покривка."},{"word":"муши","type":"несв.","description":"Боде, набодува, наденува."},{"word":"мушичар","type":"м.","description":"Тој што лови со таков мамец, мучички;"},{"word":"мушичарка","type":"ж.","description":"Вид трска за ловење риба со таков мамец;"},{"word":"мушичка","type":"ж.","description":"(зоол.) Вид ситни инсекти со две крила, двокрилци; Bibionidae. Ситни мушички. Водата беше полна со раски и удавени мушички. Ми влезе мушичка во окото."},{"word":"мушка","type":"несв.","description":"Боде, бутка; вовира. Војникот со пушката ја мушкаше в слабина. Ја мушкаше главата во топлата пазува на мајка си."},{"word":"мушкало","type":"ср.","description":"Тој што (се) мушка."},{"word":"мушмула","type":"ж.","description":"Овошно дрво со ниско стебло или поголема грмушка со мали тркалезни плодови со многу семки што се јадат откако ќе омекнат; Mespilus germanica."},{"word":"мушне","type":"св.","description":"Турне, удри. Го мушна со кундакот."},{"word":"мушта","type":"ж.","description":"Заоблен чекан со кој чевларите ја набиваат кожата."},{"word":"муштерија","type":"м.","description":"Купувач, потрошувач; корисник на занаетчиски или други услуги. Имаше многу муштерии. Лесно наоѓаше муштерии.Стар муштерија. Нов муштерија. Берберницата се наполни со муштерии."},{"word":"муштулук","type":"м.","description":"Подарок за доносителот на убава, радосна вест."},{"word":"муштулџија","type":"м.","description":"Лице што прво ќе донесе, ќе јави радосна вест, убав глас."},{"word":"н","type":"глас","description":"Глас, сонант во македонскиот стандарден јазик, забновенечен по местото на образување, експлозивен по начинот на образување."},{"word":"нè","type":"зам.","description":"Кратка форма за директен предмет од ние; доаѓа само нè или се удвојува со нас – нас нè. Сигурно нè виде. Не можеше тогаш да не нè праша. Нас нè виде и ништо не ни рече."},{"word":"на","type":"предл.","description":"Пространствено значење: а) Место каде што се наоѓа нешто или се случува нешто. На тротоарот стоеја двајца стражари. Се криел на таванот. б) Вршење на дејство кон определено место, насока. Се искачија на Водно за половина час. Утре одиме на Бистра да скијаме."},{"word":"на","type":"чест.","description":"За посочување или при подавање; На ти ги твоите добри девојчиња. На, земи и ти малку од питава. На ти некој денар да ти се најде. На ви по едно јаболко."},{"word":"на-","type":"претс.","description":"Претставка/префикс во образувањето на глаголи, а поретко на други видови зборови."},{"word":"наака","type":"св.","description":"Натрупа, нагнете, нафрли без ред во големо количество. Во собата наакале сè и сешто. Ветрот наакал многу снег пред врата."},{"word":"наала","type":"св.","description":"Напипа, допре потамина, наџбара. Ја подаде раката да наала каде е вратата. Со прстите ја наалка книгата."},{"word":"набабари","type":"св.","description":"Во клетва. Бапка да те набабари."},{"word":"набабне","type":"св.","description":"Нарасне, набабри од влага, од сок и сл. Земјата е набабната од дождот. Пупките на јоргованот веќе беа набабнале."},{"word":"набабреност","type":"ж.","description":"Состојба на тоа што набабрило."},{"word":"набабри","type":"св.","description":"Нарасне, се прошири, се исполни со сок, влага и сл. Набабреа капините и рибизлите. Набабре зрелото грозје. Штиците набабреле."},{"word":"набавен","type":"прид.","description":"Што набавува, што е задолжен да набавува. Набавна служба. Набавно одделение."},{"word":"набави","type":"св.","description":"Снабди што е потребно. Набавив доволно храна. Набавил резервни делови за колата."},{"word":"набавка","type":"ж.","description":"Набавување."},{"word":"набавта","type":"св.","description":"Натрупа, нагнете, наака."},{"word":"набавтана","type":"прил.","description":"Без многу размислување, насреќа, потамина. Набавтана погоди."},{"word":"набавувач","type":"м.","description":"Тој што набавува."},{"word":"набае","type":"св.","description":"Забае доволно."},{"word":"набања се","type":"св.","description":"Се избања во доволна мера."},{"word":"набара","type":"св.","description":"Напипа, со пипање најде нешто. Во визбата потамина набара стари чевли."},{"word":"набаса","type":"св.","description":"Неочекувано сретне, најде нешто. Набасавме на една напуштена колиба. Набасаа на многу војска."},{"word":"набастиса","type":"св.","description":"Пронајде, открие нешто или некого. Добро да ги скриеш парите да не ти ги набастиса некој. Ме набастисаа на јадење."},{"word":"набеда","type":"ж.","description":"Неправедно обвинување, клевета. Сите набеди ги отфрлам. Тоа за него беше тешка набеда."},{"word":"набеди","type":"св.","description":"Неправедно обвини, наклевети. Го набедија дека ги предал."},{"word":"набедреник","type":"м.","description":"Дел од свештеничка одежда што се носи на бедрото."},{"word":"набеќарува се","type":"св.","description":"Се наоде беќар доволно, до задоволување. Доста му беше, се набеќарува и сега ќе се жени."},{"word":"набележи","type":"св.","description":"Забележи, внесе сè што треба во бележник, во книшка и сл. Сака да набележи во работната книшка сè што работел."},{"word":"набели","type":"св.","description":"Намачка, стави белило, пудра и сл. Го набели лицето."},{"word":"набере","type":"св.","description":"Скине, собере извесно количество овошје, плодови, цвеќиња и др., бере. Набрав јаболка. Набраа по еден товар дрва."},{"word":"набеснее се","type":"св.","description":"Беснее доволно, до задоволување."},{"word":"набивач","type":"м.","description":"Направа за набивање на колови, земјени маси и друго."},{"word":"набие","type":"св.","description":"Настега, израмни со тапкање, со газење. Добро ја наби земјата околу коренот."},{"word":"набиен","type":"прид.","description":"Нагмечен, повреден. Набиени јаболка. Раката му е набиена."},{"word":"набиеница","type":"ж.","description":"Набиено место на некој дел од телото. Има набиеница на ногата."},{"word":"набишка","type":"св.","description":"Втера свиња во кочина, во свињарник. Ги набишка свињите."},{"word":"наблажи","type":"св.","description":"Облажи нешто малку. Си ги наблажив прстите."},{"word":"наблажне ми","type":"св.","description":"Почувствува од нешто малку благ вкус. Ми наблажна виното."},{"word":"наблажнува","type":"несв.","description":"Има, покажува малку благ вкус. Кајсиите наблажнуваат, ама уште не се зрели."},{"word":"наближи","type":"св.","description":"Дојде близу, се приближи до нешто. Наближија до езерото. Наближавме кон градот."},{"word":"наблизу","type":"прил.","description":"Во близина, не далеку. Наблизу имало урнатини."},{"word":"наблиска","type":"св.","description":"Испрска со вода, со течност."},{"word":"набљудува","type":"несв.","description":"Внимателно гледа некого или нешто. Ја набљудуваше додека излегуваше од продавницата. Го набљудуваше метежот на улицата."},{"word":"набљудувач","type":"м.","description":"Тој што набљудува."},{"word":"набљудувачки","type":"прид.","description":"Што се однесува на набљудување, на набљудувач. Набљудувачки дух. Набљудувачка мисија. Набљудувачко место."},{"word":"набљудувачница","type":"ж.","description":"Место или објект од кој се врши набљудување. Артилериска набљудувачница."},{"word":"набобне","type":"св.","description":"Нарасне, се исполни со сок, со влага, набабне. Набобнале пупките. Зрната набобнале."},{"word":"набоде","type":"св.","description":"Закачи на повеќе места шилести предмети (колци, игли и др.). Набоде неколку колци на меѓата."},{"word":"набодина се","type":"св.","description":"Бодина доволно, до задоволување."},{"word":"набодна","type":"ж.","description":"Долга вила со два шилци за пренесување, товарење снопови."},{"word":"набожен","type":"прид.","description":"Кој верува во бога, побожен. Набожни луѓе. Набожен народ."},{"word":"набожник","type":"м.","description":"Набожен човек, верник."},{"word":"набои","type":"св.","description":"Нанесе боја на нешто. Го набои цртежот со црвена боја."},{"word":"набој","type":"м.","description":"Набиено место, оток на стапалото, на петицата."},{"word":"набој","type":"м.","description":"Исполнетост со некое својство. Емоционален набој. Творечки набој. Содржински набој. Експресивен набој."},{"word":"набојадиса","type":"св.","description":"Намачка со боја,"},{"word":"наболедува се","type":"св.","description":"Боледува долго, до определено време."},{"word":"наболи ме","type":"св.","description":"Почувствува слаба болка. Раната ме наболе малку. Пак почна да го наболува бубрегот."},{"word":"набор","type":"м.","description":"Тоа што е набрано; набере 2. Набор на кошула. Набор на завеса."},{"word":"набори се","type":"св.","description":"Се бори доволно, долго, до задоволување."},{"word":"набосо","type":"прил.","description":"На боси нозе. Ги обу чевлите набосо."},{"word":"набоцка","type":"св.","description":"Забоде нешто шилесто (игла, трн и сл.) на повеќе места. Рацете си ги набоцка на капините."},{"word":"набразди","type":"св.","description":"Направи бразди при обработка на земјиште."},{"word":"набрашни","type":"св.","description":"Посипе со брашно. Ја набрашни рибата и ја стави да се пржи."},{"word":"набрбори","type":"св.","description":"Изнакаже многу, сè и сешто. Уште од изутрина ми набрбори што било и што не било."},{"word":"набргу","type":"прил.","description":"Кусо време по некој определен момент, по некоја случка, настан. Набргу момчето заспа. Поседоа малку и набргу си отидоа. Запали оган, набргу во собата стана попријатно. Набргу по востанието положбата на народот стана уште потешка."},{"word":"набрдила","type":"и.","description":"Дел од развојот на кој е утврдено брдото."},{"word":"набрекнатост","type":"ж.","description":"Состојба на тоа што набрекнало."},{"word":"набрекне","type":"св.","description":"Набобне, напрегне, прошири. Цврсто ги стегна вилиците, жилите на вратот му набрекнаа. Под тешкиот товар му набрекнаа мускулите."},{"word":"набреца","type":"св.","description":"Изнакаже некому грубости, навреди. Се скараа, и тој го набреца својот другар со најлоши зборови."},{"word":"набрзана","type":"прил.","description":"Со брзање. Ја поставија набрзана софрата. Набрзина се поздравија и се разделија"},{"word":"набрка","type":"св.","description":"Истера од некаде, избрка. Набркај го кучето од дворот. Ги набркале од селото."},{"word":"наброи","type":"св.","description":"Изброи, определи број на нешто, даде определен број пари. Наброја колку делови има механизмот. Ми наброја со колку алатки се служи во работата. Му наброја педесет илјади денари."},{"word":"набрончи се","type":"св.","description":"Добие бронки, се нафрли со бронки."},{"word":"набрсти се","type":"св.","description":"Брсти доволно, до наситување."},{"word":"набрчка","type":"св.","description":"Добие брчки. Се налути и го набрчка челото како старец."},{"word":"набуеност","type":"ж.","description":"Состојба на тоа што набуило."},{"word":"набуи","type":"св.","description":"Бујно порасне, нарасне. Снагата му набуи. Набуени гради. Набуила тревата. Набуија реките."},{"word":"набута","type":"св.","description":"Со бутање, со туркање втера, внесе. Сè што најде набута во торбата. Ги набутаа во едно сопче."},{"word":"набуца се","type":"св.","description":"Се буца доволно, многу, до определен момент (за рогати животни). Козите се набуцаа и се разбегаа."},{"word":"набуцка","type":"св.","description":"Наговори, поттикне на нешто лошо, Ги набуцка да се скараат."},{"word":"набучува","type":"несв.","description":"Бучи по малку, слабо. Телевизорот набучува, ќе се расипе."},{"word":"наваби","type":"св.","description":"Повика кон себе, намами (за домашни животни)."},{"word":"навади","type":"св.","description":"Извади многу нешта. Навади разни ситници од чантата."},{"word":"навади","type":"св.","description":"Полее, тури вода врз нешто. Ги навади цвеќињата. Го навади дворот."},{"word":"навакса","type":"св.","description":"Успее да заврши некоја работа до определено време. Треба да наваксаме со копањето додека не заврнало."},{"word":"навал","type":"м.","description":"Мешаница, множество луѓе. Немаше многу навал, па брзо наполнивме вода."},{"word":"навал","type":"прил.","description":"Во составот: од навал – не вистински, со преправање. Се разболел од навал. Се искашла од навал."},{"word":"навала","type":"ж.","description":"Навалица, наплив на големо множество луѓе. Навала од гледачи. Навала од туристи."},{"word":"навала","type":"св.","description":"Вала доволно, големо количество; вала."},{"word":"навален","type":"прид.","description":"Што се однесува на навалата, што е од навалата. Навална линија. Навален ред. Навални играчи."},{"word":"навали","type":"св.","description":"Настрани, наведне на една страна. Го навали коритото да го истури."},{"word":"навали","type":"св.","description":"Запали оган, стави дрва и сл. на оган. Навали оган. Навали го огнот да не угасне. Ја навалил фурната. Навалила котел за перење."},{"word":"навалица","type":"ж.","description":"Голема толпа луѓе, турканица, мешаница. Навалица од патници. Од навалица не се влегува."},{"word":"наваличе","type":"ср.","description":"Вид шумско растение, папратка; Aspidium filix."},{"word":"навалка","type":"св.","description":"Извалка малку, на некое место. Ја навалка книгата. Го навалка килимот со чевлите."},{"word":"наваму","type":"прил.","description":"Во просторот – во правецот на лицето што зборува, кон него, кон неговата страна, кон неговата средина. Дојди наваму. Белки болеста нема да се прошири наваму."},{"word":"навапса","type":"св.","description":"Вапса многу, големо количество. Навапса предено за цела година да плете."},{"word":"навари","type":"св.","description":"(само 3 л.) Набабри при варењето (за грав, ориз и др.)."},{"word":"наваса","type":"св.","description":"навакса."},{"word":"навев","type":"м.","description":"Тоа што го донесува ветрот (снег, дожд и др.). Снежни навеви. Навеви од дожд ја поплавија терасата."},{"word":"наведе","type":"св.","description":"Свие надолу; наведне Гранките се наведоа, ќе се искршат. Житја со наведени класје."},{"word":"наведе","type":"св.","description":"Буквално пренесе нешто што е кажано или напишано; цитира. Песната ја наведе во целост. Насловот е погрешно наведен. За поткрепа на своето мислење наведе едно место од Библијата."},{"word":"наведне","type":"св.","description":"Свие надолу; наведе1 Ја наведна целата снага да му се поклони. Борот го наведнал врвот под снегот."},{"word":"навее","type":"св.","description":"Со веење, дување на ветрот, надонесе, нафрли нешто (снег, песок и др.). Ветрот навеал снег пред врата, не се излегува."},{"word":"навезе","type":"св.","description":"Заврши со везење, направи вез; Навезала убав чаршаф. Ќе ги навезам ракавите на кошулата."},{"word":"навезе се","type":"св.","description":"Везе доволно, до задоволување, многу."},{"word":"навеиште","type":"ср.","description":"Место каде што ветрот навева снег."},{"word":"навек","type":"прил.","description":"Често во составот: за навек. Засекогаш, за вечни времиња. Си отиде за навек. Светот ќе трае навек."},{"word":"навекува се","type":"св.","description":"Се наживеа многу долго."},{"word":"навесели се","type":"св.","description":"Доволно долго се весели, до задоволување."},{"word":"навести","type":"св.","description":"Најави претходно, предвести, претскаже. Се обидов нешто да му навестам. Овој успех навести дека може да се постигнат и подобри резултати. Своето доаѓање го навестија голем број новинари. Сонот ми навести што ќе се случи."},{"word":"наветар","type":"прил.","description":"Залудно, без никаква полза. Работи наветар. Парите си ги даде наветар."},{"word":"наветво","type":"прил.","description":"Веќе употребувано, не на ново. Купува облека наветво."},{"word":"навечер","type":"прил.","description":"Во вечерно време, кога е вечер (обично секоја вечер, секоја определена вечер). Тргнал навечер преку планината. Во саботата навечер му дојдоа на гости. Навечер селаните им се радуваа на децата. Навечер читаме книги. Се враќаа навечер преморени. Се збираа навечер да поразговараат."},{"word":"нави","type":"и.","description":"Според народното верување, лоши самовили, демони што ги мачат, ги разболуваат леунките."},{"word":"навива","type":"несв.","description":"навие."},{"word":"навивалка","type":"ж.","description":"Направа за навивање предено."},{"word":"навивач","type":"м.","description":"Тој што навива на спортски натпревар."},{"word":"навивачки","type":"прид.","description":"Што се однесува на навивач, на навивање. Навивачки реквизити. Навивачки страсти. Навивачко расположение."},{"word":"навивка","type":"ж.","description":"Парче платно за обвивање на нозете наместо чорапи."},{"word":"навигатор","type":"м.","description":"Специјалист за навигација (во поморството и во воздухопловството); морепловец; воздухопловец."},{"word":"навигација","type":"ж.","description":"Вештина и наука за управување бродови, во поново време, и авиони со одредување на нивната позиција, курс и растојанието што го минуваат."},{"word":"навиди","type":"св.","description":"Посети некого, намине кај некого. Бев да ја навидам. Отиде да ги навиди родителите. Често ме навидуваат."},{"word":"навидум","type":"прил.","description":"На вид, на изглед, на прв поглед, без задлабочување. Тие само навидум се скромни. Навидум остана спокоен, а во душата одвај го совладуваше гневот. Расправијата почна навидум случајно."},{"word":"навие","type":"св.","description":"Намота (предено, конец и др.). Треба да навие предено за ткаење. Навива жица на макара."},{"word":"навик","type":"ж.","description":"Однесување, постапка што со долго повторување станала обична, постојана за некого. Запали цигара, повеќе по навик одошто од потреба. Имаше навик да станува многу рано. Му мина во навика пред легнување да се прекрсти"},{"word":"навика","type":"св.","description":"Со викање изнакаже многу некому (при кавга, расправија). Му навика сè што му дојде на ум."},{"word":"навикне","type":"св.","description":"Добие некаков навик. Навикнал повеќе да слуша одошто да зборува."},{"word":"навилец","type":"м.","description":"Сено колку што може да се крене наеднаш на вила. Ги разредуваше во колата големите навилци сено."},{"word":"навили","type":"св.","description":"Направи стогови сено. Подраниле кон ливаѓето прекосот да го навилат на стогови."},{"word":"навири","type":"св.","description":"безл. Насобере вода на едно место, направи вир; вири. Почекавме да се навири вода во кладенчето."},{"word":"нависне","type":"св.","description":"Обвисне на, над нешто, висне – за множество. Нависнал на прозорецот. Нависна над оградата. Нависнале зрели, крупни гроздови. Гранките нависнале доземи."},{"word":"нависоко","type":"прил.","description":"Во височина, на поголема височина, со висок глас. Лета нависоко, гледа нашироко. Чадот се креваше нависоко. Уште од портата свика нависоко."},{"word":"навистина","type":"прил.","description":"Вистински, вистинито, во стварност. Тој навистина е многу влијателен. Навистина не знам што да ви кажам. Луѓето навистина веруваа. Навистина се излекувал."},{"word":"навитка","type":"св.","description":"Навие, намота околу нешто; Го навитка водилото околу роговите. Ја навитка ортомата на самарот. Старицата навиткуваше предено во клопчиња."},{"word":"навјак","type":"м.","description":"Според народното верување, мртвородено, некрстено дете што доаѓа по душата на болниот."},{"word":"навлажи","type":"св.","description":"Направи нешто да стане влажно, натопи во течност. Ја навлажи крпата со рака и му ја стави на гради. Ја навлажни малку кошулата за да ја испегла."},{"word":"навлака","type":"ж.","description":"Облога од ткаенина, кожа и сл. за перница, јорган, фотелја и др."},{"word":"навласи","type":"св.","description":"Со гребни расчешла, обработи коноп."},{"word":"навлачи","type":"св.","description":"Влачи (волна, лен) во определено или во големо количество."},{"word":"навлезе","type":"св.","description":"Влезе подлабоко во некоја средина. Навлегоа во густата букова шума. Навлегол меѓу грмушките."},{"word":"навлече","type":"св.","description":"Надонесе многу со влечење или на друг начин. Навлековме гранки и запаливме голем оган."},{"word":"навнатре","type":"прил.","description":"Повнатре, подлабоко во некоја средина. Одевме навнатре во пештерата."},{"word":"навод","type":"м.","description":"Точно пренесени искажани или напишани зборови; цитат."},{"word":"наводени","type":"св.","description":"Испрска, натури со вода. Внимавај, ќе ги наводениш книгите. Си ги наводенил панталоните и чорапите."},{"word":"наводни","type":"св.","description":"Полее, натопи со доволно количество вода плодна почва. Уште рано ја наводни градината."},{"word":"наводници","type":"и.","description":"Знак од две двојни запирки („ ... “) меѓу кои се наведуваат цитати, наслови и сл."},{"word":"наводно","type":"прил.","description":"Како што се зборува, божем. Наводно му понудиле раководно место. Наводно студирал во странство."},{"word":"навози","type":"св.","description":"Надонесе многу нешто со возење. Навози дрва за цела зима."},{"word":"навој","type":"м.","description":"навивалка."},{"word":"навотка","type":"св.","description":"Вотне многу нешта. Навотка сè што најде во торбата."},{"word":"наврапит","type":"прид.","description":"Што избрзува, премногу пргав. Чуварот беше наврапит, своеглав и поработлив од сите."},{"word":"наврат","type":"м.","description":"Навраќање, повторување на иста постапка. На неколку наврати им испраќаа помош. Во првиот наврат не најде ништо, а во следните три наврати најде по два ракописа. Сакаше уште при првиот наврат да ги изненади со нешто."},{"word":"наврати","type":"св.","description":"Намине, посети, обично на кусо време. Утре ќе навратиме кај тебе. Неколку месеци никој не навратил кај нас. Наврати во дуќанчето да купи нешто."},{"word":"наврви","type":"св.","description":"Помине, се упати некаде. Пред малку наврви кон црквата."},{"word":"навре","type":"св.","description":"Вовлече, втера во нешто тесно. Прстенот што го навре не можеше да го извади. Одвај ги навре прстите во ракавиците."},{"word":"навре","type":"св.","description":"Надојде, исполни, обземе. Солзи му навреа на очите. Силна тага му навре во душата. Не можев да најдам одговор на прашањата што ми навираа. Тешки спомени навираа во душата на стариот мајстор."},{"word":"навреда","type":"ж.","description":"Зборови или постапка со кои се нанесува неправда, се урива достоинството, честа. Тие зборови за него навистина беа тешка навреда."},{"word":"навреден","type":"прид.","description":"Што доживеал, на кого му е нанесена навреда;"},{"word":"навреди","type":"св.","description":"Нанесе навреда некому. Тој збор многу го навреди и го налути. Кажи ѝ, но гледај да не ја навредиш."},{"word":"навредлив","type":"прид.","description":"Што предизвикува навреда, што навредува. Навредливи зборови. Навредлив прекар."},{"word":"наврека се","type":"св.","description":"За животно (коза и др.) – врека многу, долго време до престанување."},{"word":"наврекнато","type":"прил.","description":"Со лутина, грубо. Наврекнато му одговори."},{"word":"навреме","type":"прил.","description":"Во договореното, во определеното време, кога треба, кога е погодно време. Дојде токму навреме. Навреме ги заврши студиите. Навреме се ожени. Навреме го заврши сеењето. Навреме заврна."},{"word":"навремен","type":"прид.","description":"Што е навреме. Навремен почеток. Навремено решение. Навремен одговор. Навремено плаќање."},{"word":"навреми","type":"св.","description":"Дојде време некому за нешто. Навремил за женење. Навремила за раѓање."},{"word":"наврзалка","type":"ж.","description":"врзалка."},{"word":"наврзе","type":"св.","description":"Врзе едно на друго. Наврзи го каде што се скина."},{"word":"наврзница","type":"ж.","description":"(обично во мн.) а) Излишни зборови, зборување што било (при озборување, расправија и сл.). б) наречница_1"},{"word":"наврнат","type":"прид.","description":"Накиснат од врнеж, од дожд."},{"word":"наврне","type":"св.","description":"Заврне, напаѓа многу дожд, снег. Овој месец наврна многу дожд. На планинските врвови веќе наврнало снег."},{"word":"наврти","type":"св.","description":"Впери оружје. Му ја наврти пушката. Топовските цевки ги навртија кон горните куќи на селото."},{"word":"навртка","type":"ж.","description":"Машински елемент обично во форма на шестострана призма со отвор што е во внатрешната страна спирално нажлебен."},{"word":"наврши","type":"св.","description":"Договори свршувачка на момче или на девојка."},{"word":"наврши","type":"св.","description":"Врши жито во определено или во големо количество."},{"word":"наврши","type":"св.","description":"Наполни определен број години, достигне определена возраст во години."},{"word":"навтаса","type":"св.","description":"Достигне определена возраст за нешто, неопходен развој, зрелост. Децата навтасаа за училиште. Грозјето навтаса. Тестото навтасало."},{"word":"навтера","type":"св.","description":"Со туркање втера."},{"word":"навчас","type":"прил.","description":"Веднаш, брзо, за многу кусо време. Навчас ќе биде готово. Снегот навчас се стопи. Навчас ќе почнеме со работа."},{"word":"нагаѓа","type":"несв.","description":"нагоди; нагодува."},{"word":"нагазен","type":"прид.","description":"Што дејствува при нагазување. Нагазна сопирачка. Нагазна мина."},{"word":"нагазеница","type":"ж.","description":"Болест што се добива, според народното верување, ако се нагази на нагазиште;"},{"word":"нагази","type":"св.","description":"Одејќи, згазне на нешто. Нагазил на стакло. Нагазил во кал. Нагазил змија, и го каснала. Нагазил на мина."},{"word":"нагазиште","type":"ср.","description":"Место каде што, според народното верување, ако се нагази, може да се добие некоја болест."},{"word":"нагалено","type":"прил.","description":"Од милост, од голема љубов. Името му е Александар, ама нагалено го викаат Аце."},{"word":"нагали се","type":"св.","description":"Гали доволно, до задоволување."},{"word":"наган","type":"м.","description":"Големокалибарски револвер со барабан што се врти"},{"word":"нагизди","type":"св.","description":"Накити, украси. Ја облекле, ја нагиздиле како невеста."},{"word":"наглавечки","type":"прил.","description":"Наопаку, испревртено, како избезумен. Прашањето е поставено наглавечки. Од собата истрча наглавечки."},{"word":"наглави","type":"св.","description":"Доплете стапала на чорапи."},{"word":"нагладува се","type":"св.","description":"Помине во гладување определено време, долго време."},{"word":"наглас","type":"прил.","description":"Гласно, да може да се чуе. Погледнаа и се насмеаја наглас. Помисли наглас."},{"word":"нагласи","type":"св.","description":"Договори, среди нешто, некоја работа. Не грижи се, ќе ја нагласиме таа работа."},{"word":"нагласка","type":"ж.","description":"Нагласување, истакнување, давање важност, давање предност на нешто. Авторот посебна нагласка стави на проблемот на сиромаштијата. Во песната доминира емоционална нагласка. Главната нагласка е ставена на ветувањето дека мртвите ќе воскреснат."},{"word":"нагледа","type":"св.","description":"Погледне дали е во ред, се погрижи за некого, за нешто. Нагледај ги децата што прават."},{"word":"нагледен","type":"прид.","description":"Очевиден, јасен, разбирлив. Нагледна шема. Нагледен пример."},{"word":"нагледувач","type":"м.","description":"Тој што нагледува."},{"word":"наглоти","type":"св.","description":"Влезе прав, нечистотија (во очите), нараси. Ветриштата ни ги наглотија очите."},{"word":"наглув","type":"прид.","description":"Што не слуша добро, што недослушува."},{"word":"наглувне","type":"св.","description":"Стане наглув."},{"word":"нагмечи","type":"св.","description":"Притисне, потисне малку. Ногата му ја нагмечил."},{"word":"нагнете","type":"св.","description":"Нагмечи, настиска, напика, преисполни. Го нагнете кошот со тутун. Го нагнете куферот со сè и сешто. Вагоните беа нагнетени со патници."},{"word":"нагние","type":"св.","description":"Стане малку, делумно гнил, почне да гние. Горниците се јадат кога ќе нагнијат."},{"word":"нагниен","type":"прид.","description":"Што почнал да гние, што е делумно гнил. Нагниено јаболко."},{"word":"нагнои","type":"св.","description":"Стави, фрли гној на нива, на обработливо земјиште, наѓубри со гној. Ја нагноивме добро нивата. Овците лежеа на нивата, добро ја нагноиле."},{"word":"наговор","type":"м.","description":"Поттик со зборови нешто да се направи, наговарање;"},{"word":"наговори","type":"св.","description":"Со зборови, со говорење поттикне некого на некаква постапка, да направи нешто. Го наговори брата си да ја продадат куќата."},{"word":"нагоди","type":"св.","description":"Намести на соодветно место, уреди, дотера. Не можам да го нагодам овој дел. Го нагоди нишанот на пушката за поголема далечина. Стана, си ја нагоди облеката и излезе."},{"word":"нагодувачка","type":"ж.","description":"(само едн.) Нагодување; нагоди."},{"word":"нагол","type":"прид.","description":"Што се јавува, што се случува многу брзо, ненадејно, без постапност. Нагол пад од првото на последното место. Нагла промена. Нагло поскапување. Наглото претворање на игралиштето во пазариште сите ги изненади. Нагли социјални промени."},{"word":"наголеми","type":"св.","description":"Направи нешто да биде поголемо по размер, по обем, по број и др. Го наголеми растојанието. Ја наголеми сликата. Го наголеми учеството. Ја наголеми брзината."},{"word":"наголемо","type":"прил.","description":"Се прави важен, во изрази: се крева наголемо, се држи наголемо, живее наголемо и сл."},{"word":"наголо","type":"прил.","description":"Без облека, без соодветна опрема. Ја нарами раницата наголо. Го јавна коњот наголо."},{"word":"наголта се","type":"св.","description":"Со голтање внесе во себе големо количество храна, течност и сл. Додека пливаше, се наголта вода."},{"word":"нагон","type":"м.","description":"Вродена способност, инстинкт, на живите суштества (луѓето и животните) несвесно да вршат определени дејства заради своето одржување и за одржувањето на видот."},{"word":"нагонски","type":"прид.","description":"Што се однесува на нагон, што е предизвикан од нагон. Нагонска страст. Нагонски пориви."},{"word":"нагоре","type":"прил.","description":"Насочено во височина, кон горе. Искрите летаа нагоре. Гулабите се устремија нагоре. Погледна нагоре."},{"word":"нагорен","type":"прид.","description":"Што се качува нагоре, стрмен. Многу нагорни скали. Нагорно место. Нагорни патишта."},{"word":"нагори","type":"св.","description":"Со горење начне, оштети малку, делумно."},{"word":"нагорнина","type":"ж.","description":"Нагорно, стрмно место на пат, на рид и др.; Местото е малку нагорнина"},{"word":"нагорничав","type":"прид.","description":"Што се качува нагоре, стрмен. Нагорничав пат. Нагорничаво место."},{"word":"нагорниште","type":"ср.","description":"Одвај се искачија по нагорништето."},{"word":"нагорчи","type":"св.","description":"Покаже малку горчлив вкус. Лебот ми нагорчи."},{"word":"нагорчи се","type":"св.","description":"Почувствува горчлив вкус. Се нагорчив од цигарата."},{"word":"нагорчлив","type":"прид.","description":"Што има малку горчлив вкус, што нагорчува. Медот од тутуновиот цвет има темна боја и нагорчлив вкус."},{"word":"нагости","type":"св.","description":"Добро, богато почести гостин со јадење, пиење. Добро ги пречека и ги нагости. Ме нагостивте како никој досега."},{"word":"наготви","type":"св.","description":"Зготви многу, различни јадења."},{"word":"награба","type":"св.","description":"Грабне многу, големо количество. Награбале сè од дома и тргнале да бегаат. • се ~ Граба многу, до наситување."},{"word":"награда","type":"ж.","description":"Симболично или материјално изразено признание за особени заслуги, успеси, постигања. Нобелова награда. Парична награда. Утешна награда. Добие награда. Додели награда."},{"word":"награден","type":"прид.","description":"Што се однесува на награда, што донесува награда. Награден конкурс. Наградна игра. Наградно прашање."},{"word":"награден","type":"прид.","description":"Што добил, што освоил награда. Наградениот расказ ќе го објавиме. Наградените ученици ќе летуваат бесплатно во Охрид."},{"word":"награди","type":"св.","description":"Додели, даде награда. Најмладиот учесник во натпреварот го наградија со посебна награда."},{"word":"наградник","type":"м.","description":"Дел од машката облека што се носи на горниот дел од телото, на градите, вид елек."},{"word":"награмади","type":"св.","description":"Натрупа во грамада. Ги награмади камењето покрај патот."},{"word":"награни","type":"св.","description":"Пушти гранки, разграни. Дрвјата награнија, се раззеленија."},{"word":"нагрби","type":"св.","description":"Крене на грб. Го нагрби пакетот книги."},{"word":"нагрвали (се)","type":"св.","description":"Надојде, се насобере. Децата (се) нагрвалија во дворот на училиштето. Бегалци (се) нагрвалија по селата."},{"word":"нагрден","type":"прид.","description":"Што станал грд; Нагрдено лице. Нагрдена слика."},{"word":"нагрди","type":"св.","description":"Направи нешто да стане грдо. Убавото лице болката ѝ го нагрди. Некои нови градби го нагрдија градот."},{"word":"нагребе","type":"св.","description":"Изгребе, гребне малку."},{"word":"нагребок","type":"м.","description":"Трага од исечено на кожата; лузна."},{"word":"нагрее","type":"св.","description":"Стопли, загрее нешто."},{"word":"нагризе","type":"св.","description":"Малку гризне, со гризење откине малку. Го нагриза јаболкото."},{"word":"нагрли","type":"св.","description":"Копајќи, нанесе земја околу коренот на растение (компир, пченка и др.). Го нагрливме компирот."},{"word":"нагрне","type":"св.","description":"Префрли, наметне нешто без да се облекува заради заштита од студ, ветар и др. Ги нагрнаа долгите гуњи и излегоа. Нагрни го детето да не му студи."},{"word":"нагрозди се","type":"св.","description":"Се народи, се насобере, се појави во поголемо количество. Гранките се нагроздиле со петровки јаболка. Јато риби се нагроздија околу лебот."},{"word":"нагрсти се","type":"св.","description":"Напечали, заработи, дојде до многу пари и др. Му тргнала работата и се нагрстил пари. Во војната се нагрстил пари за цел живот."},{"word":"нагруби","type":"св.","description":"Направи нешто да биде грубо; нагрди. Ѝ ја нагрубил ликата. Го нагрубиле неговиот човечки лик. Му се обрати со зборови што го нагрубуваат јазикот."},{"word":"нагрува","type":"св.","description":"Грува доволно или големо количество пченица, пченка и др."},{"word":"наѓубри","type":"св.","description":"Стави на обработливо земјиште вештачко ѓубре или гној, нагнои. Ги наѓубри нивите пред есенското орање."},{"word":"над","type":"предл.","description":"Со пространствено значење: а) место што е погоре, повисоко од означениот предмет. Над самото село почнуваше густа дабова шума. б) од горната страна на нешто. Над вратата беше закачен свадбен венец."},{"word":"над-","type":"предл.","description":"(нат- пред безвучна согласка) Глаголите со оваа претставка најчесто значат: а) дејство што надминува, надвишува исто такво друго дејство во однос на брзина, времетраење, квалитет, степен и сл. (надвика, надгласа, надживее, наттрча, натпее, натпие, натфрли), б) извршување на дејство над нешто, одозгора (надвисне, надлета, наднесе, наткрили). Кај именските зборови означува: а) објект што е продолжение или се наоѓа врз тоа што е именувано со основниот збор (надградба, надвозник), б) лице или институција од повисок ранг во однос на означеното во основата (надвојвода, надбискуп, надбискупија), в) определба дека нешто се наоѓа повисоко, погоре од нешто (надбубрежен, надморски, надземен, надгробен), г) признак во определена мера (натпросечен, натчовечки), д) дека нешто не зависи, не е обусловено од означеното во основата (наднационален, натпартиски)."},{"word":"нададе","type":"св.","description":"Додаде, придаде, продолжи нешто. Го нададе малку фустанот. Го нададе јажето за да стигне."},{"word":"надалеку","type":"прил.","description":"На голема далечина, многу далеку. Селата се надалеку едно од друго. Надалеку прочуен."},{"word":"надарен","type":"прид.","description":"Што има дар, дарба; талентиран. Надарен раскажувач. Надарен актер. Надарен ученик."},{"word":"надари","type":"св.","description":"Даде дарба, талент некому. Господ го надарил за сè. Природата го надарила со смисла за хумор."},{"word":"надбие","type":"св.","description":"Победи во бој, во борба. И по три дена силни борби никој не можел да надбие."},{"word":"надбискуп","type":"м.","description":"Прв бискуп во една католичка црковна провинција, поглавар на надбискупија."},{"word":"надбискупија","type":"ж.","description":"Диецеза, епархија на надбискуп."},{"word":"надбодина","type":"св.","description":"Наттрча во коњска трка, во бодинање."},{"word":"надбори","type":"св.","description":"Победи во борење. Во натпреварот со борење го надборил, а со вино го напоил."},{"word":"надбрза","type":"св.","description":"Натпревари во брзање."},{"word":"надве","type":"прил.","description":"На два дела. Раздели надве. Расече надве."},{"word":"надведе се","type":"св.","description":"Се наведе над нешто, се надвисне. Се надведе над бунарот да види колку е длабок. Се надведе над болниот."},{"word":"надве-натри","type":"прил.","description":"Набрзина, на брза рака, како било. Го здипли надве-натри чаршафот. Се изми надве-натри колку да се расони. Се облече надве-натри и излезе."},{"word":"надвечерје","type":"ср.","description":"Времето непосредно спроти некој настан, ден, празник и др. Во надвечерјето на војната. Во надвечерјето на востанието."},{"word":"надвие","type":"св.","description":"Победи, совлада, надвладее. Секогаш помалиот, послабиот сакам да надвие. Внатрешното движење ги надви надворешните сили. Не можеше да го надвие чувството на разочарување. Копнежот го надви стравот."},{"word":"надвие се","type":"св.","description":"Се наведне, се надвисне над некого, над нешто, се најде над нешто што е подолу, пониско; се надвисне. Птицата се надви над своето чедо. Се надви над сина си да го заштити. Дождовни облаци се надвија над ридот."},{"word":"надвика","type":"св.","description":"Со викање надвие некого или нешто (врева, глас и др.). Сфати дека не може да ги надвика сите. Неговиот глас никој не можеше да го надвика. Неговиот силен глас ја надвика вревата."},{"word":"надвисне (се)","type":"св.","description":"Виси над нешто, се најде над нешто. Над речниот брег (се) надвиснале стари врби. Капините (се) надвиснале над патот. Сиви облаци (се) надвиснаа над градот. Месечината (се) надвисна над езерото."},{"word":"надвиши","type":"св.","description":"Надмине некого или нешто во висина. Најмладиот сите ги надвиши по раст. Перуниките ја надвишија камената меѓа. Чадот се крена и ги надвиши буките."},{"word":"надвјаса","type":"св.","description":"Со вјасање надмине, измине некого, во вјасање натпревари."},{"word":"надвладее","type":"св.","description":"Совлада некого, дојде до надмоќ, до превласт над некого, над нешто. Најпосле туѓинецот беше надвладеан. Набргу сонот ги надвладеа. Надвладеа љубовта кон детето, па мораше да се врати. Болката со ништо не можеше да ја надвладее."},{"word":"надводен","type":"прид.","description":"Што е над водата. Надводен дел на кораб. Надводни премини."},{"word":"надвозник","type":"м.","description":"Мост, премин над улица, над пат или над железничка линија."},{"word":"надвојвода","type":"м.","description":"Врховен, прв војвода."},{"word":"надвор","type":"прил.","description":"На отворен простор, не внатре. Полека излегоа надвор. Надвор е темно и студено."},{"word":"надворешен","type":"прид.","description":"Што е надвор, што е видлив однадвор. Надворешна врата. Надворешна страна. Надворешна обвивка. Надворешен изглед. Надворешен знак. Надворешна појава. Надворешна промена."},{"word":"надворштиње","type":"и.","description":"Болест што се добива, според народното верување, од лоши духови кога ноќе ќе се нагази на некое нивно место."},{"word":"надвратник","type":"м.","description":"Греда, дрвена или бетонска, што се става над вратата."},{"word":"надгласа","type":"св.","description":"Добие поголем број гласови од друг при гласање."},{"word":"надгледува","type":"несв.","description":"Врши надзор, чува, проверува безбедност, однесување при работата и др. Го надгледуваше извршувањето на задачите. Лично ги надгледуваше и затворениците и нивните чувари."},{"word":"надгледувач","type":"м.","description":"Тој што надгледува нешто по службена должност."},{"word":"надградба","type":"ж.","description":"Тоа што е надградено на веќе изграден објект. Дозвола за надградба."},{"word":"надгради","type":"св.","description":"Изгради над веќе изграден објект."},{"word":"надгробен","type":"прид.","description":"Што е поставен над гроб или на гроб. Надгробен споменик. Надгробна плоча."},{"word":"наддавање","type":"ср.","description":"Глаголска именка од наддаде."},{"word":"наддавач","type":"м.","description":"Учесник во наддавање."},{"word":"наддаде","type":"св.","description":"Даде повеќе отколку што треба, отколку што е определено. Му наддадов некој денар."},{"word":"наддаден","type":"прид.","description":"Се засолниле под една наддадена стена. Имаше црна косичка спуштена по наддаденото чело. Ги испрчи своите наддадени гради."},{"word":"наддаде се","type":"св.","description":"Се издаде, се подаде нанапред. Очите исплашено се наддадоа од глобовите. Од устата вечно ѝ се блееја два горни наддадени заба. Ридот се издолжил, а она најгоре се наддало како стреа."},{"word":"наддланка","type":"ж.","description":"Дел од раката што е над дланката."},{"word":"надебелее","type":"св.","description":"Стане дебел, подебел."},{"word":"надебели","type":"св.","description":"Направи нешто да биде подебело. Надебели ги буквите, подобро да се читаат."},{"word":"надева се","type":"несв.","description":"Има надеж дека нешто ќе се случи, ќе биде како што се посакува. Се надева дека брзо ќе се вратат. Се надева дека брзо ќе победат. Се надевавме на подобро време."},{"word":"надеж","type":"ж.","description":"Душевна состојба на очекување, на верување дека ќе се случи, ќе се исполни тоа што се очекува. Надеж за подобро здравје. Надеж за голема добивка. Има надеж. Изгуби надеж. Последна надеж. Лажна надеж."},{"word":"надежен","type":"прид.","description":"Што влева надеж, од кој може да се очекува. Тоа се песни на еден почетник, но и на еден млад надежен поет. Му се јави една надежна мисла."},{"word":"наделка","type":"св.","description":"Со делкање добие нешто во определено или во големо количество. Наделка трески и го запали огнот. Во планината наделкаа греди."},{"word":"надене","type":"св.","description":"Набоде, закачи на остар предмет. Го надена месото на ражен. Се мачеше да ја надене маслинката со виљушка."},{"word":"надесно","type":"прил.","description":"На десна страна, во десна насока. Сврти се надесно. Улицата свртува надесно. Налево зјаеше пештера, надесно се креваа големи карпи."},{"word":"надживеан","type":"прид.","description":"Што живеел помалку од друг; надживее 2. Застарен, надминат од времето."},{"word":"надживее","type":"св.","description":"Живее подолго од некого или од траењето на нешто. Надживеал мнозина што се надевале да го наследат. Ги надживеа сите премрежиња."},{"word":"наджние","type":"св.","description":"Ожние повеќе од некого, натпревари некого во жниење."},{"word":"надзборува","type":"св.","description":"Назборува, накаже повеќе од некого, надмине некого во зборување. Него никој не може да го надзборува."},{"word":"надзвучен","type":"прид.","description":"Што е над можностите да го примат човечките органи за слух."},{"word":"надземе","type":"св.","description":"Земе повеќе отколку што треба, отколку што е определено."},{"word":"надземен","type":"прид.","description":"Што се наоѓа на површината на земјата или над земјата; подземен. Надземни делови на растенијата. Надземна инсталација."},{"word":"надземи","type":"прил.","description":"Над површината на земјата;"},{"word":"надзира","type":"несв.","description":"Врши надзор, проверува, следи, надгледува некоја состојба или некоја работа."},{"word":"надзирач","type":"м.","description":"Тој што надзира, што надгледува; надгледувач."},{"word":"надзор","type":"м.","description":"Постојано надзирање, следење, надгледување, контрола над нешто."},{"word":"надзорен","type":"прид.","description":"Што се однесува на надзор, што врши надзор. Надзорен орган."},{"word":"надзорник","type":"м.","description":"Степен, звање во службеничката хиерархија."},{"word":"надѕида","type":"св.","description":"Изѕида над нешто што е веќе изѕидано."},{"word":"надигне","type":"св.","description":"Дигне, крене, поткрене. Ја надигна главата да може да гледа. Војникот ја надигна пушката да нанишани. Ја надигна раката да удри."},{"word":"надигра","type":"св.","description":"Победи некого со подобра игра. Гостите ја надиграа екипата на домаќинот во сите дисциплини."},{"word":"надир","type":"м.","description":"Спротивна точка на зенитот, која се наоѓа на долната небесна полутопка."},{"word":"надитри","type":"св.","description":"Се покаже поитар од некого, со итрина добие нешто. Го надитрил и му ги зел парите."},{"word":"надише се","type":"св.","description":"Помине доволно или многу време дишејќи нешто. Се надишавме разни испарувања. Избегавме малку од градот да се надишеме свеж воздух."},{"word":"надјаде","type":"св.","description":"Изеде повеќе од некого."},{"word":"надлаже","type":"св.","description":"Надмине некого во лажење. Итар Пејо никој не можел да го надлаже."},{"word":"надлактица","type":"ж.","description":"Делот од раката од лактот до рамото."},{"word":"надлежен","type":"прид.","description":"Што има право на дејствување и решавање (во административна работа и др.); меродавен, компетентен. Надлежна служба. Надлежен орган. Надлежен суд."},{"word":"надлета","type":"св.","description":"Надмине некого во летање."},{"word":"надлуѓе","type":"и.","description":"Множина од натчовек;"},{"word":"надмен","type":"прид.","description":"Наперчен, вообразен, надуен. Надмен поглед. Надмен поздрав."},{"word":"надминат","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од надмине."},{"word":"надмине","type":"св.","description":"При движење (одење, возење) престигне, остави зад себе некого или нешто."},{"word":"надмоќ","type":"ж.","description":"Поголема моќ во однос на моќта на друг. Беше свесен за својата надмоќ."},{"word":"надмоќен","type":"прид.","description":"Што има надмоќ над друг, што е посилен, поснажен. За сето време нашиот тим беше надмоќен."},{"word":"надморски","type":"прид.","description":"Што се наоѓа над нивото на морето, што е над морската површина. Надморска висина (височина)."},{"word":"надмудри","type":"св.","description":"Се покаже, излезе помудар од некого, со мудрост добие нешто; надитри. Домаќинот ги надмудрил арамиите, кога влегле во визбата, ги заклучил."},{"word":"наднаслов","type":"м.","description":"Во новинарството – наслов што е печатен со поинаков шрифт над главниот наслов."},{"word":"наднесе","type":"св.","description":"Крене, издигне над нешто. Ја наднесе раката над очите и внимателно се загледа. Го наднесе клупското знаме над толпата навивачи."},{"word":"надница","type":"ж.","description":"Договорена плата, заработка за еден ден работа. Работи на надница."},{"word":"надничар","type":"м.","description":"Лице што работи на надница."},{"word":"надничи","type":"несв.","description":"Работи на надница."},{"word":"надноси","type":"св.","description":"Продолжи бременост, носи над потребното време. Жената може и да надноси, да роди подоцна."},{"word":"надовлече","type":"св.","description":"Довлече многу нешто, во големо количество. Надовлекоа гранки, дрва и запалија голем оган."},{"word":"надоврзе","type":"св.","description":"Со врзување спои, додаде. Го надоврза јажето за да стигне."},{"word":"надогради","type":"св.","description":"Догради над или кон нешто веќе изградено; догради 2."},{"word":"надоѕида","type":"св.","description":"Доѕида над или кон нешто веќе изѕидано."},{"word":"надои","type":"св.","description":"Подои доволно, заврши со доење. Дај ѝ го детето да го надои."},{"word":"надојде","type":"св.","description":"Дојде, се насобере во голем број. Надојде народ од сите страни. Во селото надојдоа бегалци и војници."},{"word":"надокрај","type":"прил.","description":"На крајот, најнакрај. Бурето веќе дошло надокрај."},{"word":"надолго","type":"прил.","description":"Многу долго време, опширно (во расправа, разговор и сл.). Надолго му раскажуваше за сè што видел. Надолго објаснуваше како се случило сето тоа."},{"word":"надолее","type":"св.","description":"Долее, потури уште колку што треба;"},{"word":"надолен","type":"прид.","description":"Што се простира надолу во насока на гледањето, на движењето. Луѓето брзаа по надолните улици кон морето. Надолен пат. Надолен терен. Надолно место."},{"word":"надолета","type":"св.","description":"Долета во голем број. На плоштадот надолета јато диви гулаби."},{"word":"надолж","type":"прил.","description":"По должината. Ја пресече штицата надолж."},{"word":"надолжен","type":"прид.","description":"Што е по должина. Надолжен пресек. Надолжни риги."},{"word":"надоли","type":"св.","description":"Надвие, совлада. Или мене тој или јас него ќе го надолам. Тешка дремка ја надоли."},{"word":"надолнина","type":"ж.","description":"Надолно место што се спушта во насока на гледањето, на движењето"},{"word":"надолниште","type":"ср.","description":"Се спуштија по надолништето во селото. Трупците ги тркалаа по надолништето до патот."},{"word":"надолу","type":"прил.","description":"Кон долу, кон пониско место; нагоре. Замина по патот надолу. Лозјето се спушта благо надолу."},{"word":"надомести","type":"св.","description":"Даде некому надоместок за нешто, надополни, замени нешто што недостига, што е изгубено и сл. Преку суд побарал да му ја надоместат штетата. Недостигот на електрична енергија ќе се надомести од увоз. Работат во две смени за да го надоместат изгубеното."},{"word":"надоместок","type":"м.","description":"Давачка, противвредност што се дава за извршена услуга, за направена штета и др."},{"word":"надонесе","type":"св.","description":"Донесе многу, во големо количество;"},{"word":"надополни","type":"св.","description":"Дополни, додаде уште колку што треба. Ги надополни резервите во храна."},{"word":"надора","type":"св.","description":"Натпревари, надмине некого во орање. Не веруваше дека некој може да го надора."},{"word":"надотера","type":"св.","description":"Дотера многу, во голем број; дотера Надотераа секаков добиток за продавање."},{"word":"надотече","type":"св.","description":"За вода – надојде, нарасне; Сите реки надотекоа."},{"word":"надотокми","type":"св.","description":"Дотокми, надомести тоа што недостига. Ги надотокми парите што недостигаа."},{"word":"надработи","type":"св.","description":"Натпревари, надмине некого во работата 2. Сработи над определеното, повеќе отколку што треба."},{"word":"надразба","type":"ж.","description":"Силна возбуда на организмот или на одделен негов орган, предизвикана од влијанието на надворешни или на внатрешни фактори."},{"word":"надразлив","type":"прид.","description":"Што може да се надразни, што лесно се надразнува."},{"word":"надразни","type":"св.","description":"Доведе некого во состојба на силна возбуда, предизвика надразба."},{"word":"надраска","type":"св.","description":"Направи драсканица на кожа или на некоја површина. Си ја надраскал раката."},{"word":"надрасне","type":"св.","description":"Порасне повеќе од некого, од нешто, надмине во височина. Се извиши, ги надрасна сите врсници. Брезата брзо ги надрасна раните дрвја."},{"word":"надрдори","type":"св.","description":"Изнакаже, изназборува многу, сè и сешто, излишни работи. Да не те сретне, да не ти надрдори сè што било и не било."},{"word":"надрети се","type":"св.","description":"Со зборови боцне, закачи, гибне, предизвика."},{"word":"надрипа","type":"св.","description":"Рипне повеќе од некого."},{"word":"надрнда","type":"св.","description":"Со дрндање расчепка, обработи доволно волна, памук."},{"word":"надроби","type":"св.","description":"Дроби нешто во определено количество. Надробил сув леб во млекото."},{"word":"надрочен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од надрочи."},{"word":"надрочи","type":"св.","description":"За плод – нарасне, стане крупен, јадар, зрел."},{"word":"надуе","type":"св.","description":"Со дуење исполни нешто со воздух. Надуе гајда. Надуе балон. Надуе автомобилска гума."},{"word":"надуен","type":"прид.","description":"Надмен, вообразен, претерано горд."},{"word":"надуенко","type":"м.","description":"Тој што е вообразен, надуен, што се прави многу важен."},{"word":"надума","type":"св.","description":"Наговори некого. Ги надумав другачките твои сама да не те оставаат."},{"word":"надупи","type":"св.","description":"Наговори некого, подбуцне некого на кавга, на лоша постапка и сл. Кој те надупил така да ми зборуваш?!"},{"word":"надупчи","type":"св.","description":"Направи повеќе, многу дупки на нешто."},{"word":"надурли се","type":"св.","description":"Помине долго време во спиење, во лежење, се наспие, се належи."},{"word":"надурми","type":"св.","description":"Намршти, набере, собере (чело и сл.). Ги надурми веѓите и одвај го задржа својот гнев."},{"word":"надуши","type":"св.","description":"Осети со душење, по мирисот, душејќи пронајде нешто. Мачката оддалеку ги надуши рибите."},{"word":"наеднаш","type":"прил.","description":"Одеднаш, во исто време. Нека е со среќа, две свадби наеднаш. Купиле две коли наеднаш."},{"word":"наедно","type":"прил.","description":"Заедно, здружено како едно. Неколку препеви објавил наедно со своите песни. Самците ги сместуваа по двајца, по тројца наедно."},{"word":"наежави се","type":"св.","description":"За коса, влакна на кожата – се крене, се подигне од студ, од страв и сл., се накостреши. Кожата му се наежави. Сиот се наежави од страв."},{"word":"наезда","type":"ж.","description":"Навлегување, упад на напријател, освојувач во некоја земја; инвазија. Во големата наезда на разни војски биле уништени многу културни споменици."},{"word":"наелектризира","type":"св.","description":"Предаде електрицитет, исполни некое тело со електрицитет."},{"word":"наем","type":"м.","description":"Договорено привремено користење на нешто, на туѓ труд или на туѓ имот (на некој предмет, на куќа, стан и др.). Даде под наем. Земе под наем."},{"word":"наемател","type":"м.","description":"Лице што зема нешто под наем."},{"word":"наемен","type":"прид.","description":"Што се однесува на наем. Наемни односи. Наемен труд."},{"word":"наемник","type":"м.","description":"Лице што е земено привремено да работи под наем."},{"word":"наемнина","type":"ж.","description":"Паричен надоместок што се дава за тоа што е земено под наем."},{"word":"наемништво","type":"ср.","description":"Состојба на наемнички однос."},{"word":"наемодавец","type":"м.","description":"Тој што дава нешто под наем"},{"word":"наергенува се","type":"св.","description":"Ергенува долго, доволно се наживее како ерген."},{"word":"наеро","type":"прил.","description":"Накривено, настрането. Капата му е наеро. Ја ставил шапката наеро."},{"word":"наесен","type":"прил.","description":"Во есен. Пазарот е многу богат наесен. Наесен по селата имаше многу свадби."},{"word":"нажален","type":"прид.","description":"Натажен, обземен од жал. Жената се врати нажалена. Тешко му беше да го гледа нејзиното нажалено лице."},{"word":"нажали","type":"св.","description":"Предизвика жал, натажи некого. Не ѝ кажа ништо за да не ја нажали уште повеќе."},{"word":"нажапчи","type":"св.","description":"Затвори врата, порта со жапка, на жапка. Нажапчи врата и тргна низ туѓ и немил свет. Портата беше тешка и однатре заклучена и нажапчена."},{"word":"нажеже","type":"св.","description":"Стави изложи нешто на висока температура, вжешти, усвити. Стави ја машата во огништето и почувај ја така да се нажеже. Нажежаното парче железо ја добиваше саканата форма под ритмичките удари на чеканот."},{"word":"наживее се","type":"св.","description":"Проживее доволно долго."},{"word":"наживне","type":"св.","description":"Живне во некоја мера, се накрене, закрепне. Наживна и почна само да јаде."},{"word":"наживо","type":"прил.","description":"При живот, уште додека е жив. Наживо го исплакале. Си направил споменик наживо."},{"word":"наживоти","type":"прил.","description":"При животот, додека е жив. Некои луѓе стануваат легенда наживоти."},{"word":"нажили се","type":"св.","description":"За растение – пушти жили. За кусо време си најде пат во земјата, се нажили, подрасна."},{"word":"нажлеби","type":"св.","description":"Направи, издлаби жлеб."},{"word":"нажнее","type":"св.","description":"Ожние определено количество, доволно или многу."},{"word":"нажолти","type":"св.","description":"Бојадиса, премачка со жолта боја. Цртежот го нажолтил."},{"word":"нажули","type":"св.","description":"Предизвика жулење, направи плускавци. Чевлите ме нажулија."},{"word":"назаби","type":"св.","description":"Направи запци на нешто. Ја однесе пилата кај мајсторот подобро да ја назаби."},{"word":"назад","type":"прил.","description":"Во спротивна насока од гледањето, од движењето, кон појдовното место. Погледна назад. Се сврте назад. Луѓето се враќаа назад како изгубени."},{"word":"назаден","type":"прид.","description":"Што заостанува, заостанат, што има заостанати, ненапредни сфаќања. Назадни луѓе. Назадна партија. Назадни тенденции."},{"word":"назадечки","type":"прил.","description":"Со задниот дел во правецот на движењето. Излезе од собата назадечки."},{"word":"назадува","type":"несв.","description":"Не се развива, не напредува, заостанува, опаѓа. Во војната условите за живот се влошиле, а економијата нагло назадувала. Уште е на работа, но постојано назадува во службата."},{"word":"назаем","type":"прил.","description":"Земено или дадено под услов да се врати. Зел пари назаем. Ако сакаш да останеш пријател со некого, ниту земај, ниту давај пари назаем."},{"word":"назал","type":"м.","description":"Глас при чијшто изговор воздушната струја (целосно или делумно) минува низ носот; носов глас, носовка."},{"word":"назален","type":"прид.","description":"Што се однесува на носот."},{"word":"Назарет","type":"м.","description":"Град во Израел."},{"word":"назборува","type":"св.","description":"Зборувајќи каже, соопшти многу нешта, изнакаже. Назборува толку многу што веќе стана здодевно да се слуша."},{"word":"наздрави","type":"св.","description":"Посака добро здравје, среќа, успех, нешто убаво, испивајќи при тоа пијалак; искаже здравица. Му наздравивме на славеникот."},{"word":"наздравувач","type":"м.","description":"Тој што наздравува, што одржува здравица. Наздравувачот ја зема полека чашата, чека минута-две и почнува со наздравувањето."},{"word":"наземе","type":"св.","description":"Земе многу, во големо количество. На заминување назедов сè што можев да носам."},{"word":"наземи","type":"прил.","description":"На земја, на под. Не седи наземи, уште е влажно. Му падна книгата наземи."},{"word":"назив","type":"м.","description":"Збор или зборовен состав со кој се именува, се означува предмет или појава, име. Називи на дните на неделата. Називи на месеците. Назив на растение. Стручен назив."},{"word":"назимниче","type":"ср.","description":"Прасе до една година старо што се опрасило последната зима."},{"word":"назнака","type":"ж.","description":"Обележје, својство со кое се карактеризира нешто. Треба да се обрне внимание и на некои други назнаки што ги дава неговото творештво."},{"word":"назначи","type":"св.","description":"Одбележи, истакне. Основните идеи се назначени во предговорот на книгата. Тоа што треба да се направи го назначивме во писмото. Сите места точно се назначени."},{"word":"назоба","type":"св.","description":"За коњ и сл. – нахрани со зоб. Треба да ги назобаме коњите."},{"word":"назоли","type":"св.","description":"Посипе со шеќер, пипер и сл."},{"word":"назорум","type":"прил.","description":"Прикриено, тајно. Нека оди по нив назорум, без да го сетат."},{"word":"назрее","type":"св.","description":"Доволно узрее. Кајсиите веќе назреале."},{"word":"наѕемне","type":"св.","description":"Настине, добие настинка."},{"word":"наѕида","type":"св.","description":"Изѕида, изгради многу, повеќе од обично."},{"word":"наѕира","type":"несв.","description":"наѕре_1"},{"word":"наѕре","type":"св.","description":"Ѕирне, погледне низ некоја теснина и сл. Вратата се подотвори, и таа наѕре во собата."},{"word":"наѕрница","type":"ж.","description":"Жена што сака да наѕре, да види секаде. Таа е голема наѕрница и прислушница."},{"word":"наива","type":"ж.","description":"Правец во сликарството;"},{"word":"наивен","type":"прид.","description":"Што лесно верува во тоа што ќе му се каже, што ќе чуе, лековерен, неискусен. Наивни деца. Наивно момче."},{"word":"наивец","type":"м.","description":"наивник."},{"word":"наивник","type":"м.","description":"Наивен човек."},{"word":"наивница","type":"ж.","description":"Наивна жена."},{"word":"наигра се","type":"св.","description":"Помине доволно време во играње, се задоволи со играње. Откако се наиграа, се прибраа дома."},{"word":"наиде","type":"св.","description":"Дојде во пресрет, намине, се појави. Кога мислев да тргнам, наиде еден пријател и ме задржа малку. Наиде еден странец и прашуваше нешто. Човекот што наиде не го познавам."},{"word":"наизвади","type":"св.","description":"Извади разни работи во голем број, многу."},{"word":"наизведе","type":"св.","description":"Изведе многу пилиња и сл.;"},{"word":"наизлезе","type":"св.","description":"За множество – излезе многу, во голем број. Наизлезе многу народ на плоштадот. Наизлегоа по портите да ја видат војската. Наизлегоа многу мрави во собата."},{"word":"наизлепи","type":"св.","description":"Излепи многу, голем број, големо количество. Пред изборите наизлепија секакви плакати."},{"word":"наизменичен","type":"прид.","description":"Што се менува периодично, променлив, што се јавува, се случува повремено во определен ритам. Наизменични врнежи од дожд и снег. Наизменични удари."},{"word":"наизнесе","type":"св.","description":"Изнесе многу, големо количество. Наизнесоа многу, разни јадења."},{"word":"наизуст","type":"прил.","description":"Без да се гледа текстот, напамет. Ги учеле молитвите наизуст."},{"word":"наименува","type":"св.","description":"Постави некого на некоја должност, на некое место во определена хиерархија (во државна, црковна служба и др.)."},{"word":"наисече","type":"св.","description":"Исече, насече многу, во големо количество."},{"word":"наискаже","type":"св.","description":"Каже, раскаже многу нешта, изнакаже."},{"word":"нај","type":"чест.","description":"Со суперлативно значење во изрази со негиран глагол: нај не го сака, нај не им дава, нај не се чита; по2, по-2."},{"word":"нај-","type":"претс.","description":"Претставка за образување суперлатив кај придавките и прилозите, а ретко и од некои именки и одделни изрази: најдобар, најубав; најбрзо, најрано; најмајстор, најјунак; најнаисток, најназапад, најнасевер, најнајуг; најнеучи, најнезнае."},{"word":"најава","type":"ж.","description":"Претходно јавување, известување, навестување (за иден настан: посета, приредба, концерт, предавање и сл.). Најава на вести. Даде најава за нови мерки во даночната политика. Ја прочита најавата на програмата."},{"word":"најава се","type":"св.","description":"Помине во јавање доволно време, се задоволи со јавање."},{"word":"најаве","type":"прил.","description":"Не на сон, во стварноста. Го сонувам или најаве го слушам? Тоа било на сон, а не најаве."},{"word":"најави","type":"св.","description":"Претходно извести за некој иден настан. Владиниот претставник најави блиска средба на двајцата претседатели. Метеоролошката служба најави влошување на временските услови."},{"word":"најавне","type":"св.","description":"Јавне, се качи на нешто. Ги најавнаа мулињата и тргнаа в град, на пазар."},{"word":"најавувач","type":"м.","description":"Лице што најавува, што чита, што соопштува најави."},{"word":"најаде","type":"св.","description":"Нахрани некого, даде некому доволно да јаде. Ги најаде децата и ги испрати на училиште."},{"word":"најадри","type":"св.","description":"Стане појадар, покрупен, нарасне по обем. По дождовите грозјето брзо најадри."},{"word":"најакне","type":"св.","description":"Стане појак, поцврст. Штом ќе ти најакнат рацете, фати се за работа. Дрвцата веќе најакнаа, време е да родат."},{"word":"најамчи","type":"св.","description":"Стави јамка. Го најамчи коњот и го поведе."},{"word":"најаска","type":"ж.","description":"Најадување, наситување – обично во изразите: има најаска, нема најаска. Доста е веќе, имало најаска. Од сладолед нема најаска. Тој не знае за најаска. За него никогаш нема најаска."},{"word":"најде","type":"св.","description":"Барајќи, дојде повторно до нешто загубено, или случајно открие нешто. По два дена си ги најде клучовите во дворот. Им направија претрес во куќата, ама ништо не најдоа. Меѓу зафрлените работи на таванот најде стар ракопис."},{"word":"најденче","type":"ср.","description":"Најдено дете, дете на кое не му се знаат родителите."},{"word":"најлон","type":"м.","description":"Синтетична суровина од која се произведуваат разни предмети (чорапи, падобрани и др.)."},{"word":"најлонски","type":"прид.","description":"Што е произведен од најлон. Најлонско ќесе. Најлонски чорапи. Најлонски конец."},{"word":"најми","type":"св.","description":"Земе под наем некого за привремена работа, нешто за привремено користење. Најмив чувар на лозјето. Најмил голем магационерски простор."},{"word":"најмногу","type":"прил.","description":"Суперлатив од многу."},{"word":"најмувач","type":"ж.","description":"Лице што зема нешто под наем."},{"word":"најнакрај","type":"прил.","description":"На самиот крај, сосема накрај. Ние сме најнакрај."},{"word":"најнапред","type":"прил.","description":"Пред сите други, прв пред сите (при одење, доаѓање, распоред на некое место, извршување на некоја работа и др.) 2. Пред сè, во прв ред (при искажување, во дискусија и сл.). Најнапред да видиме какви се досегашните резултати."},{"word":"најодзади","type":"прил.","description":"најпосле."},{"word":"најпосле","type":"прил.","description":"Сосема на крајот по другите или по нешто. Сите избегаа, па најпосле и тој го остави селото. Најпосле дојдоа и гостите. Го прашувале сè со ред и најпосле за најглавното. Најпосле да го истакнеме и фактот што западномакедонските говори покажуваат најголем број типично македонски црти."},{"word":"најпрвин","type":"прил.","description":"Пред сè, во прв ред, во прво време. Најпрвин да го утврдиме присуството. Најпрво да помислиме на последиците од тоа решение. Најпрво беше мала задруга, а после прерасна во комбинат"},{"word":"Најроби","type":"ср.","description":"Главен град на Кенија."},{"word":"накади","type":"св.","description":"Рашири мирислив чад (од темјан и др.). Попот накади со кадилницата."},{"word":"накадри","type":"св.","description":"Направи кадрици. Ја накадри косата."},{"word":"накаже","type":"св.","description":"Изрече или изврши казна, казни некого. Комитите ги накажале со робија. Го фатиле крадецот и сами го накажале. Господ го накажал, зашто многу грешел."},{"word":"накаже","type":"св.","description":"Каже многу нешта, изнакаже, назборува. Што не ми накажа, ми се смачи да го слушам."},{"word":"наказ","type":"м.","description":"Казна – во изразите: наказ божји, наказ од бога."},{"word":"наказен","type":"прид.","description":"Што е како казнет, што има некаков физички недостаток, нагрден. Во собата влезе ситно човече со наказен изглед."},{"word":"накај","type":"предл.","description":"Пространствено значење – насока на глаголското дејство. Одејќи накај Вардар се сретнавме со новиот директор. Тајниот излез води накај катакомбите."},{"word":"накалеми","type":"св.","description":"Изврши калемење."},{"word":"накани","type":"св.","description":"Покани гости во необично голем број."},{"word":"накапе","type":"св.","description":"Со капки изводени, извалка, оштети нешто. Ја накапал кошулата. Го накапал чаршафот. Го накапале килимот со восок."},{"word":"накапе се","type":"св.","description":"Помине доволно време во капење, бањање, се задоволи со капење, бањање. Не излегува со часови од вода, не може да се накапе."},{"word":"накаса","type":"св.","description":"Касне малку, еднаш од нешто, нагризе. Го накаса јаболкото и го остави."},{"word":"накастри","type":"св.","description":"Со кастрење добие доволно или големо количество гранки и сл."},{"word":"накачи","type":"св.","description":"Закачи, забоде шилести нешта во поголем број. Покрај патчето накачиле колци за ограда."},{"word":"накачи","type":"св.","description":"Зголеми, покачи цена. Секој месец ги накачуваат цените."},{"word":"накашла се","type":"св.","description":"Се искашла малку, тивко. Се накашла и тропна на вратата пред да влезе."},{"word":"накине","type":"св.","description":"Скине доволно или големо количество нешто (цвеќиња и др.)."},{"word":"накисели","type":"св.","description":"Тури оцет, направи нешто да биде кисело (салата, зелка, чорба и др.)."},{"word":"накисне","type":"св.","description":"Стави, потопи нешто (облека и др.) во вода да стои некое време; прими вода, влага. Ја накисна јамболлијата. Земјата добро накисна."},{"word":"накит","type":"м.","description":"Украсен предмет што се носи на некој дел од телото (прстен, обетки, ѓердан и др.). Скапоцен накит. Златен накит. Кутија за накит."},{"word":"накити","type":"св.","description":"Украси некого или нешто со украсни предмети. Ја накитија невестата. Цел ден ја китеа елката. Цел град го накитиле за празникот."},{"word":"накладе","type":"св.","description":"Кладе, стави, смести нешто во поголемо количество (зимница, дрва и др.). Накладе зелки. Накладе прачки на огнот. Накладе сè што можеше да собере во куферот."},{"word":"наклапуши","type":"св.","description":"Стави несмасно, премногу навлече капа и сл. Ја наклапушил капата, очите не му се гледаат."},{"word":"наклевети","type":"св.","description":"Искаже клевета, набеди некого."},{"word":"наклепа","type":"св.","description":"Наостри (коса, секира и др.) со клепање, со ковење."},{"word":"наклон","type":"м.","description":"Поклонување, наведнување при поздрав и сл. Со учтив наклон на главата се разделија."},{"word":"наклонет","type":"прид.","description":"Што има наклон, стрм. Се качува по патот наклонет кон југ. Наклонетиот пат веќе беше сув."},{"word":"наклони се","type":"св.","description":"Се наклони, се поднаведне при поздрав. Им се наклони театрално и се повлече кон вратата. Тој стана и лесно се наклони да ја поздрави."},{"word":"наклоност","type":"ж.","description":"Склоност кон некого или кон нешто. Не можеше да ја скрие наклоноста кон него. Спрема беспомошните треба да се има малку повеќе наклоност и внимание. Уште од рана возраст ја пројавуваше својата наклоност кон уметноста."},{"word":"наковална","type":"ж.","description":"Железна подлошка на која се коваат метални предмети."},{"word":"наковално","type":"ср.","description":"Триножна железна подлошка на која се клепаат косите. Го забоде косачкото наковално вземи и почна да ја клепа косата."},{"word":"накове","type":"св.","description":"Со ковање изработи доволно или многу предмети."},{"word":"накодоши","type":"св.","description":"Поткаже, предаде, наклевети некого. Го накодошиле дека им помага на христијаните."},{"word":"накокори се","type":"св.","description":"Се наперчи, се направи важен."},{"word":"наколве","type":"св.","description":"Колве доволно, до наситување."},{"word":"наколе","type":"св.","description":"Исколе доволно или голем број."},{"word":"наколен","type":"прид.","description":"Што е направен, поставен на колови, над вода. Наколни живеалишта."},{"word":"наколка","type":"св.","description":"Преполни, нагнете (вреќа, торба и др.)."},{"word":"наконти","type":"св.","description":"Облече убаво некого, нагизди, накити. Ја наконтија невестата како што прилега."},{"word":"накорне","type":"св.","description":"Искорне доволно или големо количество. Накорнаа лук од бавчата."},{"word":"накоси","type":"св.","description":"Со косење добие доволно количество."},{"word":"накосо","type":"прил.","description":"Насочено, поставено косо, во коса положба. Едно стебло лежеше накосо преку патот. Веѓите му одеа малку накосо кон слепоочниците."},{"word":"накострешен","type":"прид.","description":"Силно возбуден, разлутен, готов за борба; наежавен."},{"word":"накостреши се","type":"св.","description":"За животно – се наежави, ги подигне влакната, пердувите од страв, од студ и сл. Мачорот се накострешил."},{"word":"накот","type":"м.","description":"Родот што го окотило некое животно што се коти (мачка, лисица, глушец и др.). И змијата по присоите си го грее својот накот."},{"word":"накоти","type":"св.","description":"Окоти повеќе малечки – за животно што се коти (мачка, лисица, глушец и др.)."},{"word":"накраде","type":"св.","description":"Искраде, украде многу, во големо количество."},{"word":"накраен","type":"прид.","description":"Што е на крајот, последен. Накрајни куќи на селото."},{"word":"накрај","type":"предл.","description":"На крајот од нешто. Накрај село имаше крчма. Имало, божем, некоја држава накрај светот без војни и болести. Дуќанот му бил накрај чаршија."},{"word":"накрај","type":"прил.","description":"Тој дојде накрај. Накрај му кажа дека не се согласува."},{"word":"накратко","type":"прил.","description":"Скратено, во скратен вид. Раскаже накратко. Објасни накратко."},{"word":"накрвави","type":"св.","description":"Направи нешто да биде крваво."},{"word":"накрене","type":"св.","description":"Крене донекаде, подигне малку. Ја накрена двоцевката и со силен грмеж го процепи воздухот. Ја накрена стомната и се напи. Го накрена пагурчето уште еднаш."},{"word":"накрепи се","type":"св.","description":"Се потпре на нешто, се послужи со нешто како потпор. Се накрепи малку на ѕидот. Стоеше накрепен на бастунот."},{"word":"накриви","type":"св.","description":"Стави, постави нешто накриво. Ја накриви капата, правејќи се важен. Накривил калпак над веѓи."},{"word":"накривне","type":"св.","description":"накриви."},{"word":"накриво","type":"прил.","description":"Не право, настрането, накосо. На ѕидот висеше малку накриво семејна фотографија. Главата ја држеше накриво."},{"word":"накрка","type":"св.","description":"Нахрани, најаде некого до прејадување. Ги накрка децата и ги пушти да си играат."},{"word":"накрми","type":"св.","description":"Даде крма, нахрани добиток."},{"word":"накрни","type":"св.","description":"Открши, одлушне парче од некој предмет, наштрби, оштети малку. Чашата ја накрни малку."},{"word":"накрои","type":"св.","description":"Скрои доволно, во определена или во голема мера, многу."},{"word":"накрст","type":"прил.","description":"Во облик на крст. Пред почетокот на молзењето газерот на ведрото се намачкувал накрст со катран."},{"word":"накрстен","type":"прид.","description":"Што има облик на крст. Накрстен пресек. Накрстен оган."},{"word":"накрши","type":"св.","description":"Открши, скрши парче од нешто. Го накрши лебот. Одвај ја дочувавме погачата цела да не ја накршат."},{"word":"накубе","type":"св.","description":"Кубе во доволна мера, колку што треба. Накуба трева за стоката."},{"word":"накубичи","type":"св.","description":"Нареди нешто (дрва и др.) во кубни метри."},{"word":"накуди","type":"св.","description":"Покуди некого во голема мера, многу."},{"word":"накуп","type":"прил.","description":"Сите заедно, сè заедно. А, ете, зимата нè држеше сите дома накуп."},{"word":"накупец","type":"м.","description":"Тој што купува добиток или земјоделски производи од производителот за да ги продаде на големо."},{"word":"накупи","type":"св.","description":"Купи доволно, според потребите, или купи многу, големо количество. Отишол в чаршија и накупил сè што му треба. За Нова година накупија секакви подароци. Му се виде евтино, и сакаше да накупи за цела година."},{"word":"накупчи","type":"св.","description":"Собере во куп, во купче, направи куп, купче од нешто. Ги накупчи расфрлените камења крај оградата."},{"word":"накусо","type":"прил.","description":"Во куса форма, на најкраток начин. Кажи накусо што имаш да кажеш. Ја прераскажа накусо приказната."},{"word":"накуцува","type":"несв.","description":"Куца, криви малку при одење, накривува. Со едната нога малку накуцуваше."},{"word":"накучи","type":"св.","description":"Окучи, накоти многу кучиња."},{"word":"налае се","type":"св.","description":"За пес – лае долго, додека му се лае."},{"word":"налаже се","type":"св.","description":"Изнакаже многу лаги некому."},{"word":"налази","type":"св.","description":"Со лазење помине по нешто, преку нешто, испогани, изгнаси. Гасеница го налази јаболкото."},{"word":"налакти се","type":"св.","description":"Се потпре на лакот или на лакти. Лежевме налактени еден спроти друг. Се налакти на десната рака и почна да кажува. Се налакти на рацете за полесно да ја држи главата над книгата."},{"word":"налан","type":"м.","description":"Дрвени влечки со кожено ремче. Ниски налани. Високи налани. Одеше низ дворот боса на налани."},{"word":"наланџија","type":"м.","description":"Тој што изработува налани."},{"word":"налапа се","type":"св.","description":"Се најаде многу, се прејаде. Налапај се убаво, на пат ќе одиш."},{"word":"налбат","type":"м.","description":"Потковувач на работен добиток (коњи, волови и др.)."},{"word":"налбатница","type":"ж.","description":"Дуќан, просторија во која работи налбат."},{"word":"налеан","type":"и.","description":"Глаголска придавка од налее."},{"word":"налевен","type":"прид.","description":"Што се налева (при продажба и сл.). Налевно вино."},{"word":"налево","type":"прил.","description":"Влево, на лева страна. Сврти се налево. Арапското писмо се чита оддесно налево."},{"word":"налегне","type":"св.","description":"Легне врз нешто, потисне. Му ја налегнал раката во темницата. Го налегнале и му ги врзале рацете. Полека ја налегна кваката, и вратата се отвори."},{"word":"налее","type":"св.","description":"Тури, сипе течност во некаков сад. Зеде две чашиња и налеа ракија. Му налеа во чашата вино."},{"word":"належи се","type":"св.","description":"Лежи долго време, до задоволување."},{"word":"налеиште","type":"ср.","description":"Место крај река, вода, на кое водата надонесува земја, песок и др."},{"word":"налеп","type":"м.","description":"Болест кај растенијата."},{"word":"налепи","type":"св.","description":"Залепи во голем број, многу. Низ целиот град налепија плакати."},{"word":"налепница","type":"ж.","description":"Ливче хартија што се залепува на стоката со податоци за името, составот, потеклото, цената и сл. на производот; етикета."},{"word":"налет","type":"м.","description":"Напад во лет, од воздух. Бегавме во скривниците при секој налет на авионите."},{"word":"налет","type":"м.","description":"Клетва: проклет да е. Налет да се стори. Налет да биде. Налет да им се парите."},{"word":"налета","type":"св.","description":"Движејќи се брзо, удри во нешто, се судри. Не можел да сопре и налетал на спуштената рампа. Налетал на група пешаци."},{"word":"налигави","type":"св.","description":"Направи нешто по површината со лига, со плуканица."},{"word":"налида се","type":"св.","description":"Лида доволно долго време, до задоволување, се наскита."},{"word":"нализга се","type":"св.","description":"Помине доволно долго време во лизгање, до задоволување."},{"word":"налик","type":"прид.","description":"Што е сличен, што личи на некого, на нешто. Во темнината му се појави пристара жена налик на мајка му."},{"word":"наликува","type":"несв.","description":"Личи на некого, на нешто."},{"word":"налине","type":"св.","description":"Подбуцне, насаска пес на некого."},{"word":"налипа се","type":"св.","description":"Липа подолго време, до заситување, до премалување; се наплаче."},{"word":"наличен","type":"прид.","description":"Што е на располагање, што го има. Налична сума. Налични средства."},{"word":"наличи","type":"св.","description":"Наврти, насочи кон нешто."},{"word":"налови","type":"св.","description":"Улови многу, во голем број. Налови риби за вечера."},{"word":"налог","type":"м.","description":"Наредба, добиена службена задача. Налог од повисок орган. Налог за исплата. Патен налог. Налог за апсење."},{"word":"наложи","type":"св.","description":"Стави облога на болно место од телото. Му ги наложија модрините со толчени коприви и сол."},{"word":"наложник","type":"м.","description":"Маж што живее невенчано со жена; љубовник."},{"word":"наложница","type":"ж.","description":"Жена што живее невенчано со маж; љубовница."},{"word":"наложништво","type":"ср.","description":"Состојба на невенчано, вонбрачно живеење."},{"word":"налои","type":"св.","description":"Намачка со лој."},{"word":"налока се","type":"св.","description":"Лока доволно, до задоволување или претера во локање;"},{"word":"налудничав","type":"прид.","description":"Што не е сосема луд, мрднат, чакнат."},{"word":"налудува се","type":"св.","description":"Лудува доволно, се задоволи со лудување."},{"word":"налупи","type":"св.","description":"Излупи во големо количество."},{"word":"налутен","type":"прид.","description":"Што е лут, гневен."},{"word":"налути","type":"св.","description":"Предизвика лутина, гнев кај некого. Сакаа да го налутат, ама не успеаја. Кога ќе го налутеа, беше готов на сè."},{"word":"налче","type":"ср.","description":"Потков за чевел."},{"word":"наљубува се","type":"св.","description":"Се нагледа со уживање, се наужива гледајќи нешто. Не можеше да се наљубува на убавината на непознатиот крај."},{"word":"нам","type":"зам.","description":"Долга форма за индиректен предмет од ние. Освен во поретки случаи, оди со кратката форма – нам ни; Нам ни даде. Кому му дал? – Нам."},{"word":"намава","type":"св.","description":"Претепа со мавање. Го фатиле и го намавале."},{"word":"намавне","type":"св.","description":"Направи движење со рака, со стап и сл., замавне за да удри. Намавна со мотиката за да го удри. Одвреме-навреме ќе намавнеше на коњите и ќе им подвикнеше."},{"word":"намагнетизира","type":"св.","description":"Му придаде на некое тело магнетни својства."},{"word":"намаз","type":"м.","description":"Муслиманска молитва која муслиманите ја прават петпати во денот."},{"word":"намазни се","type":"св.","description":"Се исчешла мазно, се залиже. Таа одвреме-навреме ќе се погледнеше во огледалце и ќе се намазнеше."},{"word":"намака","type":"св.","description":"Со макнување земе, нанесе јадење на леб."},{"word":"намали","type":"св.","description":"Направи нешто да биде помало, смали. Го намалија бројот на работниците. Им ги намалиле платите. Судот им ја намалил казната. Ги намалиле цените на лебот."},{"word":"намами","type":"св.","description":"Со мамење (обично со лоша намера) привлече некого да дојде. Едниот се предал, а другиот го намамиле и го фатиле. Го намамија, божем, на по една пијачка за да им каже сè што чул."},{"word":"наманикира","type":"св.","description":"Стави лак на ноктите. Ги наманикирала ноктите на рацете и на нозете за да се смеша во модата."},{"word":"намачен","type":"прид.","description":"Што претрпел големи маки, тешкотии. Намачен народ. Намачена земја. Намачена душа."},{"word":"намачи","type":"св.","description":"Зададе маки некому, измачи. Ме намачи додека го фатив. Мојот најнов текст многу ме намачи."},{"word":"намачка","type":"св.","description":"Покрие нешто со слој од маст или од густа течност. Намачка путер и мармалад на лебот. Си ги намачка рацете со крем."},{"word":"намек","type":"м.","description":"Збор или израз со кој само се наговара, се загатнува нешто без да се искаже мислата јасно, отворено. Не сакам разговори ниту пак намеци околу тоа дали е ова решение правилно. Во неговото искажување се чувствуваше благ намек на незадоволство."},{"word":"намекне","type":"св.","description":"Направи да стане нешто меко. Го намекна сувиот леб со вода за да може да го издроби."},{"word":"намекне","type":"св.","description":"Загатне нешто, се искаже со намек, здржано."},{"word":"намеле","type":"св.","description":"Сомеле доволно, определено или големо количество."},{"word":"намена","type":"ж.","description":"Однапред определена цел за што ќе се употребува. Селското гумно имаше намена и на селско игралиште. Секое божјо создание си има своја намена. Производи со украсна намена. Секој дел има своја намена."},{"word":"намени","type":"св.","description":"Направи, произведе, подготви нешто за определена цел. Еден дел од зеленчукот го намени за преработка, а другиот го продаде. Две слики намени за продажба. Произведуваа облека наменета за покрупни жени."},{"word":"наменски","type":"прид.","description":"Што се однесува на намена, што е наменето. Наменско производство. Наменска продавница."},{"word":"намера","type":"ж.","description":"Замисла, решеност да се направи, да се постигне нешто. Има добра намера. Чесна намера. Цврста намера. Јасна намера. Успеал во намерата."},{"word":"намерачи се","type":"св.","description":"Покаже желба да добие нешто, има мерак за нешто, фрли мерак. Се намерачиле на хотелот и базенот да ги купат некако."},{"word":"намерда","type":"св.","description":"Натепа некого. Го нашле во туѓ бостан и го намердале. Убаво намердај го да му дојде умот."},{"word":"намерен","type":"прид.","description":"Што е направен со намера, смислен, свесен. Неговата шега беше намерна."},{"word":"намери","type":"св.","description":"Нанишани, земе на нишан. Намери право во центарот на целта."},{"word":"намерник","type":"м.","description":"(дијал.) стројник."},{"word":"намеси","type":"св.","description":"Меси во определено, во доволно големо количество или меси повеќе различни нешта."},{"word":"намесник","type":"м.","description":"Тој што управува во името на некого."},{"word":"намесништво","type":"ср.","description":"Привремено вршење на врховната власт во монархиите од страна на определено лице при малолетност или подолга болест на монархот; регенство."},{"word":"наместа","type":"прил.","description":"На некои места, не секаде. Оградата беше долга, наместа искршена. По планината наместа се гледаа остатоци од снег. Ќе биде облачно, наместа со дожд."},{"word":"наместен","type":"прид.","description":"Уреден, снабден со потребното. Наместена соба. Наместен стан."},{"word":"намести","type":"св.","description":"Стави нешто на соодветно место или во определена положба. Ја намести рачката на секирата. Ги намести рацете за молитва. Намести го саатот да ѕвони."},{"word":"наместо","type":"предл.","description":"Со именски збор означува дека тоа на кое е укажано со тој збор е заменето со нешто друго. Наместо мајсторот дошол калфата. Наместо на дуќан тргна кон куќата на сестра си. Наместо со пари му плати со пченица."},{"word":"намет","type":"м.","description":"Снег навеан од ветрот; преспа, соспа. Ги заобиколувавме местата со големи намети."},{"word":"намете","type":"св.","description":"Направи, даде течна храна (трици со вода и сл.) на добиток."},{"word":"наметиште","type":"ср.","description":"Место каде што ветрот натрупува снег, каде што има намет."},{"word":"наметка","type":"ж.","description":"Широка горна облека, без ракави, обично со качулка; пелерина."},{"word":"наметлив","type":"прид.","description":"Што се наметнува, што се натрапува; натраплив. Никој не го сакаше неговото друштво, зашто беше неподносливо наметлив со својата зборливост."},{"word":"наметливец","type":"м.","description":"Тој што се наметнува, што се наложува, наметлив човек."},{"word":"наметне","type":"св.","description":"Стави, префрли нешто преку телото без да се облекува. Го наметна палтото и излезе. Наметна убав, шарен шал."},{"word":"наметри","type":"св.","description":"Метри определено количество дрва. Наметри два кубика дрва. Ги наметрија исечените дрва."},{"word":"намеша се","type":"св.","description":"Се замеша, се смеша во туѓ разговор, во туѓа расправија и др. Кој ви дава право да се намешате во мојот живот?"},{"word":"Намиб","type":"м.","description":"Пустина во југозападниот дел на Африка."},{"word":"Намибија","type":"ж.","description":"Држава во Африка."},{"word":"намиг","type":"м.","description":"Намигнување. Се насмевна со топол намиг."},{"word":"намигне","type":"св.","description":"Мигнувајќи со око, даде знак за нешто. Тој им намигна неопределено накај планината и тие тргнаа по него. Само да му намигнам, ќе дотрча."},{"word":"намилува се","type":"св.","description":"Милува долго, доволно, до задоволување."},{"word":"намин","type":"м.","description":"Наминување – обично во составот: на наминот. Ќе поминам оттаму и на наминот ќе видам дали си дошле децата."},{"word":"намине","type":"св.","description":"Патем посети некого или нешто на кусо време. Намини кај мене на едно кафе. Кумата, кога ќе се пуштеше црквата, секогаш ќе наминеше кај нас. Ќе наминам во аптеката да видам дали добиле лекови."},{"word":"наминум","type":"прил.","description":"На минување."},{"word":"намири","type":"св.","description":"Заврши определени работи, уреди што треба. Дури ги намири бабата работите, децата позаспаа."},{"word":"намириса","type":"св.","description":"Стави, прсне мирис на некого, на нешто. По потстригувањето, берберот подобриот муштерија и ќе го намирисаше малку. Ја намириса гостинската соба."},{"word":"намирисува","type":"несв.","description":"Мириса малку непријатно, лошо, на расипано, има необичен, непријатен мирис. Месото намирисува. Сирењето не е добро, намирисува."},{"word":"намирница","type":"ж.","description":"Прехранбен производ. Секоја намирница треба соодветно да се чува. Месото е намирница со висока хранлива вредност. Намирниците земаат најголем дел од семејниот буџет."},{"word":"намисла","type":"ж.","description":"Мисла, помисла за нешто, за некоја намера. Добра намисла. Тој немаше лоша намисла."},{"word":"намисли","type":"св.","description":"Смисли нешто, дојде на идеја. Тој што ќе намисли, тоа и го прави. Намислил да го менува занимањето."},{"word":"намќор","type":"м.","description":"Нечовечен, лош, поган човек. Намќор голем беше, ни на живо се смееше, ни на мртво плачеше."},{"word":"намќорест","type":"прид.","description":"Што има особини на намќор, што е намќор."},{"word":"намќоречки","type":"прил.","description":"Како намќор, на намќорски начин. Намќоречки го погледна и ништо не му рече."},{"word":"намќорски","type":"прид.","description":"Што се однесува на намќор, што има својство на намќор. Намќорско лице. Намќорски поглед. Намќорски израз (на лицето)."},{"word":"намниса","type":"св.","description":"Спомене, подрече. Кога му намниса за женење, го онерасположи. Само оддалеку му намниса дека сака да се дели од браќата."},{"word":"намножи","type":"св.","description":"Бројно зголеми нешто, умножи. Го намножи стадото, сега може да продава. Рекламите ги намножија без мерка."},{"word":"намовнат","type":"прид.","description":"За кожа – што е со подигната мов од студ. Студени морници му лазеа по намовнатата кожа. Намовнато лице. Намовнати раце."},{"word":"намовне","type":"св.","description":"За кожата – се крене мовта од студ. Ми намовна лицето. Многу пристуде, сиот намовнав."},{"word":"намодри","type":"св.","description":"Бојадиса со модра боја."},{"word":"намокри","type":"св.","description":"Направи нешто да стане мокро, наводени. Шлапајќи по дождот, си ги намокривме чевлите и чорапите. Ситниот дождец нè намокри до кожа."},{"word":"намолзе","type":"св.","description":"Со молзење добие доволно или големо количество (млеко). Ќе намолзам млеко, па ќе јадеме. Овци и кози дал господ, па има и млеко да намолзиме."},{"word":"намоли","type":"св.","description":"Со упорно молење постигне, добие нешто. Одвај го намоли да му ја заврши работата."},{"word":"намомува се","type":"св.","description":"Се наживеа доволно како мома."},{"word":"наморничав","type":"прид.","description":"Што чувствува морници по телото. Народот збунет и наморничав трчаше таму-ваму. Затрепери наморничав од ужас."},{"word":"намота","type":"св.","description":"Со мотање околу нешто навитка (конец, предено и др.). Намотај го преденото во клопче."},{"word":"намоча","type":"св.","description":"Со мочање намокри нешто. Го намоча пресечениот прст да запре крвта."},{"word":"намрази","type":"св.","description":"Добие чувство на омраза кон некого. Со неговите постојани расправии стана несносен, сите го намразија."},{"word":"намрежи се","type":"св.","description":"За небото – се наоблачи со лесни, мрежести облаци."},{"word":"намрешка","type":"св.","description":"Фати, добие слој како мрежа по површината. Езерото се намрешкало од ветрот."},{"word":"намрзне се","type":"св.","description":"Се насобере студ, помине долго време на студ, на мраз. Старицата се тресеше како да се намрзнала за сиот свој век."},{"word":"намрмори се","type":"св.","description":"Мрмори доволно долго, до задоволување."},{"word":"намрси","type":"св.","description":"Стави, тури мрсно (сало, масло и др.) при месење, при готвење. Многу си го намрсила зелникот."},{"word":"намрштен","type":"прид.","description":"Што има нерасположен, незадоволен, налутен израз на лицето; намуртен. Намрштено чело. Намрштеното лице почна да му се разведрува."},{"word":"намршти","type":"св.","description":"Направи нерасположен, незадоволен, налутен израз на лицето; намурти. Го намршти лицето и ништо не проговори."},{"word":"намуз","type":"м.","description":"Образ, чест, чесност. Сиромаси биле, ама намузот си го чувале."},{"word":"намузлија","type":"прид.","description":"Што има намуз, чесен."},{"word":"намуртен","type":"прид.","description":"Што има нерасположен, незадоволен, налутен израз на лицето; намрштен. Намуртено лице. Намуртено чело. На портата нè запре намуртен чувар."},{"word":"намурти","type":"св.","description":"Направи нерасположен, незадоволен, налутен израз на лицето; намршти. Чуварот го намурти лицето и ми рече да чекам. Седна, ги намурти веѓите и го отвори весникот."},{"word":"нана","type":"несв.","description":"Детето сега ќе нана."},{"word":"нанадвор","type":"прил.","description":"Кон надвор, кон надворешната страна. Го отвори прозорецот и се наведна нанадвор да погледне. Вратата се отвораше нанадвор и навнатре."},{"word":"наназад","type":"прил.","description":"Кон назад. Колата тргна наназад. Погледна наназад."},{"word":"нанапред","type":"прил.","description":"Од определено место натаму, напред (во правецот на движење, на гледање). Поместете ја колата малку нанапред."},{"word":"нане","type":"ср.","description":"Градинарско растение со мирисни ливчиња, кое се користи како зачин и како чај, мента; Mentha piperita."},{"word":"нанесе","type":"св.","description":"Снесе (јајца) во поголемо количество."},{"word":"нанесе","type":"св.","description":"За вода, ветар – надонесе со себе, остави по себе нешто, направи нанос, намет. Реката нанесе многу песок по ливадите."},{"word":"нани","type":"несв.","description":"За мало дете – спие; припев за успивање. Не гибај го сега, треба да нани. Нани ми, нанкај, нани. Нани, сине, нани, голем да пораснеш."},{"word":"наниже","type":"св.","description":"Надене на конец, направи низа (од бисер, од тутун, пиперки и др.). Нанижа црвени пиперки за сушење."},{"word":"наниз","type":"м.","description":"Тоа што е нанижано, низа од еднакви или слични нешта. За Делчев сплете наниз жални песни. Студен наниз од мразулци. Долг наниз од ропски векови."},{"word":"наникне","type":"св.","description":"Никне во големо количество, никне на повеќе места."},{"word":"нанишани","type":"св.","description":"Намести, насочи оружје (пушка, топ, стрела и др.) кон целта, земе на нишан. Ја крена пушката, нанишани, но не стигна да пукне."},{"word":"наниша се","type":"св.","description":"Се изнаниша доволно, се задоволи со нишање."},{"word":"наново","type":"прил.","description":"Одново, пак, повторно. Секој ден наново ги повторуваше истите движења. Наново обиди се да ја решиш задачата."},{"word":"нанос","type":"м.","description":"Тоа што го надонесува водата (река, поплава) кога ќе надојде. Патот беше затрупан со наноси од песок по поплавата. Нивјето им се родни од наносите на реката."},{"word":"наносен","type":"прид.","description":"Што има слој од нанос. Наносна почва."},{"word":"наноси се","type":"св.","description":"Носи долго време (обично облека, обувки), се задоволи со носење. Им се наносив на овие чевли."},{"word":"наносиште","type":"ср.","description":"Нанос од земја и друг материјал."},{"word":"наобеси","type":"св.","description":"Обеси нешто (облека и др.) во голем број. Ги наобеси алиштата да се сушат."},{"word":"наоблачи се","type":"св.","description":"(само 3 л. едн.) Стане облачно, облачи се. Небото се наоблачи."},{"word":"наоблече","type":"св.","description":"Облече некого добро или премногу. Го наоблече детето и го испрати на училиште."},{"word":"наоѓа","type":"несв.","description":"најде_1_2_3_4_5_7"},{"word":"наоѓалиште","type":"ср.","description":"Место каде што се наоѓа нешто (археолошко, рудно и др. богатство). Наоѓалиште на злато. Наоѓалиште на јаглен."},{"word":"наоглави","type":"св.","description":"Стави огламник на добиток. Го наоглави добичето и го поведе на пазар."},{"word":"наод","type":"м.","description":"Мало дете оставено, напуштено од родителите и најдено од друг."},{"word":"наоди се","type":"св.","description":"Помине долго време во одење, се засити од одење."},{"word":"наоколу","type":"прил.","description":"На сите страни околу нешто. Испоседнаа сите наоколу."},{"word":"наопаку","type":"прил.","description":"На обратната страна од обичното, од нормалното. Ја крена книгата што лежеше наопаку со раздвоени страници. Ја облекол кошулата наопаку. Цела зима ја носеше гуњата наопаку да не го фаќала магија."},{"word":"наопачки","type":"прил.","description":"Овдека е наопачки – од езерото истекува река, наместо да се влева во него. Го читав наопачки за да разберам што пишува."},{"word":"наора","type":"св.","description":"Изора доволно, колку што треба, или многу."},{"word":"наорли се","type":"св.","description":"Се разлути, се наостри. Се наорли и стана готов да се тепа. Се наорлиле, не сакаат да се видат."},{"word":"наоружа","type":"св.","description":"(арх.) Дотера, уреди; наружа. Коњот го наоружа."},{"word":"наостри","type":"св.","description":"Со острење направи нешто (нож, секира, пила и др.) да биде доволно остро, подобро да сече; наточи."},{"word":"наочник","type":"м.","description":"Две кожени парчиња пришиени од страните на коњски огламник за ограничување на погледот, коњот да гледа само напред."},{"word":"напаѓач","type":"м.","description":"Тој што врши напад, што напаѓа."},{"word":"напад","type":"м.","description":"Дејство против некого или нешто заради уништување, нанесување пораз. Напад врз непријателот. Воздушен напад. Артилериски напад. Ненадеен напад."},{"word":"нападен","type":"прид.","description":"Што служи за напад. Нападно оружје. Нападна позиција."},{"word":"напади","type":"св.","description":"Истера, избрка. Нè нападија од селото и куќите ни ги запалија. Го фати некој бес, си ги напади децата – остана сам. Напади ги кокошките од градината."},{"word":"нападне","type":"св.","description":"Падне во големо количество. Ветрот ги разнесуваше лисјето што нападнале од липите. Кога ја затресов гранката, нападнаа многу јаболка. Ноќта нападнал голем снег."},{"word":"нападне","type":"св.","description":"Изврши напад;"},{"word":"напазари","type":"св.","description":"Накупи доволно или големо количество (обично на пазариште) разни работи."},{"word":"напакости","type":"св.","description":"Направи некому пакост, нешто лошо. Чувај се од него, може да ти напакости нешто."},{"word":"напакува","type":"св.","description":"Припише некому работи, постапки што не ги извршил за да биде обвинет, доведен во тешка положба."},{"word":"напамет","type":"прил.","description":"Без читање текст, по паметење; без пишување. Учејќи ги напамет тие творби, луѓето се доближуваат до убавината на јазикот. Тој можел напамет да пресметува и повеќецифрени броеви."},{"word":"напара","type":"ж.","description":"Лошо, горчливо доживување. Знам од моја напара, не е добро толку млада да се мажи."},{"word":"напари","type":"св.","description":"Стави нешто на пареа да се стопли, да прими влага. Го напари лебот да омекне."},{"word":"напасе","type":"св.","description":"Со пасење нахрани добиток до наситување."},{"word":"напасник","type":"м.","description":"Тој што прави напаст над некого, над нешто. Одвај се спасил од напасниците што сакале да го ограбат."},{"word":"напаст","type":"ж.","description":"Несреќа, беда, зло."},{"word":"напаствува","type":"несв.","description":"Прави, предизвикува напаст, нешто лошо, некому. И во затворот не се смири, ги напаствуваше сите без причина."},{"word":"напатен","type":"прид.","description":"Што се напатил многу. Напатен народ. Напатена земја. Напатен човек. Напатена душа."},{"word":"напати","type":"прил.","description":"Понекогаш, не постојано, не секогаш. Напати ќе го чуев како си потпевнува. Напати стануваше неподносливо. Имаше обичај напати да зборува тивко, одвај чујно. Се обидуваше напати со нешто да ни помогне."},{"word":"напати се","type":"св.","description":"Пропати многу, се намачи. Во војната се напативме сите."},{"word":"напатува се","type":"св.","description":"Патува доволно, многу, до задоволување."},{"word":"напев","type":"м.","description":"Мелодија, песна што се пее. Народни напеви. Тажен напев."},{"word":"напевен","type":"прид.","description":"Што се однесува на напев, мелодиски. Напевна и говорна страна на песната. Напевен глас."},{"word":"напее се","type":"св.","description":"Пее доволно, многу, до задоволување. На празниците се напеавме и се наигравме."},{"word":"напердаши","type":"св.","description":"Натепа, измава некого; Врати се, оти ќе те напердашам."},{"word":"напере","type":"св.","description":"Испере доволно или многу, големо количество."},{"word":"напери","type":"св.","description":"Насочи, наврти пушка, топ, стрела и сл., поглед и др. кон некого, кон нешто. Ја напери пушката и влезе во куќата. Ги наперија топовите кон калето. Очите ги напери кон толпата, барајќи да го види меѓу луѓето."},{"word":"наперка","type":"св.","description":"Нагнете, напика во нешто. Наперка во вреќата сè што можеше да носи."},{"word":"напернат","type":"прид.","description":"Надмен, надуен, вообразен;"},{"word":"наперне се","type":"св.","description":"Се направи важен, покаже надменост; се."},{"word":"наперчен","type":"прид.","description":"Надмен, надуен, вообразен;"},{"word":"наперчи се","type":"св.","description":"Се направи важен, покаже надменост, се надуе, се вообрази; се. Се наперчил, мисли кој знае кој е."},{"word":"напечали (се)","type":"св.","description":"Спечали, заработи многу. (Се) напечалија додека беа помлади, сега можат да поживеат малку. (Се) напечалија пари, ама се намачија."},{"word":"напечати","type":"св.","description":"Изврши печатење, објави, публикува ракопис, текст и др.;"},{"word":"напече","type":"св.","description":"Испече во доволно или во големо количество. Напече леб за цела недела."},{"word":"напивка","type":"ж.","description":"Пијалак. Лековита напивка. Љубовна напивка. Волшебна напивка."},{"word":"напие","type":"св.","description":"Даде некому да пие. Го напи детето вода. Отиде да го напие добитокот."},{"word":"напика","type":"св.","description":"Втера, стави со сила, со туркање. Напика сено во вреќата и ја крена на грб. Го здипли ќебето и го напика во торбата."},{"word":"напипа","type":"св.","description":"Најде, пронајде нешто со пипање. Полека ја напипа вратата во темницата и ја отвори. Одвај успеа да му го напипа пулсот."},{"word":"напипери","type":"св.","description":"Зачини со пипер, посипе со пипер."},{"word":"напир","type":"м.","description":"Притисок, натиск, напинање. Напир на водата. Напир на крвта. Го чувствуваше напирот на воденото било, готово да бликне, да поплави."},{"word":"напира","type":"несв.","description":"Притиска, силно настојува, се стреми да се пробие, да се пројави; Силно напираа да ја отворат портата. Низ февруарскиот студ напираше сонцето и го топеше снегот. Зборовите сами напираа да го каже тоа што долго го премолчувал."},{"word":"напис","type":"м.","description":"Текст (обично новинарско-публицистички) што не е строго ограничен во однос на стилот, должината или темата. Стана многу популарен со своите полемички написи."},{"word":"написан","type":"прид.","description":"Нашарен, насликан. Беше млад и убав како написан."},{"word":"написание","type":"ср.","description":"Напис, текст."},{"word":"написмено","type":"прил.","description":"Со напишан текст, не усно. Ми потврди написмено дека ги примил парите."},{"word":"напише","type":"св.","description":"Испише со букви или со бројки. Си го напиша името. Тоа што го кажа напиши го. Напиши ја задачата на табла и реши ја."},{"word":"напишува се","type":"св.","description":"Напише доволно или многу, помине долго време во пишување."},{"word":"напладне","type":"прил.","description":"На пол ден, на средината на денот, во (или околу) 12 часот."},{"word":"наплаќа се","type":"св.","description":"Плати, исплати многу долгови, сметки и сл."},{"word":"напласка","type":"св.","description":"Нафрли, натрупа кај било, без ред. Ги напласка алиштата на креветот и така ги остави. Во собата сè беше напласкано, немаше каде да се згазне."},{"word":"напласти","type":"св.","description":"Насложи, насобере во пластови. Да го напластиме сеното додека е убаво времето. Надвор напластил снег, никаде не се оди."},{"word":"наплат","type":"ж.","description":"Еден од шесте делови што го прават дрвениот круг на колцето на запрежна кола"},{"word":"наплата","type":"ж.","description":"Наплатување, собирање, земање пари за издадена стока или направена услуга."},{"word":"наплати","type":"св.","description":"Состави наплати, стави, намести наплат на дрвено колце."},{"word":"наплати","type":"св.","description":"Изврши наплата, земе пари за продадена стока, извршена работа или услуга."},{"word":"наплаче се","type":"св.","description":"Се исплаче многу."},{"word":"наплеќи","type":"прил.","description":"На плеќи, на грб, не помешечки. Лежи наплеќи."},{"word":"наплеска","type":"св.","description":"Исплеска нешто доволно, колку што е потребно."},{"word":"наплете","type":"св.","description":"Сплете доволно или многу. Наплетоа чорапи за цела година."},{"word":"наплив","type":"м.","description":"Притисок на множество луѓе, посетители и др., силно надоаѓање на нешто. Се чинеше како никогаш да немало толкав наплив на туристи. Се трудеше да го потисне во себе напливот на тие спомени."},{"word":"наплива се","type":"св.","description":"Плива доволно, до задоволување."},{"word":"напливне","type":"св.","description":"За течност – надотече, се разлее во големо количество. Водата напливна по дворовите и визбите."},{"word":"наплиска","type":"св.","description":"Со плискање наводени, напрска. Си го наплиска лицето да се освежи."},{"word":"наплоди се","type":"св.","description":"Се расплоди, се размножи во голем број."},{"word":"наплувка","type":"ж.","description":"Јајце, ларва од мува на некаква храна."},{"word":"наплуе","type":"св.","description":"За мува – снесе јајца, наплувки на нешто (месо и др.). Мувите веќе ја наплуле мршата."},{"word":"наплука","type":"св.","description":"Плукне на некого, на нешто. За малку ќе го наплукаше."},{"word":"наплуска се","type":"св.","description":"(дијал.) наплеска."},{"word":"напљачка","type":"св.","description":"Пљачкоса, ограби многу, големо количество."},{"word":"напнат","type":"прид.","description":"Силно оптегнат. Напнато јаже. Напната жица. Напната кожа."},{"word":"напне","type":"св.","description":"Силно оптегне (лак, жица, платно и др.). Ветрот ги напна платната, и коработ мирно заплови."},{"word":"напои","type":"св.","description":"Даде некому да пие. Ги собра децата, ги нахрани и ги напои. Отиде да го напои добитокот."},{"word":"напокрие","type":"св.","description":"Покрие добро, доволно. Го напокри детето и го остави да спие. Ги напокри крушите со слама да втасаат."},{"word":"наполеон","type":"м.","description":"Златна монета од 20 франци со ликот на Наполеон I или на Наполеон III."},{"word":"наполица","type":"ж.","description":"Договор за работа со туѓ имот (земја, добиток и др.) при што заработеното се дели наполу меѓу работникот (наполичарот) и сопственикот на имотот."},{"word":"наполичар","type":"м.","description":"Тој што работи на наполица."},{"word":"наполичарски","type":"прид.","description":"Што се однесува на наполичар и на наполица. Наполичарски обврски. Наполичарски односи."},{"word":"наполичарство","type":"ср.","description":"Однос на работа под наполица."},{"word":"наполни","type":"св.","description":"Исполни нешто колку што собира, докрај. Го наполни шишето и го затвори. Ја наполни торбата со јадење."},{"word":"наполно","type":"прил.","description":"Сосема, во целост. Последниве години градот наполно се измени. За нас тоа е наполно несфатливо. Работел наполно сам. Колата е наполно нова."},{"word":"наполу","type":"прил.","description":"На две (еднакви) половини. Погачата ја пресекоа наполу. Што ќе заработеа делеа наполу."},{"word":"напомни","type":"св.","description":"Спомене нешто, потсети. Патем, напомни дека извозот можел да биде и поголем. Да ви напомнам дека за нас утре е работен ден."},{"word":"напон","type":"м.","description":"Напинање, силно напрегање на мускулите."},{"word":"напор","type":"м.","description":"Напрегање на физичките и на умствените сили. Вложи голем напор. Прави напори. Физички напор. Интелектуален напор."},{"word":"напорача","type":"св.","description":"Порача големо количество нешто или многу нешта."},{"word":"напореден","type":"прид.","description":"Што е во целата должина на иста оддалеченост со друг, што не се пресекува; паралелен. Напоредни линии."},{"word":"напоредник","type":"м.","description":"Замислена кружна линија на Земјината топка на која сите точки ѝ се на еднаква оддалеченост од екваторот;"},{"word":"напорен","type":"прид.","description":"Што бара напор, што минува во напор. Напорна работа. Напорен ден. Напорен пат. Напорно учење."},{"word":"напоречки","type":"прил.","description":"Попреку, нељубезно. Напоречки го погледна. Напоречки му одговори."},{"word":"напорка","type":"ж.","description":"Гребаница, гребнатинка. Одвитка една цигара и ја посипа напорката со тутун како лек."},{"word":"напоруча","type":"св.","description":"Даде некому поручек, појадок. Ги напоруча децата."},{"word":"напосоки","type":"прил.","description":"Потамина, на среќа. На сите прашања одговараше напосоки."},{"word":"напостеле","type":"св.","description":"Постеле добро, повеќе работи или за повеќемина. За празник ќе ја напостелеше мајка одајата со нови дипли. Напосла постилачи да има каде да легнат гостите."},{"word":"напости се","type":"св.","description":"Помине долго време во постење, пости долго, често."},{"word":"напочине се","type":"св.","description":"Доволно, добро се почине. Се напочинавме, па сега да се фатиме за работа."},{"word":"направа","type":"ж.","description":"Едноставно направен предмет што служи за некаква практична употреба. Направа за мерење на времето. Направа за мелење. Направа за вежбање. Експлозивна направа."},{"word":"направи","type":"св.","description":"Изработи, даде облик, состави нешто. Направи прстен. Направи чевли. Направи стомна."},{"word":"направо","type":"прил.","description":"За движење – право, без скршнување. Оди одовде направо, па ќе ја најдеш нивната куќа."},{"word":"напразен","type":"прид.","description":"Залуден, бесполезен, што не доведува до резултат, до успех. Напразни напори. Напразни ветувања."},{"word":"напрати се","type":"св.","description":"Се навикне, добие навик да прави нешто (обично непожелно). Се напрати од кој било да бара пари назаем. Се напрати на пиење. Се напрати на таа работа, не ја остава."},{"word":"напраши","type":"св.","description":"Нанесе прав на нешто. Не треси го чаршафот тука, ќе нè напрашиш."},{"word":"напре","type":"св.","description":"Притисне, напне. Водата напре со голема сила и го урна насипот."},{"word":"напрегнат","type":"прид.","description":"Што е во состојба на краен напор. Напрегната работа. Напрегнати нерви. Напрегнат израз (на лицето). Напрегнат поглед. Напрегнато исчекување."},{"word":"напрегне","type":"св.","description":"Доведе во состојба на голем физички или умствен напор. Ги напрегна и последните сили да се извлече. Залудно го напрегна својот слаб слух, ништо не успеа да чуе. Со напрегнато внимание го следеше секој збор на предавачот."},{"word":"напред","type":"прил.","description":"Во насока на тоа што е пред себе. Чекореше упорно напред. Јас ќе продолжам напред, а вие вратете се."},{"word":"напреде","type":"св.","description":"Испреде во доволно или во големо количество."},{"word":"напреден","type":"прид.","description":"Што се стреми кон новото, кон прогресивното. Напредна личност. Напредно гледиште. Напредни сили."},{"word":"напреднат","type":"прид.","description":"Што напреднал, што отишол понапред во нешто (во развојот, учењето и др.). Напредната група. Напреднат стадиум. Напредната возраст. Напредната бременост."},{"word":"напредне","type":"св.","description":"Помине определен пат, одејќи напред. И покрај лошиот пат, денеска добро напреднавме."},{"word":"напредок","type":"м.","description":"Напредување, постигање, успех; прогрес. Културен напредок. Економски напредок. Сестран напредок. Постигне голем напредок."},{"word":"напредува","type":"несв.","description":"Оди, се движи напред."},{"word":"напрежен","type":"прид.","description":"Поранешен, преѓешен. Напрежните услови беа многу потешки."},{"word":"напреку","type":"прил.","description":"Напоречки, накриво, нељубезно, непријателски. Ме погледна напреку и ништо не ми рече."},{"word":"напречен","type":"прид.","description":"Што е поставен, направен напреку, не по должината. Напречен пресек. Напречна улица. Напречна греда."},{"word":"напржи","type":"св.","description":"Испржи доволно или во поголемо количество."},{"word":"наприготви","type":"св.","description":"Приготви доволно или во поголемо количество, во богат избор. Наприготви сè што требаше да има и да остане."},{"word":"наприкаже","type":"св.","description":"Прикаже, искаже многу, што било и што не било. Ми наприкажа сè што чула за него."},{"word":"напролет","type":"прил.","description":"Во пролет. Крушата цвета само напролет. Луѓето напролет се зафатени со многу работа."},{"word":"напромени се","type":"св.","description":"Се промени, се облече убаво, во убава, богата облека. За Велигден сите се напроменија."},{"word":"напроси","type":"св.","description":"Со просење добие нешто."},{"word":"напросто","type":"прил.","description":"Просто, едноставно, на прост начин. Сакаше да ни се придружи или напросто да се замеша и тој во разговорот. Тоа не можеш да го направиш, зашто напросто не знаеш. Го сомлевме житото напросто."},{"word":"напротив","type":"прил.","description":"Спротивно, обратно, не така, ами спротивно од тоа. Во песната тие зборови не звучат лошо, напротив тие прават едно убаво поетично единство. Мислеше да си помине убаво на турнејата, напротив таа само му ги расипа надежите. Сакаше со тоа да го поправи впечатокот, напротив излезе уште полошо."},{"word":"напрска","type":"св.","description":"Со прскање наводени, навлажи, извалка некого или нешто. Ја напрска кошулата за пеглање. Ги напрска цвеќињата против вошки."},{"word":"напрснатост","type":"ж.","description":"Состојба на тоа што напрснало, што е напрснато. Напрснатоста е мала."},{"word":"напрсне","type":"св.","description":"Прсне малку без да се раскрши, распадне; напукне. Чашата напрснала. Коската само напрснала, но не е скршена."},{"word":"напрсти","type":"прил.","description":"Одејќи на прстите. Помина тивко, напрсти."},{"word":"напрсток","type":"м.","description":"Метално или пластично поклопче, во форма на чашка, што се става на прстот за притискање на иглата при шиење."},{"word":"напрчи","type":"св.","description":"Издаде нанапред или наназад некој дел од телото (усни, гради, стомак, задник)."},{"word":"напудри","type":"св.","description":"Стави пудра. Му го напудри малку лицето по бричењето."},{"word":"напука","type":"св.","description":"Налути, насекира, вознемири некого. Многу го напука кавгата со синот. Не му беше важно само да го победи во шахот, туку сакаше и да го напука."},{"word":"напукне","type":"св.","description":"Пукне малку, покаже, добие пукнатина, напрсне. Ѕидовите напукнале од земјотресот. Чашата напукнала."},{"word":"напумпа","type":"св.","description":"Со пумпање наполни со воздух, со вода и др. Ги напумпа и ги провери пумпите. Напумпа една кофа вода."},{"word":"напупи","type":"св.","description":"За растение – пупи доволно, добие голем број пупки. Дрвјата напупија."},{"word":"напучи","type":"св.","description":"Испрчи, издаде дел од телото (усни, гради)."},{"word":"напуши се","type":"св.","description":"Испуши (цигари и сл.) доволно, со пушење се задоволи."},{"word":"напуштен","type":"прид.","description":"Што е оставен како некорисен, непотребен, што останал без згрижување, занемарен, запоставен. Напуштена куќа. Напуштена воденица. Напуштен старец. Напуштени деца."},{"word":"напушти","type":"св.","description":"Пушти многу, во голем број, во големо кличество. Ги напушти децата без карти да го гледаат натпреварот. Напуштија трупци по реката. Капините напуштија корење низ цел двор."},{"word":"напушти","type":"св.","description":"Остави, се раздели од некого, од нешто. Ги напуштил жената и децата и заминал. Го напуштиле децата, останал сам. Ја напуштил работата. Го напуштил родното место."},{"word":"нар","type":"м.","description":"Легло од штици наредени на дрвени ногалки. Седнаа скрснозе на наровите и ги зачадија чибуците."},{"word":"нараби","type":"св.","description":"Направи раб, подвитка и зашие раб на ткаенина; пораби."},{"word":"наработи се","type":"св.","description":"Работи многу, до изморување. Денеска се наработивме."},{"word":"нарав","type":"м.","description":"Својствата на личноста; карактер, темперамент. Благ нарав. Весел нарав. Незгоден нарав. Чуден нарав."},{"word":"наравоучение","type":"ср.","description":"Поука, предавање, пренесување определени правила, норми на однесување."},{"word":"нараѓа","type":"св.","description":"Роди многу деца."},{"word":"нарадува се","type":"св.","description":"Помине доволно време во радост со некого, со нешто. Да поживееше уште малку, да им се нарадуваше на децата. Не можеше да им се нарадува кога ги виде. Не ѝ се нарадува на колата, само што ја купи, му ја украдоа."},{"word":"нараза","type":"ж.","description":"Почеток на оболување кај растенијата. Да ги напрскаме цвеќињата, им се јавила некаква нараза."},{"word":"наразговара се","type":"св.","description":"Помине долго, до задоволување, во пријатен разговор."},{"word":"нарази","type":"св.","description":"Предизвика болест кај растенијата. Росата само го нарази тутунот."},{"word":"нараквица","type":"ж.","description":"Дел од облеката или од специјален прибор што се навлекува на раката, на дланката и прстите. Плетени нараквици. Кожени нараквици. Хируршки нараквици."},{"word":"нараквичар","type":"м.","description":"Тој што изработува, што продава нараквици."},{"word":"нарами","type":"св.","description":"Стави на рамо, префрли преку рамо. Нарами торба. Нарами мотика. Нарами пушка."},{"word":"нарамка","type":"ж.","description":"Стомна што се носи на рамо."},{"word":"нарамник","type":"м.","description":"Заграб дрва и сл. колку што може да се носи на рамо. Навечер се враќале дома едни со нарамници дрва, други со нарамници планински цвеќиња."},{"word":"нарани","type":"св.","description":"Направи, нанесе рана. При паѓањето ја наранил ногата."},{"word":"нараси","type":"св.","description":"Натресе, нанесе раски на нешто. Тресејќи ја крпата, го нараси јадењето. Внимавај, да не си ги нарасиш очите."},{"word":"нарасне","type":"св.","description":"Стане повисок, потпорасне. Кога ќе ти нараснат децата, ќе ти биде полесно."},{"word":"нарасток","type":"м.","description":"Тоа што нараснало на површината на животински или растителен организам како ненормален израсток."},{"word":"наративен","type":"прид.","description":"Што се однесува на нарација; раскажувачки. Наративен жанр. Наративен метод."},{"word":"наратор","type":"м.","description":"Раскажувач, тој што води низ дејството на драмата, на филмот и сл."},{"word":"нараторски","type":"прид.","description":"Што се однесува, што му припаѓа на наратор."},{"word":"нарација","type":"ж.","description":"Расказ, раскажување. Епска нарација. Лирска нарација. Реалистичка нарација."},{"word":"нарач","type":"м.","description":"Порака. Кажи дали имаш некој нарач за син ти."},{"word":"нарача","type":"св.","description":"Направи нарачка, побара нешто да му се донесе, да добие. Господинот нарача да му донесат ручек. Нарачал да му донесат неколку товари дрва. Нарачал прстен за невестата."},{"word":"нарачен","type":"прид.","description":"Што е згоден, удобен за ракување, за употреба, што лесно може да се фати, да се држи при работа. Во новата кола воланот не ми е нарачен."},{"word":"нарачка","type":"ж.","description":"Барање со кое нешто се нарачува, нарачување. Направил две нарачки за нова стока."},{"word":"нарачувач","type":"м.","description":"Тој што нарачува нешто."},{"word":"на'рга се","type":"св.","description":"Се наработи тешка, неблагодарна работа."},{"word":"наргиле","type":"ср.","description":"Вид ориенталско луле за пушење што има сад со вода низ која се прочистува чадот."},{"word":"наред","type":"прил.","description":"По ред, еден по друг, во некаков редослед. Ги примаше сите наред. Куќата им беше наред со куќите на побогатите во градот."},{"word":"наредба","type":"ж.","description":"Службено усно или писмено барање што задолжително треба да се изврши; заповед."},{"word":"наредба","type":"ж.","description":"Начин на уредување, распоред, ред, организација на сè што се наоѓа и на однесувањето во дадена средина (стан, куќа, просторија и сл.). Секоја куќа си има своја наредба."},{"word":"наредбодавец","type":"м.","description":"Тој што издава наредби, тој што дал наредба."},{"word":"нареден","type":"прид.","description":"Што е на ред, следен, иден (во просторот и во времето). Нека влезе наредниот. Со нетрпение ја чекаа наредната смена. Во наредната година се запишал на студии. Во наредните денови ќе биде постудено."},{"word":"нареди","type":"св.","description":"Издаде, даде наредба. Командирот нареди да се подготват сите за долг марш. На селаните им наредија да ги товарат вреќите во камионите."},{"word":"нареди","type":"св.","description":"Стави, размести во определен ред. Го нареди по височина меѓу првите. Ги нареди книгите по писатели."},{"word":"наредник","type":"м.","description":"Најстар по чин подофицер во југословенската војска до 1941 година."},{"word":"нареже","type":"св.","description":"Со режење добие доволно парчиња, делови од нешто; насече. Нареже леб."},{"word":"наренда","type":"св.","description":"Изренда доволно, колку што е потребно."},{"word":"нареси","type":"св.","description":"Накити, украси. Ја нареси уздата на коњот со китки и разни мониста."},{"word":"наретко","type":"прил.","description":"Оддалечено едно од друго, не густо. Многу наретко го насадил пиперот."},{"word":"нарече","type":"св.","description":"Даде име, прекар, назив, на некого или на нешто, именува некако. Жената ја нарече страдалница, и не згреши. Нè нарекоа прости, варвари, а ни го крадеа културното богатство. Тој метеж го нарекоа преселба. Цвеќето што го носеше го нарекле обетка."},{"word":"наречје","type":"ср.","description":"Група месни говори, во рамките на општонародниот јазик, што се обединуваат меѓу себе по ред заеднички јазични црти; дијалект. Западномакедонско наречје. Југоисточно македонско наречје."},{"word":"наречник","type":"м.","description":"Тој што ѝ е од судбината определен на девојката да ѝ стане сопруг;"},{"word":"наречница","type":"ж.","description":"(обично во мн.) Според народното верување, три женски суштества што на третата вечер од раѓањето му ја определуваат судбината на детето."},{"word":"нарилник","type":"м.","description":"Посебна направа што се става на муцката на животните да не можат да касаат."},{"word":"нарине","type":"св.","description":"Со ринење нагребе, собере нешто. Нарини го ѓубрето и исфрли го на буниште."},{"word":"нарипа","type":"св.","description":"Се нафрли на некого, нагло нападне. Нарипаа од сите страни да го фатат."},{"word":"наркодилер","type":"м.","description":"Тој што се занимава со растурање, продавање наркотици; продавач на дрога."},{"word":"наркоза","type":"ж.","description":"Бесвесна состојба на човекот предизвикана со давање хемиски, опојни средства заради хируршка операција."},{"word":"наркоман","type":"м.","description":"Тој што е зависен од наркотици."},{"word":"наркоманија","type":"ж.","description":"Силна, болна зависност од наркотици."},{"word":"наркотизира","type":"св. и несв.","description":"Опие, опива некого со наркотични средства, со наркотици."},{"word":"наркотик","type":"м.","description":"Опојно средство од растително или од синтетичко потекло; дрога."},{"word":"наркотичен","type":"прид.","description":"Што се однесува на наркотик, што има наркотик."},{"word":"наробува се","type":"св.","description":"Помине долго време во робување."},{"word":"нароглив","type":"прид.","description":"Кривоглед, шашлив. Беше нароглив, па човек не беше никогаш сигурен дали гледа во него или во некој друг."},{"word":"нарогуши се","type":"св.","description":"Се накостреши, се наостри. Капетанот се нарогуши, им се закани."},{"word":"народ","type":"м.","description":"Историски создадена заедница на луѓе врз основа на заедничко етничко потекло, територија, јазик, економски живот и заеднички културни традиции; нација. Македонски народ."},{"word":"народен","type":"прид.","description":"Што му припаѓа, што се однесува на народот. Народна банка. Народна библиотека. Народен универзитет."},{"word":"народец","type":"м.","description":"Хип. од народ."},{"word":"народи","type":"св.","description":"Роди многу, голем број (деца) или големо количество (грозје и др.). Уште млади ќе се оженат и ќе народат седум-осум деца. Годинава праскиве народија како никогаш досега."},{"word":"народија","type":"ж.","description":"Маса народ, множество луѓе. Кој може да се разбере со оваа народија."},{"word":"народник","type":"м.","description":"Следбеник на народништвото. Тие идеи ни останаа од утопистите и народниците, добри желби што не се согласуваа со стварноста."},{"word":"народништво","type":"ср.","description":"Општествено-политичко движење во Русија, од втората половина на XIX век, кое во борбата за преобразба на општествениот поредок сметало на револуционерната сила на селанството."},{"word":"народноослободителен","type":"прид.","description":"Што има за цел ослободување на народот. Народноослободително движење. Народноослободителна борба. Народноослободителна војска."},{"word":"народност","type":"ж.","description":"Припадност кон еден народ; националност. Македонец по народност."},{"word":"народностен","type":"прид.","description":"Што се однесува на народност, што е својствен за дадена народност. Запознавањето со еден народ, со она што ја прави неговата народносна посебност не може да се замисли без проникнување во светот на неговото народно творештво."},{"word":"народски","type":"прид.","description":"Што е својствен за народот, за широките слоеви на народот. Народски начин на живеење. Народски збор. Народско кажување."},{"word":"нарожи","type":"св.","description":"За добиток (теле, јаре и др.) – добие рогови. Јарињата нарожија."},{"word":"нарои се","type":"св.","description":"Со роење се намножи (за пчели и др.)."},{"word":"нарони","type":"св.","description":"Изрони доволно, колку што е потребно."},{"word":"нароси","type":"св.","description":"безл. (само 3 л.) Падне роса врз некого, врз нешто. Не излегувај, надвор роси, ќе те нароси."},{"word":"нарочен","type":"прид.","description":"Што е посебно наменет, за посебна потреба; специјален. Секогаш си имаше нарочна шаховска табла за слепи."},{"word":"нартекс","type":"м.","description":"Предворје на храм."},{"word":"на'ртен","type":"прид.","description":"Што има 'ртулци, што е со 'ртулци. Пожелно е да се садат на'ртени компири."},{"word":"на'рти","type":"св.","description":"Пушти повеќе 'ртулци, 'рти во големо количество. Компирите веќе на'ртиле."},{"word":"наруга се","type":"св.","description":"Се навика по некого, исмее, навреди многу. Одвај се воздржал да не им се наруга."},{"word":"наружа","type":"св.","description":"Дотера, нагизди, накити некого, нешто."},{"word":"наруча","type":"св.","description":"Даде некому да руча, даде ручек. Им меси пита и убаво ги наруча децата."},{"word":"наруши","type":"св.","description":"Прекине, попречи определена состојба што траела. Ја наруши рамнотежата на силите. Ја наруши тишината. Го наруши мирот."},{"word":"нарушител","type":"м.","description":"Тој што нарушил некакви правила, закон и сл."},{"word":"нарцис","type":"м.","description":"Украсно растение со луковичав корен и со бели или жолти цветови со пријатен мирис; Narcissus L."},{"word":"нарцисоиден","type":"прид.","description":"Заљубен во себеси, самовљубен. Нарцисоидна девојка."},{"word":"нас","type":"зам.","description":"Долга форма за директен предмет и општа форма од ние; кога не е со предлог, освен во извесни ретки случаи, оди заедно со кратката форма нè; Кај нас се собраа сите. Остани со нас. Нас нè повикаа да сведочиме. Прво ќе ве почести вас, а после и нас."},{"word":"насад","type":"м.","description":"Површина на која се насадени растенија. Лозови насади. Овошни насади."},{"word":"насади","type":"св.","description":"За растение, дрво – изврши садење. Насади компири. Насади тутун. Насади лозје. Насади круша. Насади липа."},{"word":"насамари","type":"св.","description":"Стави самар на товарен добиток."},{"word":"насамо","type":"прил.","description":"Без присуство на други лица освен соговорниците. Разговарале насамо. Ме побарал да се сретнеме насамо."},{"word":"насапуни","type":"св.","description":"Намачка со сапун. Одвај ги насапуни мрсните раце. Кога му го насапуни лицето, детето почна да плаче."},{"word":"насаска","type":"св.","description":"Обично за куче – даде наредба за напад. Кога им го насаска кучето, сите се разбегаа."},{"word":"насвири се","type":"св.","description":"Со свирење се задоволи, помине доволно време во свирење."},{"word":"наседи се","type":"св.","description":"Помине долго време во седење. Се наседовме, чекајќи ги да дојдат."},{"word":"наседне","type":"св.","description":"Седне на нешто не сакајќи. Си го наседнал мантилот."},{"word":"насее","type":"св.","description":"Изврши сеење на некоја површина, посее доволно. Едната нива ја насеа со пченица, а другата со 'рж. Ги насеа предвидените површини со јачмен."},{"word":"насекаде","type":"прил.","description":"На секое место, секаде. Сонцето насекаде ги ширеше своите зраци. Насекаде се чувствуваше мирисот на пролетта. Тоа го има насекаде."},{"word":"насекира","type":"св.","description":"Вознемири, растревожи, јадоса некого. Многу го насекира разговорот со братот. Не им кажав на домашните да не ги насекирам."},{"word":"населба","type":"ж.","description":"Населено место (село, град и сл.)."},{"word":"населен","type":"прид.","description":"Што има населби, живеалишта на луѓе. Населено место. Населен крај. Густо населена област."},{"word":"население","type":"ср.","description":"Жителите на населено место или територија. Град со мешано население. Попис на населението."},{"word":"населеник","type":"м.","description":"Тој што се населил некаде. По првиот населеник местото го добило и своето име."},{"word":"насели","type":"св.","description":"Доведе, смести некого да живее на некое место. Бегалците ги населија во една напуштена рударска населба."},{"word":"насети","type":"св.","description":"Почувствува, предосети. Ја насетил опасноста и навреме се засолнал. Детето ја насети нивната намера и го повика таткото. Птиците можат да го насетат времето неколку дена порано."},{"word":"насече","type":"св.","description":"Со сечење добие определено или големо количество нешто. Насекол леб за сите. Насече дрва за цела година. Насече гранки со купишта."},{"word":"насиет","type":"м.","description":"Порака, завет – во изразот: насиет ми (ти и др.) остави. Насиет ми остави таткото да не се делам од братот."},{"word":"насила","type":"прил.","description":"Со примена на сила, принудно. Ги земале насила да служат во туѓи војски. Овдека насила нè донесоа."},{"word":"насилба","type":"ж.","description":"Примена на сила врз некого."},{"word":"насилен","type":"прид.","description":"Што се прави насила, со принуда. Насилно иселување. Насилно присоединување."},{"word":"насилено","type":"прил.","description":"Неприродно, наместено, сосила. Се насмеа насилено."},{"word":"насили","type":"св.","description":"Присили, принуди некого. Никој не го насили, сам реши да се оддели од нас."},{"word":"насилник","type":"м.","description":"Тој што прави насилство."},{"word":"насилствен","type":"прид.","description":"Што има својство на насилство, што се врши со насилство."},{"word":"насилство","type":"ср.","description":"Примена на сила врз некого против неговата волја и неговите права. Трагите од насилството беа видливи на неговото тело."},{"word":"насип","type":"м.","description":"Појас насипана земја, камен и друг градежен материјал, издигнат над нивото на почвата или на водата. Железнички насип. Насип за пат. Насип за одбрана од поплава. Одбранбен насип."},{"word":"насипе","type":"св.","description":"Тури, налее течност во некаков сад. Му насипа вино и го покани да наздрават."},{"word":"насипиште","type":"ср.","description":"Нанос, насип од песок, земја и друг материјал."},{"word":"насири","type":"св.","description":"Потсири доволно или големо количество млеко, добие доволно или големо количество сирење."},{"word":"наситен","type":"прид.","description":"Доволно сит, најаден; гладен."},{"word":"насити","type":"св.","description":"Доволно, до ситост нахрани некого."},{"word":"наситка","type":"ж.","description":"Наситување; обично во изразите: нема наситка, не знае за наситка. Тој човек нема (не знае за) наситка."},{"word":"наситни","type":"св.","description":"Направи нешто да биде ситно, поситно, издроби, исече ситно."},{"word":"наскапе (се)","type":"св.","description":"Нагние, расипе малку, почне да скапува. Јаболката (се) наскапале."},{"word":"наскита се","type":"св.","description":"Помине доволно време во скитање, скита до задоволување."},{"word":"наскока","type":"св.","description":"За множество – се нафрли во скок врз некого. Сите наскокаа на него."},{"word":"наскоро","type":"прил.","description":"Во скоро, во кусо време; набрзо, по малку време од некој настан. Наскоро треба да дојдат. Наскоро ќе почнат есенските дождови. Наскоро по пристигнувањето ни пратија писмо."},{"word":"наслага","type":"ж.","description":"Наталожен материјал во вид на слој, на пласт; наслојка. На месото се јавуваат бели наслаги, кои лесно се отстрануваат со влажна крпа."},{"word":"наслага","type":"св.","description":"Насложи, нанесе во слоеви, наслои."},{"word":"наслада","type":"ж.","description":"Силно изразено задоволство од нешто, уживање, насладување. Почувствува голема наслада кога ги виде насмеани и задоволни. За него поголема беше насладата кога ќе ја пушти уловената риба одошто кога ќе ја улови."},{"word":"наслади се","type":"св.","description":"Се задоволи со насладување, се наужива. Не можеше да ѝ се наслади на убавината на езерото."},{"word":"насладувачка","type":"ср.","description":"Насладување, уживање; се."},{"word":"наслани","type":"св.","description":"Падне слана, сланоса нешто. Многу рано (слана) го наслани тутунот."},{"word":"наследен","type":"прид.","description":"Што се однесува на наследство. Наследно право."},{"word":"наследи","type":"св.","description":"Добие нешто во наследство од родители, роднини и др. Наследи голем имот."},{"word":"наследник","type":"м.","description":"Тој што добил или на кој му припаѓа наследството."},{"word":"наследнички","type":"прид.","description":"Што се однесува, што припаѓа на наследник, на наследница, наследничка."},{"word":"наследство","type":"ср.","description":"Имот што по смртта на сопственикот го добива друго лице. Добил скромно наследство од родителите."},{"word":"наслезе","type":"св.","description":"За множество – слезе во голем број. Многу народ наслезе од селата во градот. Вечерта наслегоа во колибите да ноќеваат."},{"word":"наслепо","type":"прил.","description":"Без гледање, без подготовка, потамина. Погоди наслепо."},{"word":"наслика","type":"св.","description":"Претстави нешто во вид на слика, изработи слика со молив, боја, масло и сл."},{"word":"наслов","type":"м.","description":"Збор или состав од зборови што претставуваат назив на некакво авторско дело (литературно, научно, музичко и др.) или на некаков текст."},{"word":"насловен","type":"прид.","description":"Што се однесува на наслов, што е поврзан со наслов. Насловна страница. Насловна улога."},{"word":"насложи","type":"св.","description":"Сложи повеќе предмети еден врз друг или на некој друг начин. Ги насложи дрвата крај ѕидот. Насложете ги книгите каде што стојат."},{"word":"наслои","type":"св.","description":"Нанесе, натрупа во слоеви."},{"word":"наслојка","type":"ж.","description":"Слој или ред слоеви на некаков материјал во земјата, наслага."},{"word":"наслон","type":"м.","description":"Потпирач на стол и сл."},{"word":"наслони","type":"св.","description":"Потпре. Главата си ја наслони на раце."},{"word":"наслути","type":"св.","description":"Насети, предосети. Во мракот можеше само да го наслути неговото присуство. Селанецот како да наслути нешто, подзастана."},{"word":"наслуша","type":"св.","description":"Напрегне внимание нешто да чуе. Молчи и наслушај колку што можеш да чуеш. Застана да наслуша, но ништо не чу. Ја подигна главата и наслуша."},{"word":"наслушувач","type":"м.","description":"Тој што наслушува."},{"word":"насмеа","type":"прил.","description":"На смешен начин. Насмеа кажаната вистина полесно се прифаќа. По секој потег придаваше нешто насмеа, зашто за него шаховската игра беше претстава. Тоа што ми го кажа насмеа било вистина."},{"word":"насмеан","type":"прид.","description":"Што има насмевка на лицето. Насмеано лице. Насмеано дете."},{"word":"насмевка","type":"ж.","description":"Израз на лицето, при што малку се развлекуваат усните, кој покажува добро расположение, задоволство, или подбив, иронија. Пријателска насмевка. Блага насмевка. Ведра насмевка. Љубезна насмевка. Широка насмевка. Студена насмевка. Подбивна насмевка. Кисела насмевка."},{"word":"насмевне се","type":"св.","description":"Добие насмевка на лицето, со насмевка изрази некакво расположение. Весело се насмевна. Се насмевна пријателски. Подбивно се насмевна."},{"word":"насмее","type":"св.","description":"Поттикне некого на смеење. Ти можеш и болен човек да насмееш. Со ништо не можеш да го насмееш. Сакаше да ја насмее, но не успеваше."},{"word":"насмене","type":"св.","description":"Спомене, потсети на нешто. Кога ја насмена младоста наша, ме натажи."},{"word":"насмешка","type":"ж.","description":"Подбивна насмевка, потсмев. Не можеа да ги преболат неговите самозадоволни насмешки."},{"word":"насмешлив","type":"прид.","description":"Потсмешлив, подбивен. Насмешлив одговор. Насмешлива забелешка."},{"word":"насмешливец","type":"м.","description":"Тој што сака да се потсмева, да се подбива."},{"word":"насмоли","type":"св.","description":"Намачка со смола."},{"word":"наснове","type":"св.","description":"Сновејќи, приготви доволно основа за ткаење."},{"word":"наснопи","type":"св.","description":"Врзе ожнеано жито или нешто друго во снопови."},{"word":"насобере","type":"св.","description":"Собере во голем број, во големо количество. Ги насобра децата од населбата. Насобраа дрва."},{"word":"насока","type":"ж.","description":"Правец на движење или на некое друго дејство. Едни возеа во насока на аеродромот, други обратно. Во далечината на реката се нишаа чунови чијашто насока не можеше да се определи."},{"word":"насолзи","type":"св.","description":"Предизвика солзи кај некого. Кога му кажа што се случи, длабоко го натажи и го насолзи."},{"word":"насоли","type":"св.","description":"Стави сол, осоли нешто колку што е потребно, доволно. Ги насоли рибите. Го насоли сирењето."},{"word":"насон","type":"прил.","description":"Во сон, при сонување; Ангелот ѝ се јавил насон и ѝ кажал дека ќе роди. Толку пари ни насон немаше видено"},{"word":"насочен","type":"прид.","description":"Што има определена насока. Насочено образование. Насочено движење."},{"word":"насочи","type":"св.","description":"Определи, даде насока, управи во некоја насока. Бродот го насочи кон најблискиот остров. Ја насочи пушката кон селанецот. Погледите ги насочија кон прозорецот."},{"word":"наспие се","type":"св.","description":"Помине доволно време во спиење, до задоволување на потребата од спиење. Утре не се работи, добро ќе се наспијам."},{"word":"наспичи се","type":"св.","description":"Се набоде со спица. Се наспичил, и прстот му гнојосал."},{"word":"наспичок","type":"м.","description":"Остро деланче, трнче, боцка. Одвај го изваде наспичокот од раката."},{"word":"наспомене","type":"св.","description":"Накусо дообјасни, дополни; спомене, потсети. Ќе наспоменам уште дека тие се во блиска роднинска врска. Му наспоменав за неговите ветувања, ама се направи како да не ме слушна."},{"word":"наспореден","type":"прид.","description":"Што е по целата должина на иста оддалеченост од друг, што не се пресекува; паралелен. Наспоредни линии."},{"word":"наспротива","type":"прил.","description":"На спротивната страна. Се загледа наспротива, преку реката."},{"word":"насрба се","type":"св.","description":"Со србање се најаде, се засити; се насрка."},{"word":"насред","type":"предл.","description":"Пространствена определба – во средината на нешто; Насред село тапан бие, оро се вие"},{"word":"насреде","type":"прил.","description":"На средината, во средината. Имаше само едно килимче насреде во собата. Од таванот висеше насреде старинска ламба. Требаше да погоди насреде."},{"word":"насрка се","type":"св.","description":"Со сркање, се најаде, се нахрани. Наутро ќе се насркаше попара со млеко и излегуваше на работа."},{"word":"насрочи","type":"св.","description":"Определи ден на судска расправа. Предметот го насрочија за идниот четврток."},{"word":"насрчи","type":"св.","description":"Поттикне, охрабри некого. Секогаш беше готов да ја помогне и да ја насрчи групата талентирани млади соработници. Публиката бурно ги насрчуваше своите играчи."},{"word":"настава","type":"ж.","description":"Систематско предавање, пренесување знаења од образовни и стручни предмети во рамките на институциите на образовниот систем. Училишна настава. Универзитетска настава. Настава по математика. Предметна настава."},{"word":"наставен","type":"прид.","description":"Што се однесува на настава. Наставен план. Наставна програма. Наставна единица. Наставна практика."},{"word":"настави","type":"св.","description":"Стави, намести повеќе предмети. Наставиле маси, столови по тротоарите, нема каде да се помине. Настави дрва и го запали огнот."},{"word":"наставка","type":"ж.","description":"(лингв.) Формообразувачки или зборообразувачки дел од зборот што стои по основата; суфикс."},{"word":"наставник","type":"м.","description":"Тој што изведува настава."},{"word":"настамени","type":"св.","description":"Намести, стави, постави нешто. Убаво настамени ја масата да не се мрда."},{"word":"настан","type":"м.","description":"Важно случување, факт, појава во општествениот или во личниот живот. Светски настан. Историски настан. Културен настан. Трагичен настан."},{"word":"настане","type":"св.","description":"Настапи, стане, се случи нешто. Кога сè било готово, настанала караница меѓу двајцата. Промените што настанаа ја подобрија положбата. Настана голема мешаница меѓу луѓето. Настана црна темница."},{"word":"настани","type":"св.","description":"Смести некого некаде (во стан, во живеалиште). Волјата божја е гладен да нахраниш, бездомен да настаниш."},{"word":"настанок","type":"м.","description":"Почеток на постоење, настанување, создавање. Првата книга од Библијата зборува за настанокот на светот."},{"word":"настап","type":"м.","description":"Силно, нагло надоаѓање, појава на нешто (болест, расположение, војски и др.). Настап на лудило."},{"word":"настапи","type":"св.","description":"Стапне, згазне на нешто, нагази. Внимаваше да не го настапи босиот до него. Му се стори како да настапил змија."},{"word":"настапи","type":"св.","description":"За време – дојде, започне. Настапи долгото топло лето. Настапија студени, дождливи есенски денови. Настапија долгите зимски ноќи."},{"word":"настаса","type":"св.","description":"Стигне, пристигне во одење, при движење. Сакаше да ме настаса, ама не можеше."},{"word":"настега","type":"св.","description":"Со стегање, притискање направи во мал простор да собере нешто во поголемо количество. Ги настега кошовите со тутун. Сè што му требаше сакаше да настега во куферот."},{"word":"настигне","type":"св.","description":"Стигне, пристигне некого во одење, при движење. Таа кола никој не може да ја настигне. Им реков дека ќе тргнам по нив и ќе ги настигнам."},{"word":"настине","type":"св.","description":"Се разболе од настинка, добие настинка."},{"word":"настинка","type":"ж.","description":"Често заболување поради достудување; настинување. Лесна настинка. Пролетни настинки."},{"word":"настиска","type":"св.","description":"Со стискање смести нешто во што поголемо количество, настега, нагнете. Го настиска сеното во вреќата и ја крена на грб."},{"word":"насто","type":"прил.","description":"Процент изразен со број. Лебот поскапел за 3 насто."},{"word":"настожи","type":"св.","description":"Собере во стог (сено и сл.)."},{"word":"настои се","type":"св.","description":"Помине долго време во стоење. Се настојавме, чекајќи го возот."},{"word":"настојник","type":"м.","description":"Лице задолжено да се грижи, да чува нешто. Куќен настојник. Настојник на зграда. Црковен настојник."},{"word":"настојништво","type":"ср.","description":"Група луѓе избрани да раководат црква, друштво и сл."},{"word":"настојува","type":"несв.","description":"Упорно бара, вложува напор, се труди нешто да се направи, да се постигне. Мајката настојуваше да ѝ дозволат да си го види синот. Домашните настојуваа свадбата да биде што побрзо."},{"word":"настојчив","type":"прид.","description":"Што настојува многу, упорен, непопустлив. Беше настојчив и непоколеблив, од тоа што намислил не отстапуваше."},{"word":"настрада","type":"св.","description":"Насилно изгуби живот, загине. Во авионската несреќа сите настрадале. Во поплавата настрадало едно лице."},{"word":"настрана","type":"прил.","description":"На страна, на некоја страна (просторно). Седна малку настрана. Се тргнаа настрана нешто да си кажат. Ја наведна главата настрана."},{"word":"настрани","type":"св.","description":"Стави, намести нешто малку настрана; навали."},{"word":"настрвен","type":"прид.","description":"Што е навикнат на стрв. Настрвен волк. Настрвена мечка."},{"word":"настрви","type":"св.","description":"Навикне некого на стрв, наостри за напад (обично за куче, пес). Го настрви кучето, никој во двор не може да влезе."},{"word":"настриг","type":"м.","description":"Количество острижена волна од една овца."},{"word":"настриже","type":"св.","description":"Остриже извесно количество волна и сл. Одвај настригов една вреќа волна. Настригов колку што не се надевав."},{"word":"настроен","type":"прид.","description":"Расположен за нешто; што е во некакво расположение. Не сум настроен за разговор. Пријателски настроен."},{"word":"настроение","type":"ср.","description":"Душевна состојба, расположение. Добро настроение. Весело настроение. Лошо настроение."},{"word":"настрои","type":"св.","description":"Доведе некого во некакво настроение. Убавото ветување ги настрои да ја продолжат работата."},{"word":"настројба","type":"ж.","description":"Настроение, расположение."},{"word":"наструже","type":"св.","description":"Со стружење добие извесно количество нешто. Наструга малку кора од лимон."},{"word":"насуво","type":"прил.","description":"Без наводенување, навлажнување, без употреба на течност. Навлажни ја малку кошулата, насуво тешко ќе ја испеглаш."},{"word":"насумне","type":"св.","description":"Спомене, наспомене, насмене. Никој не сакаше да насумне за расправијата од вчера."},{"word":"насуче","type":"св.","description":"Со сучење, развивање тесто добие доволно кори (за пита и сл.)."},{"word":"насушен","type":"прид.","description":"Крајно потребен, неопходен, без кој не може. Насушен леб. Насушни потреби."},{"word":"насуши","type":"св.","description":"Суши нешто во доволно или во големо количество. Насуши сливи и друго овошје за зима."},{"word":"натаври","type":"св.","description":"Дотера, накити, убаво облече некого. Ја натаврија невестата како кукла."},{"word":"натажен","type":"прид.","description":"Што е обземен од тага, нажален. Натажен поглед. Натажено лице."},{"word":"натажи","type":"св.","description":"Предизвика тага кај некого, растажи некого. Веста за несреќата во рудникот сите ги натажи."},{"word":"натакне","type":"св.","description":"Набоде, надене. Го натакнале на кол."},{"word":"наталитет","type":"м.","description":"Бројот на живородените деца во однос на бројот на населението во определен период;"},{"word":"наталка се","type":"св.","description":"Помине доволно време во талкање, со талкање се задоволи."},{"word":"наталожи се","type":"св.","description":"Со таложење образува талог. Нечистотијата се наталожила на дното."},{"word":"натамошен","type":"прид.","description":"Што доаѓа, што следува; Натамошниот развиток на македонскиот литературен јазик ги оправда погледите на Мисирков."},{"word":"натаму","type":"прил.","description":"Во тој (од ситуацијата определен) правец, на таа (од ситуацијата определена) страна. Тргнаа натаму кон селото. Под мене беше градот, натаму се протегаа полиња и шуми."},{"word":"натапка","type":"св.","description":"Со тапкање нагмечи, нагази. Ја израмни и ја натапка земјата за да ја посее трева."},{"word":"натегнато","type":"прил.","description":"Неприродно, наместено, со натегање. Зборуваше некако натегнато. Се поднасмеа натегнато."},{"word":"натегнатост","type":"ж.","description":"Својство на тоа што е натегнато. Веќе не можеше да се скрие натегнатоста во нивните односи."},{"word":"натегне","type":"св.","description":"Затегне, оптегне, напне. Убаво ја натегна жицата на оградата."},{"word":"натежне","type":"св.","description":"Добие поголема тежина, стане потежок. Гранките натежнале од богат род. Покривите на куќите натежнаа од снег."},{"word":"натекне ми","type":"св.","description":"Се досети, се сети за повеќе нешта. Ми натекна сè што му кажав тогаш. Кај ти натекнаа овие работи."},{"word":"натема","type":"изв.","description":"Во изрази: натема го (те и др.)!; натема го натема! – проклет да е!"},{"word":"натемник","type":"м.","description":"Ѓавол, сатана."},{"word":"натепа","type":"св.","description":"Измава некого до некоја мера. Решија да го фатат крадецот и да го натепаат."},{"word":"натера","type":"св.","description":"Принуди некого на нешто. Го натера да ја заврши работата. Ја натерале да се омажи за него. Гладот го натерал да проси."},{"word":"натече","type":"св.","description":"Добие оток, отече. Да се починеме малку, зашто нозеве ми натекоа."},{"word":"натеченост","type":"ж.","description":"Состојба на тоа што е натечено."},{"word":"натимари","type":"св.","description":"Со тимарење добро исчисти коњ или друг добиток."},{"word":"натиск","type":"и.","description":"Силно воздејство; притисок."},{"word":"натиска","type":"св.","description":"Смести на мал простор, нагнете. Нè натискаа сите во еден камион како добиток."},{"word":"натиска","type":"несв.","description":"Пригмечува, нагмечува. Самарот го натискаше и му правеше рана на бедното животно."},{"word":"натисне","type":"св.","description":"Пригмечи, нагмечи. Неговите тешки стапала ја натиснаа зелената трева."},{"word":"наткае","type":"св.","description":"Исткае во доволно или во големо количество. Наткала килимчиња за сите соби."},{"word":"наткаже","type":"св.","description":"Покаже во поголем број, во поголема мера отколку што е. Кога го прашав колку години има, ги наткажа годините."},{"word":"наткачи","type":"св.","description":"Покачи, додаде при пазарење, при определување цена. Ќе ти наткачам некој денар, и да не се пазариме повеќе. Да ја наткачат цената на тутунот малку, да го извадиме лебот."},{"word":"натколеница","type":"ж.","description":"Делот од ногата над коленото, бут. Вежби на мускулите на градниот кош, на стомакот, на натколеницата, на потколеницата и на стапалото."},{"word":"наткопа","type":"св.","description":"Надмине некого во копање. Него никој не може да го наткопа."},{"word":"наткоси","type":"св.","description":"Надмине некого во косење. Тој сите ги наткоси."},{"word":"наткрили","type":"св.","description":"Надвисне над нешто, надвиши нешто. Јаворот толку израсна, ја наткрили рекичката."},{"word":"наткупи","type":"св.","description":"Плати повисока цена од друг при продажба. Тој влезе во пазарењето и ја наткупи куќата."},{"word":"натлак","type":"ж.","description":"Тоа што го надонесува водата при поплава или при дотекување, нанос, мил"},{"word":"натлачи","type":"св.","description":"За река, вода – надонесе земја, песок, мил. Реката го натлачила ова место."},{"word":"натлачиште","type":"ср.","description":"Место на кое има натлака, нанос, мил, натлачено место."},{"word":"натовари","type":"св.","description":"Товари, стави определен товар. Го натовари магарето дрва. Натоварија еден камион со храна."},{"word":"натокми","type":"св.","description":"Убаво облече, дотера, уреди. Невестата ја натокмија како што е редот."},{"word":"натопен","type":"прид.","description":"Што примил вода, течност. Натопена земја. Натопена крпа со ракија. Натопена кошула со пот."},{"word":"натопи","type":"св.","description":"Направи нешто да прими вода, течност; наводени. Дождот убаво ги натопи зелените ливади. Го натопи лепчето со млеко."},{"word":"натопли","type":"св.","description":"Направи нешто да биде топло малку или доволно. Да ги натоплам рацете малку, ми замрзнаа. Добро си го натопли грбот. Натопли го лебот."},{"word":"натопори","type":"св.","description":"Покаже, истакне, испречи нешто пред некого. Војникот му ја натопори пушката на селанецот."},{"word":"наточен","type":"прид.","description":"Што сече, остар. Наточен нож. Наточена сабја."},{"word":"наточи","type":"св.","description":"За течност – налее, тури, наполни сад за течност. Од кое вино да наточам? Наточи по едно пиво. Наточила девет бочви со вино."},{"word":"наточи","type":"св.","description":"Направи нешто да сече, наостри. Наточи нож. Наточи сабја. Наточи секира."},{"word":"натпее","type":"св.","description":"Во пеење надмине некого со подобар, со посилен глас. Имаше чудесен глас, никој не можеше да ја натпее."},{"word":"натпие","type":"св.","description":"Испие повеќе од друг, надмине некого во пиење."},{"word":"натпис","type":"м.","description":"Кус текст со различна содржина, истакнат на јавно место (на ѕид, на споменик, на табла и сл.). Надгробен натпис. Натпис на камен."},{"word":"натпише","type":"св.","description":"Направи, напише натпис врз нешто."},{"word":"натплати","type":"св.","description":"Плати повеќе отколку што треба, од сметката, од цената. Ќе платам и ќе натплатам само да го земам."},{"word":"натплете","type":"св.","description":"Сплете повеќе отколку што било потребно."},{"word":"натплива","type":"св.","description":"Во пливање престигне, победи."},{"word":"натпревар","type":"м.","description":"(спорт.) Натпреварување, спортска борба меѓу двајца или меѓу две екипи. Натпревари во атлетика. Фудбалски натпревар. Првенствен натпревар. Пријателски натпревар."},{"word":"натпревари","type":"св.","description":"Стигне пред некој друг, престигне некого (во некоја работа, во одење и др.)."},{"word":"натпреварувач","type":"м.","description":"Учесник во натпреварување."},{"word":"натпреварувачки","type":"прид.","description":"Што се однесува на натпревар, натпреварување. Натпреварувачки правила."},{"word":"натпреде","type":"св.","description":"Испреде повеќе отколку што било потребно."},{"word":"натпретек","type":"прил.","description":"Во натпревар, со престигање. Децата натпретек се растрчаа по полјанката."},{"word":"натприроден","type":"прид.","description":"Што не може да се објасни на природен начин, што е надвор од природните закони; мистичен. Натприродни сили. Натприроден свет. Натприродни суштества."},{"word":"натпрозорник","type":"м.","description":"Греда што се поставува над прозорецот."},{"word":"натпросечен","type":"прид.","description":"Што е над просекот. Натпросечно производство. Натпросечна заработувачка."},{"word":"натрапи","type":"св.","description":"Случајно, без намера сретне некого или нешто. Само што тргнаа, натрапија на заседа. Кога не очекуваа, натрапија на глутница волци."},{"word":"натраплив","type":"прид.","description":"Што се натрапува. Натраплива мисла. Натраплив човек."},{"word":"натрапник","type":"м.","description":"Тој што се натрапува, напасник."},{"word":"натрати","type":"св.","description":"Нагмечи, набие. Ми ја натрати раката, затворајќи ја вратата. Војниците го натратија снегот."},{"word":"натрга","type":"св.","description":"Направи доволен број бразди, трапови и сл. Натргај трапови да го насадиме расадот."},{"word":"натресе","type":"св.","description":"Со тресење дрво, гранки направи да паднат доволно количество плодови (јаболка, сливи и др.)."},{"word":"натреска се","type":"св.","description":"(разг.) Се напие до опивање, се налока алкохолен пијалак, се опие."},{"word":"натрие","type":"св.","description":"Истрие доволно, колку што е потребно;"},{"word":"натриум","type":"м.","description":"Хемиски елемент, мек сребреникавобел метал; симбол Na."},{"word":"натркала","type":"св.","description":"Со тркалање надонесе, натрупа нешто. Натркала куп камење."},{"word":"натронта","type":"св.","description":"Наоблече премногу некого. Ги натронта децата одвај да одат."},{"word":"натропа","type":"св.","description":"Изнакаже премногу неважни работи, сè и сешто."},{"word":"натроши","type":"св.","description":"Направи, растури трошки. Си натрошил на килимот."},{"word":"натрупа","type":"св.","description":"Собере нешто на едно место во големо количество. Сè што имаше непотребно натрупа во дворот за фрлање."},{"word":"натруфеност","type":"ж.","description":"Обележје на тоа што е натруфено; се."},{"word":"натруфи се","type":"св.","description":"Се накити, се нагизди премногу, без вкус."},{"word":"натрча","type":"св.","description":"За множество – со трчање стигне, се насобере. Натрчаа да видат што има. Натрчаа да го гаснат огнот."},{"word":"натсвири","type":"св.","description":"Свири повеќе, поубаво од друг, во свирење надмине некого."},{"word":"натскока","type":"св.","description":"Скокне повеќе од друг, подалеку, повисоко; во скокање надмине некого."},{"word":"натслој","type":"м.","description":"Слој што лежи над претходните слоеви."},{"word":"натстрешник","type":"м.","description":"Продолжена стреа над врата, прозорец и др."},{"word":"натстрешница","type":"ж.","description":"натстрешник_1"},{"word":"наттрча","type":"св.","description":"Во трчање престигне, победи некого."},{"word":"натупа се","type":"св.","description":"Премногу изеде, се прејаде, се нагнете."},{"word":"натура","type":"ж.","description":"Природа."},{"word":"натурален","type":"прид.","description":"Што се однесува на природата, природен. Натурален живот. Натурален развиток."},{"word":"натурализам","type":"м.","description":"Правец во литературата и уметноста, од втората половина на XIX век, кој во уметничката постапка ги применува методите на проучување на природата, не воздржувајќи се и од многу груби описи и сцени."},{"word":"натурализација","type":"ж.","description":"Примање странски државјанин или лице без државјанство во државјанство на една држава."},{"word":"натурализира","type":"св. и несв.","description":"Даде, дава државјанство на странец."},{"word":"натуралист","type":"м.","description":"Творец што во создавањето на уметничките дела го следи натурализмот."},{"word":"натуралистички","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на натуралист, натуралистка."},{"word":"натури","type":"св.","description":"Тури течност врз нешто, полее. Турајќи вино, го натури чаршафот."},{"word":"натурка","type":"св.","description":"Турне, изурне во поголемо количество. Натуркаа сè што не беше направено по планот."},{"word":"натучи","type":"св.","description":"Стави маст, намрси, запржи со маст. Многу го натучила јадењето."},{"word":"натфрли","type":"св.","description":"Фрли подалеку, повисоко од друг."},{"word":"натцени","type":"св.","description":"Оцени некого, нешто повисоко од објективното. Ги натцени нивните можности."},{"word":"натчовек","type":"м.","description":"Во филозофијата (според Ниче) – личност што е интелектуално и по карактер многу поразвиена од сегашниот човек."},{"word":"натчовечки","type":"прид.","description":"Што ги надминува човечките сили и способности (физички и умствени). Натчовечки напори. Натчовечки особини."},{"word":"наугоре","type":"прил.","description":"Кон горе, кон тоа што е погоре, повисоко. Погледна наугоре, во небото. Јурнаа наугоре по ридот. Наугоре патот имаше сè поостри кривини."},{"word":"наудолу","type":"прил.","description":"Кон долу, кон пониско. Зачекори по скалилата наудолу со некаква несигурност во колената. Се спуштаа по патот наудолу како некој да ги турка."},{"word":"наужива се","type":"св.","description":"Се задоволи во уживање. Се наужива во ергенството, реши да се жени."},{"word":"наука","type":"ж.","description":"Систем од знаења за законитостите во развојот на природата, општеството и на мислењето; одделна гранка од тие знаења. Егзактна наука. Општествени науки. Наука за јазикот."},{"word":"наум","type":"м.","description":"Тоа што е намислено, што дошло, што паднало на памет. Господ да те чува од лоши науми. Се плашеше од неговите непромислени науми."},{"word":"наум","type":"прил.","description":"Без гледање, без читање на текстот, напамет; во ум, не гласно. Ги знае наум сите црковни празници. Читај си наум, не пречи им на другите. Библијата си ја чувала под перница и наум ја читала и ја учела."},{"word":"науми","type":"св.","description":"Намисли нешто. Онака како што сте наумиле, сметам дека не е остварливо. Ако сте наумиле да го отворите рудникот, ќе ви помогнеме. Што наумиле, тоа и направиле."},{"word":"Науру","type":"ср.","description":"Островска држава во Тихиот Океан."},{"word":"наутлија","type":"ж.","description":"Леб месен со маја подготвена од наут; вид обреден леб."},{"word":"наутро","type":"прил.","description":"Секој ден или секојпат во определен ден во утрото. Наутро сакаше повеќе да спие, а мораше да станува рано. Денот наутро го започнуваше со молитва. Секоја недела наутро му одела на гробот. Во празниците наутро одел в црква. Понекогаш наутро се случуваше да задоцни."},{"word":"научен","type":"прид.","description":"Што има некаков навик, обичај; навикнат. Беше научен да се поздравува со сите. Секаде се наоѓаат луѓе научени да се клањаат пред големците."},{"word":"научен","type":"прид.","description":"Што се однесува на наука; што има карактер на наука. Научен работник. Научна институција. Научен труд. Научен пристап."},{"word":"научи","type":"св.","description":"Со учење усвои нешто добро, целосно. Покрај кирилицата, ја научиле и латиницата. Научи да пишува и да чита уште пред да почне да оди на училиште."},{"word":"научник","type":"м.","description":"Тој што се занимава со научноистражувачка работа."},{"word":"наушници","type":"и.","description":"Дел од капа што се спушта над ушите или одделно изработени заштитни парчиња за ушите."},{"word":"нафака","type":"ж.","description":"Судбина, среќа. Добра нафака. Лоша нафака."},{"word":"нафаќа","type":"св.","description":"Со фаќање добие, налови многу, големо количество (риба и др.)."},{"word":"нафати","type":"св.","description":"Фати, налови многу, во големо количество (риби, птици, дивеч и др.)."},{"word":"нафати се","type":"св.","description":"Се обложи, се фати на облог. Се нафатил со селаните дека за пари ќе ја преплива реката."},{"word":"нафати се","type":"св.","description":"Се прикрепи, се налепи, се насобере нешто. Се нафатила роса на прозорците. Се нафатил прав по книгите. На гранките се нафатил сињак."},{"word":"нафиле","type":"прил.","description":"Залудно, бесполезно."},{"word":"нафлека","type":"св.","description":"Направи флека, извалка со флека. Ја нафлекал новата кошула."},{"word":"нафора","type":"ж.","description":"Парче (залак) осветен леб што им се дава на православните верници при причестување, по богослужба."},{"word":"нафрли","type":"св.","description":"Со фрлање натрупа нешто на едно место или фрли, расфрли во поголемо количество. Да ги нафрлиме дрвата, после ќе ги наредиме. Ги пушти во двор гулабите и им нафрли храна."},{"word":"нафта","type":"ж.","description":"Густа жолтеникава течност што гори, суровина за добивање бензин и други деривати."},{"word":"нафталин","type":"м.","description":"Кристална бела материја со остар мирис, се употребува за заштита на волнени и крзнени предмети од молци и за производство на бои и други органски хемиски соединенија."},{"word":"нафтоносен","type":"прид.","description":"Што содржи, што има во себе нафта. Нафтоносни полиња. Нафтоносни слоеви."},{"word":"нафука","type":"св.","description":"Премногу најаде, испрејаде некого. Ги нафука децата сосила, сè и сешто."},{"word":"нахален","type":"прид.","description":"Наметлив, безобѕирен, бесрамен."},{"word":"нахија","type":"ж.","description":"Административна област во Отоманското Царство."},{"word":"нахрани","type":"св.","description":"Даде доволно храна на човек или на животно. Стана порано да приготви и да ги нахрани децата. Ќе ги нахраниш коњите или ќе ги пуштиш да пасат."},{"word":"нацарува се","type":"св.","description":"Помине доволно или долго време во царување."},{"word":"нацврца се","type":"св.","description":"Се доведе во пијана состојба, се опие."},{"word":"нацеди","type":"св.","description":"Со цедење добие извесно количество течност (сок, мед и др.)."},{"word":"нацепи","type":"св.","description":"Со цепење (дрва и сл.) добие доволно количество, исцепи колку што треба. Нацепи дрва да ја запали печката. Нацепи дрва за цела зима."},{"word":"нација","type":"ж.","description":"Историски создадена општествено-економска, културна и политичка заедница врз основа на заедничка територија, јазик, минато, традиции, психичка конституција, силно проникната со свест за заедничка припадност. Македонска нација. Француска нација."},{"word":"национален","type":"прид.","description":"Што се однесува на дадена нација. Национална самобитност. Национално движење. Национална програма."},{"word":"национализам","type":"м.","description":"Идеологија на општествено, политичко и културно дејствување која националните интереси и вредности на една нација ги поставува над другите граѓански вредности и над интересите на другите нации."},{"word":"национализација","type":"ж.","description":"Одземање на имотот (земја, фабрики, средства за производство, недвижен имот, обртни средства) од приватниците во полза на државата; подржавување."},{"word":"национализира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, врши национализација."},{"word":"националист","type":"м.","description":"Приврзаник на национализмот."},{"word":"националистички","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на национализам и на националист, националистка."},{"word":"националност","type":"ж.","description":"Припадност кон определена нација."},{"word":"националсоцијализам","type":"м.","description":"Политичко фашистичко движење во Германија меѓу двете светски војни со идеологија и доктрина, засновани врз реваншистичките националношовинистички тенденции на најреакционерниот дел од буржоазијата за завладување на светот со војна, терор и насилство; нацизам."},{"word":"националсоцијалист","type":"м.","description":"Приврзаник на националсоцијализмот; нацист."},{"word":"националсоцијалистички","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на националсоцијализмот и на националсоцијалист, националсоцијалистка; нацистички."},{"word":"нацист","type":"м.","description":"Приврзаник на нацизмот; националсоцијалист."},{"word":"нацистички","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на нацизмот и на нацист, нацистка; националсоцијалистички."},{"word":"нацица","type":"св.","description":"Нахрани бебе со цицање, надои."},{"word":"нацрви","type":"св.","description":"Стави црвило на усните, на лицето."},{"word":"нацрни","type":"св.","description":"Намачка нешто со црна боја."},{"word":"нацрпи","type":"св.","description":"Со црпење (со некаков сад, со лажица, лопата и др.) земе нешто (вода, земја, песок и др.). Нацрпив една кофа вода. Нацрпете две лажичиња сол."},{"word":"нацрт","type":"м.","description":"Приказ на некој предмет (направа, машина, градежен објект и др.) во хоризонтална проекција."},{"word":"нацрта","type":"св.","description":"Направи цртеж, прикаже некого, нешто, наслика со молив, со боја и сл."},{"word":"нацртен","type":"прид.","description":"Што се однесува на проучување и прикажување на тродимензионални предмети преку дводимензионални проекции, нацрти; обично во составот: нацртна геометрија."},{"word":"начади","type":"св.","description":"Стави нешто (суво месо, колбаси и др.) да биде изложено подолго време на чад."},{"word":"началник","type":"м.","description":"Службено лице што раководи некаква служба. Началник на управа. Околиски началник. Полициски началник."},{"word":"началнички","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на началник и на началница, началничка."},{"word":"началство","type":"ср.","description":"Установа, седиште на некоја власт, управа."},{"word":"началствува","type":"несв.","description":"Управува во должност на началник, е началник."},{"word":"начас","type":"прил.","description":"Веднаш, за миг, во моментот. Во темницата здогледа некаква сенка, која начас ја снема. Се напи малку од таа вода и начас се почувствува некако непријатно."},{"word":"начасничав","type":"прид.","description":"Непостојан, превртлив. Не верувај му многу, зашто сите го знаат како начасничав и несериозен човек."},{"word":"начек","type":"м.","description":"Тоа што може да го снајде човекот, што може да го доживее, да го дочека. Кажи ни што начек нè чека, што ни е пишано."},{"word":"начека","type":"св.","description":"Дочека нешто на раце, в раце, на нога, на гради и сл. Ако не го начекаше на раце, детето ќе се осакатеше. Ја начека топката на глава и ја упати во голот."},{"word":"начелен","type":"прид.","description":"Што се однесува на начело; што е заснован на општи начела, што е даден во општи црти. Начелно решение. Начелен став. Начелна дискусија."},{"word":"начело","type":"ср.","description":"Основна поставка во сфаќањето на нешто, основно правило на однесување; принцип."},{"word":"начело","type":"прил.","description":"На челно место, пред сите. На софрата домаќинот седи начело. Оддома тргнаа сватовите начело со музика."},{"word":"наченка","type":"ж.","description":"Откинато, откршено парче од нешто."},{"word":"начепка","type":"св.","description":"Со чепкање, рачно обработи доволно или поголемо количество (волна и сл.)."},{"word":"начепне","type":"св.","description":"Открши, откине малку од нешто. Ја начепна тортата."},{"word":"начесто","type":"прил.","description":"Со повторување во куси временски растојанија. Од некое време почна начесто да ги посетува пријателите."},{"word":"начеток","type":"м.","description":"почеток."},{"word":"начешла","type":"св.","description":"Со чешлање убаво замазни коса наназад. Косата му беше секогаш начешлана."},{"word":"начин","type":"м.","description":"Постапка при вршењето на некоја работа. Начини на употреба на апаратот. Начин на производство. На еден или на друг начин. На ист начин."},{"word":"начисто","type":"прил.","description":"Без нејаснотии, разјаснето, јасно. Беше начисто дека по таа расправија треба да се разделат. Не беше начисто дали треба да се согласи. Да бидеме начисто со тоа."},{"word":"начитан","type":"прид.","description":"Што прочитал многу книги, што знае многу бидејќи многу читал. Ја прикажуваа како многу убава и начитана жена."},{"word":"начита се","type":"св.","description":"Прочита доволно, многу, до задоволување. Се начита историски романи."},{"word":"начичка","type":"св.","description":"Набоде, закачи многу чички, боцки. Кога стана, виде дека сиот се начичкал."},{"word":"начичкан","type":"прид.","description":"Накачен со многу чички, боцки и сл. Начичканото килимче со секакви чички едвам го исчистија."},{"word":"начкрта","type":"св.","description":"Лошо, набрзина напише или нацрта нешто."},{"word":"начне","type":"св.","description":"Почне, започне. Подобро да не го начнуваме тој разговор."},{"word":"начпара","type":"св.","description":"Гребне, направи гребаница со нешто остро (игла, нокт, трн и др.) Му ја начпара раката."},{"word":"начуди се","type":"св.","description":"Се чуди многу; обично во изразот: не може да (ми, ти и др.) се начуди. Не можам да ти се начудам како го трпиш тоа. Не можеа да се начудат на дрскоста и смелоста на крадците."},{"word":"начуе","type":"св.","description":"Чуе, потчуе нешто несигурно, непотврдено. Начув дека ја свршиле ќерката, ама кој знае дали е вистина."},{"word":"начука","type":"св.","description":"Со чукање гранки (на орев, костен и др.) набере, собере плодови."},{"word":"начули","type":"св.","description":"Обично во составот: начули уши – внимателно се заслуша, се вслуша. Ги начули ушите, слушаше долго време, но ништо повеќе не можеше да разбере. Ушите ги начулил и не трепка со очите."},{"word":"наџбара","type":"св.","description":"Со пипање, потамина напипа, најде. Во темницата одвај го наџбара кибритот да ја запали ламбата."},{"word":"наш","type":"зам. прид.","description":"Што ни припаѓа нам. Нашата куќа. Оваа кола е наша."},{"word":"нашари","type":"св.","description":"Направи нешто да биде шарено, со шарење украси. Стомната ја нашари со разни цветчиња."},{"word":"нашега","type":"прил.","description":"На шега, несериозно. Му рече нешто нашега, а тој се подналути."},{"word":"нашегува се","type":"св.","description":"Направи доволно шеги, со шегување се задоволи."},{"word":"нашеќери","type":"св.","description":"Стави шеќер на или во нешто, облажи нешто со шеќер. Го нашеќери лепчето."},{"word":"нашепне","type":"св.","description":"Со шепот каже некому нешто кратко, доверливо. Му нашепна дека треба да се поздрават и веднаш да си одат."},{"word":"нашета се","type":"св.","description":"Помине доволно време во шетање, со шетање се задоволи. Откако се нашетаа и се наиграа, се прибраа дома. Се нашетал на младост, сега не е за шетање."},{"word":"нашиба","type":"св.","description":"Со шибање, удирање претепа некого. Го нашиба со клоци да не може да стане."},{"word":"нашивка","type":"ж.","description":"Тоа што е пришиено, обично како украс, на нешто (фустан, кошула и сл.)."},{"word":"нашие","type":"св.","description":"Сошие нешто во поголемо количество. Им наши кошулчиња на децата."},{"word":"нашили","type":"св.","description":"Направи шилец, врв на нешто (кол, стап, остен, молив и др.)."},{"word":"нашинец","type":"м.","description":"Лице што е од нашите краишта, од нашиот народ. Во Америка работел кај некој нашинец од Битолско. Многу нашинки работат по фабриките, никој таму не седи дома."},{"word":"нашински","type":"прид.","description":"Што е од нашите краишта, од нашата земја. Нашински песни. Нашински обичаи. Нашински производи."},{"word":"нашир","type":"прил.","description":"Во широчина, по широчина. Измери го нашир колку е."},{"word":"нашироко","type":"прил.","description":"Во широк круг, широко во дадена средина. Ова предание нашироко е познато кај нас и денеска. Тој начин на производство нашироко се применува."},{"word":"нашлака","type":"св.","description":"Удри повеќе шлаканици некому, натепа некого со шлаканици. Ако ме фати, ќе ме нашлака."},{"word":"нашминка","type":"св.","description":"Стави шминка, го дотера со шминка лицето на некого. Шминкерот ги нашминка артистите пред претставата."},{"word":"нашмука се","type":"св.","description":"Со шмукање (бонбони и сл.) се засити, се задоволи."},{"word":"нашне","type":"св.","description":"Насаска куче да нападне некого."},{"word":"наштави","type":"св.","description":"Штави кожи во големо количество."},{"word":"наште","type":"прил.","description":"Во составот: наште срце – на гладно срце, на празен стомак."},{"word":"наштеди","type":"св.","description":"Заштеди извесна сума пари."},{"word":"наштети","type":"св.","description":"Направи штета, штетно се одрази на нешто. На дрвцата не им наштети многу ненадејниот студ. Уметноста не може да му наштети на човекот."},{"word":"наштимува","type":"св.","description":"Со штимување дотера музички инструмент."},{"word":"наштрапа","type":"св.","description":"Насече со ножици нешто во поголемо количество или набрзина, грубо."},{"word":"наштрбен","type":"прид.","description":"Што има откршено, одлушнато мало парче, нецелосен. Наштрбена вазна."},{"word":"наштрби","type":"св.","description":"Открши, одлушне мало парче од нешто, оддели делче од целина, направи нешто да не биде целосно. Ја наштрби погачата. Ракописот е малку наштрбен."},{"word":"наштрка","type":"св.","description":"Наводени, напрска, испрска нешто со тенки струи вода. Ја наштрка колата со цревото."},{"word":"наштркне","type":"св.","description":"Се наежи, се накостреши. Косата му наштркна. Сиот наштркна од студ."},{"word":"нашуми","type":"св.","description":"Шумне, се чуе шум. Во житото нашуми нешто."},{"word":"не","type":"чест.","description":"За искажување одречно значење."},{"word":"не-","type":"претс.","description":"Претставка со значење:"},{"word":"неа","type":"зам.","description":"Долга форма за директен предмет и општа форма од таа; доаѓа со кратката форма ја или сама, најчесто со предлог. Ја видов неа. Неа не ја видов. Со неа се договорив. Тоа е за неа. Никој не работи како неа. Тој е ист како неа."},{"word":"неадекватен","type":"прид.","description":"Што не е еднаков по содржина со друг, неистозначен. Неадекватен термин. Неадекватен превод."},{"word":"неактивен","type":"прид.","description":"Што не дејствува, што не работи или што работи слабо. Неактивно друштво. Неактивен однос."},{"word":"неактуелен","type":"прид.","description":"Што не е важен за ова (дадено) време, за сегашноста, несовремен, за сега неважен. Неактуелно прашање."},{"word":"неангажиран","type":"прид.","description":"Што не е зафатен со работа, што е без задолжение, без обврска; слободен, независен. Неангажиран работник. Неангажиран уметник. Неангажирана литература."},{"word":"Неапол","type":"м.","description":"Град во Италија."},{"word":"неаргументиран","type":"прид.","description":"Што не е поткрепен со аргументи, необразложен. Неаргументиран предлог."},{"word":"неарен","type":"прид.","description":"Што не е арен, што не е добар; лош. Неарна работа. Неарен однос. Неарна шега."},{"word":"неартикулиран","type":"прид.","description":"Нејасно изговорен, неразбирлив поради лош изговор."},{"word":"неафирмиран","type":"прид.","description":"Непознат, пошироко непризнаен, неприфатен. Неафирмиран писател. Неафирмиран пејач. Неафирмирано претпријатие. Неафирмирани производи."},{"word":"небаре","type":"прил.","description":"За воведување споредба – како да, како да е. Размавнува со рацете небаре се брани од оси. Се прекрстив небаре прописот е таков. Замина, а писмото сè така го држеше пред очите небаре го чита. Тргна по него небаре дресирано куче."},{"word":"небен","type":"прид.","description":"небесен."},{"word":"небеса","type":"и.","description":"Множина од небо."},{"word":"небесен","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на небото. Небесен свод. Небесни тела. Небесна синевина."},{"word":"небет-шеќер","type":"м.","description":"Вид рафиниран шеќер во крупни кристали."},{"word":"небиденик","type":"м.","description":"Проколнат човек, проклетник. Поулаве небидникот во својата беснотија. Се запустија и паѓаа во рацете на небидници"},{"word":"небиднина","type":"ж.","description":"Непостоење, празнина."},{"word":"небидница","type":"ж.","description":"Проколната жена, проклетница; проклетник."},{"word":"небитен","type":"прид.","description":"Што не е битен, што не е од битно значење; несуштествен, спореден;"},{"word":"небитие","type":"ср.","description":"Тоа што го нема, што не суштествува, што не се остварува како битие."},{"word":"небичас","type":"прил.","description":"Веднаш, на часот, во истиот момент, за миг, за многу кусо време. Излезе, божем, на пазар ќе оди, небичас се врати."},{"word":"неблагодарен","type":"прид.","description":"Што не покажува благодарност, што не се оддолжува со благодарност. Неблагодарни синови."},{"word":"неблагодарник","type":"м.","description":"Тој што е неблагодарен."},{"word":"неблагозвучен","type":"прид.","description":"Што не звучи убаво, пријатно; нехармоничен."},{"word":"неблагозвучје","type":"ср.","description":"Неблагозвучен состав од звуци, тонови, неблагозвучен акорд; дисхармонија."},{"word":"неблагопријатен","type":"прид.","description":"Што не е благопријатен, неповолен. Неблагопријатни услови. Неблагопријатна клима."},{"word":"неблагороден","type":"прид.","description":"Што не е благороден, што не е добродушен."},{"word":"неблаготворен","type":"прид.","description":"Што не е благотворен, неповолен, штетен."},{"word":"небо","type":"ср.","description":"Атмосферскиот и вселенскиот простор што се гледа од Земјата во вид на свод. Ведро небо. Сино небо. Ѕвездено небо."},{"word":"неборец","type":"м.","description":"Воено лице што не е вклучено во борбена единица, а е определено на помошна, неборбена должност (припадник на административна и заднинска служба) и граѓанско лице кое придружува вооружена единица (санитет, свештеник и сл.)."},{"word":"небосвод","type":"м.","description":"Небесен свод, небо."},{"word":"небосклон","type":"м.","description":"Дел од небото над хоризонтот."},{"word":"небран","type":"прид.","description":"Што не е обран (за лозје, родни дрвја и др.)."},{"word":"небрат","type":"м.","description":"Тој што не е брат некому. Биди брат со брат и со небрат."},{"word":"небрежен","type":"прид.","description":"Што не посветува нужно внимание, не се грижи за својата работа. Небрежен ученик."},{"word":"небричен","type":"прид.","description":"Што не е избричен. Уморните и небричени мажи потсетуваа на разбиена војска."},{"word":"неброен","type":"прид.","description":"Што не е изброен. Му ги даде парите неброени."},{"word":"небудност","type":"ж.","description":"Отсуство на будност, на претпазливост."},{"word":"небулоза","type":"ж.","description":"Маглива, нејасна претстава."},{"word":"небулозен","type":"прид.","description":"Нејасен, нејасно претставен, неразбирлив (за мисла, идеја, текст и др.). Небулозен предлог. Небулозна содржина. Небулозно предавање."},{"word":"Нева","type":"ж.","description":"Река во Русија."},{"word":"неважен","type":"прид.","description":"Што не е важен, безначаен. Неважна промена. Неважна забелешка."},{"word":"неважечки","type":"прид.","description":"Што не важи, што не задоволува определени прописи, норми. Неважечки гласачки ливчиња."},{"word":"невалиден","type":"прид.","description":"Што не е валиден, што нема важност, законска основа. Невалидно решение. Невалиден одговор."},{"word":"неварен","type":"прид.","description":"Што не е варен, суров, пресен. Неварени костени. Неварен зеленчук."},{"word":"неваросан","type":"прид.","description":"Што не е варосан. Неваросан ѕид. Неваросана куќа."},{"word":"невен","type":"м.","description":"Вид цвеќе со жолто-портокалови цветови; Calendula."},{"word":"невенчан","type":"прид.","description":"Што не е венчан, што живее во вонбрачна заедница. Невенчана жена."},{"word":"неверба","type":"ж.","description":"Отсуство на верување во нешто, сомневање. Не знаеше дали е тоа возбуда и радост, или страв, неверба во очекуваното. Оваа вест наместо да ги успокои, само ја зголеми невербата кај луѓето."},{"word":"неверен","type":"прид.","description":"Што не е верен, што ја погазил верноста. Неверен маж. Неверна жена. Неверна љубов."},{"word":"неверник","type":"м.","description":"Тој што не е верен, што ја прекршува верноста."},{"word":"невернички","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на неверник и на неверница, неверничка. Невернички мисли. Неверничко однесување."},{"word":"неверојатен","type":"прид.","description":"Во кој не може да се верува, што изгледа невистинит. Неверојатен настан. Неверојатни доживувања."},{"word":"неверство","type":"ср.","description":"Прекршување на верноста, вероломство. Не можеше да премине преку неговото неверство. Неверство во бракот. Неверство кон пријателите."},{"word":"невесел","type":"прид.","description":"Што не е весел, тажен, нажален. Се врати дома невесел. Невесел израз (на лицето)."},{"word":"невеста","type":"ж.","description":"Девојка во деновите при стапувањето во брак. Додека ја товарат рубата, невестата се исплачува со роднините."},{"word":"невестин","type":"прид.","description":"Што ѝ припаѓа на невеста. Невестини родители. Невестиниот брат."},{"word":"невестински","type":"прид.","description":"Што се однесува, што е наменето за невеста. Невестинска руба. Невестинска кошула. Невестински фустан. Невестинско оро."},{"word":"невестулка","type":"ж.","description":"Мало грабливо диво животно со долгнавесто тело од родот на куните, ласица; Mustela nivalis."},{"word":"невешт","type":"прид.","description":"Што нема вештина, што не е извежбан за некоја работа, неснаодлив. Невешто движење. Невешти раце."},{"word":"невештина","type":"ж.","description":"Отсуство на вештина; неснаодливост."},{"word":"невиделина","type":"ж.","description":"Отсуство на виделина, на светлина; мрак. Мрак и невиделина."},{"word":"невиделица","type":"ж.","description":"невиделина. Гласот му помогна во невиделицата да ја најде вратата."},{"word":"невиден","type":"прид.","description":"Што не е виден со друг, што не се видел долго со некого. Се испоздравија радосни како пријатели одамна невидени."},{"word":"невидлив","type":"прид.","description":"Што не може да се види. Невидлив пријател. Невидливи суштества."},{"word":"невикан","type":"прид.","description":"Што не е викан, повикан; непоканет. Дошол на гости невикан. За јадење одат невикани, а за работа ги нема."},{"word":"невин","type":"прид.","description":"Што не е виновен, што нема вина. Одлежа в затвор некое време додека се докажа дека е невин. Невина жртва."},{"word":"невистина","type":"ж.","description":"Нешто што не е вистина, лага. Зборува невистини."},{"word":"невистинит","type":"прид.","description":"Што не е вистинит, лажен. Невистинити податоци."},{"word":"невистински","type":"прид.","description":"Што не е вистински, нереален, неприроден."},{"word":"невкусен","type":"прид.","description":"Што не е вкусен, што има лош вкус. Невкусна супа. Невкусно јадење. Невкусна торта. Невкусно чоколадо."},{"word":"невнимание","type":"ср.","description":"Отсуство на внимание; расеаност. Паднал поради невнимание."},{"word":"невнимателен","type":"прид.","description":"Што не е внимателен; расеан. Ништо не можеше да му се довери, зашто беше многу невнимателен."},{"word":"невозбуден","type":"прид.","description":"Што не е возбуден, мирен, спокоен."},{"word":"невозбудлив","type":"прид.","description":"Што не е возбудлив, што не предизвикува возбуда. Невозбудлив роман. Невозбудлив филм."},{"word":"невоздржан","type":"прид.","description":"Што не е воздржан, што се покажува, што се пројавува, неодмерен. Стануваше неподнослив со својот невоздржан однос."},{"word":"невоздржлив","type":"прид.","description":"Што не знае, што не може да се воздржи."},{"word":"невозможен","type":"прид.","description":"Што не е можен, возможен; неостварлив. Невозможни планови. Невозможно барање."},{"word":"невола","type":"ж.","description":"Несреќа, беда, голема тешкотија. Кога ќе помислеше што претрпел, се чудеше како може човек да не полуди од толку неволи. Дај ми сили, мајко Богородице, ти знаеш што се маки и неволи."},{"word":"неволен","type":"прид.","description":"Несреќен, беден, што е за жалење. Им помагаше на болните и неволните."},{"word":"неволен","type":"прид.","description":"Што се прави или што се јавува без влијание, без учество на волјата; несвесно, ненамерно. На измаченото лице се покажа неволна насмевка. Чекореше по патчето обземен од неволни мисли."},{"word":"неволник","type":"м.","description":"Тој што се наоѓа во невола, што има големи тешкотии; сиромав, несреќник."},{"word":"неволничав","type":"прид.","description":"Што е во невола, несреќен, неможен."},{"word":"неволнички","type":"прид.","description":"Што се однесува на неволник и на неволница. Неволничка грижа. Неволнички маки."},{"word":"невообичаен","type":"прид.","description":"Што не станал вообичаен. Невообичаена постапка. Невообичаена примена."},{"word":"невооружен","type":"прид.","description":"Што е без оружје, што нема оружје. Редот го чуваат невооружени полицајци."},{"word":"невоспитан","type":"прид.","description":"Што не е воспитан, што нема добро воспитување."},{"word":"невработен","type":"прид.","description":"Што не е вработен, што не е во постојан работен однос. Бројот на невработените се намалува."},{"word":"невработеност","type":"ж.","description":"Состојба на тој што не е вработен, што нема работа во својата професија."},{"word":"невралгија","type":"ж.","description":"Болест при која се појавуваат болки во областа на некој нерв или на одделни негови гранки."},{"word":"невралгичен","type":"прид.","description":"Што се однесува на невралгија. Невралгично заболување. Невралгични болки."},{"word":"неврастенија","type":"ж.","description":"Растројство на нервниот систем што се покажува во премаленост, раздразнетост, главоболка и сл."},{"word":"неврастеник","type":"м.","description":"Тој што боледува од неврастенија."},{"word":"неврат","type":"ж.","description":"Неопределено место од кое нема враќање; обично во составот: отиде во неврат. Сè што е убаво толку брзо си оди во неврат."},{"word":"невреден","type":"прид.","description":"Неспособен за работа. Ја остави со две невредни деца и замина на печалба."},{"word":"невреме","type":"ср.","description":"Незгодно, несоодветно време за вршење некоја работа, за посета и сл. Изгледа дојдов во невреме, многу доцна."},{"word":"неврзан","type":"прид.","description":"Што не е врзан. Ги пушти коњите неврзани да пасат."},{"word":"неврнење","type":"ср.","description":"Немање дожд, суша. Од неврнење испука земјата."},{"word":"невроза","type":"ж.","description":"Функционално заболување на нервниот систем без видливи промени во нервното ткиво, кое се јавува поради нервна пренапрегнатост, тешки животни услови и др."},{"word":"невролог","type":"м.","description":"Лекар, специјалист за нервни болести."},{"word":"неврологија","type":"ж.","description":"Наука за нервниот систем и за нервните болести."},{"word":"невролошки","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на невролог и на неврологија."},{"word":"невротичен","type":"прид.","description":"Што се однесува на нервите, нервен."},{"word":"неврстен","type":"прид.","description":"Млад, на детска возраст. Неврстен син. Неврсни деца."},{"word":"неврток","type":"м.","description":"Во изразот: четврток неврток (според народна приказна) – ден во кој не треба да се преде."},{"word":"невтасан","type":"прид.","description":"Што не е втасан, неузреан; зелен. Сте ги обрале кајсиите невтасани."},{"word":"невтасаник","type":"м.","description":"Брлив, будалест. Бери умот, невтасанику ниеден!"},{"word":"нега","type":"ж.","description":"Негување, грижа околу некого или околу нешто. Децата биле оставени без соодветна нега. Болничка нега. Интензивна нега."},{"word":"негар","type":"м.","description":"Припадник на црната раса, црнец."},{"word":"негарски","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на негар и на негарка; црнечки."},{"word":"негасен","type":"прид.","description":"Што не е гасен; што не е потопен во вода, нерастворен. Негасена вар."},{"word":"негатив","type":"м.","description":"Слика на развиена и фиксирана фотографска плоча или филм на која темните и светлите места се распределени обратно одошто во природата."},{"word":"негативен","type":"прид.","description":"Што се однесува на негатив."},{"word":"негатор","type":"м.","description":"Тој што негира нешто."},{"word":"негаторски","type":"прид.","description":"Што се однесува на негатор и на негаторка; што има карактер на негирање. Негаторска постапка. Негаторски однос. Негаторски став."},{"word":"негација","type":"ж.","description":"Одрекување, одбивање. Ропството е негација на слободата."},{"word":"негде","type":"прил.","description":"Неопределено, непознато каде, на кое место. Негде гласно и тажно мјаукаше мачка. Ми падна тука негде. Заминале негде."},{"word":"негде-годе","type":"прил.","description":"Неопределено каде, на повеќе места, понекаде, понегде. Снегот уште негде-годе не беше стопен. На масата имаше чаршаф негде-годе подгорен од цигари."},{"word":"негибнат","type":"прид.","description":"Што не е гибнат, цел, неоштетен. Куршумот минал, а коската останала негибната. Сè изгорело, а Евангелието останало негибнато."},{"word":"негира","type":"св. и несв.","description":"Негативно се искаже, се искажува, оспори, оспорува нешто. Тој ги негира нашите резултати."},{"word":"него","type":"зам.","description":"Долга форма за директен предмет и општа форма од тој, он, тоа, оно; доаѓа со кратката форма го или сама, најчесто со предлог. Го видов него. Него го видов. Со него се договорив. Никој не учи како него."},{"word":"негов","type":"зам. прид.","description":"Што му припаѓа нему. Негова куќа. Негов часовник."},{"word":"негоден","type":"прид.","description":"Што не одговара, непогоден за нешто. Чевлите се покажаа негодни за нашите услови."},{"word":"негодува","type":"несв.","description":"Искажува незадоволство, несогласување; протестира. Рударите негодуваа на лошите услови за работа."},{"word":"негостољубив","type":"прид.","description":"Што не е гостољубив, што нерадо прима гости."},{"word":"Неготино","type":"ср.","description":"Град во Македонија."},{"word":"негрижа","type":"ж.","description":"Отсуство на грижа, немање грижа за некого или кон нешто. Негрижа кон децата. Негрижа кон културното наследство."},{"word":"негува","type":"несв.","description":"Подлага на нега, грижливо чува некого или нешто. Го негува детето. Негува болни. Негува цвеќиња."},{"word":"негувателка","type":"ж.","description":"Жена што се занимава професионално со негување деца."},{"word":"недалеку","type":"прил.","description":"Не многу далеку, на мало растојание. Недалеку од нив запеа петел. Недалеку од неговата куќа беше училиштето."},{"word":"недалечен","type":"прид.","description":"Во просторот – што не е многу далечен. До нас доаѓаше недалечната врева на децата од училиштето."},{"word":"недарежлив","type":"прид.","description":"Што не е дарежлив, скржав. Недарежлив човек."},{"word":"недвижен","type":"прид.","description":"Што не може да се пренесува, да се преместува. Недвижен имот. Недвижно културно наследство."},{"word":"недвосмислен","type":"прид.","description":"Што не е двосмислен, што има една, јасно изразена смисла. Недвосмислен одговор. Недвосмислен став."},{"word":"недела","type":"ж.","description":"Денот меѓу сабота и понеделник. Во недела не се работи."},{"word":"неделава","type":"прил.","description":"Во текот на оваа недела (седмица). Неделава треба да се преселиме."},{"word":"неделен","type":"прид.","description":"Што се однесува на денот недела, што се прави, се случува во недела. Неделен излет. Неделно попладне. Неделен ручек."},{"word":"неделив","type":"прид.","description":"Што не може да се дели, што претставува една целост."},{"word":"неделкан","type":"прид.","description":"Што не е делкан, што е во природна состојба, необработен. Неделкан камен."},{"word":"неделник","type":"м.","description":"Весник, списание што излегува еднаш неделно, на седум дена."},{"word":"недело","type":"ср.","description":"Лошо дело, злосторство. Обвинетиот го призна стореното недело. Окупаторот изврши такви недела што никогаш нема да бидат заборавени."},{"word":"недисциплиниран","type":"прид.","description":"Што не е дисциплиниран, што не ја почитува дисциплината."},{"word":"недоаѓање","type":"ср.","description":"Отсуство од такво место (од работа, закажана средба и др.) каде што е присуството неопходно, задолжително. Поради повеќе недоаѓања на работа беше казнет."},{"word":"недоапица","type":"прил.","description":"Ненадејно, одненадеж; во составот: од недоапица. Се појави од недоапица и ме исплаши."},{"word":"недобар","type":"прид.","description":"Што не е добар, непријатен, лош. Не сакаше во негово присуство да се каже некој недобар збор. Добар, недобар, тој е ручекот, друго нема."},{"word":"недоброен","type":"прид.","description":"Што не може да се доброи, неизбројлив, безброен. Пари недобројни. Заталка по недобројни патишта."},{"word":"недоброкачествен","type":"прид.","description":"Што е од лошо качество; неквалитетен. Недоброкачествен производ."},{"word":"недобромислен","type":"прид.","description":"Што нема добра мисла, добра намера; недобронамерен, злонамерен. Како злобен, недобромислен, сите го избегнуваа."},{"word":"недобронамерен","type":"прид.","description":"Што нема добра намера, што не е добронамерен. Недобронамерен посетител. Недобронамерно прашање."},{"word":"недобросовесен","type":"прид.","description":"Што се однесува несовесно кон работата, кон своите обврски."},{"word":"недоварен","type":"прид.","description":"Што не е доволно варен, што не е варен колку што е потребно. Недоварен грав."},{"word":"недоверба","type":"ж.","description":"Отсуство на доверба, немање доверба. Гледа со недоверба. Покажува недоверба. Изгласа недоверба."},{"word":"недоверлив","type":"прид.","description":"Што нема доверба во другите, што не се доверува, се сомнева. Беше многу повлечен и недоверлив."},{"word":"недоветен","type":"прид.","description":"Што тешко ги сфаќа, ги разбира работите, што тешко се снаоѓа, не се досетува. Дојде лошо време, доста беше некој недоветен да каже нешто, па да пострадаат многумина."},{"word":"недоволен","type":"прид.","description":"Што не е доволен, што го нема во доволен број, во доволно количество онолку колку што треба. Недоволен број работници. Таа храна е недоволна за сите."},{"word":"недовршен","type":"прид.","description":"Што не е довршен, завршен, што е започнат, а не е изработен до крај. Недовршена куќа. Недовршена скулптура. Недовршен роман."},{"word":"недоглед","type":"м.","description":"Голема далечина што не се догледува; бескрај; обично со предлозите во, до: во недоглед, до недоглед. Пустелијата се ширеше во недоглед. Пред нивниот поглед се отвори морето до недоглед."},{"word":"недогледа","type":"св.","description":"Не види нешто до крај, не согледа целосно, не забележи како, колку што треба. Недогледал дека во книгата недостигаат неколку страници."},{"word":"недогледен","type":"прид.","description":"Што не се догледува, бескраен. Недогледна рамница. Недогледна пустина. Недогледна далечина."},{"word":"недогорен","type":"прид.","description":"Што не е догорен до крај. По пожарот останаа само неколку недогорени греди."},{"word":"недограден","type":"прид.","description":"Што е започнат со градење, а не е дограден до крај. Недоградена куќа."},{"word":"недоделкан","type":"прид.","description":"Што не е доделкан, што не е со делкање обработен до потребната мера. Недоделкан камен. Недоделкани штици."},{"word":"недодран","type":"прид.","description":"Што не е одран до крај. Дран – недодран."},{"word":"недозволен","type":"прид.","description":"Што не е дозволен; забранет. Недозволен увоз. Недозволена трговија. Недозволено однесување. Се служи со недозволени средства."},{"word":"недозреан","type":"прид.","description":"Што не е доволно зрел, што не е узреан, сè уште зелен. Недозреана лубеница."},{"word":"недоѕидан","type":"прид.","description":"Што е започнат со ѕидање, а не е доѕидан, изѕидан до крај. Недоѕидана куќа."},{"word":"недоискажан","type":"прид.","description":"Што не е искажан до крај, незавршен во искажувањето. Недоискажана мисла. Недоискажана намера."},{"word":"недојаде","type":"св.","description":"Не се најаде доволно, не заврши со јадењето. За да не задоцни, недојаде."},{"word":"недокажан","type":"прид.","description":"Што не е докажан, што не е потврден со докази. Недокажано обвинување."},{"word":"недокажлив","type":"прид.","description":"Што не може да се потврди со доказ. Недокажливо тврдење."},{"word":"недоквакан","type":"прид.","description":"Што не е изграден, оформен како личност; недораснат, незрел. Недоквакан политичар."},{"word":"недокрстен","type":"прид.","description":"Неразумен, неразбран, лош по карактер. Таков беше недокрстен човекот, песосан."},{"word":"недолжен","type":"прид.","description":"Што никому ништо не згрешил, што не е виновен. Војната не одбира, во неа страдаат многу недолжни луѓе."},{"word":"недоличен","type":"прид.","description":"Што не личи, не доликува; непристоен. Недолично однесување. Недолична постапка. Недолични зборови."},{"word":"недоловлив","type":"прид.","description":"Што не може да се долови, да се сфати, да се разбере. Недоловливи разлики. Недоловлива суштина."},{"word":"недомаќин","type":"м.","description":"Лош домаќин, тој што премногу троши, растура, не води сметка за ништо."},{"word":"недомаќински","type":"прид.","description":"Што се однесува на недомаќин и на недомаќинка. Недомаќински однос. Недомаќински разговор."},{"word":"недоновче","type":"ср.","description":"Предвреме родено, недоносено дете"},{"word":"недоносен","type":"прид.","description":"Што не е доносен во утробата на мајка си; предвреме роден. Недоносено дете."},{"word":"недооден","type":"прид.","description":"Што не може да се дооди; бескраен. Недоодна рамница. Недоодни патишта."},{"word":"недооран","type":"прид.","description":"Што не е изоран до крај. Недоорана нива."},{"word":"недоотепан","type":"прид.","description":"Што не е доотепан, што е сè уште жив."},{"word":"недооформен","type":"прид.","description":"Што не е сосема оформен, што не ја постигнал саканата, потребната форма. Недооформена скулптура. Недооформена реченица."},{"word":"недооценет","type":"прид.","description":"Што не е доволно, соодветно оценет. Недооценет квалитет. Недооценета улога. Недооценет придонес."},{"word":"недопадлив","type":"прид.","description":"Што нема квалитети за да се допадне; непривлечен. Недопадлива слика. Недопадлива облека."},{"word":"недопечен","type":"прид.","description":"Што не е доволно, колку што е потребно печен. Недопечен леб."},{"word":"недопиен","type":"прид.","description":"Што не е испиен до крај. Недопиена чаша. Виното остана недопиено."},{"word":"недопирлив","type":"прид.","description":"Што никој не може да го допре, на кој никој ништо не му може. Беше недостижен, недопирлив како ѕвезда."},{"word":"недопишан","type":"прид.","description":"Што не е допишан, што не е испишан до крај. Недопишано писмо. Недопишана страница. Недопишана тетратка."},{"word":"недоплатен","type":"прид.","description":"Што не е доплатен до крај, што не е целосно исплатен. Недоплатен кредит. Недоплатена кола."},{"word":"недоплетен","type":"прид.","description":"Што не е доплетен, исплетен до крај, целосно. Недоплетена мрежа."},{"word":"недоправен","type":"прид.","description":"Што не е доправен, направен до крај. Недоправена куќа."},{"word":"недопржен","type":"прид.","description":"Што не е доволно, колку што е потребно пржен. Недопржени компири."},{"word":"недопустлив","type":"прид.","description":"Што не смее да се допушти, не смее да се дозволи според определени правила, прописи и сл. Недопустлива грешка. Недопустлива постапка."},{"word":"недопуштен","type":"прид.","description":"Што не е допуштен, не е дозволен. Недопуштен потег. Недопуштен зафат."},{"word":"недоразбирање","type":"ср.","description":"Неправилно, погрешно сфаќање, забуна при меѓусебно општење. Поради недоразбирање за денот на одржувањето, седницата е презакажана."},{"word":"недоразбран","type":"прид.","description":"Што е недоволно разбран, сфатен. За многумина неговото искажување остана недоразбрано."},{"word":"недоразвиен","type":"прид.","description":"Што не е доволно развиен, што не достигнал нормална развиеност. Недоравиен плод."},{"word":"недораснат","type":"прид.","description":"Што уште не стигнал нормален раст, што не е пораснат. Недораснати момчиња."},{"word":"недоречен","type":"прид.","description":"Што не е доречен, изречен до крај. Го прекинаа на недоречен збор."},{"word":"недоруча","type":"св.","description":"Не се наруча доволно, не заврши со ручање. Кога го повикаа, недоруча и веднаш отиде."},{"word":"недосеглив","type":"прид.","description":"Што не може да се досегне. Недосегливи облаци. Недосегливи височини. Недосегливи планински врвови."},{"word":"недосетлив","type":"прид.","description":"Што не е досетлив. Што тешко наоѓа решенија."},{"word":"недоследен","type":"прид.","description":"Што не е доследен, што не се придржува за дадено начело, став и сл., непостојан. Недоследна постапка. Недоследна примена на законот. Недоследни барања."},{"word":"недосликан","type":"прид.","description":"За уметничка слика – што е недосликан до крај, што не е доработен."},{"word":"недослушува","type":"несв.","description":"Што не слуша добро, што е наглув."},{"word":"недособран","type":"прид.","description":"Што не е дособран наполно, целосно. Поради студот остана во полето родот недособран."},{"word":"недосолен","type":"прид.","description":"Што не е доволно, колку што е потребно солен. Недосолено јадење."},{"word":"недоспан","type":"прид.","description":"Што не е доспан, што не е доволно наспан. Ги разбуди децата недоспани."},{"word":"недоспие","type":"св.","description":"Не се наспие доволно. Ако недоспие, цел ден е како задреман."},{"word":"недостапен","type":"прид.","description":"Таков до кој не може да се стигне, да се дојде. Недостапен терен. Недостапни карпи. Недостапни височини."},{"word":"недостасан","type":"прид.","description":"Што уште не е стасан, узреан. Недостасани плодови. Недостасано грозје."},{"word":"недостатен","type":"прид.","description":"Што не е доста во однос на потребата, што недостига; недоволен. Недостатен материјал. Недостатна грижа. Недостатно разбирање."},{"word":"недостаток","type":"м.","description":"недостиг."},{"word":"недостиг","type":"м.","description":"Немање нешто во доволна мера, во доволно количество, колку што е потребно. Недостиг на храна. Недостиг на податоци. Недостиг на докази. Недостиг на меѓусебно разбирање."},{"word":"недостига","type":"несв.","description":"Не е каде што треба, каде што се очекува да биде. Недостига една шаховска фигура. Недостига еден дел од моторот. Недостига еден играч од екипата."},{"word":"недостигне","type":"св.","description":"Недостигнаа пари. Недостигна материјал."},{"word":"недостижен","type":"прид.","description":"Што не може да се достигне, до кој не може да се стигне. Недостижна брзина. Недостижни височини. Недостижно богатство. Недостижни идеали."},{"word":"недостоен","type":"прид.","description":"Што не е достоен за нешто, за некоја должност, за некое место; незаслужен. Тој не е достоен за раководно место."},{"word":"недосторен","type":"прид.","description":"За зимница – што не е доволно сторен, што уште не е готов за соодветна употреба. Недосторени пиперки. Недосторена зелка."},{"word":"недосушен","type":"прид.","description":"Што не е доволно исушен, сув. Недосушена облека. Недосушен тутун."},{"word":"недотеран","type":"прид.","description":"Што не е дотеран, со терање доведен на определено место. Остана добитокот недотеран од пасење."},{"word":"недотокмен","type":"прид.","description":"За сметка, долг и др. – што не е во целост платен, оддолжен. Уште една сметка остана недотокмена."},{"word":"недотресен","type":"прид.","description":"Што не е доволно истресен. Го посла килимчето недотресено."},{"word":"недоумева","type":"несв.","description":"Се наоѓа, е во недоумица. Уште недоумева што да направи."},{"word":"недоумица","type":"ж.","description":"Двоумење, колебање, сомневање. Се најде во поголема недоумица."},{"word":"недоучен","type":"прид.","description":"Што не учел, што не научил доволно; што го прекинал учењето. Влегоа на работа недоучени."},{"word":"недофатен","type":"прид.","description":"Што не може да се дофати. Недофатна височина. Недофатна убавина. Недофатна среќа."},{"word":"недофатлив","type":"прид.","description":"Што не може да се фати, да се дофати, недофатен."},{"word":"недохранет","type":"прид.","description":"Што е недоволно, што е слабо хранет, неисхранет. Недохранети деца."},{"word":"недохранување","type":"ср.","description":"Недоволно, слабо хранење."},{"word":"недочитан","type":"прид.","description":"Што не е дочитан до крај, што не е прочитан. Недочитано писмо. Недочитан роман."},{"word":"недраг","type":"прид.","description":"Што не е сакан, што не е драг, мил. Недраг познајник. Недраги спомени."},{"word":"недругар","type":"м.","description":"Тој што се покажува како лош другар, што не се однесува како другар."},{"word":"недругарски","type":"прид.","description":"Што се однесува на недругар. Недругарски однос. Недругарска постапка."},{"word":"недружељубив","type":"прид.","description":"Што не е дружељубив, што не сака да се дружи. Недружељубиви соседи."},{"word":"недуг","type":"м.","description":"Телесен или душевен недостаток; болест."},{"word":"недугав","type":"прид.","description":"Што има некаков недуг."},{"word":"нееднаков","type":"прид.","description":"Што не е еднаков, што се разликува од друг. Нееднаква вредност. Нееднаков развој. Нееднакви права."},{"word":"нееколошки","type":"прид.","description":"Што не е во склад со барањата за здрава животна средина. Нееколошки производ."},{"word":"неексплодиран","type":"прид.","description":"Што не експлодирал. Неексплодиран проектил. Неексплодирани мини."},{"word":"неетички","type":"прид.","description":"Што не е во согласност со етиката, неморален. Неетичко однесување."},{"word":"нежен","type":"прид.","description":"Што покажува љубов, грижа; внимателен, љубезен. Нежна мајка. Нежен поглед. Нежна насмевка."},{"word":"неженет","type":"прид.","description":"Нема женски род. Што не е оженет. Неженет пријател."},{"word":"нежничи","type":"несв.","description":"Покажува претерана нежност кон некого."},{"word":"незабавен","type":"прид.","description":"Што треба да се изврши без да се забави, без одлагање; неодложен, итен. Незабавна средба. Незабавен одговор."},{"word":"незабавен","type":"прид.","description":"Што не овозможува добра забава, незанимлив, неинтересен; здодевен. Незабавен настап. Незабавна програма."},{"word":"незабележан","type":"прид.","description":"Што не е забележан, што не е виден, откриен. Незабележана грешка. Незабележана мана."},{"word":"незабележлив","type":"прид.","description":"Што не може да се забележи, да се види, да се открие. Незабележливи честички. Незабележливи треперења. Незабележлива разлика. Незабележливи промени."},{"word":"незаборавен","type":"прид.","description":"Што не може да се заборави, да биде заборавен. Незаборавни спомени. Незаборавно пријателство. Незаборавни настани."},{"word":"незаверен","type":"прид.","description":"Што не е заверен, што не е потврден од надлежен орган. Незаверен документ. Незаверен препис."},{"word":"незавиден","type":"прид.","description":"Што не е за завидување, на кој нема на што да му се завидува. Незавидна состојба. Незавидни резултати. Незавидна судбина."},{"word":"независен","type":"прид.","description":"Што не зависи еден од друг, што е самостоен, без туѓо влијание во своето изразување и дејствување. Независна држава. Независна личност. Независно мислење."},{"word":"незавршен","type":"прид.","description":"Што е започнат, а не е завршен. Незавршена градба. Незавршен расказ."},{"word":"незагреан","type":"прид.","description":"Што не е загреан, затоплен, подготвен за употреба, за дејствување. Незагреано јадење. Незагреан мотор. Незагреан играч."},{"word":"незадоволен","type":"прид.","description":"Што не е задоволен, на кој нешто му недостига. Незадоволени барања. Незадоволени желби. Незадоволени потреби."},{"word":"незадоволен","type":"прид.","description":"Што не е задоволен од нешто, на кој нешто му пречи, што не чувствува задоволство. Го остави весникот незадоволна од статијата. Незадоволни работници. Незадоволна публика."},{"word":"незадоволителен","type":"прид.","description":"Што не задоволува определени барања, потреби, очекувања. Незадоволителен резултат. Незадоволителен квалитет."},{"word":"незадоволник","type":"м.","description":"Тој што не е задоволен поради нешто, тој што го изразува своето незадоволство. Тие се вечни незадоволници што сонуваат за некоја правда."},{"word":"незадоволнички","type":"прид.","description":"Што се однесува на незадоволник и на незадоволница, што изразува незадоволство. Незадоволничка страна. Незадоволнички протест. Незадоволнички барања."},{"word":"незадоволство","type":"ср.","description":"Отсуство на задоволство, состојба на тој што е незадоволен. Незадоволство поради лошите услови за работа. Изразува незадоволство."},{"word":"незадоволувачки","type":"прид.","description":"Што не ги задоволува барањата, потребите, очекувањата. Незадоволувачки резултати."},{"word":"незадолжителен","type":"прид.","description":"Што не е задолжителен, што не мора да се изврши, да се прифати. Незадолжителна посета. Незадолжителна настава. Незадолжителен преглед."},{"word":"незадржлив","type":"прид.","description":"Што не може да се задржи, што не може да биде задржан при движење или при некое дејствување. Незадржлива сила. Незадржлив порој. Незадржлива смеа. Незадржливо напредување."},{"word":"незаздравен","type":"прид.","description":"Што уште не е заздравен, наполно излекуван. Незаздравена рана."},{"word":"незаинтересиран","type":"прид.","description":"Што не е заинтересиран, што не покажува интерес, наклоност кон нешто. Незаинтересирани слушатели. Незаинтересиран набљудувач."},{"word":"незајакнат","type":"прид.","description":"Што уште не е зајакнат, што е со слабо здравје; незакрепнат."},{"word":"незаконит","type":"прид.","description":"Што не е законит, што не е според законот, што не е заснован на закон. Незаконита постапка. Незаконито решение."},{"word":"незаконски","type":"прид.","description":"Што не е законски, што не е во духот на законите; Незаконско однесување."},{"word":"незакрепнат","type":"прид.","description":"Што не е закрепнат, што е сè уште слаб. Незакрепнато здравје. Незакрепнат организам."},{"word":"незаменлив","type":"прид.","description":"Што не може да се замени, да има соодветна замена. Мајката е незаменлива за детето. Тој се смета за незаменлив."},{"word":"незамислив","type":"прид.","description":"Што не може да се замисли, да се претстави. Незамислива разлика. Незамислива далечина. Незамислив пустош."},{"word":"незаморен","type":"прид.","description":"Што не е заморен, уморен, што не чувствува замор. И покрај работата, се чувствуваа незаморени."},{"word":"незаморен","type":"прид.","description":"Што не се заморува. Беа незаморни во раскажувањето разни доживувања."},{"word":"незанимлив","type":"прид.","description":"Што не е занимлив, неинтересен, здодевен. Незанимлива претстава. Незанимливо патување."},{"word":"незаобиколен","type":"прид.","description":"Што не може, што тешко може да се заобиколи, да не се изврши, да се избегне. Незаобиколна потреба. Незаобиколна обврска."},{"word":"незапалив","type":"прид.","description":"Што не може да се запали. Незапалива материја. Незапалива облека. Незапаливо средство."},{"word":"незапаметен","type":"прид.","description":"Каков што не се памети, за каков што никој не се сеќава, каков што немало. Незапаметен студ. Незапаметена поплава. Незапаметени грабежи."},{"word":"незапаметен","type":"прид.","description":"Каков што не може да се памети, премногу оддалечен во времето. Незапаметни времиња. Незапаметно детство."},{"word":"незапирен","type":"прид.","description":"Што не запира, непрекинат. Незапирен дожд. Незапирен развој. Незапирен процес."},{"word":"незапирлив","type":"прид.","description":"Што не може да се запре, што не може да биде запрен во движењето, во дејствувањето. Незапирливо смеење. Незапирлива сила. Незапирливо влијание."},{"word":"незарастен","type":"прид.","description":"Што не е зарастен, што не е заздравен со зарастување. Незарастена рана."},{"word":"незасегнат","type":"прид.","description":"Што не е засегнат, што не е погоден од нешто, на кој нешто не се однесува. По големото невреме само мал број земјоделци останале незасегнати."},{"word":"незаситен","type":"прид.","description":"Што не е заситен, што сè уште не е сит."},{"word":"незаситен","type":"прид.","description":"Што не може да се засити. Незаситен апетит. Незаситен глад."},{"word":"незаслужен","type":"прид.","description":"Што не е заслужен, што не е соодветен на наградата, на признанието и сл. Незаслужен одмор. Незаслужено унапредување. Незаслужено признание."},{"word":"незаслужен","type":"прид.","description":"Што нема заслуга за нешто, што е без заслуга. Има заслужни, но има и незаслужни граѓани."},{"word":"незастарен","type":"прид.","description":"Што не е застарен, што е уште во употреба, во сила, што уште важи. Незастарен пропис. Незастарена вина."},{"word":"незастарлив","type":"прид.","description":"Што никогаш не застарува, што не подлежи на застарување. Незастарлив долг. Незастарлива вина."},{"word":"незафатен","type":"прид.","description":"Што не е зафатен; слободен. Незафатено место."},{"word":"незаштитен","type":"прид.","description":"Што не е заштитен од нешто, што нема заштита. Незаштитено дете. Незаштитен граѓанин. Незаштитен од кражба."},{"word":"незван","type":"прид.","description":"Што не е поканет. Незвани гости."},{"word":"незгода","type":"ж.","description":"Несакана, непријатна случка, непријатно доживување. На враќање имавме незгода, ни ги загубија куферите."},{"word":"незгоден","type":"прид.","description":"Што не е згоден; неудобен, непријатен, несоодветен. Незгоден стол. Незгодна работа. Незгоден случај. Незгодно време."},{"word":"незгрижен","type":"прид.","description":"Што не е згрижен, за кој никој не се грижи; необезбеден, напуштен. Незгрижено дете. Незгрижен старец."},{"word":"нездрав","type":"прид.","description":"Што не е наполно здрав; болникав. Нездрав организам. Нездрав тен."},{"word":"нездржлив","type":"прид.","description":"Што не се здржува, што тешко може да се здржи. Нездржлив критичар. Нездржлив во своите барања. Нездржлив плач. Нездржлива желба. Нездржлива смеа."},{"word":"неземен","type":"прид.","description":"Што не е својствен за земниот живот; натприроден, возвишен, исклучителен. Неземен свет. Неземни сили. Неземни суштества. Неземна убавина."},{"word":"незлоблив","type":"прид.","description":"Што не покажува злоба, добродушен, кроток. Незлоблив човек. Незлоблив карактер. Незлоблива душа."},{"word":"незнаен","type":"прид.","description":"Што не е знаен, не се знае; непознат. Незнајни патишта. Незнајна земја. Незнајни предци. Незнаен јунак."},{"word":"незнаење","type":"ср.","description":"Немање знаење, непознавање на нешто, неизвестеност. На испитот покажа големо незнаење. Поради незнаење на јазикот не можеа да се разберат. Од незнаење во што е работата ќе се скараа."},{"word":"незнајник","type":"м.","description":"Непознат човек, тој што во дадено друштво, средина не го познаваат."},{"word":"незначаен","type":"прид.","description":"Што нема поголемо значење, безначаен, неважен. Незначаен податок. Незначаен настан. Незначајни разлики. Незначајна средба."},{"word":"незначителен","type":"прид.","description":"Мал по број, по количество и сл. Незначителна сума. Незначително малцинство. Незначителна загуба. Незначителен дел. Незначителен пораст."},{"word":"незрел","type":"прид.","description":"Недоволно зрел, што уште треба да зрее. Незрело грозје. Крушите ги берат незрели."},{"word":"неидентификуван","type":"прид.","description":"Што не е идентификуван. Неидентификуван летечки објект."},{"word":"неизбежен","type":"прид.","description":"Што не може да се избегне, да се спречи; неминовен. Неизбежен судир. Неизбежен пораз. Неизбежна несреќа. Неизбежна смрт."},{"word":"неизбришлив","type":"прид.","description":"Што не може да се избрише, да се заборави. Неизбришлива трага. Неизбришливи сеќавања."},{"word":"неизброен","type":"прид.","description":"Што не може да се изброи; безброен. Неизбројни составни делови. Неизбројни честички."},{"word":"неизведлив","type":"прид.","description":"Што не може да се изведе, да се направи. Неизведлив план. Неизведлив проект."},{"word":"неизвесен","type":"прид.","description":"Што не е познат, што не може да се предвиди, да се претпостави со сигурност. Неизвесен крај. Неизвесна судбина. Неизвесна иднина. Неизвесен резултат."},{"word":"неизвршлив","type":"прид.","description":"Што не може да се изврши, да се исполни. Неизвршлива норма. Неизвршлива задача."},{"word":"неизговорлив","type":"прид.","description":"Што не може да се изговори, тежок за говор. Неизговорлив збор. Неиговорлива група гласови."},{"word":"неизгорлив","type":"прид.","description":"Што не изгорува, не може да изгори. Неизгорлива материја. Неизгорлива облека."},{"word":"неизделкан","type":"прид.","description":"Што не е изделкан, необработен со делкање. Неизделкан камен. Неизделкано дрво."},{"word":"неиздравен","type":"прид.","description":"Што не е наполно оздравен. Неиздравена рана. Отиде на работа уште неиздравен."},{"word":"неиздржан","type":"прид.","description":"Слабо, лошо изработен, што не задоволува определени барања, мерила. Неиздржано уметничко дело. Неиздржан текст. Неиздржан стил."},{"word":"неиздржлив","type":"прид.","description":"Што не може да се издржи, да се поднесе. Неиздржлив студ. Неиздржлива болка. Неиздржливи услови."},{"word":"неизјаснет","type":"прид.","description":"Што не е доволно јасен, неразјаснет, необјаснет. Неизјаснета намера. Неизјаснето прашање. Неизјаснети барања."},{"word":"неизлечлив","type":"прид.","description":"Што не може да биде излекуван. Неизлечлив болен. Неизлечлива болест."},{"word":"неизменлив","type":"прид.","description":"Што не може да се измени. Неизменлив карактер. Неизменлива положба. Неизменливи услови."},{"word":"неизмерен","type":"прид.","description":"Што не може да се измери, бескраен. Неизмерна далечина. Неизмерна љубов. Неизмерна радост. Неизмерна тага."},{"word":"неизмирлив","type":"прид.","description":"Што не се измирува, што не се помирува. Неизмирлив карактер. Неизмирлив судир."},{"word":"неизоден","type":"прид.","description":"Што не може да се изоди, бескраен. Неизодна пустина. Неизодна гора. Неизодни патишта."},{"word":"неизоставен","type":"прид.","description":"Што не смее да се изостави, задолжителен. Неизоставна посета. Неизоставна средба."},{"word":"неизразлив","type":"прид.","description":"Што не може да се изрази со зборови или на некој друг начин. Неизразлива болка. Неизразливи чувства. Неизразливи преливи на бои."},{"word":"неизречен","type":"прид.","description":"Што не е изречен, неискажан. Неизречена желба. Неизречена молба. Неизречена намера."},{"word":"неимашлив","type":"прид.","description":"Што не е имашлив; сиромав, беден. Неимашливо селанство."},{"word":"неинтересен","type":"прид.","description":"Што не е интересен; здодевен. Неинтересен натпревар. Неинтересна приредба."},{"word":"неискажан","type":"прид.","description":"Што не е искажан со зборови; неизречен. Неискажана мисла. Неискажани барања."},{"word":"неискажлив","type":"прид.","description":"Што не може да се искаже, да се изрази со зборови. Неискажлива радост. Неискажливи чувства."},{"word":"неискоренлив","type":"прид.","description":"Што не може да се искорени, да се уништи. Неискоренлив плевел. Неискоренлива болест. Неискоренлива омраза."},{"word":"неискористен","type":"прид.","description":"Што не е искористен, што не е употребен. Неискористен кредит. Неискористени средства."},{"word":"неискрен","type":"прид.","description":"Што не е искрен. Неискрен пријател. Неискрен однос. Неискрен одговор."},{"word":"неискусен","type":"прид.","description":"Што не е искусен, што е без искуство, без опит; неопитен. Неискусен помошник."},{"word":"неиспан","type":"прид.","description":"Што недоволно спал, ненаспан. Го разбудија неиспан."},{"word":"неиспитан","type":"прид.","description":"Што не е доживеан, за кој се нема личен опит. Неиспитан копнеж. Неиспитано чувство. Неиспитани доживувања."},{"word":"неиспитан","type":"прид.","description":"Што не е проучен, неистражен, непроверен. Неиспитан терен. Неиспитан материјал. Неиспитан мотор."},{"word":"неисплатен","type":"прид.","description":"Што не е исплатен, што не е платен. Неисплатена сметка. Неисплатени долгови."},{"word":"неисплатлив","type":"прид.","description":"Што не се исплаќа, што не донесува добивка. Неисплатлива работа. Неисплатлив проект."},{"word":"неисползуван","type":"прид.","description":"Што не е исползуван, што не е употребен. Неисползувани средства. Неисползувана работна сила."},{"word":"неисполнив","type":"прид.","description":"Што не може да се исполни, да се изврши. Неисполнив план. Неисполниви барања."},{"word":"неисправен","type":"прид.","description":"За човек – што има лоши особини, лоши навици, што има некоректен однос."},{"word":"неистреблив","type":"прид.","description":"Што не може да се истреби, да се исчисти, да се уништи. Неистребливо семе. Неистреблива зараза."},{"word":"неисхранет","type":"прид.","description":"Што не е доволно хранет, што не е исхранет. Неисхрането дете."},{"word":"неисцрпен","type":"прид.","description":"Што не може да се исцрпи. Неисцрпен извор. Неисцрпна енергија. Неисцрпно наоѓалиште. Неисцрпни богатства."},{"word":"нејаден","type":"прид.","description":"Што не е јаден, најаден; гладен. Отиде на работа нејаден. Ми останаа децата нејадени."},{"word":"нејадење","type":"ср.","description":"Неземање храна; гладување. Се разболел од нејадење."},{"word":"нејак","type":"прид.","description":"Што не е доволно јак, цврст; слаб, кршлив. Нејаки греди. Нејака градба."},{"word":"нејатка","type":"ж.","description":"Ден кога не се јаде ништо."},{"word":"нејзе","type":"зам.","description":"Долга форма за индиректен предмет од таа, она; оди заедно со кратката форма ѝ – нејзе ѝ. Нејзе ѝ купи подарок. Ѝ купи нејзе, но и на другите."},{"word":"нејзин","type":"прид.","description":"Што ѝ припаѓа нејзе – на таа за која се зборува, или што се однесува на неа. Нејзина куќа. Нејзини деца."},{"word":"нејќе","type":"несв.","description":"Не сака. Нејќе ништо да помогне. Нејќе ни да чуе за тоа. Нејќе ништо да каже."},{"word":"нејсе","type":"чест.","description":"За изразување согласност, помирување со нешто; така нека е, било што било. Нејсе, тоа помина, да гледаме за понатаму. Не требаше така да биде, ама нејсе."},{"word":"нека","type":"чест.","description":"За изразување заповед, желба, молба, одобрување, согласување и сл. Нека влезе наредниот! Нека чукнат тапани, нека се запее, ајде да заиграме. Ако е така, нека оди во туѓина. Нека заврне малку. Остави го нека работи. Нека си стои тука. Така нека биде."},{"word":"некадарен","type":"прид.","description":"Што не е кадарен; неспособен. Кога е некадарен, зошто се нафатил."},{"word":"некадарник","type":"м.","description":"Тој што е некадарен, неспособен; некадарен човек. Се фатил со некој некадарник и ништо не направил. Од такви некадарници што може да се очекува."},{"word":"некаде","type":"прил.","description":"Неопределено каде, на кое место, во која насока. Се сретнале некаде во градот. Некаде падна гром. Отидоа некаде, не кажаа каде."},{"word":"неказнет","type":"прил.","description":"Што не е казнет, што не добил соодветна казна, за што не е изречена казна. Се извлече неказнет за сообраќајниот прекршок. Многу грешки остануваат неказнети."},{"word":"некако","type":"прил.","description":"Неопределено како, на некој неопределен, непознат начин. Ќе излеземе некако. Ќе стигнеме некако. Ќе се снајдеме некако. Некако влегле и ја ограбиле куќата."},{"word":"некаков","type":"зам. прид.","description":"Неопределено каков. Некакви луѓе дошле во селото. Се скарале за некакви пари. Почувствува некаква возбуда. Треба да има некакво решение. Бара да добие некаква работа."},{"word":"неканет","type":"прид.","description":"Што не е канет, поканет. Неканет гостин. Неканет туѓинец. В црква се оди неканет."},{"word":"некастрен","type":"прид.","description":"Што не е кастрен, што не е искастрен. Некастрено дрво. Некастрен багрем."},{"word":"неквалификуван","type":"прид.","description":"Што нема квалификација или што нема соодветна квалификација. Неквалификуван работник. Неквалификуван за наставник."},{"word":"некнежен","type":"прид.","description":"Што се случил некни, што е од некни. Некнежниот пазар беше многу побогат. Лебот е сув, некнежен."},{"word":"некни","type":"прил.","description":"Пред два дена од денес; завчера. До некни беа тука, а вчера си отидоа."},{"word":"некогаш","type":"прил.","description":"Неопределено кога во минатото. Некогаш овдека имало црква."},{"word":"некогашен","type":"прид.","description":"Што е од некогаш, од минатите времиња, што бил некогаш. Некогашниот амам е претворен во музеј. Тоа е некогашната престолнина на државата. Некогашниот живот бил потежок."},{"word":"некого","type":"зам.","description":"Форма за директен предмет и општа форма од некој1. Се распрашуваа, бараа некого. Работи со некого. Нема стан, живее кај некого."},{"word":"некој","type":"зам.","description":"(само во форма за машки род)"},{"word":"некој","type":"зам.","description":"Со именка – неопределено, непознато кој. Некоја жена те бараше. Живеел во некој стан под кирија. Изгорела некоја куќа. Во некои училишта нема парно греење."},{"word":"неколку","type":"прил.","description":"Неопределено, непознато колку, не многу. Неколку гости. Неколку посетители. Неколку килограми. Неколку вреќи."},{"word":"неколку-","type":"претс.","description":"Прв дел од сложени зборови кој внесува релативна определеност на означеното со вториот дел од сложениот збор: неколкувековен, неколкугодишен, неколкумесечен и др."},{"word":"неколкумина","type":"прил.","description":"Неколку луѓе, неколку души – мажи или мешани лица; неколцина."},{"word":"неколкупати","type":"прил.","description":"Неопределено колку пати. Се сретнале неколкупати. Разговаравме неколкупати за тоа"},{"word":"неколцина","type":"прил.","description":"Неколку луѓе, неколку души – мажи или мешани лица."},{"word":"некомпетентен","type":"прид.","description":"Што не е компетентен, што нема компетенција."},{"word":"некомпромитиран","type":"прид.","description":"Што не е компромитиран."},{"word":"некому","type":"зам.","description":"Форма за индиректен предмет од некој1. Сакаше да се исповеда некому. Сметаше дека со тоа некому не згрешил."},{"word":"некомуникативен","type":"прид.","description":"Што не сака да комуницира, да општи со средината."},{"word":"неконвенционален","type":"прид.","description":"Што не е конвенционален, што не се држи до конвенција."},{"word":"некоректен","type":"прид.","description":"Што не е коректен. Некоректен однос."},{"word":"некорисен","type":"прид.","description":"Што не е корисен, од кој нема корист. Некорисен предмет. Некорисен предлог. Некорисни мерки."},{"word":"некористољубив","type":"прид.","description":"Што не е користољубив."},{"word":"некритичен","type":"прид.","description":"Што нема критичен однос при одмерување на нештата, што не се одликува со критичност во постапките."},{"word":"некролог","type":"м.","description":"Писмена вест за смртта на некого; жална вест."},{"word":"некропола","type":"ж.","description":"Гробишта од античко време."},{"word":"некрстен","type":"прид.","description":"Што не е крстен, што уште не добил име. Некрстено дете."},{"word":"нектар","type":"м.","description":"Во грчката митологија – пијалак на боговите што ги правел бесмртни."},{"word":"нектарина","type":"ж.","description":"Вид на праска со мазна кора; праска голиштарка."},{"word":"некултурен","type":"прид.","description":"Што не е културен, на кој му недостига култура, необразован; непристоен. Некултурен човек. Некултурна средина. Некултурно однесување."},{"word":"нелегален","type":"прид.","description":"Што не е легален, што не е дозволен од законот; илегален. Нелегална трговија. Нелегална организација. Нелегална партија."},{"word":"нели","type":"чест.","description":"Во прашални речници: а) За изразување сомнеж, неверување, одрекување; со значење зар не, зарем не. Нели ти реков да не одиш подалеку од дворот? Нели се најаде? Нели се најде момче за тебе? б) за потсилување на прашањето, при што се поттикнува потврден одговор. Судијата не беше строг, нели? Ова е добро, нели? Нели нема долго да останеме таму?"},{"word":"нели","type":"сврз.","description":"За изразување сооднос на временски план. Нели е голема веќе, сама нека си реши. Нели е моќен, нека прави како што сака. Нели не сака да учи, остави го."},{"word":"неликвиден","type":"прид.","description":"Што не е ликвиден во работењето, што со приходите не ги покрива расходите. Неликвидно претпријатие."},{"word":"нелогичен","type":"прид.","description":"Што не е логичен, што не е во согласност со логиката; бесмислен. Нелогично прашање. Нелогично барање."},{"word":"нелојален","type":"прид.","description":"Што не е лојален, што не е верен, приврзан, искрен (кон земјата, средината, пријателите и сл.). Нелојален граѓанин. Нелојална конкуренција."},{"word":"нелуѓе","type":"и.","description":"Множина од нечовек;"},{"word":"нељубезен","type":"прид.","description":"Што не е љубезен, неучтив; груб. Нељубезен продавач. Нељубезен одговор. Нељубезна насмевка."},{"word":"нем","type":"прид.","description":"Што е лишен од способноста да зборува. Нем човек."},{"word":"нем","type":"м.","description":"Влага на ѕид, на под, во воздухот. Ѕидот фатил нем. Во визбата има нем. Мириса на нем. Собата не е проветрена од нем."},{"word":"нема","type":"несв.","description":"Не суштествува, не посои, не се наоѓа воопшто. На островот нема луѓе. Во селото нема училиште. Таков лек нема. Нема причина за страв."},{"word":"нема","type":"несв.","description":"Не поседува, не располага со нешто. Немаат куќа. Немав пари. Немале ни храна ни облека."},{"word":"немажена","type":"прид.","description":"Нема машки род. Што не е омажена. Немажена пријателка."},{"word":"немај-каде","type":"прил.","description":"Во составот: до немај-каде – премногу, преку секоја мера. Беа изгубени, исплашени до немај-каде. Се навреди до немај-каде. Беше лаком до немај-каде."},{"word":"немак","type":"м.","description":"Нем човек, маж."},{"word":"немање","type":"ср.","description":"нема."},{"word":"немарен","type":"прид.","description":"Што не се грижи, не води сметка. Немарен работник. Немарен однос."},{"word":"нематен","type":"прид.","description":"Што не е иматен, имашлив; сиромав. Некогаш бил богат, а сега е нематен."},{"word":"немачка","type":"ж.","description":"Немање, немаштија. Од немачка глава не можевме да кренеме."},{"word":"немачка","type":"ж.","description":"Нема жена."},{"word":"немашлив","type":"прид.","description":"Што не е имашлив, што не е иматен; сиромав. Немашливи селани."},{"word":"немаштија","type":"ж.","description":"Немање, сиромаштија, беда. Фати голема немаштија. Секој мисли на својата мака и на својата немаштија."},{"word":"немее","type":"несв.","description":"Не зборува ништо, молчи како нем. Немее со денови, со месеци сам. Во затворот сите немееја во страв и исчекување."},{"word":"неменлив","type":"прид.","description":"Што не се менува, што е постојано ист. Неменлива состојба. Неменлив редослед."},{"word":"немерлив","type":"прид.","description":"Што не може да се измери, бескраен, премногу голем. Немерлива далечина. Немерлива тага."},{"word":"немечки","type":"прид.","description":"Што се однесува на немак."},{"word":"немешање","type":"ср.","description":"Откажување од мешање, отсуство на мешање во нешто. Немешање во туѓи работи. Немешање во внатрешните работи на друга земја. Поради немешање со другото население говорот зачувал постари обележја."},{"word":"немиенко","type":"м.","description":"Тој што не е миен; немиено, нечисто машко лице."},{"word":"немиење","type":"ср.","description":"Отсуство на миење."},{"word":"немил","type":"прид.","description":"Што не е мил, што не е драг, несакан. Го мачеше чувството на немил гостин во куѓата."},{"word":"немилосрден","type":"прид.","description":"Што не е милосрден; жесток, суров, безмилосен. Немилосрден ограбувач. Немилосрдна осуда."},{"word":"немилост","type":"ж.","description":"Состојба на непокажана милост, отсуство на милост."},{"word":"неминовен","type":"прид.","description":"Што не може да се избегне, што неизбежно се случува. Неминовна смрт. Неминовна разделба. Неминовен судир. Неминовен заклучок."},{"word":"немир","type":"м.","description":"Беспокојство, состојба на вознемиреност, на возбуда. Надворешниот свет внесуваше немир во неговата душа."},{"word":"немирен","type":"прид.","description":"Што не е мирен; палав, непослушен. Немирни деца. Немирни ученици."},{"word":"немирник","type":"м.","description":"За дете – што не е мирно; палаво;"},{"word":"немирнотија","type":"ж.","description":"Состојба на немир, немање мир, неспокојство. Во ваква немирнотија не може да се работи."},{"word":"немлив","type":"прид.","description":"Што има нем, влага. Немлив ѕид. Немлива визба."},{"word":"неможен","type":"прид.","description":"Што не е можен, што не е остварлив. Без вода животот е неможен."},{"word":"неможење","type":"ср.","description":"Немање можност нешто да се направи, да се дејствува."},{"word":"немој","type":"чест.","description":"За изразување забрана – не прави го тоа. Сакаш да ги скарам? – Немој. Немој, не фаќај. Немојте така! Аман, немојте!"},{"word":"немоќ","type":"ж.","description":"Недостиг, немање на физичка сила; слабост, премаленост. Старечка немоќ."},{"word":"немоќен","type":"прид.","description":"Што нема физичка сила; слаб, премален. Немоќен старец."},{"word":"неморал","type":"м.","description":"Немање морал, морален пад; расипаност, подлост. Шири неморал. Осуден поради неморал."},{"word":"неморален","type":"прид.","description":"Што не е во согласност со моралните норми, што го нарушува моралот. Неморална постапка. Неморално однесување. Неморален човек."},{"word":"немош","type":"ж.","description":"немоќ."},{"word":"немошен","type":"прид.","description":"немоќен."},{"word":"немошница","type":"ж.","description":"Болест. Го фати некоја немошница."},{"word":"немски","type":"прил.","description":"Без зборови, на начин на кој се разбираат немите. Не го знаеле јазикот, ами немски се разбирале со нив."},{"word":"немски","type":"прид.","description":"За: германски – во состави: немски јазик, немска граматика и сл."},{"word":"немтур","type":"м.","description":"Неразговорлив, намуртен човек, маж."},{"word":"немтурски","type":"прил.","description":"Молчеливо, намуртено. Ги поздрави немтурски. Немтурски го погледна."},{"word":"нему","type":"зам.","description":"Долга форма за индиректен предмет од тој, он, тоа, оно; оди заедно со кратката форма – нему му. Нему му стана тешко. Треба и нему да му кажеш."},{"word":"немузикален","type":"прид.","description":"Што не е музикален, што нема смисла за музика."},{"word":"нена","type":"ж.","description":"Мама, мамичка. Јас сум веќе голем, нено."},{"word":"ненабожен","type":"прид.","description":"Што не е набожен, што не верува во бога. Ненабожни луѓе."},{"word":"ненавиди","type":"св.","description":"Почувствува ненавист, омраза кон некого или кон нешто. За неа не зборувај му – ќе ја ненавиди. Од завист ја ненавидел нивната куќа."},{"word":"ненавикнат","type":"прид.","description":"Што не е навикнат на некого, на нешто. Тие биле ненавикнати да живеат заедно."},{"word":"ненавист","type":"ж.","description":"Чувство на непријателство, на одбојност; омраза."},{"word":"ненадарен","type":"прид.","description":"Што не е надарен за нешто, што нема дарба; неталентиран. Ненадарен за музика."},{"word":"ненадеен","type":"прид.","description":"Што се случува без навестување, ненадејно, неочекувано. Ненадеен напад. Ненадеен удар. Ненадеен дожд."},{"word":"ненадеж","type":"ж.","description":"Во составот: од ненадеж – ненадејно, неочекувано; Нападнаа од ненадеж. Од ненадеж си отидоа."},{"word":"ненадежен","type":"прид.","description":"Што не дава надеж, во кој не може да се има надеж. Ненадежен човек. Ненадежна состојба."},{"word":"ненадлежен","type":"прид.","description":"Што не е надлежен за нешто, што нема право на решавање. Ненадлежен службеник. Ненадлежен суд."},{"word":"ненадминат","type":"прид.","description":"Што не е надминат; врвен. Ненадминат резултат. Ненадмината брзина."},{"word":"ненадминлив","type":"прид.","description":"Што не може да се надмине."},{"word":"ненадоместлив","type":"прид.","description":"Што не може да се надомести. Ненадоместлива загуба. Ненадоместлива штета."},{"word":"ненајавен","type":"прид.","description":"Што не е најавен, што не е претходно договорен. Ненајавена посета. Ненајавена средба."},{"word":"ненајаден","type":"прид.","description":"Што не е најаден, сит; гладен. Децата останаа ненајадени."},{"word":"ненаклонет","type":"прид.","description":"Што не е наклонет кон некого или кон нешто."},{"word":"ненакршен","type":"прид.","description":"Што не е накршен; цел, целосен. Ненакршен леб."},{"word":"ненаменски","type":"прид.","description":"Што не е наменски, што не е наменет, што не е однапред определен за нешто. Ненаменски средства."},{"word":"ненамерен","type":"прид.","description":"Што не е намерен; случаен. Ненамерен допир. Ненамерна постапка."},{"word":"ненаместен","type":"прид.","description":"Што не е наместен, уреден, дотеран. Ненаместен кревет. Ненаместени книги. Ненаместен часовник."},{"word":"ненаметлив","type":"прид.","description":"Што не е наметлив; прибран, скромен. Ненаметлив пријател. Ненаметлива порака. Ненаметлив стил."},{"word":"ненаоден","type":"прид.","description":"Што не се наживеал, не се науживал (во младоста и љубовта). Се ожени ненаоден, многу млад."},{"word":"ненапарен","type":"прид.","description":"Што не се напарил, што не доживеал некоја напара, што не настрадал."},{"word":"ненапасен","type":"прид.","description":"Што не е напасен. Ги дотерал говедата ненапасени."},{"word":"ненарачен","type":"прид.","description":"Што не е нарачен, што не е згоден за ракување, за вршење некоја работа."},{"word":"ненареден","type":"прид.","description":"Што не е нареден; неуреден. Книгите му беа ненаредени. Ненаредена соба."},{"word":"ненаручан","type":"прид.","description":"Што не е наручан, што не се наручал."},{"word":"ненаселен","type":"прид.","description":"Што не е населен, непогоден за живот; пуст. Ненаселен остров. Ненаселена област."},{"word":"ненаситен","type":"прид.","description":"Што не се наситува со јадење; лаком, дрчен. Ненаситни птици. Ненаситен глад."},{"word":"ненаситка","type":"ж.","description":"Постојана потреба за јадење."},{"word":"ненаситник","type":"м.","description":"Тој што не може да се насити со јадење; лаком човек."},{"word":"ненаспан","type":"прид.","description":"Што не е наспан, што недоволно спиел. Се чувствуваше ненаспан и гладен."},{"word":"ненаточен","type":"прид.","description":"Што не е наточен; тап. Ненаточен нож. Ненаточен молив."},{"word":"ненаучен","type":"прид.","description":"Што не е научен, што не е усвоен како знаење, како навик, како вештина. Ненаучена лекција. Тоа е ненаучено да седи мирно. Ненаучени да јадат со виљушка и нож."},{"word":"ненаучен","type":"прид.","description":"Што нема научна основа, што не се засновува врз определена наука. Ненаучна претпоставка. Ненаучен пристап. Ненаучни методи."},{"word":"ненахранет","type":"прид.","description":"Што не е нахранет. Го оставила детето ненахрането."},{"word":"неначнат","type":"прид.","description":"Што не е начнат; цел, целосен. Неначнато јадење. Неначната работа. Неначната сума."},{"word":"ненашетан","type":"прид.","description":"Што не е нашетан, што недоволно патувал, што недоволно видел од светот."},{"word":"ненормален","type":"прид.","description":"Што не е обичен, што не одговара на обичната норма. Ненормална појава. Ненормален раст. Ненормални температури."},{"word":"неносен","type":"прид.","description":"Што не е носен (за облека, чевли и сл.); неупотребуван, нов. Неносени алишта."},{"word":"ненужен","type":"прид.","description":"Што не е нужен; непотребен, излишен. Ненужна расправија. Ненужна облека."},{"word":"нео-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки со значење нов, обновен, современ: неокласицизам, неофаши"},{"word":"необврзан","type":"прид.","description":"Што од никого, од ништо не е обврзан во некој однос, што не е задолжен."},{"word":"необврзен","type":"прид.","description":"Што не претставува обврска. Необврзна членарина. Необврзна настава."},{"word":"необичен","type":"прид.","description":"Што не е обичен; чуден, редок. Книга во необичен формат."},{"word":"необјаснив","type":"прид.","description":"Што не може да се објасни. Необјаснива појава. Необјасниви страсти. Необјаснива промена."},{"word":"необлечен","type":"прид.","description":"Што не е облечен или што е недоволно, слабо, несоодветно облечен."},{"word":"необмислен","type":"прид.","description":"Што не е обмислен. Необмислена постапка. Необмислено решение."},{"word":"необоен","type":"прид.","description":"Што не е обоен, што не е бојадисан. Необоена врата. Необоени ѕидови."},{"word":"необорлив","type":"прид.","description":"Што не може да се обори. Необорливи докази."},{"word":"необоснован","type":"прид.","description":"Што нема основа, што не е заснован врз факти. Необосновано тврдење. Необосновано решение. Необоснован заклучок."},{"word":"необработен","type":"прид.","description":"Што не е обработен. Необработено земјиште. Необработено прашање."},{"word":"необработлив","type":"прид.","description":"Што не се обработува, што не е погоден за обработка. Необработливо земјиште. Необработливи површини."},{"word":"необразложен","type":"прид.","description":"Што нема образложение, неаргументиран."},{"word":"необразован","type":"прид.","description":"Што нема образование или што има слабо, недоволно образование."},{"word":"необрезан","type":"прид.","description":"Што не е обрезан;"},{"word":"необременет","type":"прид.","description":"Што не е обременет, оптоварен; Необременет со задачи. Необременет со грижи."},{"word":"необуен","type":"прид.","description":"Што не е обуен, што е бос, или што е слабо, несоодветно обуен."},{"word":"необуздан","type":"прид.","description":"Што не е обуздан, што нема узда. Необуздан коњ."},{"word":"необучен","type":"прид.","description":"Што не е обучен за вршење некоја работа. Необучен работник. Необучен возач."},{"word":"неовенат","type":"прид.","description":"Што не е овенат; свеж. Неовенато цвеќе."},{"word":"неовластен","type":"прид.","description":"Што не е овластен; Неовластено лице."},{"word":"неограничен","type":"прид.","description":"Што не е ограничен, што нема ограничување, што е без граници. Неограничена власт. Неограничени права. Неограничени можности. Неограничена доверба."},{"word":"неодамна","type":"прил.","description":"Пред кусо време, сега бргу, не многу одамна. Неодамна си отидоа. Неодамна се доселија."},{"word":"неодамнешен","type":"прид.","description":"Што се случил неодамна, што е пред кусо време. Неодамнешна посета. Неодамнешни разговори."},{"word":"неодбирлив","type":"прид.","description":"Што не се одбира, што не се разбира; нејасен, неразбирлив. Неодбирлив ракопис."},{"word":"неодбранлив","type":"прид.","description":"Што не може да се одбрани, од кој нема одбрана. Неодбранлив напад. Неодбранлив удар. Неодбранлив гол (во спортот)."},{"word":"неодгатлив","type":"прид.","description":"Што не може да се одгатне. Неодгатлив сон. Неодгатлив цртеж."},{"word":"неодговорен","type":"прид.","description":"Што не чувствува одговорност, што е без чувство за одговорност. Неодговорен раководител."},{"word":"неодложен","type":"прид.","description":"Што не може, не смее да се одлага, што мора да се изврши во определено време. Неодложна работа. Неодложен состанок."},{"word":"неодмерен","type":"прид.","description":"Што не е рамномерен, што не е усогласен. Неодмерен чекор. Неодмерено движење."},{"word":"неодминлив","type":"прид.","description":"Што не може, не смее да се одмине, да се заобиколи, да не се земе предвид. Неодминлив придонес. Неодминлива вредност."},{"word":"неодобрување","type":"ср.","description":"Несогласување со нешто. Неговиот предлог беше дочекан со неодобрување."},{"word":"неодобрувачки","type":"прид.","description":"Што изразува неодобрување, што има обележје на неодобрување. Неодобрувачко реагирање. Неодобрувачки поглед."},{"word":"неодолив","type":"прид.","description":"На кој не може да му се одолее. Неодолива желба. Неодоливо чувство. Неодолива убавина."},{"word":"неодреден","type":"прид.","description":"Што не е одреден; Неодреден број луѓе. Неодреден правец."},{"word":"неодржлив","type":"прид.","description":"Што не може да се одржи, да истрае. Неодржливо гледиште. Неодржливо решение. Неодржливо барање."},{"word":"неоженет","type":"прид.","description":"Нема женски род."},{"word":"неоздравен","type":"прид.","description":"Што уште не е оздравен, што е сè уште болен. Отиде на работа неоздравен."},{"word":"неолит","type":"м.","description":"Подоцнежен период од камената епоха, кој се карактеризира со изработка на орудија од делкан, мазнет камен."},{"word":"неологизам","type":"м.","description":"Нов збор, нов израз или ново значење на даден збор во јазикот."},{"word":"неомажена","type":"прид.","description":"Нема машки род."},{"word":"неон","type":"м.","description":"Хемиски елемент од групата на благородните гасови, кој гори со портокаловоцрвена светлина и се употребува за осветлување во неонски цевки и за светлосни реклами; симбол Ne."},{"word":"неонка","type":"ж.","description":"Неонска светилка. Неонката прегорела. Во дневната соба ставивме неонки."},{"word":"неопасен","type":"прид.","description":"Што не е опасен, безопасен. Неопасен спорт. Неопасна игра."},{"word":"неопиплив","type":"прид.","description":"Што не може да се почувствува, да се уочи, да се забележи; Неопипливи резултати. Неопиплива разлика."},{"word":"неопитен","type":"прид.","description":"Што нема опит, неискусен, невешт. Млади и уште неопитни инженери."},{"word":"неопишан","type":"прид.","description":"Што не е опишан, за кој нема опис. Флората на тој регион уште е неопишана."},{"word":"неоплакан","type":"прид.","description":"Што не е оплакан, што не е погребан според обичајот. Погинал некаде и таму остана неоплакан."},{"word":"неоплоден","type":"прид.","description":"Што не е оплоден. Неоплодено јајце."},{"word":"неопортун","type":"прид.","description":"Што не е опортун; неумесен, непогоден. Неопортуно решение."},{"word":"неоправдан","type":"прид.","description":"Што нема оправдување, што не може да биде оправдан. Неоправдано отсуство. Неоправдани причини. Неоправдани барања."},{"word":"неопределен","type":"прид.","description":"Што не е определен, што не е точно установен во некој однос (по време, количество, боја и др.). Неопределен рок. Неопределена тежина. Неопределена форма. Неопределена далечина."},{"word":"неопфатен","type":"прид.","description":"Што не е опфатен од некоја акција, од некој пропис, мерка и сл. Неопфатен од пописот. Неопфатен од мобилизација. Неопфатен од преглед."},{"word":"неопфатен","type":"прид.","description":"Што не може да се опфати, неизмерен, бескраен. Неопфатно пространство. Неопфатна широчина."},{"word":"неопходен","type":"прид.","description":"Без кој не се може, премногу потребен. Неопходни производи. Неопходен доказ. Неопходни мерки. Неопходни услови."},{"word":"неорганизиран","type":"прид.","description":"Што нема организација, што е слабо, лошо организиран. Неорганизирана работа. Неорганизирана заштита. Неорганизиран живот."},{"word":"неоргански","type":"прид.","description":"Што не е органски, што нема во себе живи организми, што е без живот. Неорганска природа."},{"word":"неореализам","type":"м.","description":"Уметнички правец во сликарството од дваесеттите години на дваесеттиот век, кој бил против субјективниот експресионизам, а за реално прикажување на предметите."},{"word":"неосетен","type":"прид.","description":"Што не се осетува, не се забележува. Неосетен допир. Неосетна промена."},{"word":"неосетлив","type":"прид.","description":"Што не е осетлив; нечувствителен, бесчувствен."},{"word":"неосквернет","type":"прид.","description":"Што не е осквернет; свет, невин. Неосквернета младост."},{"word":"неослободен","type":"прид.","description":"Што не е слободен. Неослободени земји."},{"word":"неоснован","type":"прид.","description":"Што нема основа, што не е заснован врз нешто. Неосновано сомневање. Неоснована претпоставка."},{"word":"неоспорен","type":"прид.","description":"Што не може да се оспори, на кој не може да му се негира вистинитоста. Неоспоред доказ. Неоспорни тврдења."},{"word":"неостварлив","type":"прид.","description":"Што не може да се оствари. Неостварлив план. Неостварлива желба."},{"word":"неостварување","type":"ср.","description":"Отсуство на остварување."},{"word":"неоти","type":"чест.","description":"За изразување сомнеж во ублажена мера и неверување; кој знае, да не веруваш, не ми се верува. Не ти е умот во тоа што ти го кажува, неоти го слушаш. Неоти беше толку важно, но мораше нешто да се каже. Неоти ова е живот што го живееме ние. Што му се плашите толку, неоти и тој не е како вас. Ова дрвце вакво неоти ќе роди нешто."},{"word":"неоткажлив","type":"прид.","description":"Што не може, не смее да се откаже, да не се исполни. Неоткажлива заповед. Неоткажлив договор."},{"word":"неоткриен","type":"прид.","description":"Непознат, непроучен. Неоткриени галаксии. Неоткриена болест."},{"word":"неотповикан","type":"прид.","description":"Што не е отповикан; Неотповикан пратеник. Неотповикана наредба."},{"word":"неотповиклив","type":"прид.","description":"Што не може да биде отповикан. Неотповиклива наредба. Неотповиклива забрана."},{"word":"неотпорен","type":"прид.","description":"Што нема способност да даде отпор, да издржи, да поднесе некое надворешно дејство, притисок и сл. Неотпорен органи Неотпорно растение. Неотпорен на студ. Неотпорен на влага."},{"word":"неотстапен","type":"прид.","description":"Што не отстапува; упорен, наметлив. Неотстапна мисла. Неотстапна грижа."},{"word":"неотстаплив","type":"прид.","description":"Што не е склон да отстапи, да попушти. Неотстаплив соговорник."},{"word":"неотстранлив","type":"прид.","description":"Што не може да се отстрани. Неотстранлива нечистотија."},{"word":"неотуѓив","type":"прид.","description":"Што не може, не смее да биде отуѓен, одземен. Неотуѓиво право."},{"word":"неофашизам","type":"м.","description":"Движење на екстремно националистичките сили во некои земји кое се стреми кон оживување на фашистичката идеологија."},{"word":"неофицијален","type":"прид.","description":"Што не е официјален. Неофицијален разговор. Неофицијална средба. Неофицијални податоци. Неофицијален извештај."},{"word":"неоформен","type":"прид.","description":"Што не е оформен, што не добил определена форма; незавршен. Неоформен карактер. Неоформена мисла."},{"word":"неоценлив","type":"прид.","description":"Што не може да се оцени, на кој не може да му се определи цената, вредноста; скапоцен. Неоценлива вредност. Неоценливо богатство. Неоценливо културно наследство."},{"word":"неочекуван","type":"прид.","description":"Што не е очекуван; ненадеен, непредвиден. Неочекувана посета. Неочекувана промена. Неочекуван пресврт. Неочекуван напад."},{"word":"неоштетен","type":"прид.","description":"Што не е оштетен, што не претрпел штета. Во судирот останал неоштетен."},{"word":"Непал","type":"м.","description":"Држава во Азија."},{"word":"непара","type":"прил.","description":"Не толку многу, недоволно, слабо. Непара учи. Непара јаде. Непара се грижи за работата. Овде непара се гледа. Децата непара го слушаат. Непара се сакаат."},{"word":"непарен","type":"прид.","description":"Што не е во пар, што не е делив со два. Непарни броеви."},{"word":"непарламентарен","type":"прид.","description":"Што не ги почитува правилата на парламентарниот ред, што не е толерантен спрема другите мислења."},{"word":"непартиец","type":"м.","description":"Што не е член на партија."},{"word":"непечен","type":"прид.","description":"Што не е печен или што не е доволно печен. Непечени тули. Непечено кафе. Го извади лебот уште непечен."},{"word":"непипнат","type":"прид.","description":"Што е онаков каков што си бил, каков што е произведен, што не е употребен;"},{"word":"неписмен","type":"прид.","description":"Што не знае да пишува и да чита. Неписмени луѓе."},{"word":"непишан","type":"прид.","description":"Што е познат, општо прифатен, иако не е напишан, иако нема напишана законска форма. Непишан закон. Непишано правило."},{"word":"неплатен","type":"прид.","description":"Што не е платен, за кој не се прима паричен надоместок. Неплатен годишен одмор. Неплатен болничар. Неплатен стажант."},{"word":"непловен","type":"прид.","description":"По кој не може да се плови. Непловна река."},{"word":"неплоден","type":"прид.","description":"Што не е плоден, што не раѓа, не се размножува. Неплодна кобила. Неплодна почва."},{"word":"непобедлив","type":"прид.","description":"Што не може да биде победен, совладан. Непобедлива сила. Непобедлив противник."},{"word":"непобитен","type":"прид.","description":"Што не може да се побие со спротивни докази. Непобитен доказ. Непобитно тврдење. Непобитна вистина."},{"word":"неповикан","type":"прид.","description":"Што не е повикан по некаква потреба; непоканет. Дошол неповикан да се расправа."},{"word":"неповлијан","type":"прид.","description":"Што не претрпел влијание од некого, од нешто."},{"word":"неповолен","type":"прид.","description":"Што не е поволен; непогоден, неблагопријатен. Неповолни услови. Неповолен договор. Неповолна положба."},{"word":"неповратен","type":"прид.","description":"Што не се враќа, што се прима без обврска да се врати. Неповратен кредит. Неповратни средства."},{"word":"неповреден","type":"прид.","description":"Што не е повреден, што нема некоја повреда. При паѓањето останал неповреден."},{"word":"неповредлив","type":"прид.","description":"Што не смее да биде повреден. Неповредливо право на слободно искажување. Неповредливи граници."},{"word":"неповторлив","type":"прид.","description":"Што не се повторува, што не може да се повтори; единствен, исклучителен. Неповторлив успех. Неповторливи доживувања. Неповторлива појава."},{"word":"непогода","type":"ж.","description":"Лошо време, невреме, стихија. Заштита од елементарни непогоди."},{"word":"непогоден","type":"прид.","description":"Што не е погоден, усогласен по мера, по боја, по квалитет и др. Непогодени чевли. Непогодена кошула. Непогодени завеси."},{"word":"непогоден","type":"прид.","description":"Незгоден, неудобен, неповолен. Непогоден алат. Непогодна работа. Непогодна цена. Непогодни услови."},{"word":"непогодица","type":"ж.","description":"Незгода, непријатна состојба, непријатност."},{"word":"непогрешен","type":"прид.","description":"Што не може да погреши. Во сметањето тој е непогрешен."},{"word":"непогрешлив","type":"прид.","description":"Што не може да погреши, што никогаш не греши;"},{"word":"неподатлив","type":"прид.","description":"Што не се подава на влијание, на дејствување. Неподатлив на обработка. Неподатлив на промени."},{"word":"неподвижен","type":"прид.","description":"Што не се движи. Неподвижни делови на мотор."},{"word":"неподврзан","type":"прид.","description":"За книга – не е подврзана, нема повез. Неподврзан учебник."},{"word":"неподготвен","type":"прид.","description":"Што не е подготвен, што не се подготвил. Неподготвен напад. Неподготвен ракопис за печатење. Неподготвен за испит."},{"word":"неподелен","type":"прид.","description":"Што не е поделен; општ, заеднички. Неподелена согласност. Неподелено мислење."},{"word":"неподмачкан","type":"прид.","description":"Што не е подмачкан. Неподмачкана оска. Неподмачкан мотор."},{"word":"неподмитлив","type":"прид.","description":"Што не може да биде подмитен, што никако не прима мито. Неподмитлив сведок. Неподмитлив судија."},{"word":"неподнослив","type":"прид.","description":"Што не може да се поднесе; неиздржлив. Неподнослив напор. Неподнослива болка. Неподносливи услови."},{"word":"неподобен","type":"прид.","description":"сличен."},{"word":"непожелен","type":"прид.","description":"Што не е пожелен; несакан. Непожелно присуство. Непожелни последици. Непожелна личност."},{"word":"непознавање","type":"ср.","description":"Состојба на тој што нема познавање какво што е потребно. Непознавање на фактите. Непознавање од областа на правото."},{"word":"непознат","type":"прид.","description":"Што не е познат некому или за кој ништо не се знае, што не е откриен, проучен. Непознат посетител. Непознат податок. Непознато потекло. Непозната болест. Непознати светови."},{"word":"непојаден","type":"прид.","description":"Што не појадувал. Отиде на работа непојаден."},{"word":"непоколеблив","type":"прид.","description":"Што не може да биде поколебан. Непоколеблив борец. Непоколеблива решеност."},{"word":"непокор","type":"м.","description":"Непокорност, непокорување."},{"word":"непокорен","type":"прид.","description":"Што не се покорува, што се бори. Остана верен на непокорниот дух на својот народ."},{"word":"неполезен","type":"прид.","description":"Што не е полезен, од кој нема полза; бесполезен, некорисен. Неполезна работа. Неполезни разговори."},{"word":"неполитички","type":"прид.","description":"Што е надвор од политиката, што нема политички карактер. Неполитичка организација. Неполитички барања."},{"word":"неполн","type":"прид.","description":"Што не е сосема полн, наполнет. Неполна чаша. Неполна торба."},{"word":"непоматен","type":"прид.","description":"Што не е со нешто нарушен, спречен, расипан. Непоматена радост. Непоматена среќа. Непоматено задоволство."},{"word":"непомирлив","type":"прид.","description":"Што не може да се помири. Непомирлив непријател. Непомирливи гледишта. Непомирливи противречности."},{"word":"непомрачен","type":"прид.","description":"Што не е со нешто засенет, нарушен; Непомрачена среќа."},{"word":"непоништлив","type":"прид.","description":"Што не може, не смее да се поништи. Непоништлив договор."},{"word":"непополнет","type":"прид.","description":"Што не е пополнет; празен. Непополнето место. Непополнет образец."},{"word":"непоправлив","type":"прид.","description":"Што не може да се поправи. Непоправлива грешка."},{"word":"непопуларен","type":"прид.","description":"Што не е широко познат. Непопуларен пејач."},{"word":"непопустлив","type":"прид.","description":"Што не попушта, што не е склон на попуштање. Непопустлив соговорник. Непопустлив родител."},{"word":"непорочен","type":"прид.","description":"Што не е порочен, што нема пороци; високо морален, безгрешен, невин. Непорочна љубов. Непорочна душа. Непорочни чувства."},{"word":"непосветен","type":"прид.","description":"Што не е посветен во нешто; неупатен, незапознаен. Непосветен во тајните на генетиката."},{"word":"непослушен","type":"прид.","description":"Што не е послушен, што не го извршува тоа што се бара од него. Непослушно дете. Непослушен син."},{"word":"непосреден","type":"прид.","description":"Што се остварува, се случува без посредување; директен. Непосредна врска. Непосредно влијание. Непосреден учесник."},{"word":"непостижен","type":"прид.","description":"Што не може да се постигне. Непостижна цел."},{"word":"непостоен","type":"прид.","description":"Што не постои; измислен, лажен. Непостоен свет. Непостоен доказ. Непостојна фирма."},{"word":"непостоење","type":"ср.","description":"Фактот што нешто нема, не постои."},{"word":"непостојан","type":"прид.","description":"Што не е постојан; променлив. Непостојан карактер. Непостојана температура."},{"word":"непотврден","type":"прид.","description":"Што не е потврден, недокажан. Непотврден доказ. Непотврдена вистина. Непотврден писател."},{"word":"непотеглив","type":"прид.","description":"За работен, запрежен добиток и за човек – што не е пргав, што не се труди многу; мрзлив."},{"word":"непотизам","type":"м.","description":"Злоупотрерба на службената или на политичката и друга моќ за доведување роднини на привлечни и влијателни функции."},{"word":"непоткован","type":"прид.","description":"Што не е поткован. Непоткован коњ."},{"word":"непоткуплив","type":"прид.","description":"Што не може да биде поткупен; неподмитлив."},{"word":"непотребен","type":"прид.","description":"Што не е потребен; ненужен, излишен. Непотребни трошоци. Непотребни подробности."},{"word":"непочитување","type":"ср.","description":"Немање, отсуство на нужно, на должно почитување; неуважување. Непочитување на редот."},{"word":"непоштеден","type":"прид.","description":"Што не знае за поштеда; безмилосен, жесток;"},{"word":"неправ","type":"прид.","description":"Што не е прав; лажен, невистински."},{"word":"неправда","type":"ж.","description":"Немање правда, отсуство на правда, на справедливост; беззаконие, насилство. Му нанесе неправда. Не трпи неправди. Се бори против неправдата. Социјална неправда."},{"word":"неправеден","type":"прид.","description":"Што не е заснован на правда; несправедлив. Неправедна пресуда."},{"word":"неправилен","type":"прид.","description":"Што не е правилен во однос на некоја норма; погрешен, неточен, неусогласен. Неправилно решение. Неправилна постапка. Неправилна реченица. Неправилна употреба."},{"word":"неправо","type":"прил.","description":"На неправеден начин, несправедливо. Имотот неправо го поделиле."},{"word":"непрактичен","type":"прид.","description":"За човек – што нема смисла за практичност. Од другите се разликуваше со тоа што беше непрактичен и многу разговорлив."},{"word":"непран","type":"прид.","description":"Што не е испран; нечист, валкан. Непрани алишта."},{"word":"непранко","type":"м.","description":"Неиспран, нечист човек (маж, дете)."},{"word":"непребол","type":"м.","description":"Тоа што не може да се преболи. Сè се преболува. Бездруго сè! / Често си мислам: непребол нема!"},{"word":"непреболен","type":"прид.","description":"Што не може да се преболи."},{"word":"непреводлив","type":"прид.","description":"Што не може да се преведе. Непреводлив збор. Непреводлива песна."},{"word":"непревриен","type":"прид.","description":"Што не е подложен на вриење со загревање. Непревриена вода."},{"word":"непрегледен","type":"прид.","description":"Што не може да се опфати со поглед; неограничен, бескраен. Непрегледна рамнина. Непрегледна ширина."},{"word":"непредвиден","type":"прид.","description":"Што не е предвиден; неочекуван, ненадеен. Непредвидени тешкотии. Непредвидени расходи."},{"word":"непредвидлив","type":"прид.","description":"Што не може да се предвиди. Судбината е непредвидлива. Непредвидливи настани."},{"word":"непрежален","type":"прид.","description":"Што не е прежален, за кој уште се жали. Непрежалена младост."},{"word":"непрежален","type":"прид.","description":"Што не може да се прежали. Непрежална загуба."},{"word":"непрекинат","type":"прид.","description":"Што не е прекинат; постојан. Непрекинати врски."},{"word":"непрекинлив","type":"прид.","description":"Што не се прекинува. Непрекинлив процес. Непрекинливо создавање."},{"word":"непремажена","type":"прид.","description":"Што не се премажила."},{"word":"непремислен","type":"прид.","description":"Што не е добро обмислен; избрзан. Непремислена постапка. Непремислен потег."},{"word":"непремостлив","type":"прид.","description":"Што не може да се премости, да се совлада. Непремостливи разлики. Непремостливи тешкотии."},{"word":"непренослив","type":"прид.","description":"Што не е пренослив, што не може или не смее да се пренесува. Непренослив предмет. Непреносливо право."},{"word":"непреоден","type":"прид.","description":"Преку кој не може да се помине. Непреодна река. Непреодна густа шума."},{"word":"непреодолив","type":"прид.","description":"Што не може да се преодолее, да се совлада. Непреодолива потреба. Непреодолива желба. Непреодоливи тешкотии."},{"word":"непреработен","type":"прид.","description":"Што не е преработен, што не е подложен на обработка; суров. Непреработен тутун."},{"word":"непресметлив","type":"прид.","description":"Што не може да се контролира, да се совладува, што по своите постапки, со своето однесување не може да се смета за нормален. Непресметлив човек."},{"word":"непрестаен","type":"прид.","description":"Што не престанува; непрекинат, постојан. Непрестајно движење. Непрестајна врева."},{"word":"непресушен","type":"прид.","description":"Што не пресушува, неисцрпно богат. Непресушен извор. Непресушни рудни наоѓалишта."},{"word":"непретенциозен","type":"прид.","description":"Што не е претенциозен; Непретенциозен филм."},{"word":"непретпазлив","type":"прид.","description":"Што не е претпазлив, што не презема мерки на претпазливост; невнимателен. Непретпазлив работник."},{"word":"непречен","type":"прид.","description":"Што не е спречуван, што нема пречки. Непречен развој."},{"word":"непречистен","type":"прид.","description":"Што не е пречистен. Непречистена вода."},{"word":"неприбран","type":"прид.","description":"Несреден, што не внимава на својот надворешен изглед. Неприбрана жена."},{"word":"непривлечен","type":"прид.","description":"Што не привлекува со својата надворешност, што не предизвикува интерес, симпатија. Непривлечно место за летување."},{"word":"непригоден","type":"прид.","description":"Неуреден, недотеран за некоја потреба; несообразен. Непригодена соба за гости."},{"word":"непригоден","type":"прид.","description":"Што не одговара за нешто, несоодветен, непогоден. Непригодна песна. Непригодна шега. Непригодни зборови."},{"word":"неприготвен","type":"прид.","description":"Што не е приготвен; неподготвен. Неприготвен ручек. Неприготвен за поаѓање."},{"word":"неприемлив","type":"прид.","description":"Што не може, не смее да се прими, да се усвои; неприфатлив. Неприемливо решение. Неприемлив туѓ збор."},{"word":"непризнавање","type":"ср.","description":"Лишеност од признавање; неприфаќање, одбивање да се признае нешто. Непризнавање на правата. Непризнавање на сопственоста. Непризнавање на границата."},{"word":"непризнаен","type":"прид.","description":"Што не е признаен, што не е прифатен од друг; непознат. Непризнаена држава. Непризнаен работен стаж. Непризнаена заслуга. Непризнаен уметник."},{"word":"непризнателен","type":"прид.","description":"Што не е признателен; неблагодарен."},{"word":"непријавен","type":"прид.","description":"Што не е пријавен. Непријавени приходи. Непријавен станар."},{"word":"непријател","type":"м.","description":"Човек што покажува омраза, злоба кон некого или кон нешто. Секој си има пријатели и непријатели. Смртен непријател. Непријател на власта."},{"word":"непријателски","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на непријател и на непријателка. Непријателски однос. Непријателска војска."},{"word":"непријателство","type":"ср.","description":"Непријателски однос, чувство, дејствување."},{"word":"непријателствува","type":"несв.","description":"Пројавува непријателство, дејствува непријателски."},{"word":"непријатен","type":"прид.","description":"Што не е пријатен по некоја своја особина; одбивен, непривлечен. Непријатен мирис. Непријатен вкус. Непријатен изглед."},{"word":"неприкосновен","type":"прид.","description":"Што е заштитен од туѓи посегања, целосно зачуван, свој; неповредлив, недопирлив. Неприкосновен авторитет. Неприкосновена сопственост. Непрокосновено право."},{"word":"неприкриен","type":"прид.","description":"Што не е прикриен; отворен, јавен. Неприкриен интерес. Неприкриена симпатија."},{"word":"неприличен","type":"прид.","description":"Што не е во согласност со доброто однесување; непристоен. Неприлични зборови. Неприлична постапка."},{"word":"непринуден","type":"прид.","description":"Што се изразува слободно, без некоја принуда; ненаместен, природен. Непринуден разговор. Непринудена шега. Непринудена насмевка."},{"word":"неприроден","type":"прид.","description":"Што не се случува, не се добива по природен пат; вештачки. Неприродна смрт. Неприродна кожа."},{"word":"неприспособен","type":"прид.","description":"Што не е приспособен за некакво дејствување или кон средината, кон условите во кои се наоѓа. Неприспособен за теренска работа. Неприспособен кон градскиот начин на живот. Неприспособен кон зимските услови."},{"word":"непристапен","type":"прид.","description":"До кој нема пристап, до кој не се доаѓа или тешко може да се стигне. Непристапна тврдина. Непристапни планински врвови. Непристапен терен."},{"word":"непристоен","type":"прид.","description":"Што не се однесува пристојно; бесрамен. Непристојна облека. Непристојни зборови. Непристојно поведение."},{"word":"непристрастен","type":"прид.","description":"Што не е пристрастен; беспристрастен, справедлив, објективен. Непристрастен набљудувач. Непристрастен судија."},{"word":"неприфатлив","type":"прид.","description":"Што не може, не смее да се прифати, што мора да биде одбиен. Неприфатлив предлог. Неприфатлив услов."},{"word":"непркнат","type":"прид.","description":"Што не никнал. Непркнато семе."},{"word":"непробоен","type":"прид.","description":"Што не може да биде пробиен. Непробојно стакло. Непробоен ѕид."},{"word":"непроверен","type":"прид.","description":"Што не е проверен; што не е сигурен. Непроверени податоци. Непроверени вести."},{"word":"непроветрен","type":"прид.","description":"Што не е проветрен; Непроветрена соба."},{"word":"непровиден","type":"прид.","description":"Што не е провиден; непроѕирен. Непровидно стакло. Непровидна темнина."},{"word":"непрогледан","type":"прид.","description":"Што уште не почнал да гледа по раѓањето или што повторно не прогледал. Непрогледани мачиња. И по лекувањето остана непрогледан."},{"word":"непродаден","type":"прид.","description":"Што останал по продажбата, за кој не се нашол купец. Непродадени производи."},{"word":"непродуктивен","type":"прид.","description":"Што не произведува доволно, што не донесува добивка; неисплатлив, некорисен. Непродуктивно претпријатие. Непродуктивен труд."},{"word":"непрозрачен","type":"прид.","description":"Што не е прозрачен; непровиден, непроѕирен."},{"word":"непроѕирен","type":"прид.","description":"Што не е проѕирен; непровиден. Непроѕирна ткаенина. Непроѕирна завеса."},{"word":"непроизводен","type":"прид.","description":"Што не произведува, што не создава материјални вредности, производи. Непроизводен труд."},{"word":"непрокопсан","type":"прид.","description":"Што е лошо воспитан, морално нестабилен, порочен."},{"word":"непрокопсаник","type":"м.","description":"Тој што е непрокопсан."},{"word":"непроменет","type":"прид.","description":"Што не е променет, изменет, што не претрпел промена. Непроменета состојба."},{"word":"непроменет","type":"прид.","description":"Што не е променет, преоблечен во нова облека. Отиде в црква непроменет."},{"word":"непроменлив","type":"прид.","description":"Што не може да се промени, да се измени. Непроменлива положба. Непроменливи граници."},{"word":"непромислен","type":"прид.","description":"Што не е добро промислен, недоволно обмислен; избрзан. Непромислена постапка. Непромислено решение. Непромислен потег."},{"word":"непрониклив","type":"прид.","description":"Во кој не може да се проникне, да се навлезе, што не може да се разоткрие. Непрониклива тајна. Непрониклива насмевка."},{"word":"непрооден","type":"прид.","description":"Што уште не почнал да оди, што уште не може да оди. Непроодено дете."},{"word":"непрооден","type":"прид.","description":"Низ кој не може да се оди, да се помине. Непроодна шума."},{"word":"непрописен","type":"прид.","description":"Што не одговара, не е во согласност со прописите. Непрописна брзина. Непрописно растојание."},{"word":"непропорционален","type":"прид.","description":"Што не е пропорционален; несразмерен. Непропорционална големина."},{"word":"непропустлив","type":"прид.","description":"Што не пропушта вода, воздух, гас и др. Непропустлив слој. Непропустлив материјал."},{"word":"непросветен","type":"прид.","description":"Што не е просветен, или што е на ниско ниво на просвета, на образование. Непросветена средина."},{"word":"непростен","type":"прид.","description":"Што не е простен, што не добил простување. Непростен грев."},{"word":"непростлив","type":"прид.","description":"Што не може да биде простен. Непростлива грешка."},{"word":"непроценлив","type":"прид.","description":"Што нема цена, бескрајно, неизмерно скап. Непроценливо богатство. Непроценливо културно наследство."},{"word":"непушач","type":"м.","description":"Тој што не пуши, што не е пушач."},{"word":"непуштен","type":"прид.","description":"За добиток – што не е пуштен, истеран на пасење."},{"word":"непце","type":"ср.","description":"Горниот сводест дел од усната празнина. Тврдо непце. Меко непце."},{"word":"непчен","type":"прид.","description":"Што се однесува, што е во врска со непцето. Непчени гласови."},{"word":"неработен","type":"прид.","description":"Што не е обработен, што не се обработува. Неработено лозје. Неработено земјиште."},{"word":"неработен","type":"прид.","description":"Време кога не се работи. Неработен ден. Неработно попладне."},{"word":"неработење","type":"ср.","description":"Состојба кога не се работи колку што треба или воопшто; безделничење. Неработењето ништо не донесува."},{"word":"неработник","type":"м.","description":"Тој што не сака да работи; мрзло, мрзливец."},{"word":"неработност","type":"ж.","description":"Состојба кога не се работи доволно, колку што е потребно или воопшто;"},{"word":"неработоспособен","type":"прид.","description":"Што не е способен за работа."},{"word":"нерадо","type":"прил.","description":"Без желба, без волја. Нерадо се согласи да сведочи."},{"word":"нерадосен","type":"прид.","description":"Што не е радосен; невесел, тажен. Нерадосна вест."},{"word":"неразбирање","type":"ср.","description":"Состојба на отсуство на разбирање; несфаќање. Му падна тешко неразбирањето со своите браќа."},{"word":"неразбирлив","type":"прид.","description":"Што не може да се разбере; несфатлив, нејасен. Неразбирлив јазик. Неразбирлив знак. Неразбирливи причини."},{"word":"неразблажен","type":"прид.","description":"За течност – што не е разблажен; густ, неразреден. Неразблажена киселина. Неразблажен раствор."},{"word":"неразбран","type":"прид.","description":"Што се однесува неразумно, што не покажува разбирање; неразумен, своеглав. Неразбран човек."},{"word":"неразбуден","type":"прид.","description":"Што не е разбуден, што уште спие."},{"word":"неразвиен","type":"прид.","description":"Што е физички или умствено слабо развиен; ненапреднат, заостанат."},{"word":"неразгазен","type":"прид.","description":"Што не е разгазен, што не е со газење доведен во употреба. Неразгазено патче. Неразгазени чевли."},{"word":"неразговорлив","type":"прид.","description":"Што не сака многу да говори, да зборува; молчелив."},{"word":"неразгорен","type":"прид.","description":"Што уште не е разгорен. Неразгорен оган. Неразгорен јаглен."},{"word":"неразделен","type":"прид.","description":"Што не се разделува од некого, што е секогаш заедно со некого, многу близок. Неразделен другар. Неразделни пријатели."},{"word":"неразделив","type":"прид.","description":"Што не може, не смее да се разделува. Неразделива целост. Неразделива составка."},{"word":"нераздолжен","type":"прид.","description":"Што не е раздолжен, што останал задолжен со нешто. Нераздолжен ја напуштил работата."},{"word":"неразјаснет","type":"прид.","description":"Што не е разјаснет, објаснет. Неразјаснет случај. Неразјаснети прашања."},{"word":"неразработен","type":"прид.","description":"Што не е обработен, што не е подложен на разработка, на обработка. Неразработено прашање од историјата."},{"word":"неразреден","type":"прид.","description":"Што не е разреден; густ, неразблажен. Неразредена боја. Неразредена киселина."},{"word":"неразумен","type":"прид.","description":"Што не е разумен, што не се води од здрав разум; необмислен. Неразумен човек. Неразумна постапка. Неразумно решение."},{"word":"нерамен","type":"прид.","description":"Што нема рамна, мазна површина. Нерамен пат. Нерамен под."},{"word":"нерамнина","type":"ж.","description":"Нерамна земна површина; нерамно место."},{"word":"нерамномерен","type":"прид.","description":"Што се пројавува во нееднаква мера, нееднакво по некое својство, по некоја особина. Нерамномерен развиток. Нерамномерен од."},{"word":"нерамноправен","type":"прид.","description":"Што нема еднакви права со другите. Нерамноправен учесник во распределбата на доходот. Нерамноправно малцинство."},{"word":"нерамност","type":"ж.","description":"нерамнина."},{"word":"неранимајко","type":"м.","description":"Лош, нечесен, расипан човек."},{"word":"неранлив","type":"прид.","description":"Што не може да биде ранет, повреден; што не покажува слабост. Никој не е неранлив."},{"word":"нерасипан","type":"прид.","description":"Што не е расипан; здрав."},{"word":"нераскинлив","type":"прид.","description":"Што не може да биде раскинат, што не може да се раскине. Нераскинлив договор. Нераскинлива врска."},{"word":"нераскршен","type":"прид.","description":"Што не е раскршен, што е цел. Нераскршен леб."},{"word":"нерасонет","type":"прид.","description":"Што уште не е расонет; сонлив. Уште нерасонет побара јадење."},{"word":"нерасположен","type":"прид.","description":"Што не е добро расположен, што е во лошо расположение. Се чувствуваше уморен и нерасположен."},{"word":"нерасположение","type":"ср.","description":"Отсуство на добро расположение; лошо расположение."},{"word":"нераспореден","type":"прид.","description":"Што не добил определено место во служба, во војска и др."},{"word":"нераспределен","type":"прид.","description":"Што не е поделен по некои мерила. Нераспределена храна."},{"word":"нерастворлив","type":"прид.","description":"Што не се растворува во течност. Нерастворлива материја."},{"word":"нерастоплив","type":"прид.","description":"Што не се растопува, што не преминува од цврста во течна состојба."},{"word":"нерасчистен","type":"прид.","description":"Што не е расчистен, исчистен; нечист, несреден. Нерасчистен двор. Нерасчистена улица."},{"word":"нерационален","type":"прид.","description":"Што не води сметка во трошењето пари, материјал и др., неекономичен, скап со оглед на потребите; неразумен, необмислен. Нерационална потрошувачка. Нерационален план. Нерационално греење. Нерационално решение. Нерационална постапка."},{"word":"нерв","type":"м.","description":"Секој од влакнестите органи кои се разгрануваат од главниот и од 'рбетниот мозок кон периферијата на организмот и ги примаат и пренесуваат дразбите од надворешната средина. Очен нерв."},{"word":"нервен","type":"прид.","description":"Што е составен од нерви, што се однесува на нерви. Нервен систем. Нервен напад. Нервен слом."},{"word":"нервира","type":"несв.","description":"Предизвикува кај некого нервна возбуда. Уличната врева почна да го нервира. • се ~ Се возбудува, се наоѓа во состојба на нервна напнатост. Се нервира што ги нема децата да се вратат."},{"word":"нервоза","type":"ж.","description":"Состојба на нервна раздразливост."},{"word":"нервозен","type":"прид.","description":"Што лесно се нервира, што има слаби нерви; раздразлив. Нервозен човек."},{"word":"не'рѓосувачки","type":"прид.","description":"Што не 'рѓосува. Не'рѓосувачки челик."},{"word":"нереален","type":"прид.","description":"Што нема основа во реалноста, што е надвор од реалноста; невистински. Нереален свет."},{"word":"нерегуларен","type":"прид.","description":"Што не е регуларен; неправилен, нередовен."},{"word":"неред","type":"м.","description":"Немање ред, состојба без ред; безредие. По заминувањето на гостите, остана голем неред."},{"word":"нередовен","type":"прид.","description":"Што не е редовен, што отстапува од вообичаениот, утврдениот ред, од договореното време и сл. Нередовен посетител. Нередовна исплата. Нередовно присуство."},{"word":"нерез","type":"м.","description":"Нескопено домашно животно, оставено за приплод, обично коњ или крмнак."},{"word":"нерезина","type":"ж.","description":"Некроена лоза."},{"word":"нерезовит","type":"прид.","description":"Што не е добро скопен;"},{"word":"нерентабилен","type":"прид.","description":"Што не е рентабилен, што не ги покрива расходите, што прави загуба; недоходен, неисплатлив. Нерентабилно претпријатие."},{"word":"нерешен","type":"прид.","description":"Што не е решен; реши."},{"word":"нерешителен","type":"прид.","description":"Што не е решителен; колеблив. Нерешителен раководител. Нерешителен став."},{"word":"нерешлив","type":"прид.","description":"Што не може да биде решен. Нерешлива задача. Нерешливо прашање. Нерешлива загатка."},{"word":"нероден","type":"прид.","description":"Што не раѓа или што раѓа слабо, малку. Неродно дрво. Неродна земја."},{"word":"нероден","type":"прид.","description":"Што уште не се родил. Подготвуваа пелени за нероденото дете."},{"word":"нероденко","type":"м.","description":"Само во изразот Петко нероденко."},{"word":"неротка","type":"ж.","description":"Жена што нема пород од биолошки причини."},{"word":"неручан","type":"прид.","description":"Што не е ручан, што не ручал. Остана денеска неручан."},{"word":"несакан","type":"прид.","description":"Што не е сакан; што се случил без да го сака некој тоа. Несакана судбина. Несакани последици."},{"word":"несамостоен","type":"прид.","description":"Што не е самостоен; потчинет, зависен од друг. Несамостоен производител. Несамостоен труд."},{"word":"несварлив","type":"прид.","description":"Што не се вари, неподложен на варење. Несварлива храна."},{"word":"несведлив","type":"прид.","description":"Што не може да се сведе, да се упрости, да се редуцира. Сложена несведлива проблематика. Несведлив број."},{"word":"несвесен","type":"прид.","description":"Што е во несвест, што е направен без учество на свеста. Несвесна состојба. Несвесен поглед. Несвесен потег."},{"word":"несвест","type":"ж.","description":"Во составот: во несвест – состојба на изгубена свест. Паднал во несвест. Кога го видов, беше во несвест."},{"word":"несвестица","type":"ж.","description":"Состојба на изгубена свест кога човекот не владее со функциите на телото; несвест."},{"word":"несвојствен","type":"прид.","description":"Што не е својствен за некого или за нешто. Несвојствена постапка за него. Несвојствена појава за овој дел од годината."},{"word":"несврзан","type":"прид.","description":"Неповрзан, нејасен, бесмислен. Несврзани мисли. Несврзана реченица."},{"word":"несврзлив","type":"прид.","description":"Што не може да се сврзе, да се поврзе во една целост."},{"word":"несвршен","type":"прид.","description":"Што не е свршен, завршен. Несвршена работа."},{"word":"несе","type":"несв.","description":"За кокошка, за птица – дава јајца. Кокошката несе јајца."},{"word":"несебичен","type":"прид.","description":"Што не е себичен, што не мисли само на својот интерес, што не е егоист. Несебичен пријател. Несебична помош."},{"word":"несекојдневен","type":"прид.","description":"Што се случува ретко; редок, необичен. Несекојдневен настан."},{"word":"несериозен","type":"прид.","description":"Што не е сериозен; Несериозен предлог. Несериозен план."},{"word":"несесер","type":"м.","description":"Куферче или кутија, торбичка со неопходен прибор за тоалета, за шиење и други потреби."},{"word":"несетно","type":"прил.","description":"Без да се сети, без да може да се сети, да се забележи. Несетно накривува. Несетно му затрепери раката. Патот несетно се претвори во градски плочник."},{"word":"несигурен","type":"прид.","description":"Што не е сигурен, на кој не може да му се верува. Несигурни скали. Несигурен превоз. Несигурен купувач."},{"word":"несилка","type":"ж.","description":"Кокошка што несе доволно, редовно или што се чува, што е наменета за несење."},{"word":"несиметричен","type":"прид.","description":"Што не е симетричен; Несиметрична фигура."},{"word":"несимпатичен","type":"прид.","description":"Што не е симпатичен; Несимпатичен изглед."},{"word":"нескромен","type":"прид.","description":"Што не е скромен, што не се одликува со скромност. Нескромен човек. Нескромна желба. Нескромни барања."},{"word":"нескротен","type":"прид.","description":"Што не е скротен; Нескротено животно. Нескротена младост. Нескротена река. Нескротени чувства."},{"word":"нескротлив","type":"прид.","description":"Што не може да се скроти, да биде скротен, што останал див. Нескротливо животно. Нескротлив лав."},{"word":"нескршлив","type":"прид.","description":"Што не може да се скрши. Нескршлива чаша. Нескршливо стакло."},{"word":"неславен","type":"прид.","description":"Што не се прославил, ништо не постигнал, што дал лош резултат. Неславна битка. Неславен крај. Неславен резултат."},{"word":"неслагање","type":"ср.","description":"Отсуство на спогодување, на сложување. Поради неслагањата работата не можеше да продолжи."},{"word":"неслога","type":"ж.","description":"Немање слога; раздор, разногласје."},{"word":"несложен","type":"прид.","description":"Што не е сложен, што не е составен од повеќе делови, елементи; прост по состав. Несложена градба."},{"word":"несложен","type":"прид.","description":"Што не се одликува со слога. Несложни браќа. Несложен колектив."},{"word":"несмасен","type":"прид.","description":"Што не внимава на својот изглед; неприбран, неуреден."},{"word":"несмеќаван","type":"прид.","description":"Што не е смеќаван, што не е спречуван. Несмеќаван развиток."},{"word":"несмел","type":"прид.","description":"Што не е смел; нерешителен, плашлив. Несмел човек. Несмел настап."},{"word":"несмислен","type":"прид.","description":"бесмислен."},{"word":"неснаодлив","type":"прид.","description":"Што не е снаодлив, што потешко се снаоѓа во посложени околности. Неснаодлив војник."},{"word":"несносен","type":"прид.","description":"Што не може да се поднесе. Несносен живот. Несносни услови. Несносна положба."},{"word":"неснослив","type":"прид.","description":"Неснослива болка. Неснослива горештина."},{"word":"несоборлив","type":"прид.","description":"Што не може да се собори, што стои цврсто, што има цврста основа. Несоборлив авион. Несоборливи докази."},{"word":"несовесен","type":"прид.","description":"Што не е совесен, што не постапува, не се однесува совесно. Несовесен раководител."},{"word":"несовесник","type":"м.","description":"Тој што е несовесен."},{"word":"несовладлив","type":"прид.","description":"Што не може да биде совладан. Несовладлива тешкотија. Несовладлив противник."},{"word":"несовремен","type":"прид.","description":"Што не е современ, што не е со своето време; Несовремено решение."},{"word":"несовршен","type":"прид.","description":"Што не е совршен, што не е без недостаток. Несовршен инструмент. Несовршен однос."},{"word":"несовршенство","type":"ср.","description":"Состојба на тоа што не е совршено;"},{"word":"несогласен","type":"прид.","description":"Што не е согласен, што не се согласува, што е против некого или нешто. Само еден беше несогласен со таквото решение."},{"word":"несогласица","type":"ж.","description":"несогласување_1"},{"word":"несогласување","type":"ср.","description":"Отсуство на согласување, разногласје."},{"word":"несогледан","type":"прид.","description":"Што не е согледан, што не е виден, уочен; Несогледано значење. Несогледана важност."},{"word":"несогледлив","type":"прид.","description":"Што не може да се согледа, на кој не му се гледа крајот. Несогледливи последици."},{"word":"несогорлив","type":"прид.","description":"Што не согорува, што не може да биде согорен од оган. Несогорлива материја."},{"word":"несолвентен","type":"прид.","description":"Што не може да одговори на паричните побарувања;"},{"word":"несолен","type":"прид.","description":"Што не е солен, што е без сол или што е недоволно солен. Несолено сирење. Несолено јадење."},{"word":"несомнен","type":"прид.","description":"Што не се доведува под сомневање, во кој не може да се има сомневање; неоспорен, сигурен. Несомнен успех. Несомнена полза. Несомнено влијание."},{"word":"несоница","type":"ж.","description":"Немање сон, губење можност да се падне во сон, да се заспие; бессоница."},{"word":"несообразен","type":"прид.","description":"Што не е сообразен, што не е приспособен кон нешто (кон некој пропис, упатство, состојба и др.). Барања несообразени со можностите. Брзина несообразена со условите на патот."},{"word":"несоодветен","type":"прид.","description":"Што не е соодветен, што не одговара на нешто. Несоодветен наслов на содржината на текстот. Несоодветно решение. Несоодветен збор."},{"word":"неспан","type":"прид.","description":"Што не е спан, што не се наспал; Неспано дете. Неспани очи. Одвај одеше неспан и гладен."},{"word":"неспиење","type":"ср.","description":"Лишување од сон, состојба на будност."},{"word":"неспогодба","type":"ж.","description":"Заемно неразбирање, несфаќање; недоразбирање. Неспогодба меѓу родителите и децата."},{"word":"неспокоен","type":"прид.","description":"Што не е спокоен, што не се одликува со спокојност. Неспокоен човек. Неспокојни мисли. Неспокојна ноќ."},{"word":"неспокојство","type":"ср.","description":"Состојба на душевен немир; вознемиреност. Со напор го криеше своето неспокојство."},{"word":"неспоредлив","type":"прид.","description":"Што не е споредлив, што не може да се споредува. Неспоредливи големини. Неспоредливи особини."},{"word":"неспособен","type":"прид.","description":"Што не е способен; некадарен. Неспособен човек."},{"word":"несправедлив","type":"прид.","description":"Што не е справедлив. Несправедлива пресуда."},{"word":"несразмер","type":"м.","description":"Отстапување (обично преголемо, неоправдано) во соодносот по некоја мера, по цена, качество итн.; несоодветност, непропорционалност. Трошоци во несразмер со добивката. Плата во несразмер со трудот. Цена во несразмер со квалитетот на производот. Тежина во несразмер со висината."},{"word":"несразмерен","type":"прид.","description":"Што не е сразмерен. Несразмерна потрошувачка во однос на бројот на населението."},{"word":"несреден","type":"прид.","description":"Што не е доведен во ред, што не е добро уреден. Несредена соба. Несредени документи. Несреден живот. Несредени односи."},{"word":"несреќа","type":"ж.","description":"Лош настан, лоша случка, голема, тешка загуба. Сообраќајна несреќа. Авионска несреќа. Алкохолизмот е голема несреќа во семејството."},{"word":"несреќен","type":"прид.","description":"Што нема среќа, што е без среќа. Несреќен човек."},{"word":"несреќник","type":"м.","description":"Тој што нема среќа, што постојано го следи несреќа; тој што се нашол во некаква несреќа."},{"word":"нестасан","type":"прид.","description":"Што не стасал, не стигнал во растење, во зреење, во развој и сл. до определена мера. Нестасан за училиште. Нестасан за војска. Нестасани кајсии."},{"word":"нестивнат","type":"прид.","description":"Што не е стивнат; Нестивнат оган. Нестивната болка. Нестивната врева."},{"word":"нестрижен","type":"прид.","description":"Што не е стрижен; Одеше по неколку месеци нестрижен и небричен. Нестрижена овца."},{"word":"нестрплив","type":"прид.","description":"Што не може да се стрпи. Нестрплив човек."},{"word":"несуден","type":"прид.","description":"Што не станал тоа што сакал, што се сметало дека ќе стане, што не остварил однос каков што се претпоставувало. Несуден избраник. Несудена љубов. Несуден наследник. Несуден доктор."},{"word":"несуправен","type":"прид.","description":"Што не е суправен; несуреден. Куќата им беше несуправена, растурена."},{"word":"несуреден","type":"прид.","description":"Што не е суреден; несуправен. Несуредена соба. Несуредена куќа."},{"word":"несфатлив","type":"прид.","description":"Што не е сфатлив, што не може да се сфати, да се разбере; нејасен, нелогичен. Несфатливо барање. Несфатливо предавање. Несфатлива постапка. Несфатлива причина."},{"word":"нетактичен","type":"прид.","description":"Што не е тактичен, што нема такт; невнимателен, безобѕирен. Нетактичен потег. Нетактична постапка."},{"word":"нето","type":"прид.","description":"Тежина на стока без амбалажата."},{"word":"нетокму","type":"прил.","description":"Не е токму; недоволно; не е колку што треба, како што треба. Што ви е нетокму – Господ ви дал сè."},{"word":"нетолерантен","type":"прид.","description":"Што не е толерантен; нетрпелив, што не го уважува туѓото мислење. Нетолерантен соговорник. Нетолерантен однос."},{"word":"нетоп","type":"м.","description":"Сребрен женски накит што се носи на челото."},{"word":"нетоплив","type":"прид.","description":"Што не е топлив, што не се топи (на оган, во течност)."},{"word":"неточен","type":"прид.","description":"Што не е точен, наточен, што не е наострен; тап. Неточен нож. Неточен молив."},{"word":"неточен","type":"прид.","description":"Што не е точен, што не одговара на вистината, што не соодветствува на тоа што го претставува. Неточен податок. Неточен превод. Неточна пресметка."},{"word":"нетраен","type":"прид.","description":"Што не трае долго, што не се одржува подолго време во добра состојба, што брзо се расипува. Нетрајни производи."},{"word":"нетребен","type":"прид.","description":"Што не е требен, што не е истребен, што не е исчистен од разни примеси; Нетребен ориз. Нетребен тутун."},{"word":"нетресен","type":"прид.","description":"Што не е тресен, што не е истресен; Нетресен килим. Нетресена јамболлија."},{"word":"нетрпелив","type":"прид.","description":"Што не е трпелив, што нема, што не покажува трпеливост. Нетрпелив човек. Нетрпелива публика."},{"word":"нетрпение","type":"ср.","description":"Немање трпение; нетрпеливост. Со нетрпение ја очекуваа поштата."},{"word":"неубав","type":"прид.","description":"Што не е убав, што не се одликува со убавина. Неубав човек. Неубава куќа. Неубава околина."},{"word":"неубедлив","type":"прид.","description":"Што не е убедлив; неуверлив. Неубедлив доказ. Неубедливо тврдење."},{"word":"неуважување","type":"ср.","description":"Отсуство, немање на нужното уважување; непочитување. Неуважување на постарите."},{"word":"неуверен","type":"прид.","description":"Што не е уверен, убеден во нешто. Неуверени во правилноста на решението."},{"word":"неуверлив","type":"прид.","description":"Што не е уверлив, што не може да увери; неубедлив. Неуверлив одговор. Неуверлив доказ. Неуверлив бранител."},{"word":"неугаслив","type":"прид.","description":"Што не може да се угасне; што не може да биде угаснат. Неугаслив пламен."},{"word":"неугледен","type":"прид.","description":"Што нема, што не ужива углед; неважен, безначаен. Неугледна професија."},{"word":"неугоден","type":"прид.","description":"Што не е угоден; неудобен, незгоден, непријатен. Неугодна положба. Неугодна тишина."},{"word":"неудобен","type":"прид.","description":"Што не е удобен; незгоден, непријатен. Неудобно легло. Неудобна положба."},{"word":"неудомен","type":"прид.","description":"Што не е удомен, што нема основано семејство; Од жал за момчето, останала неудомена."},{"word":"неудопство","type":"ср.","description":"Немање удопство; неудобност."},{"word":"неужинат","type":"прид.","description":"Што не ужинал. Се зафати за работа, и ги остави децата неужинати."},{"word":"неузреан","type":"прид.","description":"Што не е узреан, што уште не узреал. Неузреани праски."},{"word":"неук","type":"прид.","description":"Што нема никакво образование, што не учел; необразован. Некои од работниците биле неуки."},{"word":"неукинлив","type":"прид.","description":"Што не може, што не смее да се укине. Неукинлива законска одредба."},{"word":"неуловлив","type":"прид.","description":"Што не може да се улови. Неуловлива птица."},{"word":"неумеење","type":"ср.","description":"Отсуство на умеење."},{"word":"неумен","type":"прид.","description":"Што не е умен; непаметен, неразумен;"},{"word":"неумерен","type":"прид.","description":"Што не е умерен; Неумерен во трошењето. Неумерена топлина."},{"word":"неумесен","type":"прид.","description":"Што не е умесен, што не е на место, што не одговара, што не е соодветен. Неумесен предлог. Неумесно барање."},{"word":"неумешен","type":"прид.","description":"Што не е умешен, што не умее; невешт. Неумешен во работата."},{"word":"неумолив","type":"прид.","description":"Што не може да се придобие со молење, да се измоли за нешто. Неумолив судија. неумолив раководител."},{"word":"неуморен","type":"прид.","description":"Што не знае за умор, што може многу да издржи, да поднесе голем напор. Неуморен работник. Неуморни градители."},{"word":"неуништлив","type":"прид.","description":"Што не може да се уништи, да биде уништен. Неуништлива материја. Неуништлива вера. Неуништлив непријател."},{"word":"неупатен","type":"прид.","description":"Што не е упатен; Неупатен на право место. Неупатен во работата. Неупатен во законот."},{"word":"неупотребен","type":"прид.","description":"Што не е употребен; нов, неприменет. Неупотребена машина. Неупотребено оружје."},{"word":"неупотреблив","type":"прид.","description":"Што не може, што не смее да биде употребен. Неупотреблива хартија."},{"word":"неурамнотежен","type":"прид.","description":"Што не е урамнотежен. Неурамнотежен човек. Неурамнотежена потрошувачка."},{"word":"неуреден","type":"прид.","description":"Што не е уреден, среден, што не е доведен во ред. Неуредена библиотека. Неуреден двор."},{"word":"неуреден","type":"прид.","description":"Што не е уреден; Неуреден човек. Неуредна документација. Неуредна пошта. Неуреден превоз."},{"word":"неусетен","type":"прид.","description":"Што не се усетува, не се забележува. Неусетна промена. Неусетно дејство."},{"word":"неуслужлив","type":"прид.","description":"Што не е услужлив. Неуслужлив службеник."},{"word":"неуспех","type":"м.","description":"Немање успех, лош, неповолен резултат. Поради лошото планирање, и покрај вложените напори, доживеа неуспех."},{"word":"неуспешен","type":"прид.","description":"Што не е успешен, што покажал неуспех. Неуспешен трговец. Неуспешен лов."},{"word":"неустановен","type":"прид.","description":"Што не е установен. Неустановен дневен ред. Неустановено движење. Неустановена вредност."},{"word":"неутврден","type":"прид.","description":"Што не е утврден; Неутврден план. Неутврдена позиција. Неутврден датум."},{"word":"неутешен","type":"прид.","description":"Што не може да се утеши, да биде утешен. Неутешна мајка."},{"word":"неутрален","type":"прид.","description":"Што не се определува за ниедна страна (во спор, во војна и др.). Неутрален набљудувач. Неутрална држава."},{"word":"неутрализација","type":"ж.","description":"Создавање неутралност."},{"word":"неутрализира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, извршува неутрализација."},{"word":"неутрон","type":"м.","description":"Елементарна честичка во составот на атомското јадро која нема електричен полнеж."},{"word":"неучен","type":"прид.","description":"Неук, необразован."},{"word":"неучество","type":"ср.","description":"Отсуство на учество. Поради неколку неучества на тренинг беше казнет."},{"word":"неучно","type":"прил.","description":"Невешто, неискусно. Неучно шиена облека. Неучно нацртана икона."},{"word":"неучтив","type":"прид.","description":"Што не е учтив; нељубезен. Неучтив, груб вратар. Неучтиво однесување."},{"word":"неформален","type":"прид.","description":"Што не е формален."},{"word":"нефункционален","type":"прид.","description":"Што не е функционален, што не одговара на својата намена. Салата е нефункционална."},{"word":"нехигиенски","type":"прид.","description":"Што не е хигиенски. Нехигиенски услови. Нехигиенска просторија."},{"word":"нехуман","type":"прид.","description":"Што не е хуман; нечовечен, немилосрден. Нехумани односи."},{"word":"нецеден","type":"прид.","description":"Што не е цеден, процеден. Нецеден мед."},{"word":"нецеливан","type":"прид.","description":"Што не е целиван;"},{"word":"нецелосен","type":"прид.","description":"Што не е целосен, што не опфаќа целосно. Нецелосен попис. Нецелосен извештај. Нецелосни резултати. Нецелосна претстава."},{"word":"нечепнат","type":"прид.","description":"Што не е гибнат, употребен, сосем нов."},{"word":"нечесен","type":"прид.","description":"Што не е чесен. Нечесен човек. Нечесно богатење."},{"word":"нечестив","type":"прид.","description":"Како им.: нечестивиот – ѓавол."},{"word":"нечиј","type":"зам.","description":"Што му припаѓа на некое неопределено лице, некому, на некого. Нечиј глас. Нечија куќа. Нечии родители."},{"word":"нечист","type":"прид.","description":"Што не е чист; валкан, загаден. Нечиста облека. Нечисти раце. Нечист воздух."},{"word":"нечистота","type":"ж.","description":"Состојба на тоа што не е чисто, отсуство на чистота."},{"word":"нечистотија","type":"ж.","description":"нечистота."},{"word":"нечитлив","type":"прид.","description":"Што не е читлив, што не се чита или што тешко се чита. Нечитлив потпис. Нечитлив ракопис."},{"word":"нечленуван","type":"прид.","description":"Збор без членска наставка, неопределена форма, на пр.: човек, добар човек, ваков леб итн. Нечленувана именка. Нечленувана придавка. Нечленувана форма."},{"word":"нечовек","type":"м.","description":"Тој што не е човек во морален однос, што нема добри човечки особини, што е лош, свиреп; злобник, никаквец."},{"word":"нечовечен","type":"прид.","description":"Што не е човечен; нехуман. Нечовечен однос. Нечовечна постапка."},{"word":"нечовечки","type":"прид.","description":"нечовечен."},{"word":"нечовештина","type":"ж.","description":"Особина на тој што е нечовечен, на тоа што е нечовечно; суровост, свирепост, немилосрдност."},{"word":"нечувствителен","type":"прид.","description":"Што не е чувствителен. Нечувствителен човек. Нечувствителна кожа."},{"word":"нечуен","type":"прид.","description":"Таков за каков што не се чуло, каков што не се случил. Нечуен терор. Нечуена суровост. Нечуена срамота."},{"word":"нечуен","type":"прид.","description":"Што не се слуша или што тешко, одвај може да се чуе. Нечуен глас. Нечујни чекори."},{"word":"нешетан","type":"прид.","description":"Што не е шетан, што не патувал многу, што не видел свет."},{"word":"нештедење","type":"ср.","description":"Отсуство на штедење, непотребно трошење, растурање, расфрлање пари и др."},{"word":"нешто","type":"зам.","description":"Неопределен, непознат предмет, појава; со глагол – прирок во реченицата: а) како неопределен подмет. Нешто гори. Нешто падна. Нешто заигра во него. Нешто го мачи. б) како неопределен предмет. Носел нешто. Напиша нешто. Купиле нешто. Му раскажал нешто. в) со предлози: Верува во нешто. Седна до нешто. Се налутил за нешто. Го влечеше кон нешто. Личи на нешто. Извира од нешто. Беше натажен поради нешто. Се врати по нешто. Се занимава со нешто."},{"word":"нешто","type":"ср.","description":"Некаков предмет. Од вагонот ѝ подадоа нешто, таа го прифати и после сфати дека нештото било дете. Извади нешто од палтото, а кога чкрапна нештото, разбраа дека било револвер. Човекот е мерило за сите нешта. Чекаше да замолчат за да им ги соопшти службените нешта. Продава ситни нешта и од тоа живее. Изобилството ги обезвреднува нештата дури и кога се убави. Ги оставаше нештата да се развиваат по својот природен тек. Се обиде нештата да ги сврти во своја полза."},{"word":"нешто","type":"прил.","description":"Некако, на некој начин, поради нешто. Нешто никако не можам да разберам што сака да каже со тоа. Да не сум ти нешто слуга така да ми зборуваш. Нешто си ми блед? Како да беше нешто налутен. Да не нешто мајка ѝ не ја пушта?"},{"word":"ни","type":"чест.","description":"За нагласување и за засилување на негирањето: а) При двојна негација. Не рече ни збор, само стана и си замина. Не остави ни една ронка надеж дека ќе се врати. Нема ни благодарам. б) Во елидирани реченици со нагласено одрекување. Ова е нашиот став, ни збор повеќе. Останавме досега, ни минута понатаму."},{"word":"ни","type":"зам.","description":"Кратка форма за индиректен предмет од ние; се употребува сама или заедно со долгата форма – нам ни. Многу ретко ни се јавува. Ни даде пари да купиме. Нам не ни рече ништо. Нам ни се роднини."},{"word":"ни-","type":"претс.","description":"Претставка, префикс за образување зборови за изразување негација, за засилено целосно одрекување. Ниеден, никаде, никако, никаков, никогаш, никако, никој, николку, ништо."},{"word":"нив","type":"зам.","description":"Долга форма за директен предмет и општа форма од тие, они; кога не е со предлог, обично оди со кратката форма – нив ги. Ги имаше нив за најдобри другари. Ги видов нив добро расположени. И нив ги викнале. Во нив не верува. До нив седна. Се грижи за нив. Кај нив живее. Влезе по нив. Излезе со нив."},{"word":"нива","type":"ж.","description":"Определена земјишна површина што се обработува со орање, сеење, садење; ораница. Нашата нива е помала од вашата. Нивата ја посеале. Нивите ги садат со тутун. По нивјето паднала слана."},{"word":"нивелација","type":"ж.","description":"Резултат од нивелирање."},{"word":"нивелира","type":"св. и несв.","description":"Определи, определува разлика меѓу висински точки на Земјината површина."},{"word":"нивен","type":"зам. прид.","description":"Што им припаѓа ним или што се однесува на нив, на тие за кои станува збор. Оваа куќа е нивна. Нивното богатство е големо. Нивниот успех сите ги изненади. Нивните напори не беа мали."},{"word":"ниво","type":"ср.","description":"Хоризонтална површина што ја определува границата на висината на нешто. Под нивото на морето. Нивото на водата на реките е во пораст."},{"word":"Нигер","type":"м.","description":"Држава во Африка."},{"word":"Нигерија","type":"ж.","description":"Држава во Африка."},{"word":"ние","type":"зам.","description":"Лична заменка за прво лице множина; го означува множеството лица во кое е вклучено лицето што зборува. Ние се вративме. Ние си ја свршивме работата. Сега ние ќе платиме, а вие другпат."},{"word":"ниеден","type":"прид.","description":"Означува отсуство, немање на тоа што го означува именката со која доаѓа или на која се однесува. Ниеден човек не дојде. Ниеден не се согласи. Не спомена ниедно име. Ниедно друго решение не е подобро."},{"word":"ниеднаш","type":"прил.","description":"Ниту еден пат. Ниеднаш не сум ги видел заедно. Ниеднаш не се врати на тоа место. Ниеднаш повеќе не се сретна со него."},{"word":"ниет","type":"м.","description":"Намера; решеност. Имам ниет да ја завршам оваа работа. Немам ниет да одам на пазар. Бев со ниет да му напишам писмо. Не сум со ниет. Сторил ниет и се оженил."},{"word":"ниетлија","type":"прид.","description":"Што има намера, што е со намера. Ние сме ниетлии да одиме утре в црква. Не сум ниетлија сега да патувам."},{"word":"нижач","type":"м.","description":"Тој што ниже. Нижач на тутун."},{"word":"ниже","type":"несв.","description":"Дене, наденува нешто на конец, прави низа. Ниже тутун. Ниже пиперки. Ниже бисер."},{"word":"ниж(и)","type":"прид.","description":"Што зазема најниско место во некоја систематизација (по структура, по организација и др.). Нижи растенија. Нижа гимназија. Нижо образование. Нижо училиште."},{"word":"низ","type":"претс.","description":"Пространствено значење: а) Движење, без определба на насоката. Четата врвеше низ гората. Гостите се прошетаа низ паркот. б) Движење со провирање во нешто. Користејќи ја темнината и дождот, лесно се пробиле низ непријателскиот обрач."},{"word":"низа","type":"ж.","description":"Нанижани нешта (бисери, зрна, тутун, пиперки и др.) на конец."},{"word":"низанка","type":"ж.","description":"Низа од пари или мониста за накит."},{"word":"низводно","type":"прил.","description":"По текот на реката. Низводно имаше многу бавчи садени со грав и пченка."},{"word":"низдолница","type":"ж.","description":"Стрмно место во правец надолу."},{"word":"низина","type":"ж.","description":"Ниско рамно место во однос на теренот што го опкружува. Селото се наоѓа во една голема низина."},{"word":"низински","type":"прид.","description":"Што се однесува на низина"},{"word":"низок","type":"прид.","description":"Што има мала височина, што не израснал високо или не е направен да биде висок. Низок човек. Ниско дрво. Ниска трева. Ниска куќа. Ниска ограда."},{"word":"Нијагара","type":"ж.","description":"Водопади и река што ги поврзува езерата Ири и Онтарио, Северна Америка."},{"word":"Нијамеј","type":"м.","description":"Главен град на Нигер."},{"word":"нијанса","type":"ж.","description":"Постепен премин на една боја во друга. Нијанса на жолта боја. Зелени нијанси."},{"word":"никаде","type":"прил.","description":"На ниедно, на никое место; во ниеден правец. Никаде го нема. Никаде нема излез. Никаде тоа не може да се најде. Никаде нема да оди. Никаде нема да летаат."},{"word":"никаквец","type":"м.","description":"Лош, расипан човек; подлец."},{"word":"никако","type":"прил.","description":"На никаков, на ниеден начин. Никако не се согласува. Никако не можат да се договорат. Никако не можам да ги стигнам."},{"word":"никаков","type":"зам. прид.","description":"За засилено или полно негирање, одрекување на тоа што го означува именката со која оди. Нема никаква вина. Никакви пари не си ми дал. За тоа нема никакви вести."},{"word":"Никарагва","type":"ж.","description":"Држава во Средна Америка."},{"word":"никел","type":"м.","description":"Хемиски елемент, сребрестобел метал што има широка употреба во техниката; симбол Ni."},{"word":"никлува","type":"св. и несв.","description":"Покрие, покрива метална површина со слој од никел."},{"word":"никне","type":"св.","description":"Со природен развој се појави над површината. Тревата брзо никна. Му никнале заби."},{"word":"никогаш","type":"прил.","description":"Во никое време, во никакви околности. Никогаш не се знае што нè чека. Никогаш повеќе нама да се врати. Овде никогаш не сум бил."},{"word":"никого","type":"зам.","description":"Форма за директен предмет и општа форма од никој1. Не сум сретнал никого. Од нив никого не познавам. За никого не се грижи. Со никого не се дружи. Не бара помош од никого."},{"word":"Никозија","type":"ж.","description":"Главен град на Кипар."},{"word":"никој","type":"зам.","description":"(само машки род) За лица – ниту едно лице, ниту еден човек, ниту еден од луѓето. Никој не дојде. Никој не ме слуша. Никој не го знае тоа. Никој тука не живее. Не видел никого. Не се сретнал со никого. Не верува никому. Тоа никому не му треба."},{"word":"никој","type":"зам. прид.","description":"Ниеден, никаков. Во никој закон не го пишува тоа. Во никој случај. Од никоја душа за него молитва нема. Никоја од девојките не остануваше подоцна. Никое од децата не сакаше да се вратиме."},{"word":"никојпат","type":"прил.","description":"Оваа река никојпат не пресушува."},{"word":"николку","type":"прил.","description":"Во никакво количество, во никоја мера; ништо. Колку пари ти даде? – Николку."},{"word":"никому","type":"зам.","description":"Форма за индиректен предмет од никој1. Никому ништо не му даде. Никому не му е жал. Тоа никому не му треба."},{"word":"никотин","type":"м.","description":"Безбојна маслена материја, силен отров, наркотик кој се содржи во тутунот."},{"word":"никулец","type":"м.","description":"Стебленце на растение во самиот почеток на појавувањето од семето или од коренот."},{"word":"Никшиќ","type":"м.","description":"Град во Црна Гора."},{"word":"Нил","type":"м.","description":"Река во Африка."},{"word":"ним","type":"зам.","description":"Долга форма за индиректен предмет од тие, они; оди со кратката форма – ним им. Тој ним и само ним им помага. Овде ним им било местото. Ова ним да им го дадеш."},{"word":"нимфа","type":"ж.","description":"(мит.) Полубожица, една од повеќето во грчката митологија, кои олицетворувале некоја природна сила; самовила."},{"word":"нимфоманија","type":"ж.","description":"Полова ненаситност кај жена."},{"word":"нимфоманка","type":"ж.","description":"Жена што страда од нимфоманија."},{"word":"ни...ни","type":"сврз.","description":"За поврзување зборови или реченици приредени меѓу себе, за изразување разделна врска за да се потсили и да се истакне целосно одрекувањето и да се засили негирањето; ниту. Ни жени ни деца, никој не дојде. Ни играат ни пеат, ни се смеат ни плачат, ете таква беше свадбата. Ни е буден ни спие, само седнал во едно ќоше и си молчи."},{"word":"нинџа","type":"м.","description":"Маскиран јапонски борец, добро подготвен во боречки вештини при совладувањето на противникот."},{"word":"нирвана","type":"ж.","description":"Во будистичката религија – смирена, блажена состојба на душата."},{"word":"Нирнберг","type":"м.","description":"Град во Германија."},{"word":"нискогорица","type":"ж.","description":"Ниска гора, шума. Нискогорицата на ритчето пред селото веќе беше потоната во сенка."},{"word":"нискоградба","type":"ж.","description":"Градежни работи на ниски објекти, градба на патишта, мостови, тунели итн."},{"word":"нискост","type":"ж.","description":"Подлост, нечесност, подмолност;"},{"word":"нискостеблест","type":"прид.","description":"Што има ниско, кусо стебло. Нискостеблесто растение. Нискостеблеста шума."},{"word":"нити","type":"чест.","description":"Не рече нити збор."},{"word":"нити...нити","type":"сврз.","description":"Нити жени нити деца, никој нема. Нити играат нити пеат."},{"word":"нитна","type":"ж.","description":"Клинец за спојување на два дела, метални плочи и сл. при што едниот крај се сплескува откога ќе се закове."},{"word":"нито","type":"чест.","description":"Не даде нито една пара."},{"word":"нито...нито","type":"сврз.","description":"Нито работат нито си одат."},{"word":"нитроглицерин","type":"м.","description":"Органско соединение, моќен експлозив и состојка на повеќето форми на динамит, безбојна, маслена, малку токсична течност со сладок вкус."},{"word":"ниту","type":"чест.","description":"Нема ниту благодарам за сè што сторив за неа. Ниту збор повеќе од неа."},{"word":"нитува","type":"несв.","description":"Поврзува два дела од нешто со нитни."},{"word":"ниту...ниту","type":"сврз.","description":"Ниту пари ниту работа, му остануваа само празни размислувања. Ниту тие дојдоа кај нас, ниту ние отидовме кај нив."},{"word":"нихилизам","type":"м.","description":"Полн скептицизам, гледиште што негира секакви општествени принципи, етички норми и вредности."},{"word":"нихилист","type":"м.","description":"Приврзаник на нихилизмот."},{"word":"Ница","type":"ж.","description":"Град во Франција."},{"word":"ничиј","type":"зам.","description":"Што не припаѓа никому, што не е на никого, што нема сопственик. Ничија земја. Сега оваа куќа е ничија."},{"word":"ничкоса","type":"св.","description":"Наведне, кутне, насочи надолу. Ја ничкоса главата и почна да плаче. Го фати за појас и го ничкоса во снегот. Ги ничкоса очите од срам. Погледот го ничкоса."},{"word":"ничкум","type":"прил.","description":"Со лицето кон земјата, не на грб, превртен наопаку. Легна ничкум на кревет. Сликата падна ничкум. Се сврте ничкум."},{"word":"Ниџе","type":"ср.","description":"Планина во Македонија."},{"word":"Ниш","type":"м.","description":"Град во Србија."},{"word":"ниша","type":"ж.","description":"Помала или поголема вдлабнатина во ѕид за ставање разни предмети, скулптури, вази и др. или дел од мебел, кревет, мијалник и сл."},{"word":"ниша","type":"несв.","description":"Движи нешто наваму-натаму, на една, на друга страна. Ветрот ги ниша гранките. Слуша и ниша со глава, потврдува."},{"word":"нишадор","type":"м.","description":"Кристална материја со солено-горчлив вкус, се употребува во медицината и во техниката; амониумов хлорид."},{"word":"нишалка","type":"ж.","description":"Префрлена ортома на гранка, приспособена со седало за нишање, обично за Ѓурѓовден."},{"word":"нишало","type":"ср.","description":"(физ.) Тело одбиено од цврста точка, кое може да се ниша под влијание на гравитацијата."},{"word":"нишан","type":"м.","description":"Белег, знак. Имаше некаков чуден нишан на раката."},{"word":"нишани","type":"несв.","description":"Бара цел, насочува оружје со помошта на нишан кон целта. Нишанеше долго и нерешително го одлагаше пукањето."},{"word":"нишанлија","type":"и.","description":"Што има некаков нишан, белег на себе."},{"word":"нишанџија","type":"м.","description":"Во артилеријата – тој што нишани."},{"word":"нишесте","type":"ср.","description":"Брашнеста маса што се добива од зрното на житата и од коренот на некои растенија; скроб."},{"word":"нишка","type":"ж.","description":"Нешто што е тенко како конец. Сребрена нишка. Златна нишка."},{"word":"нишка","type":"несв.","description":"Полека, слабо ниша. Слушаше молчеливо, нишкајќи го детето."},{"word":"нишне","type":"св.","description":"Заниша малку. Ја нишна гранката да падне снегот."},{"word":"ништи","type":"и.","description":"Дел од разбојот низ кој се провлечени нишките и со кој тие се движат нагоре-надолу при ткаењето."},{"word":"ништи","type":"несв.","description":"За ништи на разбој – навива, воведува ништи."},{"word":"ништи","type":"несв.","description":"Прави некој или нешто да не суштествува, уништува, сотира, искоренува. Многу брзо ја ништеа тревата. Имаше и такви што им ги ништеа гнездата на птиците."},{"word":"ништо","type":"зам.","description":"Ниеден предмет, ниедна појава, настан; нешто. Ништо не се скрши. Ништо не падна. Ништо не купив. Ништо не сака. Во ништо не се меша. До ништо не се допрел. За ништо не мисли. Од ништо не се плаши. Со ништо не се фали."},{"word":"ништовен","type":"прид.","description":"Што нема важност, што престанал да важи. Ништовен договор."},{"word":"ништоверец","type":"м.","description":"Тој што не прифаќа, не признава ниедна вера, безверник; атеист."},{"word":"ништожен","type":"прид.","description":"Сосема мал, незначителен; безначаен, неважен, безвреден. Ништожна заработувачка. Ништожна помош. Ништожен дел. Ништожно учество. Ништожен придонес."},{"word":"ништожество","type":"ср.","description":"Безначајност, безвредност."},{"word":"ништожник","type":"м.","description":"Ништожен човек. Не ќе најдеш меѓу нив чесен човек – само лажливци, лицемери, ништожници."},{"word":"но","type":"сврз.","description":"Најизразит спротивен сврзник."},{"word":"но","type":"чест.","description":"На почетокот на реченица, често на почеток на нов пасус за воведување нова мисла сосема различна од претходно кажаното. Начинот на кој е предочена тематиката го одразува нашиот менталитет, провинциски и подбивен. Но, каква и да е вистината во нив и без оглед на тоа што одразува таа, сепак тој ја прифаќа како своја..."},{"word":"нобеловец","type":"м.","description":"Добитник на Нобелова награда."},{"word":"нов","type":"прид.","description":"Што е скоро направен, штотуку пронајден, што не е или е малку употребуван. Нова облека. Нова кола. Нова куќа. Нова сорта пченица. Нова болест. Нова песна. Ново оружје."},{"word":"Нова Гвинеја","type":"ж.","description":"Остров во Малајскиот Архипелаг."},{"word":"новак","type":"м.","description":"Тој што е нов во нешто, што од неодамна се занимава со нешто; неискусен."},{"word":"Нова Каледонија","type":"ж.","description":"Француски остров во Тихиот Океан."},{"word":"Нова Скотија","type":"ж.","description":"Канадски остров во Атлантскиот Океан."},{"word":"новатор","type":"м.","description":"Тој што внесува нешто ново во дадена област на работа, на производство."},{"word":"новаторски","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на новатор и на новаторка."},{"word":"новаторство","type":"ср.","description":"Дејност на новатори."},{"word":"новела","type":"ж.","description":"Средно по големина литературно прозно дело, проширен расказ."},{"word":"новелист","type":"м.","description":"Автор на новели."},{"word":"Нов Зеланд","type":"м.","description":"Островска држава во Тихиот Океан."},{"word":"новина","type":"ж.","description":"Тоа што е ново измислено, првпат воведено, применето. Новина во хирургијата."},{"word":"новинар","type":"м.","description":"Лице што пишува или што уредува текстови за печатот, радиото, телевизијата; журналист."},{"word":"новинарски","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на новинар и на новинарка. Новинарска професија. Новинарски стил."},{"word":"новинарство","type":"ср.","description":"Литературно-публицистичка дејност во средствата за масовна комуникација (во дневниот и периодичниот печат, радиото и телевизијата); журналистика."},{"word":"новинка","type":"ж.","description":"Дем. од новина."},{"word":"Нови Сад","type":"м.","description":"Главен град на Војводина, Србија."},{"word":"новитет","type":"ж.","description":"Нешто ново, новост."},{"word":"новичок","type":"прид.","description":"Дем. од нов 2. Сè уште нов, не сосема нов."},{"word":"новиште","type":"ср.","description":"Место каде што е првпат нешто насадено или посеано."},{"word":"Нов Јужен Велс","type":"м.","description":"Сојузна држава во Австралија."},{"word":"новка","type":"прид.","description":"Нема машки род."},{"word":"ново-","type":"претс.","description":"Прв дел од сложенки, со значење скорешен, неодамнешен, нов: новоградба, новогодишен, новодојден, новороденче, новосоздаден."},{"word":"нововерец","type":"м.","description":"Лице што примило нова вера или што од неодамна станало верник, примило вера."},{"word":"нововерски","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на нововерец и на нововерка."},{"word":"новогодишен","type":"прид.","description":"Што се однесува на Нова година. Новогодишна елка. Новогодишна честитка. Новогодишни празници."},{"word":"новоградба","type":"ж.","description":"Новоизграден објект."},{"word":"новодојден","type":"прид.","description":"Што е дојден од скоро, што е нов во една средина. Новодојден партизан. Новодојдени доселеници. Новодојдениот не можеше да се навикне на новата средина."},{"word":"новозаветен","type":"прид.","description":"Што се однесува на Новиот завет. Новозаветни текстови."},{"word":"новоизграден","type":"прид.","description":"Што е нов, изграден неодамна. Новоизградена фабрика."},{"word":"новокомпониран","type":"прид.","description":"Што е компониран во духот на народната песна од професионални композитори, обично во негативна смисла. Новокомпонирана музика."},{"word":"новокуќник","type":"м.","description":"Лице кое тукушто започнало да куќи куќа; нов домаќин."},{"word":"новооснован","type":"прид.","description":"Неодамна, тукушто основан. Новооснован музеј."},{"word":"новооткриен","type":"прид.","description":"Што е неодамна откриен, пронајден. Новооткриени рудни богатства. Новооткриена некропола."},{"word":"новопечен","type":"прид.","description":"Што е нов во дејноста со која се занимава, штотуку почнал нешто да работи. Новопечен трговец. Новопечен риболовец."},{"word":"новопокрстен","type":"прид.","description":"Што е од неодамна покрстен, од неодамна ја примил христијанската вера."},{"word":"новороден","type":"прид.","description":"Што е роден неодамна. Новородено дете."},{"word":"новороденче","type":"ср.","description":"Штотуку родено, неодамна родено дете."},{"word":"новоселец","type":"м.","description":"Тој што неодамна се доселил во некое село."},{"word":"Новосибирск","type":"м.","description":"Град во Русија."},{"word":"Новосибирски Острови","type":"и.","description":"Руски острови во Арктичкиот Океан."},{"word":"новосоздаден","type":"прид.","description":"Што е создаден неодамна. Новосоздадена состојба. Новосоздадени услови."},{"word":"новост","type":"ж.","description":"Нова вест; новина 2. Новости на денот. Филмски новости."},{"word":"новота","type":"ж.","description":"Состојба на тоа што е ново."},{"word":"нога","type":"ж.","description":"Еден од деловите на телото на човекот и на животните со кој се оди. Десна и лева нога. Предни и задни нозе."},{"word":"ногавица","type":"ж.","description":"Дел од панталони, гаќи и сл. во кој се вовлекува ногата. Панталони со куси ногавици. Тесни ногавици."},{"word":"ногалка","type":"ж.","description":"Дел на кој стои некој предмет. Ногалка на маса. Ногалка на стол."},{"word":"ногари","type":"и.","description":"Дрвени или метални држачи на кои нешто се става за обработка или со друга намена. Ногари за сечење дрва. Ногари за дрвен кревет. Ногари за сликање."},{"word":"ноември","type":"м.","description":"Единаесеттиот месец од календарската година; студен."},{"word":"нож","type":"м.","description":"Рачно орудие за сечење со сечило и рачка. Кујнски нож. Месарски нож. Калемарски нож."},{"word":"ножар","type":"м.","description":"Тој што изработува и што продава ножови."},{"word":"ножарница","type":"ж.","description":"Работилница за ножови."},{"word":"ножарски","type":"прид.","description":"Што се однесува на нож и на ножар. Ножарска работилница. Ножарски занает."},{"word":"ножарство","type":"ср.","description":"Дејност на ножарскиот занает."},{"word":"ноже","type":"ср.","description":"Џебно ноже. Ноже за бричење. Склопитно ноже."},{"word":"ножен","type":"прид.","description":"Што е дел од нога, што се однесува на нога. Ножни прсти. Ножен палец."},{"word":"ножица","type":"ж.","description":"Дводелно орудие со две сечила и рачки, составени во средината, што служи за сечење ткаенина, хартија и др. Кројачка ножица. Берберска ножица. Ножици за сечење жива ограда"},{"word":"ножичар","type":"м.","description":"Инсект што ја напаѓа виновата лоза; Lethrus apterus Laxm."},{"word":"ножиште","type":"ср.","description":"Аугументатив од нога."},{"word":"ножиште","type":"ср.","description":"Аугументатив од нож."},{"word":"ножница","type":"ж.","description":"Кожена или метална корица, навлака за нож; канија."},{"word":"нозба","type":"ж.","description":"Јадење и пиење што се носи кога се оди на гости."},{"word":"ноздра","type":"ж.","description":"Еден од двата отвора на носот; носалка."},{"word":"ној","type":"м.","description":"Најголема птица од редот на тркачките (што не летаат) со долги, снажни нозе и со убави пердуви, живее во топлите краишта; Struthi camelus."},{"word":"ноќ","type":"ж.","description":"Дел од деноноќието, од вечерта до утрото. Длабока ноќ. Немирна ноќ. Седеа долго во ноќта."},{"word":"нокаут","type":"м.","description":"Во боксот – удар по кој удрениот боксер е онеспособен за понатамошна борба."},{"word":"ноќви","type":"и.","description":"Дрвено корито за месење леб. Ги отвори ноќвите и почна да сее брашно."},{"word":"нокдаун","type":"м.","description":"Во боксот – силен удар по кој удрениот боксер може да ја продолжи борбата."},{"word":"ноќе","type":"прил.","description":"Преку ноќта, во текот на ноќта. Ноќе не можеше да заспие. Детето плачеше по мајка си и дење и ноќе."},{"word":"ноќев","type":"м.","description":"Ноќевалиште. Само таму без пари даваат ноќев."},{"word":"ноќева","type":"несв.","description":"Ја поминува ноќта. Ноќеваа во еден манастир."},{"word":"ноќевалиште","type":"ср.","description":"Место каде што се ноќева."},{"word":"ноќен","type":"прид.","description":"Што се случува во ноќта, што се однесува на ноќ. Ноќна забава. Ноќна посета. Ноќна прошетка. Ноќна свежина. Ноќен кошмар. Ноќен страв."},{"word":"ноќеска","type":"прил.","description":"Во минатата ноќ. Ноќеска убаво си поминавме."},{"word":"ноќешен","type":"прид.","description":"Што се однесува на минатата ноќ. Ноќешниот концерт беше многу посетен. Уште се познаваа ноќешните траги."},{"word":"нокот","type":"м.","description":"Тврд рожен израсток на горната страна од прстите на рацете и нозете."},{"word":"ноќта","type":"прил.","description":"Во таа ноќ за која станало, за која станува збор. Ноќта преспале во селото. Ноќта ги пречекав на станица."},{"word":"ноктест","type":"прид.","description":"Што има големи нокти; што е како со нокти, што личи на нокот, на нокти. Ноктести прсти. Ноктести врвови на планината."},{"word":"ноктец","type":"м.","description":"Вид нискостеблесто растение, се користи како зачин; Sertula campana."},{"word":"ноктиште","type":"ср.","description":"Аугументатив од нокот."},{"word":"нокшир","type":"м.","description":"(арх.) Ноќен сад за вршење нужда."},{"word":"номад","type":"м.","description":"Човек што нема постојано место на живеење."},{"word":"номадски","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на номад и на номатка. Номадско племе. Номадски живот."},{"word":"номенклатура","type":"ж.","description":"Попис на стручните називи во дадена област. Биолошка номенклатура."},{"word":"номер","type":"м.","description":"Бројна ознака на предмет која го означува местото во редот на еднородни предмети; број."},{"word":"номинален","type":"прид.","description":"Што го има само како име, назначен на хартија, а не вистински. Номинална вредност. Номинално учество во власта."},{"word":"номинатив","type":"м.","description":"Основна форма на именските зборови во јазиците што имаат падежна промена (деклинација); први падеж."},{"word":"номинативен","type":"прид.","description":"Што се однесува на номинатив."},{"word":"номинација","type":"ж.","description":"Именување, давање име."},{"word":"номинира","type":"св. и несв.","description":"Именува, даде, дава име, назив."},{"word":"нонстоп","type":"прил.","description":"Непрекинато, без прекин. Продавницата е отворена нонстоп. Работи нонстоп."},{"word":"ноншалантен","type":"прид.","description":"Што не се вознемирува лесно, безгрижен. Ноншалантен однос."},{"word":"нор","type":"м.","description":"Водна, езерска птица, корморан; Phalacrоcоrax graculus."},{"word":"Норвешка","type":"ж.","description":"Држава во Европа."},{"word":"Норвешко Море","type":"ср.","description":"Море западно од Норвешка."},{"word":"Нордиец","type":"м.","description":"Припадник на народите од Северна Европа."},{"word":"норка","type":"ж.","description":"Водна птица, штипче; Pоdiceps ruficоllis."},{"word":"норма","type":"ж.","description":"Правило, пропис. Морална норма. Правна норма. Јазична норма."},{"word":"нормала","type":"ж.","description":"(геом.) Права која со друга права образува прав агол, или пробива дадена рамнина под прав агол."},{"word":"нормален","type":"прид.","description":"Правилен, прописен, обичен. Нормален живот. Нормален развиток. Нормална појава."},{"word":"нормализација","type":"ж.","description":"Доведување во нормална состојба."},{"word":"нормализира","type":"св. и несв.","description":"Доведе, доведува нешто во нормална состојба."},{"word":"Норман","type":"м.","description":"Припадник на средновековен народ што ја населувал Нормандија, денешна Франција."},{"word":"Нормандија","type":"ж.","description":"Полуостров во Франција."},{"word":"норматив","type":"м.","description":"Пропишана потрошувачка на материјал, труд, енергија и време за производство на единица производ."},{"word":"нормативен","type":"прид.","description":"Што ги содржи нормите, што се однесува на нормите. Нормативна граматика. Нормативен прирачник."},{"word":"нормативизам","type":"м.","description":"Пракса според која скоро во сите јавни дејности се одредува норма, пропис."},{"word":"нормира","type":"св. и несв.","description":"Определи, определува, постави, поставува норма."},{"word":"нормирец","type":"м.","description":"Лице кое ги следи и кое ги определува нормите."},{"word":"Норфолк","type":"м.","description":"Град во Велика Британија."},{"word":"нос","type":"м.","description":"Орган на мирисот и еден од дишните органи, кој се наоѓа на средината од лицето кај човекот и на предниот дел од главата, над устата, кај животните. Грбав нос. Чпртав нос."},{"word":"носатен","type":"прид.","description":"Што е дома ткаен, наменет за носење. Носатно платно."},{"word":"носач","type":"м.","description":"Тој што носи, што се занимава со носење, со пренесување."},{"word":"носен","type":"прид.","description":"За облека, чевли – стар, ветов. Носена кошула. Носена капа. Носени чевли."},{"word":"носен","type":"прид.","description":"Што е носен, што некој го носел. Носениот џемпер. Носени панталони."},{"word":"носен","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на нос. Носна преграда. Носна празнина. Носни отвори."},{"word":"носечки","type":"прил.","description":"На нос. Паднал носечки."},{"word":"носечки","type":"прид.","description":"Што носи, што е главен, врз кој, кон кој се доградува. Носечки столб. Носечки обележја. Носечка идеја."},{"word":"носи","type":"несв.","description":"Држејќи нешто, некого в рака, в раце или товарено на себе, оди за да го премести. Во едната рака носеше торба. Во рацете носеше русокосо девојче. На рамо носеа лопати. На грб носел војничка раница. Жените на глава носеа тепсии."},{"word":"носивост","type":"ж.","description":"Најголема тежина на товарот што смее да го носи некое превозно средство или со која смее да се оптовари некоја градежна конструкција; максимално оптоварување."},{"word":"носија","type":"ж.","description":"Традиционална народна облека од домашна изработка, карактеристична за дадена етничка заедница или за дадена област. Македонска носија. Мариовска носија."},{"word":"носила","type":"и.","description":"Вид подвижно легло, обично на расклопување, за пренесување болни, ранети."},{"word":"носилка","type":"ж.","description":"Преносна направа за луѓе, обично затворена со завеси, прицврстена на два паралелни држачи за носење."},{"word":"носило","type":"ср.","description":"Направа за пренесување мртовци. Зад носилото имаше двајца свештеници, неколку жени и мажи."},{"word":"носител","type":"м.","description":"носач."},{"word":"носиште","type":"ср.","description":"Аугументатив од нос."},{"word":"нослест","type":"прид.","description":"Што има голем нос."},{"word":"носло","type":"м.","description":"Тој што има голем нос."},{"word":"носница","type":"ж.","description":"Еден од двата отвора на носот; ноздра."},{"word":"носов","type":"прид.","description":"Што е во врска со носот; глас што се артикулира при минување на воздушната струја низ носот. Носова самогласка. Носов изговор."},{"word":"носовка","type":"ж.","description":"Носова самогласка."},{"word":"носорог","type":"м.","description":"Голем тревопасен цицач со еден или два рога на предниот дел од главата; Rhinоcerоs."},{"word":"носталгија","type":"ж.","description":"Силна тага, жал, копнеж за напуштениот дом, родно место или татковина."},{"word":"носталгичар","type":"м.","description":"Лице што чувствува носталгија, човек што е носталгичен по нешто минато или по нешто неостварено."},{"word":"носталгичен","type":"прид.","description":"Што чувствува, што пројавува носталгија."},{"word":"нота","type":"ж.","description":"Графички знак за бележење на тонот; тон во музиката. Висока нота. Дисонантна нота."},{"word":"нота","type":"ж.","description":"Во дипломатијата – писмено обраќање на една влада до друга. Протестна нота. Размена на ноти."},{"word":"нотар","type":"м.","description":"Овластено лице што врши правни услуги во оформување и заверување на разни правни документи."},{"word":"нотарски","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на нотар и на нотарка. Нотарски акти. Нотарска дејност."},{"word":"нотен","type":"прид.","description":"Што се однесува на нота1. Нотен знак. Нотен запис. Нотна тетратка."},{"word":"нотес","type":"м.","description":"Мала џебна тетратка; бележник."},{"word":"нотира","type":"св. и несв.","description":"Забележи, забележува; запише, запишува."},{"word":"нотиран","type":"прид.","description":"Што е запишан со ноти. Нотирана песна."},{"word":"ноторен","type":"прид.","description":"Општопознат, очевиден. Ноторен факт. Ноторна вистина."},{"word":"ношница","type":"ж.","description":"Долга кошула за спиење."},{"word":"Нуакшот","type":"м.","description":"Главен град на Мавританија."},{"word":"Нубиска Пустина","type":"ж.","description":"Пустина во Африка, меѓу реката Нил и Црвеното Море."},{"word":"нуди","type":"несв.","description":"Предлага, препорачува, овозможува некому нешто да купи, да земе, да прими. Нуди добра стока. Нуди богато јадење. Нуди книга. Нуди стипендија. Нуди помош."},{"word":"нужда","type":"ж.","description":"Потреба од нешто. Имам нужда од кола. Немал нужда од помош. Во крајна нужда ќе земам кредит."},{"word":"нужен","type":"прид.","description":"Што е потребен, што е неопходен. Нужен производ. Нужна поправка. Нужна помош. Нужна подготовка. Нужна промена."},{"word":"нужник","type":"м.","description":"Место, просторија за вршење нужда; клозет, тоалет."},{"word":"нуклеарен","type":"прид.","description":"Што се однесува на атомското јадро. Нуклеарна енергија. Нуклеарна централа."},{"word":"нуклеарка","type":"ж.","description":"Нуклеарна централа."},{"word":"Нукуалофа","type":"ж.","description":"Главен град на Тонга."},{"word":"нула","type":"ж.","description":"Цифрен знак – 0 што означува отсуство, непостоење на големина."},{"word":"нулов","type":"прид.","description":"Што се однесува на нула, што поаѓа од нула. Нулова точка."},{"word":"нумера","type":"ж.","description":"Одделна точка во програмата на приредба, концерт и сл. Музичка нумера."},{"word":"нумератор","type":"м.","description":"Направа, апарат за нумерирање, за броење; бројач."},{"word":"нумерација","type":"ж.","description":"Ставање броеви, означување со броеви."},{"word":"нумерира","type":"св. и несв.","description":"Стави, става номер, број; означи, означува со номер, со број."},{"word":"нумерологија","type":"ж.","description":"Користење на броевите за толкување на карактерот или за претскажување за иднината на човекот."},{"word":"нумизматика","type":"ж.","description":"Наука за кованите пари, монетите, и за медалите како споменици на културата."},{"word":"нумизматичар","type":"м.","description":"Тој што се занимава со нумизматика."},{"word":"нумизматички","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на нумизматика. Нумизматичко друштво. Нумизматичка збирка. Нумизматичка вредност."},{"word":"нура (се)","type":"несв.","description":"нурка"},{"word":"нурец","type":"м.","description":"Водна птица од родот на гуските; Mergus merganser."},{"word":"нуркање","type":"ср.","description":"Спорт со потонување во вода со изведување одредени акробатски маневри."},{"word":"нурка (се)","type":"несв.","description":"Плива под површината на водата. Многу капачи се нуркаа во чистата вода. Нуркаше во водата долго и пак излегуваше. Неколку птици се нуркаа барајќи храна."},{"word":"нуркач","type":"м.","description":"Тој што се занимава со нуркање."},{"word":"нуркачки","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на нуркач и на нуркачка. Нуркачка опрема."},{"word":"нурне (се)","type":"св.","description":"Влезе, се потопи под површината на водата. По едно време нуркачот се појави, мавна со рака и пак (се) нурна длабоко."},{"word":"Нур Султан","type":"м.","description":"Главен град на Казахстан."},{"word":"нуспојава","type":"ж.","description":"Придружна појава, појава што се случува кон друга."},{"word":"нуспроизвод","type":"м.","description":"Спореден производ; производ што нема главно место во програмата на производството."},{"word":"нуспросторија","type":"ж.","description":"Помошна просторија, таква во која не се седи, не се живее (бања, кујна, клозет и др.)."},{"word":"Нџамена","type":"ж.","description":"Главен град на Чад."},{"word":"њ","type":"глас","description":"Глас, сонант во македонскиот стандарден јазик; не се јавува во почетокот на зборот, освен во туѓи зборови: Његош, Њутн, Њујорк."},{"word":"Њаса","type":"ж.","description":"Езеро во Африка."},{"word":"Њемен","type":"м.","description":"Река во Источна Европа."},{"word":"Њу Делхи","type":"м.","description":"Главен град на Индија."},{"word":"Њујорк","type":"м.","description":"Град и сојузна држава во САД."},{"word":"Њукасл","type":"м.","description":"Главен град на сојузната држава Нов Јужен Велс, Австралија."},{"word":"Њу Орлеанс","type":"м.","description":"Град во САД."},{"word":"Њуфаундленд","type":"м.","description":"Канадски остров во Атлантскиот Океан."},{"word":"Њу Џерси","type":"м.","description":"Сојузна држава во САД."},{"word":"о","type":"изв.","description":"За изразување на чудење, изненадување, на силни чувства на радост, болка, тага, на силна желба итн. О, колку е убаво овде! О, ти си толку добра! О, колку е жално тоа!"},{"word":"о","type":"чест.","description":"За да се засили потврдување, одрекување, неверување или негирање. О, да, секако, со сигурност е така. О, не, ништо од ова не е вистина. О, не, тоа не е можно!"},{"word":"о","type":"глас","description":"Една од петте самогласки во македонскиот јазик; самогласка од заден ред."},{"word":"о-","type":"претс.","description":"Претставка/префикс за образување глаголи со значење:"},{"word":"оаза","type":"ж.","description":"Место во пустина со вода и со вегетација. Во оазата останавме неколку дена."},{"word":"об-","type":"претс.","description":"(оп- пред безвучна согласка) Претставка/префикс за образување глаголи, најчесто со значење – дејство што го опфаќа објектот од сите страни: облепи, опшие, опсипе."},{"word":"Об","type":"м.","description":"Река во Русија."},{"word":"обагри","type":"св.","description":"Обои со црвеникава, румена боја; Крвта му ја обагри кошулата."},{"word":"обајцата","type":"бр.","description":"(само членувано) За лица од машки род или за лица од машки и од женски род – и едниот и другиот; двајцата. Обајцата знаеме што се случи. Обајцата молчеа. Си отидоа обајцата."},{"word":"обара","type":"св.","description":"(нар. поез.) Пребара, претресе."},{"word":"обарен","type":"прид.","description":"Што е малку сварен. Обарен компир."},{"word":"обари","type":"св.","description":"Свари малку, провари нешто за кратко време во зовриена вода. Таа првин го обари карфиолот, а потоа го испржи."},{"word":"обата","type":"бр.","description":"(без член се среќава само во народната поезија и во дијалектите)"},{"word":"обаца","type":"св.","description":"Извалка нешто. Тој ги обацал рацете."},{"word":"обвивка","type":"ж.","description":"Тоа во што е нешто обвиено, завиткано, со што е покриено од сите страни. Воздушна обвивка. Кожена обвивка. Надворешна обвивка. Обвивка на плоча."},{"word":"обвидели","type":"св.","description":"Прогледа, поврати вид. Луѓето како наеднаш да обвиделија."},{"word":"обвие","type":"св.","description":"Завие, замота со нешто. Таа ми ја обви половината со волнен појас. Раната му ја обвија со тенко платно. Калемот го обвил со восок."},{"word":"обвинение","type":"ср.","description":"(разг.) Припишување вина некому, обвинување некого за нешто. Лажно обвинение."},{"word":"обвинет","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од обвини."},{"word":"обвини","type":"св.","description":"Припише, фрли вина на некого за нешто. Тој ги обвини другарите за неискреност. Таа го обвини дека ѝ го урива авторитетот пред децата."},{"word":"обвинител","type":"м.","description":"Тој што во име на државата обвинува некого пред судските органи. Јавен обвинител."},{"word":"обвинителен","type":"прид.","description":"Што содржи обвинение, што обвинува. Обвинителен акт. Обвинителен процес."},{"word":"обвинителство","type":"ср.","description":"Државен орган што има должност да ја заштитува и контролира исправноста на работата на сите државни органи и организации и да ги гони извршителите на кривични дела. Јавно обвинителство."},{"word":"обвинување","type":"ср.","description":"Глаголска именка од обвини. Таа немаше одговор на неговите обвинувања."},{"word":"обвинувач","type":"м.","description":"Тој што обвинува некого. Лажен обвинувач."},{"word":"обвиснат","type":"прид.","description":"Што е олабавен, што виси. Обвиснати гради."},{"word":"обвисне (се)","type":"св.","description":"Се обеси држејќи се на нешто. Таа му се обвисна на вратот."},{"word":"обвистини се","type":"св.","description":"Стане вистина, се потврди вистинитоста на нешто што е претходно кажано. Нејзиниот сон се обвистини."},{"word":"обврзан","type":"прид.","description":"Што е задолжен за нешто, што има некаква обврска, должност. Обврзани страни."},{"word":"обврзе","type":"св.","description":"Задолжи некого со нешто, определи некому некаква обврска. Власта ги обврза надлежните органи да продолжат со преговорите. Таа ме обврза со својата добрина."},{"word":"обврзен","type":"прид.","description":"Што претставува обврска, што мора да се изврши; задолжителен. Обврзен договор."},{"word":"обврзник","type":"м.","description":"Тој што е должен да исполни некоја обврска. Воен обврзник. Даночен обврзник."},{"word":"обврзница","type":"ж.","description":"Паричен документ (хартија од вредност или инструмент за долг) издаден од државата, од претпријатие или банка што донесува постојан приход и го зголемува капиталот. Обврзница на заем. Едногодишни обврзници."},{"word":"обврзувачки","type":"прид.","description":"Што е задолжителен, што обврзува. Обврзувачки договор."},{"word":"обврска","type":"ж.","description":"Определена работа, задача, должност чиешто извршување обврзува некого. Работна обврска. Домашни обврски. Семејни обврски."},{"word":"обгледа","type":"св.","description":"Опфати со поглед целосно некого или нешто, прегледа, разгледа внимателно, од сите страни. Таа добро го обгледа момчето што дојде кај неа. Го обгледа убаво стариот стол и го фрли во огнот."},{"word":"обгор","type":"м.","description":"(само едн.) Тоа што е обгорено, изгорено. Од куќата остана само обгор."},{"word":"обгори","type":"св.","description":"Опфати нешто со пламен однадвор, потпали, подгори. Гредите на таванот за миг обгорија."},{"word":"обгради","type":"св.","description":"Загради нешто од сите страни, постави ограда. Го обгради дворот со бодликава жица."},{"word":"обгрне","type":"св.","description":"Прегрне, опфати некого или нешто со рацете. Ја обгрна девојката околу половината. Старицата ме обгрна радосно. Цврсто ја обгрна перницата и заспа."},{"word":"обдари","type":"св.","description":"Даде некому дар; надари некого со нешто. Тој богато ги обдари своите гости. Природата го обдарила него со повеќе дарби."},{"word":"обдени се","type":"св.","description":"Стане ден, се раздени. Надвор се обдени."},{"word":"Обденица","type":"ж.","description":"Име на ѕвездата што се гледа наутро; планетата Венера. Угреала ѕвезда Обденица."},{"word":"обдукција","type":"ж.","description":"Отворање мртво тело заради проучување или заради преглед на внатрешните органи и утврдување на причините за смртта;"},{"word":"обдуцира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, извршува обдукција. Лекарот обдуцираше пред група студенти."},{"word":"обединет","type":"прид.","description":"Што е под едно раководство. Обединета република."},{"word":"Обединети Арапски Емирати","type":"и.","description":"Држава на Арабискиот Полуостров, Азија."},{"word":"обедини","type":"св.","description":"Соедини, спои одделни единици (работи, сектори итн.) во една целина и под едно раководство. Синдикатот треба да ја обедини работата на сите организации на теренот."},{"word":"обединител","type":"м.","description":"Тој што обединува, што извршил обединување. За народот тој не беше обединител, туку поробител."},{"word":"обединувачки","type":"прид.","description":"Што се однесува на обединување. Обединувачки фактор. Обединувачки средства."},{"word":"обез-","type":"претс.","description":"(обес- пред безвучна согласка) Сложена претставка/префикс за образување глаголски и одглаголски форми, со значење лишување од нешто, немање на нешто: обезвредни, обезглави, обезличи, обесправеност, обесхрабри, обесштетување."},{"word":"обезбеден","type":"прид.","description":"Што е снабден со нешто, што сигурно го има; осигурен. Обезбеден билет. Обезбедена работа."},{"word":"обезбеди","type":"св.","description":"Доведе некого или нешто во нормална и сигурна состојба; заштити од опасност. Тие им обезбедија засолниште на луѓето од воздушните напади. Војниците добија задача да го обезбедат рудникот."},{"word":"обезбедување","type":"ср.","description":"Глаголска именка од обезбеди."},{"word":"обезбои","type":"св.","description":"Направи нешто да изгуби боја. Таа го обезбои платното."},{"word":"обезвредни","type":"св.","description":"Направи нешто да биде без вредност, да изгуби вредност. Управникот за кратко време ја обезвредни фирмата."},{"word":"обезглавен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од обезглави."},{"word":"обезглави","type":"св.","description":"Убие некого со отсекување на главата. Заробените војници ги обезглавија."},{"word":"обезличи","type":"св.","description":"Направи да стане безличен, отстрани, одземе обележје на индивидуалност, на личност. Неговото убаво лице беше обезличено од пијанството. Таквиот општествен систем ќе ги обезличи талентираните поединци."},{"word":"обезличувачки","type":"прид.","description":"Што обезличува некого или нешто. Обезличувачки обиди."},{"word":"обезнадежи","type":"св.","description":"Одземе надеж, лиши некого од надеж. Лошата здравствена состојба на детето ги обезнадежи родителите."},{"word":"обезоружен","type":"прид.","description":"Што е лишен од оружје, што е без оружје. Обезоружена војска."},{"word":"обезоружи","type":"св.","description":"Одземе оружје од некого, лиши некого од оружјето што го имал; разоружи. Тие ги обезоружија заробените непријателски војници."},{"word":"обезрожува","type":"несв.","description":"Отсранува рогови кај некои домашни животни."},{"word":"обезумен","type":"прид.","description":"Што е луд, побудален. Обезумен старец."},{"word":"обезуми","type":"св.","description":"Одземе некому способност за расудување; полуди, збудали некого. Сакаше да го обезуми старецот и да му ги украде парите."},{"word":"обележи","type":"св.","description":"Стави белег, знак на нешто, означи, маркира нешто. Вчера ги обележаа пешачките премини на новата улица. Тој ги обележа меѓите на нивата."},{"word":"обележје","type":"ср.","description":"Белег, знак. Државни обележја. Црковни обележја."},{"word":"обелен","type":"прид.","description":"За човек – што има бела коса; обели 4. Обелен старец."},{"word":"обели","type":"св.","description":"а) Направи да биде бело, побело отколку што било претходно. Невестата го обели платното на езерото. Овој детергент ги обели пожолтените чаршафи. б) Стане бел. Планините обелеле од снег."},{"word":"обелиск","type":"м.","description":"Висок камен споменик во вид на столб, обично со четири страни, што се стеснува кон врвот."},{"word":"обелодени","type":"св.","description":"Изнесе пред јавноста, објави нешто што дотогаш било тајна. Тие ја обелоденија својата свршувачка пред една недела. Тој ја обелодени целата работа во медиумите."},{"word":"обем","type":"м.","description":"Во геометријата – должина на линијата што ограничува геометриска фигура. Обем на круг. Обем на триаголник."},{"word":"обемен","type":"прид.","description":"Што се однесува на обем Обемниот простор на кругот."},{"word":"обере","type":"св.","description":"Собере плодови, растенија или делови од нив со кинење, тресење и сл. Ноќеска некој ги обрал црешите во бавчата. Оваа година рано го обравме тутунот."},{"word":"обес-","type":"претс.","description":"Претставка/префикс,"},{"word":"обесен","type":"прид.","description":"Што служи за обесување. Горо ле, горо зелена... имаш ли дрво обесно?"},{"word":"обесен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од обеси."},{"word":"обесеник","type":"м.","description":"Лош човек, никаквец, мангуп. Најмалиот брат беше познат како обесеник."},{"word":"обеси","type":"св.","description":"Закачи, намести нешто да виси. Тој ја обеси низата пиперки на ѕидот од балконот. Таа ги обеси мокрите алишта на едно јаже во дворот."},{"word":"обескуражи","type":"св.","description":"Направи некој да изгуби кураж; Нејзината постапка го обескуражи момчето."},{"word":"обесмрти","type":"св.","description":"Направи да биде бесмртен, овековечи некого или нешто. Народот ги обесмрти своите борци. Тие ја изградија кулата за да го обесмртат името на градот."},{"word":"обесплоди","type":"св.","description":"Направи да биде неплоден, лиши некого или нешто од способноста за плодност. Од стадото издвоија неколку овци и ги обесплодија."},{"word":"обеспокоен","type":"прид.","description":"Што е неспокоен, вознемирен. Обеспокоено срце."},{"word":"обеспокои","type":"св.","description":"Направи некој да биде неспокоен, вознемири некого. Лаежот на кучињата ги обеспокои селаните. Го обеспокои мислата за утрешната средба."},{"word":"обеспокојувачки","type":"прид.","description":"Што предизвикува обеспокојување, што вознемирува. Обеспокојувачки вести."},{"word":"обесправен","type":"прид.","description":"Што е лишен од некакви права, што е без права. Обесправени граѓани."},{"word":"обесправи","type":"св.","description":"Лиши некого од определени законски права. Директорот ги обесправи работниците. Со овој закон власта ќе ги обесправи етничките заедници."},{"word":"обеспраши","type":"св.","description":"Исчисти нешто од прашина. Таа го обеспраши подот во собата."},{"word":"обессилен","type":"прид.","description":"Што е слаб, без сила; бессилен. Обессилен човек."},{"word":"обессили","type":"св.","description":"Одземе сила некому, измори, изнемошти некого. Тој уште со првиот удар го обессили противникот."},{"word":"обесхрабрен","type":"прид.","description":"Што изгубил, што нема храброст, што е исплашен, малодушен. Обесхрабрени натпреварувачи."},{"word":"обесхрабри","type":"св.","description":"Направи некој да изгуби храброст, деморализира, исплаши некого. Уште со првиот неуспех, таа го обесхрабри својот тренер. Лошите вести ги обесхрабрија селаните."},{"word":"обесхрабрувачки","type":"прид.","description":"Што обесхрабрува, што предизвикува обесхрабрување. Обесхрабрувачки резултати."},{"word":"обесцени","type":"св.","description":"За пари, вредносни хартии и др. – направи да ја загуби цената, вредноста. Пазарот ги обесцени акциите на фирмата."},{"word":"обесчести","type":"св.","description":"Посрамоти, понижи некого, извалка чест некому. Таа науми да ги обесчести и мажот и неговата фамилија."},{"word":"обесштети","type":"св.","description":"Даде отштета за нанесена загуба, штета. Државата ќе ги обесштети лицата чии имоти беа поплавени."},{"word":"обете","type":"бр.","description":"За именки од женски и од среден род – и едната и другата, и едното и другото; двете. Обете раце. Обете страни. Обете ќерки. Обете села. Обете деца."},{"word":"обетка","type":"ж.","description":"Накит што се носи на ушите. Златни обетки. Долги обетки."},{"word":"обжали","type":"св.","description":"Поднесе жалба за донесено решение, пресуда со барање за повторно разгледување. Го обжали решението за отказ од работа."},{"word":"обземе","type":"св.","description":"Опфати нешто, некоја целина. Огнот ја обзеде куќата од сите страни."},{"word":"обземен","type":"прид.","description":"Што е опфатен, совладан, понесен од нешто. Обземен од бес. Обземен од восхит."},{"word":"обзори","type":"св.","description":"(само во 3 л. едн.) Настапи зора, зазори. Заминавме пред да обзори."},{"word":"обѕида","type":"св.","description":"Загради, огради или обложи нешто со ѕид. Тие го обѕидаа дворот околу куќата. Ја обѕидал бараката."},{"word":"обѕир","type":"м.","description":"Внимание, разбирање, почит кон некого или кон нешто. Тој не покажа никаков обѕир во работата. Таа има обѕири спрема нас. Го направи тоа од обѕир кон старицата. Без обѕир (на нешто) – не водејќи сметка за нешто. Со обѕир (на нешто) – водејќи сметка за нешто. Земе во обѕир – разгледа нешто, посвети внимание на нешто."},{"word":"обѕира се","type":"несв.","description":"обѕирне"},{"word":"обѕрне се","type":"св.","description":"Се сврти со поглед, се обгледа. Таа не се обѕрна назад. Сите се обѕрнаа. Тој се обѕрна наоколу."},{"word":"обигра","type":"св.","description":"Со играње заобиколи некого или нешто. Пијаниот обигра околу огнот."},{"word":"обид","type":"м.","description":"Постапка, чин, дејство со кое се проба да се направи или да се постигне нешто. Обид за кражба. Обид за убиство. Обид за бегство."},{"word":"обиде","type":"св.","description":"За јадење или за пијалак – вкуси, проба. Зедов да ја обидам ракијата. Тој обиде од мезето."},{"word":"обие","type":"св.","description":"Насила отвори, насила, со разбивање влезе во затворен простор. Обие врата. Обие каса."},{"word":"обиколен","type":"прид.","description":"Што обиколува, што овозможува обиколување. Обиколен пат."},{"word":"обиколи","type":"св.","description":"Помине, направи движење околу нешто. Војниците го обиколија селото."},{"word":"обиколка","type":"ж.","description":"Обиколување на нешто, поминување околу нешто. Направив една обиколка околу градот."},{"word":"обиколница","type":"ж.","description":"Пат што поминува околу населено место. Се гради обиколницата околу Скопје."},{"word":"обилен","type":"прид.","description":"Што го има во големо количество, во изобилство. Обилна храна. Обилна жетва. Обилен дожд."},{"word":"обилие","type":"ср.","description":"Изобилство, големо количество од нешто. На масата имаше обилие од јадења."},{"word":"обилува","type":"несв.","description":"Има нешто во изобилство, е богат, полн со нешто. Ракописот обилува со богата орнаментика. Нашата земја обилува со природни убавини."},{"word":"обир","type":"м.","description":"Кражба, крадење. Тие се плашеа од сѐ почестите обири и зулуми во селото."},{"word":"обичаен","type":"прид.","description":"Што се однесува на обичај, што настанува по обичај. Обичајни правила."},{"word":"обичај","type":"м.","description":"Општоприфатен начин на живот, работа, однесување и сл. кој со текот на времето се затврдува како општествено правило, преминува во традиција. Народни обичаи. Свадбени обичаи."},{"word":"обичен","type":"прид.","description":"Што не се одликува со посебни својства, што е вообичаен, секојдневен. Обичен живот. Обичен ден. Обична работа. Обични луѓе."},{"word":"објава","type":"ж.","description":"Писмено или усно соопштение за нешто; јавно известување, оглас. Сите медиуми ја пренесоа објавата за штрајк на работниците."},{"word":"објави","type":"св.","description":"Разгласи нешто, огласи, соопшти нешто некому. Владата објави предвремени избори. Сите весници објавија коментари за протестниот собир."},{"word":"објавувач","type":"м.","description":"Тој што објавува нешто. Објавувачот на текстот е непознат."},{"word":"објагни","type":"св.","description":"За овца – роди јагне. Овцата објагни две јагниња."},{"word":"објало","type":"ср.","description":"Завивки, навои на нозете во вид на дебели чорапи. На нозете имаше објала од сиво сукно."},{"word":"објаснение","type":"ср.","description":"Разјаснување, толкување на нешто за да стане појасно. Секој збор е проследен со кратко објаснение. Тој не ги прифати нивните објасненија."},{"word":"објасни","type":"св.","description":"Протолкува, разјасни нешто. Попот се обиде да ни објасни дека душата на умрениот ќе оди во рајот. Ќе ви објаснам како треба да се ракува со апаратот."},{"word":"објаснив","type":"прид.","description":"Што може да се објасни. Објаснива постапка."},{"word":"објаснителен","type":"прид.","description":"Што содржи објаснување, што служи за објаснување на нешто. Објаснителен текст. Објаснителни белешки."},{"word":"објаснување","type":"ср.","description":"Глаголска именка од објасни."},{"word":"објаснувач","type":"м.","description":"Тој што објаснува нешто, што дава некакво објаснување. Тој е добар објаснувач на математички задачи."},{"word":"објаснувачки","type":"прид.","description":"Објаснувачки зборови."},{"word":"објект","type":"м.","description":"Нешто (предмет, појава, факт) кон кое е насочено човековото внимание или дејност. Објект на внимание. Објект на проучување."},{"word":"објектив","type":"м.","description":"Дел од оптички апарат составен од една или повеќе леќи и насочен кон предметот што се набљудува. Објектив на микроскоп. Објектив на камера."},{"word":"објективација","type":"ж.","description":"Пренесување, премин на нешто во облик што може да се набљудува, во објект на набљудување; опредметување. Творечка објективација."},{"word":"објективен","type":"прид.","description":"Што постои независно од човекот и од неговото сознание; реален, стварен, вистински. Објективна реалност. Објективни услови."},{"word":"објективизам","type":"зам.","description":"Метод на испитување, проучување на настаните и појавите од општествениот живот што се темели врз објективната реалност. Научен објективи"},{"word":"објективизација","type":"ж.","description":"Објективизација на исказот."},{"word":"објективизира","type":"св. и несв.","description":"Подложи, подложува на објектив(из)ација, направи, прави нешто да биде реално, објективно. Тој ги објективизира личностите во своите романи."},{"word":"објективист","type":"м.","description":"Приврзаник на објективизмот."},{"word":"објективистички","type":"прид.","description":"Што се однесува на објективизам и на објективист. Објективистички третман."},{"word":"објективитет","type":"м.","description":"Реалност, стварност; објективност. Главниот лик во романот ја губи врската со објективитетот."},{"word":"објекција","type":"ж.","description":"Забелешка, приговор, напомена. Неговите констатации претставуваат објекција кон претходно изложениот текст."},{"word":"облага","type":"ж.","description":"Корист, полза, добивка. Материјални облаги."},{"word":"облагне","type":"св.","description":"Стане блажникав. Грозјето облагнало малку."},{"word":"облагороди","type":"св.","description":"Направи некој да стане поблагороден, подобар во морален поглед. Мајчинството ја облагороди нејзината душа. Таа ја облагороди неговата личност."},{"word":"облажи","type":"св.","description":"Направи нешто да биде благо; заслади. Тој ја згреа ракијата и ја облажи со едно лажиче шеќер."},{"word":"облази","type":"св.","description":"Остави траги, црвенило (обично од некаков инсект). Имаш црвени траги по грбот, сигурно те облазила гасеница. Пајак ми ја облази ногата."},{"word":"облак","type":"м.","description":"Згустена водна пареа во атмосферата што предизвикува врнежи. Градоносен облак. Темни облаци. Сонцето се скри зад облаците."},{"word":"облак","type":"м.","description":"Штица што се наоѓа на предниот дел од самарот. Ортомата ја заврза за облакот од самарот."},{"word":"облакти се","type":"св.","description":"Се потпре со лактите на нешто. Тој се облакти на масата."},{"word":"обланда","type":"ж.","description":"Вид тенка печена кора од тесто без квасец за правење разни колачи. Обландите ги покри со водена крпа за да омекнат."},{"word":"област","type":"ж.","description":"Крај, подрачје, територија што претставува поголема целина изделена од целокупната географска средина во однос на релјефот, климата, хидрографијата и сл. Поларна област. Тропски области."},{"word":"областен","type":"прид.","description":"Што се однесува на област. Областен комитет. Обласна управа. Обласни карактеристики."},{"word":"облачен","type":"прид.","description":"За небо – што е покриено со облаци. Облачно небо."},{"word":"облачина","type":"ж.","description":"Облак."},{"word":"облачи се","type":"несв.","description":"Се покрие со облаци, се наоблачи. Надвор се облачи."},{"word":"облачиште","type":"ср.","description":"Аугументатив од облак."},{"word":"облегалка","type":"ж.","description":"Дел од мебел што служи за потпирање при седење; потпирач. Се навали на облегалката од фотелјата. Купив столови со плетени облегалки."},{"word":"облегне","type":"св.","description":"Стави, постави нешто така што да добие стабилност, сигурност; опре, навали нешто на друго нешто. Го облегна грбот на дрвото."},{"word":"обледи","type":"св.","description":"Стане блед, изгуби боја; изгуби руменило на лицето. Тој обледи од бес."},{"word":"облее","type":"св.","description":"Полее со многу течност по целата површина; пролее, истури многу течност врз нешто. Дождот ја облеа сувата трева. Го облеа чаршафот со вино."},{"word":"облека","type":"ж.","description":"Сето она што човекот го облекува за да се заштити од надворешните влијанија или заради естетски и др. потреби. Детска облека. Долна облека. Цивилна облека. Невестинска облека. Тој не носи стари чевли и облеки."},{"word":"облекло","type":"ср.","description":"Војничко облекло. Летно облекло."},{"word":"облепи","type":"св.","description":"Покрие, премачка нешто со леплива материја. Тој ја облепи колибата со кал измешана со слама. Калемот на дрвцето го облепи со восок."},{"word":"облета","type":"св.","description":"Обиколи, помине со летање околу некого или нешто. Една пчела ме облета неколку пати. Рој лилјаци го облета оџакот на куќата."},{"word":"облече","type":"св.","description":"Стави облека на телото. Таа го облече новиот фустан. Тој ја облече својата војничка униформа. Мајката му облече џемпер на детето."},{"word":"облечен","type":"прид.","description":"Што е со облека; Тој дојде облечен во бела кошула. Виде девојка облечена во носија."},{"word":"облигатен","type":"прид.","description":"Што е задолжителен, што мора да се изврши. Облигатен договор."},{"word":"облигаторен","type":"прид.","description":"Што задолжува, што е обврзен, принуден; спрот: факултативен. Облигаторни аргументи."},{"word":"облигација","type":"ж.","description":"Обврска, долг, гаранција. Едногодишна облигација."},{"word":"облигационен","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на облигација; облигациски. Облигациони односи."},{"word":"оближе","type":"св.","description":"а) Излиже, изеде нешто со лижење. Детето ја оближа лажицата со мед. Мачката го оближа млекото од чинијата. б) Допре нешто со лижење. Тој ги оближа усните испукани од студот. Кравата го оближа телето."},{"word":"облизни","type":"св.","description":"За жена, за женка на животно – роди близнаци. Облизнила машко и девојче. Козата облизни две јариња."},{"word":"облик","type":"м.","description":"Надворешен изглед, вид, форма на нешто. Зрнест облик. Цилиндричен облик. Неправилен облик."},{"word":"обликува","type":"несв.","description":"Дава облик, форма на нешто; оформува. Учениците обликуваа различни фигури од глина. Авторот го обликува своето уметничко дело потпирајќи се на народната традиција."},{"word":"обликуван","type":"прид.","description":"Што е среден, уреден по облик, по надворешен изглед. Обликувано дело. Обликуван парк."},{"word":"обликувач","type":"м.","description":"Тој што обликува нешто. Обликувач на фигури."},{"word":"облина","type":"ж.","description":"Заобленост, тркалезност. Облина на каменот."},{"word":"облог","type":"м.","description":"Спогодба, тврдење или предвидување на исходот, на резултатот од нешто од чија точност зависи определена добивка или загуба. Тој го загуби облогот. Тие се фатија на облог."},{"word":"облога","type":"ж.","description":"Парче ткаенина (обично натопено со вода или со некаков медицински раствор) што се става на заболено или повредено место од телото. Си ставаше студени облоги на главата. По снагата му редеше облоги со винска киселина."},{"word":"обложи","type":"св.","description":"Замота, завитка со нешто. Таа ја обложи кутијата со украсна хартија. Детето го обложија со студени чаршафи."},{"word":"обложи се","type":"св.","description":"Фати облог со некого (обично на вредносна стока – пари, имот и сл.). Се обложи со другарите дека може да оди по јаже. Тие се обложија во своите имоти за да докажат кој е во право."},{"word":"обљуба","type":"ж.","description":"Насилен полов акт; силување."},{"word":"обљуби","type":"св.","description":"Изврши обљуба."},{"word":"обмириса","type":"св.","description":"Опфати, исполни со мирис. Собата беше обмирисана од дуњи."},{"word":"обмислен","type":"прид.","description":"Што е претходно добро, внимателно разгледан, проучен, анализиран. Обмислен говор. Обмислено решение."},{"word":"обмисли","type":"св.","description":"Промисли, размисли опстојно, задлабочено во врска со некаков проблем. Тој убаво обмисли што треба да каже. Адвокатот обмисли како ќе ја води постапката. Непријателот го обмисли планот за напад."},{"word":"обнадежи","type":"св.","description":"Даде, влее надеж некому, охрабри некого. Веста што ја слушна го обнадежи. Твоите зборови ме обнадежија."},{"word":"обнароди","type":"св.","description":"Јавно објави, публикува нешто. Манифестот е обнароден неколку дена пред востанието."},{"word":"обниже","type":"св.","description":"Наниже по рабовите или околу нешто. Девојката ја обнижа шамијата со мониста."},{"word":"обнова","type":"ж.","description":"Враќање, доведување на нешто старо, разурнато во поранешната состојба; обновување. Обнова на земјата. Обнова на старите куќи."},{"word":"обнови","type":"св.","description":"Врати, доведе во поранешната состојба нешто старо, разурнато. Селаните го обновија разурнатиот манастир. Тој ја обнови старата куќа. Нашата фирма ќе ги обнови улиците во градот."},{"word":"обновлив","type":"прид.","description":"Што може да се обнови. Обновлив процес. Обновлива идеја."},{"word":"обновувач","type":"м.","description":"Тој што врши обнова, што обновува нешто. Обновувач на мировните преговори."},{"word":"обноска","type":"ж.","description":"Начин на однесување, на држење, однос кон другите луѓе. Сите беа восхитени од нејзината обноска. Тој не се промени во обноските со луѓето."},{"word":"обносува се","type":"несв.","description":"Се однесува, постапува на определен начин. Тој знае како да се обносува со сите."},{"word":"обоа","type":"ж.","description":"Вид дрвен дувачки инструмент."},{"word":"ободри","type":"св.","description":"Поттикне, охрабри некого. Мајката го ободри детето да издржи до крај."},{"word":"ободрувачки","type":"прид.","description":"Што влева бодрост, храброст, што бодри, што ободрува. Ободрувачки зборови."},{"word":"обоен","type":"прид.","description":"Што е со боја, што не е бел, безбоен. Обоена ограда. Обоена хартија. Обоени пијалаци."},{"word":"обожава","type":"несв.","description":"Величи, почитува некого или нешто како Бог, божество. Египќаните го обожавале Сонцето."},{"word":"обожавател","type":"м.","description":"Лице што обожава некого или нешто; љубител, приврзаник. Таен обожавател. Верни обожаватели. Обожавател на вино."},{"word":"обои","type":"св.","description":"Стави боја, премачка нешто со боја; бојадиса. Сликарот ја обои сликата. Ја обои вратата со бела боја."},{"word":"обоист","type":"м.","description":"Свирач на обоа."},{"word":"обол","type":"прид.","description":"Што нема остри агли, рабови, што е заоблен, тркалезен. Обла глаголица. Облите врвови на планините. Обло дрво."},{"word":"оболи","type":"св.","description":"Почне да боледува, се разболи. Ако не се преземат мерки, и другите ќе оболат."},{"word":"обопштен","type":"прид.","description":"Што има општ карактер, што се однесува на нешто општо, заедничко. Обопштен став. Обопштени заклучоци."},{"word":"обопшти","type":"св.","description":"Претстави, искаже нешто на ниво на општ заклучок, изнесе мислење така што да не се однесува на единечното, придаде на нешто пошироко, начелно, општо значење. Тој ги обопшти своите согледувања во текот на дискусијата."},{"word":"обопштувачки","type":"прид.","description":"Што обопштува. Обопштувачка работа."},{"word":"обор","type":"м.","description":"Заграден, непокриен простор во кој се чува крупен добиток. Ги пушти говедата од оборот."},{"word":"обори","type":"св.","description":"Надвие некого во борење, собори, кутне. Нашиот борач брзо го обори противникот. Децата ме оборија на земја."},{"word":"обоси (се)","type":"св.","description":"За добиток – остане без потков. Од долгиот и лош пат коњот (се) обоси."},{"word":"обоснованост","type":"ж.","description":"Образложеност, мотивираност за нешто. Нема обоснованост за поднесеното барање."},{"word":"обоснове","type":"св.","description":"Придружи нешто со докази и факти; аргументира, мотивира. Тој го обоснови тврдењето со проверени аргументи."},{"word":"обособен","type":"прид.","description":"Што е изделен како посебен, самостоен. Обособена целина."},{"word":"обособи се","type":"св.","description":"Се издели од нешто општо како посебен, самостоен дел или целина."},{"word":"обостран","type":"прид.","description":"Што се однесува на две лица, на две страни; заемен. Обострана љубов. Обострана спогодба."},{"word":"обр!","type":"изв.","description":"Извик што се употребува за викање на коњите при вршење жито на гумно за да одат во спротивен правец од јажето што е завиткано околу стожерот"},{"word":"обраби","type":"св.","description":"Направи раб околу парче ткаенина, текстил и сл. Таа ја обраби плетената покривка."},{"word":"обработи","type":"св.","description":"Изврши потребни работи врз нешто (земјиште, суровина итн.) за да служи на неговата намена. Тој сам ја обработи нивата. Земјоделците навреме ги обработија сите засадени површини. Тој го обработи каменот со длето. Асирските племиња први го обработиле железото и направиле железно оружје."},{"word":"обработка","type":"ж.","description":"Обработување на земја, вршење земјоделски работи, обликување, усовршување на суровински материјал. Обработка на почвата. Обработка на кожи. Обработка на руда."},{"word":"обработлив","type":"прид.","description":"За земја – што се обработува, што е за обработување. Обработлива земја. Обработливи почви."},{"word":"обработувач","type":"м.","description":"Тој што обработува, што врши обработка. Обработувач на земја. Обработувач на речник."},{"word":"образ","type":"м.","description":"Едната страна од лицето на човекот. Имаше лузна на десниот образ. Го бакна во образот. Ги избриша солзите од образите."},{"word":"образец","type":"м.","description":"Тоа што служи како пример, модел за да се добие претстава како да биде направено нешто, како да изгледа нешто. Работа по образец. Естетски образец. Обрасци за писма."},{"word":"образложен","type":"прид.","description":"Што содржи некакво објаснување, аргумент, образложение. Образложено решение."},{"word":"образложение","type":"ср.","description":"Давање, излагање на причините за нешто; објаснување, коментар, аргумент. Усно образложение. Научно образложение. Детални образложенија."},{"word":"образложи","type":"св.","description":"Поткрепи со аргументи, факти, објасни нешто. Тој го образложи планот за работа. Овие идеи ги образложи во посебна глава од книгата."},{"word":"образложлив","type":"прид.","description":"Што може да се образложи. Образложливо прашање."},{"word":"образова","type":"св. и несв.","description":"Даде, дава некому образование, школува некого. Училиштето не само што ги образова, туку и ги воспитува учениците."},{"word":"образован","type":"прид.","description":"Што има образование; учен. Образован човек. Образовани луѓе."},{"word":"образование","type":"ср.","description":"Збир од знаења стекнати со учење, со школување; општо знаење, култура. Високо образование. Стручно образование. Солидно образование. Тој беше човек со широко образование."},{"word":"образовен","type":"прид.","description":"Што се однесува на образование. Образовен процес. Образовни цели."},{"word":"образува","type":"св. и несв.","description":"Создаде, создава, организира, формира група, здружение и сл. Образувавме здружение од хуманитарен карактер. Тројцата млади луѓе образуваа нова музичка група."},{"word":"обраќање","type":"ср.","description":"Глаголска именка од се обраќа и 2."},{"word":"обрани","type":"св.","description":"Подрани. Обранила девојката за на вода."},{"word":"обраснат","type":"прид.","description":"Што е покриен со трева или со некакво друго растение. Обраснат со мов. Обраснат со трње. Обраснат со трева."},{"word":"обрасне","type":"св.","description":"Се покрие нешто со израсната трева или со некакво друго растение. Дворот обрасна со трева. Камењата обраснале со мов. Сиот брег е обраснат со густ капињак."},{"word":"обрат","type":"м.","description":"Неочекувана, брза промена, пресврт во развојот на нешто; пресврт. Во текот на работата настана неочекуван обрат."},{"word":"обратен","type":"прид.","description":"За правец – што е спротивен од дадениот, првичниот. Обратен правец на движење. Обратна насока. Обратен пат."},{"word":"обрати","type":"св.","description":"Обрне, посвети внимание некому или на нешто. Тој го обрати сето внимание на ученикот. Не обрати внимание на неговите зборови."},{"word":"обрач","type":"м.","description":"Свиткана во форма на круг дрвена или метална прачка или лента што служи за стегање на дагите на бочва, каца и сл. Железен обрач."},{"word":"обред","type":"м.","description":"Строго утврдени активности, дејства поврзани со вршење на определени верски ритуали или со народни верувања и обичаи. Свадбен обред. Религиозни обреди."},{"word":"обреден","type":"прид.","description":"Што се однесува на обред. Обреден леб. Обредна поезија. Обредни молитви."},{"word":"обредник","type":"м.","description":"Црковна книга која содржи молитви и активности поврзани со определени верски обреди и ритуали; требник."},{"word":"обреже","type":"св.","description":"Изреже, исече краишта на нешто, обично вршки, гранчиња на растение. Тој ги обрежа јаболкниците во дворот."},{"word":"обрежување","type":"ср.","description":"Отсекување на еден дел од кожата на половиот орган кај мало момче, според прописите на еврејската и муслиманската религија."},{"word":"обрез","type":"м.","description":"Место каде што е направено обрежување. Обрез на дрво."},{"word":"обремени","type":"св.","description":"Оптовари некого со нешто (со грижи, со проблеми, со должности и сл.). Таа не сакаше никого да обремени со својата тага. Шефот ме обремени со многу должности."},{"word":"обрецне се","type":"св.","description":"Се обрати, приговори некому грубо, со висок тон. Тој остро ѝ се обрецна на жена си."},{"word":"обрече","type":"св.","description":"Даде збор, вети нешто некому. Тој обрече дека ќе ја исполни татковата желба."},{"word":"обрешка","type":"ж.","description":"Тоа што е обрежано, што паѓа при обрежување од обреже"},{"word":"обрндави","type":"св.","description":"Извалка, направи да биде нечисто. Го обрндави новиот фустан."},{"word":"обрне","type":"св.","description":"обрати_1 Таа не обрна внимание на неговиот гест. Никој не го забележа и не му обрна внимание."},{"word":"оброди","type":"св.","description":"Даде многу род, роди, народи нешто во голем број. Јаболкницата обродила / на една ветка пет јаболка."},{"word":"оброк","type":"м.","description":"Определено количество храна што се јаде во текот на денот во вид на појадок, ручек или вечера. Топол оброк. Утрински оброк. Јадеше по два оброка дневно."},{"word":"оброни","type":"св.","description":"Направи нешто со ронење, со распаѓање да се урне, да се разруши. Силниот дожд го оброни песочниот насип."},{"word":"оброси","type":"св.","description":"Покрие со роса, ороси, нароси. Роса го оброси сето поле."},{"word":"оброчиште","type":"ср.","description":"Место каде што некогаш имало црква; црквиште."},{"word":"обрсти","type":"св.","description":"За животно – изеде со брстење лисја и млади гранчиња. Козите ги обрстија младите лески."},{"word":"обрт","type":"м.","description":"Ставање во употреба, движење, циркулација, промет на пари, капитал и сл. Обрт на пари. Обрт на капитал."},{"word":"обртен","type":"прид.","description":"Што се однесува на обрт. Обртен капитал. Обртни средства."},{"word":"обружа","type":"св.","description":"Дотера, накити некого или нешто. Девојките го обружаа коњот на младоженецот."},{"word":"обувало","type":"ср.","description":"(само едн.) Тоа што се обува, што се носи на нозете. Од воловската кожа си направи обувало. Го собу обувалото и влезе во водата."},{"word":"обувка","type":"ж.","description":"Предмети од кожа или од друг материјал што служат за обување и заштита на нозете од студ, вода, повреди и сл. Стари обувки. Летни обувки. Обувки за спортување."},{"word":"обуе","type":"св.","description":"Стави обувки или чорапи на нозете некому или себеси. Ги обу новите чевли со високи ѓонови. На децата им обу волнени чорапи."},{"word":"обуен","type":"прид.","description":"Што е со обувки или со чорапи; Си легна обуен. Влезе во водата обуен."},{"word":"обузди","type":"св.","description":"Стави узда на коњ. Не можеше да го обузди коњот."},{"word":"обука","type":"ж.","description":"Систематско учење, обучување заради усвојување на определени знаења и искуства. Воена обука. Обука на терен."},{"word":"обусловен","type":"прид.","description":"Што е зависен од некого или од нешто. Обусловен развој. Обусловено значење."},{"word":"обуслови","type":"св.","description":"Утврди, определи услови, ограничи нешто со поставување услови. Тој го обуслови моето заминување. Развојниот процес беше обусловен од општествените прилики."},{"word":"обучен","type":"прид.","description":"Што минал низ обука, што е добро подготвен во некоја специјалност или вештина, искуство."},{"word":"обучи","type":"св.","description":"Пренесе некому знаење и искуство преку обука. Тренерот ги обучи играчите да играат добро. Водникот брзо и вешто ги обучи новите војници."},{"word":"ова","type":"чест.","description":"За да се изрази поврзување и присоединување во текстот што следува. Ова, што ми беше зборот? Ова, што мислев да кажам?"},{"word":"ова","type":"зам.","description":"Показна заменка за среден род; овој. Ова дете. Ова јагне. Ова место."},{"word":"оваа","type":"зам.","description":"Показна заменка за женски род; Оваа жена. Оваа книга. Оваа средба."},{"word":"овал","type":"м.","description":"Јајчест, елипсовиден лик или форма на нешто. Овал на лицето."},{"word":"овален","type":"прид.","description":"Што има форма на јајце, што е јајчест, елипсовиден. Овална маса. Овална форма."},{"word":"ова-она","type":"зам.","description":"Разни нешта, неопределено што. Купив ова-она и ги потрошив парите."},{"word":"оварда","type":"прид.","description":"Што е широкодушен, дарежлив, услужлив, љубезен. Оварда човек."},{"word":"овардалак","type":"м.","description":"Широкодушност, дарежливост, услужливост, љубезност. Неговиот овардалак немаше граници."},{"word":"овација","type":"ж.","description":"Воодушевено и долготрајно одобрување, поздравување или искажување почит спрема некого, придружено со ракоплескање. Тој беше пречекан со овации. Нејзиното појавување предизвика овации во салата."},{"word":"овде","type":"прил.","description":"На ова место, тука, ваму; спрот: таму. Таа беше овде пред малку. Колку е убаво овде! Ела овде! Гледај овде! Овдека ќе те чекам."},{"word":"овде-онде","type":"прил.","description":"И овде и таму, на некои места, понекаде. Овде-онде сѐ уште имаше снег. Овде-онде се забележуваа лозови насади."},{"word":"овдешен","type":"прид.","description":"Што е одовде, од ова место. Овдешен човек. Овдешно вино."},{"word":"овдовее","type":"св.","description":"Стане вдовец или вдовица. Таа овдовеа на млади години."},{"word":"овековечи","type":"св.","description":"Направи некој или нешто да биде вечен, не заборави, зачува во траен спомен некого или нешто. Преку песната, народот ги овековечил своите јунаци. Тие застанаа пред фотоапаратот за да го овековечат тој свечен миг."},{"word":"овен","type":"м.","description":"Вид домашно животно, мажјак на овца. Дебел овен. Црн овен."},{"word":"овенат","type":"прид.","description":"Што е без свежина, без боја; овене Овенати ружи. Овената гранка."},{"word":"овене","type":"св.","description":"За растение – изгуби свежина, боја, почне да се суши. Овенаа цвеќињата во вазната. Тревата овена."},{"word":"овенча","type":"св.","description":"Накити со венец, стави венец некому. Победникот го овенчаа со лаворов венец."},{"word":"овес","type":"м.","description":"Вид едногодишно житно растение и неговиот зрнест плод кој се употребува обично за исхрана на коњите; Avena sativa. Зрна од овес. Вреќа со овес."},{"word":"овесен","type":"прид.","description":"Што се однесува на овес. Овесна слама. Овесна каша."},{"word":"оветвен","type":"прид.","description":"Што е ветов, стар, износен. Оветвена кошула."},{"word":"оветви (се)","type":"св.","description":"Стане ветво, старо, се излити од носење. Панталоните (се) оветвија, треба да купам нови."},{"word":"овие","type":"зам.","description":"Показна заменка во множина што се однесува на трите рода; Овие луѓе. Овие планини. Овие деца."},{"word":"овистини се","type":"св.","description":"Стане вистина, се оствари, се исполни нешто. Неговите мисли се овистинија. Се овистини идејата за изградба на нов хотел."},{"word":"овладее","type":"св.","description":"завладее_1"},{"word":"овлажи","type":"св.","description":"Направи нешто да стане влажно; навлажни. Дождот го овлажи сеното. Солзите ми ги овлажија образите."},{"word":"овластен","type":"прид.","description":"Што има овластување, дозвола за нешто. Овластена страна."},{"word":"овластеник","type":"м.","description":"Тој што добил или што има некакво овластување; ополномоштеник. Државен овластеник. Судски овластеник."},{"word":"овласти","type":"св.","description":"Даде некому полномоштво, даде некому дозвола, можност да застапува некого; ополномошти. Ме овластија да раководам со фирмата до изборот на нов директор. Него го овластија за претседавач на оваа седница."},{"word":"овластување","type":"ср.","description":"Глаголска именка од овласти."},{"word":"овластувач","type":"м.","description":"Тој што овластува, што дава овластување. Законски овластувач."},{"word":"овнешки","type":"прид.","description":"Што се однесува на овен, што е од овен. Овнешка кожа. Овнешко месо."},{"word":"овогодишен","type":"прид.","description":"Овогодишен род."},{"word":"овоземен","type":"прид.","description":"Што се однесува на овој свет, на овој живот; Овоземен живот. Овоземни радости."},{"word":"овоземски","type":"прид.","description":"Овоземски суштества."},{"word":"овозможи","type":"св.","description":"Направи да стане возможно, создаде услови, можности за да се изврши нешто. Тој ми овозможи услови за работа. Тие ми овозможија да студирам."},{"word":"овој","type":"зам.","description":"Показна заменка со која говорителот го определува лицето или предметот што е во негова непосредна просторна или временска близина. Овој човек. Овој стол. Оваа книга. Ова дете. Овој град. Овој пат. Овој ден. Оваа недела. Ова лето."},{"word":"овошен","type":"прид.","description":"Што се однесува на овошје, што е од овошје. Овошна градина. Овошен сок. Овошна салата."},{"word":"овошје","type":"ср.","description":"Плодови од овошни растенија што служат за исхрана. Сушено овошје. Јужно овошје. Овде успеваат различни видови овошја."},{"word":"овошка","type":"ж.","description":"Дрво што раѓа овошни плодови. Расцветана овошка. Диви овошки. Млади овошки."},{"word":"овоштар","type":"м.","description":"Лице што одгледува овошни растенија и ги продава нивните плодови. Индивидуални овоштари."},{"word":"овоштарник","type":"м.","description":"Место што е насадено со овошни дрвја. Се шеташе низ овоштарникот."},{"word":"овоштарски","type":"прид.","description":"Што се однесува на овоштар и на овоштарство. Овоштарски ножици. Овоштарски крај."},{"word":"овоштарство","type":"ср.","description":"Земјоделска гранка што се занимава со одгледување овошни растенија. И С тарите Римјани се занимавале со овоштарство."},{"word":"овргали","type":"св.","description":"За очи, поглед – впери, насочи кон некого или кон нешто. Таа ги овргали очите право во него. Тој го овргали погледот во жените."},{"word":"оврши","type":"св.","description":"Заврши со вршење, со вршидба на жито. Вчера го овршивме сето жито."},{"word":"овца","type":"ж.","description":"Домашно животно, преживар, што дава волна, млеко и месо; Ovis aries. Блее како овца. Стадо овци. Ги истера овците на пасење."},{"word":"овчар","type":"м.","description":"Тој што пасе или чува овци. Стар овчар. Млади овчари. На патникот патот, на овчарот стапот – секој со својата работа."},{"word":"овчарник","type":"м.","description":"Просторија, место каде што се чуваат овци. Ѕидани овчарници."},{"word":"овчаров","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на овчар."},{"word":"овчарски","type":"прид.","description":"Што се однесува на овчар и на овчарство; што му припаѓа на овчар. Овчарски стап. Овчарско куче. Овчарска колиба."},{"word":"овчарство","type":"ср.","description":"Занимање, работа на овчар. Го бидува само за овчарство."},{"word":"овчарува","type":"несв.","description":"Се занимава со овчарство, работи како овчар. Тој почнал да овчарува уште како дете."},{"word":"Овче Поле","type":"ср.","description":"Област во Македонија."},{"word":"овчи","type":"прид.","description":"Што е добиен од овца. Овчо млеко. Овчо сирење. Овча кожа."},{"word":"овчуринка","type":"ж.","description":"Имал стадо од дваесет овчуринки."},{"word":"оган","type":"м.","description":"Запалена материја (дрва, јаглен и др.) која горејќи развива топлина, светлина и чад. Тој запали оган. Седнаа покрај огнот. Огнот брзо пламна. Огнот од цигарата му ги изгори прстите."},{"word":"оглав","type":"м.","description":"огламник. Го испушти оглавот од коњот."},{"word":"оглави (се)","type":"св.","description":"Договори свршувачка(се) сврши."},{"word":"огладни","type":"св.","description":"Стане гладен. Денес многу огладнев. Децата огладнеа од многу играње."},{"word":"огламник","type":"м.","description":"Предмет направен од јаже или од кожа што се става околу главата на животно (обично коњ, магаре) за да се води. Го фати коњот за огламникот."},{"word":"оглас","type":"м.","description":"Јавно писмено или усно известување за нешто (преку весник, радио, на огласна табла и сл.). Оглас за продажба на станови. Даде оглас во весник. Табла за огласи."},{"word":"огласен","type":"прид.","description":"Што се однесува на оглас"},{"word":"огласи","type":"св.","description":"Даде оглас во весник или на друг начин преку оглас објави нешто. Тој го огласи станот за продавање во весник. Не успеа да го продаде автомобилот иако го огласи неколку пати."},{"word":"оглед","type":"м.","description":"Проба, опит, експеримент. Хемиски оглед. Лабораториски огледи."},{"word":"огледа","type":"св.","description":"Прегледа, разгледа внимателно. Луѓето што дојдоа го огледаа целиот имот."},{"word":"огледало","type":"ср.","description":"Мазна, блескава површина, обично од стакло, покриена со амалгам од едната страна во која се одразуваат лицата и предметите што се наоѓаат пред неа. Ѕидно огледало. Овално огледало. Застана пред огледалото."},{"word":"огледен","type":"прид.","description":"Што е пробен, експериментален. Огледен дел."},{"word":"огледник","type":"м.","description":"Тој што ја гледа девојката што е за мажење, стројник;"},{"word":"оглода","type":"св.","description":"Изгризе, изеде нешто до крај со глодање. Месото беше толку вкусно што ги оглодавме и коските. Глувците ја оглодаа кората на црешата во дворот."},{"word":"оглувеност","type":"ж.","description":"Состојба на тој што е оглувен."},{"word":"оглуви","type":"св.","description":"Стане глув, го изгуби слухот. Тој оглувел од силната експлозија. Од големото бучење на машините оглувеа неколку работници."},{"word":"оглупавеност","type":"ж.","description":"Состојба и особина на тој што оглупавел."},{"word":"оглупави","type":"св.","description":"Стане глупав. Тој оглупаве откако се заљуби."},{"word":"оглуши","type":"св.","description":"Престане да слуша за момент, за определено време. Војникот оглуши од експлозијата на бомбата."},{"word":"оглушителен","type":"прид.","description":"Оглушителен грмеж."},{"word":"оглушлив","type":"прид.","description":"Што оглушува, што предизвикува оглушување. Оглушливи звуци."},{"word":"оглушувачки","type":"прид.","description":"Оглушувачки одглас."},{"word":"огнар","type":"м.","description":"Работник што го одржува огнот на парен котел, локомотива и сл. Огнарот сѐ почесто фрлаше дрва во огнот и ја забрзуваше локомотивата."},{"word":"огнаси","type":"св.","description":"Направи да стане гнасно, извалка нешто. Старецот ја огнаси брадата јадејќи."},{"word":"огнебојка","type":"ж.","description":"Како епитет за пушка. Пушка огнебојка."},{"word":"огнен","type":"прид.","description":"Што се однесува на оган и 2. Огнена стихија. Огнени јазици."},{"word":"Огнена Земја","type":"ж.","description":"Остров во Јужна Америка, поделен меѓу Аргентина и Чиле."},{"word":"огненоцрвен","type":"прид.","description":"Што има црвена боја како оган. Огненоцрвена светлина. Огненоцрвена коса."},{"word":"огнило","type":"ср.","description":"Парче челик со кое се удира во кремен и се предизвикуваат искри; секало. Од џебот извади огнило, кремен и трат."},{"word":"огница","type":"ж.","description":"Треска, висока телесна температура. Таа трепереше во огница и бладаше. Лицето му беше вцрвенето од огница."},{"word":"огничав","type":"прид.","description":"Што има огница, што е болен од огница. Огничаво дете."},{"word":"огниште","type":"ср.","description":"Место во куќата или место воопшто каде што се пали оган. Децата легнаа покрај огништето. На огништето висеше котел полн со тиква. Запали оган на старото огниште пред колибата."},{"word":"огнодишен","type":"прид.","description":"Што фрла оган. Огнодишно оружје."},{"word":"огномет","type":"м.","description":"Исфрлање од ракети и други запаливи материи што се распрскуваат во разнобојна светлина на небото, обично ноќе при прослави, празници и сл. Забавата заврши со огномет. Огнометот траеше до доцна во ноќта."},{"word":"огнометен","type":"прид.","description":"Што се однесува на огномет. Огнометен блесок."},{"word":"огноотпорен","type":"прид.","description":"Што е отпорен на оган, што поднесува многу висока температура. Огноотпорен сад. Огноотпорна материја."},{"word":"огнопер","type":"прид.","description":"Што има перја со огнена боја. Огнопер петел."},{"word":"огнострелен","type":"прид.","description":"За оружје – што стрела, што овозможува стрелање. Огнострелно оружје."},{"word":"оголее","type":"св.","description":"Остане без растителност, без лисја, без влакна и сл.; оголи 2. б)."},{"word":"оголеност","type":"ж.","description":"Состојба на тој што е оголен или на тоа што е оголено."},{"word":"оголи","type":"св.","description":"Направи да биде гол, соблече, открие до голо; разголи. Девојката ги оголи рамениците. Детето ги оголи колената и влезе во вода."},{"word":"огологази","type":"св.","description":"Разголи некого, покаже нечиј газ. Мајката го огологази детето и го изми во реката."},{"word":"огорчен","type":"прид.","description":"Што е бесен, гневен, лут, навреден од некого или од нешто. Тој беше огорчен од загубата на жената. Огорчен човек. Огорчен во душата."},{"word":"огорчи","type":"св.","description":"Осети горчлив вкус. Оревот што го пробав, ме огорчи."},{"word":"ограби","type":"св.","description":"Насилно одземе нешто, украде, опљачка. Некој ја ограбил куќата на соседите. Крадците ја ограбија државната банка."},{"word":"ограбувач","type":"м.","description":"Тој што ограбува, што врши грабеж. Ограбувачите го опустошија селото."},{"word":"ограда","type":"ж.","description":"Тоа со што е нешто (нива, земја, куќа и сл.) оградено, одвоено од нешто друго во просторот. Железна ограда. Камена ограда. Дрвена ограда."},{"word":"огради","type":"св.","description":"Загради, опколи со ограда. Тој го огради лозјето со бодликава жица. Куќата ја оградија со железна ограда."},{"word":"оградиса","type":"св.","description":"Се разболе тешко од нагазување на лошо место според народното верување, таму каде што одат самовилите или таму каде што ги чуваат нивните деца. Се плашеше дека ќе оградиса ако помине под стреата ноќно време."},{"word":"Огражден","type":"м.","description":"Планина во Македонија."},{"word":"ограничен","type":"прид.","description":"Што има, на кој му се поставени определени граници. Ограничен простор. Ограничена територија."},{"word":"ограничи","type":"св.","description":"Определи нешто во просторот, постави граници. Надлежниот сектор го ограничи земјиштето предвидено за изградба на станови."},{"word":"ограничувачки","type":"прид.","description":"Што ограничува, што поставува некакво ограничување. Ограничувачки фактори."},{"word":"огранок","type":"м.","description":"Помала организациска единица, понизок дел од организација, партија и сл."},{"word":"огрденост","type":"ж.","description":"Особина на тој што станал грд или на тоа што станало грдо."},{"word":"огрди","type":"св.","description":"Стане грд. Тој огрде од тешката работа. Таа предвреме остаре и огрде."},{"word":"огребе","type":"св.","description":"Направи гребаница, издраска некого или нешто со нокти, со остар предмет, со трње и сл. Мачката го огреба детето. Трњето ме огребаа по рацете."},{"word":"огрев","type":"м.","description":"Материјал што служи за горење заради затоплување (дрва, јаглен и др.). Управата не можеше да обезбеди огрев за сите. Тие одвај ја поминаа зимата без леб и огрев."},{"word":"огревен","type":"прид.","description":"Што служи за огрев. Огревен материјал. Огревно дрво."},{"word":"огрее","type":"св.","description":"За сонце, месечина – изгрее, се појави. Сонцето огреа, ајде станувај! Пред да огрее сонцето, тие го напуштија градот. Месечината огреа и ја осветли шумата."},{"word":"огрејсонце","type":"ср.","description":"Го гледаа огрејсонцето."},{"word":"огреши","type":"св.","description":"Натера некого да направи грев, да згреши. Тие се обидоа да го огрешат младиот калуѓер."},{"word":"огризе","type":"св.","description":"Изгризе, изеде нешто со гризење. Ги огриза коските од месото."},{"word":"огризина","type":"ж.","description":"Остаток од гризена храна. Децата фрлаа огризини и домати по скитникот."},{"word":"огризок","type":"м.","description":"Остаток од тоа што е јадено или гризено. Огризоците од јаболката му ги фрли на прасето."},{"word":"огрозд","type":"м.","description":"Грмушка со долги, прави и трнливи гранки во вид на ластари, со мали, темнозелени, назабени листови и мали, топчести или овални жолто-зеленикави плодови со сочно, проѕирно месо и киселкав вкус; Ribes grossularia. Огроздот цути во текот на април до јуни, во зависност од височинската положба."},{"word":"огромен","type":"прид.","description":"Што е многу голем, што има големи димензии. Огромна зграда. Огромна шума. Огромно буре. Огромни бранови."},{"word":"огруби","type":"св.","description":"а) За човек – стане груб, грд. Таа огрубе со текот на времето. Тој огрубе од тешката работа во рудникот. б) За предмет – стане груб, изгуби форма, боја и сл. Кадифето огрубе откако го исправ. Плетениот чаршаф огрубе од многу користење."},{"word":"од","type":"предл.","description":"Пространствено значење: а) Оддалечување од некаде, излегување. Полицијата го чекаше да излезе од куќата и да се предаде. Утре ќе ги исфрлам сите стари работи од визбата. б) Одделување од нешто. Скинал два листа од книгата и ги сокрил. в) Растојание. Колку што си подалеку од родниот крај, толку ти е поголема носталгијата. г) Положба во однос на друг предмет. Од левата страна на улицата беа наредени неколку продавнички за сувенири. д) Гранична линија од која почнува нешто. Надолу од колената ѝ се гледаат проширените вени. ѓ) Упатеност на местото на вршење на дејството. Од покривот на зградата често ги пуштал гулабите. е) Извесна измереност, растојание (со други предлози). Од Охрид до Скопје стигнавме за два часа. Скокаше од камен на камен и не ги наводени чевлите. Чумата многу бргу се ширеше од куќа в куќа."},{"word":"од","type":"м.","description":"Движење со чекорење, одење. Тие го забрзаа одот. Таа се нишаше при одот. Наслушна тешки одови по снегот."},{"word":"ода","type":"ж.","description":"Свечена лирска песна во која се воспева некоја значајна личност, историски настан, идеја и сл. Ода на радоста."},{"word":"одавде","type":"предл.","description":"Со пространствено значење – положба од поблиската страна на предметот во однос на говорното лице, од онаа страна. Патот ќе се гради одавде река."},{"word":"одаде","type":"св.","description":"Поткаже, издаде, предаде некого. Тој ги одаде своите другари партизани."},{"word":"одаја","type":"ж.","description":"Соба, просторија. Голема одаја. Темна одаја. Празна одаја."},{"word":"одамна","type":"прил.","description":"Пред многу време, пред многу години, некогаш. Тоа беше многу одамна. Тој одамна го напуштил градот. Жената му умрела одамна."},{"word":"одамнешен","type":"прид.","description":"Што се случил одамна, пред многу време; некогашен. Одамнешни настани. Одамнешни времиња."},{"word":"оданочи","type":"св.","description":"Воведе данок; определи износ, висина на данок. Владата го оданочи увозот на земјоделски производи."},{"word":"одар","type":"м.","description":"Издигнато место, обично со дрвени штици, покрај ѕид во соба, кое служи за седење и за лежење. Во ќошот на одајата се наоѓаше одарот прекриен со килим."},{"word":"одбегне","type":"св.","description":"Избега, побегне од некого или од нешто. Тие одбегнаа во планината. Јас одбегнав од дома. Тој не успеа да одбегне од судбината."},{"word":"одбележи","type":"св.","description":"Обележи, означи нешто. Одбележете ги именките во текстот. Тој ја одбележал нивата со камења."},{"word":"одбере","type":"св.","description":"Направи избор, избере, издвои нешто, се определи за нешто. Одбрав златен прстен со рубин. Тој си одбра девојка од селото. Него го одбраа за кмет."},{"word":"одбив","type":"м.","description":"Одбивање, престанување да цица. По одбивот, детето стана многу раздразливо."},{"word":"одбивен","type":"прид.","description":"Што одбива од себе со однесувањето, со постапките итн.; непријатен, непривлечен; спрот: привлечен; одбие 4. Одбивен човек. Одбивен поглед."},{"word":"одбие","type":"св.","description":"а) Се спротивстави, со спротивно дејство одврати нешто од себе. Четата го одби нападот на непријателот. Тој го одби силниот удар. Детето ја одби топката. б) Промени насока на движење. Топката ја одби со глава. Стаклото ги одби сончевите зраци."},{"word":"одбир","type":"м.","description":"Избор, одбирање."},{"word":"одбирач","type":"м.","description":"Тој што одбира; избирач. Тој беше одбирач со истенчен вкус."},{"word":"одбирачка","type":"ж.","description":"Разбирање, сфаќање. Нема одбирачка со овој човек."},{"word":"одблесне","type":"св.","description":"Одбие светлина, создаде одблесок. Месечината одблесна по мирната водна површина. Врз цветовите одблеснаа капки роса."},{"word":"одблесок","type":"м.","description":"Одбиена светлина, отсјај. Сончев одблесок. Огнен одблесок. Сребрени одблесоци на роса."},{"word":"одблизу","type":"прил.","description":"Од непосредна близина, од мало, блиско растојание; спрот: оддалеку. Го видов одблизу. Гласот се слушаше одблиску."},{"word":"одбоен","type":"прид.","description":"Што одбива, што е во врска со одбивање. Одбоен став. Одбојна сила."},{"word":"одбој","type":"м.","description":"Одбивање, одвраќање на нешто. Никој не настрада од одбојот на стрелите."},{"word":"одбојка","type":"ж.","description":"Вид игра со топка во која две екипи, составени од по шест играчи, ја одбиваат топката со раце и ја префрлаат преку мрежата оптегната на средината на теренот."},{"word":"одбојкар","type":"м.","description":"Тој што игра одбојка. Млади одбојкари."},{"word":"одбојкарски","type":"прид.","description":"Што се однесува на одбојка и на одбојкар. Одбојкарски турнир. Одбојкарски дресови."},{"word":"одбојник","type":"м.","description":"Најиздадениот преден и заден дел од автомобил што служи за заштита при удар."},{"word":"одболедува","type":"св.","description":"Прележи некаква болест. Ја одболедува треската за неколку дена."},{"word":"одбор","type":"м.","description":"Група од избрани или именувани лица која претставува некој орган на власта или правно тело со определени задолженија. Управен одбор. Извршен одбор. Месни одбори."},{"word":"одборник","type":"м.","description":"Член на одбор. Градски одборници."},{"word":"одбради","type":"св.","description":"Одврзе, симне од глава шамија, шал и сл. одврзувајќи ги краиштата од под брадата; Таа го одбради девојчето и му ја расчешла косата."},{"word":"одбран","type":"прид.","description":"Што се изделува, се истакнува според определени, обично построги, мерила; избран. Одбрана војска. Одбрани гости. Одбрани песни."},{"word":"одбрана","type":"ж.","description":"а) Активност, дејство заради спречување и отстранување на некаква опасност, напад и сл. Вооружена одбрана. Противвоздушна одбрана. За одбрана на татковината. б) Сила (од луѓе и средства) што овозможува таква активност. На одбраната ѝ се потребни нови обучени луѓе. Потребни се реформи во одбраната."},{"word":"одбранбен","type":"прид.","description":"Што се однесува на одбрана, што служи за одбрана. Одбранбена војна. Одбранбена линија. Одбранбени средства."},{"word":"одбрани","type":"св.","description":"Заштити некого или нешто од опасност, од напад. Нашата чета го одбрани селото од грабеж и палење. Дедото го одбрани детето од разбеснетото куче. Овчарскиот пес го одбрани стадото овци од нападите на волкот."},{"word":"одброи","type":"св.","description":"Оддели, одвои дел од нешто со броење; изброи. Одброи десет златници и му ги даде на чорбаџијата. Ги одброи последните секунди до нејзиното заминување."},{"word":"одбули","type":"св.","description":"Симне некому од главата или лицето зар, фереџе (на муслиманска жена); Тој се доближи до девојката и ја одбули."},{"word":"одбутне","type":"св.","description":"Оттурне некого или нешто. Тој го одбутна детето. Таа му ја одбутна раката."},{"word":"одвај","type":"прил.","description":"едвај Одвај заспав синоќа. Одвај стоеше на нозе. Одвај чекореше."},{"word":"одвар","type":"м.","description":"Течност добиена со варење или киснење на лековити растенија, билки. Одвар од матерка."},{"word":"одведе","type":"св.","description":"Поведе, однесе некого од едно место на друго. Таа ги одведе гостите во гостинската соба. Заробениот војник го одведоа кај командантот. Тој го одведе добитокот на пасење."},{"word":"одвее","type":"св.","description":"За ветар – дувне, однесе, разнесе нешто. Ветрот ги одвеа пожолтените лисја. Силниот ветар ми ја одвеа шапката. Бурата го одвеа малото кајче."},{"word":"одвезе","type":"св.","description":"Пренесе, однесе некого или нешто со возење. Тој ги одвезе децата на село со својот автомобил. Селаните го одвезоа добитокот со камиони на пазар во градот. Сеното го качија на приколката и го одвезоа до колибата."},{"word":"одвезе","type":"св.","description":"Отпара нешто навезено, развезе. Таа ја одвезе шарата од едната страна на чаршафот."},{"word":"одвели","type":"св.","description":"Одрече, отфрли, повлече даден збор. Штом така велиш, така нека биде, немој потоа да одвелиш."},{"word":"одвери","type":"св.","description":"Оттргне од вера. Од вера ме одверивте, од род ме одродивте."},{"word":"одвесла","type":"св.","description":"Се оддалечи, замине (со чун и сл.) веслајќи. Одвесла на другата страна од реката."},{"word":"одвет","type":"м.","description":"Одговор. Тој никому одвет на даде."},{"word":"одвети","type":"св.","description":"Одговори. Не сакаше ништо да одвети."},{"word":"одветрум","type":"прил.","description":"Одеднаш, неочекувано. Одветрум му дошла болеста. Одветрум му дојде тешко на душата."},{"word":"одвечер","type":"прил.","description":"Од претходната вечер, од вечерта спроти определен ден. Квасот требаше да биде замесен одвечер."},{"word":"одвие","type":"св.","description":"Одвитка, развитка, отвори нешто завиено вадејќи му ја обвивката. Детето го одви подарокот. Тие го одвија пакетот уште на пошта."},{"word":"одвик","type":"ж.","description":"Напуштање, губење навик / навика за нешто; одука; навика. За сѐ има навика и одвика"},{"word":"одвикне","type":"св.","description":"Натера некој да се откаже од некаква навика, одучи некого од нешто. Го одвикнав синот да јаде со отворена уста. Таа го одвикна мажот да излегува секоја вечер."},{"word":"одвинти","type":"св.","description":"Отвори, одврти нешто стегнато со винт. Ги одвинти сите делови од машината."},{"word":"одвитка","type":"св.","description":"Одмота, одвие, отвори нешто завиено, развитка; завитка. Го одвитка врзопот и од него извади парче леб и сирење. Тој го одвитка од вратот волненото шалче."},{"word":"одвише","type":"прил.","description":"Прекумера, премногу; излишно."},{"word":"одвишен","type":"прид.","description":"Прекумерен; што е над потребното; излишен."},{"word":"одвлече","type":"св.","description":"Со влечење однесе нешто некаде, до определено место. Тој го одвлече сандакот во другиот агол на собата. Вреќите со брашно ги одвлековме во подрумот."},{"word":"одвлечен","type":"прид.","description":"Што е апстрактен, нестварен. Одвлечена мисла. Одвлечени зборови."},{"word":"одвнатре","type":"прил.","description":"Од внатрешната страна, од внатрешноста на нешто; Одвнатре се слушна гласот на мајка му. Ја заклучи вратата одвнатре. Носеше кожено палто со волна одвнатре."},{"word":"одвод","type":"м.","description":"а) Одведување на нешто (вода, струја и сл.). Тие поставија нови цевки за одвод на вода. б) Средство, инсталација за одведување на вода, струја и сл. Ни се расипа одводот за струја."},{"word":"одводен","type":"прид.","description":"Што се однесува на одвод"},{"word":"одводни","type":"св.","description":"Одведе вода од мочурлива земја, исуши блато, мочуриште. Селаните го одводнија големото блато и го претворија во плодно земјиште."},{"word":"одводник","type":"м.","description":"Тоа што служи за одведување на нешто (канал, цевка и сл.). Одводник на вода. Електричен одводник."},{"word":"одвоен","type":"прид.","description":"Што е одделен, изолиран од некого или од нешто. Одвоен од светот."},{"word":"одвои","type":"св.","description":"а) Оддели, раздели од некого, од некоја целина, заедница. Тој не можеше да го одвои детето од неговата мајка. Таа одвај ги одвои раскараните деца. Тие ги одвоија младите во посебно домаќинство. б) Оддели, раздели нешто што е споено, цело. Го одвои месото од коските. Одвои парче од тестото."},{"word":"одвратен","type":"прид.","description":"Што е одбивен, гаден, гнасен, што предизвикува одбивност, одвратност. Одвратен човек. Одвратна постапка. Одвратна миризба."},{"word":"одврати","type":"св.","description":"Направи вратка, возврати на ист, соодветен начин на нешто направено од некого. Ако ме удриш, ќе ти одвратам. На насмевката му одврати со насмевка."},{"word":"одвреме-навреме","type":"прил.","description":"Понекогаш, повремено, ретко, не секогаш. Одвреме-навреме потсвирнуваше. Стариот одвреме-навреме ќе навратеше во дуќанот. Се погледнувавме одвреме-навреме."},{"word":"одврзе","type":"св.","description":"а) Оддели, одвои нешто што било претходно врзано. Тој ги одврза вреќите полни со жито. Детето ги одврза чевлите. б) Ослободи тоа што било врзано за нешто. Тој го одврза магарето од дрвото. Го одврза чунот и го турна во водата."},{"word":"одврти","type":"св.","description":"Со вртење отвори нешто затворено, стегнато. Тој ја одврти бомбата и ја фрли. Го одврти чепот на бочвата и виното истече. Водоводџијата ја одврти славината за вода."},{"word":"одвртка","type":"ж.","description":"Алатка со која се одвртува и завртува нешто; шрафцигер."},{"word":"одгатка","type":"ж.","description":"Одговор, решение на загатка; Бараше одгатка во неговите зборови. Не можеше да најде одгатка на ниедно прашање."},{"word":"одгатлив","type":"прид.","description":"Што може да се одгатне. Одгатливо прашање."},{"word":"одгатне","type":"св.","description":"Открие, се досети, сфати смисла на нешто загадочно, замрсено, непознато; реши загатка. Се мачеше да ја одгатне нејзината тајна. Се обидуваше да одгатне колку години има жената. Тој ги одгатна сите поставени загатки."},{"word":"одглади","type":"прил.","description":"Од глад. Ако не беа пријателите, ќе умреше одглади."},{"word":"одглас","type":"м.","description":"Одразен, повторен звук, глас; одек, ехо. Слушна одглас на славеј. Тишината ја нарушија одгласи на чекори."},{"word":"одгласи се","type":"св.","description":"Се разнесе глас, звук, одекне. Низ селото се одгласи камбаната. Надвор се одгласи детска смеа."},{"word":"одгледа","type":"св.","description":"Изгледа, израсте некого грижејќи се за неговиот физички и психички развој; подигне, воспита (обично за потомство). Таа сама ги одгледа своите деца."},{"word":"одгледувач","type":"м.","description":"Тој што одгледува некого или нешто. Одгледувач на гулаби. Одгледувач на цвеќиња."},{"word":"одглуми","type":"св.","description":"Одигра, претстави текст, ролја глумејќи. Тој совршено го одглуми ликот во филмот."},{"word":"одговор","type":"м.","description":"Возвраќање, исказ што се дава на поставено прашање. Точен одговор. Краток одговор. Чекаше одговор. Духовити одговори."},{"word":"одговорен","type":"прид.","description":"Што има, што носи одговорност за извршувањето на нешто. Тој е главен и одговорен уредник на весникот. Јас сум одговорен за редот овде. Одговорни работници."},{"word":"одговори","type":"св.","description":"Даде одговор на поставено (усно или писмено) прашање. Ученикот одговори точно на сите прашања. Таа ништо не одговори. Старецот одговори со тажен глас."},{"word":"одговорност","type":"ж.","description":"Обврска за совесно и добро извршување на примената должност, работа, задача со прифаќање да се одговара за лошото извршување, грешките, неуспехот во тоа. Морална одговорност. Политичка одговорност. Колективна одговорност. Не прифати никакви одговорности."},{"word":"одголемо","type":"прил.","description":"Горделиво, надмено. Му одговори одголемо и со прекор во гласот."},{"word":"одголи","type":"св.","description":"Симне облека, открие дел од телото; разголи. Ја одголи едната нога за да го покаже чевелот. Пациентот го одголи грбот."},{"word":"одгоре","type":"прил.","description":"Од горе; одозгора. Тој го изгледа одгоре додолу."},{"word":"одгради","type":"св.","description":"Тргне ограда, разгради; Ги одградија дворовите и ги урнаа меѓите."},{"word":"одгради","type":"св.","description":"Открие гради некому. Лекарот го одгради повредениот за да му направи масажа на срцето."},{"word":"одгризе","type":"св.","description":"Откине дел од нешто со гризнување. Детето изгладнето одгриза голем залак од топлиот леб. Кучето во една борба му го одгриза опашот на мачорот."},{"word":"одгризок","type":"м.","description":"Парче од нешто што е скинато со каснување. Кучето држеше одгризок леб во устата."},{"word":"одгрли","type":"св.","description":"Тргне, отстрани земја околу растение со која било загрлено; одгрне. Таа го одгрли цвеќето и виде дека коренот е сув."},{"word":"одгрне","type":"св.","description":"а) Тргне, симне нешто со кое телото било загрнато. Таа го одгрна шалот и седна. б) Подотвори малку. Го одгрна вратничето и ѕирна да види што се случува."},{"word":"оддава","type":"несв.","description":"оддаде."},{"word":"оддаде","type":"св.","description":"Укаже, покаже чест, признание, почит. Народот секогаш знае да го оддаде заслуженото признание. Со едноминутно молчење им оддадоа почит на загинатите."},{"word":"оддалеку","type":"прил.","description":"Од далечина, од големо растојание; одблизу. Тој ги позна уште оддалеку. Оддалеку се слуша лаење на кучиња."},{"word":"оддалечен","type":"прид.","description":"Што се наоѓа далеку, што е на растојание. Оддалечено село. Оддалечени места."},{"word":"оддалечи","type":"св.","description":"Премести нешто, однесе на поголемо растојание, зголеми растојание. Оддалечи ги сликите една од друга."},{"word":"оддел","type":"м.","description":"Составен дел од организација, институција, установа; отсек. Хируршки оддел. Одделот за образование при Општината."},{"word":"одделен","type":"прид.","description":"Што е посебен, изделен од нешто. Одделна куќарка. Цвеќињата ги чуваше во одделна просторија."},{"word":"одделение","type":"ср.","description":"Составен дел од организација, институција, установа; оддел. Одделение за интензивна нега. Трауматолошко одделение."},{"word":"оддели","type":"св.","description":"Издели нешто настрана од нешто друго или дел од целина. Му оддели една чинија од ручекот да касне кога ќе се врати."},{"word":"одделне","type":"св.","description":"Отсече дел обично од дрвен предмет; Одделна од стапот за да го израмни."},{"word":"одделно","type":"прил.","description":"Посебно, одделено; поединечно. Тројцата одеа одделно по патот и потоа секој тргна кон својата куќа без поздрав. Тие два збора се пишуваат секогаш одделно."},{"word":"оддене","type":"св.","description":"Извлече нешто што било вденато во нешто; Случајно ја оддена иглата."},{"word":"оддесно","type":"прил.","description":"На десната страна; Оддесно во дворот имаше куќарка за кучето. И оддесно и одлево од патеката имаше насадено цвеќиња."},{"word":"оддив","type":"м.","description":"Одмор. Работеше без оддив. – Дај си малку оддив!"},{"word":"оддивка","type":"ж.","description":"Таа постојано работеше, немаше време за оддивка."},{"word":"оддивне","type":"св.","description":"Одмори, отпочине; Седна на еден камен и малку оддивна."},{"word":"оддипли","type":"св.","description":"Отвори, одвитка нешто по ширина и по должина; Таа го оддипли чаршафот и го посла на масата. Со треперливи раце го оддипли писмото и почна да го чита."},{"word":"оддише","type":"св.","description":"Одмори, почине; Застана малку да оддиши"},{"word":"оддишка","type":"и.","description":"Одмор; Му требаше оддишка, па малку подзастана."},{"word":"оддолжи се","type":"св.","description":"Исплати, врати долг; задолжи. Многу се задолжи за станот, одвај се оддолжи."},{"word":"оддолу","type":"прил.","description":"Од долната страна. Оддолу се слушаа гласови. Бршленот го покриваше целиот ѕид оддолу, па до таванот на терасата."},{"word":"оддома","type":"прил.","description":"Од домот. Излезе уште рано оддома."},{"word":"оддоми","type":"св.","description":"Оддели девојка од домот, од семејството; со мажење. Ја оддоми многу млада за да ја омажи во богата куќа. Тој се ожени за девојката, ја оддоми."},{"word":"одева","type":"несв.","description":"Страда, трпи последици од свои или од туѓи лоши постапки. Кога никој не одева, сè ќе се искраде. Детето што го скрши прозорецот избега, па оние што останаа одеваа. Едни прават, други одеваат."},{"word":"одеднаш","type":"прил.","description":"Што се прави без најава, неочекувано, со еден потег; наеднаш. Тој одеднаш почна да плаче. Одеднаш коњите застанаа. Одеднаш силен тресок ја наруши тишината. Со тоа дело одеднаш доживеа голема слава."},{"word":"одежда","type":"ж.","description":"Облека на свештениците. Свештеничка одежда."},{"word":"одек","type":"м.","description":"Звук што се слуша како повратен ек; ехо."},{"word":"одекне","type":"св.","description":"Развие ехо, одглас. Одекна грмеж. Одекна истрел во ноќта."},{"word":"одење","type":"ср.","description":"Глаголска именка од оди. По два часа одење излегоа од шумата. Дотаму има уште многу одење."},{"word":"одере","type":"св.","description":"Симне, отстрани кожа од животно. Месарот вешто го одра јагнето."},{"word":"одерка","type":"ж.","description":"Лозница што служи за држење сенка во двор. Тој седна под одерката."},{"word":"оджеди","type":"св.","description":"Изгаси жед. Студената вода го оджеди."},{"word":"одживее","type":"св.","description":"Помине живот или некој период од него; проживее, изживее. Тој го одживеа својот век."},{"word":"одживелица","type":"ж.","description":"Остаток од нешто што е преживеано, што го отслужило своето. Тие зборови се една одживелица, немаат корен во живиот јазик."},{"word":"одзаден","type":"прид.","description":"Што се наоѓа одзади. Одзаден влез."},{"word":"одзади","type":"прил.","description":"На задната страна. Таа влезе во автомобилот и седна одзади. Стоеше со рацете одзади. Некој го потчукнуваше одзади за да замолчи."},{"word":"одзапне","type":"св.","description":"Ослободи нешто запнато;"},{"word":"одзатне","type":"св.","description":"Повторно отвори некаков отвор што бил затнат со нешто; Двајца работници со сајла ја одзатнаа одводната цевка во бањата. Ги одзатна ушите за да слушне што го прашуваат."},{"word":"одзве се","type":"св.","description":"Одговори со глас на нечиј повик. Таа викна неколкупати, но никој не се одзва. Го слушна своето име, ама не се одзва."},{"word":"одземање","type":"ср.","description":"Глаголска именка од одзема. Насилно одземање. Одземање на оружјето."},{"word":"одземе","type":"св.","description":"Скуси, намали. – Одземи ги малку ракавите, долги се. – Одземи десет сантиметри од должината на фустанот."},{"word":"одземи","type":"прил.","description":"Од земја. Се појави одеднаш како одземи да никна. Ја удри тамбурата одземи."},{"word":"одзив","type":"м.","description":"Звук што се добива како повратна реакција на звук испуштен во широко пространство на отворено, во природата или во голема празна просторија; одглас, ехо; одзивање. Се слушаа довикувања, а потоа одзиви од довикувањата. Далечен одзив. Одзив од чекори."},{"word":"одзивало","type":"и.","description":"Во поговорката: Мое одзивало, туѓо подувало – некој се одзива наместо друг и настрадува поради тоа."},{"word":"одѕвон","type":"м.","description":"Ехо од ѕвонлив звук. Далечен одѕвон. Одѕвони од камбаните."},{"word":"одѕвони","type":"св.","description":"Испушти ѕвонлив звук; заѕвони. Се слушна тап удар а потоа одѕвони скршен прозорец. Лажицата одѕвони во тенџерето."},{"word":"одѕида","type":"св.","description":"Растури тоа што е изѕидано; разѕида. Мајсторот го одѕида ѕидот зашто излезе дека е крив."},{"word":"оди","type":"несв.","description":"За човек и за животни – се преместува движејќи се со нозете, чекорејќи. Тој секаде одеше пеш. – Не трчај, оди полека! Кучето одеше пред сите."},{"word":"одигра","type":"св.","description":"(спорт.) Заврши игра, натпревар. Одиграа една партија шах. Одиграле два натпревара."},{"word":"одјава","type":"ж.","description":"Известување со кое нешто се одјавува; најава. Телевизиска одјава."},{"word":"одјава","type":"св.","description":"Замине со јавање. Одјава во мугрите и повеќе не се врати."},{"word":"одјави","type":"св.","description":"Објави крај на нешто што било најавено, што е во тек (приредба, емисија на ТВ и сл.); најави. Водителката ја одјави емисијата."},{"word":"одјаде","type":"св.","description":"Престане да јаде нешто што претходно јадел. Одјадов баклава откако еднаш се прејадов. Уште како дете ги одјаде јајцата."},{"word":"одјазди","type":"св.","description":"Замине со јаздење; Го бодна коњот и одјазди налутено."},{"word":"одјури","type":"св.","description":"Избега, истрча. Уште не докажа, децата одјурија надвор. Одјури со стариот автомобил и зад себе остави облак од чад и прав."},{"word":"одлабави","type":"св.","description":"Направи нешто да е лабаво. Се прејаде, па мораше да го одлабави ременот."},{"word":"одлага","type":"несв.","description":"Помести временски за подоцна. Го одлагаше испитот неколкупати. Тие го одлагаа соочувањето со своите противници."},{"word":"одлази","type":"св.","description":"Замине со лазење. Детенцето одлази до креветчето."},{"word":"одлачи","type":"св.","description":"Оддели, издели. Ги одлачи новите од старите весници."},{"word":"одлебди","type":"св.","description":"Замине со лебдење. Правот што се крена одлебди со тивкиот ветер."},{"word":"одлево","type":"прил.","description":"На левата страна; До него одлево застана пристара жена. Тие живееја на вториот кат, првата врата одлево. Одлево од патот имаше ред багреми."},{"word":"одлее","type":"св.","description":"Со леење отстрани дел од течност што се наоѓа во некаков сад; оттури. Одлеа малку од бокалот за да не го истури по пат."},{"word":"одлежи","type":"св.","description":"Лежи определено време болен. Одлежа една седмица од грипот. Таа зима таа ја одлежа во болница."},{"word":"одлепи","type":"св.","description":"Одвои нешто залепено; раздели нешто споено. Одлепи го фластерот, побрзо ќе ти зарасне плускавецот. Дедото ги одлепи усните и тивко прозбори."},{"word":"одлета","type":"св.","description":"Замине со летање; се оддалечи; долета. Одеднаш гулабот се исплаши и одлета. Два галеба одлетаа во ист правец на синиот хоризонт."},{"word":"одлив","type":"м.","description":"(геогр.) Периодично повлекување на нивото на водата на морски брег; прилив. Опасно е да се плива за време на одливот."},{"word":"одливка","type":"ж.","description":"Фигура, предмет добиен со постапка на леење метал во калап; Бронзена одливка. Одливка во форма на цвет."},{"word":"одливник","type":"м.","description":"Предмет низ којшто насочено истекува вода; олук. Металните одливници тропаа од дождот."},{"word":"одлика","type":"ж.","description":"Тоа со што се одликува или според кое се изделува некој или нешто; карактеристично обележје, суштествена особина или својство. Трпеливоста е негова најголема одлика. Битна одлика. Одлика на македонскиот литературен јазик."},{"word":"одликува","type":"св. и несв.","description":"Даде, дава некому признание, награда. Овој наш писател го одликуваа со највисокото државно признание."},{"word":"одликување","type":"ср.","description":"Глаголска именка од одликува."},{"word":"одлисне","type":"св.","description":"Оттури, истури одеднаш дел од течност што се наоѓа во некаков сад;"},{"word":"одличен","type":"прид.","description":"Што се одликува, истакнува со најдобри особини. Одличен соработник. Тој продава одличен мед. Домашните играчи покажаа одлична игра. Одлично здравје."},{"word":"одличие","type":"ср.","description":"Особина, одлика. Таквото одличие го прави еден од водечките автори на неговата генерација."},{"word":"одличник","type":"м.","description":"Ученик со највисок успех. Таа беше одличник во текот на целото образование."},{"word":"одложи","type":"св.","description":"Помести за подоцна извршување на нешто. Го одложија состанокот за следната недела. Професорот го одложи испитот за утре."},{"word":"одложлив","type":"прид.","description":"Што може да се одложи, да се помести временски. Одложлив состанок. Одложлива работа."},{"word":"одломка","type":"ж.","description":"Скршено, откинато парче; дел Водата исфрли одломка од весло."},{"word":"одлости","type":"св.","description":"Отвори, ослободи врата што била затворена со лост, резе и сл.; Го одлости капакот и слезе долу. Таа ја одлости портата уште пред да тропнат гостите."},{"word":"одлоши се","type":"св.","description":"Престане да е лош; . На стари години човекот се смени, се одлоши."},{"word":"одлука","type":"ж.","description":"Краен резултат, заклучок од нешто (договор, средба и сл.) со кој се решава некое прашање и се преземаат некои активности; решение. Тешка одлука. Не се поколеба во одлуката."},{"word":"одлути се","type":"св.","description":"Престане да е лут. Се лутеше малку, ама се одлути."},{"word":"одлучен","type":"прид.","description":"Што е цврст, непоколеблив при донесувањето одлуки, решенија. Одлучен човек. Одлучен раководител."},{"word":"одлучи (се)","type":"св.","description":"Донесе одлука, реши нешто. (Се) одлучи да замине. Комисијата одлучи негативно по приговорите."},{"word":"одлучувачки","type":"прид.","description":"Што одлучува, од кој зависи донесувањето на крајниот заклучок; решавачки, пресуден. Одлучувачки меч. Одлучувачки фактор."},{"word":"одлушне","type":"св.","description":"Оштети со откршување, одделување на мал дел од нешто. Миејќи го таа го одлушна тенџерето."},{"word":"одљуби","type":"св.","description":"Престане да чувствува љубов, да сака некого; Поради пиењето таа го одљуби сопругот."},{"word":"одмавне","type":"св.","description":"Со мавтање, со движење на раката или на главата покаже несогласување, одбивање или помирување со нешто. Презриво одмавна со раката и ништо не одговори. Одмавна со главата колку да покаже дека се лути."},{"word":"одмага","type":"несв.","description":"Не помага, ама и не одмага."},{"word":"одмагли","type":"св.","description":"(прен. жарг.) Избега, исчезне. Штом виде што направи веднаш одмагли. Не чекаше да го избркаат, самиот одмагли."},{"word":"одмазда","type":"ж.","description":"Свесна, повратна реакција на некое злосторство заради лично задоволување за извршената неправда, насилство и сл. Лута одмазда. Желба за одмазда. Само одмазда можеше да го смири."},{"word":"одмазди","type":"св.","description":"Казни злосторник во име на жртвата. Тој го одмазди својот брат. Синот го одмазди татка си. Семејството ја одмазди смртта на својот најмлад член."},{"word":"одмаздлив","type":"прид.","description":"Што е склон на одмазда, што може да се одмазди. Одмаздлив човек. Тој имаше одмаздлив карактер."},{"word":"одмаздник","type":"м.","description":"Тој што (се) одмаздува. Тој беше одмаздникот. Селаните го избраа за одмаздник."},{"word":"одмазднички","type":"прид.","description":"Што се однесува на одмаздник. Одмазднички потег. Одмазднички мисли."},{"word":"одмаздувач","type":"м.","description":"Тој што (се) одмаздува; Тој беше одмаздувач од народот."},{"word":"одмаздувачки","type":"прид.","description":"Што се однесува на одмаздувач. Одмаздувачки постапки."},{"word":"одмандали","type":"св.","description":"Отвори врата што била затворена со мандало, резе и сл.; Ја одмандали портата. Рацете му се тресеа, одвај ја одмандали вратата."},{"word":"одмена","type":"ж.","description":"Тој што доаѓа да замени, смени некого во работата, преземе обрска од некого (обично син, ќерка, снаа и сл.). Старицата доби одмена во куќата. Синот ѝ донесе одмена на мајката. Се тешеше дека набргу ќе ѝ дојде одмена."},{"word":"одмени","type":"св.","description":"Замени, смени некого во работата, овозможи некому да се смени, да се одмори. Снаата ја одмени свекрвата. Сè сама работеше, немаше кој да ја одмени."},{"word":"одмерен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од одмери."},{"word":"одмери","type":"св.","description":"Со некаква мерка процени, определи некаква величина (тежина, должина, содржина и др.). Тој добро го одмери обемот на работата. Не ги одмери зборовите, избрза. Го одмери растојанието до куќата за да стаса навреме."},{"word":"одметне","type":"св.","description":"Со брзо, отсечно движење отфрли, зафрли нешто настрана, наназад. Одеднаш тој се исправи, ја одметна главата наназад и го погледна в очи."},{"word":"одметник","type":"м.","description":"Тој што се побунил, што се одметнал. Одметник од народот. Дело на одметници."},{"word":"одмилее","type":"св.","description":"Направи некој или нешто да престане да му е мил(о) некому. Таа му ги одмилеа некогашните пријатели."},{"word":"одмине","type":"св.","description":"Помине покрај некого или нешто без задржување; замине 3. Автобусот не застана, ги одмина. Одмини ја првата улица и заврти во втората одлево. За среќа најлошото нè одмина."},{"word":"одмогне","type":"св.","description":"Направи пречка, направи штета; оневозможи извршување на некоја работа; Тој сакаше да помогне, но одмогна. Иако застана во моја одбрана, тоа само ми одмогна."},{"word":"одмоли","type":"св.","description":"Со молење издејствува нешто; измоли. Детето го одмоли соседот да му ја врати топката."},{"word":"одмор","type":"м.","description":"Прекинување на работата заради починка; пауза. Време е за одмор. Училишното ѕвонче го означи големиот одмор."},{"word":"одморалиште","type":"ср.","description":"Зграда, објект што се користи за престој за време на одмор. Детско одморалиште. Студентско одморалиште."},{"word":"одмора (се)","type":"несв.","description":"Починува; поминува време во одмор; (се). По ручекот тој задолжително (се) одмора. Старецот (се) одмораше под стариот орев. Се одморав гледајќи во бескрајното зеленило."},{"word":"одморен","type":"прид.","description":"Што се одморил, што е способен за работа. Следното утро стана одморен и свеж. Иако спиеше кратко, се разбуди одморен."},{"word":"одмори","type":"св.","description":"Остави, даде некому да се почине. Одмори ги работниците малку. Направи пауза за да ги одмори очите од читањето."},{"word":"одмориште","type":"м.","description":"Поширок простор меѓу скали што служи за одмор. Тој тргна по скалите, но се задиша, па подзастана на одмориштето."},{"word":"одмота","type":"св.","description":"Со мотање одвие нешто што е намотано (клопче и сл.); размота; Ја одмота ортомата. Играјќи, мачето го одмота клопчето."},{"word":"одмрзне","type":"св.","description":"Под дејство на топлина врати во претходна состојба нешто што било замрзнато; растопи; Го одмрзна месото за ручек. Одмрзни го фрижидерот да го исчистам."},{"word":"однадвор","type":"прил.","description":"Од надворешната страна; однатре. Куќата однадвор изгледаше добро, но внатре беше запуштена. Тенџерето однадвор беше здраво, но однатре беше излупено."},{"word":"одназад","type":"прил.","description":"Од задната страна; од грбот; од крајот; одзади. Влегол во дворот одназад. Панталоните одназад му беа извалкани со кал. Детето знаеше да брои одназад."},{"word":"однапред","type":"прил.","description":"Од предната страна. Куќата однапред имаше градина со прекрасни цвеќиња."},{"word":"однароди","type":"св.","description":"Отуѓи некого од сопствениот народ, направи некој или нешто да го изгуби народниот карактер. Лошите услови ги однародија луѓето."},{"word":"однатре","type":"прил.","description":"Од внатрешната страна; однадвор. Влезе и се заклучи однатре. Ја вароса целата куќа ама само однатре."},{"word":"однедопица","type":"прил.","description":"Без најава, ненадејно, неочекувано, одненадеж. Однедопица престана песната на штурците. Се отвори вратата од визбата, но однедопица ја снема светлината."},{"word":"однекаде","type":"прил.","description":"Од некоја страна, од некое непознато место. Однекаде на небото се појави облак чад. Разлаено куче однекаде се најде до него, подготвено да го касне."},{"word":"одненадеж","type":"прил.","description":"Без претходна најава, неочекувано; ненадејно. Детето ѝ пријде на бабата и одненадеж ја бакна. Зборуваше полека и одненадеж заплака. Одненадеж заѕвони телефонот."},{"word":"однесе","type":"св.","description":"Со носење пренесе, премести некого или нешто од едно на друго место. Однеси ги торбите во кујната. Ги однесе чевлите на поправка."},{"word":"однесување","type":"ср.","description":"Глаголска именка од однесува. Брзото однесување во болница беше одлучувачко за нивните животи."},{"word":"одниже","type":"св.","description":"Растури низа, тргне, извади од низа; Ги нанижа, па ги однижа монистата, не ѝ се допаѓаа."},{"word":"одникаде","type":"прил.","description":"Од ниедна страна; од ниедно место, од никого. Одникаде не добиле помош. Сонцето пече, одникаде облаче."},{"word":"одново","type":"прил.","description":"Повторно, пак, наново. Снегот почна одново да паѓа. Беше збунет, па фати да чита одново за да разбере. Од ветрот дворот одново се посла со лисја. – Не дозволувај одново да те излаже."},{"word":"однос","type":"м.","description":"Став, држење, начин на однесување кон некого или кон нешто. Правилен однос кон работата. Оптимистички однос кон животот. Здрав однос кон храната."},{"word":"односен","type":"прид.","description":"За тој / таа / тоа што се работи, за тој / таа / тоа што се зборува. Односното прашање останува да се реши. Односното село се изделува од околината."},{"word":"односно","type":"мод.","description":"Со други зборови, поинаку кажано; то ест. Тој дојде сам односно без семејството."},{"word":"одобрение","type":"ср.","description":"Дозвола да се направи нешто; Писмено одобрение. Доби одобрение од директорот. Климнувањето со главата значеше одобрение."},{"word":"одобри","type":"св.","description":"Се согласи со нешто. Сите присутни го одобрија предлогот."},{"word":"одоброволи","type":"св.","description":"Направи некој да има добро расположение; орасположи. Го одоброволија да соработува. Тој ја зазборува колку да ја одоброволи."},{"word":"одобрувачки","type":"прил.","description":"Што покажува одобрување, што е знак на одобрување. Го погледна одобрувачки. Одобрувачки нишна со главата."},{"word":"одовде","type":"прил.","description":"Од ова место, од местото на зборување. Одовде до поштата има петстотини метри. Одовде до таму има десет минути одење."},{"word":"одоглави","type":"св.","description":"Извади, симне оглав. Го одоглави коњот и го пушти да пасе."},{"word":"одозгора","type":"прил.","description":"Од горната страна, на површината на нешто. Колачот се прелива одозгора со растопено чоколадо."},{"word":"одоздола","type":"прил.","description":"Од долната страна, под нешто. Лебот се препекол одоздола. Пижамите ти се одоздола во торбата."},{"word":"одоко","type":"прил.","description":"Приближно, оценето со поглед, неоценето на соодветен начин, неизмерено со соодветно средство за мерење. Имаше дваесет луѓе, одоко кажано. Одоко има десет килограми јаболка."},{"word":"одоколу","type":"прил.","description":"Од сите страни; наоколу. Куќата одоколу беше оградена со борови. За миг се собраа луѓе одоколу."},{"word":"одолее","type":"св.","description":"Издржи пред некој предизвик, совлада некој напор, напад, болест и сл. Таа иако беше на диета, не им одолеа на слатките. Старото дрво во дворот одолеа пред силното невреме."},{"word":"одолжи","type":"св.","description":"Повеќе од очекуваното временски продолжи извршување на некоја работа; завлече, развлече; одложи повеќе пати. Студеното време ја одолжи вегетацијата."},{"word":"одолив","type":"прид.","description":"На кој може да му се одолее. Одолив предизвик."},{"word":"одомашен","type":"прид.","description":"Што е како домашен, што е приспособен на нова средина, на нов начин на живеење и сл. Одомашена мачка."},{"word":"одомаши (се)","type":"св.","description":"Направи некој или нешто да стане домашно, да се приспособи, да се навикне на нова средина, на нов начин на живеење и сл. Го прифатија како член на семејството и го одомашија."},{"word":"одоми","type":"св.","description":"Направи некој да има дом, куќа; закуќи. Родителите му купија стан, го одомија."},{"word":"одонде","type":"прил.","description":"Од онаа страна. Оди одонде, таму има помалку кал."},{"word":"одошто","type":"сврз.","description":"отколку, откако. Во споредување, при избор на подобра можност. Подобро да си одам одошто да седам и да гледам како се урива сè. Попаметно е да работиш одошто да мислиш постојано на девојката."},{"word":"Одра","type":"ж.","description":"Река во Источна Европа."},{"word":"одработи","type":"св.","description":"Изврши определена работна обврска; се оддолжи за нешто (врати долг, надомести однапред или отпосле за слободен ден и сл.). Јас го одработив мојот дел, сега на ред сте вие. Тој го одработи своето и замина во пензија. Ја одработивме саботата за претходниот продолжен викенд."},{"word":"одраз","type":"м.","description":"а) Одразена слика на нешто во некоја мазна површина (огледало, стакло, вода и сл.). Таа седеше на карпата и гледаше во својот одраз во водата. б) Одблесок, отсјај. Полната месечина имаше прекрасен сребрен одраз на средината од езерото."},{"word":"одрази","type":"св.","description":"Создаде, направи одраз, слика од нешто на некоја мазна површина (огледало, стакло, вода и сл.). Огледалото ја одрази жената послаба отколку што е навистина."},{"word":"одрами","type":"св.","description":"Симне од рамо. Ја одрами торбата и седна."},{"word":"одрано","type":"прил.","description":"Во зори, рано наутро. Тој стана одрано, уште сонцето не беше изгреано."},{"word":"одрвени","type":"св.","description":"Стане дрво. Стеблото на тоа цвеќе по неколку години ќе одрвени."},{"word":"одред","type":"прил.","description":"Сите, сè со ред, сè без разлика, без исклучок. Ги претресоа одред. Виновникот не го најдоа, па ги казнија сите одред."},{"word":"одред","type":"м.","description":"Воена единица или вооружена организирана група со борбена задача. Партизански одреди. Командант на одредот. Одред од педесетина луѓе."},{"word":"одредба","type":"ж.","description":"Тоа што е пропишано, утврдено, што мора да се спроведува. Законска одредба. Одредби на Правилникот за работа."},{"word":"одреден","type":"прид.","description":"Утврден, установен, точно, јасно определен;"},{"word":"одреди","type":"св.","description":"Утврди, установи нешто, во некој однос (по број, големина, тежина, квалитет итн.) определи. Злосторникот го фатија, но му одредија мала казна. Јадењето беше блуткаво, не можеше да му го одреди вкусот."},{"word":"одредница","type":"ж.","description":"Тоа што одредува, што е битно обележје."},{"word":"одреже","type":"св.","description":"Со режење оддели; отсече, пресече. Кашкавалот беше тврд, одвај му одрежа малку."},{"word":"одреме","type":"св.","description":"Помине малку време во дремење. По ручекот одрема половина час."},{"word":"одрече","type":"св.","description":"Побие, не признае нешто што е кажано, направено; одговори со негирање. Обвинетиот одрече дека е виновен."},{"word":"одречен","type":"прид.","description":"Што одречува, што негира;"},{"word":"одржи","type":"св.","description":"Зачува, сочува нешто во иста состојба. Го одржа имотот и покрај лошите времиња."},{"word":"одрина","type":"ж.","description":"Начин на одгледување винова лоза што се качува и се шири во висина и во ширина. Лозјето го сади одрина."},{"word":"одроди","type":"св.","description":"Оттргне, оддалечи од роднини, блиски. Мажот ѝ ја одроди од сите."},{"word":"одромони","type":"св.","description":"Одговори нејасно, неразбирливо на обраќање."},{"word":"одрон","type":"м.","description":"Камење и земја што се одронуваат и паѓаат од повисоко, ридско место; местото каде што има одронувања. Одрон на патот. Одрони од карпи. На автопатот има одрони.."},{"word":"одрони","type":"св.","description":"Оддели мал дел од нешто со ронење (земја, камен и сл.). Силното невреме одрони малтер на неколку места од дотраената фасада."},{"word":"одрпа","type":"св.","description":"Скине, искине, испокине нешто од невнимателност. Децата береа кајсии, па ги одрпале панталоните. Кучето во игра им ја одрпа облеката."},{"word":"одртави","type":"св.","description":"Стане дрт; остари, опадне. Песот одртаве, повеќе не одеше со овците. Каков беше кога беше млад, но сега одртаве, не е истиот човек."},{"word":"одруча (ми) се","type":"св.","description":"Изгуби желба за ручање, јадење. Додека стаса ручекот, ми се одруча."},{"word":"одука","type":"ж.","description":"Заборавање, губење навика; одучување."},{"word":"одучи","type":"св.","description":"Направи некој да изгуби, да заборави навика; одвикне. Тој го одучи кучето од копање по дворот. Ќе ги одучам да не ми доаѓаат во ниедно време."},{"word":"одушеви","type":"св.","description":"Предизвика восхит, силна возбуда; Театарската претстава го одушеви."},{"word":"ождреби","type":"св.","description":"За кобила – донесе на свет ждребе. Кобилата ождреби две ждребиња."},{"word":"ожебави","type":"св.","description":"Стане набран, збрчкан. Ожебави и во лицето и во снагата."},{"word":"ожег","type":"м.","description":"Железна прачка извиткана на крајот за распретување оган, жар. Стар ожег. Исчаден ожег. Огнот изгасна, па го зеде ожегот за да го распали."},{"word":"ожедни","type":"св.","description":"Почувствува жед. Побара вода, ожеднал. Коњите ожеднаа, па ги однесоа на поило."},{"word":"ожени","type":"св.","description":"Најде некому жена, овозможи, направи сè за да може маж да стапи во брак. Тој го ожени синот."},{"word":"ожесточен","type":"прид.","description":"Жесток, суров, безмилосен. Ожесточена битка."},{"word":"ожесточи","type":"св.","description":"Доведе некого или нешто до состојба на жестокост, суровост, безмилосност. Некој отстрана дофрли нешто и ја ожесточи расправата."},{"word":"оживее","type":"св.","description":"Се врати од смрт во живот. Цвеќето беше речиси исушено, но го навадив и оживеа."},{"word":"оживотвори","type":"св.","description":"Спроведе во живот некоја замисла; оствари, исполни. Тој ја оживотвори старата идеја. Успеа да го оживотвори својот сон."},{"word":"оживотворувачки","type":"прид.","description":"Што оживотворува, што дава, вдахнува живот; што исполнува. Оживотворувачки потези."},{"word":"ожили","type":"св.","description":"Пушти жили, развие млад корен;"},{"word":"ожнее","type":"св.","description":"Заврши жнеење житни стебла, собере жито од нива; Годинава рано го ожнеаја житото."},{"word":"ожолти","type":"св.","description":"Добие жолта боја. Тревата ожолте од силното сонце. Есента е на прагот, лисјата веќе ожолтеа."},{"word":"ожули","type":"св.","description":"Предизвика телесна болка со притисок, триење, стегање и сл.; Го ожули потпирајќи му се на рамото."},{"word":"ожури","type":"св.","description":"За коприва – надразни, предизвика црвенило на кожата; Копривите беа млади, но сепак го ожуреа."},{"word":"озаби се","type":"св.","description":"Се покаже со забите, правејќи грда гримаса; се оклешти. Се сврте и му се озаби налутено."},{"word":"озаглави","type":"св.","description":"Стави наслов на книжевно дело; наслови книжевно дело. Збирката е озаглавена според првата песна."},{"word":"озакони","type":"св.","description":"Утврди нешто со закон. Тие се регистрираа, ја озаконија врската."},{"word":"озари","type":"св.","description":"Одеднаш осветли нешто. Вратата се отвори и го озари силна светлина."},{"word":"озбори","type":"св.","description":"Раскаже нешто за некого со негативна оценка. Сите од селото го озборија за неговата постапка."},{"word":"озборувач","type":"м.","description":"Тој што озборува. Дежурен озборувач. Таа му се довери нему, а тој излезе најголем озборувач."},{"word":"озвучи","type":"св.","description":"Придружи нешто (текст, слика и сл.) со звук."},{"word":"озвучување","type":"ср.","description":"Глаголска именка од озвучува. Озвучувањето не беше најдобро, се слушаше само во првите редови."},{"word":"озгора","type":"прил.","description":"Од горната страна. Озгора колачот се посипува со шеќер во прав."},{"word":"оздола","type":"прил.","description":"Од долната страна; под нешто; одоздола Озгора беа новите весници, а оздола старите. Оздола лебот беше препечен."},{"word":"оздравее","type":"св.","description":"Стане здрав; се излекува од болест. Таа оздравеа и излезе од болница."},{"word":"озелени","type":"св.","description":"Добие зелена боја. Озеленеа ливадите."},{"word":"озимче","type":"ср.","description":"За теле – едногодишно, што поминало само една зима."},{"word":"озлобен","type":"прид.","description":"Што е исполнет со злоба, со гнев и горчина. Озлобен поглед."},{"word":"озлоби","type":"св.","description":"Исполни со злоба, со гнев и горчина. Очите му озлобија."},{"word":"озлогласен","type":"прид.","description":"Кого го бие лош глас. Озлогласен логор."},{"word":"озлогласи","type":"св.","description":"Пушти лош глас за некого или за нешто. Написите во весниците ја озлогласија фирмата."},{"word":"ознака","type":"ж.","description":"Договорен знак, белег за нешто. Суштествена ознака. Ознака за правец."},{"word":"означи","type":"св.","description":"Стави ознака; обележи. Го означиле патот."},{"word":"озоба","type":"св.","description":"Изеде со зобање, иззоба. Коњите го озобале зобот."},{"word":"озон","type":"м.","description":"Отровен, син гас од молекули што содржат три атоми кислород; алотропска модификација на кислород, кој се наоѓа во горната атмосфера каде што го апсорбира поголемиот дел од штетното ултравиолетово зрачење на сонцето; се јавува во поголема концентрација во воздухот по дожд и грмежи; симбол О3. Дишеше од воздухот полн со озон."},{"word":"озонатор","type":"м.","description":"Направа за производство на озон по вештачки пат;"},{"word":"озонизација","type":"ж.","description":"Процес на збогатување на воздухот со озон."},{"word":"озонира","type":"св. и несв.","description":"Исполни, исполнува со озон."},{"word":"озонометар","type":"м.","description":"Направа за мерење на концентрацијата на озон."},{"word":"озонски","type":"прид.","description":"Што се однесува на озон; што има озон. Озонска обвивка. Озонска дупка."},{"word":"озраченост","type":"ж.","description":"Состојба предизвикана од радиоактивно зрачење."},{"word":"озрачи","type":"св.","description":"Изложи на зрачење. Работата со такви материи го озрачи."},{"word":"оѕверен","type":"прид.","description":"Подивен. Не можеа да го смират, толку беше оѕверен."},{"word":"оѕвери се","type":"св.","description":"Стане како ѕвер; подиви. Се оѕвери, стана голем злобник."},{"word":"оѕве се","type":"св.","description":"Одговори на обраќање; Тој викна и некој се оѕва од овоштарникот."},{"word":"оѕвие се","type":"св.","description":"Нивните гласови се оѕвиваа во полето."},{"word":"ој!","type":"изв.","description":"За изразување страв, болка, јад и сл.; ах, ох, оф. – Ој леле, леле!"},{"word":"ојагни","type":"св.","description":"За овца – донесе на свет јагне. Неколку овци ојагнија по две јагниња."},{"word":"ојари","type":"св.","description":"За коза – донесе на свет јаре. Годинава козата ојари три јариња."},{"word":"ојнак","type":"м.","description":"Покрупен орев со кој се гаѓаат во игра повеќе поситни ореви;"},{"word":"ојуначи","type":"св.","description":"Стане храбар, добие смелост, сила. Кога беше мал беше плашлив, но кога потпорасна ојуначи."},{"word":"ока","type":"ж.","description":"Мерка за тежина – 1282 грама. Ока брашно. Две оки вино. Ока сирење."},{"word":"окади","type":"св.","description":"При религиозен обред – исчади со темјан. Се помоли пред иконата, ја окади собата и седна."},{"word":"окае","type":"св.","description":"Искупи грев со каење. Отиде во манастир да ги окае гревовите."},{"word":"окаен","type":"прид.","description":"Слаб, кутар, беден, очаен. Окаен човек."},{"word":"окаже","type":"св.","description":"Открие, предаде тајна. Тој не е доверлив човек, ќе те окаже."},{"word":"окајник","type":"м.","description":"Клетник, очајник, бедник. Во филмот тој игра лик на окајник."},{"word":"окали","type":"св.","description":"Извалка со кал. Ги окали чевлите одејќи низ тревата."},{"word":"оканик","type":"м.","description":"Сад; оканица."},{"word":"оканица","type":"ж.","description":"(арх.) Метален сад за мерење течност што собира една ока. Оканица боза."},{"word":"окапан","type":"прид.","description":"Што е на крај на силите, премален, опаднат, изнемоштен. Млада, но окапана жена."},{"word":"окапаник","type":"м.","description":"Тој што е опаднат, пропаднат. – Помина твоето време, окапанику!"},{"word":"окапе","type":"св.","description":"Искапе, избања. Таа ги окапе децата и ги легна да спијат."},{"word":"окапе","type":"св.","description":"Изгние, скапе, пропадне. Јаболките окапаа. Окапа во затвор."},{"word":"окара","type":"св.","description":"искара. Дедото ги окара децата."},{"word":"окарактеризира","type":"св.","description":"Даде карактеристика, оценка за некого или за нешто. Го окарактеризираа како непријател."},{"word":"окат","type":"прид.","description":"Што има очи, што гледа; слеп. Едно од мачињата е слепо, а другите се окати."},{"word":"окати се","type":"св.","description":"Искриви лице, се извиличи, се исклешти. Се окати како да е нетокму."},{"word":"окашка","type":"св.","description":"Извалка нешто со нешто течно, кашесто и сл. Го окашка фустанчето."},{"word":"оквалификува","type":"св.","description":"Даде квалификација, оценка за некого или за нешто; окарактеризира. Збирката ја оквалификуваа како врвно авторско остварување."},{"word":"океан","type":"м.","description":"Голема водена површина меѓу континентите. Атлантски Океан. Бучен океан."},{"word":"Океанија","type":"ж.","description":"Заедничко име за Нов Зеланд и за другите архипелази во Тихиот Океан."},{"word":"океанограф","type":"м.","description":"Тој што се занимава со океанографија."},{"word":"океанографија","type":"ж.","description":"Наука што се занимава со проучување на морињата и океаните; вештина и техника на изработка на карти на водените површини."},{"word":"океанографски","type":"прид.","description":"Што се однесува на океанограф и океанографија."},{"word":"океански","type":"прид.","description":"Што се однесува на океан, што припаѓа на океан. Океански бродови. Океански земји."},{"word":"оќелави","type":"св.","description":"Стане ќелав. Тој оќелави на млади години."},{"word":"окер","type":"прид.","description":"За боја – темножолта кон кафена. Окер палто. Окер картон."},{"word":"окисели","type":"св.","description":"Направи нешто да стане кисело; поткисели. Окисели чорба."},{"word":"Оклахома","type":"ж.","description":"Сојузна држава во САД"},{"word":"оклешти се","type":"св.","description":"Се потсмее со искривен израз на лицето; се. Сите му се оклештија."},{"word":"оклоп","type":"м.","description":"(истор.) Метална облека што служи за заштита на телото во борба."},{"word":"оклопен","type":"прид.","description":"Што се однесува на оклоп, што има, што е заштитен со оклоп. Оклопна единица. Оклопно возило."},{"word":"оклопник","type":"м.","description":"Војник со оклоп."},{"word":"окнар","type":"м.","description":"Рудар што работи во окно."},{"word":"окно","type":"ср.","description":"Прозорец, прозорски отвор на нешто."},{"word":"око","type":"ср.","description":"Орган на сетилото за вид кај човекот и кај животните. Убави очи. Црни очи. Мали очи."},{"word":"оков","type":"м.","description":"Метални алки поврзани со синџири со кои се врзувале строго осудените затвореници со цел да им се ограничи движењето. 'Рѓосани окови. Затворениците беа со окови на рацете и на нозете."},{"word":"окове","type":"св.","description":"Стави окови некому. Ги оковаа затворениците."},{"word":"окози","type":"св.","description":"За коза – донесе на свет јаре. Козата окози две јаренца."},{"word":"ококори","type":"св.","description":"Широко отвори очи. Таа исплашено ги ококори очите."},{"word":"околен","type":"прид.","description":"Што е во околината, ближен, соседен. Околни села. Околни планини. Околни куќи."},{"word":"околија","type":"ж.","description":"Поголема административна единица којашто опфаќа повеќе помали единици (општини, места, села и сл.) Скопска околија. Селата од Прилепската околија. Во целата околија тој имаше најубави овошки."},{"word":"околина","type":"ж.","description":"Област, предел околу определено место. Околината на езерото беше живописна. Во околината на градот."},{"word":"околиски","type":"прид.","description":"Што се однесува на околија. Околиски надзорник. Околиски град."},{"word":"околност","type":"м.","description":"Факт, појава што се јавува истовремено со друг факт и притоа влијаат меѓусебно. Олеснувачка околност. Среќна околност. Умре под мистериозни околности."},{"word":"околу","type":"прил.","description":"Во околината. Куќата беше одделена од другите, а околу заградена со високи дрвја. Сите изнаседнаа околу-наоколу"},{"word":"околу","type":"предл.","description":"Со пространствено значење – опкружување, заобиколување на некого или нешто. Децата испоседнаа околу учителот. Околу куќата ќе насадам жива ограда."},{"word":"околчест","type":"прид.","description":"Што е со тркалезна форма. Околчесто лице. Околчести очи."},{"word":"околчи","type":"св.","description":"Постави, нареди колци. Најпрвин ја околчи нивата, па потоа ја изора."},{"word":"оконча","type":"св.","description":"Заврши, сврши. Го оконча својот живот во манастир. Се налути и реши да ја оконча работата."},{"word":"окоп","type":"м.","description":"(воен.) Ископ во земјата во вид на долг ходник низ кој е овозможено движење на луѓе; ров. Влажни окопи. Војниците чекаа нечујно во окопите."},{"word":"окопили се","type":"св.","description":"Роди копиле, вонбрачно дете."},{"word":"окопити","type":"св.","description":"Освести, поврати некого, направи некој да си дојде на себеси од страв, возбудување и сл. Го фати за раменици, го стресе и го окопити."},{"word":"окопни","type":"св.","description":"За снег и мраз – исчезне од површината на земјата; се растопи. Снегот окопне, зимата е на заминување."},{"word":"окорави (се)","type":"св.","description":"Фати кора, се покрие со кора. Изгребаното колено брзо се окорави и зарасна."},{"word":"оќори","type":"св.","description":"Направи некој да стане ќор. Тие го оќорија детето."},{"word":"окоси","type":"св.","description":"Заврши со косење, искоси трева. Ги окосија ливадите."},{"word":"окоти","type":"св.","description":"За мачка, зајак и други животни – донесе на свет младо животно. Зајачицата окоти пет зајчиња."},{"word":"окрвави","type":"св.","description":"Извалка со крв. Лекарот го окрвави мантилот."},{"word":"окрек","type":"м.","description":"Вид зелена кончеста алга што расте во застоени води; Confеrva. Во долот имаше окрек во кој секогаш имаше жаби."},{"word":"окриви","type":"св.","description":"Стане крив. По сообраќајната незгода закрепна, но окриве."},{"word":"окриви","type":"св.","description":"Фрли вина на некого; обвини. Го окривија невиниот, а виновниците избегаа."},{"word":"окрили","type":"св.","description":"Исполни со полет, надеж, воодушеви. Последните случувања го окрилија во неговите намери."},{"word":"окрка","type":"св.","description":"Изеде лакомо во големи количини; крка Ја окрка целата чинија со слатки."},{"word":"окрлави","type":"св.","description":"Заздрави, зајакне."},{"word":"окрои","type":"св.","description":"За лозје – изреже, поткастри гранки. Годинава навреме го окројавме лозјето."},{"word":"округ","type":"м.","description":"Поголема административна територијална единица. Изборен округ. Воен округ."},{"word":"окружен","type":"прид.","description":"Што се однесува на округ. Окружен суд. Окружен началник."},{"word":"окружение","type":"ср.","description":"Средина, амбиент, контекст; околина."},{"word":"окружи","type":"св.","description":"Направи круг околу некого или околу нешто; опколи. Се подготвува невреме, темни облаци го окружија градот."},{"word":"окружница","type":"ж.","description":"Службено писмо наменето на повеќе лица или установи со иста содржина; циркулар, циркуларно писмо."},{"word":"окрупни","type":"св.","description":"Стане крупен. Кога беше мал, беше слабичок, но кога порасна, окрупне."},{"word":"окрши","type":"св.","description":"Скрши. Падна и ја окрши ногата."},{"word":"оксид","type":"м.","description":"Хемиско соединение на кислородот со некој елемент. Натриумов оксид."},{"word":"оксидација","type":"и.","description":"Процес на соединување на кислородот со некој елемент. Биолошка оксидација. Оксидација на почвата."},{"word":"оксидира","type":"св. и несв.","description":"Се соедини, се соединува со кислород. Тој хемиски елемент многу брзо оксидира."},{"word":"оксиморон","type":"м.","description":"Стилска фигура која е резултат на спојување на два противречни поима. Бела темнина. Чесен крадец. Жив мртовец."},{"word":"Оксфорд","type":"м.","description":"Универзитетски град во Велика Британија."},{"word":"октав","type":"м.","description":"Осмина од печатарски табак; формат на книга што се добива кога табакот ќе се превитка на 8 листови, односно 16 страници."},{"word":"октава","type":"ж.","description":"(муз.) Осмиот тон на дијатонската скала; интервал помеѓу првиот и осмиот тон."},{"word":"октет","type":"м.","description":"Композиција за осум солистички инструменти или гласови."},{"word":"октоих","type":"м.","description":"Православна црковна книга во која литургиското пеење е во осум гласови."},{"word":"октомври","type":"м.","description":"Десеттиот месец во годината; листопад."},{"word":"октопод","type":"м.","description":"Мекотело морско животно со две крупни очи на главата и со осум краци на кои има пипала; Octopidae."},{"word":"октроира","type":"св. и несв.","description":"Наметне со сила, со едностран акт од повисоки структури; пропише. Октроиран устав."},{"word":"окубе","type":"св.","description":"За пердув, влакно – истргне, отстрани од корен; искубе. Домаќинката ја окуба кокошката и ја стави да се вари."},{"word":"окука","type":"св.","description":"Изгуби многу време, предолго се задржи, помине некаде (во чекање, во болница, затвор итн.); пропадне, се уништи. Жената окука во болнишките ходници. Кутриот, окука по затвори."},{"word":"окулар","type":"м.","description":"Собирна леќа во дурбин или во микроскоп којашто има улога на лупа за набљудување на одразот добиен со прекршување на светлината."},{"word":"окулист","type":"м.","description":"Лекар специјалист за очни болести; офталмолог."},{"word":"окулистика","type":"ж.","description":"Наука за болести на очите."},{"word":"окултација","type":"ж.","description":"Затскривање, засенување на едно небеско тело од друго небеско тело (Сонцето од Месечината)."},{"word":"окултен","type":"прид.","description":"Што е таинствен, прикриен, мистичен. Окултен мотив. Окултно крвавење."},{"word":"окултизам","type":"м.","description":"Мистично учење за таинственото, натприродното, мистичното во природата и во човекот."},{"word":"окултист","type":"м.","description":"Тој што го почитува, што се занимава со окултизмот."},{"word":"окупатор","type":"м.","description":"Тој што окупира, зазема, освојува туѓа територија; освојувач. Фашистички окупатор. Борба против окупаторите."},{"word":"окупација","type":"ж.","description":"Освојување, заземање туѓа територија. Фашистичка окупација."},{"word":"окупационен","type":"прид.","description":"Што се однесува на окупација; окупациски. Окупационен режим."},{"word":"окупациски","type":"прид.","description":"Што се однесува на окупација. Окупациски патроли."},{"word":"окупира","type":"св. и несв.","description":"Заземе, зазема, освои, освојува туѓа територија. Непријателски трупи го окупираа градот."},{"word":"окуражи","type":"св.","description":"Охрабри, поддржи некого. Неговиот поглед ја окуражи."},{"word":"окучи","type":"св.","description":"Донесе на свет млади кученца. Кучката окучи четири прекрасни кученца."},{"word":"олабави","type":"св.","description":"Направи нешто да е лабаво. Ги олабави ремчињата на сандалите."},{"word":"олади","type":"св.","description":"Направи нешто да биде ладно; излади. – Млекото е жешко за него, олади го малку."},{"word":"олеандер","type":"м.","description":"Вид декоративно растение со долги и тесни листови, со бели, бледорозови или светловиолетови цветови; Herium oleander."},{"word":"олеин","type":"м.","description":"Состојка што е задолжително присутна во сите животински и билни масти."},{"word":"олеле!","type":"изв.","description":"За израз на болка. – Олеле, колку боли!"},{"word":"олелија","type":"ж.","description":"Лелек, лелекање. Се слушаа писоци и олелии."},{"word":"олелика","type":"несв.","description":"Испушта олелии; лелека. Му доаѓаше да олелика, но глас не пушти."},{"word":"олесни","type":"св.","description":"(преод.) Направи некому да му биде полесно нешто. Тој многу ми ја олесни работата."},{"word":"олеснителен","type":"прид.","description":"Што може да олесни;"},{"word":"олеснувачки","type":"прид.","description":"Што олеснува, што прави нешто да биде полесно. Олеснувачки околности."},{"word":"олигарх","type":"м.","description":"Припадник, член на олигархија."},{"word":"олигархија","type":"ж.","description":"Политички и економски систем во кој севкупното владеење е во рацете на мала група луѓе. Финансиска олигархија."},{"word":"олигархиски","type":"прид.","description":"Што се однесува на олигархија, што е во врска со олигархија. Олигархиски режим."},{"word":"олиже","type":"св.","description":"Исчисти со јазик, излиже. Детенцето ја олижа устата намачкана со чоколадо."},{"word":"Олимп","type":"м.","description":"Планина и врв во Грција."},{"word":"олимпиец","type":"м.","description":"Учесник во олимпијада."},{"word":"олимпизам","type":"м.","description":"Олимписки дух, пријателство меѓу народите врз основа на негувањето на спортот. Поддршка на олимпизмот во светот."},{"word":"олимпијада","type":"ж.","description":"(истор.) Во Стара Грција – натпревари што се одржувале во светилиштето Олимпија на секои четири години во чест на богот Зевс."},{"word":"олимписки","type":"прид.","description":"Што се однесува на олимпијада. Олимписки оган. Олимписки медал. Олимписки игри – олимпијада. Олимписко село – место каде што се сместени учесниците за време на олимпијада."},{"word":"олисти","type":"св.","description":"За дрво – добие нови лисје. Дојде пролет и дрвото повторно олисти."},{"word":"олицетворение","type":"ср.","description":"Глаголска именка од олицетвори; олицетворување."},{"word":"олицетвори","type":"св.","description":"Претстави, изрази нешто (апстрактен поим, идеја, особина и сл.) во лик на живо суштество; отелотвори."},{"word":"олкав","type":"зам. прид.","description":"Што е олку голем, со оваа големина, во олкав број, количество, степен и сл. Да ги видиш олкави во вратовите, прави, здрави – како волци. Олкаво мажиште станал. Од каде олкава дрскост кај едно толку младо девојче."},{"word":"олкацок","type":"зам. прид.","description":"Олку мал. Ми донесе едно камче олкацко."},{"word":"олку","type":"прил.","description":"Во оваа мера, во оваа количина. Не знаев дека е олку лесна работата. Јас олку пари не сум видел."},{"word":"олкуцка","type":"прил.","description":"Во мала мера, олку малку. Дај ми барем олкуцка да ѕирнам во книгата."},{"word":"оловат","type":"прид.","description":"Оловен. Врати оловати."},{"word":"оловен","type":"прид.","description":"Што содржи олово. Оловна руда."},{"word":"оловно","type":"прил.","description":"Како олово, тешко. Оловно тешки облаци надлетуваа над неговата глава."},{"word":"оловно-","type":"претс.","description":"Како прв дел од придавски сложенки означува – со нијанса, со боја на олово. Оловносиви. Оловносини. Оловнозелено. Оловнотемен."},{"word":"олово","type":"ср.","description":"Хемиски елемент, мек и ковен сребренестосив метал; симбол Pb."},{"word":"олоши се","type":"св.","description":"Расипе односи со некого, се скара, се замери со некого. Ако не се олошиш со власта, ќе се олошиш со муштериите. Тој не се плаши дали со некого ќе се олоши."},{"word":"олтар","type":"м.","description":"Најважен дел во црква, издигнато и преградено место во предната источна страна на црквата, каде што се одвива главниот дел од богослужбата. Беше седната на скалилата пред олтарот и липаше."},{"word":"олтарен","type":"прид.","description":"Олтарен простор. Олтарен покрив."},{"word":"олтарски","type":"прид.","description":"Што се однесува на олтар. Олтарски врати."},{"word":"олук","type":"м.","description":"Жлеб или лимена цевка низ која истекува водата, дождовницата. Отспротива по олукот уште тропа дождовницата."},{"word":"олупи","type":"св.","description":"Симне кора, лушпа од нешто; излупи. Ја олупи кората од дрвото. Ќе ги олупеа јајцата и ќе ги поделеа."},{"word":"олути","type":"св.","description":"Направи нешто да биде луто. Ја олути манџата."},{"word":"олца","type":"несв.","description":"Несвесно, отсечно, испрекинато вдишува воздух и при тоа испушта карактеристичен звук, обично при плачење; Тие олцкаа од смеење."},{"word":"ом","type":"м.","description":"Единица за мерење на електричен отпор."},{"word":"омадри","type":"св.","description":"Вразуми, опамети. Не можеше да ја омадри."},{"word":"омае","type":"св.","description":"Занесе, замае, замелуши, зашемети со нешто. Близината на морето го омаја."},{"word":"омаен","type":"прид.","description":"Што е замаен, зашеметен. Надвор паѓаше дожд, па бев омаен и нервозен."},{"word":"омаен","type":"прид.","description":"Што омајува, што занесува. Омајна убавина. Омаен мирис на липите."},{"word":"омаж","type":"м.","description":"Изложба, сценско или уметничко дело со кое се изразува почит кон некоја личност."},{"word":"омажена","type":"прид.","description":"За жена – што е во брак. Минаа години и таа е сигурно веќе омажена."},{"word":"омажи","type":"св.","description":"Даде некому за жена (ќерка, сестра, роднина). Децата ги израсна, ќерките ги омажи. Ја омажија со стројници."},{"word":"омај","type":"м.","description":"Занес. Но зад сето ова дејствуваше како магија еден семоќен омај."},{"word":"омајниче","type":"ср.","description":"Планинско или полско цвеќе со јадри црвени или златестожолти цветови; Geum."},{"word":"омајно","type":"прил.","description":"Занесно, волшебно, прекрасно. Ветре нежно и омајно вее."},{"word":"омаленост","type":"ж.","description":"Состојба на тоа што е омалено."},{"word":"омали","type":"св.","description":"премали."},{"word":"омаловажен","type":"прид.","description":"Потценет, со помала вредност. Се чувствуваше навреден и омаловажен."},{"word":"омаловажи","type":"св.","description":"Смета нешто за помалку важно отколку што е; потцени нечија или некаква вредност, пренебрегне. Тој се обидуваше да го омаловажи нашето дело."},{"word":"омаловажувачки","type":"прил.","description":"Со потценување, потценувачки. Му се потсмевнаа пријателите, така молчаливо, дискретно омаловажувачки."},{"word":"омалодушен","type":"прид.","description":"Што е паднат со духот, обесхрабрен. Се чувствуваше повеќе омалодушен одошто уморен."},{"word":"омалодушено","type":"прил.","description":"Обесхрабрено, изнемоштено. Ја спушти слушалката крај телефонот и омалодушено седна на столот."},{"word":"омалодуши","type":"св.","description":"Направи некого малодушен, обесхрабри некого. Неговиот говор го омалодуши."},{"word":"омаломоштен","type":"прид.","description":"Што е без сила, што е изнемоштен, исцрпен. Тој се отпушти на бетонскиот столб, омаломоштен и свенат."},{"word":"омаломошти","type":"св.","description":"Изгуби сила, ослабне, изнемошти. Во тој миг допре до него и го омаломошти мекиот глас на момчето."},{"word":"оман","type":"м.","description":"Тревно растение со широки заострени листови и жолти цветови, слично на маргаритка. Ги мијам со водата од оман, од петопрст, од копиден."},{"word":"Оман","type":"м.","description":"Држава на Арабискиот Полуостров, Азија."},{"word":"омарен","type":"прид.","description":"Што е исполнет со омарнина. Беше еден од првите омарни денови на пролетта."},{"word":"омарлушен","type":"прид.","description":"Тој ќе биде омарлушен за првпат во животот, а испи само едно лонче ракија."},{"word":"омарлуши се","type":"св.","description":"Изгуби сила, ослабне;"},{"word":"омарнина","type":"ж.","description":"Спарно време пред дожд, голема горештина и влага, запурнина. Сивото парче небо станува задушно како во омарнина пред дожд што се готви да плисне, но не може. Животните беа се затаиле под сенка, замрени од тешката омарнина."},{"word":"омаскари","type":"св.","description":"Осрамоти некого. Го омаскари пред целиот свет."},{"word":"омасови","type":"св.","description":"Направи да биде нешто масовно, зголеми нешто со привлекување на поголем број лица. За таа цел тие треба да ја омасоват својата група."},{"word":"оматуви","type":"св.","description":"Стане заборавен, занесен, изгубен; се. Сосем си оматувел, та не знаеш што ти тресе јазикот."},{"word":"омаудрен","type":"прид.","description":"Стоев омаудрен без уста да отворам."},{"word":"омаца","type":"св.","description":"Извалка, измачка со нешто. Ги омаца ракавите во чинијата."},{"word":"омацулен","type":"прид.","description":"Што е тажен, намуртен, нерасположен. Погледот, омацурен од гајлиња, му талкаше низ собата"},{"word":"омацурено","type":"прил.","description":"Тажно, намуртено, нерасположено. Ти не се плашиш? – го праша омацурено."},{"word":"омацури","type":"св.","description":"Доведе некого во состојба на тага, на незадоволство. Неговото присуство го омацури."},{"word":"омачи","type":"св.","description":"За мачка – донесе на свет, роди мачиња. Мачката омачи шарени мачиња."},{"word":"омега","type":"ж.","description":"Последна буква од грчката азбука."},{"word":"омеѓен","type":"прид.","description":"Што има обележани меѓи, поставени граници. Омеѓени ниви."},{"word":"омеѓи","type":"св.","description":"Обележи меѓа, постави граница. Си ги поместуваат бурињата за да ја омеѓат летната бавча за новата сезона."},{"word":"омези се","type":"св.","description":"Земе нешто за мезе. Сиренце нема да омезиме."},{"word":"омекне","type":"св.","description":"а) Направи нешто да биде меко или помеко. Тој крем ми ја омекна кожата. б) (прен.) Направи некого да биде мек, кроток, попустлив; придобие, одоброволи некого. Нејзините зборови и солзи го омекнаа."},{"word":"омекнувач","type":"м.","description":"Средство, детергент што на текстилните производи (облека, постелнина и сл.) им дава поголема мекост."},{"word":"омерка","type":"ж.","description":"Дрво или конец со кои се мери нешто."},{"word":"омесечен","type":"прид.","description":"Што е со месечина. Омесечена ноќ."},{"word":"омечи","type":"св.","description":"За мечка – донесе на свет, роди мечиња. Мечката омечила две мечиња."},{"word":"омилен","type":"прид.","description":"Што е сакан, допадлив, популарен. Омилена песна. Омилено јадење. Тој беше омилен меѓу своите другари."},{"word":"омили","type":"св.","description":"Стане мил, сакан, допадлив. Тој може да ја бендиса и да му омили."},{"word":"омилостиви","type":"св.","description":"Направи некого да стане милостив. Народот настојуваше да го омилостиви за да не причинува штети."},{"word":"омириса","type":"св.","description":"помириса. Уште кога ја омириса миризбата, почувствува одвратност."},{"word":"омјаз","type":"м.","description":"Лице; изглед на лицето. Молневито го улови неговиот омјаз во ретровизорот. Омјазот на момчето му беше познат."},{"word":"омлет","type":"м.","description":"Вид јадење од изматени, пржени јајца; кајгана."},{"word":"омлитави","type":"св.","description":"Стане млитав, изгуби цврстина."},{"word":"омнибус","type":"м.","description":"Голема затворена патничка кола со коњска запрега."},{"word":"омодри","type":"св.","description":"Стане модар, помодри. Омодре, жешка пот ја облеја."},{"word":"оморика","type":"ж.","description":"Вид зимзелено, иглолисно растение; Picea omorika."},{"word":"омот","type":"м.","description":"Обвивка, обично на книга."},{"word":"омраза","type":"ж.","description":"Силно чувство на непријателство, злоба, одбивност спрема некого или нешто. Јас не чувствувам никаква лична омраза спрема него. Ме погледна со омраза и премолче."},{"word":"омразен","type":"прид.","description":"Што предизвикува чувство на омраза, непријатен, одбивен. Омразен човек."},{"word":"омрази","type":"св.","description":"Предизвика омраза кон некого или кон нешто, направи да биде омразен. Изнакажа сè и сешто за учителот за да го омрази во селото."},{"word":"омразит","type":"прид.","description":"Што предизвикува омраза."},{"word":"омразниче","type":"ср.","description":"Омразита трева, омразно билје; омразит."},{"word":"омреженост","type":"ж.","description":"Поврзаност во мрежа. Треба да се достигне светско ниво на омреженост и компјутерска комуникација."},{"word":"омрести","type":"св.","description":"Положи икра."},{"word":"омркне","type":"св.","description":"безл. Се стемни, падне ноќ; осамне."},{"word":"омрлушен","type":"прид.","description":"Што е изнемоштен, омлитавен, снеможен. Омрлушени глави."},{"word":"омрлуши","type":"св.","description":"Изгуби сила, ослабне, премали, клапне. Го омрлуши лицето и зацивка плачно. Никогаш не се омрлушија лисјето од таа јаболкница."},{"word":"омрси","type":"св.","description":"Во време на пости даде некому да касне мрсно. Домаќинката му даде пита со јајца и го омрси, не знаејќи дека тој пости."},{"word":"омрцлавен","type":"прид.","description":"Што е олабавен, млитав. Омрцлавено тело."},{"word":"омрцлави","type":"св.","description":"Изгуби сила, ослабне, омлитави. Го рече тоа и ја омрцлави главата."},{"word":"Омск","type":"м.","description":"Град во Сибир, Русија."},{"word":"он","type":"зам.","description":"Лична заменка за трето лице; Он или некој друг како него."},{"word":"она","type":"зам.","description":"он. Од каде позна дека беше она?"},{"word":"онаа","type":"зам.","description":"Показна заменка за трето лице еднина, женски род; На онаа река и децата ѝ го знаеја името."},{"word":"онади","type":"св. и несв.","description":"Може да означува различни глаголски дејства, познати на кој и да било начин, во зависност од говорната ситуација; најчесто означува: направи, прави, стори, чини, врши, сврши. Ние само муабет си онадевме. Нервите на десната плешка му се онадени."},{"word":"онака","type":"прил.","description":"а) На онаков начин, на оној начин. Гласај онака, како свеста што ти наложува. Пред тоа им рекол на другите да сторат онака како што мислат дека е најарно. б) При споредување – на ист начин, во иста мера. Но, онака како што тие те сметаа тебе недостоен за своите тајни, така и ти ги сметаше за недостојни."},{"word":"онаков","type":"зам.","description":"Показна заменка за посочување качество."},{"word":"онаму","type":"прил.","description":"Во оној правец, на онаа страна. Нели ти се стори како нешто да шушна онаму? Сонцето тонеше онаму некаде зад ридот."},{"word":"онанизам","type":"м.","description":"Склоност кон онанија; онанија."},{"word":"онанија","type":"ж.","description":"Самозадоволување на половиот нагон со надразнување на половите органи; мастурбација."},{"word":"онанира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, врши онанија."},{"word":"онанист","type":"м.","description":"Тој што се задоволува полово со онанија."},{"word":"онбаша","type":"м.","description":"Десетар во турската војска. Онбашијата се заврте кон двајца војници и им рече нешто на турски"},{"word":"онде","type":"прил.","description":"На она место. Ене онде под багремчињана, гледал некого со една жена. Штурецот свири онде, во грмушкана до нас. Да тргнеме, зашто одењето не е до ондека"},{"word":"ондулација","type":"ж.","description":"Кадрење, правење бранови на косата."},{"word":"ондулира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави ондулација на косата."},{"word":"оневозможи","type":"св.","description":"Направи да биде нешто невозможно, спречи нешто да се случи. Тој ги презеде сите мерки за да оневозможи секакво бегство. Се обидуваа да го искористат случајот и да ја оневозможат конференцијата."},{"word":"онеми","type":"св.","description":"Изгуби способност за говор, стане нем."},{"word":"онеможен","type":"прид.","description":"Му беше непријатно што го затече вака немоќен и онеможен."},{"word":"онемоштен","type":"прид.","description":"Што е снеможен, истоштен, ослабен. Легна онемоштен на креветот и заспа."},{"word":"онеправда","type":"св.","description":"Постапи неправедно спрема некого, стори неправда некому, наруши нечии права. Добро стоиш со нив и, се разбира, нема да ги онеправдаш, зашто се твои."},{"word":"онерасположи","type":"св.","description":"Расипе расположение некому. Овие зборови на старата мене ме онерасположија."},{"word":"онесвести","type":"св.","description":"Предизвика (со удар, опојни средства и сл.) некој да загуби свест. Силниот удар го онесвести и тој падна на земја."},{"word":"онеспособи","type":"св.","description":"Направи неспособен (за работа и сл.). Еден фишек го погоди во десната рака и го онеспособи за борба. Тој со своја рака ги онеспособи топовите."},{"word":"они","type":"зам.","description":"Лична заменка за трето лице множина, за трите рода; тој1; тие1."},{"word":"оние","type":"зам.","description":"Показна заменка во множина, за трите рода;"},{"word":"оникс","type":"м.","description":"Полускапоцен камен со бели и црни риги, што се користи за изработка на украси. Брош од оникс."},{"word":"онкологија","type":"ж.","description":"Гранка од медицината којашто се занимава со проучување и лекување тумори."},{"word":"оно","type":"зам.","description":"Лична заменка за трето лице еднина, среден род; тој1, тоа1."},{"word":"оној","type":"зам.","description":"За покажување на некого или на нешто што го гледаме во моментот на зборувањето, но што не се наоѓа во наша непосредна близина. Ја зеде својата лампа и ја управи светлината кон оној дел од масата, кај што седеше жената. Онаму, во оној ќош сите спијат."},{"word":"онолкав","type":"прид.","description":"Онолку голем или мал, колку што е оној. Како може петел да влече онолкава греда."},{"word":"онолку","type":"прил.","description":"Во таа мера, толку многу. Тоа е предуслов од кој зависи дали човек ќе може да работи онолку колку што треба. Срцето му се кинеше од мака да остави онолку деца без знаење. Не верував дека може онолку брзо да трча."},{"word":"онолкуцка","type":"прил.","description":"Во таа мера, толку малку."},{"word":"ономастика","type":"ж.","description":"Целокупност на сопствени имиња во еден јазик."},{"word":"ономастикон","type":"м.","description":"Речник на сопствени имиња."},{"word":"ономастичар","type":"м.","description":"Тој што се занимава со ономастика."},{"word":"ономатопеја","type":"ж.","description":"Зборови образувани преку подражавање на звукот, имитирање гласови, звукови од природата."},{"word":"Онтарио","type":"ср.","description":"Провинција во Канада и едно од Големите Езера."},{"word":"онтологија","type":"ж.","description":"Дел од филозофијата што се занимава со севкупното постоење, што го проучува битието, неговите општи, фундаментални и конститутивни својства."},{"word":"оп(а)!","type":"изв.","description":"а) За означување скок. Напред коњче, опа! Туку игра, оп од лево, оп од десно. б) За поттикнување мало дете кога треба да стане."},{"word":"опадне","type":"св.","description":"За лисје, цут, коса и сл. – падне, се откине, се оддели. Лисјето опаднаа од силниот ветар. Со годините косата му опадна."},{"word":"опак","type":"прид.","description":"а) Што е подготвен, способен да нанесе зло; злобен, лош. Опак човек. Опаки очи. б) Опасен, гибелен. Опаки времиња."},{"word":"опако","type":"ср.","description":"Тој го забришува челото со опакото од раката."},{"word":"опакости","type":"св.","description":"Направи зло, штета некому;"},{"word":"опаку","type":"прил.","description":"Откај опачината, превртено; наопаку. Писмото беше превртено опаку."},{"word":"опал","type":"м.","description":"Скапоцен камен со млечнозелена боја што се прелева."},{"word":"опален","type":"прид.","description":"Што се однесува на опал. Опални прстени."},{"word":"опален","type":"прид.","description":"Обгорен, нагорен, изгорен. Момчињата си ја бришеа потта од опалените лица. Опалени стебла. Ние ќе сме опалени од сонцето и полни со сила."},{"word":"опалесценција","type":"ж.","description":"(физ.) Ширење на светлината, предизвикано од мали честици, распрскани во прозрачна средина."},{"word":"опали","type":"св.","description":"Изгори, обгори."},{"word":"опамети","type":"св.","description":"Повлијае врз некого да биде разумен, да постапува разумно; вразуми. Го затвориле за да го опаметат. Појди, опамети го!"},{"word":"опарак","type":"м.","description":"Груб, суров, недоделкан човек."},{"word":"опари","type":"св.","description":"Направи некој да стекне пари. Таквата добивка го опари."},{"word":"опасе","type":"св.","description":"За животно – изеде сè што е за пасење, изеде сè и до крај. Овците ја опасија целата ливада."},{"word":"опасен","type":"прид.","description":"Што може да предизвика пропаст, опасност, што може да го загрози животот. Опасна змија. Опасно место. Опасна авантура. Опасен човек."},{"word":"опасно","type":"прил.","description":"На опасен начин, страшно. Не гледаше тој во тоа ништо опасно. Дење беше опасно за него да излегува на улица."},{"word":"опасност","type":"ж.","description":"Опасна состојба, положба, ситуација. Сè бега пред опасноста, кога таа навестува катастрофа. Со колкава дрскост се изложува на опасности. Речиси нема никаква опасност да те фатат."},{"word":"опат","type":"м.","description":"Игумен на машки манастир во некои католички редови."},{"word":"опатија","type":"ж.","description":"Католички манастир заедно со неговите имоти."},{"word":"опатица","type":"ж.","description":"Игуменка на женски католички манастир."},{"word":"опачен","type":"прид.","description":"опачина."},{"word":"опачина","type":"ж.","description":"Страна на нешто (ткаенина, лист и сл.) што не се гледа; лице. Ја испитуваше црвеникавата опачина на ќерамидите. Нервите на опачината од листот се покриени со куси влакненца. Тој не можеше да види кој е на сликата, зашто му беше свртена со опачината."},{"word":"опашалка","type":"ж.","description":"Јаженце за опашување."},{"word":"опаше","type":"св.","description":"Обвие појас околу половината. На крајот го опаша аловиот појас околу половината."},{"word":"опашест","type":"прид.","description":"Што прилега, што личи на опашка. Зад нив се павкаше опашестиот дел од фустанот на жената."},{"word":"опашина","type":"ж.","description":"доточка."},{"word":"опашка","type":"ж.","description":"а) Израсток на задниот дел од телото на животните, како продолжение на 'рбетот. Голем шарен пес ги пресретна во дворот и почна да ја врти опашката. Коњот рамномерно ја мавташе опашката и пасеше. б) Долги перје на задниот дел од телото кај птиците. Кукавицата ја вртеше својата долга опашка. Птицата немирно мавташе со опашката. в) Крајниот, заден дел од телото кај риби, змии и други влекачи, инсекти и сл. На тревата имаше доста риби и некои удираа со опашките по тревата. На камењата веќе стојат гуштерици со скинати опашки. г) (разг.) Последните пршлени на 'рбетниот столб кај човекот."},{"word":"опашкар","type":"м.","description":"Последен играч во танецот, орото. Сите прснаа во смев, а опашкарот му потфрли на танчарот со некаков стих."},{"word":"опее","type":"св.","description":"Воспее, прослави со песна; изрази со песна. Твоето име ќе го опејат в песна."},{"word":"опело","type":"ср.","description":"Црковен обред – за покој на душа на умрениот."},{"word":"опера","type":"ж.","description":"Музичко-сценско дело, што се изведува од пејачи и оркестар. Овој месец на сцената се изведуваат ренесансни опери."},{"word":"оператива","type":"ж.","description":"Извршни органи или поединци задолжени за практично извршување на задачите. Помина во оперативата и почна да се занимава со директна изведба на објектите. Ако не успеам, работниците и градежната оператива ќе ги повлечам до утре изутрина."},{"word":"оперативен","type":"прид.","description":"Што се изведува со хируршка операција. Оперативно лекување. Оперативен зафат."},{"word":"оперативец","type":"м.","description":"Лице од оператива, извршител."},{"word":"оперативно","type":"прил.","description":"Потребен е човек кој оперативно, војнички и ефикасно ќе работи. Редакцијата работеше единствено, оперативно и ефикасно."},{"word":"оператор","type":"м.","description":"Лекар што врши операција; хирург."},{"word":"операциинен","type":"прид.","description":"Што е наменет за хируршка операција. Операциона сала. Операциона маса."},{"word":"операција","type":"ж.","description":"(мед.) Вид лекување, при кое со хируршка интервенција се отстрануваат болни ткива или органи, се поправа некој недостаток и сл."},{"word":"операционализација","type":"ж.","description":"Спроведување на дело, практично извршување на некаква задача. Конкретизацијата на таа иницијатива, или нејзината операционализација – како што сега се нарекува, треба да го потврди тоа."},{"word":"операционализира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, врши операционализација."},{"word":"операциски","type":"прид.","description":"Операциски стол."},{"word":"опердаши","type":"св.","description":"Силно удри, мавне, тресне некого или нешто;"},{"word":"оперета","type":"ж.","description":"Вид опера со лесна музика, најчесто со весела содржина, во која ролјите се изведуваат со пеење и со говорење."},{"word":"оперетен","type":"прид.","description":"Што се однесува на оперета. Оперетска музика. Оперетска претстава"},{"word":"оперира","type":"св. и несв.","description":"Отстрани, отстранува по хируршки пат; изврши, врши хируршка операција."},{"word":"опет","type":"прид.","description":"За човек – вообразен, надмен, надуен. Опет човек."},{"word":"опето","type":"прил.","description":"Надмено, самоуверено. За мене ли зборуваш? – праша опето тој."},{"word":"опечали се","type":"св.","description":"Се потруди, се помачи. Се опечали да ме скрие. Се опечалив повеќе да ти донесам злато."},{"word":"опече","type":"св.","description":"Изгори, добие изгореница, рана. Само осетив како цевката отскокна и нешто како да ме опече."},{"word":"опивен","type":"прид.","description":"Што опива. Опивна миризба."},{"word":"опивка","type":"ж.","description":"Бесвесна состојба предизвикана со наркотично средство; наркоза."},{"word":"опие","type":"св.","description":"Доведе некого во пијана состојба со алкохолна пијачка. Постојано му ја полнеше чашата, како да сака да го опие."},{"word":"опиен","type":"прид.","description":"Што е во пијана состојба; пијан."},{"word":"опијат","type":"м.","description":"Лек против болка, препарат на опиум."},{"word":"опили","type":"св.","description":"За птица – изведе пилиња; Под стреата направија гнездо и тука се опилија."},{"word":"опинок","type":"м.","description":"Лесна, селска обувка, обично од кожа или гума, која се стега околу ногата со ремчиња, опута и сл. Тој започна да ги собува гумените опинци."},{"word":"опинчар","type":"м.","description":"Тој што изработува опинци."},{"word":"опипа","type":"св.","description":"Пипне, допре со прсти нешто; пипа. Ги опипа џебовите."},{"word":"опиплив","type":"прид.","description":"Што може да се опипа; видлив, вистински, реален. Опипливи резултати. Опиплива цел."},{"word":"опиралка","type":"ж.","description":"Тоа што служи за опирање, за потпирање. Ноктите ѝ се закопаа во опиралката од скалилото. Опиралка за шаторско крило."},{"word":"опирало","type":"ср.","description":"Наслон. Палтото беше префрлено на опиралото од фотелјата. Столови со опирала."},{"word":"опирачка","type":"ж.","description":"Потпора. Ние добивме под нозе цврста опирачка."},{"word":"опирен","type":"прид.","description":"Што поткрепува, што служи како потпора. Опирна точка."},{"word":"опирка","type":"ж.","description":"Дел од стол и сл. на кој се опира, потпира грбот. Седеше со главата потпрена на опирката на седиштето."},{"word":"опис","type":"м.","description":"Писмено или усно претставување на карактеристичните црти на некого или на нешто; опишување. Се работи за описи на извесни случки од селскиот живот. Во книгата е даден комплетен опис на споменатиот говор."},{"word":"описен","type":"прид.","description":"Што се однесува на опис, што опишува, што се служи со опис; дескриптивен. Описен метод. Описно изразување."},{"word":"описмени","type":"св.","description":"Научи некого да чита и да пишува. Тие имаа цел да го описменат неукото население."},{"word":"опит","type":"м.","description":"Севкупност од умствени и практични знаења, вештини, навики стекнати низ самиот живот и практика; искуство. Личен опит. Животен опит. Горчлив опит. Пословиците се кратки изреки, извлечени од размислувањата и опитот на нашите предци."},{"word":"опита","type":"св.","description":"Постави прашање, праша. Ги опитав каде одат."},{"word":"опитен","type":"прид.","description":"Што има опит, што е со големо искуство во некоја област, работа; искусен. Гостинот во сешто умееше некако да се снајде и се покажа како опитен светски човек. Талентирана и опитна рака на режисер, од снимениот материјал ќе може да направи одличен документарец."},{"word":"опиум","type":"м.","description":"Исушен сок од несозреани афионови чушки што се користи како лек, опојно средство и дрога."},{"word":"опише","type":"св.","description":"Даде опис, претстави, прикаже некого или нешто со опис. Тој до подробности го опиша целиот настан. Не може да се опише со зборови."},{"word":"опишувач","type":"м.","description":"Тој што опишува, што дава опис на некого или на нешто. Тој е запишувач и опишувач на обичаи."},{"word":"опкади","type":"св.","description":"Искади, окади со темјан и др., обично при верски обичаи."},{"word":"опкачи","type":"св.","description":"Закачи боцки, игли по голема површина на нешто. Капата ја опкачи со разни значки. Боцките го опкачија по палтото."},{"word":"опкити","type":"св.","description":"Украси, накити, искити насекаде."},{"word":"опков","type":"м.","description":"Златни, сребрени или метални делови со кои се зацврстуваат или украсуваат различни предмети."},{"word":"опкован","type":"прид.","description":"Што е прицврстен со ковање околу нешто. Имаат долги скии, опковани долу со тенок челик. Тој имаше еден опкован и добро затворен сандак книги."},{"word":"опкове","type":"св.","description":"Прицврсти со ковање околу нешто. Сам ќе ја опкове колата и лак ќе тури."},{"word":"опколи","type":"св.","description":"Загради, огради некого или нешто од сите страни, расположи се од сите страни на нешто, околу нешто; опкружи. Ти знаеш, штом ја опколија куќата, јас загнав да бегам."},{"word":"опкоп","type":"м.","description":"Ископан ров околу нешто, обично околу тврдина заради одбрана, заштита. Некои и понатаму стоеја пред опкопот, гледаа во прозорците на влезната кула."},{"word":"опкопа","type":"св.","description":"Ископа наоколу, околу нешто. Тие ги опкопаа дрвјата."},{"word":"опкружение","type":"ср.","description":"Глаголска именка од опкружи;"},{"word":"опкружи","type":"св.","description":"Направи круг околу некого или нешто, загради некого или нешто од сите страни; опколи. Ја опкружиле коријата."},{"word":"опкрш","type":"прил.","description":"Насекаде, на сите страни. Опкрш го бараа курири додека не го најдоа . Опкрш го сторивме целото село."},{"word":"оплакан","type":"прид.","description":"Расплакан. Оплакан во очите."},{"word":"оплакне","type":"св.","description":"По миење (садови и др.), измие само со чиста вода; исплакне."},{"word":"оплакувач","type":"м.","description":"Тој што оплакува, што жали."},{"word":"оплакувачки","type":"прид.","description":"Што се однесува на оплакување."},{"word":"оплата","type":"ж.","description":"Дрвена рамка за бетонски конструкции при градба на објект. Мајсторите ја поставија оплатата пред да почнат со бетонирање."},{"word":"оплаче","type":"св.","description":"Со плач изрази жал за некого или нешто."},{"word":"оплен","type":"м.","description":"Водорамна греда на кола. Мажите паѓаа ничкум од колите долу, а опленот тропотел празен."},{"word":"оплени","type":"св.","description":"Ограби, опљачка. Тие им го опленија целиот имот."},{"word":"оплеска","type":"св.","description":"Многу извалка, изгнаси."},{"word":"оплете","type":"св.","description":"Плете околу нешто, обвие со плетка. Чаршафот го оплете со ситна плетка."},{"word":"оплитни","type":"св.","description":"Стане плиток. Реката од сушата оплитнела."},{"word":"оплоден","type":"прид.","description":"Што служи за оплодување, за размножување; што се однесува на оплодување. Оплодни органи. Оплодна моќ."},{"word":"оплоди","type":"св.","description":"Направи да зачне, да се создаде плод кај човек, животно или растение."},{"word":"оплодувач","type":"м.","description":"Тој што оплодува."},{"word":"опљачка","type":"св.","description":"Одземе нешто сосила, ограби. Разбојниците го опљачкаа целото село."},{"word":"опна","type":"ж.","description":"(биол.) Тенка кожичка со која е обвиено ткивото, некој орган; заштитна обвивка на клетка; ципа. Тогаш опната на јајцето пука и излегува ларвата."},{"word":"опнат","type":"прид.","description":"Што е затегнат, оптегнат. Неговото лице со опната кожа одвај го прикриваше бесот. Едрилица со опнати платна. Опнат конец."},{"word":"опне","type":"св.","description":"Силно напрегне, запне да направи нешто. Токму поради стравот што пред малку му ги стегна градите, сега уште посилно опна, па побрза да се врзе со појасот. Со јуриш опнаа да влезат – не бива."},{"word":"опнест","type":"прид.","description":"Што прилега, што е сличен на опна. Задните крилја се поголеми, опнести."},{"word":"опнокрилец","type":"м.","description":"Вид инсект со два пара тенки проѕирни крилја. Кај опнокрилците првиот пар крилја се поголеми од задните."},{"word":"опогани","type":"св.","description":"Направи нешто да стане погано, нечисто; испогани, загади. Постојано внимаваше да не ја опогани облеката."},{"word":"опоен","type":"прид.","description":"За алкохолна пијачка, дрога и сл. – што опива. Опојно средство. Опојни дроги."},{"word":"опожарен","type":"прид.","description":"Што е уништен од пожар, од оган. Опожарен град. Опожарени куќи."},{"word":"опожари","type":"св.","description":"Уништи со оган, со пожар. Непријателите ги опожарија нашите села."},{"word":"опозиција","type":"ж.","description":"(само едн.) Несогласување со определени ставови, мислења, решенија и сл.; спротивставување, противење, отпор. Постои јасно изразена опозиција меѓу едноставноста на малите средини и сјајот на големиот свет."},{"word":"опозиционен","type":"прид.","description":"Што се однесува на опозиција; што се наоѓа во опозиција. Опозициона партија. Опозиционен весник. Опозиционен став."},{"word":"опозиционер","type":"м.","description":"Член на опозициска партија."},{"word":"опозиционерство","type":"ср.","description":"Опозиционен став; припадност на опозициска партија."},{"word":"опои","type":"св.","description":"Опие."},{"word":"опој","type":"м.","description":"Опојност, замаеност."},{"word":"опојаде","type":"св.","description":"За инсекти – искаса."},{"word":"опојно","type":"прил.","description":"На опоен начин; занесно, замаено. Во дворот опојно мирисаше расцутениот јоргован."},{"word":"опојност","type":"ж.","description":"Особина на нешто што опива, што е опојно."},{"word":"ополномоштеник","type":"м.","description":"Тој што е ополномоштен, што има полномошно право."},{"word":"ополномошти","type":"св.","description":"Даде некому полномошно право, целосно овластување да направи нешто. Таа го ополномошти да го направи договорот и да стори сè како што треба."},{"word":"ополномоштувач","type":"м.","description":"Тој што ополномоштува, што дава овластување."},{"word":"опомена","type":"ж.","description":"Предупредување, совет. Неговите зборови ги сфати како опомена."},{"word":"опомене","type":"св.","description":"Предупреди, потсети. Ја помрдна ногата, но болката го опомена дека не е сон. Тој ги опомена да не спијат испотени."},{"word":"опонент","type":"м.","description":"Лице што се јавува како противник во спор; противна странка на суд."},{"word":"опонира","type":"несв.","description":"Се спротивставува, се противи на нечие мислење или некому; застапува противно мислење; противречи. Јас не знам со што сум ти дал повод да ми опонираш секогаш и за сè."},{"word":"опор","type":"прид.","description":"Што има киселкав и малку горчлив вкус што ја собира устата, што тешко се голта. Касна и тврдото, опоро касајче ѝ го стегна грлото."},{"word":"опора","type":"ж.","description":"Поткрепа, поддршка. Чувствуваше дека ќе најде опора кај роднините. Тој бараше опора во локалната традиција."},{"word":"опорит","type":"прид.","description":"Опорито чувство. Опорита горчина."},{"word":"опортун","type":"прид.","description":"Поволен, соодветен на околностите, целисходен. Опортун предлог."},{"word":"опортунизам","type":"м.","description":"Приспособување кон условите на моментот во политичкиот, јавниот живот и службената дејност и искористување на секоја поволна околност за извлекување корист; беспринципиелност."},{"word":"опортунист","type":"ж.","description":"Тој што применува и изразува опортунизам. Лидерот им се закануваше на опортунистите и на сите што го претпочитаат личниот пред општествениот интерес."},{"word":"оправа","type":"ж.","description":"Облека, руба."},{"word":"оправда","type":"св.","description":"Ослободи некого од обвинение или одговорност, признавајќи го за невин. Поради недостиг на докази судот го оправда обвинетиот. Ако се покаеш, ќе те оправдаат."},{"word":"оправдан","type":"прид.","description":"Што е основан, исправен, точен. Оправдан приговор. Се покажа дека неговиот страв беше оправдан. Мојата непромислена постапка е оправдана. Беше обземена од силен и оправдан гнев."},{"word":"оправдание","type":"ср.","description":"Причина, основаност. Сè во светот си имаше свое место и свое оправдание. Сега веќе немам никакво оправдание да го бранам."},{"word":"оправи","type":"св.","description":"Доведе во ред, во исправна состојба; поправи. Мислам дека ја оправив работата."},{"word":"оправи","type":"св.","description":"Насочи во одреден правец; упати."},{"word":"оправија","type":"ж.","description":"Доведување во ред, во исправна состојба. Тука нема оправија."},{"word":"опраси","type":"св.","description":"За свиња, маторица – донесе на свет, роди прасиња. Маторицата пролетоска опраси шест прасиња."},{"word":"опраши","type":"св.","description":"За лојзе, нива – иситни, растресе земја, чистејќи ја од плевел. Го ископа и опраши лозјето."},{"word":"опрашка","type":"ж.","description":"Ситен снег што прилега на прашина. Ова не е снег, ами само опрашка над голомразицата."},{"word":"опре","type":"св.","description":"Потпре, облегне на некого или на нешто. Тој си ја опре главата на рацете. Го опре товарот на оградата."},{"word":"определба","type":"ж.","description":"(само едн.) Определување, ориентација, цел. Определбата за оваа тема преизлегува од актуелната состојба. Лична определба. Поетска определба."},{"word":"определен","type":"прид.","description":"Што е точно установен, утврден; што е точно насочен. Определениот рок за запишување на факултет беше изминат. Определено движење."},{"word":"определи","type":"св.","description":"а) Точно установи, утврди нешто. Овчарот точно можеше да определи од која страна доаѓа звукот на ѕвонецот. Карактерот на збирката е определен во предговорот. Тој не можеше да определи точно, каков е неговиот став. б) Пресмета, утврди број, количество. Комисијата ја определи најниската откупна цена."},{"word":"определив","type":"прид.","description":"Што може да се определи, да биде определен."},{"word":"определувач","type":"м.","description":"Тој, тоа што определува. Водата била определувач на границите на селото."},{"word":"опредметен","type":"прид.","description":"Што е претворен во реалност, реализиран, остварен. Во неговото дело е опредметена душата на светот и на човекот."},{"word":"опредмети","type":"св.","description":"Претвори во предмет, во реалност; оствари. Се разбира, сите овие тези треба да се докажат и критички да се опредметат."},{"word":"опрема","type":"ж.","description":"Севкупност од предмети, алатки и помагала со определена заедничка намена. Коњска опрема. Техничка опрема."},{"word":"опремен","type":"прид.","description":"Што е снабден, обезбеден со потребната опрема. Во училиштето има кабинети и добро опремени лаборатории."},{"word":"опреми","type":"св.","description":"Снабди, обезбеди потребна опрема за некого или за нешто. Четата уште подобро се обружи и опреми."},{"word":"опржален","type":"прид.","description":"Што е малку изгорен, подгорен од пламен. Млитаво ги дига опржалените клепки."},{"word":"опрли","type":"св.","description":"Потпали малку на пламен, подгори; осмади. Си ги опрли веѓите на пламенот. Старицата ја опрли оскубаната кокошка."},{"word":"опрли","type":"св.","description":"За магарица – донесе на свет, роди прле."},{"word":"опрости","type":"св.","description":"Прости нечија вина, грешка, постапка и сл. Ве молам да ми опростите што го погазив дадениот збор."},{"word":"опроштение","type":"ср.","description":"Прошка. Молам за опроштение."},{"word":"опрскан","type":"прид.","description":"Што е испрскан."},{"word":"опрува","type":"несв.","description":"Го опрува показалецот на страницата од весникот."},{"word":"опрчи","type":"св.","description":"(дијал.) Подигне, напрчи нос, уста, опашка; напрчи."},{"word":"опсада","type":"ж.","description":"Опколување со војска утврдено или населено место заради постигање воени цели. Неколку дена непријателот го држеше градот под опсада."},{"word":"опсаден","type":"прид.","description":"Што се однесува на опсада; што служи за опсада. Опсадна состојба. Опсаден обрач."},{"word":"опсади","type":"св.","description":"Изврши опсада, опколи со војска утврдено или населено место; опседне2. Добија задача да го опсадат селото."},{"word":"опсадник","type":"м.","description":"Тој што врши, што извршува опсада."},{"word":"опсадувач","type":"м.","description":"Опсадувачите беа на отворено."},{"word":"опсег","type":"м.","description":"Вкупната должина на граничната линија на некоја површина; опфат, обем, периметар. Тоа прашање несомнено има поширок опсег на значења. Во опсегот на своите куси раце, му помага да се истурка до насипот."},{"word":"опсегне","type":"св.","description":"Опфати, зафати нешто од сите страни."},{"word":"опседла","type":"св.","description":"Стави седло на коњ и сл. Опседлајте брза коња!"},{"word":"опседнат","type":"прид.","description":"Што е под опсада. Опседнат град."},{"word":"опседне","type":"св.","description":"Опчекори и седне на нешто; Го опседна коњот."},{"word":"опседне","type":"св.","description":"Изврши опсада, опколи со војска утврдено или населено место; опсади. Четата ја опседна куќата во која се криеја."},{"word":"опсежен","type":"прид.","description":"Што има голем опсег, опширен, обемен. Авторот дава опсежен преглед на животот и делата на поетот. Самата тема беше предмет на опсежна дискусија."},{"word":"опсеклив","type":"прид.","description":"Што е остар, лут. Опсеклив утрински дожд ми се беше впил во коските."},{"word":"опсен","type":"м.","description":"Сенка."},{"word":"опсена","type":"ж.","description":"Некоја магија и во мрак му го осветлила лицето, но опсената не можела долго да трае. Ќе види, кога после ќе се освести од таа негова опсена, дека сум му го мислела и нему доброто."},{"word":"опсени","type":"св.","description":"Направи, покрие со сенка; засени."},{"word":"опсерватор","type":"м.","description":"Набљудувач, испитувач."},{"word":"опсерваторија","type":"ж.","description":"Научна установа, опремена со неопходна апаратура за астрономски, метеоролошки, сеизмички и др. мерења, набљудувања и испитувања."},{"word":"опсерваторски","type":"прид.","description":"Што се однесува на опсерватор и на опсервација; набљудувачки. Опсервациска дарба"},{"word":"опсервација","type":"ж.","description":"Набљудување, проследување, испитување. Опсервацијата му помага да ги запознае луѓето и општеството воопшто и да ги анализира што подобро."},{"word":"опсервационен","type":"прид.","description":"Што се однесува на опсервација; набљудувачки; опсервациски. Опсервациона точка."},{"word":"опсервира","type":"несв.","description":"Прави опсервација, набљудува. Двајцата раководители ќе ги опсервираат учениците и ќе го следат нивниот развој."},{"word":"опсесивен","type":"прид.","description":"Што се однесува на опсесија. Кај него се забележува постојано навраќање на некои опсесивни теми и мотиви."},{"word":"опсесија","type":"ж.","description":"Обземеност, опседнатост со една мисла, идеја и сл. Кај него опсесијата кон татковината е неизлечива. Можеби тоа му е неостварена желба, опсесија."},{"word":"опсече","type":"св.","description":"Исече наоколу, обреже."},{"word":"опсипе","type":"св.","description":"а) Покрие, посипе некаква површина со нешто; покрие, посипе некого или нешто од сите страни. Виулицата ми го опсипа лицето со снегулки. Непријателот нè опсипа со оган од сите страни. Тестото го опсипа со брашно и почна да сука. Градот го опсипа благата светлина на месечината."},{"word":"опскокува","type":"несв.","description":"Скока околу некого или околу нешто. Тој збунето стоеше, а песот опскокуваше околу него."},{"word":"опскурант","type":"м.","description":"Тој што се противи на напредокот во науката и просветата, лице со застарени сфаќања за светот; мракобесник."},{"word":"опскурантизам","type":"м.","description":"Негативен однос кон просветата и науката; мракобесие."},{"word":"опскурен","type":"прид.","description":"Мрачен, темен; скриен, непознат, непристапен."},{"word":"опслужи","type":"св.","description":"Задоволи потреби, барања, желби на купувач, на гостин, клиент и сл. Кога влегоа во продавницата, продавачот веднаш ги опслужи. Му беше потребно повеќе време за да ги опслужи сите гости."},{"word":"опслужувач","type":"м.","description":"Тој што опслужува. Ти си им служел, си им бил опслужувач."},{"word":"опснежен","type":"прид.","description":"Што е прекриен со снег. Едно утро осамна сè опснежено."},{"word":"опснежи","type":"св.","description":"Прекрие со снег."},{"word":"опстане","type":"св.","description":"Се одржи во живот. Без корен ништо не може да опстане. Го бараше патот и начинот како да опстане."},{"word":"опстановка","type":"ж.","description":"Услови, околности во кои нешто суштествува. Кај него постои стремеж да ја опише поблиску опстановката во која стануваат случките. Во ваква опстановка не може да се работи."},{"word":"опстанок","type":"м.","description":"Одржување во живот, постоење, живот. Воденичарството е една од најстарите производствени гранки сврзани со исхраната и опстанокот на човекот. Тој знаеше дека од него зависи опстанокот на овој театар."},{"word":"опстипација","type":"ж.","description":"Отежнато празнење на цревата; запек."},{"word":"опстоен","type":"прид.","description":"Што содржи многу подробности, опширен, исцрпен, темелен. За тоа прашање потребна е поопстојна анализа. По опстојната дискусија се донесе едногласно решение."},{"word":"опстрелува","type":"несв.","description":"Врши стрелба врз нешто, врз некоја цел. Се спуштаа над колоната и ја опстрелуваа со митралески рафали."},{"word":"опструира","type":"св. и несв.","description":"Спречи, спречува, отежне, отежнува некаква работа, дејност."},{"word":"опструкција","type":"ж.","description":"Дејност (особено во парламент) насочена кон спречување, отежнување и оневозможување на донесување одлуки од страна на некое тело, орган и сл., изразена преку наметнување на сложени процедури, долги говори, протести и др."},{"word":"опсуди","type":"св.","description":"Сестрано разгледа, обмисли, објасни нешто (прашање, настан и сл.). Ова прашање не сте го опсудиле добро. Никој не смее да го опсуди неговото решение."},{"word":"опсукан","type":"прид.","description":"Што е обвиткан околу нешто. Стоеше со појас опсукан околу половината."},{"word":"опсуче","type":"св.","description":"Обвитка, обмота околу некого или нешто."},{"word":"оптарашува","type":"несв.","description":"Бара, тарашка. Тој ги крева очите кон небото, оптарашува по ѕвездите. Таа продолжуваше да оптарашува по селата, во кои живееја добрите луѓе."},{"word":"оптатив","type":"м.","description":"Желбен начин."},{"word":"оптативен","type":"прид.","description":"Што се однесува на оптатив, што изразува желба."},{"word":"оптегари","type":"св.","description":"Удри, тресне со нешто. Ако те оптегарам со ластегаркава по тилот, сите ѕвезди ќе ги видиш!"},{"word":"оптегач","type":"м.","description":"Стап што го држи кросното на разбој да не се одвива."},{"word":"оптегачка","type":"ж.","description":"Истегнување, излежување, испружување; протегавица."},{"word":"оптегнат","type":"прид.","description":"Затегнат, растегнат од една точка до друга. Затрепери оптегнатата кожа на барабанот."},{"word":"оптегне","type":"св.","description":"Направи да се напне нешто помеѓу двата краја или да се растегне по целата површина (јаже, жица, кожа, мрежа и сл.). Оптегна јаже меѓу двете дрва во дворот за пружање алишта."},{"word":"оптек","type":"м.","description":"Движење, пренесување, преминување од човек на човек. Нивните имиња катадневно биле во оптек во домашните разговори. Книгите набргу биле повлечени од продажба и од јавниот оптек."},{"word":"оптекува","type":"несв.","description":"Тече околу нешто."},{"word":"оптика","type":"ж.","description":"(само едн.) Дел од физиката што се занимава со проучување на светлината и нејзините својства."},{"word":"оптимален","type":"прид.","description":"Најповолен, што одговара најмногу, одличен. Со специјални грижи за работникот и оптималните резултати нема да изостанат."},{"word":"оптимизам","type":"м.","description":"Сфаќање, поглед на светот од неговата најдобра страна, вера во иднината придружена со радост и очекување успех и сѐ најдобро. Сончевиот ден го поткрепи мојот оптимизам."},{"word":"оптимист","type":"м.","description":"Човек со оптимистичко сфаќање и расположение."},{"word":"оптимистичен","type":"прид.","description":"Што е исполнет со оптими"},{"word":"оптимистички","type":"прид.","description":"Што се однесува на оптимизам или на оптимист."},{"word":"оптимум","type":"м.","description":"Тоа што е најдобро, најповолно, што одговара најмногу на нешто."},{"word":"оптичар","type":"м.","description":"Специјалист за оптика."},{"word":"оптички","type":"прид.","description":"Што се однесува на оптика. Оптичко стакло."},{"word":"оптоварен","type":"прид.","description":"Што има многу обврски, задолженија или грижи. На работа тој беше многу оптоварен."},{"word":"оптовари","type":"св.","description":"а) Стави повеќе товар за носење. б) Стави поголем товар, тежина врз нешто поради некоја потреба (да се исправи, да се залепи, да се испроба итн.) 2. (прен.) а) Зададе некому многу обврски, задолженија, грижи. Го оптоварија со премногу часови. Некои решенија му ја оптоварија совеста. б) Обремени со премногу работи, направи да стане преобемен. Програмата ја оптоварија со многу предмети."},{"word":"оптока","type":"ж.","description":"Гајтан, ширит со кој како украс се порабува нешто (облека и сл.) Беа облечени во носии со срмени оптоки."},{"word":"опточен","type":"прид.","description":"Што е порабен со гајтан, оптока. Елек опточен со свилени гајтани."},{"word":"опточи","type":"св.","description":"Пораби нешто со гајтан. Страните на секоја од овие скутини се опточени со срмен вез."},{"word":"оптрча","type":"св.","description":"Со трчање обиколи нешто. Како ветрушка двапати ја оптрча собата."},{"word":"оптуженички","type":"прид.","description":"Што се однесува на оптужба и оптуженик."},{"word":"опул","type":"м.","description":"Поглед. Со опулот ја опфати белата куќа."},{"word":"опули","type":"св.","description":"Отвори очи. Не можеше да ги опули очите."},{"word":"опурчак","type":"м.","description":"Искинат, неупотреблив опинок. Опурчаците ќе послужат за опути на нови опинци."},{"word":"опус","type":"м.","description":"Дело, обично уметничко (музичко, сликарско, литературно)."},{"word":"опустен","type":"прид.","description":"Станат пуст, празен. Опустено село. Го гонеше опустената уличка."},{"word":"опусти","type":"св.","description":"Стане пуст, празен. Улиците опустеа и стивнаа."},{"word":"опустошен","type":"прид.","description":"Станат пуст, уништен, разорен од природна стихија, војна или некаква друга несреќа. Земјата беше опустошена од војната."},{"word":"опустоши","type":"св.","description":"Направи нешто да стане пусто, уништено, разорено. Волјата и суетата на царевите ги опустоши родните огништа."},{"word":"опустошувачки","type":"прид.","description":"Што има уништувачка разорна сила и дејство. Опустошувачки земјотрес."},{"word":"опута","type":"ж.","description":"Кожено ремче или врвца за опинци. Режеа опути за да ги врзат искинатите биволски опинци."},{"word":"опуштен","type":"прид.","description":"Олабавен, ослободен од физичка или психичка напнатост. Со часови седеше опуштен пред телевизорот."},{"word":"опушти","type":"св.","description":"Олабави, ослободи од физичка или психичка напнатост. Млаката вода брзо го опушти и му го врати доброто расположение."},{"word":"опфат","type":"м.","description":"Тоа што е опфатено; Песните се разликуваат по распоредот на материјата, по опфатот на содржината и по опфатот на проблематиката."},{"word":"опфати","type":"св.","description":"Фати околу со раце, обгрне, прегрне нешто или некого. Си ја опфати брадата со раката и молчеше."},{"word":"опција","type":"ж.","description":"Една од постоечките можности, избор, алтернатива; определување."},{"word":"опцуе","type":"св.","description":"Изрази незадоволство кон некого или нешто со употреба на пцости, на вулгарни зборови. Тој жестоко опцу."},{"word":"опчади","type":"св.","description":"Изложи нешто или некого на дејство на чад."},{"word":"опчаник","type":"м.","description":"Кожена врвца за врзување опинци. Му се одврзаа опчаниците од опинците."},{"word":"опчекори","type":"св.","description":"Јавне, се постави над нешто со нозете од двете негови страни. Пред врата ја опчекориле клупата и играат шах."},{"word":"опчинет","type":"прид.","description":"Маѓепсан. Опчинет од идеи, сонев рај на земјата."},{"word":"опчини","type":"св.","description":"Маѓепса."},{"word":"опшета","type":"св.","description":"Посети, обиколи како гостин. Ги опшета сите роднини во градот."},{"word":"опшивка","type":"ж.","description":"Тоа со што е опшиено нешто. Ги скрои опшивките за мишките."},{"word":"опшие","type":"св.","description":"Направи шев околу нешто. Перничките ги опши со свилен гајтан."},{"word":"опширен","type":"прид.","description":"Изложен нашироко, со многу подробности. Испратија опширни извештаи за настанот. Ние водевме опширни разговори за тоа."},{"word":"општ","type":"прид.","description":"Што им е својствен на сите, што се однесува на сите. Објавија општа мобилизација. Општата среќа е наша цел. Општа корист. Општо мнение. Општа оценка."},{"word":"општење","type":"ср.","description":"Одржување заемни односи и врски. Со разговорниот јазик се служат говорителите во секојдневното непринудено (неофицијално) општење."},{"word":"општествен","type":"прид.","description":"Што е сврзан со општеството, што се однесува на него. Општествено уредување. Општествени односи. Општествени класи. Општествена положба."},{"word":"општественик","type":"м.","description":"Активен учесник во општествениот живот. Тој е виден македонски интелектуалец и општественик."},{"word":"општественост","type":"ж.","description":"Општеството во целина или негов дел кој го искажува јавно своето мнение; јавност, јавно мнение. Научна општественост."},{"word":"општество","type":"ср.","description":"Заедница на луѓе обединети со форми на заеднички живот, со јавна и државна власт и производствена дејност, материјална и духовна култура; општествен систем. Робовладетелско општество."},{"word":"општи","type":"несв.","description":"Одржува врски, има контакти, дружи со некого или со нешто. На тој начин тие општат со природата."},{"word":"општина","type":"ж.","description":"Територијална административна единица. Нашиот главен град има пет општини."},{"word":"општинар","type":"м.","description":"Службеник во општина. Општинарите гледаат многу на тие работи."},{"word":"општо","type":"прил.","description":"Површно, незадлабочено; во главни црти, без детали. Ги сакаше некако како на сон, неопределено, општо. Зборуваше општо за работата."},{"word":"општо-","type":"претс.","description":"Прв дел од сложени зборови со значење:"},{"word":"општообразовен","type":"прид.","description":"Што дава општо, а не специјализирано образование."},{"word":"општопознат","type":"прид.","description":"Што им е познат на сите. Кој адвокат ве научи толку невешто да ги откажувате општопознатите факти?"},{"word":"општополезен","type":"прид.","description":"Што им е полезен на сите. Марковата сила е општополезна сила."},{"word":"општост","type":"ж.","description":"Постоење и особина на нешто заедничко. Кога не би постоела општост на мислењето, не би имало ширење на идеи."},{"word":"ора","type":"несв.","description":"Обработува плодна земја со рало, со плуг или со трактор со цел да се раситни земјата и да се подготви за сеење. Цел ден ја ораше нивата со тракторот."},{"word":"оракул","type":"м.","description":"Пророк кај старите Грци и Римјани."},{"word":"орален","type":"прид.","description":"Што се однесува на устата, устен. Орална народна поезија."},{"word":"оралиште","type":"ср.","description":"Место каде што се игра оро;"},{"word":"орало","type":"ср.","description":"Рало."},{"word":"оран","type":"ж.","description":"Изорана земја; ораница. Да ја сетиме маката над лебецот, жегата на вршидбата, мирисот на оранта"},{"word":"орангутан","type":"м.","description":"Вид човеколик мајмун; Simia satyrus."},{"word":"оранж","type":"м.","description":"Портокалова боја."},{"word":"оранжада","type":"ж.","description":"Освежителен газиран пијалак со вкус на портокал. Братучедите порачаа оранжада за да се освежат."},{"word":"оранжерија","type":"ж.","description":"Застаклена и затоплувана просторија за одгледување растенија."},{"word":"ораница","type":"ж.","description":"Земја што се ора, што се обработува, изорана нива."},{"word":"ораничен","type":"прид.","description":"Што се однесува на ораница и на орање. Оранични површини."},{"word":"оранички","type":"прид.","description":"Што се однесува на ораница, што е наменет за орање."},{"word":"оратен","type":"прид.","description":"Што може да се обработува со орање. Оратна земја."},{"word":"оратор","type":"м.","description":"Човек со дарба да држи говори; добар говорник."},{"word":"ораториум","type":"м.","description":"Голема музичка творба за хор, оркестар и солисти со драмско-епски карактер."},{"word":"ораторство","type":"ср.","description":"Говорништво, вештина за држење говори."},{"word":"орач","type":"м.","description":"Човек што ора, што се занимава со орање."},{"word":"ораџија","type":"м.","description":"Играч на оро, вешт во играње оро. Ораџиите друго и не ги интересира на панаѓурот, освен орото."},{"word":"орбита","type":"ж.","description":"(астр.) Линија или патека по која се движат небесните тела или вештачките летала околу Земјата или околу некое друго небесно тело."},{"word":"оргазам","type":"м.","description":"Кулминација, врв на сексуалното уживање."},{"word":"орган","type":"м.","description":"Дел од организмот со определена функција. Органи за слушање. Говорни органи. Репродуктивни органи."},{"word":"организам","type":"м.","description":"Единка од живиот свет – човек, животно или растение како систем од органи со усогласени функции."},{"word":"организатор","type":"м.","description":"Лице што организира нешто, што е задолжено за организирање на некоја работа."},{"word":"организаторски","type":"прид.","description":"Што се однесува на организатор и организација. Организаторски работи."},{"word":"организација","type":"ж.","description":"(само едн.) Активности за подготовка на нешто (приредба, конференција и сл,), средување или основање на нешто; организирање. Организацијата на студентската приредба ќе ја раководи претседателот."},{"word":"организациски","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на организација. Организациски одбор."},{"word":"организира","type":"св. и несв.","description":"Подготви, подготвува или приреди, приредува нешто. Јас велам да организираме бегање од оваа пустиња. Студентите организираа бруцошка вечер."},{"word":"организиран","type":"прид.","description":"Што се однесува на организација. Организиран превоз на ученици."},{"word":"органист","type":"м.","description":"Човек што свири на орган (оргула)."},{"word":"органски","type":"прид.","description":"Што се однесува на организмот во целина или на некој негов орган, што е вроден. Резултатите не покажуваа никакво органско заболување."},{"word":"оргија","type":"ж.","description":"Разуздено, распуштено веселење, гоштевање и пијанчење."},{"word":"оргулар","type":"м.","description":"Човек што изработува, прави оргули."},{"word":"оргули","type":"и.","description":"Вид музички инструмент."},{"word":"орда","type":"ж.","description":"(истор.) Административновоена организација или племенски сојуз кај турско-монголските номадски племиња."},{"word":"орден","type":"м.","description":"Одликување за воени или граѓански заслуги."},{"word":"ордија","type":"ж.","description":"(истор.) Војска, обично турска; табор. Тој побрза да се стави на чело на својата огромна ордија која се стремеше да ја нападне престолнината."},{"word":"ординарен","type":"прид.","description":"Обичен, секојдневен, редовен, просечен. Вие сте еден ординарен страшливец."},{"word":"ординарец","type":"м.","description":"Војник задолжен да му помага за лични и службени потреби на офицер со повисок чин."},{"word":"ордината","type":"ж.","description":"Вертикалната оска во координатниот систем."},{"word":"ординација","type":"ж.","description":"Просторија за преглед на болни. Во ординацијата влезе една средовечна жена."},{"word":"ординира","type":"несв.","description":"Прима болни во ординација за преглед и лекување."},{"word":"ордонанс","type":"м.","description":"Војник или офицер со понизок чин доделен за помош на командант или на штаб."},{"word":"орев","type":"м.","description":"Големо дрво со плод во цврста лушпа; Juglans regia. Еднаш му рече на брата си да го берат оревот и да си ги делат оревите."},{"word":"оревов","type":"прид.","description":"Што се однесува на орев, што е од орев. Ја затвори тешката оревова врата."},{"word":"оревовка","type":"ж.","description":"Вид колач направен со ореви."},{"word":"оревче","type":"ср.","description":"Дем од орев."},{"word":"орел","type":"м.","description":"Голема граблива птица што живее во планинските, карпести предели; Aquilia."},{"word":"орен","type":"прид.","description":"За земја што може да се ора, да се обработува. Орна земја."},{"word":"орен","type":"прид.","description":"Што е свеж, желен за работа. Значи дека си сѐ уште млад и орен."},{"word":"ореол","type":"м.","description":"Сјаен или златест круг околу главата на светец на икона или на фреска. Набргу нивните просветителски и светителски ореоли станаа симболи за дејноста на солунските браќа."},{"word":"оретчен","type":"прид.","description":"Разреден, редок. Земаше оретчена медовина за замрениот крвоток. Оретчената коса му е прибрана под ноќното капче."},{"word":"оретченост","type":"ж.","description":"Состојба и својство на тоа што е оретчено."},{"word":"оретчи","type":"св.","description":"Разреди нешто, направи нешто да биде ретко. Неговите посети оретчија во последно време."},{"word":"орешинка","type":"ж.","description":"Горната зелена лушпа на млад орев."},{"word":"орешка","type":"ж.","description":"Дрво на орев. Влезе во плевната, на дваесетина чекори од старата орешка."},{"word":"оривче","type":"ср.","description":"Дем. и хип. од ориз."},{"word":"оригинал","type":"м.","description":"Дело (уметничко, научно и др.) изработено или создадено со сопствен труд, изворен примерок; копија, репродукција, препис, превод и сл. Сликава е оригинал, а не репродукција."},{"word":"оригинален","type":"прид.","description":"Првосоздаден, изворен, вистински. Тој преведува и пишува оригинални текстови."},{"word":"оригиналничи","type":"несв.","description":"Прави нешто необично, интересно, невообичаено, за да се покаже како оригинален."},{"word":"ориент","type":"м.","description":"Земјите и народите на исток од Европа – Азија и Северна Африка; Исток."},{"word":"ориентален","type":"прид.","description":"Што се однесува, што е својствен, што му припаѓа на ориентот. Ја земаше виолината и свиреше ориентална музика."},{"word":"ориенталец","type":"м.","description":"Жител, припадник на ориентот."},{"word":"ориентализам","type":"м.","description":"Особини, својства карактеристични за ориентот и за ориенталните јазици."},{"word":"ориенталист","type":"м.","description":"Специјалист за јазиците, културите и историјата на источните (ориенталните) народи."},{"word":"ориенталистика","type":"ж.","description":"Наука што ја проучува духовната и материјална култура на источните (ориентални) народи."},{"word":"ориенталски","type":"прид.","description":"Во македонскиот мелос има извесни траги на ориенталски мотиви."},{"word":"ориентација","type":"ж.","description":"Определување на нечија местоположба или правец. За ориентација ја користеше највисоката зграда во градот."},{"word":"ориентационен","type":"прид.","description":"Што служи за ориентација. На својот пат користеше неколку ориентациони точки."},{"word":"ориентир","type":"м.","description":"Предмет, знак што служи за ориентација."},{"word":"ориентира","type":"св. и несв.","description":"Определи, определува насока на движење или дејствување."},{"word":"ориентиран","type":"прид.","description":"Што е насочен кон нешто, определен. Тој е ориентиран на ликовна уметност."},{"word":"ориз","type":"м.","description":"Вид житно растение со плод во вид на бели долгнавести зрнца што се користат во исхраната; Oryza sativa."},{"word":"оризар","type":"м.","description":"Произведувач на ориз."},{"word":"оризарница","type":"ж.","description":"Површина каде што расте ориз. По цел ден шлапкаше по оризарниците."},{"word":"оризарство","type":"ср.","description":"Производство на ориз како занимање и како стопанска гранка."},{"word":"оризиште","type":"ср.","description":"Земјиште (ниви, поле) каде што се сее ориз. Оризиштата и мочуриштата ја прават климата доста нездрава."},{"word":"оризник","type":"м.","description":"Пита со ориз."},{"word":"оризов","type":"прид.","description":"Што се однесува на ориз. Оризово поле. Оризов клас. Оризова слама."},{"word":"оризовица","type":"ж.","description":"Оризова слама. Под него зашушка сламарицата полна со оризовица."},{"word":"оризожнеач","type":"м.","description":"Човек што жнее ориз."},{"word":"оризоплеварка","type":"ж.","description":"Жена што чисти ориз од плевел."},{"word":"Ориноко","type":"ср.","description":"Река во Јужна Америка."},{"word":"ори се","type":"несв.","description":"Одекнува, гласно се слуша. Гајдите свират, песни се орат до небо."},{"word":"орисија","type":"ж.","description":"Судбина."},{"word":"орјат","type":"м.","description":"Лош, опасен човек, неранимајко, крадец, простак."},{"word":"оркан","type":"м.","description":"Многу силен ветер; ураган. Северниот ветер прераснуваше во оркан."},{"word":"оркестар","type":"м.","description":"Група музичари што заедно исполнуваат музички дела."},{"word":"оркестрација","type":"ж.","description":"Преработка или приспособување на музичко дело за оркестарска изведба."},{"word":"оркестрира","type":"св. и несв.","description":"Подготви, подготвува музичко дело за инструментална, оркестарска изведба. Ми стана јасно дека запишаниот текст е само партитура што допрва треба да се оркестрира во мојата свест."},{"word":"Орлеан","type":"м.","description":"Град во Франција."},{"word":"орлест","type":"прид.","description":"Што личи на орел, што е како орел, што има орловски особини. Носот му е орлест."},{"word":"орлица","type":"ж.","description":"Женка орел."},{"word":"орлиште","type":"ср.","description":"Аугументатив од орел."},{"word":"орлов","type":"прид.","description":"Што е од орел, му припаѓа на орел или личи на орел. Нејзиниот орлов нос чиниш се допираше со брадата."},{"word":"орловски","type":"прид.","description":"Што личи на орел или му припаѓа на орел. Орловски нос. Орловски поглед. Орловско гнездо. Орловски лет."},{"word":"орман","type":"м.","description":"Многу густа шума. Со кози в орман дали си одел?"},{"word":"орман","type":"м.","description":"Дел од мебел, шкаф. Ги испреврте орманите и пронајде летна, испеглана облека."},{"word":"орнамент","type":"м.","description":"Украс од геометриски, растителни или животински елементи и шари што се употребуваат во архитектурата, текстилното производство, печатарството и др."},{"word":"орнаментален","type":"прид.","description":"Што се однесува на орнамент; украсен, декоративен."},{"word":"орнаменталист","type":"м.","description":"Сликар на орнаменти."},{"word":"орнаментација","type":"ж.","description":"Украсување, изработување орнаменти за некој простор или сл."},{"word":"орнаментика","type":"ж.","description":"Целокупност од орнаментални елементи на некој предмет. Богата орнаментика. Ориентална орнаментика."},{"word":"орнаментира","type":"св. и несв.","description":"Изработи, изработува орнаменти, украси, украсува со орнаменти."},{"word":"орнаментиран","type":"прид.","description":"Што е со орнаменти."},{"word":"орнитолог","type":"м.","description":"Специјалист по орнитологија."},{"word":"орнитологија","type":"ж.","description":"Наука што ги проучува птиците, дел од зоологијата."},{"word":"орница","type":"ж.","description":"Земја што подолго време се обработувала, но во моментот е запуштена, необработена."},{"word":"оро","type":"ср.","description":"Народен танц во кој играчите најчесто фатени за раце се движат во круг; танец. Свадбарско оро. Кумово оро."},{"word":"ороводен","type":"прид.","description":"Што се однесува на водење оро. Ороводна песна."},{"word":"ороводец","type":"м.","description":"Лице што го води орото, што игра најнапред."},{"word":"орограф","type":"м.","description":"Лице што се занимава со орографија."},{"word":"орографија","type":"ж.","description":"Наука што се занимава со дел од физичката географија, што го проучува релјефот на земјата."},{"word":"орогуши","type":"св.","description":"Удри некого по глава што да му се појави џумка како рог."},{"word":"ороди се","type":"св.","description":"Стане род со некого. Децата се сакаат, ќе се ородиме како што гледам."},{"word":"оролиште","type":"ср.","description":"Место каде што се игра оро обично на сред село. На оролиштето веќе се виеше танец."},{"word":"оросен","type":"прид.","description":"Што е со капки роса, пот и сл. Оросено чело."},{"word":"ороси","type":"св.","description":"Покрие со роса. Ова утро росата ја оросила тревата."},{"word":"орочен","type":"прид.","description":"Парични средства што може да се подигнат по одреден рок. Орочени средства."},{"word":"орочи","type":"св.","description":"Паричен влог што спогодбено е даден на определен рок на чување во банка. Ги орочи средствата на три години."},{"word":"ортак","type":"м.","description":"Другар во некакава работа, деловен соработник. Тие некогаш биле ортаци, воделе дуќан заедно."},{"word":"ортаклак","type":"м.","description":"Заедничко работење на две или повеќе лица, ортаци, работна, деловна заедница. Фатија ортаклак во трговија со жито."},{"word":"ортаков","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на ортакот. Ортаков дел."},{"word":"ортакува","type":"несв.","description":"Работи ортачки, со деловен партнер. Ортакуваа две години."},{"word":"ортачки","type":"прид.","description":"Што се однесува, што му припаѓа на ортак. Ортачка работа. Ортачки дуќан."},{"word":"ортографија","type":"ж.","description":"Систем од правила за пишување во еден јазик; правопис."},{"word":"ортодокс","type":"м.","description":"Припадник на ортодоксно верување."},{"word":"ортодоксен","type":"прид.","description":"Што догматски се држи до пропишаните правила на одредена идеологија, религија; правоверен."},{"word":"ортодоксија","type":"ж.","description":"Догматско придржување кон некое учење; правоверност, православје."},{"word":"ортоепија","type":"ж.","description":"Систем од правила за изговарање на гласовите во еден јазик; правоговор."},{"word":"ортома","type":"ж.","description":"Дебело јаже."},{"word":"ортомар","type":"м.","description":"Тој што изработува или што продава ортоми; јажар."},{"word":"ортомарница","type":"ж.","description":"Работилница или продавница за ортоми."},{"word":"ортомиса","type":"св.","description":"Врзе добиток со ортома додека пасе за да се ограничи движењето. Го ортомиса коњот и го остави во ливадата да пасе."},{"word":"ортопед","type":"м.","description":"Лекар, специјалист по ортопедија."},{"word":"ортопедија","type":"ж.","description":"Дел од медицината што се занимава со профилактика и лекување на повреди и деформации на човечкото тело, особено на коските."},{"word":"орудие","type":"ср.","description":"Предмет што човекот го употребува и со кој се служи во разни дејности, пред сѐ во совладувањето на природата; инструмент за работа, алат."},{"word":"оружа","type":"св.","description":"Подготви, дотера, уреди (за прошетка, за пат и сл.)"},{"word":"оружар","type":"м.","description":"Занаетчија што изработува или поправа оружје; пушкар."},{"word":"оружарница","type":"ж.","description":"Работилница за изработка на оружје, фабрика за оружје."},{"word":"оруженосец","type":"м.","description":"Лице што го носи оружјето на својот витез."},{"word":"оружје","type":"ср.","description":"Средство за одбрана или напад. Лесно оружје. Тешко оружје. Атомско оружје."},{"word":"орхидеја","type":"ж.","description":"Општ назив за растенија од фамилијата Orchidaceae."},{"word":"оса","type":"ж.","description":"Инсект еднокрилец со жолто-црна боја и со осило на задниот дел. Потекол целиот, го каснала оса."},{"word":"Осака","type":"ж.","description":"Град во Јапонија."},{"word":"осакатен","type":"прид.","description":"Што станал сакат. Осакатени мажи лежат по бојното поле."},{"word":"осакати","type":"св.","description":"Направи да биде сакат. Еден метален предмет го осакати."},{"word":"осамен","type":"прид.","description":"Што е сам, одделен од светот, изолиран. Старецот седеше осамен на балконот. Седи и чита осамен во својата мала соба."},{"word":"осаменик","type":"м.","description":"Човек што е сам, одделен од светот. Тажен осаменик шеташе навечер по кејот."},{"word":"осаменички","type":"прид.","description":"Што се однесува на осаменик. Осаменички живот."},{"word":"осамеништво","type":"ср.","description":"Состојба на тој што е сам, одделен од светот; осаменост. Се повлече во осамеништво."},{"word":"осами","type":"св.","description":"Остане сам, одделен од светот. Јас и мајка ми осамевме по смртта на татко ми."},{"word":"осамне","type":"св.","description":"(само во 3 л. едн.) обзори, зазори, се раздени. Осамна, а јас дури тогаш сум заспал. Денот осамна сончев."},{"word":"осамостои","type":"св.","description":"Направи да биде самостоен. Ги осамостои своите деца на рана возраст."},{"word":"осана","type":"ж.","description":"Чест рефрен во старите еврејски молитви пеени во поворка; литургиска песна."},{"word":"осарник","type":"м.","description":"Гнездо на оси. Под стреата имаше осарник."},{"word":"осатка","type":"ж.","description":"Вид пченица со поситно зрно и подолги осилки."},{"word":"осведочен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од осведочи."},{"word":"осведочи","type":"св.","description":"Покаже, докаже, потврди. Настаните што следуваа, ја осведочија измамата."},{"word":"освежен","type":"прид.","description":"Што е свеж, изладен, чист, со обновена сила, енергија. Од бањата се врати освежена."},{"word":"освежи","type":"св.","description":"Направи да биде свеж, да се излади. Студената вода ќе те освежи. Дождот ќе ги освежи посевите."},{"word":"освежителен","type":"прид.","description":"Што освежува. Освежителни пијалаци. Освежителен вкус."},{"word":"освежување","type":"ср.","description":"Глаголска именка од освежува."},{"word":"освежувач","type":"м.","description":"Средство за освежување."},{"word":"освежувачки","type":"прид.","description":"Освежувачки средства."},{"word":"освен","type":"предл.","description":"Исклучување, изземање. Никого не сака да слуша освен тебе. Сѐ си купил што треба освен ориз."},{"word":"освен","type":"сврз.","description":"Како исклучен (ексклузивен), обично делот пред сврзникот е негиран, потоа следува информација за спротивност по исклучок."},{"word":"освести","type":"св.","description":"Поврати онесвестен во свесна состојба. Анестезиологот го освести пациентот по завршената операција. Жената ја освестија со студена вода."},{"word":"осветен","type":"прид.","description":"Што е направен да биде свет. Осветена црква. Осветен леб."},{"word":"освети","type":"св.","description":"Направи со извршување црковен обред, нешто (вода, црква, куќа и сл.) да биде свето. Владиката ја освети оваа црква. Попот ја освети водата и потоа сите поминуваа редум да се замијат и да се напијат за здравје."},{"word":"осветлен","type":"прид.","description":"Што е со светлина, од кој зрачи светлина. Осветлени прозорци."},{"word":"осветление","type":"ср.","description":"осветлување, светлина. Осветлението на сцената беше доста добро. Улично осветление."},{"word":"осветли","type":"св.","description":"Направи нешто да биде светло, насочи, пушти светлина на нешто. Таа ја осветли собата со газиена ламба. Војниците со голем рефлектор ги осветлија труповите на загинатите. Месечината го осветли патот."},{"word":"освоен","type":"прид.","description":"Што е заземен од друго лице, од друга воена сила и сл. Освоено срце. Освоени територии."},{"word":"освои","type":"св.","description":"Заземе, завојува, завладее територија, населено место и сл. Непријателската војска го зазеде градот."},{"word":"освојувач","type":"м.","description":"Тој што освојува. Освојувачите крвожедно навлегоа во селото. Освојувачот на титулата ја прими наградата. Освојувач на женски срца."},{"word":"освојувачки","type":"прид.","description":"Што се однесува на освојувач, што тежнее кон освојување. Освојувачки поход."},{"word":"осврне се","type":"св.","description":"Се искаже за нешто, земе на разгледување нешто. Тој критички се осврна на новите изданија. Претседателот се осврна на активностите на партијата."},{"word":"осврт","type":"м.","description":"Краток приказ, белешка за нешто (книга, настан и сл.). Краток осврт на јазичните особености. Анализа на литературен текст со посебен осврт на карактеризацијата на личностите."},{"word":"оседла","type":"св.","description":"Стави седло на коњ, магаре; потседла. Го оседла коњот."},{"word":"оседлан","type":"прид.","description":"Што е со седло. Оседлан коњ."},{"word":"осемени","type":"св.","description":"Кај добиток – внесе сперма на вештачки начин заради оплодување."},{"word":"осен","type":"прид.","description":"Што се однесува на оска. Осна симетрија."},{"word":"осенча","type":"св.","description":"Во сликарството – направи сенка на нешто, на цртеж и сл."},{"word":"осет","type":"м.","description":"Восприемање, доживување што се јавува при дејство на физички процеси врз сетилните органи. Осет за слух. Осет за мирис."},{"word":"осетен","type":"прид.","description":"Што се однесува на осет."},{"word":"осети","type":"св.","description":"Почувствува нешто. Ја осети земјата под нозете. Таа осети празнина во душата. Тој осети дека му е потребна помош."},{"word":"осетлив","type":"прид.","description":"Што е многу чувствителен. Таа е многу осетлива. Осетлива душа. Новородените животни се осетливи на ниски температури. Гасеничките се осетливи на инсектициди."},{"word":"осиви","type":"св.","description":"Направи нешто да стане сиво. Целиот џемпер го осиви со темни нијанси на сиво."},{"word":"осигуреник","type":"м.","description":"Лице што е осигурано."},{"word":"осигури","type":"св.","description":"а) Направи нешто да биде сигурно, зацврсти, заштити. Нашиот партизански одред го осигури мостот за премин. б) Заштити некого од опасност. Обезбедувањето го осигури поминувањето на претседателот."},{"word":"осигурителен","type":"прид.","description":"Што се занимава со осигурување на физички и правни лица. Осигурителен завод."},{"word":"осигурување","type":"ср.","description":"Глаголска именка од (се) осигурува."},{"word":"осигурувач","type":"м.","description":"Заштитна направа, предмет што осигурува некакво движење, некаква операција и сл., што се вградува во апарати, делови од апарати, механизми итн. а) Елемент од електрична инсталација што во случај на зголемена јачина на струјата, краток спој или преоптоварување автоматски го прекинува струјното коло. б) Дел од оружјето што го закочува неговото дејствување."},{"word":"осил","type":"м.","description":"Тенки остри израстоци, иглички на житните класје, дел од класот на житото."},{"word":"осилав","type":"прид.","description":"Што има осил, што е со осил. Осилав леб."},{"word":"осили се","type":"св.","description":"Стане насилен, дрзок, претерано силен. Разбојниците многу се осилиле, напаѓаат и дење."},{"word":"осилка","type":"ж.","description":"Една игличка од осилот."},{"word":"осилка","type":"ж.","description":"осило."},{"word":"осило","type":"ср.","description":"Орган на задниот дел кај некои инсекти (оси, пчели и др.) во кој има отров и кој служи за одбрана."},{"word":"осин","type":"прид.","description":"Што се однесува на оса. Осино гнездо."},{"word":"осиромаши","type":"св.","description":"Направи некого сиромав. Таа болест го осиромаши."},{"word":"оска","type":"ж.","description":"Машински елемент со цилиндричен облик кој ги носи деловите што се вртат (колца, делови од машини, од механизми и сл. Топот пропаднал во калта до оските на тркалата."},{"word":"оскапи","type":"св.","description":"Стане скап, поскап. Превозот неколку пати оскапе."},{"word":"оскар","type":"м.","description":"Награда која секоја година ја доделува Академијата за филмска уметност од Холивуд за остварувања во филмската уметност."},{"word":"оскверни","type":"св.","description":"Лиши од чистота, од светост, испогани. Некој го осквернил споменикот."},{"word":"осквернител","type":"м.","description":"Тој што осквернил или што осквернува. Го фатиле осквернителот на храмот."},{"word":"оскомина","type":"ж.","description":"Чувство во устата што се јавува од кисело јадење, особено од недозреано овошје."},{"word":"оскоруша","type":"ж.","description":"Шумско овошно дрво со долги, назабени и мовливи листови со мали жолто-зелени и сочни трпкави плодови во вид на круша што се јадат откако ќе нагнијат; Sorbus domestica."},{"word":"оскубе","type":"св.","description":"Со кубење отстрани коса, пердуви; искубе."},{"word":"оскуден","type":"прид.","description":"Сиромашен, слаб, што не е во доволно количество, недоволен; изобилен. Оскудни средства. Оскудни историски податоци. Оскудна вечера."},{"word":"оскудица","type":"ж.","description":"Немаштија, отуство на нешта неопходни за живот; сиромаштија. Живее во оскудица."},{"word":"ослабен","type":"прид.","description":"Што станал слаб во физичка смисла, што е со намалена сила, острина. Ослабени раце. Ослабен слух. Ослабен вид."},{"word":"ослаби","type":"св.","description":"а) Стане физички слаб. Тој ослабе и лицето му доби некаков тажен израз. Немаше доволно храна и децата ослабеа. б) Му се намали јачина, острина на некој осет (вид, слух и сл.) На дедо ми му ослабе видот последниве две години. Му ослабе слухот. в) Се намали степенот на некое чувство (љубов, тага и сл.) Љубовта со време ослабе. Тагата за родното место никогаш не ослабе."},{"word":"ослани","type":"св.","description":"Покрие со слана, попари, уништи од слана, од студ. Утрово сланата ги ослани тукушто процветаните пупки на дрвјата. Сланата ги осланила посевите со пченица."},{"word":"ослепее","type":"св.","description":"Стане слеп."},{"word":"ослепеник","type":"м.","description":"Слепец, несреќник. Ослепенику!"},{"word":"ослепи","type":"св.","description":"Стане слеп. Татко му ослепе уште на педесет години."},{"word":"ослич","type":"м.","description":"Вид морска риба слична на штука; Merlucius vulgaris."},{"word":"Осло","type":"ср.","description":"Главен град на Норвешка."},{"word":"ослободен","type":"прид.","description":"Што не е лишен од слобода, што не е поробен. Ослободени затвореници. Ослободена територија."},{"word":"ослободи","type":"св.","description":"а) Спаси, избави од ропство, од непријателска власт, од потчинетост некому. Војската ја ослободи земјата од непријателот. б) Врати лична слобода некому, што бил лишен од слобода. Судот го ослободи уапсениот."},{"word":"ослободител","type":"м.","description":"Оној што ослободува некого или нешто. Ослободителите на градот беа поздравени од народот. Споменик на ослободителите."},{"word":"ослободителен","type":"прид.","description":"Што има за цел ослободување на народот од ропство, зависност, окупација и сл. Ослободителна војна. Ослободително движење."},{"word":"ослови","type":"св.","description":"Викне некого на име. Таа го ослови по име."},{"word":"осмади","type":"св.","description":"Краткотрајно подложи нешто на пламен така што да подгори по површината;"},{"word":"осмак","type":"м.","description":"Мерка за жито – 50 кг., два шиника. Однесе на воденица два осмака жито. Пет осмаци жито."},{"word":"Османлија","type":"м.","description":"Династија што потекнува од турскиот султан Осман."},{"word":"Османлиско Царство","type":"ср.","description":"Име на средновековната турска држава."},{"word":"осмели се","type":"св.","description":"Добие смелост да изврши нешто. Момчето се осмели да ја каже вистината. Никој не се осмели да го запре."},{"word":"осмерец","type":"м.","description":"Стих од осум слога. Во лириката преовладува осмерецот, а десетерецот кај епиката."},{"word":"осми","type":"бр.","description":"Што е осми по ред, бројна придавка од осум."},{"word":"осмина","type":"ж.","description":"Осми дел од едно цело. Осмина бурек."},{"word":"осмислен","type":"прид.","description":"Што има смисла, што е добро смислен, што е добро подготвен. Добро осмислен проект. Осмислен план. Осмислен говор."},{"word":"осмисли","type":"св.","description":"Даде смисла на нешто. Тој го осмисли својот живот со запишување на факултет. Директорот ја осмисли убаво својата работа со правење конкретен план. Наставникот добро го осмислил часот."},{"word":"осмоаголен","type":"прид.","description":"Што има осум агли. Осмоаголна фигура."},{"word":"осмоза","type":"ж.","description":"Мешање на раствори со различна концентрација низ полупропустлива мембрана. Осмозата е многу важен процес во живите организми."},{"word":"осмокласник","type":"м.","description":"Ученик во осми клас; осмоодделенец."},{"word":"осмокрак","type":"прид.","description":"Што има осум нозе. Рак осмокрак."},{"word":"осмолетка","type":"ж.","description":"Основно, осумгодишно училиште."},{"word":"осмоодделенец","type":"м.","description":"Ученик во осмо одделение во осмолетка. Осмоодделенците утре имаат полуматура."},{"word":"осмостран","type":"прид.","description":"Што има осум страни. Осмострана чаша."},{"word":"осмрди","type":"св.","description":"Направи нешто да смрди, да биде смрдливо. Ја осмрди собата."},{"word":"оснежен","type":"прид.","description":"Што е покриен со снег. Оснежени полиња."},{"word":"оснежи","type":"глаг.","description":"Падне малку снег."},{"word":"основ","type":"м.","description":"основица_1"},{"word":"основа","type":"ж.","description":"Дел од предмет на кој се крепат другите негови делови; темел. Зградата има добра основа."},{"word":"основан","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од основе."},{"word":"основач","type":"м.","description":"Тој што основал нешто, што формирал нешто; основоположник. Тој е основач на клубот. Основач на весник."},{"word":"основачки","type":"прид.","description":"Што се однесува на основач и на основање. Основачко собрание."},{"word":"основе","type":"св.","description":"Постави темели на нешто, формира, создаде. Тој го основал овој град. Основале клуб на љубители на филмот."},{"word":"основен","type":"прид.","description":"Што ја прави основата; главен, битен, суштествен. Основна задача. Основни состојки. Основно значење."},{"word":"основец","type":"м.","description":"Ученик во основно училиште."},{"word":"основица","type":"ж.","description":"База, основа. Основица за пресметување на данок."},{"word":"основоположник","type":"м.","description":"Тој што ги поставил основите, принципите на нешто; основач. Основоположник на македонската фолклористика. Тој е основоположник на нова развојна фаза на современата литература."},{"word":"особен","type":"прид.","description":"Што се изделува од другите, што се истакнува меѓу другите; посебен, забележителен. Тоа е од особена важност. Покажува особен интерес. Со особено задоволство се потсетуваме на тие настани."},{"word":"особина","type":"ж.","description":"Карактеристично својство на некого или на нешто, својство, одлика, обележје. Карактерна особина. Индивидуални особини. Наследени особини."},{"word":"осовремени","type":"св.","description":"Направи да биде современо, во духот на времето, модернизира. Ја осовременија наставата со воведување повеќе нагледни средства."},{"word":"осовременувач","type":"м.","description":"Тој што модернизира, што осовременува."},{"word":"Осоговија","type":"ж.","description":"Област во Македонија."},{"word":"Осоговски Планини","type":"и.","description":"Планински масив во Македонија."},{"word":"осоен","type":"прид.","description":"Што се наоѓа на осој, во сенка. Осојна страна."},{"word":"осознае","type":"св.","description":"Спознае, стане свесен за нешто. Тој конечно ја осозна вистината за последните случувања."},{"word":"осознаен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од осознае."},{"word":"осој","type":"м.","description":"Место што не е изложено на сонце, обично на северна страна, падина или подножје на возвишение;"},{"word":"осојница","type":"ж.","description":"а) осој. б) (прен.) Многу студено место."},{"word":"осојничав","type":"прид.","description":"осоен. Осојничаво место."},{"word":"осоколи","type":"св.","description":"Влее некому храброст; охрабри. Командантот ги осоколи регрутите."},{"word":"осоли","type":"св.","description":"Тури сол на нешто, посоли со сол, направи нешто да биде солено."},{"word":"осомничен","type":"прид.","description":"Што е под сомнение за извршено кривично дело. Тој е осомничен за убиството на жената."},{"word":"осомничи","type":"св.","description":"Изрази сомневање, се посомнева во некого за нешто. Полицијата го осомничи момчето дека ги извршило кражбите."},{"word":"оспори","type":"св.","description":"Прогласи за спорно, не се согласи со нешто, побие веродостојност на нешто. На младиот музичар му го оспоруваа талентот. Членовите на лигата не се согласуваат и ја оспоруваат одлуката на одборот."},{"word":"оспорлив","type":"прид.","description":"Што може да се оспори. Пресудата е оспорлива."},{"word":"оспорувач","type":"м.","description":"Тој што оспорува."},{"word":"оспособен","type":"прид.","description":"Што е подготвен да врши некоја работа, што е во можност да работи нешто. Стручно оспособени кадри."},{"word":"оспособи","type":"св.","description":"Направи да биде способен за нешто, обучи, подготви за нешто, за некоја работа."},{"word":"осрамотен","type":"прид.","description":"Што бил изложен на срам."},{"word":"осрамоти","type":"св.","description":"Нанесе некому срам, срамота. Го осрамоти пред другарите."},{"word":"оставачка","type":"ж.","description":"Нели дошло до оставачка."},{"word":"оставен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од остави."},{"word":"остави","type":"св.","description":"Стави, кладе, спушти нешто негде со цел таму да остане. Библиотекарот ги остави книгите на масата."},{"word":"оставина","type":"ж.","description":"Имот или други работи што останале по смртта на некого."},{"word":"оставител","type":"м.","description":"Тој што остава некакви работи, пари или друго во депозит."},{"word":"оставка","type":"ж.","description":"Напуштање на служба или функција по сопствена волја, обично во писмена форма. Даде оставка на местото директор. Министер во оставка. Поднесе оставка."},{"word":"оставнина","type":"ж.","description":"Книжевна оставнина."},{"word":"остане","type":"св.","description":"а) Продолжи да се наоѓа, да се задржува негде, не промени место, положба. Јас останав в село, а другите заминаа в планина. Таа остана дома да зготви ручек. Остана в постела. Портата остана подотворена. Книгата остана на масата. б) Не промени состојба, статус. Таа остана немажена. в) Стане некаков како последица на нешто. Тој млад остана вдовец. Во таа несреќа тој остана сакат (слеп и сл.)."},{"word":"останка","type":"ж.","description":"Тоа што останува од нешто, што се зачувало од нешто. Останките на паднатиот авион. Ги собра останките од храната."},{"word":"останок","type":"м.","description":"Останување таму каде што некој веќе се наоѓа – во изразот Добар пат, добар останок."},{"word":"останувачка","type":"ж.","description":"останување."},{"word":"остар","type":"прид.","description":"Што е со тенок врв, раб, крај што може да боде, да сече. Остар камен. Остри заби."},{"word":"остарен","type":"прид.","description":"За лица – што станал стар. Предвреме остарена жена. Остарено лице."},{"word":"остари","type":"св.","description":"Стане стар. Тој остаре и не може повеќе да работи. Мачката остаре, ама не можам да ја избркам."},{"word":"остаток","type":"м.","description":"Тоа што останува од некоја количина, преостанат дел од нешто. Остатоците од ручекот ги стави во фрижидерот. Остатоци од стара керамика. Остатокот од ноќта го преседе буден."},{"word":"оствари","type":"св.","description":"Исполни замисла, план, реализира. Тој ја оствари својата цел. Остваривме добивка од годинешната реколта."},{"word":"остварлив","type":"прид.","description":"Што може да се оствари. Планот е остварлив."},{"word":"остен","type":"м.","description":"Стап со остар железен шилец на крајот за спотерување на запрежен рогат добиток. Викајќи, ги задупи биволите со остенот."},{"word":"острач","type":"м.","description":"Лице, занаетчија што остри алатки и студено оружје наменети за сечење, режење, бодење и сл.; точач."},{"word":"острелоуши се","type":"св.","description":"За животно – начули уши, внимателно се вслуша. Кучето се острелуши."},{"word":"острец","type":"м.","description":"Остар врв на алатка или на студено оружје."},{"word":"остри","type":"несв.","description":"Шили врв на нешто, прави да биде остар. Ги остри моливите пред да почне да пишува."},{"word":"острига","type":"ж.","description":"Вид морска школка чие месо се служи како скап морски специјалитет; Ostrea edulis. Нарача порција остриги."},{"word":"остриже","type":"св.","description":"Отстрани коса некому сосема. Војниците ги остригоа до гола кожа."},{"word":"острика","type":"ж.","description":"Тревно растение што има остро стебло и листови; остра трева; Carex aremaria."},{"word":"острилец","type":"м.","description":"Сечило на алатка или оружје."},{"word":"острилка","type":"ж.","description":"Тоа што е остро, што има остар врв, остро сечило."},{"word":"острило","type":"ср.","description":"Сечило на алатка за жнеење, косење, сечење и сл. На еден лист хартија го проба острилото на бричот."},{"word":"острина","type":"ж.","description":"Особина на тоа што е остро, што сече, реже и сл. Ја испроба острината на ножот. Се изненади од острината на своите заби."},{"word":"остринка","type":"ж.","description":"острица."},{"word":"остроаглест","type":"прид.","description":"Што има остар агол, што е со остар агол."},{"word":"остроаголен","type":"прид.","description":"Што се однесува на остар агол, што има остар агол. Остроаголен триаголник."},{"word":"остров","type":"м.","description":"Дел од копно од сите страни опкружено со вода. Пуст остров. Вулкански остров. Корален остров."},{"word":"островјанин","type":"зам.","description":"Жител на остров. Островјаните живееја од риболов и од тури"},{"word":"островрв","type":"прид.","description":"Што има остар врв. Островрво копје. Островрва игла."},{"word":"островрвлест","type":"прид.","description":"Островрвлести чевли. Островрвлест нос."},{"word":"островски","type":"прид.","description":"Што се однесува на остров. Островска земја. Островско население."},{"word":"острог","type":"м.","description":"Висок и остар каменест врв."},{"word":"острогон","type":"м.","description":"Вид даб; Quercus macedonica."},{"word":"Острогот","type":"м.","description":"Припадник на древно германско племе."},{"word":"острозаб","type":"прид.","description":"Што има остри заби. Острозабо чудовиште."},{"word":"остроумен","type":"прид.","description":"Што пројавува остроумност, досетливост, духовитост; што размислува бистро, разумно. Остроумен човек."},{"word":"остроумник","type":"м.","description":"Човек што се одликува со остроумност. Народниот човек е лик на остроумник."},{"word":"осуда","type":"ж.","description":"пресуда. Тој беше ослободен од секаква осуда и пуштен на слобода."},{"word":"осуден","type":"прид.","description":"Глаг. прид. Тој е осуден на доживотен затвор."},{"word":"осуденик","type":"м.","description":"Тој што е осуден. Осуденици на смрт. Осудениците ги водеа врзани до бесилката."},{"word":"осуденички","type":"прид.","description":"Што се однесува на осуден и осуденик."},{"word":"осуди","type":"св.","description":"Изрече пресуда против некого. Судот го осуди убиецот на смрт."},{"word":"осуети","type":"св.","description":"Спречи, оневозможи да се оствари нешто. Тој ја осуети намерата на противникот да го нападне од зад грб. Полицијата го осуети планот на криминалците да ја ограбат поштата."},{"word":"осука","type":"св.","description":"Развие кора од тесто или вид јадење од сукани кори; Осука една кора. Осука зелник за ручек."},{"word":"осум","type":"бр.","description":"Основен број за определена бројност; се бележи со бројката 8."},{"word":"осумаголен","type":"прид.","description":"Што има осум агли."},{"word":"осумаголник","type":"м.","description":"Многуаголник со осум агли."},{"word":"осумгодишен","type":"прид.","description":"Што има осум години. Осумгодишно дете."},{"word":"осумдесет","type":"бр.","description":"Основен број за определена бројност; се бележи со бројката 80."},{"word":"осумдесетгодишен","type":"прид.","description":"Што има осумдесет години. Осумдесетгодишен старец."},{"word":"осумдесетти","type":"бр.","description":"Бројна придавка од осумдесет."},{"word":"осумка","type":"ж.","description":"Она што е означено со бројот 8 (зграда, карта, автобус и сл.). Фрли црвена осумка. Осумката доцнеше десет минути."},{"word":"осумкатен","type":"прид.","description":"Што е предиплен осум пати."},{"word":"осумкатница","type":"ж.","description":"Зграда што има осум ката. Трите осумкатници стоеја една до друга."},{"word":"осуммесечен","type":"прид.","description":"Што има осум месеци. Осуммесечно бебе."},{"word":"осуммина","type":"бр.","description":"Мажи или мешана група од осум лица. Во ќелијата внесоа осуммина нови затвореници."},{"word":"осумнаесет","type":"бр.","description":"Основен број за определена бројност; се бележи со бројката 18. Девојката имаше осумнаесет години. Осумнаесет денари."},{"word":"осумнаесетгодишен","type":"прид.","description":"Лице што има осумнаесет години. Осумнаесетгодишно момче."},{"word":"осумнаесетка","type":"ж.","description":"Она што е означено со бројот 18 (зграда, карта, автобус и сл.)."},{"word":"осумнаесетмесечен","type":"прид.","description":"Што има осумнаесет месеци. Осумнаесетмесечно дете."},{"word":"осумнаесетмина","type":"бр.","description":"Мажи или мешана група од осумнаесет лица."},{"word":"осумнаесетти","type":"бр.","description":"Бројна придавка од осумнаесет. Втора половина на осумнаесеттиот век."},{"word":"осумпати","type":"прил.","description":"Повторено осум пати."},{"word":"осумсложен","type":"прид.","description":"Што е од осум стиха. Осумсложен стих."},{"word":"осумстотини","type":"бр.","description":"Основен број за определена бројност; се бележи со бројката 800. Осумстотини денари."},{"word":"осумчасовен","type":"прид.","description":"Што трае осум часа. Осумчасовно работно време."},{"word":"осцилатор","type":"м.","description":"(физ.) Апарат што произведува осцилаторни движења."},{"word":"осцилаторен","type":"прид.","description":"Треперлив, што се ниша. Осцилаторно коло."},{"word":"осцилација","type":"ж.","description":"(физ.) Периодично движење на двете страни, периодично менување на состојбата; треперење, нишање, клатење. Осцилација на гласните жици. Осцилација на магнетно поле."},{"word":"осцилира","type":"св. и несв.","description":"Периодично, ритмично се движи, ја мени, менува состојбата; трепери, се ниша. Нишалото на часовникот рамномерно осцилира."},{"word":"осцилограм","type":"м.","description":"Графички цртеж, добиен со осцилограф, на кој се гледа развојот и текот на треперењето."},{"word":"осцилограф","type":"м.","description":"Инструмент за мерење на брзите промени на електричните величини, на осцилациите."},{"word":"осцилоскоп","type":"м.","description":"Инструмент што ги покажува на екран електричните осцилации на наизменичната струја."},{"word":"Отава","type":"ж.","description":"Главен град на Канада."},{"word":"отаде","type":"прил.","description":"Од другата, спротивната страна, откај спротивната страна. Отаде пак се чуја караници. Отаде се покажа стутканата фигура на старецот."},{"word":"отаде","type":"предл.","description":"Со пространствено значење – положба од подалечната страна на предметот во однос на говорното лице, од таа страна. Темен се облак зададе отаде село. (нар.поез.)."},{"word":"отаден","type":"прид.","description":"Кој е оттаму, тамошен. Топката ја зедоа отадните деца."},{"word":"отапеност","type":"ж.","description":"Состојба на тој што изгубил осетливост, свежина на духот. Отапеност на сетилата."},{"word":"отапи","type":"св.","description":"Стане тап; неостар. Што е ова, отапеле сите ножеви во куќата."},{"word":"отвор","type":"м.","description":"Дупка на нешто, празен простор на преграда оставен за поминување, за вградување на нешто и сл. Отворот што го направивме во ѕидот беше доволен да поминеме од другата страна. Отворот на бунарот беше оставен непокриен. На ѕидот имаше оставено отвори како пушкарници."},{"word":"отворач","type":"м.","description":"Направа за отворање на нешто (шишиња, конзерви и сл.). Отворач на конзерви."},{"word":"отворен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од отвори."},{"word":"отворено-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенка со кој се означува светла нијанса на некоја боја: отвореножолт, отворенозелен, отвореносин, отвореноцрвен итн."},{"word":"отвори","type":"св.","description":"а) Отстрани преграда, препрека од нешто што е затворено, направи нешто што било затворено повеќе да не е; затвори. Го отвори прозорецот. Му ја отвори вратата. б) За дел од тело на човек или животно (уста, очи); затвори. Отвори ја устата и кажи а."},{"word":"отврдне","type":"св.","description":"Стане тврд, потврд од порано; стврдне. Кожата на чевлите отврднала."},{"word":"отежнат","type":"прид.","description":"Што станал потежок од порано, од очекуваното и сл. Во тие околности, породувањето е отежнато."},{"word":"отежне","type":"св.","description":"Стане потежок од порано. Тутунот отежнал од влагата. Детето отежнало од многу јадење и лежење."},{"word":"отежнувачки","type":"прид.","description":"Што отежнува. Отежнувачки околности."},{"word":"отекува","type":"несв.","description":"Набрекнува, добива оток. Ногата почна да отекува."},{"word":"отели","type":"св.","description":"За крава – донесе на свет, роди теле. Нашата крава отели шарено теле."},{"word":"отелотворен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од отелотвори."},{"word":"отелотворение","type":"ср.","description":"Изразување, пројавување во телесен облик, инкарнација. Отелотворение на народниот дух."},{"word":"отелотвори","type":"св.","description":"Изрази нешто во телесен облик. Тој во своите дела ги отелотвори своите скриени сни. Го отелотвори нејзиниот замислен лик во мермер."},{"word":"отемни","type":"св.","description":"Стане темен. Целиот отемне кога ја чу веста."},{"word":"отепа","type":"св.","description":"Усмрти, лиши од живот; убие. Го отепале арамиите. Ловџиите отепале еден зајак."},{"word":"отепан","type":"прид.","description":"Што е усмртен, убиен, насилно лишен од живот."},{"word":"отепувачка","type":"ж.","description":"Отепување. Парите се отепувачка."},{"word":"отера","type":"св.","description":"Истера добиток на пасење; тера. Ги отера говедата на пасење."},{"word":"отетерави се","type":"св.","description":"Отиде, појде несигурно тетеравејќи се. Пијаниот се отетерави до вратата."},{"word":"отец","type":"м.","description":"вок. оче и отче"},{"word":"отече","type":"св.","description":"Се подуе, набрекне. Детето отекло од убод од пчела. Од бубрезите таа отекла. На стариот му отече ногата."},{"word":"отечен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од отече."},{"word":"оти","type":"сврз.","description":"бидејќи, зашто, затоа_што, заради тоа што, одошто. а) За поврзување зависносложени причински реченици. Јас не дојдов оти бев болен. Оти не знаеја ништо, тие не положија. б) За надоврзување, со вметната реченица, при дообјаснување. Оти, како што гледате, за нас не постојат пречки. Оти, колку што знам јас, таму нема веќе што да се бара."},{"word":"оти","type":"прил.","description":"Во прашални реченици. Оти не дојде?"},{"word":"отиде","type":"св.","description":"Појде кај некого или некаде. Отиде на прошетка. Отиде на работа. Децата отидоа дома на спиење. Девојките отидоа на вода. Сите отидоа на свадба."},{"word":"отима","type":"несв.","description":"Насилно зема нешто од некого, Разбојниците отимаа сѐ што ќе видеа."},{"word":"отимач","type":"м.","description":"Тој што отима. Таа се оттргна од рацете на отимачот."},{"word":"откаже","type":"св.","description":"Престане да признава важност на нешто однапред договорено. Го откажа состанокот. Потстанарите го откажаа договорот за купување на станот. Драмскиот театар ја откажа премиерата."},{"word":"отказ","type":"м.","description":"Акт за прекинување на договорен или службен однос, за отпуштање од работа, од служба. Директорот подели неколку откази. Шефот му врачи отказ. Отказ на договор. Даде отказ на работното место."},{"word":"отказен","type":"прид.","description":"Што се однесува на отказ. Отказен рок. Отказно решение."},{"word":"откај","type":"предл.","description":"Со пространствено значење: а) Место. Ќе појдеме откај мене на концертот. б) Потекло. Сите примери му се откај Цепенков. в) Правец. Кај нас дождовите обично идат откај југ."},{"word":"откако","type":"сврз.","description":"Во временски реченици да се назначи дека дејството во главната реченица ќе се изврши по дејството во зависната дел-реченица. Откако ја напиша домашната работа, тој отиде да си игра. Тие дадоа гол откако го сменија начинот на игра. Откако се смени власта, стандардот на граѓаните почна да се менува."},{"word":"откаршија","type":"прил.","description":"Од спротивната страна; отспротива. Откаршија имаше една убава голема куќа."},{"word":"откачи","type":"св.","description":"Симне, извади нешто што е закачено, обесено. Момчето ја откачи тамбурата од ѕидот и почна да свири. Тој го откачи палтото од закачалката."},{"word":"откине","type":"св.","description":"Одвои дел од целина; скине. Домаќинката откина парче од тестото и го расука. Кучето му откина парче од панталоните на крадецот."},{"word":"откинувачка","type":"ж.","description":"Спас, спасение, откинување. Нема откинувачка од оваа работа."},{"word":"отклинка","type":"св.","description":"Отиде негде со клинкање, клинкајќи. Отклинка до креветот."},{"word":"отклон","type":"м.","description":"Отстапување од определена линија. Многуте есеистички отклони во кажувањето придонесуваат ова дело да се вброи во хибридните романи. Отклонот е една стилско семантичка и естетска отстапка. Учениците прават отклон од линијата на телото, на левата и на десната страна, имитирајќи го поточето."},{"word":"отклони","type":"св.","description":"Направи да се отстапи од определена линија. Тој отклони од партиската директива."},{"word":"отклопи","type":"св.","description":"Симне поклопка од нешто. Го отклопи тенџерето да не претечува."},{"word":"отклучи","type":"св.","description":"Отвори брава со клуч; Тој отклучи и полека влезе. Ги отклучи фиоките и почна да пребарува по нив."},{"word":"откове","type":"св.","description":"Извади шајки, клинци со кои нешто било заковано; Ги отковаа штиците од подот."},{"word":"откога","type":"сврз.","description":"Во временски реченици за да се навести дејство по завршувањето на определено дејство. Откога ја виде девојката, таа му беше постојано во мислите. Почна да се менува откога разбра некои работи за претпријатието."},{"word":"отколку","type":"сврз.","description":"За поврзување при споредување, со компаратив, при избор на подобра можност. Повеќе сакам да читам отколку да пеглам. Повеќе сакам да бидам сама отколку со него да живеам."},{"word":"откоп","type":"м.","description":"Место каде што се копа или се копало. Во откопот се имаше насобрано вода."},{"word":"откопа","type":"св.","description":"Со копање извади нешто што е закопано. Стариот го откопа грнето со пари. Кучето ја откопа коската."},{"word":"откопча","type":"св.","description":"Раскопча копчиња, отпетла. Ја откопча блузата."},{"word":"откорен","type":"прил.","description":"Коренито, решително, темелно, радикално. Работите треба да се менуваат откорен."},{"word":"откорнатик","type":"м.","description":"Тој што е откорнат од родната земја, иселеник, бегалец. Откорнатик од родната грутка, без семејство, далеку во туѓина."},{"word":"откорнатички","type":"прид.","description":"Што се однесува на откорнатик."},{"word":"откорне","type":"св.","description":"Искорне, извади сосе корен; искорне. Тие го откорнаа дрвото од нивата со голи раце."},{"word":"откос","type":"м.","description":"Откосена трева на ливада или ред, откосена трева што останува зад косачот. На ливадата лежеа редови откоси. Жените ги превртуваа откосите да се сушат."},{"word":"откоси","type":"св.","description":"Со косење одземе, отстрани определено количество."},{"word":"откосо","type":"прил.","description":"На кос начин, попреку. Го погледна откосо. Дождот паѓа откосо."},{"word":"откости","type":"св.","description":"Разглоби од коски, од зглобови, претепа некого. Го откости од ќотек."},{"word":"откочи","type":"св.","description":"Ослободи, отпушти да работи, подготви да работи нешто што било закочено некаков механизам, кочница, пушка и сл.; Ја откочи бомбата и ја фрли кон непријателските редови. Го откочи пиштолот и го впери во противникот. Ја откочи колата и тргна."},{"word":"откошне","type":"св.","description":"Отфрли со нога, кошкајќи. Ја откошна топката."},{"word":"открај","type":"прил.","description":"Просторно – од крајот. Открај докрај, сѐ прочитав."},{"word":"откривач","type":"м.","description":"Тој што открил, што пронашол нешто, творец; пронаоѓач. Тој е откривачот на овој локалитет."},{"word":"открие","type":"св.","description":"Истави покривач, одвие нешто покриено. Мајката го откриви лицето на бебето. Ветерот го откри лицето на девојката. Силниот ветер ја откри куќата."},{"word":"откритие","type":"ср.","description":"Тоа што е откриено; важен пронајдок. Епохално откритие. Научно откритие. Неочекувано откритие."},{"word":"откровение","type":"ср.","description":"Така се именуваат вистините што Бог им ги открива на луѓето за Себе, за светот, за човекот и за смислата на своето постоење, за животот и за спасението; акт на Божјата волја, преку кој Бог ги открива своите намери и цели во овој свет. Откровението е главен извор на сознанија."},{"word":"откровение","type":"ср.","description":"Тоа што открива некоја вистина. Силата на поетското откровение."},{"word":"открои","type":"св.","description":"скрои."},{"word":"открти","type":"св.","description":"Открши, одвои нешто со кртење. Ја открти вратата."},{"word":"открши","type":"св.","description":"Оддели парче од нешто со кршење. Дана открши парче леб и му го даде на детето."},{"word":"откуп","type":"м.","description":"Пари или друга вредност што се дава за ослободување од ропство, пресуда, заробеништво и сл.; откупување. Семејството собра пари за откуп на синот од киднаперите."},{"word":"откупен","type":"прид.","description":"Што се однесува на откуп, што врши откуп. Откупен пункт. Откупна станица."},{"word":"откупи","type":"св.","description":"Со откуп ослободи некого од ропство, заробеништво, грев и сл. Тој го откупи брата си од киднаперите. Нивната земја ги откупи своите затвореници за голема сума пари."},{"word":"откупнина","type":"ж.","description":"Износ што се дава како откуп. Ги собра парите за откупнина на детето."},{"word":"откупувач","type":"м.","description":"Тој што откупува. Откупувачите нудеа ниски цени за тутунот."},{"word":"отме","type":"св.","description":"Земе насила, одземе, Сакаат да ми го отмат имотот."},{"word":"отмен","type":"прид.","description":"Фин, што има убаво однесување. Отмена дама. Отмен свет од филмската уметност. Отмен европски салон. Отмен изглед."},{"word":"отне","type":"св.","description":"Отстрани нешто што затина цевка, канал, дупка и сл., одзатне; затне. Ја отнал затнатата канализација."},{"word":"оток","type":"м.","description":"Подуено место на телото од човек или животно. Му се јави оток на ногата."},{"word":"отоман","type":"м.","description":"Вид мек миндерлак, мебел што служи за одмор, за седење, лежење; диван. Се испружи на отоманот. Отоман од ружино дрво."},{"word":"отомански","type":"прид.","description":"Што се однесува на Отоманската Империја."},{"word":"оториноларинголог","type":"м.","description":"Лекар специјалист за болестите на увото, носот и грлото."},{"word":"оториноларингологија","type":"ж.","description":"Наука што ги проучува болестите на увото, носот и грлото."},{"word":"отпад","type":"м.","description":"Ненужен остаток од нешто; отпадок. Отпадот од некои земјоделски култури се користи за исхрана на домашните животни. Машина за преработка на отпад."},{"word":"отпаден","type":"прид.","description":"Што се однесува на отпад. Отпадна вода. Отпадна руда."},{"word":"отпади се","type":"св.","description":"Се отуѓи, се оддели од некоја група. Детето се отпади од дома."},{"word":"отпадне","type":"св.","description":"Престане да биде во составот на нешто, се откачи од нешто, исклучи од нешто. Од дрвјата отпадна и последниот лист. Косата сосема му отпадна. Малтерот од фасадата отпадна од силните дождови. Ѓонот од чевелот ми отпаднал."},{"word":"отпадник","type":"м.","description":"Тој што отпаднал, се одделил од некоја група. Отпадник од општеството. Тој е прогласен за отпадник, фракционер."},{"word":"отпаднички","type":"прид.","description":"Што се однесува на отпадник. Отпаднички групи."},{"word":"отпадништво","type":"ср.","description":"Постапка и состојба на отпадник. Чувство на отпадништво. Младите благородници ги обвини за отпадништво од верата."},{"word":"отпадок","type":"м.","description":"Тоа што ќе отпадне од нешто како ненужно; отпад. Насекаде имаше расфрално отпадоци од храна."},{"word":"отпадочен","type":"прид.","description":"Што се состои од отпадоци. Отпадочни материјали."},{"word":"отпара","type":"св.","description":"Оддели нешто што е пришиено, сошиено; отшие. Го отпара подвивот од палтото. Го отпара патентот од старото здолниште."},{"word":"отпат","type":"прил.","description":"Настрана од патот, од правецот на движење. Не одам често на тој пазар, отпат ми е."},{"word":"отпатен","type":"прид.","description":"Што се наоѓа надвор од правецот на движење. Отпатно место."},{"word":"отпатува","type":"св.","description":"Замине на пат. Тој отпатува со авион во Британија."},{"word":"отпаше","type":"св.","description":"Симне, одврзе појас, колан, ремен, скутник, тоа што е опашано на појасот; Го отпаша ременот од панталоните."},{"word":"отпева","type":"несв.","description":"повт. отпее 1, 2. Тој отпева одвреме навреме по некоја песна."},{"word":"отпее","type":"св.","description":"Испее песна или дел од поголемо музичко дело. Тој отпеа многу убаво. Таа отпеа една стара народна песна. Младинскиот хор отпеа неколку преработени партизански песни."},{"word":"отпере","type":"св.","description":"Испере нешто што е во мало количество или малку нечисто. Таа ги отпра чорапите пред да ги стави во машината за перење. Отправ малку, утре ќе доперам."},{"word":"отпетла","type":"св.","description":"Извади петлица од илика; оддели еден од друг дел на копец;"},{"word":"отпечати","type":"св.","description":"Публикува, заврши печатење на нешто. Книгата ја отпечативме во голем тираж. Печатницата ја отпечати книгата во рекорден рок."},{"word":"отпечати","type":"св.","description":"Отвори нешто запечатено, симне печат. Домаќинот го отпечати виното десет години старо. Таа го отпечати сандакот што стоел запечатен повеќе од три децении."},{"word":"отпечаток","type":"м.","description":"Трага, белег од допирање или натискање. Отпечаток од прсти. Со отпечатокот од стапалата ќе појдете кај ортопедот."},{"word":"отпие","type":"св.","description":"Испие мал дел од течност од полн сад. Отпиј од чашата. Сите отпија по малку. Отпи една голтка од шишето вино."},{"word":"отпис","type":"м.","description":"Постапка во книговодството со која се намалува вредноста на нешто или сосема се отпишува; отпишување. Отпис на ситен инвентар. Отпис на долг."},{"word":"отпише","type":"св.","description":"Избрише, пречкрта некого од списокот; од некаква заедница. Детето го отпишаа од тоа училиште."},{"word":"отплата","type":"ж.","description":"Износ на пари со кој дел по дел во одредени временски интервали се отплаќа некој долг, кредит; рата. Телевизорот го зедовме на отплата."},{"word":"отплати","type":"св.","description":"а) Уплати последна отплата и целосно намири долг; исплати долг. Јас ја отплатив и последната рата од кредитот. б) Исплати дел од долг. Отплатив половина од кредитот."},{"word":"отплатлив","type":"прид.","description":"Што може да се отплати."},{"word":"отплете","type":"св.","description":"Расплете нешто што е сплетено, сплете. Ги отплете плетенките. Ја отплете косата и влезе во езерото."},{"word":"отплетка","type":"св.","description":"Размрси нешто што е заплеткано; заплетка. Едвај ги отплетка замрсените конци. Баба ми ја отплеткуваше преѓата цело попладне."},{"word":"отплива","type":"св.","description":"Со пливање се оддалечи. Тој отплива до кајчето."},{"word":"отплисне","type":"св.","description":"Плисне дел од содржината на сад со течност. Отплисна вода од кофата. Кога ја крена чашата да наздрави, отплисна вино на белиот чаршаф."},{"word":"отплови","type":"св.","description":"Замине, тргне на пат со превозно средство што плови. Коработ отплови. Патниците отпловија со бродот."},{"word":"отповеќе","type":"прил.","description":"Повеќе од доста, претерано многу. Сѐ што ќе кажам е отповеќе. Времето беше малку отповеќе лошо."},{"word":"отповие","type":"св.","description":"Развие, одвие, извади пелени, повој, обично за бебе; Мајката го отпови бебето."},{"word":"отповик","type":"м.","description":"Отповикување, повлекување, смена на некого од функција, од задача и сл."},{"word":"отповика","type":"св.","description":"Повика назад, разреши, смени некого од функција."},{"word":"отповиклив","type":"прид.","description":"Што може да се отповика."},{"word":"отпоздрав","type":"м.","description":"Одговор на поздрав со поздрав."},{"word":"отпоздрави","type":"св.","description":"На поздрав одговори со поздрав. Тој му отпоздрави на својот колега со кревање рака."},{"word":"отпознае","type":"св.","description":"Заборави, не познае веќе некого. Тој го отпозна својот брат, затоа што не го беше видел 20 години."},{"word":"отполу","type":"прил.","description":"Од половината, не целосно се покажува, се гледа и сл. Се свитка отполу нагоре."},{"word":"отпор","type":"м.","description":"Спротивставување на некого или на нешто. Вооружен отпор. Отпорот на населението се зголеми. Решителен отпор."},{"word":"отпорано","type":"прил.","description":"Од пред извесно време. Него го познавав отпорано. Отпорано купив сѐ што ми треба."},{"word":"отпорен","type":"прид.","description":"Што има сила, јак, издржлив, што може да издржи, да истрае во нешто. Отпорен на ниски температури. Отпорен на влага. Грозјето со подебела и цврста лушпа е поотпорно на сивото гниење."},{"word":"отпорник","type":"м.","description":"Спроводник со одреден степен на отпор."},{"word":"отпосле","type":"прил.","description":"Подоцна, по некое време. Отпосле му текна што да рече."},{"word":"отпослежен","type":"прид.","description":"Што станал или се извршил отпосле, подоцна."},{"word":"отпочине си","type":"св.","description":"Се одмори. Си отпочинавме малку на една чистина."},{"word":"отпочне","type":"св.","description":"Отпочнаа разговор. Во гората отпочна делење меѓу луѓето. Отпочна сериозна работа."},{"word":"отправи","type":"св.","description":"Растури нешто направено; Јас направи, тој отправи."},{"word":"отправи","type":"св.","description":"Испрати, упати во одредена насока. Тој ги отправи планинарите кон врвот на планината."},{"word":"отправник","type":"м.","description":"Лице што отправува, што упатува насочува нешто, некаква работа."},{"word":"отпразни","type":"св.","description":"Оттури, испразни дел од некоја количина сместена во нешто. Отпразни од шишето. Отпразни ја вреќата, многу е тешка."},{"word":"отпразнува","type":"св.","description":"Прослави празник. Го отпразнувавме Илинден со песни и ора."},{"word":"отпрвин","type":"прил.","description":"Во почетокот, пред да се случи нешто друго. Отпрвин се насмеа, се помисли, па се согласи. Отпрвин бавно, а потоа сѐ побрзо почна да оди по улицата"},{"word":"отпрегне","type":"св.","description":"Ослободи добиток (коњ, вол и сл.) од запрега; Ги отпрегна воловите и ги пушти да пасат."},{"word":"отпрета","type":"св.","description":"Растрга земја, пепел и др. од нешто што било запретано; Жената го отпрета жарот од пепелта, па го поклопи со куп прачки. Стариот отиде во визбата и отпрета неколку јаболка од сламата. Кокошката отпрета едно зрно."},{"word":"отпростум","type":"прил.","description":"Од нога, стоејќи. Испи една чашка ракија отпростум. Отпростум позборуваа."},{"word":"отпусен","type":"прид.","description":"Што се однесува на отпуст. Отпусна листа од болница."},{"word":"отпуст","type":"м.","description":"Чин со кој се прекинува нечиј престој на определено место, средина и сл.; отпуштање. Доби отпуст од војска."},{"word":"отпушти","type":"св.","description":"а) Престане да држи, пушти, испушти нешто од рака. Таа за момент го отпушти детето и тоа падна. Домаќинката ја отпушти чинијата и таа се скрши. б) Разлабави, пушти да виси. Коњаникот се оддалечи од коњот и ја отпушти уздата."},{"word":"отранчи","type":"св.","description":"Убие некого со огнено оружје (пушка, пиштол и сл.)."},{"word":"отрезни","type":"св.","description":"Направи да биде трезен. Студениот воздух полека го отрезнуваше пијаниот."},{"word":"отрезнувачки","type":"прид.","description":"Што отрезнува, што служи за отрезнување; Отрезнувачки средства."},{"word":"отркала","type":"св.","description":"Тркала нешто до одредено место. Автомеханичарот ги отркала гумите до авотмобилот за да ги намести. Децата ја отркалаа топката дури до реката."},{"word":"отров","type":"м.","description":"Материја штетна и смртоносна за живите организми. Змиски отров. Силен, јак отров. Отров за глувци."},{"word":"отровен","type":"прид.","description":"Што содржи отров, што може да отруе. Отровна материја. Отровни гасови. Отровни печурки. Отровна змија."},{"word":"отровница","type":"ж.","description":"Змија со смртоносен отров. Смртта е предизвикана од змија отровница."},{"word":"отроми","type":"св.","description":"Стане тром, тешко подвижен. Со годините, тој отромел."},{"word":"отрпнатост","type":"ж.","description":"Состојба на тој што отрпнал, се вкочанил."},{"word":"отрпне","type":"св.","description":"Изгуби моќ за движење, чувствителност на некој дел од телото; се вкочани, се здрви почувствува трпки. Раката на мајка ми ѝ отрпна."},{"word":"отрувач","type":"м.","description":"Тој што труе."},{"word":"отрувачка","type":"ж.","description":"отрувач_1"},{"word":"отруе","type":"св.","description":"Усмрти со отров. Комшијата ни го отру кучето."},{"word":"отрча","type":"св.","description":"Отиде со трчање. Отрча дома. Некои отрчаа долу, а некои останаа на чардакот."},{"word":"отсака","type":"св.","description":"Престане да сака. Тој ја отсака девојката. Тоа е некоја лоша клетва толку да отсакаш родена мајка!"},{"word":"отсвири","type":"св.","description":"Заврши свирење, исполни мелодија на музички инструмент. Го замолив да ми отсвири некоја мелодија."},{"word":"отсевки","type":"и.","description":"Остатоци од просеано жито и сл."},{"word":"отсега","type":"прил.","description":"Од овој момент во иднина, натаму. Досега ти попуштав, но отсега нема да го правам тоа."},{"word":"отседи","type":"св.","description":"Седејќи помине некое време, преседи. Кај нив отседов три дена."},{"word":"отседла","type":"св.","description":"Симне седло на коњ и сл. Отседлај го коњот."},{"word":"отседне","type":"св.","description":"Преседи, се смести за определено време во хотел, во стан кај некого, најде привремено сместување. Тој отседна во новиот хотел."},{"word":"отсее","type":"св.","description":"Исее определена, извесна количина, колку што треба. Го отсеа брашното за леб."},{"word":"отсек","type":"м.","description":"Дел од некоја целина. Композицијата е поделена на педесет и шест тактови, поделени на четири отсеци."},{"word":"отсекаде","type":"прил.","description":"Од сите страни. Отсекаде доаѓаат лоши вести. Селото е опколено отсекаде со шуми."},{"word":"отсекогаш","type":"прил.","description":"Од најстари времиња, од памтивека. Сите луѓе отсекогаш краделе. Отсекогаш бил добар. Песната отсекогаш го олеснувала трудовиот процес."},{"word":"отсели се","type":"св.","description":"Престане да живее на определено место; се."},{"word":"отсенка","type":"ж.","description":"Нијанса. Иронична отсенка."},{"word":"отсече","type":"св.","description":"Со сечење оддели парче од нешто. Таа отсече едно парче од тортата. Домаќинката им ги отсече врвовите на доматите."},{"word":"отсечен","type":"прид.","description":"Многу решителен, строг, што не трпи приговор. Им зборува со отсечен тон."},{"word":"отсечка","type":"ж.","description":"отсечок."},{"word":"отсечок","type":"м.","description":"Отсечен дел од нешто, одвоено парче. Мал отсечок од светот."},{"word":"отсјај","type":"м.","description":"Одбивање на светлината; одблесок. Кандило со румен отсјај. Низ прозорецот влегуваше бледникавиот отсјај од полната месечина."},{"word":"отсјајува","type":"несв.","description":"Оддава сјај, блесок. Сончевите зраци отсјајуваа на површината од водата."},{"word":"отскок","type":"м.","description":"Скок при одбивање на едно тело од подлогата. Отскок на топката."},{"word":"отскокне","type":"св.","description":"Се оддели, се оддалечи од нешто со скок. Коњот отскокна."},{"word":"отскочен","type":"прид.","description":"Што служи за отскок. Отскочна штица."},{"word":"отскраја","type":"прил.","description":"Од некое растојание, од подалеку. Гледа отскраја."},{"word":"отскрие","type":"св.","description":"Одвие, истави покривач (или нешто слично) од нешто покриено; Мајката го отскри детето."},{"word":"отскришем","type":"прил.","description":"Тајно, скришно. Удри отскришум"},{"word":"отскубне","type":"св.","description":"Со скубнување одвои, оддели дел од нешто. Тој отскубна малку од косата."},{"word":"отслика","type":"св.","description":"Пренесе, претстави, прикаже нешто како на слика, сликовито. Тој се обиде буквално да го отслика тоа што го видел."},{"word":"отслужи","type":"св.","description":"Заврши, изврши воена или некоја друга обврска. Отслужи воен рок. Отслужи војска. Дојдовме од далечни мориња и чесно му отслуживме на царот."},{"word":"отсоли","type":"св.","description":"Отстрани вишок сол од нешто. Го отсоли сирењето пред да го изнесе на маса."},{"word":"отсопне","type":"св.","description":"Одврзе, пушти на слобода (обично за коњ или магаре кога му се одврзуваат предните нозе); Тој го отсопна коњот."},{"word":"отспие","type":"св.","description":"Помине извесно време во спиење; преспие. Отспав два-три часа."},{"word":"отспрегне","type":"св.","description":"Ослободи од запрега. Ги отспрегна воловите. Ги отспрегнал коњите."},{"word":"отспреден","type":"прид.","description":"Што е од предната страна;"},{"word":"отспреди","type":"прил.","description":"Од предната страна;"},{"word":"отспротива","type":"прил.","description":"На спротивната страна. Отспротива стоеше една жена. Тој седна отспротива."},{"word":"отсрами","type":"св.","description":"Направи некој да не се усрами, да избегне срам. Виното ги отсрами домаќините."},{"word":"отсреќа","type":"прил.","description":"Од спротивна страна, спроти, во пресрет. Отсреќа му дете голо, босо."},{"word":"отстапен","type":"прид.","description":"Што се однесува, што е сврзан со отстапување. Отстапно движење."},{"word":"отстапи","type":"св.","description":"Се тргне од местото, се повлече назад. Сите отстапија за да помине владиката. Тој отстапи еден чекор назад."},{"word":"отстапка","type":"ж.","description":"Откажување од нешто во полза на друг, попуштање. Прави отстапки. Заемни отстапки. Отстапка во цена."},{"word":"отстаплив","type":"прид.","description":"Што е подготвен да прави отстапки, попустлив. Тој е многу отстаплива личност, секому прави отстапки."},{"word":"отстапник","type":"м.","description":"Тој што ги напуштил своите погледи, убедувања, идеи и сл. Отстапник од марксизмот."},{"word":"отстапница","type":"ж.","description":"Пат, правец или можност за отстапување. Потокот е згоден за отстапница."},{"word":"отстапништво","type":"ср.","description":"Состојба на отстапник, отпадник; отстапување, застранување од определени ставови, принципи, убедувања."},{"word":"отсто","type":"прил.","description":"Процент изразен со број (5 отсто и сл.);"},{"word":"отстои","type":"св.","description":"Помине некое време во стоење. Отстојав еден час кај градскиот часовник, чекајќи те."},{"word":"отстори","type":"ср.","description":"Врати нешто во првобитна, претходна состојба. Тоа веќе се стори и не може да се отстори."},{"word":"отстрана","type":"прил.","description":"Во близината на некого или на нешто, оддесно или одлево. Куќата на дедо ми беше на крајот од селото, малку отстрана. Го погледна отстрана."},{"word":"отстранет","type":"прид.","description":"Што се наоѓа настрана, оддалечен. Тој не можеше да живее отстранет од своето семејство."},{"word":"отстрани","type":"св.","description":"Тргне, помести нешто. Отстрани пречки."},{"word":"отстрел","type":"м.","description":"Употреба на ловечко оружје за убивање дозволен и определен дивеч."},{"word":"отсуди","type":"св.","description":"Изрече пресуда, пресуди. Како ќе отсуди судот, така ќе биде."},{"word":"отсуство","type":"ср.","description":"Отсутност, немање на нешто. Отсуство на национални идеали."},{"word":"отсуствува","type":"несв.","description":"Нема, недостига. Кај вас отсуствува секаква грижа за децата."},{"word":"отсутен","type":"прид.","description":"Што не е присутен, што не се наоѓа на определено место. Денес тој е отсутен. Колку отсутни има денес на работа?"},{"word":"отсуче","type":"св.","description":"Развие, отвитка, отплетка нешто усукано, исукано. Жените не можеа да ги отсукаат конците."},{"word":"оттаму","type":"прил.","description":"Од тоа место таму, од местото за кое се зборува. Остани таму, зашто оттаму подобро се гледа. Помини оттаму и види што се случило."},{"word":"оттиши","type":"св.","description":"Испушти воздух од нешто; издиши. Оттиши ја гумата, премногу е напумпана."},{"word":"оттогаш","type":"прил.","description":"Од тој момент, од тоа време. Минаа оттогаш три години. Оттогаш тој не доаѓа кај мене."},{"word":"оттргне се","type":"св.","description":"Се ослободи од нешто или од некого. Му се оттргна со едната рака."},{"word":"оттука","type":"прил.","description":"Од ова место тука. Измери колку има оттука до ѕидот. Бегај оттука! Оттука дотука."},{"word":"оттури","type":"св.","description":"Истури мал дел од некоја течност. Оттури малку вода."},{"word":"оттурне","type":"св.","description":"Со притисок, со туркање, направи нешто да се помести, да се оддалечи, да се одбие. Тој ја оттурна чашата. Го оттурна чамецот."},{"word":"отуѓен","type":"прид.","description":"Што на некој начин преминал во сопственост на друг; пренесен на друг, одземен, украден. Имотот е отуѓен."},{"word":"отуѓи","type":"св.","description":"Пренесе во сопственост на друг. Отуѓи имот. Отуѓи земја."},{"word":"отфити се","type":"св.","description":"Израмни сметка, стане чист; Сега се отфитив со сите."},{"word":"отфркне","type":"св.","description":"Одлета со брзо и шумно мавтање со крилјата."},{"word":"отфрли","type":"св.","description":"Фрли, оддалечи од себе, измести. Експлозијата го отфрли креветот."},{"word":"отцеди","type":"св.","description":"Со цедење оддели извесно количество; исцеди, прецеди. Отцеди малку мед."},{"word":"отцепи","type":"св.","description":"Откине, оддели дел од нешто со цепење. Отцепи парче кора од дрвото. Отцепи раб од алишта."},{"word":"отче","type":"и.","description":"вок. од отец. Оче наш"},{"word":"отчекори","type":"св.","description":"Со чекор се оддалечи од нешто или некого. Командирот отчекори од жената и ја одмери со очи."},{"word":"отчепи","type":"св.","description":"Одзатне, одглави, одвои нешто зачепено, затнато; Отчепи цевка. Отчепи бочва. Отчепи казанче."},{"word":"отчет","type":"м.","description":"Писмен или устен извештај за извршена дејност. Даде отчет. Отчетот на задругата се правеше јавно."},{"word":"отчешне","type":"св.","description":"Измести, исчаши. За малку не му го отчешна рамото."},{"word":"отчкрапне","type":"св.","description":"Подотвори, отвори малку. Ја отчкрапна вратата."},{"word":"отчовечи","type":"св.","description":"Направи некого нечовек, нечовечен; Тешкиот живот ги отчовечил."},{"word":"отчука","type":"св.","description":"Означи со чукање, со биење (обично за часовник). Часовникот отчука дванаесет часот."},{"word":"отшелник","type":"м.","description":"Монах во христијанска православна заедница што живее одвоен и самотен живот заради соединување со Христос."},{"word":"отшелништво","type":"ср.","description":"Начин на живеење кај одделни членови на христијанската православна заедница; одрекување од животот и брачната заедница во име на Христос. Во византиската литература отшелништвото е карактеристична особина на житејните јунаци."},{"word":"отшепоти","type":"св.","description":"Каже, рече нешто со шепот. Тој отшепоти една молитва."},{"word":"отшие","type":"св.","description":"Со парање, кинење на конецот оддели тоа што било сошиено. Го отшив работ од палтото."},{"word":"отшрафи","type":"св.","description":"Одврти шраф или нешто што е на навој. Ги отшрафив сите шрафови. Отшрафи бомба."},{"word":"отштета","type":"ж.","description":"Надоместок за сторена штета. Исплата на отштета. Воена отштета."},{"word":"отштетен","type":"прид.","description":"Што се однесува на отштета. Отштетно барање."},{"word":"отштети","type":"св.","description":"Надомести штета, плати отштета. Државата ги отштети сопствениците на национализираните имоти."},{"word":"оф!","type":"изв.","description":"За израз на болка. Оф, боли!"},{"word":"офанзива","type":"ж.","description":"(воен.) Напад на поголеми воени единици заради постигнување стратегиски цели; напредување. Прва офанзива. Војската се подготви за офанзива."},{"word":"офанзивен","type":"прид.","description":"Што се однесува на офанзива, што е во офанзива. Офанзивно оружје. Офанзивен план. Офанзивна политика."},{"word":"офицер","type":"м.","description":"Старешина во војска; носител на кој било чин од потпоручник до генерал. Активен офицер. Резервен офицер. До името на секој загинат борец, офицер или подофицер, стоеше крст."},{"word":"офицерка","type":"ж.","description":"Жена офицер; старешина во војска."},{"word":"офицерство","type":"ср.","description":"Занимање, служба на офицер. Него го привлекува офицерството."},{"word":"официјален","type":"прид.","description":"Службен, што доаѓа (соопштен, донесен итн.) од службена, надлежна страна; службено овластен. Официјални кругови. Официјални лица. Официјални информации. Официјална посета."},{"word":"официјализира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави нешто да стане официјално, службено. Двете страни ги официјализираа односите."},{"word":"официозен","type":"прид.","description":"Полуслужбен, полуофицијален. Имаме две официозни средби."},{"word":"офне","type":"св.","description":"Воздивне болно, викне. Тој офна силно."},{"word":"оформи","type":"св.","description":"Обликува, вообличи, даде на нешто готова, конечна форма, формира. Уметникот го оформи лицето на скулптурата."},{"word":"офсајд","type":"м.","description":"Недозволена положба на играч во фудбал, хокеј и др. кога очекува топка, а нема пред себе ниеден противнички играч освен голманот. Напаѓачкиот играч беше во офсајд."},{"word":"офталмолог","type":"м.","description":"Специјалист за очни болести. Треба да одиш на офталмолог."},{"word":"офталмологија","type":"ж.","description":"Медицинска наука што се занимава со окото и очните болести. Одделение за офталмологија."},{"word":"офталмолошки","type":"прид.","description":"Што се однесува, што припаѓа на офталмолог или на офталмологија. Офталмолошки преглед. Офталмолошка клиника."},{"word":"офука","type":"св.","description":"Изеде лакомо до крај. Го офука сирењето."},{"word":"Охајо","type":"ср.","description":"Сојузна држава во САД."},{"word":"Охотско Море","type":"ср.","description":"Море во северниот дел од Азија, јужно од Камчатка."},{"word":"охрабри","type":"св.","description":"Поттикне некого на храброст, пробуди, даде, влее храброст; даде поддршка, поткрепа да истрае во нешто. Учителот ги охрабри учениците."},{"word":"охрабрувачки","type":"прид.","description":"Што охрабрува, што дава поддршка, поткрепа. Охрабрувачки резултати. Охрабрувачки глас."},{"word":"Охрид","type":"м.","description":"Град во Македонија."},{"word":"Охридско Езеро","type":"ср.","description":"Езеро во Македонија."},{"word":"оцапа","type":"св.","description":"Извалка нешто (со кал и сл.). Ги оцапа босите нозе."},{"word":"оцеди","type":"св.","description":"Цеди до крај, процеди. Ја оцедив водата."},{"word":"оцена","type":"ж.","description":"Определување вредност, цена на нешто. Денеска се изврши оцената на покуќнината."},{"word":"оцени","type":"св.","description":"Определи вредност, цена на нешто. Тој бара посебна комисија да ги оцени неговите производи."},{"word":"оценка","type":"ж.","description":"Белешка за успехот на ученик, студент и сл. (најчесто во бројна вредност). Тој нема слаби оценки. Јас заслужив да добијам оценка 5."},{"word":"оценлив","type":"прид.","description":"Што може да се оцени. Неговата работа е оценлива."},{"word":"оценувач","type":"м.","description":"Тој што оценува. При оценувањето се покажува дека оценката зависи и од самиот оценувач."},{"word":"оцет","type":"м.","description":"Кисела течност со остар мирис што служи за зачинување или за конзервирање на храна; Оцетот им ја разблажува лутината на пиперките. Алкохолен оцет. Вински оцет. Јаболков оцет."},{"word":"оцетен","type":"прид.","description":"Што е од оцет. Оцетна киселина."},{"word":"оцрни","type":"св.","description":"Направи црн, обои со црна боја, поцрни. Ми ги оцрни рацете."},{"word":"оцрт","type":"м.","description":"Надворешен изглед; опис во главните црти, во суштествените одлики. Иако ја познавав долго, не би можел ниту оцртот да ѝ го нацртам. Ќе дадеме краток оцрт на нашиот народен живот. Психолошки оцрт."},{"word":"оцрта","type":"св.","description":"Наслика, нацрта, опише, претстави нешто во главни црти; покаже контури. Содржината на неговите книги се движи пак во оние рамки што ги оцртавме. Накратко ќе го оцртаме ликот на Пулевски. Во романот тој е оцртан како перфиден заводник."},{"word":"очавчи","type":"св.","description":"Ја отвори устата широко. Ги очавчи децата од смеење."},{"word":"очае","type":"св.","description":"Доведе некого во очајание; направи некој да изгуби секаква надеж, обесхрабри, разочара. Тоа мене ме очаја."},{"word":"очаен","type":"прид.","description":"Паднат во очај, разочаран. Останаа сами, очаени кога ги напушти синот."},{"word":"очаен","type":"прид.","description":"очаен2. (прен.) Што предизвикува очај; многу лош. Очајно време. Очајна приредба. Очајна програма. Очајни резултати."},{"word":"очај","type":"м.","description":"Состојба на крајна опаднатост на духот, крајна безнадежност. Тоа го направи во очај."},{"word":"очајник","type":"м.","description":"Тој што очајува, што се очајува. Љубовниците пишуваат љубовни писма, а очајниците – очајни! Борци ли сте вие или очајници?"},{"word":"очапи","type":"св.","description":"Отвори широко. Очапена врата."},{"word":"оче","type":"и.","description":"вок. од отец."},{"word":"оче","type":"ср.","description":"окце."},{"word":"очевидец","type":"м.","description":"Тој што видел лично некоја случка, настан и сл. Тој беше очевидец на сообраќајната несреќа."},{"word":"очекори","type":"св.","description":"Направи чекор. Не може ни да очекори."},{"word":"очекува","type":"несв.","description":"Чека некого или нешто. Сите го очекуваа него, а дојде таа."},{"word":"очеличи","type":"св.","description":"Зајакне, зацврсти, засили. Ги очеличивме своите мускули."},{"word":"очен","type":"прид.","description":"Што се однесува на око. Очен нерв. Очни капаци. Очен притисок. Очна болест."},{"word":"очеша","type":"св.","description":"Гребне, драсне малку (по површината, по кожата). Ја очешал колата од ѕидот."},{"word":"очи","type":"и.","description":"Множина од око."},{"word":"очигледен","type":"прид.","description":"Што може јасно да се види; што е јасен, што не треба да се објаснува, да се докажува; очевиден. Очигледен доказ. Очигледна грешка."},{"word":"очиклен","type":"прид.","description":"Вешт, снаодлив. Детето беше бистро, очиклено."},{"word":"очикли","type":"св.","description":"Отвори очи (широко). Ги очикли очите."},{"word":"очила","type":"и.","description":"Оптичко помагало за подобрување на видот или за заштита на очите (од сонце, при работа итн.). И без очила гледам добро. Очила за сонце."},{"word":"очилар","type":"м.","description":"Тој што прави или продава очила; оптичар."},{"word":"очиларка","type":"ж.","description":"Отровна змија од родот на кобрите која живее во Азија; кобра; Naja tripudianis."},{"word":"очисти","type":"св.","description":"Направи нешто да биде чисто; Тој ги очистил скалите."},{"word":"очник","type":"м.","description":"Заб што се наоѓа меѓу секачите и катниците."},{"word":"очобол","type":"м.","description":"Очна болест."},{"word":"очовечи","type":"св.","description":"Направи некого човек, направи некој да стане почовечен, похуман; пренесе особини на човек. Јас го очовечив, инаку за никаде беше."},{"word":"очув","type":"м.","description":"Сопруг на мајката во однос на нејзините деца од претходниот брак. Децата го почитуваа очувот како вистински татко."},{"word":"очуди","type":"несв.","description":"Предизвика чудење кај некого; Со тоа што му го кажа многу го очуди."},{"word":"очука","type":"св.","description":"а) Со чукање издвои, оддели плод од жито и некои видови плодови во мешунка. Го очукавме гравот. б) Со чукање истресе плодови од дрво. Го очукав оревот."},{"word":"очумави","type":"св.","description":"Опустоши, преврати во пустош. Кој ни ги очумави градовите?"},{"word":"оџа","type":"м.","description":"Муслимански свештеник."},{"word":"оџагари","type":"св.","description":"Отвори широко очи (од изненадување, од чудење, од страв). Ги оџагари очите."},{"word":"оџак","type":"м.","description":"Отвор на куќата (или на некој објект) во облик на ѕидан шуплив столб од каде што излегува чадот од огнот. Секоја куќа си има оџак. Од оџакот на локомотивата излегуваше црн чад."},{"word":"оџачар","type":"м.","description":"Тој што чисти, што одржува оџаци. Оџачарот се качи на покривот за да го исчисти оџакот."},{"word":"ошав","type":"м.","description":"компот."},{"word":"ошлака","type":"св.","description":"Извалка, испрска со нечистотија. Тој го ошлака палтото."},{"word":"ошмара","type":"ж.","description":"Каша од брашно и младо сирење. За вечера му даде ошмара."},{"word":"оштета","type":"ж.","description":"Нанесување штета, оштетување."},{"word":"оштетен","type":"прид.","description":"Што претрпел штета, на кого му е нанесена штета. Оштетена страна. Зградата беше многу оштетена."},{"word":"оштетеник","type":"м.","description":"Тој што е оштетен."},{"word":"оштети","type":"св.","description":"Нанесе штета некому или на нешто. Постариот брат сакаше да го оштети помалиот. Тешките товарни возила го оштетија патот."},{"word":"оштетувач","type":"м.","description":"Тој што направил штета."},{"word":"оштрби","type":"св.","description":"Остане без заби. Тој многу рано оштрбе."},{"word":"оштур","type":"м.","description":"(во клетви) Оштурот те фатил! – да се запустиш, да пропаднеш."},{"word":"оштури","type":"св.","description":"Опусти, запусти."},{"word":"ошугави","type":"св.","description":"Фати шуга, се зарази од шуга. Кожата му ошугави."},{"word":"ошумоглавеност","type":"ж.","description":"Состојба на тој што е ошумоглавен."},{"word":"ошумоглави","type":"св.","description":"Направи некој да не биде сосема при свест (со удар, со опивање итн.). Ударот од стапот ме ошумоглави. Претераното веселење може да го ошумоглави човека."},{"word":"ошути","type":"св.","description":"а) Направи рогато животно да изгуби рог, рогови. Ја ошутил козата. б) Остане без рог, рогови, стане шут."},{"word":"п","type":"глас","description":"Глас, безвучна согласка во македонскиот стандарден јазик, уснена според местото на образување, избувлива според начинот на образување."},{"word":"па","type":"сврз.","description":"За поврзување еднакви делови, зборовни состави или дејства што се надоврзуваат или следуваат едно по друго; и, та. Ја извади шамијата од глава, па фати да реди. Погледна во насобраните, па почна да брои."},{"word":"па","type":"чест.","description":"За засилување на исказот. Е, па, не може тоа така. Па и ти најде да зборуваш. Па да пукне човек од мака."},{"word":"паб","type":"м.","description":"Кафеана во Велика Британија и Ирска во која се точи и се пие алкохол (обично пиво), најчесто стоејќи. Тројца мажи влегоа во пабот. Пабовите беа затворени."},{"word":"паберка","type":"ж.","description":"Плод што останува во полето по редовната берба или по жетвата."},{"word":"паберкува","type":"несв.","description":"Собира паберки. Децата паберкуваа по обраните лозја."},{"word":"павијан","type":"м.","description":"Вид африкански мајмуни со глава слична на куче, јаки заби и голема грива која ги покрива рамениците; Papio hamadruas."},{"word":"павилјон","type":"м.","description":"Мал градежен објект или мал ограден простор, обично дрвен и покриен, што има повеќе намени (за одмор, починка во планина, парк, градина). Во душевната болница имаше современо опремени павилјони. Во предградието имаше дрвен павилјон, шестоаголно поставен во зеленилото."},{"word":"павка","type":"несв.","description":"Прави повторливи слаби движења со нешто. а) Мавта. Девојката павкаше со ладалото. Птицата павкаше со крилјата. б) Тресе, растресува. Домаќинката ги павкаше чаршафите, перниците."},{"word":"павкало","type":"ср.","description":"ладало."},{"word":"павлака","type":"ж.","description":"(само едн.) Густ, мастен слој што се создава на површината од млекото; кајмак. Кисела павлака. Леб и павлака."},{"word":"павне","type":"св.","description":"Наеднаш направи движење со нешто. Човекот павна со капата. Гавранот павна со крилото."},{"word":"павта","type":"несв.","description":"Прави повторливи силни движења. а) Мавта нешто или со нешто. Жената расправаше нешто и павташе со рацете. Детето ги павташе нозете под столот. Девојката ја павташе долгата руса коса. б) Прави нешто силно да гори, разгорува. Старицата го павташе жарот во огништето."},{"word":"павтало","type":"ср.","description":"ладало."},{"word":"паѓа","type":"несв.","description":"падне."},{"word":"паганин","type":"м.","description":"Многубожец, идолопоклоник."},{"word":"паганство","type":"ср.","description":"Верување во разни природни сили олицетворени во божества; многубоштво, идолопоклонство. Примајќи го христијанството, нашите предци го напуштиле паганството. Народни верувања од време на паганството."},{"word":"пагинација","type":"ж.","description":"Означување броеви на страниците од книга, ракопис и сл. Навраќајќи се на ракописот, авторот додавал делови така што има повеќе пагинации."},{"word":"пагинира","type":"св. и несв.","description":"Обележи, обележува страница со број на книга или на ракопис. Четвртата тетратка ја напишал со кирилично писмо, но не ја пагинирал."},{"word":"пагода","type":"ж.","description":"Вид будистички храм во земјите на Далечниот Исток со специфичен стил на градба."},{"word":"пагур","type":"м.","description":"Мал сад за ракија со плоскава форма, изработен од стакло или бакар; плоска. Се подаваа пагури и шишиња ракија. Извади пагур од појасот. Домаќинот шмркна ракија од пагурот."},{"word":"пад","type":"м.","description":"а) Движење одгоре надолу кон земјата под дејство на сопствената тежина, паѓање. Падот на авионот се случил во водите на океанот. Падот на стаклената чаша го исплаши детето. б) Паѓање поради губење рамнотежа, при трчање и сл. Се струполи човекот, писок и извик го проследија падот."},{"word":"падарина","type":"ж.","description":"Награда, плата на падарот."},{"word":"падарлак","type":"м.","description":"Занимање на падар."},{"word":"падарница","type":"ж.","description":"Падарска колиба."},{"word":"падеж","type":"м.","description":"Форма при промената на именските зборови што го покажува односот со другите делови од реченицата."},{"word":"пади","type":"несв.","description":"Брка, гони, тера. Не пади си ги децата од куќа, ќе ти требаат. Детето ги падеше птиците од патот."},{"word":"падина","type":"ж.","description":"Површина или страна од ритче или од планина што има благ пад, наклон. Зелена падина. Благи падини на планините. Стада овци пасеа по падините."},{"word":"падишах","type":"м.","description":"Титула на султаните од Турското Царство и на други монарси во некои источни земји. Тој беше верен поданик на падишахот."},{"word":"паднат","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од падне."},{"word":"паднат","type":"м.","description":"Тој што паднал во борба. Споменик на паднатите."},{"word":"падне","type":"св.","description":"Изгуби потпора, рамнотежа и, повлечен од сопствената тежина, се струполи, се урне наземи од високо или од положбата во која стои. Алпинистот падна од десетина метри височина. Тој изгуби рамнотежа и падна од гредата. Јунецот се сопна и падна. Ако не ја поправи, куќата ќе падне."},{"word":"падобран","type":"м.","description":"Направа за безбедно скокање или спуштање од авион на земјата, што автоматски се отвора и се шири во воздухот во вид на платнена купола. Скокаше од падобран со раширени раце. Во воздухот летаа разнобојни падобрани."},{"word":"падобранец","type":"м.","description":"Тој што се спушта со падобран; војник што се спушта со падобран заради напад во непријателската заднина. Скок на падобранец. Германците пуштија падобранци."},{"word":"падобранство","type":"ср.","description":"Скокање со падобран од авион во лет."},{"word":"Падова","type":"ж.","description":"Град во Италија."},{"word":"пае","type":"несв.","description":"Суши, проветрува рибарска мрежа."},{"word":"паж","type":"м.","description":"Млад дворјанин во служба при дворот."},{"word":"пазар","type":"м.","description":"Отворен или покриен простор каде што се продаваат разни, главно земјоделски производи; пазариште. Отишол селанецот на пазар во градот. Беше доцна и пазарот веќе се празнеше."},{"word":"пазарен","type":"прид.","description":"Што се однесува на пазар, што е наменет за пазар. Пазарни односи. Пазарен простор. Пазарни стоки."},{"word":"пазари","type":"св. и несв.","description":"Купи, купува од пазар или од некаде нешто. В петок ќе пазарам зеленчук и овошје. Ќе оди во продавница да пазари."},{"word":"пазариште","type":"ср.","description":"Место каде што се пазари;"},{"word":"пазариштен","type":"прид.","description":"Што се однесува на пазариште. Пазариштен инспектор. Пазаришна врева."},{"word":"пазарлак","type":"м.","description":"Пазарење, договорање за купопродажба. По пазарлакот со нив,сакаа да го измолат да им ја даде пазарената стока на кредит."},{"word":"пазарче","type":"ср.","description":"Пазарчето во центарот на градот."},{"word":"пазарџија","type":"м.","description":"Тој што оди на пазар за да пазари. Чаршијата вриеше од пазарџии."},{"word":"пазван(т)","type":"м.","description":"Чувар на населба"},{"word":"пази","type":"несв.","description":"чува."},{"word":"пазител","type":"м.","description":"Тој што чува, заштитува духовни вредности."},{"word":"пазува","type":"ж.","description":"Местото меѓу облеката и градите. Топла пазува. Крие писмо во пазуви."},{"word":"пазуварка","type":"ж.","description":"Џеб до пазувата. Старецот ја носеше табакерата во пазуварката. Писмото од печалбарот го стави во пазуварката, да го грее срцето."},{"word":"пај","type":"м.","description":"Дел што припаѓа некому при делба. Си го зеде пајот."},{"word":"пајажина","type":"ж.","description":"Тенки нишки од леплива материја што ја лачи пајакот и мрежата од нив. Невидлива пајажина. Низ свеќникот се спуштила долга пајажина. Трошна воденица полна со пајажини."},{"word":"пајажинен","type":"прид.","description":"Што е од пајажина, што личи на пајажина. Пајажинова нишка"},{"word":"пајажинест","type":"прид.","description":"Што е како пајажина, што личи на пајажина. Пајажинеста тантела. Пајажинести листови."},{"word":"пајак","type":"м.","description":"(зоол.) Вид бескрилен инсект со стомачна жлезда што лачи тенки нишки секрет, пајажина, којашто му служи за лов или засолниште; Araeae. Пајакот сплете мрежа. Се плаши од пајаци."},{"word":"Пајак","type":"м.","description":"Планина во Егејска Македонија, Грција."},{"word":"пајаков","type":"прид.","description":"Што се однесува на пајак. Пајакова мрежа."},{"word":"пајван","type":"м.","description":"Јаже што служи за врзување на нозете на коњ, магаре за да не забега кога е на пасење."},{"word":"пајдос","type":"м.","description":"Прекин на работа, пауза. Го удри клепалото за пајдос на аргатите."},{"word":"пајдоса","type":"св.","description":"Сврши, заврши работа. Пајдоса жетвата, ќе почне вршидбата."},{"word":"пајдушко","type":"ср.","description":"Вид народно оро"},{"word":"пајка","type":"ж.","description":"Бела пајка. Диви пајки."},{"word":"пајкин","type":"прид.","description":"Пајкина глава."},{"word":"Пајонец","type":"м.","description":"Припадник на древен народ на Балканскиот Полуостров."},{"word":"пајтон","type":"м.","description":"Запрежна кола со подвижен покрив за превоз на патници; кочија. Затворен пајтон. Тие со пајтон се враќаа од бањата."},{"word":"пајтонџија","type":"м.","description":"Тој што вози пајтон. Пајтонџијата удри со камшикот."},{"word":"пајтонџилак","type":"м.","description":"Занимање на пајтонџија."},{"word":"пак","type":"чест.","description":"За засилување на исказот, заедно со други сврзници: а пак, ама пак; ако пак; дури пак и сл. Таа си замина, а пак тој остана среде соба. Тој не сакаше да зборува, ама пак се појави на состанокот. Ако пак дојде, да не го примите."},{"word":"пак","type":"прил.","description":"Тој ќе дојде пак кај мене. Ние ќе се видиме пак."},{"word":"пак","type":"м.","description":"Тврда гумена плочка за играње хокеј на мраз."},{"word":"пакет","type":"м.","description":"Еден или повеќе предмети завиткани во хартија, картон и др.; поштенска пратка. Мал пакет завиткан во шарена хартија, врзан со црвена панделка. Пакет кибрити. Имаше тутун во пакети и во кутија. Курирот однесе пакети книги во пошта."},{"word":"пакетче","type":"ср.","description":"Пакетче со врзалка. Пакетчиња револверски куршуми."},{"word":"Пакистан","type":"м.","description":"Држава во Азија."},{"word":"пакло","type":"ср.","description":"Пакетче. Пакло цигари. Пакло маргарин."},{"word":"пакосен","type":"прид.","description":"Што прави пакост; штетен. Пакосен инсект. Пакосни дечишта."},{"word":"пакосник","type":"м.","description":"Тој што е пакосен; штетник. Пакосникот ги изгризал ноќвите."},{"word":"пакост","type":"ж.","description":"Штета. Говедата направиле пакост во нивата. Војниците правеа пакости по селата."},{"word":"пакости","type":"несв.","description":"Прави штета некому, штети некому. Децата му беа мирни, никому не пакостеа."},{"word":"пакпапир","type":"м.","description":"Цврста хартија за пакување пакети."},{"word":"пакт","type":"м.","description":"Меѓународен договор, политичка спогодба од меѓународен интерес. Пакт за ненапаѓање. Пакт за уништување на нуклеарното оружје."},{"word":"пакува","type":"несв.","description":"Прави пакет; смести во амбалажа. Работниците ги пакуваа отпечатените книги. Девојчето пакуваше роденденски подарок. Машината ги пакува цигарите брзо и квалитетно."},{"word":"пала","type":"ж.","description":"Вид сабја со кратко, широко сечило и рачка обложена со ковано сребро. Гаваз со остра пала на појас. Камшици и пали."},{"word":"пала","type":"ж.","description":"Среќа. Ти ја начека палата."},{"word":"пала","type":"несв.","description":"бара."},{"word":"палав","type":"прид.","description":"Немирен, бесен. Палаво дете. Палави години."},{"word":"палавее","type":"несв.","description":"Станува палав. Тој порасна и пак палавееше."},{"word":"палави се","type":"несв.","description":"Прави лудории, лудува. Децата се палавеа во дворот."},{"word":"палавко","type":"м.","description":"Немирко. Ќе порасне и нашиот палавко. Поминаа години, остана палавко."},{"word":"палавник","type":"м.","description":"Тој што е палав, немирен. Тој му се закануваше со прстот на палавникот. Само малите палавници не можеше зимата да ги затвори в куќи."},{"word":"палавра","type":"ж.","description":"Лага, шега. Не сакам никакви палаври."},{"word":"палавштина","type":"ж.","description":"Палаво однесување, палава постапка; палавост. Во училиште доаѓаат до израз детските палавштини и досетки. Мајсторот го тргаше за уши чиракот ако направеше некоја палавштина."},{"word":"паламарка","type":"ж.","description":"Дрвена кука со дупчиња за прстите со која се служат жетварите при жнеење."},{"word":"паламид","type":"ж.","description":"Вид морска риба од родот на скушите; Palamys sarda"},{"word":"паламида","type":"ж.","description":"Бодликав плевел што се размножува низ голем број растенија (најчесто житни култури); Cirsium arvense."},{"word":"паланка","type":"ж.","description":"(арх.) Гратче, населба со мал број жители во која односите на луѓето се непосредни."},{"word":"паланчанец","type":"м.","description":"Жител на паланка."},{"word":"паларија","type":"ж.","description":"Вид шапка, во долниот дел широко, кружно подзавртена, дел од градска облека. Волнена паларија. Сламена паларија. Тој наместо црвен фес имаше паларија на глава."},{"word":"паласка","type":"ж.","description":"Кожено чантиче за чување куршуми. Една црна крвава паласка остана во снегот."},{"word":"палата","type":"ж.","description":"Царски дворец. Кралска палата."},{"word":"палатал","type":"м.","description":"Согласка што се изговара со допир на врвот на јазикот кон тврдото непце; тврдонепчена согласка (ќ, ѓ, ј, њ)."},{"word":"палатален","type":"прид.","description":"За глас ‒ мек, што е смекнат. Палатални согласки."},{"word":"палатализација","type":"ж.","description":"Смекнување на согласка под влијание на соседниот глас."},{"word":"Палау","type":"ср.","description":"Островска држава во западниот дел на Тихиот Океан, дел од Микронезија."},{"word":"палачинка","type":"ж.","description":"Многу тенко тесто од јајца, млеко и пченично брашно, без квасец, испржено во тава што се полни со фил и це витка во ролна. Палачинка со мармалад. Солени палачинки."},{"word":"палеж","type":"м.","description":"Тоа што гори; пожар. Злонамерен палеж. Палеж и пепел. По сушата идат палежи."},{"word":"палежен","type":"прид.","description":"Проклет, многу непријатен, лош. Палежен човек. Палежна војна."},{"word":"палента","type":"ж.","description":"Густа каша од пченкарен гриз."},{"word":"палео-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки со значење древен, прастар, на пр.: палеографија, палеозоик, палеонтологија и др."},{"word":"палеограф","type":"м.","description":"Специјалист по палеографија."},{"word":"палеографија","type":"ж.","description":"Наука што се занимава со проучување на писмата, старите ракописи и натписи."},{"word":"палеозоик","type":"м.","description":"Втората ера од геолошкото минато на Земјата."},{"word":"палеолит","type":"м.","description":"Најраниот период од камената епоха; најстариот период од културната и антрополошката историја на човештвото."},{"word":"палеонтолог","type":"м.","description":"Специјалист по палеонтологија."},{"word":"палеонтологија","type":"ж.","description":"Наука за ископаните вкаменети остатоци од изумрените животни и растенија."},{"word":"палеославист","type":"м.","description":"Специјалист по палеославистика."},{"word":"палеославистика","type":"и.","description":"Наука за првиот, најстар, период од развојот на словенските јазици."},{"word":"Палермо","type":"ср.","description":"Град на Сицилија, Италија."},{"word":"Палестина","type":"ж.","description":"Област во Азија."},{"word":"палета","type":"ж.","description":"Дрвена или пластична алатка, тенка, обично со тркалезна форма што сликарот ја држи в рака и му служи за мешање на боите. Светли бои на палетата."},{"word":"палец","type":"м.","description":"Најдебелиот прст од раката или од ногата. Десен палец. Отисок на палец. Палци на нозете."},{"word":"палешт","type":"прид.","description":"Што има многу лут вкус. Палешта пиперка."},{"word":"пали","type":"несв.","description":"Прави нешто да гори. Коледарите палеа оган.Тој трипати палеше чкорче во темницата. Мајсторот палеше нова цигара.Тој го палеше лулето со гламја од огништето."},{"word":"палијатив","type":"м.","description":"Лек за привремено смирување на болките."},{"word":"палијативен","type":"прид.","description":"Што има својство на палијатив. Палијативна мерка."},{"word":"Паликир","type":"м.","description":"Главен град на Микронезија."},{"word":"паликуќа","type":"м.","description":"Тој што намерно запалил куќа некому; тој што подметнува пожар."},{"word":"палило","type":"ср.","description":"Средство за палење, сè што служи за палење."},{"word":"палимпсест","type":"м.","description":"Стар пергаментен ракопис чиј првобитен текст е избришан и врз неговите страници е напишан нов текст."},{"word":"палиндром","type":"м.","description":"Збор што се чита еднакво и однапред и одзади и притоа значењето не се менува. Потоп."},{"word":"палир","type":"м.","description":"Раководител на ѕидари и група работници на градба. Палир во градежно претпријатие."},{"word":"палисада","type":"ж.","description":"Пречки од зашилени колци забодени во земјата што служеле за одбрана од напад."},{"word":"паличник","type":"м.","description":"Железниот дел од плугот што ја сече земјата при орање; лемеш; ралник. Паличникот се забодува во неискорнати корења."},{"word":"палјачо","type":"м.","description":"Циркуски кловн. Палјачото смешно плачеше."},{"word":"палјачовски","type":"прид.","description":"Што му припаѓа, што се однесува на палјачо. Палјачовска облека. Палјачовски манир."},{"word":"палка","type":"ж.","description":"Прачка, стап, според намената, различна по должина, дебелина и изработка. Дрвена палка. Тапанарот удри со палката. Тој со палка покажуваше на деталите од фреските."},{"word":"палма","type":"ж.","description":"Јужно, тропско дрво со високо и танко стебло кое се разгранува во крошна со перјести листови; Palmae. Мирис на палма. Урми од палма."},{"word":"палмин","type":"прид.","description":"Што се однесува на палма, што е од палма. Палмин лист. Палмова градина. Палмино масло"},{"word":"палне","type":"св.","description":"За тоа што лесно се пали ‒ направи да свети или да гори; запали. Пални ја ламбата."},{"word":"пало","type":"ср.","description":"Долниот дел од лопатка, весло."},{"word":"палто","type":"ср.","description":"Горен дел од облека што се носи врз кошула или блуза; сако. Палто и панталони. Кожено палто. Излитено палто."},{"word":"палуба","type":"ж.","description":"Горниот дел од трупот на бродот што ја покрива неговата внатрешност. Отворена палуба. Палуба од брод. На палубата немаше луѓе."},{"word":"памет","type":"м.","description":"Способност на човекот да ги спознава и да ги репродуцира во свеста претходно применети впечатоци; ум, разум. Тоа што ни гледаат очите се запишува и се запечатува во нашата памет. Дете е уште, ќе му дојде паметот."},{"word":"паметен","type":"прид.","description":"Што има памет, мудар, умен, разумен. Добар и паметен домаќин. Мудра и паметна жена. Убаво и паметно дете."},{"word":"памети","type":"несв.","description":"Држи во сеќавање, запомнува, не заборава. Тоа ќе го паметиме дури сме живи. Детето малку го паметеше татка си."},{"word":"паметлив","type":"прид.","description":"Што памети добро и долго; што лесно запаметува. Паметлив човек."},{"word":"Памир","type":"м.","description":"Планина во Азија."},{"word":"памјат","type":"ж.","description":"Спомен, сеќавање. Вечна му памјат!"},{"word":"пампур","type":"м.","description":"(дијал.) Печка од лим. Децата на пампурот печеа костени."},{"word":"пампурџија","type":"м.","description":"Тој што прави пампури, печки од лим."},{"word":"памтивек","type":"прил.","description":"Во изразот: од памтивек/памтивека ‒ откако се памети, многу одамна, од искони"},{"word":"памук","type":"м.","description":"(бот.) Едногодишно растение чијшто плод се користи за изработка на текстилно влакно; Gossupium herbaceum. Таму се одгледува афион и памук."},{"word":"памуков","type":"прид.","description":"Што се однесува на памук"},{"word":"памукче","type":"ср.","description":"Натопи памуче со алкохол."},{"word":"памукчија","type":"м.","description":"Тој што продава памук."},{"word":"памучен","type":"прид.","description":"Што е направен од памук 2. Памучен конец. Памучна ткаенина. Памучна кошула."},{"word":"памфлет","type":"м.","description":"Кратка полемична, иронично-саркастична творба против некоја личност или појава, обично во општествено-политичкиот живот. Таа брошура е памфлет против неговото дело. Политички памфлети."},{"word":"памфлетист","type":"м.","description":"Автор на памфлети. Памфлетисти и негатори на уметничкото дело."},{"word":"памфлетски","type":"прид.","description":"Што има својство на памфлет. Памфлетски тон на статијата."},{"word":"пан-","type":"претс.","description":"Претставка за образување именки и придавки со значење на целосност, сеопфатност на нешто што е именувано во основата, на пр.: панславизам, пантеизам и др."},{"word":"панагија","type":"ж.","description":"Иконче со лик на Христос или на Богородица што го носат православните епископи."},{"word":"панагон","type":"м.","description":"Додатен товар што се става врз самарот од коњи, магариња, маски; горниот дел од самарот."},{"word":"панаѓур","type":"м.","description":"Голем пазар што се одржува во определен период од годината и на определено место. Новогодишен панаѓур. Пролетен панаѓур. Манастирски панаѓур."},{"word":"панаѓуриште","type":"ср.","description":"Место каде што се одржува панаѓур."},{"word":"панаѓурски","type":"прид.","description":"Што се однесува на панаѓур. Панаѓурски тапани."},{"word":"панаѓурува","type":"несв.","description":"Прави панаѓур, се наоѓа на панаѓур."},{"word":"панама","type":"ж.","description":"Вид памучна ткаенина погодна за везење кај која основата и јатокот имаат ист број конци."},{"word":"Панама","type":"ж.","description":"Држава во Средна Америка."},{"word":"Панама Сити","type":"м.","description":"Главен град на Панама."},{"word":"Панамски Канал","type":"м.","description":"Вештачки канал помеѓу Атлантскиот и Тихиот Океан во Панама."},{"word":"панго","type":"ср.","description":"Вид маса, шанк. Чекмеџе со пари под пангото. Панго со шишиња."},{"word":"панда","type":"ж.","description":"Крупно диво животно од фамилијата мечки обраснато со црнобело крзно што живее во некои области на Кина и Тибет; Ailuripoda melanoleuca."},{"word":"пандан","type":"м.","description":"Тоа што по некоја особина, што во некој однос е соодветно, што одговара на нешто друго."},{"word":"панделка","type":"ж.","description":"Украсна лента за коса, облека и др. што се врзува на посебен начин ‒ во двојна клучка. Свилена панделка. Панделка на морнарска капа. Подарок без панделка."},{"word":"пандемија","type":"ж.","description":"Заразна болест што брзо се проширува на поголем дел од земјата, на целата нејзина територија или во повеќе земји од светот."},{"word":"пандемичен","type":"прид.","description":"Што се однесува на пандемија. Пандемична болест."},{"word":"пандишпан","type":"м.","description":"Вид печено тесто од јајца, шеќер и брашно, подлога за разни видови торти."},{"word":"пандур","type":"м.","description":"(арх.) Вооружен полициски стражар; чувар."},{"word":"панегирик","type":"м.","description":"Пофална беседа, говор или напис што слави, велича некого или нешто."},{"word":"панегиричар","type":"м.","description":"Тој што држи или составува панегирици."},{"word":"панегиричен","type":"прид.","description":"Што се однесува на панегирик. Панегиричен говор."},{"word":"панел","type":"м.","description":"Дрвена облога во правоаголна форма за ѕид, таван, врата и др."},{"word":"панѕир","type":"м.","description":"панцир."},{"word":"паника","type":"ж.","description":"Силен страв предизвикан од ненадејни појави (пожар, земјотрес, експлозија и сл.). Паника меѓу бегалците."},{"word":"панихида","type":"ж.","description":"Во православната црква ‒ богослужба за помен на умрен; парастос."},{"word":"паница","type":"ж.","description":"каленица."},{"word":"паничар","type":"м.","description":"Тој што лесно се избезумува од страв."},{"word":"паничен","type":"прид.","description":"Што се однесува на паника, што има својство на паника. Панична врева. Панично бегство. Паничен страв."},{"word":"паничи","type":"несв.","description":"Покажува дека е обземен со паника, дека доживува паничен страв. Тој секогаш почнува да паничи пред испит."},{"word":"панк","type":"м.","description":"Движење на младите во осумдесеттите години на 20 век што се карактеризира со разочарување и презир кон светот."},{"word":"панкер","type":"м.","description":"Изведувач на панк-музика."},{"word":"панкреас","type":"м.","description":"Голема продолжена жлезда во стомачната празнина зад желудникот која лачи панкреасен сок."},{"word":"панкреасен","type":"прид.","description":"Само во изразот: панкреасен сок ‒ течност што ја лачи панкреасот составена од многубројни ферменти, хормони и др."},{"word":"пано","type":"ср.","description":"Врамена површина на која се изложуваат цртежи, слики, фотографии и сл. или поголема површина што служи како табла за рекламирање. Ѕидно пано. Поголем број паноа го исполнуваат изложбениот простор. Пано со реклама за козметички производи."},{"word":"Панонија","type":"ж.","description":"Историска област во Средна Европа."},{"word":"паноптикум","type":"м.","description":"Музеј во кој се изложени восочни фигури на знаменити личности и на ретки предмети."},{"word":"панорама","type":"ж.","description":"Широка глетка на околината што се открива од некоја височина. Панорама на градот. Есенска панорама."},{"word":"панорамен","type":"прид.","description":"Што има својство на панорама. Панорамен поглед."},{"word":"пансион","type":"м.","description":"Воспитна установа, дом каде што се сместуваат и се хранат ученици, студенти и др. под постојан надзор на воспитувачи или лица што пружаат нега. Се отвори пансион за децата од оддалечените места."},{"word":"панславизам","type":"м.","description":"Политичко и општествено движење за зближување и обединување на сите Словени."},{"word":"панславист","type":"м.","description":"Приврзаник, следбеник на панславизмот."},{"word":"панта","type":"ж.","description":"Карти за играње."},{"word":"панталони","type":"и.","description":"Горна облека што го покрива долниот дел од телото со ногавици. Широки панталони. Ногавици од панталони. Жени во панталони."},{"word":"пантеизам","type":"м.","description":"Религиозно-филозофско учење според кое бог се изедначува со сè."},{"word":"пантеист","type":"м.","description":"Приврзаник, следбеник на пантеизмот."},{"word":"пантеон","type":"м.","description":"а) Кај старите Грци и Римјани ‒ храм посветен на сите богови. б) (книж.) Сите богови на некоја многубожечка религија 2. (книж.) Монументално здание каде што се чуваат земните останки на најславните луѓе на една земја."},{"word":"пантер","type":"м.","description":"Големо диво животно со црно крзно од фамилијата мачки; леопард; Panthera pardus."},{"word":"пантерски","type":"прид.","description":"Што се однесува на пантер. Пантерска кожа."},{"word":"пантличарка","type":"ж.","description":"Долга плоската глиста која се состои од главичка и цел ред членови; тенија."},{"word":"пантомима","type":"ж.","description":"Театарска игра во која се изразуваат мислите и чувствата без зборови, исклучиво со гестови и мимики (најчесто во драма и во танц)."},{"word":"пантомимен","type":"прид.","description":"Што се однесува на пантомима. Пантомимна претстава."},{"word":"пантомимичар","type":"м.","description":"Тој што изведува пантомима. Пантомимичар од светски глас."},{"word":"пантофла","type":"ж.","description":"Лесни, топли обувки за по дома, собни влечки."},{"word":"панукла","type":"ж.","description":"чума."},{"word":"панцир","type":"м.","description":"(истор.) Оклоп составен од метални прстени, синџири или плочки што служи за заштита на телото во борба."},{"word":"панцирен","type":"прид.","description":"Облека што е изработена или што служи како панцир. Панцирна кошула. Панцирен елек."},{"word":"папа","type":"м.","description":"Врховен поглавар на римокатоличката црква."},{"word":"папа","type":"м.","description":"Поп, обично се става пред името. Папа Никола."},{"word":"папа","type":"несв.","description":"Јаде (при обраќање кон дете). Ајде, деца, ќе папате!"},{"word":"папа!","type":"изв.","description":"Поздрав за заминување при обраќање кон дете."},{"word":"папагал","type":"м.","description":"(зоол.) Тропска птица со разнобојни перје која се одликува со способност да научи да подражава некои зборови; Psittaci."},{"word":"папагалство","type":"ср.","description":"Папагалско однесување, подражавање на туѓи зборови или мисли;"},{"word":"папази","type":"и.","description":"Карти за играње."},{"word":"папазјанија","type":"ж.","description":"(кул.) Вид чорбесто јадење, варено месо со разновиден зеленчук."},{"word":"папаја","type":"ж.","description":"(бот.) Тропско овошно растение што личи на палма со високо, голо стебло, големи листови на врвот и жолти цветови; Carica papaya."},{"word":"папалина","type":"ж.","description":"Вид ситна морска риба; Sprattus sprattus."},{"word":"папарацо","type":"ср.","description":"Фоторепортер што нападно следи и фотографира славни личности."},{"word":"папаска","type":"ж.","description":"Карта за играње."},{"word":"паперка","type":"ж.","description":"Суво стебло од пченка од кое се собрани кочаните."},{"word":"паперта","type":"ж.","description":"Отворен трем пред главниот влез во црква."},{"word":"папила","type":"ж.","description":"Мал брадавичест израсток на кожата или на дел од органот во телото."},{"word":"папилом","type":"м.","description":"Бениген тумор на кожата или на слузницата, најчесто во форма на брадавица."},{"word":"папилота","type":"ж.","description":"Свиок од метал, пластика, сунѓер и др. што служи за кадрење на косата. Таа се појави со папилоти на главата."},{"word":"папилотка","type":"ж.","description":"Вратоврска во форма на пеперутка."},{"word":"папирологија","type":"ж.","description":"Наука што ги проучува составот, потеклото, изработката и видот на старите папируси."},{"word":"папирус","type":"м.","description":"(бот.) Тропско водно растение со темнозелени стебленца; Cyperus papyrus."},{"word":"папирусен","type":"прид.","description":"Што се однесува на папирус, што е од папирус."},{"word":"папка","type":"ж.","description":"Надворешна заштита од картон во преклоп или од два листа картон слепени или подврзани со лента за чување ракописи, документи и др. Стара пожолтена папка. Ракописи во папка. Тој ја одврза папката."},{"word":"папо","type":"ср.","description":"Леб – при обраќање кон дете. Детето бара папо."},{"word":"папок","type":"м.","description":"(анат.) Вдлабнатинка во средишниот дел на мевот што се јавува како последица на прекинување на папочната врвца. Лекарот го прегледа папокот на детето. Гола до папок."},{"word":"папоти","type":"несв.","description":"Огнот папоти."},{"word":"папочен","type":"прид.","description":"Што се однесува на папок."},{"word":"папочница","type":"ж.","description":"Папочна врвца;"},{"word":"папрадиште","type":"м.","description":"Место обрастено со папрат;"},{"word":"папрадник","type":"м.","description":"Место обрастено со папрат;"},{"word":"папрат","type":"ж.","description":"Тревесто растение со тенки, пердувести листови, без цвет и семе, што се размножува со спори; Aspridiun nephrodium. Зелена папрат. Корење од папрат. Спиел на папрат."},{"word":"папратен","type":"прид.","description":"Што е од папрат. Папратна постела."},{"word":"паприкаш","type":"и.","description":"Вид јадење од варено месо, пиперки, домати и друг зеленчук."},{"word":"папса","type":"св.","description":"Се измори многу, премали. Мајката папса од долго бдеење. Носачите папсаа од умора. Коњите папсаа од товарот."},{"word":"папсан","type":"глаг. прид.","description":"Изморен, премален. Папсан рудар. Папсано тело. Папсани раце."},{"word":"папски","type":"прид.","description":"Што се однесува на папа1. Папска була."},{"word":"папство","type":"ср.","description":"Владеење на папа; период на владеење на еден папа."},{"word":"Папуа Нова Гвинеја","type":"ж.","description":"Држава во источниот дел на островот Нова Гвинеја, Азија."},{"word":"папук","type":"м.","description":"Вид чевли."},{"word":"папуча","type":"ж.","description":"влечка"},{"word":"папучар","type":"м.","description":"Маж што покажува слепа послушност кон сопругата."},{"word":"папуџија","type":"м.","description":"Тој што изработува или што продава папучи."},{"word":"папуџилак","type":"м.","description":"Занимање на папуџија."},{"word":"папушкав","type":"прид.","description":"За овошје ‒ што е мек, сочен. Папушкава круша."},{"word":"пар","type":"м.","description":"Два предмета што се користат истовремено, имаат иста функција, или пак се сметаат за цело; рало, чифт. Пар волнени чорапи. Два пара црни чевли."},{"word":"пара","type":"ж.","description":"Гасовита состојба на течноста што се добива при загревање, при испарување; Пара од вода."},{"word":"пара","type":"ж.","description":"Монета. Метална пара. Сребрена пара. Глава на парата."},{"word":"пара","type":"несв.","description":"Прави нешто што е сошиено, везено, плетено да биде рашиено, развезено, расплетено. Пара конец."},{"word":"пара-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки кој означува дека е нешто слично на нешто, дека се јавува покрај, надвор од постојното, редовното, регуларното, обично како спротивно, неприфатливо, погрешно, како заблуда, на пр. паравојска, парапсихологија."},{"word":"парабел","type":"м.","description":"Вид автоматски пиштол со повеќе куршуми"},{"word":"парабола","type":"ж.","description":"(лит.) Кратка измислена и алегорична творба во стих или проза со морално-поучна или религиозна содржина. Библиска парабола."},{"word":"параболичен","type":"прид.","description":"Што се однесува на парабола, што содржи парабола. Параболична случка. Параболичен роман."},{"word":"параван","type":"м.","description":"Подвижна или прицврстена вертикална површина од различен материјал што служи за преградување, издвојување или прикривање на некого или нешто во определен простор. Дрвен параван. Висок параван. Параван на плажа. Параван во соба."},{"word":"паравоен","type":"прид.","description":"Што не припаѓа на редовната војска, нерегуларен. Паравоена единица. Паравоена организација."},{"word":"паравојска","type":"ж.","description":"Нерегуларна војска, која ги нема законските, моралните и други норми на државната војска."},{"word":"Парагвај","type":"м.","description":"Држава во Јужна Америка."},{"word":"параглајдер","type":"м.","description":"Летало во триаголна форма што служи за спуштање од височина и што овозможува лебдење на летачот во воздухот."},{"word":"параглајдерист","type":"м.","description":"Тој што лета со параглајдер."},{"word":"параглајдерство","type":"ср.","description":"Спортување со параглајдери."},{"word":"парагон","type":"м.","description":"Образец, тип."},{"word":"параграф","type":"м.","description":"Дел од текст со нов, вовлечен ред (обично во правилник, закон и сл.) со кој започнува нов став со самостојно значење; пасус, алинеја. Вториот параграф претставува краток осврт на творештвото на авторот. Параграф од кривичниот законик."},{"word":"парада","type":"ж.","description":"а) Свечена војничка смотра. б) Свечена поворка на спортски, синдикални и други организации. Првомајска парада. в) Голема, раскошна приредба, прослава, свеченост. Фестивалот претставуваше вистинска парада на џезот."},{"word":"параден","type":"прид.","description":"Што се однесува на парада, што е наменет за парада, што учествува во парада. Параден марш. Парадна униформа. Парадни групи."},{"word":"парадентоза","type":"ж.","description":"Хронично воспаление на забното непце што обично доведува до испаѓање на забите."},{"word":"парадентозен","type":"прид.","description":"Што е предизвикан од парадентоза. Парадентозен процес."},{"word":"парадигма","type":"ж.","description":"(грам.) Образец за промената (формите) на зборовите (именки, придавки, глаголи и др.). Глаголска парадигма."},{"word":"парадира","type":"несв.","description":"Учествува во парада; оди со параден чекор, маршира."},{"word":"парадокс","type":"м.","description":"Мислење што изгледа спротивно на општо усвоеното, што изгледа бесмислено, нелогично и што навидум не содржи вистина; бесмислица, апсурд."},{"word":"парадоксален","type":"прид.","description":"Што е заснован врз парадокс, што изгледа неверојатен, необичен; бесмислен. Парадоксален заклучок. Парадоксална состојба."},{"word":"парадржавен","type":"прид.","description":"Што постои покрај тоа што е државно. Парадржавна власт. Парадржавна војска."},{"word":"паразит","type":"м.","description":"(мед.) Животински или растителен организам кој живее на или во повисок организам и се храни од него. Кожни и внатрешни паразити. Тој начин на дезинфекција на почвата ги уништува сите паразити. Штетни инсекти и паразити."},{"word":"паразитизам","type":"м.","description":"Во биологијата ‒ појава на заедничко живеење на паразитот со друг организам."},{"word":"паразитолог","type":"м.","description":"Специјалист по паразитологија."},{"word":"паразитологија","type":"ж.","description":"Научна област што ги проучува појавата, ширењето и лекувањето на паразитските болести."},{"word":"паразитолошки","type":"прид.","description":"Што се однесува на паразитолог и на паразитологија."},{"word":"паразитски","type":"прид.","description":"Што се однесува на паразит Паразитска габа. Паразитски болести."},{"word":"парајазик","type":"м.","description":"Елементи или фактори што им припомагаат на јазичните средства во општењето (обично интонацијата, акцентот, гестикулацијата и др.)."},{"word":"параклис","type":"м.","description":"Мала црква или капела во која не се одржува богослужба."},{"word":"паралакса","type":"ж.","description":"<ASTRO> Агол на привидната промена на местото на едно небесно тело поради промената на местото од кое се набљудува."},{"word":"паралела","type":"ж.","description":"(мат.) Линија или рамнина во вертикален или хоризонтален правец, којашто по сета должина е еднакво оддалечена од друга линија или рамнина и не се сече."},{"word":"паралелен","type":"прид.","description":"За линија или рамнина ‒ што се наоѓа на еднакво меѓусебно растојание по целата должина; напореден."},{"word":"паралелизам","type":"м.","description":"(мат.) Еднакво растојание, паралелен однос на линии и површини."},{"word":"паралелка","type":"ж.","description":"Група ученици што заедно посетуваат училишна настава; одделение, клас. Учениците од гимназијата се распоредени во десет паралелки."},{"word":"паралелограм","type":"м.","description":"Четириаголник чиишто две и две спротивни страни се паралелни и еднакви меѓу себе."},{"word":"паралелопипед","type":"м.","description":"Геометриско тело ограничено со шест паралелограми, од кои спротивните се меѓусебно еднакви."},{"word":"парализа","type":"ж.","description":"(мед.) Нарушување или отсуство на моторните функции на еден орган како последица од оштетување на нервниот систем од болест или од повреда. Парализа на десната рака."},{"word":"парализира","type":"св. и несв.","description":"(мед.) Предизвика, предизвикува парализа."},{"word":"паралитик","type":"м.","description":"Тој што е парализиран, што боледува од парализа"},{"word":"паралитичен","type":"прид.","description":"Што се однесува на парализа, што е предизвикан од парализа. Паралитички удар"},{"word":"параллија","type":"м.","description":"Тој што има многу пари, имот; богат."},{"word":"Парамарибо","type":"ср.","description":"Главен град на Парагвај."},{"word":"параметар","type":"м.","description":"Големина, размер, елемент што ги карактеризира основните својства на предметите и појавите. Фигуративната одлика е значаен параметар на поетичноста."},{"word":"парампарче","type":"ср.","description":"Ситно парче. Стаклото леташе во парампарчиња."},{"word":"параноиден","type":"прид.","description":"Параноиден случај. параноидно прил. Се однесува параноидно."},{"word":"параноик","type":"м.","description":"Тој што боледува од параноја, што има особини на параноја"},{"word":"параноичен","type":"прид.","description":"Што боледува од параноја. Параноичен човек."},{"word":"параноја","type":"ж.","description":"Душевна болест при која болниот си замислува дека е прогонуван; манија на гонење."},{"word":"парапет","type":"м.","description":"Ограда на балкон, на мост или на пат. Балкони украсени со едноставни парапети."},{"word":"парапсихологија","type":"ж.","description":"Дејност што се занимава со непроучени психолошки и интелектуални појави што не може да се објаснат со методите на психологијата."},{"word":"параса","type":"св.","description":"Остави, напушти, трати, занемари нешто, изгуби интерес за некого или нешто."},{"word":"параспур","type":"м.","description":"(разг.) Тој што е нечесен, без углед; морално и материјално пропаднат човек. Тој е домаќин, а не параспур."},{"word":"парастос","type":"м.","description":"Во православната црква ‒ богослужба за помен на мртвите; Парастос на гроб. Молитви и парастоси за мртвите."},{"word":"паратакса","type":"ж.","description":"Поврзување на два синтаксички члена (збороформи, групи, реченици) чии значења остануваат во логички однос на елементи со иста вредност."},{"word":"паратифус","type":"м.","description":"Вид заразна болест предизвикана од бактерии што доведуваат до септични појави."},{"word":"параф","type":"м.","description":"Скратен потпис во административната практика. Стави параф."},{"word":"парафин","type":"м.","description":"Бела материја од минерално потекло слична на пчелин восок, што може да се добие преку сува дестилација на нафта или други супстанции."},{"word":"парафински","type":"прид.","description":"Што е направен од парафин. Парафинска свеќа."},{"word":"парафира","type":"св. и несв.","description":"Стави, става параф; одобри, одобрува, потпише, потпишува нешто."},{"word":"парафраза","type":"ж.","description":"(книж.) Прераскажување со свои зборови туѓ текст или говор."},{"word":"парафразира","type":"св. и несв.","description":"Предаде, предава со свои зборови туѓ текст или говор."},{"word":"пардија","type":"ж.","description":"Неизделкана штица за ограда или за покрив."},{"word":"пардон","type":"м.","description":"Признание. Еве, му давам пардон на првиот човек од селската задруга!"},{"word":"пардон!","type":"изв.","description":"Извинете! Простете! Пардон, да поминам!"},{"word":"пардонира","type":"несв.","description":"Каже, кажува пардон и помоли за нешто."},{"word":"пареа","type":"ж.","description":"Гасовита состојба на течност што се добива при загревање; Водна пареа. Жешка пареа. Пареа од локомотива. Брод на пареа."},{"word":"парен","type":"прид.","description":"Што се однесува на пареа, во кој се образува пареа, што користи пареа. Парен котел. Парно греење. Парна локомотива. Парни машини."},{"word":"парен","type":"прид.","description":"Што е во пар, што е делив со два; Парни броеви."},{"word":"пари","type":"несв.","description":"Полева со врела вода, изложува на пареа. Старица ги пареше белите алишта. Пред гроздоберот винарите ги парат бочвите."},{"word":"пари","type":"несв.","description":"Лути, пече, жури."},{"word":"пари","type":"и.","description":"Законско средство за плаќање во некоја земја; 3 а."},{"word":"Париз","type":"м.","description":"Главен град на Франција."},{"word":"парија","type":"ж.","description":"(истор.) Лице што не припаѓа на ниедна каста во Индија."},{"word":"паримејник","type":"м.","description":"Книга која содржи паримии. Григоровичев паримејник."},{"word":"паримија","type":"ж.","description":"Текст, четиво од Стариот завет кое се чита за време на вечерната служба спроти поголеми празници."},{"word":"парипка","type":"ж.","description":"Млада кобила."},{"word":"парира","type":"св. и несв.","description":"(спорт.) Одбегне, одбегнува, спречи, спречува удар или напад со противнапад."},{"word":"пари се","type":"несв.","description":"За животни ‒ се спои (за мажјак и женка) заради оплодување."},{"word":"паритет","type":"м.","description":"Иста, еднаква, еквивалентна вредност."},{"word":"паритетен","type":"прид.","description":"Што се засновува на паритет. Паритетна цена."},{"word":"париче","type":"ср.","description":"Дем. од пара2 2. (бот.) Едногодишно растение со крупен бел цвет; Bellis perennis."},{"word":"паричен","type":"прид.","description":"Што е во некој однос со пари, што е заснован врз пари. Парична казна. Парична пратка. Паричен систем."},{"word":"паричка","type":"ж.","description":"Дем. од пара2 Паричка за Бадник. Сребрени парички."},{"word":"паричник","type":"м.","description":"Чантичка со прегради во која се носат пари; ќесе, чанте."},{"word":"парк","type":"м.","description":"Омеѓено или оградено, пошумено земјиште во град или надвор од град, уредено со дрвореди, патеки, декоративни растенија итн., наменето за одмор и рекреација. Градски парк."},{"word":"паркет","type":"м.","description":"Посебно обработени, мазни штички што служат за обложување на под. Дабов паркет."},{"word":"паркетар","type":"м.","description":"Тој што произведува паркет."},{"word":"паркетен","type":"прид.","description":"Што се однесува на паркет, што е наменет за паркет. Паркетен под. Паркетна маст."},{"word":"паркетира","type":"св. и несв.","description":"Постави, поставува паркет."},{"word":"паркинг-плац","type":"м.","description":"Обележан или заграден простор за паркирање возила."},{"word":"паркира","type":"св. и несв.","description":"Остава, остави возило на паркиралиште, во гаража и сл."},{"word":"паркиралиште","type":"ср.","description":"Простор уреден за паркирање повеќе возила. Паркиралиште на автомобили. Автобуско паркиралиште. Аеродромско паркиралиште."},{"word":"парламент","type":"м.","description":"Во уставните држави, највисоко законодавно тело составено од претставници избрани од граѓаните врз основа на општото избирачко право; собрание."},{"word":"парламентар","type":"м.","description":"Лице што е ополномоштено од една војувачка страна да стапи во преговори со непријателот."},{"word":"парламентарен","type":"прид.","description":"Што се однесува на парламент, што е заснован врз парламентаризам. Парламентарна комисија. Парламентарно мнозинство. Парламентарна монархија."},{"word":"парламентарец","type":"м.","description":"Член на парламент, пратеник."},{"word":"парламентаризам","type":"м.","description":"Демократско државно уредување во кое владата е извршна власт и одговорна пред парламентот како законодавна власт."},{"word":"парлив","type":"прид.","description":"Лут, остар."},{"word":"пармак","type":"м.","description":"Дебело парче дрво од ограда на скали, балкон, чардак и сл."},{"word":"пармаклак","type":"м.","description":"Ограда од пармаци."},{"word":"пармезан","type":"м.","description":"Вид тврдо, суво сирење што најчесто се користи изрендано."},{"word":"парнар","type":"и.","description":"Вид црно грозје."},{"word":"парник","type":"м.","description":"Тој што е во пар со некого. Во стројот отсуствуваше парникот на последниот ред."},{"word":"парница","type":"ж.","description":"Судска постапка за разрешување на одредено прашање. Бракоразводна парница. Граѓански парници."},{"word":"парничен","type":"прид.","description":"Што се однесува на парница. Парнична постапка."},{"word":"пароброд","type":"м.","description":"Брод што користи водена пареа како енергија за движење. Патнички пароброд. Речен пароброд."},{"word":"паробродарство","type":"ср.","description":"Стопанска дејност што се занимава со производство и трговија со пароброди."},{"word":"парог","type":"м.","description":"Стап со кука."},{"word":"пародија","type":"ж.","description":"(лит.) а) Хумористична и подбивна имитација на литературно дело (обично песна), автор и сл. б) Дело што има таков карактер."},{"word":"пародира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави пародија на литературно дело."},{"word":"пародичен","type":"прид.","description":"Што се однесува на пародија. Пародичен однос."},{"word":"парожен","type":"прид.","description":"Што се однесува на парог_2"},{"word":"пароксизам","type":"м.","description":"(мед.) Силен настап на некоја болест, ненадејно влошување на болеста."},{"word":"парола","type":"ж.","description":"Збор или реченица со пропагандна содржина."},{"word":"паролџија","type":"м.","description":"Тој што се служи, се истакнува со пароли, а не се потврдува со работа."},{"word":"паролџиство","type":"ср.","description":"Особини на паролџија."},{"word":"пароним","type":"м.","description":"Збор што е близок по гласовниот состав со друг збор, но не е истозначен со него."},{"word":"парох","type":"м.","description":"Свештено лице од православната црква што управува со парохија."},{"word":"парохија","type":"ж.","description":"Најмала управна област на православната црква со која управува парох."},{"word":"парохов","type":"прид.","description":"Што припаѓа на парох. Парохова куќа."},{"word":"парса","type":"ж.","description":"Парична награда што се дава на свирачите по отсвирени песни или ора."},{"word":"парта","type":"ж.","description":"Извезен преден горен дел од женска кошула на народната носија."},{"word":"партал","type":"м.","description":"Износено, искинато алиште или парче ткаенина; крпа, алтица, латица. Купче партали. Питач облечен во партали."},{"word":"парталав","type":"прид.","description":"Што е искинат. Парталаво палто. Парталави панталони."},{"word":"парталко","type":"м.","description":"Парталав човек."},{"word":"партер","type":"м.","description":"Простор за публиката на приземјето на сала, кино, театар и сл."},{"word":"партиец","type":"м.","description":"Член на партија."},{"word":"партизан","type":"м.","description":"(истор.) Борец на партизанските одреди на Југославија, учесник во Народноослободителната борба во Втората светска војна."},{"word":"партизанува","type":"несв.","description":"Води партизанска борба."},{"word":"партизанштина","type":"ж.","description":"Недоволно организирана работа, дејствување набрзина, недоволно обмислено, без претходни подготовки."},{"word":"партија","type":"ж.","description":"Политичка организација на луѓе блиски по идеологија, обединети околу определена програма, заеднички интереси и цели. Владејачка партија. Демократска партија. Партија на власт."},{"word":"Партија","type":"ж.","description":"Древна персиска држава."},{"word":"партијност","type":"ж.","description":"Припадност на одредена партија и определеност за нејзината политичка програма."},{"word":"партикуларен","type":"прид.","description":"Што се однесува само на еден дел; делумен."},{"word":"партикуларизам","type":"м.","description":"Стремеж на потесни заедници или области на државата за одвојување од целината без оглед на општодржавните интереси."},{"word":"партикуларист","type":"м.","description":"Приврзаник на партикуларизмот."},{"word":"партикуларистички","type":"прид.","description":"Што се однесува и што припаѓа на партикуларизам и на партикуларист."},{"word":"партитура","type":"ж.","description":"Печатен примерок на сите партии од повеќегласна музичка творба."},{"word":"партитурен","type":"прид.","description":"Што се однесува, што припаѓа на партитура."},{"word":"партицип","type":"м.","description":"Форма на глаголот што го означува глаголското дејство во сложени глаголски форми (беше дојден, има завршено) или се употребува во атрибутска служба како придавка (завршена работа, искината облека); глаголска придавка."},{"word":"партиципант","type":"м.","description":"Тој што партиципира, соучесник;"},{"word":"партиципација","type":"ж.","description":"Учество со свој дел во работа, плаќање и сл.; соучество. Финансиска партципација. Партиципација во вршењето на општествени функции."},{"word":"партиципиент","type":"м.","description":"Тој што партиципира, што учествува во нешто; учесник; Партиципиент во власта."},{"word":"партиципира","type":"св. и несв.","description":"Зеде, зема учество со свој дел во работа, плаќање и сл."},{"word":"партнер","type":"м.","description":"Соучесник во игра. Играта се губи кога се потценува партнерот. Тој бара партнер за партија шах."},{"word":"партнерство","type":"ср.","description":"Заедничко дејствување со некого; соучесништво. Политичко партнерство. Деловно партнерство."},{"word":"парфе","type":"ср.","description":"Печена кашеста смеса од пудинг или од јајца, шеќер, млеко и др."},{"word":"парфем","type":"м.","description":"Течност што мириса пријатно, индустриски производ што содржи екстракт и етерични масла од растенија, животински масти (мошус и др.), синтетички мириси и др.; мирис. Француски парфем."},{"word":"парфимерија","type":"ж.","description":"Продавница за парфеми и козметички средства. Парфимерија во центарот на градот."},{"word":"парфимира","type":"св. и несв.","description":"Нанесе, нанесува парфем на некого, на нешто, некаде. По козметичкиот третман девојката ја парфимираа. Ги парфимираа гостинските простории."},{"word":"пар-форфе","type":"ср.","description":"Казна поради недоаѓање на една екипа на натпревар или поради неоснован прекин на натпреварот."},{"word":"парцела","type":"ж.","description":"Обележано парче земјиште за определена намена. Поле со разновидни парцели. Градежна парцела. Парцела на градските гробишта."},{"word":"парцелација","type":"ж.","description":"Поделба на земјиштето на парцели."},{"word":"парцелира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, врши парцелација, подели, дели на парцели."},{"word":"парцијален","type":"прид.","description":"Што претставува дел од нешто, нецелосен, делумен. Парцијална анализа. Парцијално решение."},{"word":"парче","type":"ср.","description":"Отсечен, откинат, скршен дел од нешто. Парче леб. Парче торта. Парче памук. Парче хартија. Парче платно. Парчиња сланина. Парчиња стакло."},{"word":"парчоса","type":"св.","description":"Распарчи, раздели, раскине на парчиња. Го парчоса бокалот. Гладниот волк го парчоса јагнето."},{"word":"пас","type":"м.","description":"Во фудбалот и сл. игри со топка ‒ додавање топка на соиграч од екипата."},{"word":"пасаж","type":"м.","description":"Покриена уличка со продавници, тесен премин под куќа од една улица до друга улица."},{"word":"пасати","type":"м.","description":"Ветрови што дуваат кон екваторот од североисток на северната полутопка или од југоисток на јужната полутопка."},{"word":"пасе","type":"несв.","description":"За животно ‒ јаде трева на пасиште, на ливада и сл., се храни со трева, со растителност. Стадото пасело во коријата. Коњите пасеа по ливадата."},{"word":"пасе","type":"несв.","description":"Оплодува, прави да зачне, да создаде плод кај кобила. Пастувот ја пасе кобилата."},{"word":"пасив","type":"м.","description":"Однос помеѓу подметот и прирокот во реченицата при кој се означува дека глаголското дејство се врши врз субјектот;"},{"word":"пасива","type":"ж.","description":"(екон.) Сите долгови и обврски; актива."},{"word":"пасивен","type":"прид.","description":"Рамнодушен, безволен, мрзлив; што е без иницијатива, инертен; активен. Пасивен ученик."},{"word":"пасивизација","type":"ж.","description":"Повлекување од јавна активност, намерно повлекување од дејствување."},{"word":"пасивизира","type":"св. и несв.","description":"Доведе, доведува некого или нешто во пасивна состојба. Оценката по поведението ги пасивизира учениците."},{"word":"пасија","type":"ж.","description":"Силна љубов за нешто, склоност кон нешто, страст. Тој имаше вистинска пасија за препарирање инсекти."},{"word":"пасијанс","type":"м.","description":"Игра со карти за еден играч што се состои во редење и разместување на картите по утврдени правила."},{"word":"пасинок","type":"м.","description":"Заварен, затечен син во однос на маќеата или доведен, донесен син во однос на очувот."},{"word":"пасиониран","type":"прид.","description":"Што има пасија, страстен. Пасиониран собирач на антиквитети."},{"word":"пасира","type":"несв.","description":"(кул.) Гмечи, под притисок ситни нешто (овошје, зеленчук, месо и сл.) и прави хомогена смеса. Пасира компир."},{"word":"пасиште","type":"ср.","description":"Место обраснато со трева или со некаква друга растителност каде што пасе добитокот. Раззеленето пасиште. Каменито пасиште. Сочни планински пасишта. Пасишта со стада овци."},{"word":"пасквила","type":"ж.","description":"Текст со навредлива, клеветничка, подбивна содржина."},{"word":"пасмина","type":"ж.","description":"Обично за животни ‒ раса, сој, потекло. Ждребиња од добра пасмина."},{"word":"пасмо","type":"ср.","description":"Дел од навиткано предено. Дебели пасма разнобојна основа за килим."},{"word":"пасне","type":"св.","description":"Изеде малку трева, сено и сл.; попасе. Кравите паснаа малку."},{"word":"пасолница","type":"ж.","description":"Долго, грубо, неделкано дрво."},{"word":"пасомце","type":"ср.","description":"Дем. од пасмо."},{"word":"пасош","type":"м.","description":"Легитимација за патување во друга држава. паспорт. Македонски пасош."},{"word":"паспал","type":"м.","description":"Прав од брашно што отпаѓа при мелење на жито."},{"word":"паспалав","type":"прид.","description":"Напрашен со паспал. Паспалави пантолони."},{"word":"паспарту","type":"ср.","description":"Рамка од картон што ја дели сликата или цртежот од нејзината околина."},{"word":"паспорт","type":"м.","description":"Легитимација за патување во друга држава; Печат на паспорт."},{"word":"паспортен","type":"прид.","description":"Што се однесува на паспорт. Паспортно одделение."},{"word":"паспул","type":"м.","description":"Украсен пораб, опшивка. Шарен паспул."},{"word":"паста","type":"ж.","description":"Вид густа маса со определена намена (во козметиката, кулинарството, како средство за чистење итн.). Паста за заби. Паста за бричење. Паста за раце. Паста за чевли."},{"word":"паства","type":"ж.","description":"Верниците во однос на духовните пастири, на свештените лица."},{"word":"пастел","type":"м.","description":"Фин, ситен пигмент во боја, материјал во тенки тркалезни стапчиња или во форма на молив што служи за цртање. Детето го обои небото со син пастел. Восочен пастел."},{"word":"пастелен","type":"прид.","description":"Што се однесува на пастел. Пастелна боја."},{"word":"пастеризација","type":"ж.","description":"Загревање на прехранбени производи до температура при која се уништуваат микроорганизмите, а се зачувуваат хемиските својства и вкусот на производите, делумна стерилизација."},{"word":"пастеризира","type":"св. и несв.","description":"Подложи, подложува на пастеризација. Млекарницата го пастеризира млекото."},{"word":"пастир","type":"м.","description":"(книж.) Овчар. Пастир на белото стадо."},{"word":"пастор","type":"м.","description":"Протестантски свештеник."},{"word":"пасторала","type":"ж.","description":"Книжевно дело, обично драмско, или, музичко, ликовно, кое на идиличен начин го прикажува животот на пастирите во природата."},{"word":"пасторален","type":"прид.","description":"Што има карактеристики на пасторала, што се однесува на пасторала; идиличен. Лирски пасторални песни. Пасторална слика."},{"word":"пастра","type":"ж.","description":"Скришно место, скривалиште."},{"word":"пастри","type":"несв.","description":"Чува, штеди, крие."},{"word":"пастрма","type":"ж.","description":"Солено и сушено месо, обично овчо."},{"word":"пастрмалија","type":"ж.","description":"Вид пита со парчиња месо, пастрма. Топли пастрмалии."},{"word":"пастрмалија","type":"прид.","description":"Што е направен со иситнета пастрма. Пити пастрмалии."},{"word":"пастрмка","type":"ж.","description":"Слатководна риба, речна и езерска, со меки перки, ситни крлушки и тело ишарено со дамки и со многу вкусно месо; Salmo fario."},{"word":"пастув","type":"м.","description":"Нескопен коњ, што најчесто се чува за расплод."},{"word":"пасува","type":"несв.","description":"Одговара, прилега, е во согласност со нешто. Кројот на фустанот ѝ пасуваше, но не ѝ се допаѓаше дезенот. Нему не му пасуваше друштвото."},{"word":"пасус","type":"м.","description":"Краток извадок, одломка од текст. Пасус од роман. Цитиран пасус."},{"word":"Пасха","type":"ж.","description":"Еврејски празник што се слави напролет во чест на ослободувањето на израелскиот народ од ропството во Египет."},{"word":"пасхален","type":"прид.","description":"Што се однесува на Пасха."},{"word":"пат","type":"м.","description":"а) Дел од земјиште во форма на долга лента, изграден за одење или за патување од едно место во друго, или разгазен со постојано минување. Колски пат. Шумски пат. Правлив пат. Каллив пат. Селски патишта. Стрмни патишта. б) Таков дел изграден на посебен начин за патување со возила. Макадамски пат. Асфалтиран пат. Пат со една коловозна лента. Локален пат. Меѓународен пат."},{"word":"пат","type":"м.","description":"Со броеви и со други зборови за количество го покажува бројот, количеството на повторување на бројот. Пет пати. Сто пати. многу пати. Неколку пати. Повеќе пати. Толку пати тврдеше дека си научил."},{"word":"пат","type":"м.","description":"Распоред на фигурите во шахот кога еден од играчите не може да мрдне ниедна фигура без да го доведе во шах својот крал. Пат позиција."},{"word":"Патагонија","type":"ж.","description":"Област во Аргентина."},{"word":"пата-карти","type":"и.","description":"Во табланет ‒ ситуација во која на крајот од играта двете страни имаат еднаков број карти."},{"word":"паталец","type":"м.","description":"Тој што многу пател."},{"word":"патар","type":"м.","description":"Тој што работи на поправање и одржување на патишта."},{"word":"патардија","type":"ж.","description":"Врева, бркотница, безредие. Тој дигна цела патардија."},{"word":"патарина","type":"ж.","description":"Паричен надоместок за користење на патишта."},{"word":"патека","type":"ж.","description":"Тесен пат направен за движење обично на пешаци или набиен од постојано минување. Патека во паркот. Патека сред жита. Патека со песок. Бетонирана патека. Каллива патека Козја патека."},{"word":"патем","type":"прил.","description":"По пат; за време на патување. Патем го мачеа многу мисли. Патем, во возот, расправаа за настанот. Патем им се придружија други селани."},{"word":"патен","type":"прид.","description":"Што се однесува на патување, на пат. Патен билет. Патна торба. Патни сметки. Патен налог."},{"word":"патеник","type":"м.","description":"Паталец."},{"word":"патент","type":"м.","description":"а) Официјален документ, потврда за правото на користење или продавање на определен изум, пронајдок. б) Изум или процес заштитен со ваков документ."},{"word":"патентен","type":"прид.","description":"Што се однесува на патент. Патентен пронајдок. Патентно право."},{"word":"патентира","type":"св. и несв.","description":"Заштити, заштитува, потврди, потврдува право или сопственост на патент. Работникот го патентира техничкиот пронајдок."},{"word":"патерица","type":"ж.","description":"Ортопедско помагало за поткрепување при движењето на инвалидите, со потпирач што се става под мишка. Дрвена патерица. По сообраќајната несреќа, тој оди со патерици."},{"word":"патернализам","type":"м.","description":"Наметлива, претерана, непотребна грижа кон другите, душогрижнички однос."},{"word":"патерналист","type":"м.","description":"Тој што се грижи наметливо, претерано; душогрижник."},{"word":"патерналистички","type":"прид.","description":"Што се однесува на патернализам и на патерналист. Патерналистичка етика. Патерналистички однос кон жената."},{"word":"патетика","type":"ж.","description":"Состојба на занес, претерано воодушевување, восхитеност. Стихови со директна патетика."},{"word":"патетичен","type":"прид.","description":"Што е исполнет со патос, занесен, претерано возбуден, свечен. Патетичен глас. Патетичен завет. Патетичен говор."},{"word":"патец","type":"м.","description":"Линија што ја разделува косата на две страни. Патец на средина. Крив патец. Патец на десната страна."},{"word":"патешественик","type":"м.","description":"Тој што патува, патник."},{"word":"патешествие","type":"ср.","description":"(книж., разг.) Долго патување, патување во далечни земји по копно или вода. Разговор за петешествијата по светот."},{"word":"пати","type":"несв.","description":"Преживува несреќа. Старицата патеше поради смртта на синот. Таа доживеа многу несреќи, патеше, но никогаш не проколна."},{"word":"патика","type":"ж.","description":"Лесни обувки од кожа, платно, гума и сл. што најчесто се користат за спортување и рекреација. Момчиња во бели патики."},{"word":"патило","type":"ср.","description":"Страдање, мака, беда, зло, напаст. Душевно патило. Живот со големи патила. Патила на народот."},{"word":"патина","type":"ж.","description":"Вид оксидација со зеленикава боја кај некои метали (сребро, бакар, бронза и др.). Сребрената икона имаше прекрасна патина. Светлината се разлеа врз патината од бистата во паркот."},{"word":"патинира","type":"св. и несв.","description":"Тој ја патинираше металната ограда."},{"word":"пати се","type":"несв.","description":"Се плоди, се множи."},{"word":"патка","type":"ж.","description":"Водна птица со широк и плоскат клун, со кус врат и куси нозе со широки стапала приспособени за пливање; Anas."},{"word":"патка","type":"несв.","description":"Се гега, се ниша при одење, оди несигурно. Таа паткаше несигурно по тревата."},{"word":"патлак","type":"м.","description":"(арх.) Пиштол."},{"word":"патлиџан","type":"м.","description":"домат."},{"word":"патник","type":"м.","description":"Тој што патува пеш или со некакво превозно средство (автобус, воз, брод и сл.) Ноќен патник. Преморен патник. Патници со куфери и билети во рацете. Патници на перон. Вселенски патник."},{"word":"патнина","type":"ж.","description":"Пари за на пат."},{"word":"патнички","type":"прид.","description":"Што е наменет за патници. Патнички вагон. Патничко возило. Патничка агенција."},{"word":"патнички","type":"прид.","description":"Што се однесува на патник2."},{"word":"патоводен","type":"прид.","description":"Што насочува нешто, што служи како патоказ, што определува начин за излез од некаква состојба. Патоводна мисла. Патоводна идеја."},{"word":"патоген","type":"прид.","description":"Што предизвикува болест. Патогена бактерија."},{"word":"патока","type":"ж.","description":"Последна, слаба ракија при варење."},{"word":"патоказ","type":"м.","description":"Знак кој го покажува правецот на патот, на каде оди патот. Патоказ на патот. Раскрсница без патоказ."},{"word":"патоказен","type":"прид.","description":"Што се однесува на патоказ. Патоказен знак. Патоказна метална табла."},{"word":"патолог","type":"м.","description":"Специјалист по патологија."},{"word":"патологија","type":"ж.","description":"(мед.) Област од медицината што ја проучува природата на болестите кај живите организми, особено причинителите за функционалните и структурните промени во ткивата и во органите."},{"word":"патопис","type":"м.","description":"Литературна творба во која авторот ги опишува своите впечатоци и доживувања од некое патување."},{"word":"патописен","type":"прид.","description":"Што се однесува на патопис. Патописни белешки."},{"word":"патописец","type":"м.","description":"Автор на патописи."},{"word":"патор","type":"м.","description":"Мажјак од патка, пајка; Anas mas."},{"word":"патос","type":"зам.","description":"Восхит, занес, силно воодушевување, ентузија Поетски патос. Револуционерен патос."},{"word":"патос","type":"м.","description":"Под од штици, душеме."},{"word":"патофизиолог","type":"м.","description":"Специјалист по патофизиологија."},{"word":"патофизиологија","type":"ж.","description":"Област од медицината што ги проучува општите законитости на развојот на патолошките процеси, откривајќи ја нивната биолошка суштина."},{"word":"патрав","type":"прид.","description":"За човек ‒ кривоног."},{"word":"патраво","type":"прил.","description":"Искривено, неправилно. Тој одеше патраво."},{"word":"патријарх","type":"м.","description":"Врховен поглавар на самостојна православна црква. Цариградски патријарх."},{"word":"патријархален","type":"прид.","description":"Што останува верен на старите традиции, што не го прифаќа новото, модерното. Патријархален живот. Патријархална средина. Патријархални родители."},{"word":"патријархат","type":"м.","description":"Период од развојот на првобитното општество кога роднинството и наследното право се сметало по машка линија;"},{"word":"патријаршија","type":"ж.","description":"Црковна област со која управува патријарх. Пеќска патријаршија."},{"word":"патрик","type":"м.","description":"патријарх_1"},{"word":"патрикана","type":"ж.","description":"(арх.) патријаршија."},{"word":"патриот","type":"м.","description":"Родољубец. Млад патриот."},{"word":"патриотизам","type":"м.","description":"Родољубие, родољубје."},{"word":"патриотски","type":"прид.","description":"Што се однесува на патриот."},{"word":"патрициј","type":"м.","description":"Во Римското Царство ‒ припадник на привилегираниот сталеж."},{"word":"патрола","type":"ж.","description":"Мала група службени лица (војници, полицајци, стражари и др.) што врши контрола над нешто, што го надгледува редот и сл. Водач на патрола. Полициска патрола. Ноќна патрола."},{"word":"патролен","type":"прид.","description":"Што е наменет за патрола. Патролна служба. Патролен чамец."},{"word":"патролира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, врши патрола на служба. Непријателот патролираше покрај реката."},{"word":"патролџија","type":"м.","description":"Тој што врши патрола."},{"word":"патрон","type":"м.","description":"(истор.) Патрициј што бил покровител на малоимотни и неполноправни граѓани."},{"word":"патрон","type":"м.","description":"Фишек со каписла, барутно полнење и куршум. Сандаци патрони."},{"word":"патронажа","type":"ж.","description":"Закрила, заштита, поддршка, покровителство; патронат."},{"word":"патронажен","type":"прид.","description":"Што се однесува на патронажа_2 Патронажна сестра. Патронажно возило."},{"word":"патронат","type":"м.","description":"Покровителство, спонзорство."},{"word":"патронен","type":"прид.","description":"Во изразот: патронен празник ‒ што се однесува на денот на кој се прославува патронот."},{"word":"патроним","type":"м.","description":"Презиме изведено од името на таткото или на некој предок."},{"word":"патронимен","type":"прид.","description":"Што се однесува на патроним. Патронимен речник."},{"word":"патронство","type":"ср.","description":"Заштита, закрила, покровителство; патронажа."},{"word":"патронташ","type":"м.","description":"Кожена торба за чување патрони, куршуми."},{"word":"патува","type":"несв.","description":"За луѓе ‒ оди од едно место на друго пеш или со превозно средство. Тие ноќе патуваат донекаде по патот. Студентите патувале цела ноќ со воз. Луѓето патуваа далеку. Тој патувал околу светот со брод."},{"word":"патување","type":"ср.","description":"Глаголска именка од патува. Долго патување. Далечно патување."},{"word":"патувачки","type":"прид.","description":"Што патува од едно место на друго со некаква цел. Патувачки циркус. Патувачка театарска група."},{"word":"патче","type":"ср.","description":"Младо од патка. Диви патчиња."},{"word":"патче","type":"ср.","description":"Патека. Кривулесто патче. Козјо патче. Тесни патчиња."},{"word":"пау!","type":"изв.","description":"За подражавање на звук од истрел на огнено оружје или експлозија. Пау, пау, исплашено викаа малите деца."},{"word":"пауза","type":"ж.","description":"Одмор, починка. Ќе чукнеше еднаш камбаната и по пауза уште еднаш. По долга пауза ѕвончето пак заѕвони. Тој направи мала пауза за да го потенцира она што следуваше. Пауза на вработените."},{"word":"паузира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави пауза; се одмори, се одмора. Лекарите паузираа долго."},{"word":"паун","type":"м.","description":"Крупна птица со прекрасни шарени перје и долга опашка кај мажјакот што ја шири во форма на лепеза; Pavo cristatus"},{"word":"паунов","type":"прид.","description":"Што се однесува, што му припаѓа на паун. Паунов пердув."},{"word":"паупер","type":"м.","description":"Осиромашен човек, сиромав."},{"word":"пауперизам","type":"м.","description":"Состојба на крајна сиромаштија, општа осиромашеност на народот."},{"word":"пауперизација","type":"ж.","description":"Масовно и долготрајно осиромашување на населението, особено на некои негови слоеви, на селанството, работништвото."},{"word":"пауперизира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави некого сиромав; осиромаши, осиромашува."},{"word":"паус","type":"м.","description":"Вид танка проѕирна хартија за копирање."},{"word":"паушал","type":"м.","description":"Сума што е приближно определена."},{"word":"паушален","type":"прид.","description":"Што е приближно определен. Паушален износ. Паушална наплата."},{"word":"пафлак","type":"м.","description":"Месо од стомакот и градите, под ребрата."},{"word":"пафта","type":"ж.","description":"Украс од женската народна носија, тешки метални токи за запетлување на појасот. Сребрени пафти."},{"word":"пациент","type":"м.","description":"Тој што се обраќа кон лекар за медицинска помош, болниот во однос на лекарот што го лекува."},{"word":"пацифизам","type":"м.","description":"Политичко движење што настојува сите проблеми да се решаваат по мирен пат, што истапува против секаков вид воена агресија."},{"word":"пацификација","type":"ж.","description":"Воспоставување мир."},{"word":"пацифист","type":"м.","description":"Приврзаник на пацифизмот."},{"word":"пацифистички","type":"прид.","description":"Што се однесува на пацифист и на пацифи"},{"word":"пача","type":"ж.","description":"Вид јадење од сварени нозе или глава на животно."},{"word":"пачавра","type":"ж.","description":"(разг.) Бришка."},{"word":"пачариз","type":"м.","description":"Лом, безредие."},{"word":"пачка","type":"ж.","description":"Пакетче, врзопче пари. Пачка илјадарки."},{"word":"паша","type":"ж.","description":"Пасиште."},{"word":"паша","type":"м.","description":"Титула на високи цивилни и воени великодостојници во Турското Царство и во некои други држави. Турски паши."},{"word":"пашалак","type":"м.","description":"(истор.) Административна област управувана од паша."},{"word":"пашин","type":"прид.","description":"Што припаѓа на паша2. Пашина војска. Пашини ќерки"},{"word":"пашинец","type":"м.","description":"Близок, доверлив човек на пашата."},{"word":"пашиница","type":"ж.","description":"Жена на паша. Пашиница во убави одаи"},{"word":"пашит","type":"прид.","description":"За коњ, магаре, маска и др. добиче ‒ што пасе одврзано, без самар, слободно. Пашити добици. Пашитно говедо."},{"word":"пашка","type":"несв.","description":"Прогонува, брка. Старецот ги пашкаше децата и мавташе со кривото бастунче."},{"word":"пашканат","type":"м.","description":"Градинарско мирисливо растение со високи и разгранети стебленца и со вретенест бел корен, кои се употребуваат во кулинарството; Pastinaca sativa;"},{"word":"паштерка","type":"ж.","description":"Заварена, затечена ќерка во однос на маќеата или доведена, донесена ќерка во однос на очувот."},{"word":"паштета","type":"ж.","description":"Вид јадење од ситно измелено месо, риби и др. во конзервирана состојба. Свинска паштета. Вкусни паштети."},{"word":"пеан","type":"глаг. прид.","description":"(разг., нар. поез.) Учен, писмен човек."},{"word":"пеанија","type":"ж.","description":"Црковно пеење."},{"word":"певец","type":"м.","description":"Пејач на оперска, класична музика. Оперски певец."},{"word":"певица","type":"ж.","description":"Пејачка на оперска, класична музика. Жена со вистински талент артистка, певица, танчерка."},{"word":"певлив","type":"прид.","description":"Што може лесно да се отпее. Певлива мелодија."},{"word":"певница","type":"ж.","description":"Место в црква определено за пеење, клирос."},{"word":"пегла","type":"ж.","description":"Направа што се загрева (во минатото со жар, денес со електрична струја) и со која под притисок се мазнат ткаенини и облека. Пегла на пареа."},{"word":"пегла","type":"несв.","description":"Мазни со пегла, прави да е рамно, прави да не е истуткано."},{"word":"пеглачка","type":"ж.","description":"Таа што пегла во конфекција."},{"word":"педа","type":"ж.","description":"а) Растојанието од врвот на палецот до врвот на малиот прст, при раширена дланка. б) Ова растојание кое изнесува околу 15 см како мерка за должина. Помалку од педа. Појас широк колку една педа. Тој е три педи повисок од тебе."},{"word":"педагог","type":"м.","description":"Специјалист по педагогија."},{"word":"педагогија","type":"ж.","description":"Наука за образованието и за воспитанието."},{"word":"педал","type":"ж.","description":"Ножен лост за придвижување на некаков механизам кај велосипеди, машини, музички инструменти и сл. Педал за гас кај автомобилот. Пијано со педали."},{"word":"педалинка","type":"ж.","description":"Чамец за рекреација што се движи со педали."},{"word":"педант","type":"м.","description":"Тој што е беспрекорно чист, уреден."},{"word":"педантен","type":"прид.","description":"Беспрекорно чист, уреден. Педантно дете."},{"word":"педантерија","type":"ж.","description":"Педантност, претерана формалност; ситничарство."},{"word":"педер","type":"м.","description":"(разг., грубо) Тој што се предава на педерастија; хомосексуалец; педераст."},{"word":"педераст","type":"м.","description":"Тој што се предава на педерастија; хомосексуалец."},{"word":"педерастија","type":"ж.","description":"Полови односи меѓу машки лица; хомосексуалност."},{"word":"педесет","type":"бр.","description":"Основен број петпати поголем од десет; се бележи со бројката 50. Двесте и педесет. Педесет и пет. Педесет и трети. Педесет и деветгодишен."},{"word":"педесет-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложени придавки и именки кој покажува дека од тоа што го означува основата во другиот дел од сложенката има педесет: педесетгодишен, педесетгодишник, педесетгодишнина."},{"word":"педесетдрамник","type":"м.","description":"Тег од педесет драма."},{"word":"педесетина","type":"бр.","description":"Околу педесет. Патникот застана на педесетина метри од постојката."},{"word":"педесетка","type":"ж.","description":"Она што е означено со бројот педесет (банкнота, зграда, автобус и др.). Тој се вози со педесетка до училиште."},{"word":"педесетмина","type":"бр.","description":"Педесет луѓе. Педесетмина вооружени се движеа низ шумата."},{"word":"Педесетница","type":"ж.","description":"Празник на педесеттиот ден од Велигден; Ду(х)овден."},{"word":"педесетти","type":"бр.","description":"Бројна придавка од педесет."},{"word":"педесеттинка","type":"ж.","description":"Педесетти дел од нешто."},{"word":"педигре","type":"ср.","description":"Документ што содржи податоци за потеклото и расата на животни (кучиња, коњи и др.)."},{"word":"педијатар","type":"м.","description":"Специјалист по педијатрија, лекар за детски болести."},{"word":"педијатрија","type":"ж.","description":"Област од медицината што ги проучува детските болести и нивното лекување и се грижи за здравствената заштита на децата."},{"word":"педикер","type":"м.","description":"Тој што врши педикура."},{"word":"педикира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави педикир."},{"word":"педикура","type":"ж.","description":"Нега на нозете, уредување на ноктите на нозете, специјално сечење на ноктите, отстранување на мозолчиња и сл.; професионална нега на нозете."},{"word":"педологија","type":"ж.","description":"Наука што ги проучува структурата и својствата на почвата."},{"word":"педофил","type":"м.","description":"Тој што се предава на педофилија."},{"word":"педофилија","type":"ж.","description":"Полова склоност кон деца, форма на полово задоволување со деца, најчесто извршувано од возрасни мажи."},{"word":"пее","type":"несв.","description":"а) За човек ‒ изведува со глас низа од мелодиски тонови, исполнува музичка творба. Некој пее со тивок глас. Едни играат, други пеат. Девојките пееја свадбарска песна. б) Професионално се занимава со изведување на мелодии. Тој пееше во операта. Народот стоеше, хорот ја пееше химната."},{"word":"пеење","type":"ср.","description":"Глаголска именка од пее."},{"word":"пезевенк","type":"м.","description":"(арх.) Подведувач, сводник."},{"word":"пејач","type":"м.","description":"Тој што пее, што умее да пее. Тој важеше за најдобар пејач во селото."},{"word":"пејачки","type":"прид.","description":"Што се однесува на пејач и на пејачки. Пејачка дарба."},{"word":"пејзаж","type":"м.","description":"Општ изглед на некоја месност, предел. Планински пејзаж. Урбан пејзаж. Летни пејзажи."},{"word":"пејзажен","type":"прид.","description":"Што се однесува на пејзаж, што е составен од пејзажи. Пејзажен опис. Пејзажна лирика."},{"word":"пејзажист","type":"м.","description":"(слик.) Ликовен уметник што слика, црта пејзажи."},{"word":"пејовит","type":"прид.","description":"Што пее убаво, што е познат по убаво пеење; гласовит. Пиле пејовито."},{"word":"пејоратив","type":"м.","description":"Погрден збор."},{"word":"пејоративен","type":"прид.","description":"Погрден, што има грда смисла. Пејоративно значење. Пејоративен збор. Пејоративни образувања."},{"word":"пејсмејкер","type":"м.","description":"Апарат вграден во телото на болниот што ја поттикнува работата на срцевиот мускул и ги регулира контракциите."},{"word":"пек","type":"м.","description":"Горештина, жештина, врелина, жега. Сончев пек. Пладневен пек."},{"word":"пека","type":"несв.","description":"Моли, преколнува (моли плачејќи, настојувајќи многу). Девојчето им пека на родителите да оди на одмор со другарите. Старецот му пекаше на синот да не го сели од родната куќа."},{"word":"пекар","type":"м.","description":"Тој што пече леб и други печива."},{"word":"пекарница","type":"ж.","description":"Работилница во која се произведува леб и други производи од брашно."},{"word":"пеки","type":"прил.","description":"Добро, в ред."},{"word":"Пекинг","type":"м.","description":"Главен град на Кина."},{"word":"пекинезер","type":"м.","description":"Раса на кучиња со куса сплескана муцка, мало тело со долги влакна и со куси нозе."},{"word":"пеклен","type":"прид.","description":"Жален, кутар, страден."},{"word":"пекмез","type":"м.","description":"Густа маса од сварено зрело овошје со шеќер. Пекмез од сливи. Колачи со пекмез."},{"word":"пекол","type":"м.","description":"(рел.) Место каде што престојуваат душите на грешниците по смртта во тешки, вечни маки; ад. Рај и пекол. Господар на пеколот е Луцифер."},{"word":"пеколен","type":"прид.","description":"Што се однесува на пекол. Деветтиот пеколен круг."},{"word":"пексимид","type":"м.","description":"Двапати печен леб; двопек. Пексимид и чај."},{"word":"Пелагонија","type":"ж.","description":"Област во Македонија."},{"word":"Пелазг","type":"м.","description":"Припадник на древен народ, пражители на Балканскиот Полуостров пред доселувањето на Елините. Пелажанка, мн. Пелажанки ж."},{"word":"пелена","type":"ж.","description":"Парче густо ткаено памучно платно, најчесто бело, во правоаголна форма кое служи за завиткување на новороденче. Влажна пелена. Дете во пелени. Мајката го повиваше детето со пелени и со повој."},{"word":"пеленаче","type":"ср.","description":"Новороденче, бебе, доенче. Голо пеленаче."},{"word":"пелерина","type":"ж.","description":"Наметка без ракави, со прорези за рацете, што се носи врз горната облека. Црна пелерина. Запетлана пелерина."},{"word":"пеливан","type":"м.","description":"Борач; пеливанство Прв пеливан. Луѓето направија круг на ливадата околу пеливаните."},{"word":"пеливанлак","type":"м.","description":"(само едн.) Пеливанство."},{"word":"пеливанство","type":"ср.","description":"Ориентално народно, традиционално борење."},{"word":"пеликан","type":"м.","description":"Крупна водна птица со долг врат и голем клун под кој виси ќесе за собирање риби како храна; Pelecanus onocrotalus."},{"word":"пеликанов","type":"прид.","description":"Што припаѓа на пеликан. Пеликанов плен."},{"word":"пелин","type":"м.","description":"(бот.) Ароматично растение со лековити својства и горчлив вкус, расте во вид на грмушка со разгранети стебленца и влакнести листови; Arthemisia absinthium. Ракија со пелин."},{"word":"пелинач","type":"м.","description":"Вино или ракија со малку пелин."},{"word":"пелинов","type":"прид.","description":"Што содржи пелин. Пелиново вино."},{"word":"пелиноса","type":"св.","description":"Зачини со пелин, додаде пелин. Тој ја пелиноса ракијата."},{"word":"пелир","type":"и.","description":"Вид тенка хартија што се користи обично за пишување на машина со индиго меѓу листовите, во повеќе примероци."},{"word":"Пелистер","type":"м.","description":"Планински врв во Македонија."},{"word":"Пелистерски Очи","type":"и.","description":"Планински езера во Македонија."},{"word":"Пелопонез","type":"м.","description":"Полуостров во Грција."},{"word":"пелтек","type":"м.","description":"Тој што има говорна мана; тој што пелтечи. Тој беше пелтек, но тоа не им пречеше на другарите."},{"word":"пелтечи","type":"несв.","description":"Има говорна мана; тепка, тептави. Возачот пелтечеше, кажуваше нешто разбирливо, нешто неразбирливо. Детето пелтечи кога е силно возбудено."},{"word":"пелц","type":"м.","description":"Обработено животинско крзно."},{"word":"пељте","type":"ср.","description":"Овошен сок сварен со шеќер којшто се претвора во пивтија; желе. Пељте од вишни."},{"word":"пељуш","type":"м.","description":"Вид кадифе. Женско палто од пељуш."},{"word":"пељушен","type":"прид.","description":"Што е направен од пељуш. Пељушено палто. Пељушени завеси."},{"word":"пембе","type":"прид.","description":"Што е со дречливо розова боја. Пембе марама."},{"word":"пембелија","type":"прид.","description":"Пембелии јамболлии."},{"word":"пембен","type":"прид.","description":"Пембен конец."},{"word":"пемпере","type":"ср.","description":"Може да означува различни предмети, кои се непознати, не им се знае името во прв момент. Наш војник не носи ни крст ни некакви пемпериња."},{"word":"пен","type":"м.","description":"Дел од пресечено дрво останат на коренот. Гнил пен. Пенови од даб."},{"word":"пена","type":"ж.","description":"Меурчиња што се образуваат по површината на некоја течност при механичко или хемиско дејство (турање, маткање, вриење, варење итн.). Морска пена. Мирислива пена. Бела пена над брановите. Пена од пиво. Вино со пена. Пена од сапун."},{"word":"пенал","type":"м.","description":"(спорт.) Во фудбалот и сл. игри ‒ најстрог казнен удар, слободен удар во противничкиот гол на извесно растојание."},{"word":"пендрек","type":"м.","description":"Гумена палка што ја носат полицајците. Жандармите удираа со пендрек."},{"word":"пенест","type":"прид.","description":"Што е како пена, што личи на пена. Пенест камен."},{"word":"пенетрација","type":"и.","description":"Проникнување, навлегување. Културна пенетрација. Политичка пенетрација."},{"word":"пенетрира","type":"св. и несв.","description":"Проникне, проникнува, навлезе, навлегува. Ориенталните влијанија пенетрирале во градската култура."},{"word":"пензија","type":"ж.","description":"Состојба на вработен што престанал да работи поради исполнување на законски определените услови, при што прима соодветен паричен надоместок до крајот на животот. Лична пензија."},{"word":"пензионер","type":"м.","description":"Тој што остварил право на пензија."},{"word":"пензионира","type":"несв.","description":"Преведе, преведува некого во пензија. Законот го пензионираше на шеесет години."},{"word":"пензиски","type":"прид.","description":"Што се однесува на пензија. Пензиски фонд. Пензиски стаж."},{"word":"пени","type":"несв.","description":"Нанесува пена. Мајката му ги пенеше рацете на детето со сапун."},{"word":"пенис","type":"м.","description":"Машки полов орган."},{"word":"пеницилин","type":"м.","description":"Антибиотички лек против различни инфективни болести."},{"word":"пенкало","type":"ср.","description":"Алатка со перо или со метален врв за пишување. Пенкало со мастило. Пенкало со патрони."},{"word":"пенлив","type":"прид.","description":"Што пушта пена. Пенливо вино. Пенлив сапун."},{"word":"Пенсилванија","type":"ж.","description":"Сојузна држава во САД."},{"word":"пента","type":"ж.","description":"Мотор за чамец."},{"word":"пентагон","type":"м.","description":"Геометриска слика со пет страни и пет агли; петаголник."},{"word":"пентагонален","type":"прид.","description":"Што се однесува на пентагон."},{"word":"пентатлон","type":"м.","description":"Атлетски натпревар во пет различни дисциплини; петобој."},{"word":"пенушица","type":"ж.","description":"Ароматично растение во форма на разгранета полугрмушка со овални листови, назабени по работ, и со виолетови или црвени цветови збиени во грозд; Teucrium chamaedrys."},{"word":"пенушка","type":"ж.","description":"пен_1"},{"word":"пенче","type":"ср.","description":"Ѓон на чевел."},{"word":"пенчетира","type":"св. и несв.","description":"Постави, поставува пенче на чевел."},{"word":"пењоар","type":"м.","description":"Женски долг домашен фустан што се облекува наутро и навечер. Шарен пењоар."},{"word":"пепел","type":"м.","description":"Ситни остатоци во форма на прав од согорување на дрво, јаглен, цигара и сл. Жар и пепел. Пепел во огништето. Вжештена пепел. Црн пепел. Пепел од цигара."},{"word":"пепелав","type":"прид.","description":"Што е покриен со пепел. Пепелаво жарче."},{"word":"пепеланка","type":"ж.","description":"Мала змија отровница; Vipera berus."},{"word":"пепелар","type":"м.","description":"Тој што приготвува и продава пепел."},{"word":"пепеларка","type":"ж.","description":"Жена на пепелар."},{"word":"пепеларник","type":"м.","description":"Посатка за тресење пепел од цигара. Пепеларник полн со догорчиња и пепел. Стаклен пепеларник."},{"word":"пепелашка","type":"ж.","description":"Пепелашка, Мара Пепелашка ‒ лик од истоимената народна приказна."},{"word":"пепелен","type":"прид.","description":"Што е со пепел, што содржи пепел. Пепелна вода."},{"word":"пепелиште","type":"ср.","description":"Место што е уништено од пожар, војна, земјотрес и сл. Црно пеплиште. Пепелишта пусти."},{"word":"пепелник","type":"м.","description":"Место каде што има или каде што се чува пепел. Тој ја извади лопатата од пепелникот."},{"word":"пепелница","type":"ж.","description":"Вода вриена со пепел и потоа исцедена, пепелна вода. Жените ја вареле пченката со пепелница. Селаните ги миеја празните бочви со пепелница."},{"word":"пепелниче","type":"ср.","description":"Порцеланско пепелниче."},{"word":"пепелоса","type":"св.","description":"(арх.) Претвори во пепел. Коските му пеплосаа."},{"word":"пепелосан","type":"прид.","description":"Што е претворен во пепел. Пеплосан партал. Пеплосани куќи."},{"word":"пеперуга","type":"ж.","description":"(зоол.) Инсект со два пара крилца прекриени со седефест прав во живописни бои и со свиткано јазиче; Papilio. Шарена пеперуга. Ноќна пеперуга."},{"word":"пеперужен","type":"прид.","description":"Што се однесува на пеперуга. Пеперужни крилја. Пеперужни шари."},{"word":"пеперутка","type":"ж.","description":"пеперуга."},{"word":"пеперуткин","type":"прид.","description":"Пеперуткини крилца."},{"word":"пеперушка","type":"ж.","description":"Дем. од пеперуга."},{"word":"пепито","type":"ср.","description":"Ткаенина со дезен од двобојни квадратчиња."},{"word":"пепсин","type":"ж.","description":"Фермент на стомачниот сок што ги раствора белковините."},{"word":"перален","type":"прид.","description":"Што служи за перење; Перална машина."},{"word":"пералиште","type":"ср.","description":"Место на река каде што се перат алишта."},{"word":"пералник","type":"м.","description":"Голем бакарен котел во кој се топли вода за перење; аранија."},{"word":"пералница","type":"ж.","description":"Просторија што служи за перење."},{"word":"перало","type":"ср.","description":"Сè што е за перење."},{"word":"ператен","type":"прид.","description":"Ператен сапун."},{"word":"перач","type":"м.","description":"Тој што пере."},{"word":"перваз","type":"м.","description":"Издаден раб, рамка на прозорец, слика и др. Горниот перваз од вратата."},{"word":"перверзен","type":"прид.","description":"Што е полово изопачен. Перверзен љубовник. Перверзно уживање."},{"word":"перверзија","type":"ж.","description":"Полова изопаченост."},{"word":"пергамент","type":"м.","description":"Специјално изработена животинска кожа што служела како материјал за пишување. Тој ракопис е пишуван на пергамент. Парче пергамент."},{"word":"пергаментен","type":"прид.","description":"Што се однесува на пергамент. Пергаментен ракопис. Пергаментни листови."},{"word":"пердав","type":"м.","description":"Алатка со која се удира да стане тенко, потенко."},{"word":"пердаши","type":"несв.","description":"Мава, удира кај некои занаети, на пример казанџискиот, за да стане тенко, потенко."},{"word":"пердашка","type":"ж.","description":"Дрвена табла со рачка од долната страна за малтерисување."},{"word":"перде","type":"ср.","description":"завеса_1_3."},{"word":"пердув","type":"м.","description":"Мек и лесен израсток на кожата од птица. Бел пердув од петел. Мек пердув. Искубани пердуви. Перница со пердуви."},{"word":"пердувен","type":"прид.","description":"Што има, што е со пердуви. Пердувеста перница."},{"word":"пердуши се","type":"несв.","description":"За птица ‒ отфрла пердуви. Папагалот се пердуши."},{"word":"пере","type":"несв.","description":"Со вода и сапун (или друго средство) отстранува нечистотии од текстилни производи (облека постелнина итн.). Мајката ги пере пелените во машина. Старицата пере ветви черги. Жените переа јамболлии на река. Војниците переа чорапи и ги обесуваа на креветите."},{"word":"перештец","type":"м.","description":"Водникави красти на кожата, на лицето и др.; егзема."},{"word":"периз","type":"м.","description":"Воздржување во исхрана, диета."},{"word":"перика","type":"ж.","description":"Посебно уредена природна или вештачка коса што се става на глава за прикривање на ќелавост или за други потреби (кај артисти, судии и др.)."},{"word":"перикард","type":"ж.","description":"Надворешна обвивка на срцевиот мускул."},{"word":"перикардит","type":"м.","description":"Воспаление на перикардот"},{"word":"периметар","type":"м.","description":"(мат.) Збир на должината на страната на геометриско тело."},{"word":"период","type":"м.","description":"Временски раздел во кој се случува нешто или се развива од почеток до крај. Прасловенски период. Период на младоста. Творечки период. Период на Народноослободителната борба."},{"word":"периода","type":"ж.","description":"Времетраење на менструација."},{"word":"периодизација","type":"ж.","description":"Делење на историските и други процеси на периоди. Периодизација на развојот на македонскиот јазик. Периодизација на драмското творештво. Општествена периодизација."},{"word":"периодика","type":"ж.","description":"Изданија што излегуваат во определен временски интервал (седмично, месечно, годишно и сл.). Книжевна периодика. Периодика за деца и младина. Странска периодика од областа на филологијата."},{"word":"периодичен","type":"прид.","description":"Што се повторува во определени периоди закономерно. Периодична пресметка."},{"word":"периодичност","type":"ж.","description":"Својство на тоа што е периодично; редовно повторување."},{"word":"перипетија","type":"ж.","description":"Ненадејна компликација, заплет, неочекувана промена, пресврт во животот на некого. Животни перипетии. Низа перипетии."},{"word":"перископ","type":"м.","description":"Оптичка направа за набљудување на предмети надвор од видното поле на набљудувачот. Перископ на подморница."},{"word":"перистил","type":"м.","description":"Трем, ходник со столбови, со колонада."},{"word":"перитонит","type":"м.","description":"Воспаление на стомачната обвивка"},{"word":"периферен","type":"прид.","description":"Што се однесува на периферија. Периферен колосек. Периферни говори."},{"word":"периферија","type":"ж.","description":"Дел од градот кој е најоддалечен од центарот; предградие. Градска периферија."},{"word":"перифраза","type":"ж.","description":"Стилска фигура што се добива кога со повеќе зборови се кажува нешто наместо да се именува со еден збор."},{"word":"перифрастичен","type":"прид.","description":"Што се однесува на перифраза Перифрастичен говор."},{"word":"перја","type":"и.","description":"Збирна множина од перо"},{"word":"перјан","type":"прид.","description":"Што е направен од перје, што е со перје. Перјани перници и душеци."},{"word":"перјаник","type":"м.","description":"Тој што носи перјаница."},{"word":"перјаница","type":"ж.","description":"Украс од перје на капа, шапка, шлем и сл. Црвена перјаница. Индијанска перјаница."},{"word":"перка","type":"ж.","description":"Орган за пливање кај рибите и други водни животни. Рибина перка. Слатководна риба со црвени перки. Раширени перки."},{"word":"перкија","type":"ж.","description":"Вид риба со остра перка што живее во Дојранското Езеро; костреш."},{"word":"перкусија","type":"ж.","description":"<MEDICINE> Начин на лекарски преглед со чукање (со чеканче, со прст од раката) за да се утврди состојбата на внатрешните органи (срцето, стомакот)."},{"word":"перкусионист","type":"м.","description":"Музичар, репродуктивен уметник, специјалист на удиралки."},{"word":"перла","type":"ж.","description":"Бисер."},{"word":"перлит","type":"м.","description":"Градежен материјал за изолација."},{"word":"перлон","type":"м.","description":"Синтетичко влакно за производи од текстилната индустрија."},{"word":"перлонски","type":"прид.","description":"Што е произведен од перлон. Перлонски чорапи."},{"word":"перманентен","type":"прид.","description":"Постојан, непрекинат. Перманентен процес. Перманентна културна размена. Перманентно образование."},{"word":"пермутација","type":"ж.","description":"Промена и резултат од пермутирање."},{"word":"пермутира","type":"св. и несв.","description":"Измени, изменува облик, заемно замени, заменува."},{"word":"пернат","type":"прид.","description":"Пернат дивеч."},{"word":"пернат","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од перне."},{"word":"перне","type":"св.","description":"Чукне некого со нешто неочекувано, ненедејно; мавне, тресне. Човекот го пернал коњот со ластегарката.Тој му перна една тупаница по заби."},{"word":"перница","type":"ж.","description":"Мала сошиена постилка наполнета со волна, пердуви и сл. на која се става главата при спиење; зглавје. Перница од пердуви. Мека перница.Таа спушти глава на перница."},{"word":"перо","type":"ср.","description":"(едн. и зб. мн.) Пердув, обично голем, од крило, од опашка на крупна птица. Орлово перо. Гускино перо. Петлови перја. Црни перје. Шарени перје."},{"word":"перодршка","type":"ж.","description":"Тенка направа од дрво, метал или пластика со издолжена конусна форма и тенок отвор за перце што служи за пишување и за цртање. Перодршка во мастило. Перодршки за туш."},{"word":"перон","type":"м.","description":"Издигната долга површина крај шини на железничка станица за качување и симнување на патници."},{"word":"пероноспора","type":"ж.","description":"Паразитска болест кај некои видови растенија (винова лоза, компир и др.)"},{"word":"перпендикулар","type":"м.","description":"Во геометријата ‒ права линија што образува прав агол со друга права линија или површина."},{"word":"перпендикуларен","type":"прид.","description":"Што се однесува на перпендикулар."},{"word":"перпетуум-мобиле","type":"ср.","description":"Идеално замислена, но неостварена машина што би работела без трошење енергија, вечен мотор, вечно движење."},{"word":"Персија","type":"ж.","description":"Некогашно име на Иран, Азија."},{"word":"Персиски Залив","type":"м.","description":"Залив во Азија, северно од Арабискиот Полуостров."},{"word":"персифлажа","type":"ж.","description":"Духовито и иронично исмевање; иронизирање."},{"word":"персона","type":"ж.","description":"(книж.) Личност, лице, поединец."},{"word":"персонал","type":"м.","description":"Група луѓе здружени со заедничка работа, со заеднички интерес или заедничка цел, состав од вработени лица во определен сектор, претпријатие, установа и сл. Административен персонал. Медицински персонал. Технички персонал."},{"word":"персонален","type":"прид.","description":"Што се однесува на персона, на лице; личен, индивидуален. Персонален компјутер. Персонален данок."},{"word":"персоналец","type":"м.","description":"Тој што води грижа за прашања од работниот однос на персоналот, персонален референт."},{"word":"персонификација","type":"ж.","description":"Изразување, претставување на нешто апстрактно со одреден лик, како живо суштество; олицетворување. Ѓаволот е персонификација на злото."},{"word":"персонифицира","type":"св. и несв.","description":"Изрази, изразува, претстави, претставува нешто апстрактно со одреден лик, како живо суштество; олицетвори, олицетворува."},{"word":"перспектива","type":"ж.","description":"(слик.) Прикажување на предметите на површина на начин да изгледаат како во стварноста."},{"word":"перспективен","type":"прид.","description":"Што се однесува на перспектива Перспективен нацрт."},{"word":"Перт","type":"м.","description":"град во Австралија."},{"word":"пертурбација","type":"ж.","description":"Ненадејно, неочекувано изместување на редот, промена на нормалниот тек на појавите."},{"word":"Перу","type":"ср.","description":"Држава во Јужна Америка."},{"word":"перуника","type":"ж.","description":"Многугодишно зелјесто растение со долго цврсто стебло, со големи сабјести листови покрај стеблото и крупни цветови; Iris germanica."},{"word":"перушка","type":"ж.","description":"пердушка."},{"word":"перфект","type":"м.","description":"Минато време во некои јазици, а во македонскиот јазик минато неопределено време. Форми на перфектот."},{"word":"перфектен","type":"прид.","description":"Беспрекорен; совршен. Перфектно дело. Перфектни услови за комуникација."},{"word":"перфективен","type":"прид.","description":"Свршен; Перфективни глаголи."},{"word":"перфекција","type":"ж.","description":"Беспрекорност; совршенство. Ликовна перфекција. Поетот е во вечна потрага по перфекција."},{"word":"перфекционизам","type":"м.","description":"(филоз.) Сфаќање за религиозното и моралното совршенство."},{"word":"перфекционист","type":"м.","description":"Приврзаник на перфекционизмот."},{"word":"перфекционистички","type":"прид.","description":"Што се однесува на перфекционизам и на перфекционист."},{"word":"перфиден","type":"прид.","description":"Што крие, таи злонамерност, таен скришен; подмолен. Перфидна замисла."},{"word":"перфоратор","type":"м.","description":"Направа за правење дупчиња на хартија и др."},{"word":"перфорација","type":"ж.","description":"Пробивање, правење дупчиња."},{"word":"перфорира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави дупчиња на нешто."},{"word":"перформанса","type":"ж.","description":"(умет.) Визуелно уметничко дело во кое доаѓа до израз активноста на уметникот."},{"word":"перце","type":"ср.","description":"Дем. од перо."},{"word":"перцептивен","type":"прид.","description":"Што се однесува на перцепција, што прима надворешни впечатоци. Перцептивна оригиналност. Вкрстените перцептивни патишта."},{"word":"перцепција","type":"ж.","description":"Непосредно воспримање впечатоци од стварноста. Првична перцепција. Моќ на перцепција."},{"word":"перципира","type":"св. и несв.","description":"Забележи, забележува, восприми, восприма, сфати, сфаќа."},{"word":"перче","type":"ср.","description":"Снопче коса изделена од другата коса; кичер; прамен. Русо перче врз челото. Перче побелена коса."},{"word":"перчин","type":"м.","description":"(арх.) Плетенка од врвот на темето кај маж."},{"word":"перчинлија","type":"и.","description":"м. (арх.) Тој што носи перчин."},{"word":"перчи се","type":"несв.","description":"Се прави важен, покажува надменост, се вообразува. Тој се перчеше пред другарите со своето образование. Жената гласно се фали и видливо се перчи. Војниците се перчеа со смелост."},{"word":"перша","type":"ж.","description":"Јаболко со долгнавеста форма што зрее во доцна есен."},{"word":"пес","type":"м.","description":"(зоол.) Домашно животно што лае и обично има улога на чувар; куче; Canis familiaris. Врзан пес. Повремено лавнува пес. Виење на пес. Големи пци. Глутница гладни пци."},{"word":"песимизам","type":"м.","description":"(филоз.) Сфаќање, поглед на светот од неговата мрачна страна, неверба во иднината придружена со безнадежност и очај."},{"word":"песимист","type":"м.","description":"Тој што е исполнет со песимизам, што има песимистичко расположение;"},{"word":"песимистичен","type":"прид.","description":"Што е исполнет со песими Песимистичен монолог."},{"word":"песимистички","type":"прид.","description":"Што се однесува на песимизам и песимист. Песимистичка визија."},{"word":"песјак","type":"м.","description":"Кучешки заб."},{"word":"песји","type":"прид.","description":"Што се однесува на пес, што припаѓа на пес. Песја крв. Од далеку се чу песји лаеж. Песја трага."},{"word":"пескар","type":"м.","description":"Тој што вади и што продава песок."},{"word":"пескари","type":"несв.","description":"Во градежништвото ‒ чисти 'рѓа од железо со кварцен песок под притисок."},{"word":"песна","type":"ж.","description":"Кратка музичка творба со текст за пеење. Народна песна. Хорска песна. Црковна песна. Се ори песна во селото. Детето потпевнуваше весела песна. Се слушаше далечна песна. Девојчето заспиваше со приспивна песна."},{"word":"песнарка","type":"ж.","description":"Збирка песни што се пеат. Македонска песнарка. Песнарка од пет песни."},{"word":"песнопоен","type":"прид.","description":"Што знае да пее многу песни и што пее многу убаво."},{"word":"песнопоец","type":"м.","description":"Тој што знае многу песни. Народен песнопоец."},{"word":"песоглав","type":"прид.","description":"(ирон.) Што има глава слична на пес. Песоглав карабинер."},{"word":"песоглавец","type":"м.","description":"Во народните приказни ‒ човек со изглед на чудовиште, со глава слична на пес, со едно око на челото, а друго на тилот."},{"word":"песок","type":"м.","description":"Ситни тврди делчиња откршени од камена маса во различна форма и големина. Ситен песок. Зрно песок. Речен песок. Пустински песок. Под нозете крцкаше песок."},{"word":"песоклив","type":"прид.","description":"За земја ‒ што е посна, сиромашна, слабо обработлива. Песоклива нива."},{"word":"песоса се","type":"св.","description":"Стане лош, зол човек."},{"word":"песочен","type":"прид.","description":"Што е од песок. Песочно зрно. Песочна плажа. Песочни бури."},{"word":"песочина","type":"ж.","description":"Песокливо место. Песочина со снег. Песочини од сувото корито на реката."},{"word":"песочиште","type":"ср.","description":"Песокливо неплодно земјиште. Суви корења излегуваа од песочиштето."},{"word":"песочник","type":"м.","description":"Вид камен со песочни зрна. Песочник со бигор."},{"word":"песочница","type":"ж.","description":"Кутиче со песок за потурање на напишаното наместо попивач. Песочница и мастилница."},{"word":"пестицид","type":"м.","description":"Хемиско средство што се користи за заштита на растенијата од болести, штетници и плевели."},{"word":"пет","type":"бр.","description":"Основен број поголем за една единица од четири; се бележи со бројката 5. Пет денари. Пет грама. Пет години. Во пет часот. Родителите одвај ги прехранија петте деца."},{"word":"пет-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки со значење: пет од тоа што е означено во вториот дел од сложениот збор: петаголен, петаголник, петвековен, петгодишен, петдневен, петилјаден, петкатница, петмилионски, петминутен и др."},{"word":"петаголен","type":"прид.","description":"Што е со пет агли."},{"word":"петаголник","type":"м.","description":"Геометриска слика со пет страни и пет агли; пентагон."},{"word":"петар","type":"м.","description":"Просторот што се наоѓа над таванот во селска куќа."},{"word":"петарда","type":"ж.","description":"Направа со експлозивно полнење што по палење експлодира во воздух со остар звук. Фрла петарди."},{"word":"петаче","type":"ср.","description":"Бакарна монета со вредност од пет пари."},{"word":"петвековен","type":"прид.","description":"Што трае, што се остварува пет века. Петвековно владеење."},{"word":"петгодишен","type":"прид.","description":"Што е на возраст од пет години. Петгодишно дете."},{"word":"петгодишнина","type":"ж.","description":"Временски период од пет години. Петгодишнина од бракот."},{"word":"петденарка","type":"ж.","description":"Монета со вредност од пет денари."},{"word":"петдневен","type":"прид.","description":"Што трае пет дена. Петдневен научен собир. Петдневна екскурзија."},{"word":"петел","type":"м.","description":"Домашна птица со шарени перје и подолга опашка, мажјак од кокошка што се одгледува заради оплодување. Петел и кокошка. Црвен петел на буниште. Закукурига петел."},{"word":"петели се","type":"несв.","description":"Се сили, се прави важен. Тој се петелеше на седлото од коњот. Невкусно се шегуваат, се петелат и се прават јунаци."},{"word":"петелка","type":"ж.","description":"илика илица."},{"word":"петен","type":"прид.","description":"Што се однесува на петица."},{"word":"петерец","type":"м.","description":"Стих од пет слога."},{"word":"петимија","type":"прид.","description":"Мил, гален. Имала мајка сина петимија."},{"word":"петина","type":"бр.","description":"Пет лица од мажи или мажи и жени; Низ селото поминаа петина војници. Петина браќа и шест братучеди. Петина полицајци настрадаа во судирите со демонстрантите."},{"word":"петит","type":"м.","description":"Вид ситни печатарски букви; текст печатен со такви букви. Рубрика печатена со курзивен петит."},{"word":"петица","type":"ж.","description":"Задниот дел од стапалото кај човекот. Раскрвавени табани и распукани петици. Силна болка во левата петица. Детето газеше на петици."},{"word":"петиција","type":"ж.","description":"Колективно писмено барање упатено до некој надлежен орган, најчесто до највисоките органи на власта."},{"word":"петичен","type":"прид.","description":"Што се однесува на петица. Петична коска. Петична стапалка."},{"word":"петка","type":"ж.","description":"Бројката 5."},{"word":"петкамен","type":"м.","description":"Вид детска игра со пет камчиња или други предмети слични на камче кои се фрлаат во височина и се фаќаат со една рака. Децата играа петкамен пред врата."},{"word":"петкатен","type":"прид.","description":"Што има пет ката, што е на пет ката. Петкатен градежен објект. Петкатна гаража."},{"word":"петкатница","type":"ж.","description":"Зграда на пет ката. Во населбата имаше повеќе петкатници."},{"word":"Петковден","type":"м.","description":"Христијански празник посветен на преподобна Параскева што се празнува на 27 октомври."},{"word":"петкратен","type":"прид.","description":"Петпати повторен, петпати зголемен. Петкратен победник."},{"word":"петле","type":"ср.","description":"Дем. и хип. од петел. Црно петле. Раскукуригано петле."},{"word":"петлетен","type":"прид.","description":"Што има пет години, што трае пет години."},{"word":"петлица","type":"ж.","description":"Метална или пластична направа за составување, закопчување алишта; копче. Седефна петлица. Петлици од палто. Елек без петлици."},{"word":"петлиште","type":"ср.","description":"Аугументатив и пејоратив од петел. Старо петлиште."},{"word":"петлов","type":"прид.","description":"Што е од петел, што се однесува на петел. Петлови перја. Петлови крила. Петлова песна."},{"word":"петлошиец","type":"м.","description":"Човек со шија како на петел."},{"word":"петмесечен","type":"прид.","description":"Што е на возраст од пет месеци. Петмесечно бебе."},{"word":"петминутен","type":"прид.","description":"Што трае пет минути. Петминутен разговор. Петминутен преглед."},{"word":"петнаесет","type":"бр.","description":"Број за пет поголем од десет; се бележи со бројката 15."},{"word":"петнаесет-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложени придавки и именки кој покажува дека од тоа што го означува основата во другиот дел на сложенката има петнаесет: петнаесетгодишен, петнаесетдневен, петнаесетгодишник, петнаесетгодишнина."},{"word":"петнаесетгодишен","type":"прид.","description":"Што е на возраст од петнаесет години. Петнаесетгодишно девојче."},{"word":"петнаесетгодишник","type":"м.","description":"Тој што е на возраст од петнаесет години."},{"word":"петнаесетгодишнина","type":"ж.","description":"Временски период од петнаесет години."},{"word":"петнаесетдневен","type":"прид.","description":"Што трае петнаесет дена. Петнаесетдневен одмор."},{"word":"петнаесетина","type":"бр.","description":"Околу петнаесет. Поминаа петнаесетина години од нивната разделба."},{"word":"петнаесетмина","type":"бр.","description":"Петнаесет луѓе, петнаесет лица."},{"word":"петнаесетти","type":"прид.","description":"Бројна придавка од петнаесет. Петнаесетти век."},{"word":"петнаесттина","type":"ж.","description":"Петнаесетти дел од нешто."},{"word":"петнеделен","type":"прид.","description":"Што трае пет недели. Петнеделен престој."},{"word":"петно","type":"ср.","description":"дамка_1_2"},{"word":"петобој","type":"м.","description":"Атлетски натпревар во пет различни дисциплини; пентатлон."},{"word":"петоглав","type":"прид.","description":"Што е со пет глави. Петоглав змеј."},{"word":"петоделен","type":"прид.","description":"Што е со пет дела."},{"word":"петок","type":"м.","description":"Петти ден во неделата, ден по четвртокот. Во петок селаните одеа на пазар."},{"word":"петокнижје","type":"ср.","description":"Првите пет книги од Стариот завет."},{"word":"петокрак","type":"прид.","description":"Што е со пет краци. Петокрака ѕвезда."},{"word":"петолебие","type":"ср.","description":"Пет мали лепчиња што ги подготвуваат православните верници за в црква, особено за богослужбата во петоците на велигденските пости."},{"word":"петолетка","type":"ж.","description":"Период од пет години."},{"word":"петолиние","type":"ср.","description":"Пет паралени линии врз кои се пишуваат нотите."},{"word":"петолист","type":"прид.","description":"Што е со пет листа; Петолист цвет."},{"word":"петопрсница","type":"ж.","description":"Тревно растение со црвеникаво стебло, долги лисни дршки со зелени изрецкани листови од пет дела и ситни жолти цветови со пет ливчиња; Potentila reptans."},{"word":"петопрст","type":"ж.","description":"Тревно растение со зелени листови што формираат розета и со жолти цевчести цветови во форма на прст што завршуваат со пет ливчиња и се групираат на врвот од стеблото; Primula veris."},{"word":"петопрст","type":"прид.","description":"Што е со пет прсти;"},{"word":"петорка","type":"ж.","description":"Пет лица во група или пет единици."},{"word":"петосложен","type":"прид.","description":"Што е со пет слога. Петосложен збор."},{"word":"петособен","type":"прид.","description":"Што е со пет соби. Петособен стан."},{"word":"петочен","type":"прид.","description":"Што се однесува на петок. Петочен ден. Петочна вечер."},{"word":"петочлен","type":"прид.","description":"Што е составен од пет члена. Петочлена комисија."},{"word":"Петра","type":"ж.","description":"Древен град во денешен Јордан."},{"word":"петрефакт","type":"м.","description":"Скаменета останка од животно или од растение; фосил."},{"word":"петрифицира","type":"св. и несв.","description":"Скамени, скаменува."},{"word":"Петрич","type":"м.","description":"Град во Пиринска Македонија, Бугарија."},{"word":"Петров","type":"прид.","description":"Петровиот Во составот: Петрова недела ‒ неделата во која се празнува и Петровден."},{"word":"Петровден","type":"м.","description":"Христијански празник посветен на светиот апостол Петар што се празнува на 12 јули."},{"word":"петровденски","type":"прид.","description":"Што се однесува на Петровден."},{"word":"петровка","type":"ж.","description":"Овошни дрва (јаболкница, круша, слива и сл.) и нивните плодови што зреат околу Петровден."},{"word":"петровски","type":"прид.","description":"Само во изразите: Петровско јаболко ‒ јаболко што зрее околу Петровден. Петровски жеги ‒ јулски горештини."},{"word":"Петроград","type":"м.","description":"Некогашно име на Санкт Петербург, од почетокот на ХХ век."},{"word":"петрограф","type":"м.","description":"Тој што се занимава со петрографија."},{"word":"петрографија","type":"ж.","description":"Наука за настанувањето, составот и градбата на карпите."},{"word":"петрол","type":"м.","description":"Густа жолтеникава течност што гори, суровина за добивање бензин и други деривати; нафта."},{"word":"петролејка","type":"ж.","description":"Ламба што користи петролеј за осветлување, газиена ламба."},{"word":"петролејски","type":"прид.","description":"Што се однесува на петролеј."},{"word":"петролен","type":"прид.","description":"Што се однесува на петрол."},{"word":"петролеумски","type":"прид.","description":"Што се однесува на петролеум."},{"word":"петрохемија","type":"ж.","description":"Гранка на хемиската технологија што се занимава со индустриско производство на чисти хемикалии од нафта и од земен гас."},{"word":"петстогодишен","type":"прид.","description":"Што има, што трае петстотини години. Петстогодишен даб."},{"word":"петстогодишнина","type":"ж.","description":"Временски период од петстотини години."},{"word":"петстотини","type":"бр.","description":"Основен број петпати поголем од сто; се бележи со бројката 500."},{"word":"петти","type":"бр.","description":"Што е по ред зад четвртиот, редна бројна придавка според бројот пет. Петти дел. Петто одделение. Петтиот колосек."},{"word":"петтина","type":"ж.","description":"Петти дел од едно цело."},{"word":"петтокласник","type":"м.","description":"Ученик во петти клас; петтоодделенец."},{"word":"петтоколонаш","type":"м.","description":"Припадник на петта колона; внатрешен непријател."},{"word":"петтоколонаштво","type":"ср.","description":"Петтоколонашка дејност; предавничко однесување."},{"word":"петтомен","type":"прид.","description":"Што содржи, што е составен од пет тома. Петтомен речник."},{"word":"петтомник","type":"м.","description":"Научно, литературно и друго дело отпечатено во пет тома."},{"word":"петтоодделенец","type":"м.","description":"Ученик во петто одделение во осмолетка."},{"word":"петунија","type":"ж.","description":"Декоративно растение со конусовидни цветови во различни бои; Petunia."},{"word":"петчасовен","type":"прид.","description":"Што трае пет часа. Петчасовен тренинг. Петчасовна дебата."},{"word":"пет-шеесет","type":"бр.","description":"Приближно, педесет или шеесет."},{"word":"пет-шеесетмина","type":"бр.","description":"Неопределено колку, педесет или шеесет."},{"word":"пет-шеснаесет","type":"бр.","description":"Приближно, петнаесет или шеснаесет."},{"word":"пет-шеснаесетмина","type":"бр.","description":"Неопределено колку, петнаесетина или шеснаесетина."},{"word":"пет-шест","type":"бр.","description":"Приближно, пет или шест."},{"word":"пет-шестмина","type":"бр.","description":"Неопределено колку, петмина или шестмина."},{"word":"пет-шестотини","type":"бр.","description":"Приближно, петстотини или шестотини."},{"word":"пехар","type":"м.","description":"Сад за течност со тркалезна или конусовидна форма. Пехар со вино."},{"word":"Пехчево","type":"ср.","description":"Град во Македонија."},{"word":"пецка","type":"несв.","description":"Боцка. Го пецка нешто во окото."},{"word":"печалба","type":"ж.","description":"(разг.) Добивка, заработка. Нема голема печалба."},{"word":"печалбар","type":"м.","description":"Тој што оди на печалба, што е на привремена работа во странство. Работи како печалбар."},{"word":"печалбари","type":"несв.","description":"Работи како печалбар, е на печалба."},{"word":"печалбарство","type":"ср.","description":"Престој на привремена работа во странство."},{"word":"печален","type":"прид.","description":"Жален, тажен. Печален поглед. Печална разделба."},{"word":"печали","type":"несв.","description":"Заработува. Ниту губи ниту печали. Печали пари. Печалат за живот."},{"word":"печалник","type":"м.","description":"Тој што е добар домаќин. Печалник е, не пие, не пуши."},{"word":"печат","type":"м.","description":"Предмет со изгравиран знак што прави отпечаток врз површина на хартија, восок и сл. со натискање; жиг, штембил. Црн печат. Црвен печат."},{"word":"печатар","type":"м.","description":"Сопственик на печатница."},{"word":"печатарство","type":"ср.","description":"Печатарска дејност."},{"word":"печатач","type":"м.","description":"Компјутерска направа за печатење, дел од компјутер. Ласерски печатач."},{"word":"печатен","type":"прид.","description":"За текст ‒ напишан со машина. Печатен текст. Печатен материјал. Печатна грешка."},{"word":"печати","type":"несв.","description":"а) Пренесува отпечаток на текст или слика врз хартија или врз друга подлога во определен број примероци. б) (разг.) Пишува на машина за пишување."},{"word":"печатница","type":"ж.","description":"Работилница за печатење. Работи во печатница."},{"word":"печаторезач","type":"м.","description":"Тој што прави печати;"},{"word":"печаторезница","type":"ж.","description":"Работилница каде што се прават печати."},{"word":"пече","type":"несв.","description":"(кул.) Готви (храна) со загревање (на жар, под вршник, во фурна, во рерна). Пече месо и компири. Пече пита под вршник. Пече леб во фурна."},{"word":"печеница","type":"ж.","description":"Чадено месо. Еден килограм печеница."},{"word":"печено","type":"ср.","description":"Храна подготвена со печење. За ручек имавме печено."},{"word":"печиво","type":"ср.","description":"Печени производи од тесто. Прашок за печиво."},{"word":"печка","type":"ж.","description":"Затворена направа што работи на електрична енергија или друг вид гориво и се употребува за греење или за готвење. Електрична печка. Печка на дрва. Печка на гас."},{"word":"печок","type":"м.","description":"Слаб, неразвиен човек;"},{"word":"печурка","type":"ж.","description":"Ниско растение без листови, со кусо стебло и врв во форма на шапка; габа; Fungus. Свежа печурка. Печурки за јадење. Отровни печурки. Сос од печурки."},{"word":"печурник","type":"м.","description":"Пита со печурки."},{"word":"пеш","type":"прил.","description":"Одејќи, чекорејќи се преместува од едно место на друго, се движи без превозно средство. Децата патуваа пеш до училиште. Автобусот замина и тој тргна пеш за селото. Пеш по светот."},{"word":"пеш","type":"м.","description":"Преден дел од горна облека."},{"word":"пеш","type":"прид.","description":"Што оди пешки."},{"word":"пешадија","type":"ж.","description":"Род војска што војува, главно, пеш. Лесна пешадија. Поморска пешадија."},{"word":"пешак","type":"м.","description":"Тој што оди пеш."},{"word":"пешачи","type":"несв.","description":"Се движи, оди пеш. Луѓето пешачеа цел ден."},{"word":"пешачки","type":"прид.","description":"Што се однесува на пешак, што е наменет за пешак. Пешачки мост. Пешачка патека. Пешачка пушка. Пешачка жртва."},{"word":"пешкеш","type":"м.","description":"Дар, подарок."},{"word":"пешкир","type":"м.","description":"Памучна крпа во различна големина за бришење раце, лице, коса и др. Пешкир за лице. Разнобојни пешкири."},{"word":"пешник","type":"м.","description":"Пченичен леб со тркалезна форма потквасен со маја. Пешник замесен со маја. Препечен пешник. Топли пешници."},{"word":"пешоодец","type":"м.","description":"Тој што оди пеш. Група пешоодци."},{"word":"пештемал","type":"м.","description":"Голема крпа за бришење по капење. Бел пештемал."},{"word":"пештемалџија","type":"м.","description":"Тој што произведува и продава пештемали, пешкири и др."},{"word":"пештера","type":"ж.","description":"Природна длабока празнина под земја или во планина со отвор, со влез на површината. Мрачна пештера. Испосничка пештера. Пештера во камен. Подземни пештери."},{"word":"пештерски","type":"прид.","description":"Што се однесува на пештера. Пештерски воздух. Пештерска вода."},{"word":"пи!","type":"изв.","description":"Извик за вабење пилиња, кокошки и др."},{"word":"пив","type":"м.","description":"Голема вдлабнатина каде што се собира вода, голем вир."},{"word":"пивар","type":"м.","description":"Тој што се занимава со производство на пиво."},{"word":"пиварница","type":"ж.","description":"Фабрика за производство на пиво."},{"word":"пиварски","type":"прид.","description":"Што се однесува на пивар и на пиварство. Пиварска индустрија"},{"word":"пиварство","type":"и.","description":"Пиварска дејност."},{"word":"пивка","type":"несв.","description":"Пие малку, голтка по голтка. Рибарите пивкаа ракија изладена во планинската река."},{"word":"пивка","type":"несв.","description":"За пилиња ‒ се огласуваат, цивкаат."},{"word":"пивка","type":"прид.","description":"За вода ‒ што е добра за пиење. Пивка вода."},{"word":"пивкост","type":"ж.","description":"Својство на тоа што е пивко, што се пие лесно."},{"word":"пивнат","type":"прид.","description":"Што е пијан во мала мера; поднапиен. Пивнат човек."},{"word":"пивне","type":"св.","description":"Испие малку течност. Тој скришум пивна ракија од шишето. Детето пивна неколку голтки чај. Гостите пивнаа, каснаа и брзо заминаа."},{"word":"пивница","type":"ж.","description":"Место каде што како основен пијалак се точи пиво. Пивница во центарот на градот."},{"word":"пивничар","type":"м.","description":"Сопственик на пивница."},{"word":"пиво","type":"ср.","description":"Алкохолен пијалак направен од јачмен, хмељ, квасец и вода. Чаша пиво. Светло пиво. Црно пиво. Се пиеше пиво."},{"word":"пивоквас","type":"м.","description":"Пијалак добиен од лебни продукти со ферментација на пивски квасец. Вкусен пивоквас со килибарна боја."},{"word":"пивски","type":"прид.","description":"Што се однесува на пиво, што е наменет за пиво. Пивско шише. Пивски чаши."},{"word":"пивтиест","type":"прид.","description":"Што е како пивтија, што има својство на пивтија. Пивтиеста смеса."},{"word":"пивтија","type":"ж.","description":"Вид јадење од сварени нозе или глава на животно; пача."},{"word":"Пигмеец","type":"м.","description":"Припадник на племе во Африка, познати по нискиот раст."},{"word":"пигмеј","type":"м.","description":"Човек со низок раст, кепец, џуџе."},{"word":"пигмент","type":"м.","description":"Природна материја во организмите од живиот свет што им дава боја на ткивата."},{"word":"пигментација","type":"ж.","description":"Обоеност на ткивата и кожата на организмите како последица од таложење на пигмент."},{"word":"пигментен","type":"прид.","description":"Што се однесува на пигмент, што содржи пигмент. Пигментна клетка. Пигментна материја."},{"word":"пигментира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави боја со пигмент; обои, бои со пигмент."},{"word":"пие","type":"несв.","description":"Голта течност (вода, млеко, сок, алкохолни пијалаци и др.). Планинарите пијат вода од изворите. Детето пие млеко. Гостите пиеја вино. Таа полека го пие кафето."},{"word":"пиедестал","type":"м.","description":"Основа, подножје на статуа, споменик и сл."},{"word":"пиење","type":"ср.","description":"(само едн.) Глаголска именка. Вода за пиење. Денот го започнал со пиење. Се оддаде на пиење."},{"word":"пиеса","type":"ж.","description":"Кратко драмско дело наменето за сценска изведба, на радио и сл. Битова пиеса. Пиеса во три чина."},{"word":"пиетет","type":"м.","description":"Длабока и вистинска почит, уважување. Тој со пиетет зборуваше за авторот на словенската азбука. Пиетет кон предците. Восхит и пиетет кон херојството."},{"word":"пижама","type":"ж.","description":"Дводелна облека за спиење (блуза или кошула и широки панталони) од лесен и мек материјал. Облечен во пижама. Чисти пижами. Излитени пижами."},{"word":"пижо","type":"м.","description":"Новороденче што не добило име."},{"word":"пизма","type":"ж.","description":"Омраза."},{"word":"пизми","type":"несв.","description":"Мрази."},{"word":"пијавица","type":"ж.","description":"(зоол.) Водна или сувоземна глиста со цицалки на обата краја што живее како паразит, припиена на телото на животните и се храни со крв, а некогаш се употребувала за лекување на болести; Hirudo medicinalis. Коњска пијавица. Десетина пијавици му се залепиле за нозе. Пијавици во сад."},{"word":"пијавичар","type":"м.","description":"Тој што фаќа и продава пијавици."},{"word":"пијалак","type":"м.","description":"Тоа што се пие, посебно приготвена течност што се пие, напивка. Разновиден пијалак. Вкусен пијалак. Чаша со пијалак. Алкохолни пијалаци. Освежителни пијалаци."},{"word":"пијан","type":"прид.","description":"Што се опил од алкохолен пијалак. Пијан човек. Пијани гости."},{"word":"пијанец","type":"м.","description":"Вид плевел што расте на житните полиња; Lolium temulentum."},{"word":"Пијанец","type":"м.","description":"Котлина во Македонија."},{"word":"пијанино","type":"ср.","description":"Вид мало пијано со вертикално поставени жици."},{"word":"пијани се","type":"несв.","description":"Се доведува во пијана состојба со пиење алкохолен пијалак; се опива. По завршената работа, седнуваат и се пијанат."},{"word":"пијанисимо","type":"прил.","description":"Многу тивко пее или свири;"},{"word":"пијанист","type":"м.","description":"Тој што свири на пијано."},{"word":"пијанистички","type":"прид.","description":"Што се однесува на пијано и пијанист. Пијанистички концерт."},{"word":"пијаница","type":"м.","description":"Тој што пие многу и често се опива од алкохол, зависник од алкохол; алкохоличар. Голем пијаница. Пијаници се караа на улица."},{"word":"пијанка","type":"ж.","description":"Седенка при која се пие многу. Ноќна пијанка. По долгите пијанки, тој се враќаше дома."},{"word":"пијанко","type":"ср.","description":"Лотарија."},{"word":"пијано","type":"ср.","description":"Музички инструмент со клавиши со чија помош се пренесуваат удари на чеканчиња врз затегнати жици и се произведува звук; клавир."},{"word":"пијано","type":"прил.","description":"Тивко;"},{"word":"пијанство","type":"ср.","description":"Пијанење. Наредниот ден по пијанството беше болен."},{"word":"пијач","type":"м.","description":"Тој што пие многу, пијаница; локач."},{"word":"пијачка","type":"ж.","description":"Пијалак (обично алкохолен). Ладни пијачки. Алкохолни пијачки. Пиеја ракија и секакви други пијачки. Нашол некаде пијачка и се испијанил."},{"word":"пијор","type":"м.","description":"Вид ситна слатководна риба во Охридското Езеро; Pnoxinus pnoxinus."},{"word":"пик","type":"м.","description":"Вид копје."},{"word":"пик","type":"м.","description":"Само во изразот: Има пик на него/му фрли пик ‒ има желба да му се одмазди, да му напакости."},{"word":"пикадо","type":"ср.","description":"Игра во која се собираат поени по гаѓањето со стреличка во тркалезна мета."},{"word":"пикантен","type":"прид.","description":"За јадење ‒ што има остар вкус, што содржи повеќе зачини. Пикантен специјалитет. Јадењето има пикантен мирис."},{"word":"пикантерија","type":"ж.","description":"Тоа што е пикантно (анегдота, случка и сл.)."},{"word":"пикап","type":"м.","description":"Камион за превоз на мал товар (обично отворен), камионетка."},{"word":"пикаса","type":"св.","description":"Забележи."},{"word":"пикет","type":"м.","description":"Вид игра за двајца со триесет и две карти."},{"word":"пикира","type":"св. и несв.","description":"Нагло се спушти, се спушта со авион кон целта. Авионот пикираше во правец на селото."},{"word":"пикне","type":"св.","description":"Стави во нешто тесно со притискање, насила. Ги пикна рацете в џеб. Детето ја пикна топката меѓу решетките од оградата. Ја пикна кутијата в пазува."},{"word":"пикник","type":"м.","description":"Заеднички излет со ручек во природа."},{"word":"пиков","type":"прид.","description":"Што се однесува на пик.. Пикова дама."},{"word":"пиколо","type":"ср.","description":"Момче што помага во угостителски објекти; ученик од угостителско училиште."},{"word":"пикрински","type":"прид.","description":"Во составот: Пикринска киселина ‒ отровна кристална материја со жолта боја што се употребува како експлозивно средство."},{"word":"пиктограф","type":"м.","description":"Сликовен симбол за збор или фраза."},{"word":"пиктографија","type":"ж.","description":"Пишување со пиктографи; сликовно писмо."},{"word":"пиктурален","type":"прид.","description":"Што се истакнува со сликарски својства; живописен."},{"word":"пила","type":"ж.","description":"Направа со назабено челично сечило за сечење дрва со движење напред-назад. Рачна пила."},{"word":"пилав","type":"м.","description":"Вид јадење од густо варен ориз попарен со масло."},{"word":"пилана","type":"ж.","description":"Просторија или фабрика каде што дрвото во трупци се пили на штици, летви, греди итн. Шумска пилана."},{"word":"пиле","type":"ср.","description":"Младо од птица (обично од кокошка) штотуку испилено. Пролетно пиле. Пилиња в гнездо. Квачка со пилиња. Се извеле пилиња. Цивкаа пилиња во селскиот двор."},{"word":"пилешки","type":"прид.","description":"Што се однесува на пиле, што е од пиле. Пилешко месо. Пилешка чорба."},{"word":"пилешко","type":"ср.","description":"Месо од пиле. Печено пилешко. Супа од пилешко."},{"word":"пили","type":"несв.","description":"Сече со пила. Во пиланата пилеа дрва."},{"word":"пиликатник","type":"м.","description":"Специјално ограден простор на Дојранското Езеро што служи за ловење риби со помош на езерските птици."},{"word":"пилило","type":"ср.","description":"Пилиња од едно ведење."},{"word":"пилинг","type":"м.","description":"Во козметиката ‒ отстранување на изумрените клетки од горниот слој на кожата од телото."},{"word":"пили се","type":"несв.","description":"Се веде. Квачката се пили секоја година."},{"word":"пиличе","type":"ср.","description":"Деминутив од пила."},{"word":"пиличка","type":"ж.","description":"Дем. од пила."},{"word":"пилиштарец","type":"м.","description":"Млад, неопитен, наивен човек."},{"word":"пилот","type":"м.","description":"Тој што управува со авион, хеликоптер и сл. Пилот на патнички авион. Воен пилот."},{"word":"пилотажа","type":"ж.","description":"Вештина на управување со авион, пилотирање."},{"word":"пилотира","type":"несв.","description":"Управува како пилот со авион или со брод. Тој пилотираше два часа."},{"word":"пилула","type":"ж.","description":"Мал компактен лек во форма на плочка или топче за внатрешна употреба, таблета. Пилула за главоболка. Таа зема три пилули дневно."},{"word":"пилци","type":"и.","description":"Множина од пиле."},{"word":"пинакотека","type":"ж.","description":"Постојана галерија на слики, збирка на слики."},{"word":"пингвин","type":"м.","description":"Голема црно-бела јужнополарна морска птица, што не лета, оди исправено и тромаво, но вешто плива; Aptendytes forsteri."},{"word":"пинг-понг","type":"м.","description":"Игра меѓу двајца или меѓу две двојки што се игра со мали и цврсти рекети и лесно топче на маса поделена со мрежа."},{"word":"пингпонгар","type":"м.","description":"Играч на пинг-понг."},{"word":"пинија","type":"ж.","description":"Иглолисно дрво чии гранки на врвот се разгрануваат во форма на чадор; Pinus pinea."},{"word":"пинцета","type":"ж.","description":"Метална направа со два крака во форма на маша што служи за фаќање ткиво, ситни предмети, кубење и сл."},{"word":"пинџур","type":"м.","description":"Вид јадење од печени толчени пиперки, домати и печен модар патлиџан."},{"word":"пион","type":"м.","description":"Мала шаховска фигура; пешак 3."},{"word":"пионер","type":"м.","description":"Човек што меѓу првите дошол, се населил во неистражена, ненаселена област."},{"word":"пионер","type":"м.","description":"Член на организација во повоена Југославија што опфаќала деца на возраст од 7 до 14 години. Титови пионери."},{"word":"пипа","type":"несв.","description":"Фаќа со раце, со прсти, допира, гиба."},{"word":"пипав","type":"прид.","description":"Што е бавен, што работи полека. Пипав е во рацете."},{"word":"пипало","type":"ср.","description":"Долг подвижен израсток кај некои животни што служи како орган за допирање, фаќање или движење. Пипалата на октоподот. Пипала на пајак."},{"word":"пипер","type":"м.","description":"Градинарско растение со месест плод што се јаде зелен или зрел; Capsicum, Piper."},{"word":"пиперен","type":"прид.","description":"Што е од пиперки."},{"word":"пиперица","type":"ж.","description":"Вид тревно растение; Linaria vulgaris."},{"word":"пиперка","type":"ж.","description":"Плод на растението пипер. Лута пиперка. Црвени пиперки. Печени пиперки. Пиперки за сушење."},{"word":"пиперкар","type":"м.","description":"Тој што произведува и продава пиперки."},{"word":"пиперлив","type":"прид.","description":"За храна - што содржи многу пиперки; лут."},{"word":"пиперница","type":"ж.","description":"Посатка (најчесто дрвена) за чување црвен пипер."},{"word":"пиперолист","type":"м.","description":"Тревно растение што има листови слични на пиперот; Aegopodium podagraria."},{"word":"пипета","type":"ж.","description":"Тенко стаклено цевче што завршува со гумена наставка за преточување на течност во мали количини, капка по капка."},{"word":"пипица","type":"ж.","description":"Мушички, штетни инсекти што се јавуваат кај кокошките."},{"word":"пипка","type":"ж.","description":"Заразна болест кај кокошките."},{"word":"пипне","type":"св.","description":"Допре еднаш со пипање. Ја пипна драсканицата на раката."},{"word":"пир","type":"м.","description":"Голема гозба. Богат пир. Свадбен пир."},{"word":"пиралка","type":"ж.","description":"Дрвен предмет во форма на лопатка со куса рачка со кој удирајќи се цеди тоа што е испрано. Жените переле со пиралки на река. Девојката ја креваше пиралката и удираше во јамболлијата."},{"word":"пирамида","type":"ж.","description":"(мат.) Геометриско тело со многуаголна основа и коси триаголни страни со заеднички врв."},{"word":"пирамидален","type":"прид.","description":"Што е сличен на пирамида. Пирамидален грозд."},{"word":"пирана","type":"ж.","description":"Граблива слатководна риба со многу остри заби и со незаситен глад; Serrasalmus."},{"word":"пират","type":"м.","description":"Морски разбојник; Брод на пирати."},{"word":"пиратерија","type":"ж.","description":"Пиратство."},{"word":"пиратство","type":"ср.","description":"Разбојништво на море, пиратска дејност."},{"word":"пирг","type":"м.","description":"(арх.) Столб, кула, тврдина."},{"word":"пире","type":"ср.","description":"Кашеста смеса подготвена со толчење или мелење на зеленчук, овошје и сл. Пире од компир. Пире од домати. Пире од костени."},{"word":"пиреј","type":"м.","description":"Жилаво тревно растение од групата плевели што тешко се искоренува, брзо се размножува и лесно се шири; Agropyrum repens = Triticum repens."},{"word":"Пирин","type":"м.","description":"Планина во Пиринска Македонија, Бугарија."},{"word":"Пиринеи","type":"и.","description":"Планински масив во Европа, помеѓу Франција и Шпанија."},{"word":"Пиринејски Полуостров","type":"м.","description":"Полуостров во Европа."},{"word":"Пиринска Македонија","type":"ж.","description":"Дел од областа Македонија, во состав на денешна Бугарија."},{"word":"пирит","type":"м.","description":"Жолт, светкав минерал, железен сулфид од кој се добива сулфурна киселина."},{"word":"пирла","type":"ж.","description":"Ќерамидна плочка за детска игра."},{"word":"пиро-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложени именки и придавки што по значење се поврзува со оган, палење, пожар: пироманија, пиромански, пиротехника и сл."},{"word":"пироксилин","type":"м.","description":"Експлозивна материја од азотна киселина и целулоза."},{"word":"пироман","type":"м.","description":"Подметнувач на пожари, паликуќа;"},{"word":"пироманија","type":"ж.","description":"Нескротлив нагон, болна страст, склоност кон подметнување пожари."},{"word":"пиромански","type":"прид.","description":"Што се однесува на пироман и пироманија."},{"word":"пирометар","type":"м.","description":"Апарат за мерење високи температури."},{"word":"пиротехника","type":"ж.","description":"Област во техниката што се занимава со изработка на запаливи, експлозивни или огнометни материи."},{"word":"пиротехничар","type":"м.","description":"Специјалист по пиротехника."},{"word":"пиротехнички","type":"прид.","description":"Што се однесува на пиротехника и пиротехничар."},{"word":"пирошка","type":"ж.","description":"Пржено печиво полнето со сирење, месо и друго. Топли пирошки. Пирошки со месо."},{"word":"пирува","type":"несв.","description":"Учествува во пир, се гости, обилно јаде и пие. Пируваа цела ноќ."},{"word":"пируета","type":"ж.","description":"Кружно свртување на телото како балетна фигура на врвот од балетанките. Балерината вежба пируети. б) Брзо свртување на лизгачот на врвот од лизгалките."},{"word":"пирустија","type":"ж.","description":"Железен триножник за готвење на отворен оган. Пирустија и вршник. Котел врз пирустија."},{"word":"пис","type":"прид.","description":"Нечист, валкан. Пис жена."},{"word":"пис!","type":"изв.","description":"За бркање мачка."},{"word":"писа","type":"ж.","description":"Зифт, катран."},{"word":"писа","type":"ж.","description":"Вид слатководна риба; Scardinius erythrophthalmus."},{"word":"писалка","type":"ж.","description":"Тоа со што се пишува."},{"word":"писан","type":"прид.","description":"(арх.) Насликан, шарен. Писано јајце. Писана кошула. Писан кавал."},{"word":"писание","type":"ср.","description":"(ирон. ) Лошо напишан текст (по содржина, стил или по ракописот)."},{"word":"писар","type":"м.","description":"Службено лице од понизок ранг во општина, суд и сл. што врши административни работи. Судски писар. Општински писар."},{"word":"писаринка","type":"ж.","description":"Писар. Тој бил ситна писаринка"},{"word":"писател","type":"м.","description":"Тој што пишува уметнички литературни дела. Драмски писател. Славни писатели."},{"word":"писателство","type":"ср.","description":"Дејност на писател."},{"word":"писец","type":"м.","description":"(арх.) Перце за пишување."},{"word":"писка","type":"ж.","description":"Дел од дувачки инструмент, обично во форма на цевка каде што се создава звукот."},{"word":"писка","type":"ж.","description":"Коската од коленото до глуждот."},{"word":"писка","type":"несв.","description":"Плаче со писок од болка, жал и др., вреска. Жени пискаа и бараа помош. Пискаа деца од страв."},{"word":"пискавец","type":"м.","description":"Вид тревно растение; Succisa pratensis."},{"word":"писклив","type":"прид.","description":"Што има својство на писок. Писклив глас. Писклива свирка. Пискливи звуци."},{"word":"пискот","type":"м.","description":"Писок, вресок. Страшен пискот. Пискоти и плач. Пискот во сон."},{"word":"пискотен","type":"прид.","description":"Што е со пискот, што пискоти. Пискотни расправии."},{"word":"пискоти","type":"несв.","description":"Писка, вреска."},{"word":"пискотница","type":"ж.","description":"Пискање, врескање. Викотници и пискотници."},{"word":"пискул","type":"м.","description":"Реси врзани во снопче. Срмен пискул. Фес со пискул. Црн пискул на војничка капа."},{"word":"писмен","type":"прид.","description":"Што е изразен со писмо; напишан; устен. Писмен испит. Писмена задача. Писмена изјава. Писмени известувања."},{"word":"писменост","type":"ж.","description":"Оспособеност за читање и пишување и добро познавање на правописните правила. Писменоста кај децата од ова одделение е доста добра."},{"word":"писменце","type":"ср.","description":"Дем. од писмо."},{"word":"писмо","type":"ср.","description":"Напишана или отпечатена порака (обично во коверт) испратена до некого. Писмо за пријателите. Деловно писмо. Љубовни писма."},{"word":"писмоносец","type":"м.","description":"Поштар што разнесува пошта."},{"word":"писне","type":"св.","description":"Силно спишти, вресне со продорен глас. Детето писна од болка. Жената писнала со очајнички глас."},{"word":"писоар","type":"м.","description":"Машки клозет за мала нужда."},{"word":"писок","type":"м.","description":"Краткотраен силен звук, вресок. Писок од силна болка. Морничави писоци. Тишината ја нарушуваше испрекинат писок. Над селото се слушаше лелекот на децата и писокот на жените."},{"word":"писта","type":"ж.","description":"Дел од аеродром, патека за полетување и слетување на авиони."},{"word":"пита","type":"несв.","description":"Бара милостина; проси. Старицата пита пред црква. Деца питаат леб."},{"word":"пита","type":"ж.","description":"(кул.) Вид сукано тесто, баница. Пита со праз. Тесто за пита. Сучена пита. Пити со јаболка."},{"word":"питар","type":"м.","description":"Тркалезно лепче озгора со некаква шара."},{"word":"питач","type":"м.","description":"Тој што пита, што бара милостина. Парталав питач. Бездомен питач. Питач со стап. Питачи со подадена рака."},{"word":"питачки","type":"прид.","description":"Што се однесува на питач и питачка, што припаѓа на питач и питачка. Питачка работа. Питачки стап. Питачки деца."},{"word":"питачлак","type":"м.","description":"Питаштво."},{"word":"питаштво","type":"ср.","description":"Питачки живот, социјална беда, сиромаштија."},{"word":"питекантроп","type":"м.","description":"Најстар фосил од праисториски човек пронајден на Јава."},{"word":"питом","type":"прид.","description":"За животно ‒ што е припитомен, што е одгледуван од човек; див. Питом зајак. Питом гулаб. Питома гуска. Питоми животни."},{"word":"питомец","type":"м.","description":"Момче, млад човек што се воспитува во дом, во интернат и сл. каде што престојува и се школува; воспитаник. Воен питомец. Питомец на Полициска академија. Живееше како државен питомец во интернатот за учениците – бегалци."},{"word":"питоми","type":"несв.","description":"За животно ‒ со одгледување прави да стане питом, спитомува, скротува. Некогаш ги питомеа дивите коњи. Соседот питомеше волче."},{"word":"питомина","type":"ж.","description":"Питомо место, питом крај. Јужна македонска питомина."},{"word":"питон","type":"м.","description":"Род најголеми неотровни змии што живеат во тропските краеви (Африка, Индија) и го убиваат пленот со давење; Pyton recutilatus."},{"word":"питореска","type":"ж.","description":"Дело на ликовната уметност, слика со живи бои."},{"word":"питорескен","type":"прид.","description":"Што е сликовит, живописен. Питорескен плоштад. Питорескни предели."},{"word":"Питсбург","type":"м.","description":"Град во САД."},{"word":"питулица","type":"ж.","description":"Меко тесто испржено на масло; мекица, тиганица."},{"word":"пица","type":"ж.","description":"Танко печено тесто, премачкано со доматен сос и прекриено со салама, зеленчук, сирење, кашкавал, јајца и сл."},{"word":"пицерија","type":"ж.","description":"Место каде што се приготвуват и се служат пици."},{"word":"пичка","type":"ж.","description":"Женски полов орган; вагина."},{"word":"пиша","type":"несв.","description":"Моча."},{"word":"пишало","type":"ср.","description":"Писалка."},{"word":"пишан","type":"прид.","description":"Што е изразен со писмо, писмен, напишан. Пишан текст. Пишан документ. Пишан збор. Пишани споменици."},{"word":"пишанија","type":"ж.","description":"(арх.) Нешто што е судбински определено"},{"word":"пишанка","type":"ж.","description":"Цртичка што означува една единица во игра со карти."},{"word":"пишано","type":"ср.","description":"Судбина."},{"word":"пише","type":"св.","description":"Напише некаков текст. Тој не пиша повторно. Стихот што го пиша го избриша."},{"word":"пишија","type":"ж.","description":"Вид подебела пржена палачинка од квасено тесто. Им испржи пишии за појадок."},{"word":"пишка","type":"несв.","description":"Јачи, лелека, офка."},{"word":"пишман","type":"прид.","description":"Што се кае, што жали поради некоја постапка."},{"word":"пишмани","type":"несв.","description":"Прави некого да стане пишман, расколебува некого, одвраќа некого од некаква намера. Родителите го пишманеа, тие не сакаа да замине во странство."},{"word":"пишманлак","type":"м.","description":"Каење, откажување од некаков договор."},{"word":"пишталка","type":"ж.","description":"Направа, свирка што испушта продорен звук, писок, свирка. Дрвена пишталка. Пишталката писна и возот тргна."},{"word":"пишти","type":"несв.","description":"писка_1 Пишти мајката завиена во црно. Детето срипа од сонот и почна да пишти."},{"word":"пиштол","type":"м.","description":"Кратко огнено оружје со магацин за куршуми за стрелање со една рака на мали растојанија."},{"word":"пиштоли се","type":"несв.","description":"Се перчи."},{"word":"пиштолџија","type":"м.","description":"Добар стрелец со пиштол."},{"word":"пишува","type":"несв.","description":"Со букви или бројки бележи нешто на хартија или друг материјал, писмено бележи нешто. Првачињата ги пишуваат првите букви во тетратките. Наставничката пишуваше на табла со креда."},{"word":"пишувач","type":"м.","description":"Автор на нешто напишано. Во текстот се препознава родниот говор на пишувачот. Македонски пишувачи од минатиот век."},{"word":"пишувачка","type":"ж.","description":"Пишување."},{"word":"Пјонгјанг","type":"м.","description":"Главен град на Северна Кореја."},{"word":"плава","type":"ж.","description":"Вид рибарска мрежа."},{"word":"плавен","type":"прид.","description":"(книж., арх.) Складен, одмерен, рамномерен по ритам, хармоничен. Плавен чекор. Плавно движење. Плавна песна. Плавни бранови."},{"word":"плави","type":"несв.","description":"Отстранува сапуница од алишта и др. Секоја година таа ги пере и ги плави јамболлиите на река. Машината за перење одлично ги плави алиштата."},{"word":"Плавуш","type":"м.","description":"Планина во Македонија."},{"word":"плагијат","type":"м.","description":"Присвојување на туѓо авторство, издавање на туѓо уметничко, научно или литературно дело (во целост или со мали измени) под свое име, кражба на авторски права. И мистификацијата во творештвото е плагијат."},{"word":"плагијатор","type":"м.","description":"Тој што врши плагијат."},{"word":"плагира","type":"св. и несв.","description":"Врши, изврши плагијат. Тој плагира многу стихови од туѓа поезија."},{"word":"пладне","type":"ср.","description":"Времето во (или околу) дванаесет часот, средина на денот. Наближува пладне. Јулско пладне. Пладнето одамна прекршило."},{"word":"пладневен","type":"прид.","description":"Што се однесува на пладне. Пладневен одмор. Пладневен радиовесник. Пладневна жега. Пладневни оброци."},{"word":"пладнина","type":"ж.","description":"Пладне. Летна пладнина. Трепери пладнина."},{"word":"пладниште","type":"ср.","description":"Место каде што пладнува добитокот."},{"word":"пладнува","type":"несв.","description":"За добиток ‒ лежи, не се движи, одмора на пладне. Овците пладнуваат под сенките на буковата корија."},{"word":"плажа","type":"ж.","description":"Крајбрежно место прекриено со песок или чакал, со природни погодни услови за капење или посебно уредено. Песочна плажа. Езерска плажа. Нечиста плажа."},{"word":"плаз","type":"м.","description":"Долниот дел од санката што се лизга по снегот."},{"word":"плази","type":"несв.","description":"Прави непристојно движење со јазикот вадејќи го од устата, покажува јазик некому. Детето го плази јазикот."},{"word":"плазма","type":"ж.","description":"(биол.) Течниот дел на крвта без крвните зрнца. Крвна плазма."},{"word":"плакар","type":"м.","description":"Дел од мебел, вграден орман в ѕид, со врата и рафтови."},{"word":"плакат","type":"м.","description":"Голем оглас, објава со цртеж, фотографија и малку текст за информирање, рекламирање, пропагирање и сл. Плаката од синдикатот за организиран штрајк. Плаката за борба против пушењето. Скинати плакати од предизборна кампања."},{"word":"плакатира","type":"св. и несв.","description":"Стави, става плаката. Момчињата ги плакатираа ѕидовите на зградата."},{"word":"плаќач","type":"м.","description":"Тој што плаќа, тој што редовно плаќа."},{"word":"плакета","type":"ж.","description":"Плочка со соодветен релјеф што се доделува како признание или благодарница. Плакети добија установи, организации и поединци."},{"word":"плакне","type":"св.","description":"а) Отстранува сапуница од садови. Домаќинката ги плакнеше чиниите од сапуница. б) Мие садови набрзина, згора-згора. Девојчето ги плакнеше чашите и тураше сок."},{"word":"плам","type":"м.","description":"Пламен. Огнен плам. Жеден плам. Во крв и плам."},{"word":"пламен","type":"м.","description":"Светлина и топлина од запалена материја. Блед пламен од свеќа. Трепереше пламен од кандило. Нагоре се крева чад и пламен."},{"word":"пламен","type":"прид.","description":"Што е од пламен, што испушта пламен. Пламени јазици. Пламена стихија."},{"word":"пламеница","type":"ж.","description":"Болест кај растенијата што се пројавува со темножолти дамки на листот, ги зафаќа сите делови и предизвикува сушење."},{"word":"пламенофрлач","type":"м.","description":"Оружје што исфрла млаз од пламен."},{"word":"пламне","type":"св.","description":"Почне да гори одеднаш, видливо. Пламнаа дрвата во огништето. Крај брегот пламнаа стотици огнови."},{"word":"пламноса","type":"св.","description":"Изгори. Пламноса сламената куќа."},{"word":"пламтеж","type":"м.","description":"Пламтење, страст. Пламтеж го озари неговото лице."},{"word":"пламти","type":"несв.","description":"Гори во пламен, гори силно. Коледарскиот оган пламтеше. Неколку дена пламти шумата."},{"word":"план","type":"м.","description":"Цртеж направен со проекција врз хоризонтална рамнина на кој е прикажана куќа, зграда или друг градежен објект или еден кат од таков објект. Градежен план. План за куќа."},{"word":"планер","type":"м.","description":"Тој што прави производствен план."},{"word":"планета","type":"ж.","description":"Темно небесно тело што се движи по орбита околу Сонцето."},{"word":"планетариум","type":"м.","description":"Зграда опремена со неопходна апаратура за астрономски набљудувања и испитувања во едукативни или рекреативни цели."},{"word":"планетен","type":"прид.","description":"Што се однесува на планета, што е составен од планети. Планетен систем."},{"word":"планетоид","type":"м.","description":"Мала планета што се движи по орбита околу Сонцето меѓу патеките на планетите Марс и Јупитер."},{"word":"планиглоб","type":"м.","description":"Карта на целиот свет."},{"word":"планиметар","type":"м.","description":"Направа за мерење на површината на фигурите во рамнина."},{"word":"планиметрија","type":"ж.","description":"Дел од геометријата што ги проучува фигурите во рамнина."},{"word":"планина","type":"ж.","description":"Големо и стрмно издигнато место на површината на земјата што обично има неколку врвови. Врв на планина. Бистра вода на планина. Села во планина. Карпести планини."},{"word":"планинар","type":"м.","description":"Тој што планинари. Страстен планинар."},{"word":"планинари","type":"несв.","description":"Се искачува на планински места и планински врвови за рекреирање или спортување. Тие често планинареа на Водно."},{"word":"планинарство","type":"ср.","description":"Искачување на планински места и планински врвови."},{"word":"планинец","type":"м.","description":"Тој што живее во планински крај, во планинска населба. Бистри планинци."},{"word":"планински","type":"прид.","description":"Што се однесува на планина Планински врв. Планински воздух. Планинска клима. Планински села. Планински пасишта. Планински дождови."},{"word":"планира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави план, состави, составува програма, проектира нацрт. Планира изградба на куќа. Научниот совет ќе планира нови проекти за работа."},{"word":"планктон","type":"м.","description":"Ситни микроскопски организми кои лебдат на површината на водата носени од водена струја."},{"word":"планомерен","type":"прид.","description":"Што се извршува според установен план. Планомерна активност."},{"word":"плански","type":"прил.","description":"Според план, со план. Народните песни се собираа плански. Стопанството се развиваше плански."},{"word":"плански","type":"прид.","description":"Што се однесува на план 2. Плански задачи."},{"word":"плантажа","type":"ж.","description":"Голема обработлива површина засадена со определена култура (памук, кафе, чај и др.). Плантажа со шеќерна трска. Плантажи со ориз. Крајбрежни плантажи. Сопственик на плантажи."},{"word":"плантажен","type":"прид.","description":"Што се однесува на плантажа. Плантажна работа. Плантажни насади."},{"word":"плантажер","type":"м.","description":"Сопственик на плантажи. Богат плантажер."},{"word":"плапоти","type":"несв.","description":"Брбори, дрдори. Везден плапотеа жени на улица. Доста плапотиш!"},{"word":"плас!","type":"изв.","description":"За подражавање на звук што се слуша при ненадеен удар или при нешто што паднало испружено или што пласнало. Во вирот нешто направи: шлап, плас, шлап, плас!"},{"word":"пласира","type":"св. и несв.","description":"Изнесе, изнесува производи на пазар, продаде, продава со рекламирање. Земјоделците ги пласираа своите производи на домашните пазари. Квалитетниот зеленчук го пласиравме надвор од земјата."},{"word":"пласка","type":"несв.","description":"плеска."},{"word":"пласкица","type":"ж.","description":"Плоскат метален сад за ракија."},{"word":"пласкоти","type":"несв.","description":"Пласка."},{"word":"пласман","type":"м.","description":"Пласирање, продажба на стоки."},{"word":"пласне","type":"св.","description":"Падне нешто, се испружи некој со звук како при ненадеен удар или како при удар во вода. Внимавај, ќе пласне ќесето млеко на подот! Девојчето се подлизна и пласна во калта."},{"word":"пласт","type":"м.","description":"Куп сено, трева или ожниено жито. Пластови сено во косена ливада."},{"word":"пластелин","type":"м.","description":"Мека пластична маса од глина, восок и др. што се користи за моделирање. Бел пластелин. Пластелин во различни бои."},{"word":"пластеник","type":"м.","description":"Долги парцели покриени со пластична фолија што се користат за рано производство на градинарски растенија. Пластеници со краставици и домати. Пластеник со каранфили."},{"word":"пласти","type":"несв.","description":"За сено ‒ собира во пластови. Селанецот пласти сено. На повисоките места сеното го пластат во копи."},{"word":"пластика","type":"ж.","description":"Општ назив за пластична маса и за предмети изработени од неа. Парче пластика. Столови од бела пластика."},{"word":"пластифицира","type":"св. и несв.","description":"Обложи, обложува со пластична материја. Мајсторите ги пластифицираа кориците на новата книга."},{"word":"пластичар","type":"м.","description":"Тој што тргува со пластични производи и што продава пластични производи."},{"word":"пластичен","type":"прид.","description":"Што е направен од пластика. Пластична кофа. Пластично ќесе. Пластични шишиња. Пластични цевки."},{"word":"плат","type":"м.","description":"(дијал.) ткаенина."},{"word":"плата","type":"ж.","description":"Определена сума пари што му припаѓаат на вработениот по една или повеќе основи за вршење работи што произлегуваат од работниот однос. Месечна плата. Прва плата. Тие редовно примаат плати. Државни плати. Ниски плати."},{"word":"платан","type":"м.","description":"Чинар; Platanus orientalis."},{"word":"платежен","type":"прид.","description":"Што се однесува на плаќање, што служи за плаќање, со кој се плаќа. Платежно средство."},{"word":"платен","type":"прид.","description":"Што се однесува на плаќање. Платена поштарина."},{"word":"платеник","type":"м.","description":"Платен војник во странска војска."},{"word":"плати","type":"св.","description":"Даде пари за купено, за извршена работа, за услуга; надомести нешто со противвредност. Јас ги платив книгите, а ти ќе платиш за кафето и сокот. Патните трошоци ги плаќа Министерството за наука. Тој го плаќа школувањето на внукот. Тој набрзина плати и си замина. Тој ја плати штетата што ја направи син му."},{"word":"платина","type":"ж.","description":"Сивобел благороден хемиски елемент, блескав метал; симбол Pt."},{"word":"платинест","type":"прид.","description":"Што е по вредност како платина, што личи на платина."},{"word":"платински","type":"прид.","description":"Што е од платина."},{"word":"платица","type":"ж.","description":"Тенка штица. Делкани платици од бука."},{"word":"платица","type":"ж.","description":"Вид риба; белвица. Нафатија јадри платици."},{"word":"платичак","type":"м.","description":"Вид даб, сладун; Qvercus conferta."},{"word":"платлив","type":"прид.","description":"Што треба или што може да се плати."},{"word":"платнар","type":"м.","description":"Тој што ткае или што продава платно."},{"word":"платнарница","type":"ж.","description":"Фабричко одделение во кое се изработува платно."},{"word":"платнен","type":"прид.","description":"Што е направен од платно. Платнени гаќи. Платнена кошула. Платнена вреќа."},{"word":"платниште","type":"ср.","description":"Парче платно во природна ширина како што е ткаено. Беше завиткан во долго бело платниште."},{"word":"платно","type":"ср.","description":"Мазна ткаенина од памук или лен. Носеше фустан од бело платно. Бело платно. Триста лакти платно. Ткаеше платно од утро до вечер."},{"word":"платноса се","type":"св.","description":"Стане блед во лицето, побледи, побледне."},{"word":"плато","type":"ср.","description":"Широка висорамнина. Трлото беше поставено на едно плато над шумата."},{"word":"платонизам","type":"м.","description":"Идеалистичка филозофија на античкиот филозоф Платон и на неговите следбеници."},{"word":"платонски","type":"прид.","description":"Што се однесува на Платон и на платонизам."},{"word":"платформа","type":"ж.","description":"Рамна, издигната површина за некоја намена; подиум."},{"word":"плафон","type":"м.","description":"таван."},{"word":"плафонерка","type":"ж.","description":"Лустер што се прицврстува непосредно на плафонот и што лежи на плафонот."},{"word":"плац","type":"м.","description":"Место за градење, градежно земјиште. Купивме плац за викендичка."},{"word":"плацдарм","type":"м.","description":"Простор на кој се подготвува и се одвива една воена операција."},{"word":"плацебо","type":"ср.","description":"Таблета, лекарство што нема никаков медицински ефект, а се припишува поради психолошко дејство на пациентот."},{"word":"плацента","type":"ж.","description":"Привремен орган кај жената и кај женките на цицачите што се развива само за време на бременост; последок, постелка."},{"word":"плач","type":"м.","description":"Појава својствена за човекот кога со глас и солзи изразува чувство на болка, тага, силна возбуда и сл. Детски плач. Туѓинецот чу придушен плач на дете."},{"word":"плаче","type":"несв.","description":"Со глас и солзи изразува чувство на болка, тага, силна возбуда и сл. Таа веќе ниту плаче ниту се смее, седи така во дворот и молчи. Девојчето плачеше од болка."},{"word":"плачевен","type":"прид.","description":"Јаден, тажен, жалосен. Плачевен глас."},{"word":"плачен","type":"прид.","description":"Што е расплакан. Плачни гласови се слушаа од куќата. Плачно срце."},{"word":"плаченица","type":"прил.","description":"Со плачење, плачејќи. Си дојде дома плаченичкум"},{"word":"плачка","type":"ж.","description":"Плачење. Поминавме без плачки. Таа го испрати со плачки и клетви."},{"word":"плачка","type":"ж.","description":"Жена или девојче што многу плаче, што е склона кон плачење. Таа беше голема плачка."},{"word":"плачко","type":"м.","description":"Тој што многу плаче, што е склон кон плачење."},{"word":"Плачковица","type":"ж.","description":"Планина во Македонија."},{"word":"плачлив","type":"прид.","description":"Што е склон кон плачење, што плаче многу или често за сенешто, што е плачко. Плачливо дете."},{"word":"плаши","type":"несв.","description":"Задава некому чувство на страв. Тој ги плашеше домашните со своето чудно однесување. Полјакот со викање го плашеше јатото чавки. Планината го плашеше момчето со нејзината дивина и непристапност. Ненадејните средби ја плашеа девојката."},{"word":"плашило","type":"ср.","description":"Направена човечка фигура од стари партали и поставена на нива, на лозје и сл. со цел да ги плаши птиците. Плашило за на бостан."},{"word":"плашица","type":"ж.","description":"Вид риба во Охридското Езеро, ситна и со седефно сјајно тело; Alburnus albidus."},{"word":"плашичар","type":"м.","description":"Тој што лови плашици."},{"word":"плашичарка","type":"ж.","description":"Вид риба летница што се храни со рибата плашица во Охридското Езеро."},{"word":"плашичарник","type":"м.","description":"Рибарска мрежа со која се лови рибата плашица."},{"word":"плашлив","type":"прид.","description":"Што многу се плаши, што лесно се плаши. Плашливо дете."},{"word":"плашливец","type":"м.","description":"Лице што многу и лесно се плаши; плашливко."},{"word":"плашт","type":"м.","description":"(арх.) Дебела волнена наметка без ракави."},{"word":"плаштаница","type":"ж.","description":"(црков., истор.) Ленено платно, крпа, погребна облека од тенко платно."},{"word":"плебеец","type":"м.","description":"Во стариот Рим ‒ припадник на понискиот слој од населението, слободен, но неполноправен граѓанин."},{"word":"плебејски","type":"прид.","description":"Граѓански, неблагороднички; што му припаѓа на народот, на простиот народ, простонароден. Плебејско потекло. Плебејски маси."},{"word":"плебејство","type":"ср.","description":"(истор.) Плебејците во стариот Рим."},{"word":"плебисцит","type":"м.","description":"Сенародно гласање, непосредно одлучување на народот за некое прашање од општ интерес; референдум."},{"word":"плебисцитарен","type":"прид.","description":"Изгласан со плебисцит, со сеопшто народно гласање."},{"word":"плева","type":"ж.","description":"Сламчиња и лушпи, остатоци при вршење на житото што се отстрануваат со веење. Сламата и плевата се користат како храна или како постилка за животните."},{"word":"плевач","type":"м.","description":"Тој што плеви."},{"word":"плевел","type":"м.","description":"Растенија, самоници штетни за земјоделските култури. Плевелите се уништуваат со редовно плевење."},{"word":"плевелен","type":"прид.","description":"Што се однесува на плевел. Плевелни растенија. Плевелни семиња."},{"word":"Плевен","type":"м.","description":"Град во Бугарија."},{"word":"плеви","type":"несв.","description":"Чисти, отстранува плевел. Жената плевеше, а мажот ги однесе коњите на поилото. Таа ги плевеше доматите, а со плевелот ја дохрануваше стоката."},{"word":"плевна","type":"ж.","description":"Зграда во земјоделско стопанство во која се чува слама, сено и сл."},{"word":"плевотина","type":"ж.","description":"Пејоратив од плева."},{"word":"плевра","type":"ж.","description":"Обвивка, ципа што ги покрива белите дробови."},{"word":"плеврит","type":"м.","description":"Воспаление на плеврата"},{"word":"пледира","type":"несв.","description":"Брани, застапува некаков став, се зазема за нешто. Пледира за повеќе толеранција."},{"word":"пледоаје","type":"ср.","description":"Напишан текст, статија што аргументирано и вдахновено поддржува некоја идеја."},{"word":"плејада","type":"ж.","description":"Група истакнати јавни личности, обично на една генерација, на една епоха. Плејада од истакнати уметници."},{"word":"плејбек","type":"м.","description":"Јавен настап, говорење или пеење во синхронија со претходно снимен текст, музика во студио."},{"word":"плејбој","type":"м.","description":"Добро ситуиран, но неодговорен за своите постапки млад човек оддаден на уживање и задоволства."},{"word":"плејмејкер","type":"м.","description":"Играч што ја води играта на својот тим."},{"word":"плејоф","type":"м.","description":"Натпревар или серија натпревари меѓу два или повеќе тима за да се избере најдобриот."},{"word":"плеќат","type":"прид.","description":"Што е со широки плеќи. Плеќест маж"},{"word":"плеќи","type":"и.","description":"Задниот дел од рамената и горниот дел од грбот. Момчето имаше широки плеќи."},{"word":"плексиглас","type":"м.","description":"Цврст, лесен и проѕирен материјал што се користи наместо стакло."},{"word":"плексус","type":"м.","description":"(анат.) Сплет од нерви и крвни садови."},{"word":"племе","type":"ср.","description":"(истор.) Општествена група луѓе со родови врски и со заедничка територија; облик на општествено организирање на првобитното општество."},{"word":"племеник","type":"м.","description":"Лице што припаѓа кон определено племе."},{"word":"плен","type":"м.","description":"Благо, стока, имот и сл. освоено сосила, грабнато, одвлечено во војна или украдено. Крадецот избегал со добар плен од куќата. Војникот носеше богат плен во торбата."},{"word":"пленарен","type":"прид.","description":"Што се случува со присуство на сите членови на некоја организација, на изборен орган и сл.; што претставува пленум. Пленарна седница."},{"word":"плени","type":"св.","description":"Присвои како плен, зароби, освои; земе во пленство. Војниците сета печалена мака ја пленија, ги пленија коњите и дивееја по селото. Војската ги плени селаните."},{"word":"пленички","type":"прид.","description":"Што се однесува на пленик. Пленички логор."},{"word":"пленство","type":"ср.","description":"Таа есен тој се врати од пленство."},{"word":"пленум","type":"м.","description":"Пленарно заседание, работен состанок на сите членови на некој општествен форум или општествено-политичка организација. Пленум на Централниот комитет. Тој учествуваше на пленумот на Сојузот на писателите."},{"word":"плеоназам","type":"м.","description":"Спој од повеќе зборови толку слични по значење, што некои од нив се сосема непотребни."},{"word":"плеонастичен","type":"прид.","description":"Што претставува плеона Плеонастички израз"},{"word":"плеска","type":"несв.","description":"Удира по нешто плоскато, широко по површина, при што се слуша плесок. Со пиралката плеска по алиштата ставени на каменот крај реката. Домаќинката рутински го плескаше лебот со раце неколку минути. Децата весело плескаа по водата."},{"word":"плескавица","type":"ж.","description":"Вид сплескано ќофте од мелено месо со зачини, испечено на скара."},{"word":"плесна","type":"ж.","description":"Лишај, дамки по лицето, по телото."},{"word":"плесне","type":"св.","description":"Удри предизвикувајќи плесок. Момчето силно го плесна соиграчот со топката по глава. Тој го плесна силно детето по тилот."},{"word":"плесничав","type":"прид.","description":"Што е со плесни по лицето или по рацете."},{"word":"плесок","type":"м.","description":"Звук што се слуша при удирање на дланки, на нешто широко едно од друго, при удирање на водна маса од брег и сл. Плесокот на брановите одекнуваше во ноќта."},{"word":"плет","type":"м.","description":"Ограда од преплетени прачки. Еден плет ги дели двете куќи. Околу колибите имаше нивчиња со компир оградени со плетови. Бегалецот се криеше зад плетиштата и ѕидиштата на последните селски куќи"},{"word":"плетало","type":"ср.","description":"Тоа што се плете од преѓа, конци и сл. Домаќинката ја крена софрата, смете и го зеде плеталото."},{"word":"плетач","type":"и.","description":"Плетачите на кошници седеа на брегот на реката и плетеа. Плетач на мрежи."},{"word":"плетачки","type":"прид.","description":"Што служи при плетење. Плетачка машина. Плетачки игли."},{"word":"плетачница","type":"ж.","description":"Место, работилница каде што се плете, се изработуваат предмети со плетење."},{"word":"плетва","type":"ж.","description":"Плевел, трева штетна за земјоделските култури. Од изутрина ја збираат потсушената плетва."},{"word":"плете","type":"несв.","description":"а) Со раце, служејќи се со посебни игли, или на машина префрла котелци од конец, предено и сл. изработувајќи делови од облека (чорапи, џемпери итн.) или украсни предмети. Старата плетеше џемперче за внучето. Таа плетеше блузи на машина за плетење. б) Изработува со преплетување предмети од прачки, слама и сл. Стариот седеше пред колибата и плетеше кошница. Дедо ми плетеше кошови за целото село. в) Прави мрежа. Пајакот плете мрежа и во неа фаќа муви. г) Прави венец (од растение). Жените го плетеа кромидот под тремот."},{"word":"плетен","type":"прид.","description":"Што е изработен со плетење. Плетен џемпер. Плетени чорапи. Плетена кошница."},{"word":"плетеница","type":"ж.","description":"Сплетена коса; плетенка."},{"word":"плетенка","type":"ж.","description":"Сплетена коса. Девојчињата носеа плетенки."},{"word":"плетиплотка","type":"ж.","description":"Растение со долги жилави гранки, ситни ливчиња и виолетови ситни цветчиња што се одгледува како жива ограда; Lycium halimifolium."},{"word":"плетка","type":"несв.","description":"Мрси, замрсува конци и сл. Детево постојано ми ги плетка конците."},{"word":"плетка","type":"ж.","description":"Начин на плетење, на изработување облека со плетење. Убава плетка. Плетка со повеќе бои."},{"word":"плетканица","type":"ж.","description":"(пејор.) Плетка; плетало. Гледаше во плетканиците на бабата и се чудеше."},{"word":"плетнина","type":"ж.","description":"Награда за девојките што ја плетеле невестата, којашто ја плаќаат деверите."},{"word":"плех","type":"м.","description":"лим."},{"word":"плешка","type":"ж.","description":"Коска од задната страна на рамото кај човекот или предните нозе кај животните со мускулите околу неа; лопатка."},{"word":"П’лзењ","type":"м.","description":"Град во Чешка."},{"word":"плива","type":"несв.","description":"а) Се движи во вода правејќи потребни движења со рацете и нозете, со телото, односно со органите (кај рибите и др.) приспособени за тоа. Тој плива уште од мал. Пливачите пливаат веќе еден час. Рибите пливаа во аквариумот наваму натаму. Кучето пливаше од едниот крај на езерото на другиот. б) Тренира пливање. Таа плива веќе две години."},{"word":"пливалиште","type":"ср.","description":"Место каде што се плива; базен. Спортско пливалиште."},{"word":"пливање","type":"ср.","description":"Рекреативна или спортска дисциплина во категоријата спортови на вода."},{"word":"пливач","type":"м.","description":"Лице што знае да плива."},{"word":"пливачки","type":"прид.","description":"Што се однесува на пливач или на пливање. Пливачки натпревар. Пливачки спорт. Пливачки клуб."},{"word":"пливка","type":"ж.","description":"Лесен предмет што не тоне (од плута, дрво, морска пена и сл.) наменет за јадица, рибарска мрежа, за обележување линија, граница на вода, за кандило итн."},{"word":"пливне","type":"св.","description":"Почне да плива."},{"word":"плик","type":"м.","description":"Хартија превиткана и залепена, со капак, да може да се стави во неа друга хартија, пари, писмо и сл.; коверт. Ги отпечати пликовите со адреси. На пликот залепи марка, ја напиша адресата и го пушти во поштенското сандаче. Плик со пари."},{"word":"плипот","type":"прил.","description":"Во голем број, во огромно количество. Се зададе плипот аскер. Плипот народ имаше на плоштадот."},{"word":"плисе","type":"ср.","description":"Правилни ситни набори, фалти на фустан, здолниште и сл. Фустанот имаше ситно плисе во долниот дел."},{"word":"плисира","type":"несв.","description":"Прави, направи плисе на облека. Материјалот го даде да го плисираат."},{"word":"плисиран","type":"прид.","description":"Што е направен како плисе. Плисирано здолниште."},{"word":"плиска","type":"несв.","description":"а) Силно излива, блиска вода или друга течност. Таа плиска кофи со вода по дворот за да го освежи. Додека ги носеше чашите, келнерката го плискаше пивото и тоа течеше низ нејзините раце. б) Блиска вода врз делови од телото или врз човек општо. Девојчето си го плискаше лицето со вода на чешмата. Патниците го плискаа со вода онесвестениот."},{"word":"плисне","type":"св.","description":"а) Излее, блисне вода или друга течност со силен замав. Жената плисна неколку кофи вода врз цвеќињата. Таа му ја плисна чашата вино на дрскиот гостин в лице. б) Блисне вода врз делови од телото или врз човек општо. Таа го плисна детето со ладна вода."},{"word":"плисок","type":"м.","description":"Се слуша плисок на разбранетата езерска вода."},{"word":"плитак","type":"м.","description":"Место каде што е водата плитка. Езерски плитак."},{"word":"плитар","type":"м.","description":"Непечена тула, ќерпич. Ѕид од плитари."},{"word":"плитарен","type":"прид.","description":"Што е од плитар. Плитарена куќичка."},{"word":"плитарка","type":"ж.","description":"Куќа од плитар."},{"word":"плитарница","type":"ж.","description":"Тулана во која се прави плитар."},{"word":"плитарџија","type":"м.","description":"Лице што прави плитари."},{"word":"плиткост","type":"ж.","description":"(само едн.) Особина на тоа што е плитко."},{"word":"плиткоумен","type":"прид.","description":"Што е со плиток ум, малоумен."},{"word":"плиток","type":"прид.","description":"Што е со мала раздалечина од површината до дното; длабок. Плиток сад. Плитка вода."},{"word":"плиш","type":"м.","description":"Фустан од црн плиш."},{"word":"Пловдив","type":"м.","description":"Град во Бугарија."},{"word":"пловен","type":"прид.","description":"По кој може да се плови. Пловна река."},{"word":"пловец","type":"м.","description":"морепловец, морнар."},{"word":"плови","type":"несв.","description":"Се движи по површината на водата или во неа, за пловен објект ‒ брод, подморница, лаѓа. Коработ пловел на север. Чунови со платна пловеа по езерцето во паркот."},{"word":"пловидба","type":"ж.","description":"Пловење на бродови по мориња, езера, реки. Речна пловидба. Прекуокеанска пловидба."},{"word":"пловност","type":"ж.","description":"Можност, способност за пловење. Пловноста на реката е добра."},{"word":"плод","type":"м.","description":"Кај растение ‒ а) орган што се развива од оплоден цвет и во кој се развива семе. Плодот на јаболкницата е јаболко. Овошките веќе имаа зрели плодови. Јаболкницата првпат заврза плод. б) (само едн.) Сиот род на едно растение. Оваа слива дава многу плод. Оваа сорта дава плод многу доцна."},{"word":"плоден","type":"прид.","description":"Што дава многу плод, што раѓа многу. а) За земја. Плодна земја. б) За година, временски период. Плодна година. Плодни денови."},{"word":"плоди","type":"несв.","description":"Создава, раѓа, оплодува. Ветер ги плоди сите родни места. Дождот ги плоди тие води."},{"word":"плодиште","type":"ср.","description":"Место каде што се врши плодење. Неколку стебленца пченка се излезени од едно место, од едно плодиште."},{"word":"плодник","type":"м.","description":"Орган за размножување во цветот на растението каде што се врши опрашувањето и се развива плодот. Кај цветот на виновата лоза прашниците се во височина на плодникот."},{"word":"плодница","type":"ж.","description":"Дел од плодникот каде што се врши оплодувањето. Цутот на лозата има плодник со плодница и толчник."},{"word":"плодов","type":"прид.","description":"Што се однесува на плод."},{"word":"плодоносен","type":"прид.","description":"Што дава многу плод, што има многу род. Плодоносни растенија. Формирање на плодоносни органи."},{"word":"плодоред","type":"м.","description":"План за искористување на вегетативна средина, пред сè климата, почвата, по пат на планско менување на културите по време и простор."},{"word":"плодороден","type":"прид.","description":"Способен да дава плод, што дава многу плод; плоден. Плодородна сорта. Плодородна земја. Плодородни полиња."},{"word":"плодородие","type":"ср.","description":"Својство на тоа што е плодородно."},{"word":"плодотворен","type":"прид.","description":"Што создава многу, што дава добри резултати; плоден. Плодотворна дејност. Плодотворен писател."},{"word":"плодоуживање","type":"ср.","description":"Право на користење на подвижни и неподвижни работи, а да не се менува нивната суштина."},{"word":"Плоешти","type":"ср.","description":"Град во Романија."},{"word":"пломба","type":"ж.","description":"Парче олово, восок и сл., обично со печат, со кое се затвора нешто (пакет, писмо, просторија и др.) како знак дека не смее да се отвори и не може да се стигне до содржината без да се скрши. Инспекцијата стави пломба на неколку дуќани поради санитарна неисправност. Писмото имаше пломба од црвен восок."},{"word":"пломбира","type":"св. и несв.","description":"Постави, поставува пломба, затвори, затвора со пломба. Ги пломбираа пакетите пред да ги натоварат на вагоните."},{"word":"пломбиран","type":"прид.","description":"Што се однесува на пломба, што е со пломба. Пломбиран заб."},{"word":"плоска","type":"ж.","description":"Плоскато шише, обично за ракија. Често ја подига плоската."},{"word":"плоскат","type":"прид.","description":"Што има рамна површина. Плоскато лице. Порано луѓето мислеле дека земјата е плоската."},{"word":"плоскач","type":"м.","description":"Вид даб; Quercus sonferta."},{"word":"плот","type":"м.","description":"Ограда од преплетени прачки, штици, жици и др. Еден плот ги дели нашиот и нивниот двор"},{"word":"плот","type":"ж.","description":"Човечкото тело во смисла на неговите надворешни физички својства и на сетилноста."},{"word":"плотен","type":"прид.","description":"Плотна страст."},{"word":"плотеница","type":"ж.","description":"Куќа чии ѕидови на горниот кат се плотови премачкани со кал."},{"word":"плотица","type":"ж.","description":"Штици од кои се прави ограда. Ограда од штици плотици. чардак со пармаци од плотици од даб."},{"word":"плотна","type":"ж.","description":"Метална површина која се загрева и на неа се готви."},{"word":"плотски","type":"прид.","description":"Што се однесува на плот2, сетилен, телесен; Плотски наслади."},{"word":"плотун","type":"м.","description":"Едновремена стрелба од неколку огнострелни орудија; залп. Почесен плотун. Плотунот одекна глуво во ноќта."},{"word":"плоча","type":"ж.","description":"Плоската и танка површина од камен, метал и сл. Камени плочи. Мермерни плочи. Надгробна плоча. Бетонска плоча."},{"word":"плочест","type":"прид.","description":"Што има форма на плоча. Плочест камен."},{"word":"плочка","type":"ж.","description":"Дем. од плоча 2. Украсни мали, танки плочи од керамика, линолеум и сл. за обложување подови, ѕидови во кујна, бања и сл. Керамички плочки."},{"word":"плочкар","type":"м.","description":"Лице што поставува плочки;"},{"word":"плочник","type":"м.","description":"Тротоар, особено поплочен со плочки."},{"word":"плочница","type":"ж.","description":"Кај самарот ‒ искривена букова штичка, ги има по три од секоја страна на самарот."},{"word":"плоштад","type":"м.","description":"Широко рамно место, поплочено и уредено за шетање и собирање на поголем број граѓани. На плоштадот направија голема бина."},{"word":"плоштак","type":"м.","description":"Вид даб; сладун."},{"word":"плоштина","type":"ж.","description":"Дел од рамнина ограничен со страните на геометриската фигура. Плоштината на геометриските фигури се мери во квадратни единици."},{"word":"плуг","type":"м.","description":"Земјоделско орудие за орање. Железен плуг."},{"word":"плужен","type":"прид.","description":"Што се однесува на плуг."},{"word":"плужица","type":"ж.","description":"Вид рало"},{"word":"плука","type":"несв.","description":"плукне_1"},{"word":"плукалник","type":"м.","description":"Сад во кој се плука, обично на јавни места."},{"word":"плукне","type":"св.","description":"Исфрли од уста плунка или нешто друго. Ранетиот плукна крв. Капетанот енергично плукна настрана."},{"word":"плунка","type":"ж.","description":"Продукт на плунковите жлезди во устата. Устата му се наполни плунка."},{"word":"плунковен","type":"прид.","description":"Што се однесува на плунка. Плунковни жлезди."},{"word":"плурален","type":"прид.","description":"Што се однесува на плурал. Плурална наставка. Плурални форми."},{"word":"плурализам","type":"м.","description":"Филозофско учење според кое светот се состои од множество самостојни суштини, супстанции."},{"word":"плус","type":"м.","description":"(мат.) а) Математички знак за означување на операцијата собирање (+); минус. б) За означување дека дадена величина се додава кон друга, т.е. се означува операцијата собирање на два или повеќе броја. Два плус два се четири. в) (само едн.) Ознака за позитивни броеви, т.е. броеви поголеми од нула. Температурата на воздухот е плус пет степени."},{"word":"плуска","type":"несв.","description":"Удрира предизвикувајќи плускот, прави шум при брзо паѓање, силно удирање по некоја површина. Камшикот плуска по грбот на момчето. Плускаат куршуми."},{"word":"плуска","type":"ж.","description":"плускавец1"},{"word":"плускав","type":"прид.","description":"Што е со плуски. Плускави раце."},{"word":"плускавец","type":"ж.","description":"Меур на кожата добиен од триење, од изгорено, каснато од инсект и сл"},{"word":"плускавец","type":"м.","description":"Ливадска, медоносна и лековита билка со плод топчеста или јајцевидна чаура; Silene vulgaris."},{"word":"плускавичав","type":"прид.","description":"Што е со плускавци."},{"word":"плусквамперфект","type":"м.","description":"Сложено глаголско време кое означува дејство што се случило пред некое друго дејство во минатото; одамна минато време, предминато време. Кога ги побаравме, тие веќе беа излегле од дома."},{"word":"плускот","type":"м.","description":"Звук што се слуша при удар, при плускање, плускотење; тресок. Од надвор се слуша плускотот на дождот по прозорците."},{"word":"плускоти","type":"несв.","description":"Треска, удира со плускот. Надвор плускоти дождот."},{"word":"плускотница","type":"ж.","description":"Плускот, плускотење."},{"word":"плусне","type":"св.","description":"Удри предизвикувајќи плускот, рака со рака, плоскат предмет со друг предмет, при удар во вода и сл. Плусна со рацете. Ги плусна двете штички една од друга. Се фрли и силно плусна во водата."},{"word":"плута","type":"ср.","description":"Лесен материјал добиен од африканскиот даб Querqus suber што не пропушта вода. Затки од плута. Потпетици од плута."},{"word":"плутократ","type":"м.","description":"Припадник на најбогатиот слој од владејачката класа, кој има влијание и власт благодарејќи на своето богатство."},{"word":"плутократија","type":"ж.","description":"Владеење на богатите, превласт на парите и богатството во една држава."},{"word":"плутониум","type":"м.","description":"Вештачки добиен радиоактивен хемиски елемент што се користи како гориво во нуклераните реактори или како нуклеарен експлозив; симбол Pu."},{"word":"пљампа","type":"несв.","description":"Дрдори, зборува сè и сешто. Пљампа што било и не било."},{"word":"пљампало","type":"м.","description":"Тој што зборува многу, што дрдори сè и сешто."},{"word":"пљачка","type":"несв.","description":"Граба, краде. Качаците ги пљачкаа селата. Арамиите пљачкале по патот."},{"word":"пљачка","type":"ж.","description":"Кражба, грабеж, разбојништво. Па тоа е пљачка."},{"word":"пљачкаш","type":"м.","description":"Лице што пљачка, што врши пљачка, грабеж."},{"word":"пљачки","type":"и.","description":"Алишта, предмети од покуќнината, алат, орудија за работа и сл. Ги донесе сите пљачки од колибата: самарот, кошовите, садовите за готвење и лебот. Жените си ги врзале пљачките во бовчите."},{"word":"пљачкосувач","type":"м.","description":"Лице што пљачкосува, што врши пљачка."},{"word":"пљумпе","type":"ср.","description":"Ѕидарска алатка за определување вертикала"},{"word":"пневматик","type":"м.","description":"Гумено тркало на возило, авион и сл. надуено со воздух."},{"word":"пневматика","type":"ж.","description":"Дел од физиката што ги проучува механичките својства на воздухот и на гасовите (тежината, густината, еластичноста, притисокот итн.)."},{"word":"пневматичен","type":"прид.","description":"Пневматични машини."},{"word":"пневматски","type":"прид.","description":"Што се однесува на воздух и ветар."},{"word":"пневмонија","type":"ж.","description":"Воспаление на белите дробови."},{"word":"пневмоторакс","type":"м.","description":"Една од постапките во лекувањето на белодробната туберкулоза."},{"word":"Пном Пен","type":"м.","description":"Главен град на Камбоџа."},{"word":"по-","type":"претс.","description":"Претставка / префикс за образување глаголи со следните значења."},{"word":"по-","type":"чест.","description":"Претставка со споредбено значење."},{"word":"по-","type":"претс.","description":"Претставка во состав на придавки со значење ‒ што се случува, што доаѓа по тоа што е означено со основната придавка: повоен, подипломски, попладневен, посмртен."},{"word":"по","type":"предл.","description":"Пространствени значења: а) Место на вршење на дејството, обично горниот дел на нешто. Не смеат да итаат, ползат по снегот. Петлите кукуригаат по плотовите. б) Предмет врз кој се врши дејството. При секое поздравување ме потчукнува по рамо. Удри го по раце, не по глава, в) Поширок простор каде што се одвива некое дејство без определена насока. Често шеташе по полето. Пеш по светот. г) На второ место, зад некого или нешто. Мажите одат напред, а жените по нив. Застанете во редицата по последниот пријавен. д) Правец, насока на дејството. Го следеше пловењето на едреникот по реката."},{"word":"по","type":"чест.","description":"Во изрази со негиран глагол доаѓа со компаративно значење: по не го познава, по не им кажува, по не се караат;"},{"word":"По","type":"ср.","description":"Река во Северна Италија."},{"word":"поаѓа","type":"несв.","description":"Почнува да оди, да се движи; тргнува, заминува некаде. Кога поаѓате за Охрид? Возот поаѓа напладне."},{"word":"поаѓалиште","type":"ср.","description":"Место од кое се поаѓа."},{"word":"поајдукува","type":"св.","description":"Помине некое време како ајдук. Поајдукуваа малу по селата, и си се прибраа дома."},{"word":"поајдучи се","type":"св.","description":"Стане ајдук."},{"word":"поалови","type":"св.","description":"Стане алов. Капетанот поалове, помодре од лутина."},{"word":"поапси","type":"св.","description":"Изврши апсење на повеќе лица. Целото село го поапсија."},{"word":"поапче","type":"ср.","description":"Доенче што се прихранува со бебешка храна."},{"word":"поаргатува","type":"св.","description":"Помине некое време во аргатување. Поаргатува малку додека се вработи."},{"word":"побабува","type":"св.","description":"Бабува некого малку, кратко време."},{"word":"побања","type":"св.","description":"Бања некого малку, кратко време."},{"word":"побара","type":"св.","description":"Искаже барање, посака да добие нешто. Побара да му платат за сработеното. Побарал пари назаем."},{"word":"побарување","type":"ср.","description":"(обично во едн.) Глаголска именка од (се) побарува."},{"word":"побарувач","type":"м.","description":"Тој што побарува долг, што има право нешто да наплати."},{"word":"побарувачка","type":"ж.","description":"Барање на стоки или на определен производ од страна на купувачите; Голема побарувачка. Слаба побарувачка."},{"word":"побегне","type":"св.","description":"а) Со трчање, бегање успее да се оддалечи од некого, избега некому. Одвај му се истргал од раце и побегнал. б) (прен., разг.) За превозно средство ‒ тргне пред пристигањето на патникот што задоцнил. За малку ми побегна возот."},{"word":"победа","type":"ж.","description":"Успех во воена операција, во војна. Победа над окупаторот. Победа над фашизмот."},{"word":"победен","type":"прид.","description":"Што се однесува на победа, што е во врска со победа. Победна песна. Победна насмевка."},{"word":"победи","type":"св.","description":"Извојува победа во битка, во војна, порази непријател."},{"word":"победник","type":"м.","description":"Тој што победил."},{"word":"победнички","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на победник или што е во некоја врска со победа. Победничка екипа. Победнички потег. Победнички гол (поен). Победнички триумф. Победнички пехар."},{"word":"победоносен","type":"прид.","description":"Што донесол или што донесува победа. Победоносна борба. Победоносен удар."},{"word":"победоносец","type":"м.","description":"Тој што победил;"},{"word":"побеќарува","type":"св.","description":"Помине некое време како беќар."},{"word":"побели","type":"св.","description":"а) Стане бел. Покривите побелеа од снег. б) За коса ‒ стане бела (некому). Прерано ми побелела косата."},{"word":"побере","type":"св.","description":"Помине кратко време во берење."},{"word":"побесни","type":"св.","description":"Стане бесен, добие беснило. Кучето побесне."},{"word":"побие","type":"св.","description":"(ретко) забие_1"},{"word":"побие се","type":"св.","description":"Во изразот: се бие шега ‒ исмее некого, направи шега со некого. Ќе се побие шега со него."},{"word":"побирок","type":"м.","description":"Грозје што останало по бербата."},{"word":"побледи","type":"св.","description":"Стане блед. Девојчето побледе од страв."},{"word":"побожен","type":"прид.","description":"Што е исполнет со вера во бога и ги исполнува верските обреди. Побожна старица."},{"word":"поболедува","type":"св.","description":"Боледува малку, кратко време."},{"word":"поболи","type":"св.","description":"Доведе некого во состојба да се разболи. Облечи го добро детето, да не го поболиш на студов."},{"word":"поболи","type":"св.","description":"безл. Боли малку, кратко време. Ќе поболи малку и ќе престане."},{"word":"поборник","type":"м.","description":"Тој што се застапува за нешто, што брани нешто. Поборник за заштита на животната средина."},{"word":"побранува се","type":"св.","description":"Се бранува малку, кратко време."},{"word":"побратим","type":"м.","description":"Тој што се прогласува за брат со некого според определен обред (заедничко испивање вино, мешање крв и сл.). Тие сега станаа побратими со крвта."},{"word":"побратими","type":"св.","description":"Земе некого за побратим;"},{"word":"побратимица","type":"ж.","description":"Жена на побратим."},{"word":"побратимка","type":"ж.","description":"Жена во побратимски однос со маж."},{"word":"побратимски","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на побратим и на побратимка."},{"word":"побратимство","type":"ср.","description":"Побратимска врска, однос меѓу побратими."},{"word":"побрза","type":"св.","description":"Почне да прави нешто побрзо. Те молам, побрзај, додека не дошле."},{"word":"побрзо","type":"прил.","description":"Компаратив од брзо."},{"word":"побрка","type":"св.","description":"Измеша, направи безредие. Ги побркал клучевите, одвај ни отклучи. Му ги побркал страниците на ракописот."},{"word":"побрка","type":"св.","description":"Брка, гони некого малку, кратко време."},{"word":"побркан","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од побрка2. Збунет, несреден, збркан."},{"word":"побрливи","type":"св.","description":"Стане брлив; брлив_1_2"},{"word":"побугари","type":"св.","description":"Направи лице од друга националност да стане Бугарин."},{"word":"побуда","type":"ж.","description":"Поттик за преземање, за извршување нешто. Им помогнал од хумани побуди. Патриотски побуди."},{"word":"побудали","type":"св.","description":"Стане будала. Се чудам како не побудалел на тие маки."},{"word":"побуди","type":"св.","description":"Поттикне кон нешто (дејство, постапка и сл.). Тоа ме побуди да се вклучам во организацијата."},{"word":"побуни","type":"св.","description":"Поттикне некого на бунт. Некој ги побунил селаните."},{"word":"побуричка","type":"св.","description":"Буричка малку, кратко време."},{"word":"побута","type":"св.","description":"Бута, турка малку, кратко време."},{"word":"побутне","type":"св.","description":"Со бутање помести малку или уште малку; бутне. Побутни го столот, да не пречи."},{"word":"повади","type":"св.","description":"Помине кратко време во вадење нешто. Повадија малку песок од реката и си отидоа."},{"word":"повади","type":"св.","description":"Помине некое време во вадење, полевање."},{"word":"повали","type":"св.","description":"Кутне, легне некого или нешто. Сакаше да го повали на земјата, ама не можеше."},{"word":"повампири се","type":"св.","description":"Стане вампир; вампироса се. Сите веруваа дека убиениот се повампирил."},{"word":"повардарец","type":"м.","description":"Ветар што дува во Повардарјето. Повардарецот ѝ ја мрсеше косата."},{"word":"Повардарје","type":"ср.","description":"Географски термин со кој се означува средишниот дел на Република Македонија по течението на р. Вардар."},{"word":"поварди","type":"св.","description":"Варди малку, кратко време; Вие одете, ние ќе ги повардиме децата."},{"word":"повари","type":"св.","description":"Вари малку, кратко време или уште малку;"},{"word":"поваса","type":"св.","description":"Совлада, надвие, победи во борба. Него никој не може да го поваса."},{"word":"повев","type":"м.","description":"Слаб ветер, ветрец. Топол повев. Лесен повев."},{"word":"поведе","type":"св.","description":"а) Земе некого со себе при одење некаде, при патување. Ги поведе на село и децата. б) Почне да води по себе (луѓе, колона, оро итн.). Се согласи да ги поведе до најблиската населба. Таа го поведе орото. в) Одведе, забере некого присилно. Полицијата го повела синоќа."},{"word":"поведение","type":"ср.","description":"Начин на однесување со другите во својата средина, во општеството; карактер на постапките. Пристојно поведение. Лошо поведение."},{"word":"повее","type":"св.","description":"За ветар ‒ почне слабо да дува, да дувка."},{"word":"повез","type":"м.","description":"(само едн.) Подврзување на книга, ставање во корици. Книгата е дадена за повез."},{"word":"повезден","type":"прил.","description":"Преку цел ден. Повезден талкаше по планината."},{"word":"повезе","type":"св.","description":"Помине во везење кратко време."},{"word":"повеќе","type":"прил.","description":"Компаратив од многу. Колку повеќе се оддалечуваше од селото, толку потешко му беше. Сакаше повеќе да слуша одошто да зборува."},{"word":"повеќе-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложен збор значи дека означеното со вториот дел се содржи, го има во поголем број: повеќедневен, повеќеслоен."},{"word":"повеќебој","type":"м.","description":"Натпреварување во повеќе гранки на атлетиката."},{"word":"повеќевековен","type":"прид.","description":"Што има, што трае повеќе векови. Повеќевековна традиција."},{"word":"повеќегодишен","type":"прид.","description":"Што има, што трае повеќе години. Повеќегодишно растение. Повеќегодишна соработка."},{"word":"повеќедневен","type":"прид.","description":"Што има, што трае повеќе дена. Повеќедневно советување."},{"word":"повеќезначен","type":"прид.","description":"Што има повеќе значења. Повеќезначен збор."},{"word":"повеќејазичен","type":"прид.","description":"Што е на повеќе јазици; што говори на различни јазици. Повеќејазичен речник. Повеќејазично население."},{"word":"повеќекатен","type":"прид.","description":"Што има повеќе катови. Повеќекатна зграда."},{"word":"повеќекатница","type":"ж.","description":"Зграда со повеќе катови."},{"word":"повеќекомпонентен","type":"прид.","description":"Што е составен од повеќе компоненти, што има повеќе компоненти. Повеќекомпонентен состав. Повеќекомпонентна смеса."},{"word":"повеќекратен","type":"прид.","description":"Што се повторува повеќе пати. Повеќекратни разговори. Повеќекратен успех."},{"word":"повеќемесечен","type":"прид.","description":"Што има, што трае повеќе месеци. Повеќемесечно бебе. Повеќемесечно отсуство."},{"word":"повеќемина","type":"прил.","description":"За лица ‒ повеќе луѓе, повеќе души. Повеќемина чекаа надвор. Повеќемина му откажаа. Повеќемината од тие луѓе беа секогаш со него."},{"word":"повеќенаменски","type":"прид.","description":"Што има повеќе намени, што е наменет за повеќе цели. Повеќенаменски апарат. Повеќенаменска употреба."},{"word":"повеќенационален","type":"прид.","description":"Што се состои од повеќе нации или припадници на народи. Повеќенационална држава. Повеќенационален состав на населението."},{"word":"повеќепартиски","type":"прид.","description":"Што има, што се состои од повеќе партии. Повеќепартиски систем. Повеќепартиска коалиција."},{"word":"повеќепати","type":"прил.","description":"Повторено неколку пати, повеќе пати. Повеќепати го посетиле. Повеќепати се сретнале."},{"word":"повеќеслоен","type":"прид.","description":"Што има, што се состои од повеќе слоеви. Повеќеслојна структура."},{"word":"повеќестепен","type":"прид.","description":"Што се состои од повеќе раздели, делови. Повеќестепена ракета."},{"word":"повеќестран","type":"прид.","description":"Што има повеќе страни. Повеќестрана фигура."},{"word":"повеќефазен","type":"прид.","description":"Што има повеќе фази; што се одвива во повеќе фази. Повеќефазен развој."},{"word":"повеќечасовен","type":"прид.","description":"Што траел, што трае повеќе часови. Повеќечасовно дежурство."},{"word":"повела","type":"несв.","description":"Владее, раководи; заповеда, наредува. Треба да се знае кој повела во оваа земја. Кој е најстар, тој ќе повела."},{"word":"повела","type":"ж.","description":"Заповед, наредба, команда. Тоа било божја повела. Да не падне човек под туѓа повела."},{"word":"повелач","type":"м.","description":"Тој што повела; управувач; наредбодавец, заповедник. Повелачи има многу, ама работници се малку."},{"word":"повелба","type":"ж.","description":"а) (истор.) Документ со кој владетелот доделувал некому определени привилегии (права, поседи и сл.). б) Документ со кој се признаваат нечии права и се установуваат определени повластици."},{"word":"повелбен","type":"прид.","description":"Што има карактер на повелба, на заповед. Му се обрати со повелбен тон."},{"word":"повели","type":"св.","description":"(ретко) Заповеда, нареди. Од страв, им повели на домашните портата да не ја оставаат отворена."},{"word":"повелник","type":"м.","description":"Тој што повела; управувач, наредбодавец, заповедник."},{"word":"повене","type":"св.","description":"За растение ‒ изгуби свежина, боја; овене."},{"word":"повереник","type":"м.","description":"Лице на кое нешто му се доверува, доверливо лице."},{"word":"поверенички","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на повереник и на повереничка. Повереничка должност."},{"word":"поверенство","type":"ср.","description":"Установа, оддел на власта под раководство на повереник_2 Поверенство на просветата."},{"word":"поверува","type":"св.","description":"Прифати нечие искажување за вистинито; прими нешто за вистина. Сите му поверуваа. Никој не можеше да поверува во тоа."},{"word":"повесели се","type":"св.","description":"Помине во веселба кратко време. Се собрале да се повеселат."},{"word":"повесла","type":"св.","description":"Весла малку, кратко време."},{"word":"повесмо","type":"ср.","description":"Пласт волна, лен, памук што се става на урката за предење."},{"word":"повест","type":"ж.","description":"Прозно литературно дело со поупростено сиже одошто на роман, а посложено од расказ."},{"word":"повечерие","type":"ср.","description":"(црков.) Една од одделните црковни служби; вечерна, повечерје, полноќница."},{"word":"повиваче","type":"ср.","description":"Мало дете, бебе што се повива во пелени."},{"word":"повивка","type":"ж.","description":"Тоа што служи за повивање (пелена, платно и сл.)."},{"word":"повидок","type":"м.","description":"Простор што може да се опфати со поглед; видик, хоризонт. На повидок се појави човек на коњ. На повидок се нови, млади сили на општеството."},{"word":"повие","type":"св.","description":"а) Завитка, обвие дете во пелени. Бабата го пови бебето во нова пелена. б) Завитка, замота во нешто. Го пови со ќебето да не му достуди."},{"word":"повие","type":"св.","description":"Вие малку, кратко време; Ќе повијат, повијат, а после како волците да ги немало."},{"word":"повик","type":"м.","description":"Усно или писмено обраќање заради нешто (да се дојде, да се учествува, да се направи нешто). Повик за мир. Повик на борба. Повик до граѓаните. Повик за помош."},{"word":"повика","type":"св.","description":"Упати усна или писмена покана; покани. Го повикале цело село на свадба. Ги повикал роднините на вечера."},{"word":"повикан","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од повика."},{"word":"повинува се","type":"несв.","description":"Се потчинува, се покорува на нечии барања, наредби, прописи и сл. Секој е должен да се повинува на редот и законот."},{"word":"повиси","type":"св.","description":"Остане да виси некое време."},{"word":"повит","type":"м.","description":"Вид ползечко растение; Clematis vitalba."},{"word":"повиши","type":"св.","description":"Изрази нешто во повисок степен. Повиши глас. Повиши расположение. Повиши интерес."},{"word":"повлада","type":"св.","description":"Совлада, завладее; овладее, опфати. Полека целото село го повладаа. Сета снага беше му ја повладале болките."},{"word":"повластен","type":"прид.","description":"Што овозможува повластица; што има повластици, привилегиран. Повластена положба. Повластен билет. Повластен сталеж."},{"word":"повласти","type":"св.","description":"Стави, доведе некого во повластена положба; привилегира некого."},{"word":"повластица","type":"ж.","description":"Посебно право, поволен услов, погодност што се дава некому за нешто; привилегија."},{"word":"повлачи","type":"св.","description":"Влачи малку, кратко време."},{"word":"повлече","type":"св.","description":"а) Почне да влече; влече Ранетиот го фатија и го повлекоа по тревата. Коњот одвај ја повлече колата. Локомотивата се огласи и ги повлече вагоните. б) Тргне, потргне некого или нешто. Го фати за рака и го повлече. Ја повлече завесата. Нагло ја повлече сопирачката на колата. Го повлече чкрапецот на пушката. в) Забере некого, одведе настрана со себе; привлече кон себе. Го повлече надвор да поразговараат. Нечии раце го повлекоа. Мајката го повлече и го гушна детето."},{"word":"повлечен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од повлече."},{"word":"повлијае","type":"св.","description":"Изврши влијание. Се надеваше дека животот на село добро ќе повлијае врз здравјето на децата."},{"word":"повод","type":"м.","description":"Тоа што е поттик или околност да се преземе нешто за кое има друга причина. Сакаше да се шегува, и во секоја работа наоѓаше повод за тоа."},{"word":"повод","type":"м.","description":"Јаже со кое се води добиток; водило."},{"word":"поводи","type":"св.","description":"Води малку, кратко време."},{"word":"поводлив","type":"прид.","description":"Што лесно се поведува по друг, лесно паѓа под туѓо влијание."},{"word":"повоен","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на времето непосредно по определена војна. Повоени услови. Повоена генерација. Повоена изградба на земјата."},{"word":"повози","type":"св.","description":"Вози некого малку, кратко време. Ќе ги повозам децата, па ќе ги вратам."},{"word":"повој","type":"м.","description":"(арх.) Платнена лента со која се престегнуваат пелените на бебе."},{"word":"повојница","type":"ж.","description":"Подарок што се носи за новороденче. Дојдоа со повојница."},{"word":"повојче","type":"ср.","description":"Дем. од повој 2. пеленаче."},{"word":"поволен","type":"прид.","description":"Што е по желба, по волја, што одговара, што е погоден, благопријатен. Поволни услови. Поволен резултат. Поволен впечаток. Поволна клима. Поволни цени."},{"word":"поволност","type":"ж.","description":"Својство на тоа што е поволно. Брзаше да ја искористи поволноста на ветрот. Има повеќе поволности за кредитирање на земјоделството."},{"word":"поворка","type":"ж.","description":"Организирано движење на многу луѓе во редови едни по други; процесија, колона. Свечена поворка. Погребна поворка."},{"word":"поврага","type":"прил.","description":"За пренебрегнување. Нека оди поврага. Отиде поврага."},{"word":"повража","type":"св.","description":"Вража малку, кратко време;"},{"word":"поврат","type":"м.","description":"Враќање на тоа што е земено. Поврат на пари. Добиле помош без поврат."},{"word":"повраталка","type":"ж.","description":"Дел од разбојот со кој се враќа вратилото."},{"word":"повратен","type":"прид.","description":"Што се враќа, што може да се врати; што треба да се врати. Повратна сила. Повратно дејство. Повратна информација. Повратни парични средства."},{"word":"поврати","type":"св.","description":"Врати некого назад, натера да се врати. Само што излезе, таа го поврати. Носталгијата нè поврати во крајот наш роден."},{"word":"поврати","type":"св.","description":"Исфрли низ уста храна од желудникот; изблуе. Болниот пак повратил. Му се слоши, за малку ќе повратеше."},{"word":"повратник","type":"м.","description":"Лице што се вратило по подолго време од туѓа земја во својата."},{"word":"поврви","type":"св.","description":"Врви кратко време. Не поврвеа долго, и свртеа на една широчинка."},{"word":"поврволка се","type":"св.","description":"Помине некое време во врволкање."},{"word":"повреви","type":"св.","description":"Вреви малку, кратко време."},{"word":"повреда","type":"ж.","description":"Повредено место на телото, рана од удар и сл. При падот, поминал со мали повреди. Тешка телесна повреда."},{"word":"повреди","type":"св.","description":"Нанесе некому телесна повреда. Замавнал со рака и му го повредил окото."},{"word":"повреме","type":"прил.","description":"Во составот: со повреме ‒ порано, додека е време. Се прибрале дома со повреме."},{"word":"повремен","type":"прид.","description":"Што се јавува, што се случува одвреме-навреме. Имал повремени болки во градите. Повремено наоблачување."},{"word":"повреска","type":"св.","description":"Вреска малку, кратко време."},{"word":"поврзало","type":"ср.","description":"Врвца за торба, вреќа; јаже на огламник."},{"word":"поврзаност","type":"ж.","description":"Својство, состојба на тоа што е поврзано; меѓусебна тесна врска. Меѓусебна поврзаност. Трајна поврзаност. Поврзаност со духот на времето. Цврста поврзаност. Емотивна поврзаност. Роднинска поврзаност."},{"word":"поврзе","type":"св.","description":"Врзе, спои, соедини едно со друго (со врзување, спојување, вклучување и сл.). Кога ги поврза жиците, светилките светнаа."},{"word":"поврзло","type":"ср.","description":"Врвца на торба; рачка на котел и сл.;"},{"word":"поврие","type":"св.","description":"Остане да врие уште некое време."},{"word":"поврне","type":"св.","description":"Падне малку дожд, снег, град."},{"word":"поврска","type":"ж.","description":"Врвци за врзување чорапи под колената."},{"word":"поврти","type":"св.","description":"Врти малку, кратко време."},{"word":"повртка","type":"св.","description":"Позанимава, позадржи некого кратко време. Поврткај ги децава, веднаш ќе се вратам."},{"word":"површен","type":"прид.","description":"Што се ограничува само на тоа што најлесно се гледа, што не навлегува во суштината; ограничен. Површна критика. Површна анализа. Површен впечаток."},{"word":"површи","type":"св.","description":"Помине некое време во вршење жито."},{"word":"површина","type":"ж.","description":"Горната, надворешната страна на нешто (вода, земја, предмет итн.). Нечиста површина. Мазна површина. Плива по површината на водата."},{"word":"површински","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што е, што се однесува на површината. Површински слој. Површински коп."},{"word":"повта","type":"ж.","description":"Желба, апетит, обид;"},{"word":"повте","type":"св.","description":"Посака, почувствува желба. Силно му ја стегна раката, повте да го прегрне, но се воздржа. Повте нешто да им каже, да ги утеши."},{"word":"повтеж","type":"м.","description":"Дејство, обид нешто да се направи. Уште при првиот повтеж успеа."},{"word":"повтор","type":"прил.","description":"Повторно, одново, пак. Повтор се обидов. Повтор фрлија ждрепка."},{"word":"повторен","type":"прид.","description":"Што станува, што се случува вторпат, пак, одново. Повторен преглед. Повторно гласање. Повторни избори."},{"word":"повтори","type":"св.","description":"Направи нешто (кажано, извршено итн.) исто по втор пат или повеќепати. Го повтори прашањето. Ја повтори лекцијата. Повтори постапка. Повтори успех. Повтори грешка."},{"word":"повторка","type":"ж.","description":"Трева што се коси повторно во истата година."},{"word":"повторлив","type":"прид.","description":"Што се повторува, што може да се повтори. Успехот е повторлив ако се работи добро."},{"word":"повторувач","type":"м.","description":"Ученик што го повторува класот."},{"word":"поѓаволи","type":"св.","description":"Направи некој да стане немирен, палав, вознемирен; Тој ги поѓаволи децата. Нејзините постапки ме поѓаволија."},{"word":"погаѓач","type":"м.","description":"Тој што погаѓа, што може да погоди (во цел); тој што може да одгатне. Тој е добар погаѓач. Погаѓач на карти. Погаѓач на судбината."},{"word":"погази","type":"св.","description":"Гази малку, кратко време. За да излезете на патот, ќе погазите малку по калта."},{"word":"поѓакони","type":"св.","description":"Прими некого за ѓакон."},{"word":"погали","type":"св.","description":"гали_1"},{"word":"поган","type":"м.","description":"Тоа што предизвикува гадење, одвратност. (обично за лазачи). Не оди таму да не нагазиш на поган."},{"word":"поган","type":"прид.","description":"а) Злобен, пакосен; одвратен. Го познаваа како многу поган човек. Погана душа. б) Многу лош. Погано куче. Погано време. Погана зима."},{"word":"поганец","type":"м.","description":"Поган човек, злобник. За тој поганец нејќам ни да чујам."},{"word":"погани","type":"несв.","description":"Прави нешто да биде нечисто; валка, загадува. Ги избрка кучињата да не го поганат дворот."},{"word":"поганија","type":"ж.","description":"Поган човек. Оди, поганијо една, ти ли ќе ме учиш мене."},{"word":"поганштија","type":"ж.","description":"Погани луѓе."},{"word":"поганштина","type":"ж.","description":"Особина на тој што е поган, својство на тоа што е погано; подлост, гадост."},{"word":"погата","type":"св.","description":"Гата малку, кратко време."},{"word":"погача","type":"ж.","description":"Пченичен леб од тесто без квасец, печен во тепсија. Бела погача. Топла погача."},{"word":"погачар","type":"м.","description":"Тој што многу сака да јаде погача."},{"word":"погачест","type":"прид.","description":"Што има облик на погача; тркалезен. Погачест плод. Погачест корен."},{"word":"погачица","type":"ж.","description":"Вид баничка; погачка."},{"word":"погачка","type":"ж.","description":"Дем од погача."},{"word":"погерманчи","type":"св.","description":"Направи некој да стане Германец."},{"word":"погиба","type":"св.","description":"Гиба малку, кратко време."},{"word":"погибел","type":"ж.","description":"Неприродна смрт; Ја оплакува погибелта на своите најблиски."},{"word":"погибел","type":"м.","description":"Последната четвртина на Месечината."},{"word":"погине","type":"св.","description":"Изгуби живот со насилна смрт (во војна, несреќа, невреме и сл.); загине. Во авионската несреќа погинале сите."},{"word":"поглавар","type":"м.","description":"главатар."},{"word":"поглавје","type":"ср.","description":"глава_6"},{"word":"погладува","type":"св.","description":"Помине некое време во гладување. Погладуваа малку, ама сега се добри, се накренаа."},{"word":"поглед","type":"м.","description":"Насоченост на очите кон некого, кон нешто. Го следи со поглед. Впери поглед. Крене поглед. Задржи поглед."},{"word":"погледа","type":"св.","description":"Гледа малку, кратко време; гледа 2. Причува, се погрижи за некого или за нешто некое време; гледа 7. Ги погледа децата додека им се вратија родителите од пат."},{"word":"погледне","type":"св.","description":"Насочи за миг поглед кон некого, кон нешто. Го погледна право в лице. Погледна во него и се засрами. Погледна во облаците и подзамижа."},{"word":"поглода","type":"св.","description":"Глода малку, кратко време."},{"word":"погмечи","type":"св.","description":"Гмечи малку, кратко време;"},{"word":"погне","type":"св.","description":"Спобрка некого, нешто. Го погнале да го фатат."},{"word":"погнете","type":"св.","description":"Гнете малку, кратко време; гнете 2. (разг.) Лакомо, брзо изеде; гнете 2."},{"word":"поговор","type":"м.","description":"Текст со завршни зборови, белешки на крајот од книга."},{"word":"поговори","type":"св.","description":"Поразговара, позборува."},{"word":"поговорка","type":"ж.","description":"Општопозната куса, често синтаксички неоформена, изрека со преносно значење, која се искажува како израз на народната мудрост. Од ат на магаре. Ни лук јал, ни лук мирисал. Сит на гладен не верува."},{"word":"погодба","type":"ж.","description":"Спогодба, договор. Без погодба нема да ни оди работата. Се собрале на сред село да прават погодба кого да земат за овчар."},{"word":"погоден","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од погоди."},{"word":"погоден","type":"прид.","description":"Што одговара, соодветен за нешто, за дадена потреба, намена итн.; згоден, поволен. Погоден момент. Погодни зборови. Погодна храна. Погодна почва. Погодна температура. Погодно време и место. Погодни околности. Погоден за обработка. Погодно за носење."},{"word":"погоди","type":"св.","description":"Даде точен одговор, точно каже, се домисли, одгатне. Се зачуди кога погодив што работи. Погодете што ви донесов. По гласот погодија кој е. Не можеше да ја погоди нивната намера. Мислеше дека му ги погоди мислите."},{"word":"погодност","type":"ж.","description":"Својство на тоа што е погодно за нешто."},{"word":"погодок","type":"м.","description":"Удар во целта при гаѓање."},{"word":"поголтне","type":"св.","description":"голтне."},{"word":"погон","type":"м.","description":"(техн.) а) Сила што движи нешто. Електричен погон. Реактивен погон. б) Извор на таа сила. Како погон се користи сончевата енергија. И ветрот може да биде погон."},{"word":"погон","type":"м.","description":"Мера за површина на обработливо земјиште; загон."},{"word":"погонец","type":"м.","description":"Работник во погон."},{"word":"погони","type":"св.","description":"Гони некого малку, кратко време."},{"word":"погонски","type":"прид.","description":"Што се однесува, што е наменет, што припаѓа на погон1. Погонска сила. Погонско гориво. Погонски инженер. Погонски работници."},{"word":"погонче","type":"ср.","description":"Мало производно претпријатие. Имаме погонче за мали занаетчиски услуги."},{"word":"погордее се","type":"св.","description":"Се гордее малку, кратко време. Зошто со тој успех да не се погордеат малку."},{"word":"погорелец","type":"м.","description":"Лице на кое му изгорела куќата, имотот, жртва на пожар. Им правеа куќи на погорелците од војната."},{"word":"погорен","type":"прид.","description":"Горенаведен, гореспоменат;"},{"word":"погори","type":"св.","description":"Гори малку, кратко време или уште малку. Нека погори свеќата, па угаснете ја. Ќе погориме неделава од дрвата, па ќе треба да се купат."},{"word":"погорчи","type":"св.","description":"Горчи некому малку, кратко време. Ќе ти погорчи лекот, ама брзо ќе помине."},{"word":"погосподини се","type":"св.","description":"Стане господин, измени држење, однесување."},{"word":"погости","type":"св.","description":"гости."},{"word":"пограѓани","type":"св.","description":"Направи некого граѓанец (обично, за селанец). Татко му сакаше да го пограѓани, да му даде занает в раце."},{"word":"пограничен","type":"прид.","description":"Што е, што се наоѓа покрај државната граница. Погранично население. Погранични места."},{"word":"пограничје","type":"ср.","description":"Места, појас по должината на границата. Во пограничјата обично живее етнички мешано население."},{"word":"погрбечки","type":"прил.","description":"На грб. Лежеше погрбечки под дебелата сенка. Тука одвај се провлековме погрбечки и помешечки."},{"word":"погрвала","type":"св.","description":"Грвала малку, кратко време."},{"word":"погрда","type":"ж.","description":"Погрден збор, пцост; поруга. Не можам да ги слушам веќе неговите погрди."},{"word":"погрден","type":"прид.","description":"Срамен, лош, непристоен, крајно навредлив. Погрден збор. Погрден израз. Погрдно значење."},{"word":"погреб","type":"м.","description":"Полагање на телото или на останки на мртовец во земјата; закоп."},{"word":"погребе","type":"св.","description":"Изврши погреб на мртовец."},{"word":"погребе","type":"св.","description":"Гребе малку, кратко време;"},{"word":"погребен","type":"прид.","description":"Што се однесува, што е наменет на погреб. Погребна поворка. Погребно претпријатие. Погребна кола."},{"word":"погрее","type":"св.","description":"Грее малку, кратко време;"},{"word":"погрешен","type":"прид.","description":"Што има трајна последица од болест, повреда и сл. Погрешена жена."},{"word":"погрешен","type":"прид.","description":"Неточен, неправилен, што има грешки. Погрешен одговор. Погрешна оцена. Погрешни заклучоци. Погрешен текст. Погрешна реченица."},{"word":"погреши","type":"св.","description":"Направи грешка; греши Погрешивме што ги оставивме сами децата дома. Сум погрешила во сметката."},{"word":"погрижи се","type":"св.","description":"Поведе грижа за некого или за нешто. Вие одете, јас ќе се погрижам за децата. Таа се погрижи за вечерата. Погрижете се тоа да се заврши навреме."},{"word":"погризе","type":"св.","description":"Со гризење оддели, изеде малку. Го погриза јаболкото и го фрли недојадено."},{"word":"погрли","type":"св.","description":"Помине некое време во грлење (компири, пченка и др.)"},{"word":"погрми","type":"св.","description":"безл. Грми кратко време. Ќе погрми и ќе престане."},{"word":"погром","type":"м.","description":"Колеж и грабеж на имотот на незаштитено население, организирани од власта или со нејзина премолчена согласност, врз етничка, верска и друга основа."},{"word":"погромаш","type":"м.","description":"Организатор или вршител на погром."},{"word":"погруби","type":"св.","description":"Направи нешто да стане грубо, грдо; груб 3. Работата ѝ ги погруби рацете."},{"word":"погрува","type":"св.","description":"Помине во грување некое време;"},{"word":"погрчи","type":"св.","description":"Направи некој да стане Грк; грчи 3."},{"word":"погуба","type":"ж.","description":"Погубување, уништување, пропаст."},{"word":"погубен","type":"прид.","description":"Што доведува до погубување, уништување, до пропаст. Погубно влијание. Погубни последици.. Погубно дејство."},{"word":"погуби","type":"св.","description":"а) Лиши од живот некого; убие, отепа. Го ограбиле и го погубиле. б) Изврши смртна казна со примена на судска пресуда според закон."},{"word":"погубиште","type":"ср.","description":"Место каде што се губи, исчезнува нешто. Што е ова, дали потон, дали погубиште."},{"word":"погубник","type":"м.","description":"Тој што извршува погубување. Стоеја беспомошни пред погубниците."},{"word":"поѓубри","type":"св.","description":"Ѓубри малку, кратко време;"},{"word":"погувее","type":"св.","description":"Гувее малку, кратко време."},{"word":"погуга","type":"св.","description":"Гуга малку, кратко време."},{"word":"погуди","type":"св.","description":"Гуди малку, кратко време."},{"word":"поѓупчи","type":"св.","description":"Направи некого Ѓуптин. Тој ја поѓупчи жената, си ги поѓупчи и децата."},{"word":"погурбетува","type":"св.","description":"Помине некое време во гурбетување."},{"word":"погусли","type":"св.","description":"Гусли малку, кратко време."},{"word":"погушка","type":"св.","description":"Гушка некого малку, кратко време."},{"word":"под","type":"м.","description":"Долната рамна површина на просторија по која се оди. Дрвен под. Земјен под. Поплочен под."},{"word":"под","type":"предл.","description":"Пространствено значење: а) Место од долната страна на нешто каде се одвива дејството. Седиме во дворот под липата. Под стреата на новата куќа. б) Место на долната, пониската страна од нешто, во подножјето на планински предел и сл. Се криеше во прнарот под ридот. Се пробива патот до неколку села под Јабланица. Војниците се групираа под селото."},{"word":"под-","type":"претс.","description":"(пот- пред безвучна согласка) Претставка / префикс во состав на глаголи, именки и придавки со следните значења."},{"word":"подаваница","type":"ж.","description":"Детска игра на подавање (обично) топка."},{"word":"подави","type":"св.","description":"Удави сите, сè со ред;"},{"word":"подаволка се","type":"св.","description":"Се даволка малку, кратко време; (се)."},{"word":"подагра","type":"ж.","description":"Болест на зглобовите и вените на нозете или на рацете; костобол."},{"word":"подаде","type":"св.","description":"Даде од рака в рака некому нешто. Подај ми го чадорот. Да ви ја подадам стомната, вода да не ви притреба."},{"word":"подалеку","type":"прил.","description":"Не толку блиску, на поголемо растојание. ...сум одел и подалеку од Лесново. „Јас би му рекол ‒ подалеку од неа!“"},{"word":"поданик","type":"м.","description":"(арх.) Лице што има поданство на дадена државаа; државјанин."},{"word":"поданички","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на поданик. Поданичка послушност. Поданички однос."},{"word":"поданство","type":"ср.","description":"(арх.) Припадност на граѓанинот кон дадена држава; државјанство."},{"word":"подапне","type":"св.","description":"Покасне малку; апне."},{"word":"подари","type":"св.","description":"Даде некому подарок; дарува. Подари му книга за роденденот."},{"word":"подарок","type":"м.","description":"Предмет или друга вредност што се дава некому без надомест; дар. Роденденски подарок. Новогодишен подарок. Свадбени подароци."},{"word":"подаскалува","type":"св.","description":"Поработи некое време како даскал;"},{"word":"податлив","type":"прид.","description":"Што лесно може да се обработи, да се обликува, да послужи за нешто. Ликовна техника што само кај добар уметник е податлива за преливи и тонови..."},{"word":"податок","type":"м.","description":"Факт што помага нешто да се дознае, да се докаже, да се реши или да се заклучи. Биографски податоци. Лични податоци. Статистички податоци."},{"word":"подбегне","type":"св.","description":"Подизбега малку, се потргне настрана од дофат или од пат. Само што помисли дека ќе го фати, кучето пак му подбегна."},{"word":"подбел","type":"м.","description":"Лековито растение со бели, мовливи лисје и со жолти цветови што расте по влажните наноси, речни брегови и ниви; Tussilago farfara."},{"word":"подбели","type":"св.","description":"Побели, обели малку, донекаде. Многу рано косата му подбелела."},{"word":"подбере","type":"св.","description":"Скине, набере лист, плод одоздола. Тутунот треба веќе да се подбере."},{"word":"подбеси се","type":"св.","description":"За рана ‒ се влоши, загнои (од вода, студ и сл.). Му се подбесило пресеченото место на раката."},{"word":"подбив","type":"м.","description":"Подсмев, навредлива шега или постапка, исмејување, презирно однесување кон некого или нешто. За срам и за подбив станал."},{"word":"подбив","type":"м.","description":"Подлога, темел."},{"word":"подбивач","type":"м.","description":"Тој што сака да се подбива, што е склон на подбивање; се. Се сторија подбивачи. Подбивачите не разбираа."},{"word":"подбивен","type":"прид.","description":"Што содржи, што изразува подбив; Подбивен поглед. Подбивна насмевка. Подбивни зборови."},{"word":"подбиде","type":"св.","description":"Испроба, искуша малку некого, наведе да се искаже за нешто, да открие своја намера, тајна, мислење и сл. Подбиди го дали знае што има ново в чаршија."},{"word":"подбие","type":"св.","description":"Набие нешто во основата. Го подбил ѕидот."},{"word":"подбие се","type":"св.","description":"Се пошегува со некого, направи шега со некого, на нечија сметка. Девојката се подбила шега со момчето."},{"word":"подбишега","type":"ж.","description":"Со него децата си тераа подбишега."},{"word":"подбор","type":"м.","description":"Избор, одбир на лица или на предмети. Секретарката ќе врши подбор на архивска граѓа. Наставникот прави подбор на текстови за ѕидниот весник."},{"word":"подбради","type":"св.","description":"Забради шамија или шал врзувајќи ги краиштата под брадата."},{"word":"подбрадник","type":"м.","description":"Дел од женска народна носија: а) Везено парче што се носи на градите. б) Лента, врвца и сл. што ја држи капата и се носи под брадата."},{"word":"подбрадок","type":"м.","description":"Задебелено ткиво под долната вилица; гуша."},{"word":"подбричи","type":"св.","description":"Избричи оддолу, по краиштата. Берберот му ги подбричил мустаќите."},{"word":"подбрка","type":"св.","description":"Потрча по некого бркајќи го донекаде. Ме подбрка со сукалото низ дворот."},{"word":"подбркне","type":"св.","description":"Се стрчне по некого бркајќи го донекаде. Ги подбркна децата и тие се разбегаа како пилци со гласен вик."},{"word":"подбуни","type":"св.","description":"Поттикне на буна, на бунт. Го подбуни народот на бунт, па се повлече."},{"word":"подбутне","type":"св.","description":"Турне, оттурне нешто малку, слабо. Подбутни го креветот уште малку накај ѕидот. Ги подбутна дрвата во огнот подобро да горат."},{"word":"подбуцне","type":"св.","description":"Буцне малку, до одреден степен. Подбуцни го огнот, загаснал."},{"word":"подбуцнувач","type":"м.","description":"Тој што подбуцнува на кавга, на расправија. Во одделението тој беше подбуцнувач на сите кавги и тепачки."},{"word":"подбуцнувачки","type":"прид.","description":"Што се однесува на подбуцнувач; што служи за подбуцнување. Подбуцнувачка пропаганда."},{"word":"подвал","type":"м.","description":"Потпорка на бочва или на друг голем сад за да стои рамно."},{"word":"подвари","type":"св.","description":"Повари само малку за подоцна да се продолжи со готвење; обари. Го подварив месото за утре."},{"word":"подварок","type":"м.","description":"Подварена кисела зелка со печено месо."},{"word":"подведе","type":"св.","description":"Доведе нешто во врска со поширок круг соодветни појави, сведе под ист поим. Сите тие историски податоци тој ги подведе под ист наслов."},{"word":"подведувач","type":"м.","description":"Лице што се занимава со подведување жени."},{"word":"подвез","type":"м.","description":"Вид вез на женска народна носија. Таа имаше кошула со подвез од колковите до икрите на нозете."},{"word":"подвезок","type":"м.","description":"Дел од вез на ракав на женска народна носија."},{"word":"подвене","type":"св.","description":"Свене малку, донекаде, не целосно. Му подвенале лисјата на цвеќево."},{"word":"подвеска","type":"ж.","description":"Лито ткаена тенка лента за врзување на чорапите."},{"word":"подвив","type":"м.","description":"Раб на облека. Подвивот на здолништето се отшил."},{"word":"подвиг","type":"м.","description":"Херојско дело извршено под тешки услови со многу жртви и откажувања, со голема пожртвуваност. Јуначки подвиг. Тоа е вистински подвиг. Подвиг достоен за почит."},{"word":"подвид","type":"м.","description":"Збир од единки што се разликуваат по некои заеднички обележја во рамките на истиот вид (во систематизацијата на животните, растенијата итн.)."},{"word":"подвие","type":"св.","description":"Свие на некој начин. Девојчето ја подви страницата на книгата до каде што стаса при читањето."},{"word":"подвижен","type":"прид.","description":"Што може да се движи, да се поместува, да се мрда (за механизам, дел од телото итн.). Подвижен зглоб. Подвижен дел на моторот."},{"word":"подвижник","type":"м.","description":"Тој што од религиозни причини се одрекол од сите уживања; аскет."},{"word":"подвижништво","type":"зам.","description":"Начин на живот на подвижникот; аскети"},{"word":"подвикне","type":"св.","description":"Викне по некого; повика некого; извикне. Стариот подвикна по детето да му донесе вода. Таа подвикна гласно и ехото ѝ го врати гласот одбиен од планината."},{"word":"подвир","type":"м.","description":"Место каде што се збира слаба вода, каде што водата се вири."},{"word":"подвластен","type":"прид.","description":"Што е под власта на некого;"},{"word":"подвласти","type":"св.","description":"Стави под своја власт;"},{"word":"подвлече","type":"св.","description":"Стави под нешто со влечење. Таа го подвлече килимот под ногарките на креветот."},{"word":"подводен","type":"прид.","description":"Што се наоѓа под нивото на водата. Подводни карпи. Подводни пештери."},{"word":"подвоен","type":"прид.","description":"Што е поделен на две, што се дели на две. Подвоен колектив."},{"word":"подвоз","type":"м.","description":"Транспорт на стоки и др."},{"word":"подвозник","type":"м.","description":"Подземен премин, премин за луѓе и возила под јавна сообраќајница (улица, пат, железничка линија). Под раскрсницата изградија подвозник."},{"word":"подвои","type":"св.","description":"Раздвои, подели на две, разедини. Одлуката на директорот го подвои колективот на две."},{"word":"подвоуми се","type":"св.","description":"Се двоуми, се колеба малку, некое време. Се подвоуми дали да оди или да не оди на пат по ова невреме."},{"word":"подврзе","type":"св.","description":"Врзе, со врвца стегне, затвори нешто (вреќа и сл.) да не се растури, да не може да излезе содржината. Работниците ги подврзаа вреќите и ги наредија крај ѕидот."},{"word":"подврива","type":"несв.","description":"Врие по малку, слабо."},{"word":"подврне","type":"св.","description":"За дожд, снег и сл. ‒ врне слабо, малку. Дождот подврнал пред тоа и во воздухот немаше прашина."},{"word":"подгази","type":"св.","description":"Згази, нагази врз нешто, со газење оштети, измени облик на нешто. Ги подгази чевлите."},{"word":"подгазница","type":"ж.","description":"Ремен на самарот што го држи да не оди напред."},{"word":"подговори","type":"св.","description":"Незабележано потсети некого на нешто. Му подговори да не оди по риба."},{"word":"подголтне","type":"св.","description":"Голтне плунка. Тој подголтна пред да проговори."},{"word":"подгони","type":"св.","description":"Почне да гони некого или нешто, засилено од повеќе страни. Арамијата го подгонија од сите страни. Пците го подгонија зајакот."},{"word":"подгори","type":"св.","description":"Изгори до некој степен. Во пожарот што изби, гредите на куќата подгореа."},{"word":"Подгорица","type":"ж.","description":"Главен град на Црна Гора."},{"word":"подгорјанин","type":"м.","description":"Жител на подгорје."},{"word":"подгорје","type":"ср.","description":"Област во подножјето на гора, планина. Селото се наоѓа во подгорјето на Пирин."},{"word":"подгорчи","type":"св.","description":"Почне да горчи малку, во слаба мера."},{"word":"подготвен","type":"прид.","description":"Што е целосно направен, завршен, приготвен; готов. Подготвената книга ја предадовме во печатницата за печатење. Подготвениот ручек за утре го ставив во фрижидерот."},{"word":"подготви","type":"св.","description":"Направи, приготви однапред за постигање на некоја цел, намена. Владата подготви неколку мошне важни закони од сферата на економијата. Механичарите го подготвија авионот за лет. Земјоделците ја подготвија земјата за есенска сеидба. Тој подготви појадок за себе и за сестра си."},{"word":"подготвителен","type":"прид.","description":"Што се однесува на подготовка; што служи како подготовка за нешто. Подготвителниот период не трае многу долго. Подготвителна група. Подготвителната работа опфаќа неколку активности. Подготвителен испит."},{"word":"подготвувач","type":"м.","description":"Тој што подготвува нешто. Подготвувачот на училишната приредба им се заблагодари на учесниците."},{"word":"подготовка","type":"ж.","description":"Работа со која се овозможува извршувањето на нешто. Подготовките за конгресот се во тек. Подготовките за свадбата се при крај."},{"word":"Подградец","type":"м.","description":"Град во Албанија."},{"word":"подгрбавен","type":"прид.","description":"Што не може исправено да се движи, што се подгрбавил; што изгубил исправено држење. Подгрбавена старица"},{"word":"подгрбави","type":"св.","description":"Изгуби исправено држење поради болест, старост и сл. Тешкиот живот го подгрбави."},{"word":"подгрее","type":"св.","description":"Загрее, стопли нешто што е истинато, најчесто храна. Домаќинката го подгреа вчерашниот ручек и им даде на децата да јадат. Мајката им го подгреа млекото на децата."},{"word":"подгризе","type":"св.","description":"Со гризење оштети одоздола. Глувците го подгризале килимот."},{"word":"подгризне","type":"св.","description":"Гризне, касне нешто малку, во ограничена мера. Кога дојдов од работа, подгризнав малку."},{"word":"подгрлник","type":"м.","description":"Ѓердан, ниска од златни или други пари што се носи на самиот врат."},{"word":"подгрлница","type":"ж.","description":"(дијал.) Коска што се наоѓа под грлото кај птиците."},{"word":"подгрупа","type":"ж.","description":"Дел, подраздел на група."},{"word":"подгушен","type":"прид.","description":"Што е под гушата."},{"word":"подгушка","type":"ж.","description":"подбрадок."},{"word":"поддаде","type":"св.","description":"Даде малку, обично кришум. Му поддаде тој на братот некој денар да ја помине зимата."},{"word":"подделне","type":"св.","description":"Делне малку, слабо, само донекаде;"},{"word":"поддојде","type":"св.","description":"Одејќи, се приближи малку или уште малку."},{"word":"поддотера","type":"св.","description":"Дотера, украси уште малку, донекаде. Поддотерајте ја уште малку невестата оти идат сватовите. Ќе ја поддотераме уште малку работата."},{"word":"поддржател","type":"м.","description":"Лице што поддржува нешто (идеја, лице, партија, движење и сл.). Тие се поддржатели на новите идеи во партијата."},{"word":"поддржи","type":"св.","description":"Даде поддршка. Тој ја поддржа иницијативата за штрајк. Родителите ја поддржаа идејата на професорот за дополнителна настава. Граѓаните го поддржаа протестот на самохраните мајки."},{"word":"поддршка","type":"ж.","description":"Поддржување, прифаќање на нечии идеи, настојувања, работа, дејствување и сл.; потпора, поткрепа Березервна поддршка. Дадовме поддршка на таа иницијатива. Твојата поддршка ми е многу важна."},{"word":"поддувне","type":"св.","description":"Дувне малку, во некоја мера. Ветерот поддувна од морето."},{"word":"подејствува","type":"св.","description":"Изврши дејство; покаже влијание. Нека подејствува малку лекот, па ќе видиме за понатаму."},{"word":"поделба","type":"ж.","description":"Распределба на нешто на повеќе делови или меѓу повеќе единки. Поделба на имот на наследниците."},{"word":"поделен","type":"прид.","description":"Што е предмет на делба. Поделените подароци брзо беа распакувани."},{"word":"подели","type":"св.","description":"а) Раздели целина на делови. Домаќинката го подели тестото на десет еднакви дела. Учениците го поделија теренот на два дела. б) (мат.) Врши операција на делење. Бројот 10 ќе го поделиме со два и потоа ќе го помножиме со три."},{"word":"поделка","type":"ж.","description":"Ознака за тоа што е поделено на делови. На нишанот имаше пет поделки."},{"word":"поделка","type":"св.","description":"Делка малку, кратко време."},{"word":"подем","type":"м.","description":"Силен развој на нешто; полет, воздигнување. Подем на индустриското производство. Подем на народните маси. Подем на литературата за деца."},{"word":"поден","type":"прид.","description":"Што се однесува на под. Подни облоги. Подни мозаици. Подно греење."},{"word":"подене","type":"св.","description":"а) Започне разговор, иницира разговор. Тој го подена разговорот околу последните случувања. б) Започне кавга. Тој подена кавга со брата си околу наследството."},{"word":"подетинет","type":"прид.","description":"Што е како дете. Зар не гледате, старицата е подетинета."},{"word":"подетини (се)","type":"св.","description":"Стане како дете, се однесува како дете. Стариот подетини со годините."},{"word":"поджолтнат","type":"прид.","description":"Што станал жолт само малку, донекаде."},{"word":"поджолтне","type":"св.","description":"За растение ‒ добие жолтеникава боја, стане жолтеникав. Лисјата на пиперот поджолтнале."},{"word":"поджугне","type":"св.","description":"За растенија ‒ никне, потера малку над земјата. Расадот поджугнал, ќе го биде."},{"word":"подза-","type":"претс.","description":"Сложен префикс со значење ‒ извршеност на дејството на првично префиксираниот глагол (забрза) делумно, донекаде, во мала, во некоја мера: подзабрза, подзаборави, подзаврзе, подзагрози (некого), подзадржи, подзајакне, подзакопа, подзалепи, подзамати, подзапрета, подзасади, се подзатрча, подзачува, подзашие и др."},{"word":"подзабави","type":"св.","description":"Забави некоја работа, движење и сл. Старицата го подзабави чекорот на угорницата."},{"word":"подзаблажи","type":"св.","description":"Направи нешто да биде слатко во ограничена мера. Подзаблажи го кафето, немој да горчи."},{"word":"подзаболи","type":"св.","description":"Заболи малку, во одредена мера, кратко време; Сношти ме подзаболи забот."},{"word":"подзаборавен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од подзаборави."},{"word":"подзаборави","type":"св.","description":"Заборави малку, донекаде, во некоја мера. Тој подзаборави за момент на проблемите. За кратко подзаборави на болките од претепаната снага."},{"word":"подзабрза","type":"св.","description":"Забрза некого малку, донекаде, повеќе од претходно. Ги подзабрза децата побрго да нижат. Ги подзабрза чекорите да стигне пред мракот."},{"word":"подзабричи","type":"св.","description":"Избричи на брзина, како било. Берберот го подзабричи надвенатри."},{"word":"подзабрише","type":"св.","description":"Забрише малку, згора-згора, донекаде, не темелно. Ги подзабриша чиниите и ги остави да се досушат."},{"word":"подзаварди","type":"св.","description":"Заварди, зачува донекаде, за кратко време."},{"word":"подзавитка","type":"св.","description":"Завитка малку, донекаде, некако, како било. Го подзавитка подарокот во една истуткана хартија."},{"word":"подзавлекува","type":"несв.","description":"Тешко, отежнато се движи, криви; завлече 3. Тој подзавлекува со ногата."},{"word":"подзавлече","type":"св.","description":"Завлече малку, во одредена мера; завлече Подзавлечете го килимот накај ѕидот."},{"word":"подзавлечка","type":"св.","description":"Со влечење малку завлечка, во извесна мера, донекаде. Го подзавлечка ранетиот настрана."},{"word":"подзаврати","type":"св.","description":"Заврати малку, ракави, ногавици и сл.;"},{"word":"подзаврне","type":"св.","description":"За дожд, снег и сл. ‒ врне слабо, малку. Дождот подзаврнал пред тоа и во воздухот се чувствуваше свежина."},{"word":"подзаврти","type":"св.","description":"Заврти малку, во ограничена мера. Ја подзаврти главата во знак на негодување."},{"word":"подзагаси","type":"св.","description":"Загаси малку, слабо, само до некаде, намали интензитет на горење; подизгаси. Огинот подзагасил, тури му некое дрвце."},{"word":"подзагатне","type":"и.","description":"Загатне малку, во мала мера. Соседот подзагатна нешто за новите случувања во улицата, ама не рече ништо одредено."},{"word":"подзагледа","type":"св.","description":"Загледа малку, донекаде со нагласен интерес;"},{"word":"подзагори","type":"св.","description":"За јадење и сл. ‒ загори малку; загори 2. Гравот како да подзагорел, мириса цела куќа."},{"word":"подзагреан","type":"прид.","description":"Што е загреан, донекаде малку, за храна и сл."},{"word":"подзагрее","type":"св.","description":"Загрее малку, донекаде. Подзагреј ја водата да биде млака."},{"word":"подзагрижи","type":"св.","description":"Загрижи некого со нешто, со некоја постапка малку, донекаде. Кога го видов, ме подзагрижи неговиот изглед."},{"word":"подзагубен","type":"прид.","description":"Што е донекаде изгубен, пропаднат. Тој е речиси подзагубен човек."},{"word":"подзагуби","type":"св.","description":"Загуби нешто малку, донекаде. Како да го подзагуби умот."},{"word":"подзадоцни","type":"св.","description":"Задоцни малку, кратко време. Тој малку ќе подзадоцни, ама ќе дојде."},{"word":"подзајаде се","type":"св.","description":"Започне да се кине дел по дел, малку по малку. Тука јажето како да се подзајало."},{"word":"подзакачи","type":"св.","description":"Закачи малку, само донекаде; закачи 3. Капината го подзакачи малку, го гребна по раката."},{"word":"подзакашла се","type":"св.","description":"Се закашла малку, во некоја мера. Стариот се подзакашла од тутунот."},{"word":"подзакрепи","type":"св.","description":"Закрепи, потпре малку; закрепи Го подзакрепи стариот да се качи по скалите."},{"word":"подзакрепне","type":"св.","description":"Закрепне, стане појак од порано. По операцијата момчето подзакрепна малку."},{"word":"подзакрпи","type":"св.","description":"Закрпи малку, во некоја мера нешто скинато, дупнато и сл., донекаде, како било; закрпи 1., 2. и 4. Ги подзакрпија улиците. Ја подзакрпи вреќата надве натри."},{"word":"подзалади","type":"св.","description":"(само во 3 л.) За време ‒ залади малку, донекаде. Времето подзалади."},{"word":"подзалаже","type":"св.","description":"Залаже малку, сврти внимание на друга страна. Ја подзалажа потерата на друга страна. Го подзалажаа паричките, та не фати работа како што треба."},{"word":"подзамазни","type":"св.","description":"Замазни, зарамни малку, донекаде. Го подзамазни фустанот."},{"word":"подзамачка","type":"св.","description":"Замачка малку, донекаде. Ја подзамачка малку тортата со шлаг и ја изнесе пред гостите."},{"word":"подзамижан","type":"прид.","description":"Поспан малку, донекаде. Ми личиш како подзамижан, да не ти се спие?"},{"word":"подзамиже","type":"св.","description":"Замиже малку, донекаде, кратко време. Подзамижа малку на креветот, ама не заспа."},{"word":"подзамисли се","type":"св.","description":"Се замисли малку, донекаде. Кога ја чу забелешката на професорот, тој се подзамисли малку, па одговори."},{"word":"подзамолчи","type":"св.","description":"Замолчи малку, застане малку во кажувањето, во плачењето и сл. Подзамолчи малку, пак продолжи да зборува. Детето ќе подзамолчеше на кратко и пак ќе викнеше да плаче."},{"word":"подзамрачи","type":"св.","description":"Замрачи малку, донекаде. Веќе подзамрачи кога си дојде детето од училиште."},{"word":"подзамре","type":"св.","description":"Стивне малку, замолчи донекаде, во извесна мера. Детето подзамре малку, престана да плаче. Подзамреа топовите."},{"word":"подзамрзне","type":"св.","description":"Замрзне малку, во некоја мера; замрзне 1, 2. Реката подзамрзнала малку."},{"word":"подзанемари","type":"св.","description":"Занемари, запостави малку, донекаде. Од премногу обврски, таа ја подзанемари хигиената во куќата."},{"word":"подзаниша","type":"св.","description":"Заниша, залула малку, во мала мера. Го подзаниша малку детето, колку да земе залет."},{"word":"подзаоблачи се","type":"св.","description":"Се наоблачи малку, донекаде. До вечера небото се подзаоблачи."},{"word":"подзаоблен","type":"прид.","description":"Што е заоблен малку, во некоја мера. Подзаоблени врвови."},{"word":"подзаобли","type":"св.","description":"Заобли малку, до извесна мера, донекаде. Крајчињата ги подзаобли малку и ги свитка нанадвор."},{"word":"подзаостане","type":"св.","description":"Заостане малку поназад од другите; заостане Нашиот тркач подзаостана малку."},{"word":"подзаостри","type":"св.","description":"заостри_1_2"},{"word":"подзапали","type":"св.","description":"Запали малку, донекаде. Подзапали го огинот, ладно е."},{"word":"подзапира","type":"несв.","description":"Застанува, запира по малку, повремено во од, во движење, во некое дејство. Коњите и магарињата подзапираа под тешкиот товар. Полицаецот подзапира, се заслушува и пак продолжува со обиколката. Возот подзапира на локалната станица, но не застанува ако нема патници."},{"word":"подзаплакне","type":"св.","description":"Заплакне само малку, недоволно. Ја подзаплакна чашата и така ја остави на масата."},{"word":"подзаплаши","type":"св.","description":"Заплаши, застраши некого малку, во некоја мера, донекаде. Ги подзаплашија селаните да не се бунат. Стариот ги подзаплаши децата со бастунот в рака."},{"word":"подзапне","type":"св.","description":"Запне малку, донекаде; запне Работата малку подзапна. Преговорите подзапнаа уште на почетокот."},{"word":"подзапоставен","type":"прид.","description":"Запоставен малку, донекаде. Тој е малку подзапоставен од домашните."},{"word":"подзапостави","type":"св.","description":"Запостави нешто во извесна мера, донекаде. Ги подзапостави испитите."},{"word":"подзапраша","type":"св.","description":"Запраша малку, донекаде. Таа подзапраша за соседот, ама кога не доби одговор, не запраша уште еднаш."},{"word":"подзапре","type":"св.","description":"Запре движење на некого или на нешто за кратко време за пак да продолжи. Полицаецот ја подзапре колоната возила, колку да помине амбулантната кола. Тој ги подзапре жените што носеа вода за да се напие од нивните бардачиња. Тој ја подзапре водата да не тече напразно."},{"word":"подзапржи","type":"св.","description":"Запржи нешто малку, набрзина. Подзапржи некоја пиперка, па да ручаме."},{"word":"подзарадува","type":"св.","description":"Израдува некого малку, кратко време, во некоја мера. Им купи по нешто на децата, да ги подзарадува малку за празникот."},{"word":"подзарамни","type":"св.","description":"Зарамни малку, згора-згора. Тој ја подзарамни леата и почна да сади кромид. Таа го подзарамни фустанот, се изгледа од сите страни и излезе надвор."},{"word":"подзарасне","type":"св.","description":"Почне да зараснува по малку, донекаде. Нека подазарасне малку раната."},{"word":"подзароси","type":"св.","description":"Зароси малку, кратко време. Подзароси ситна роса."},{"word":"подзасени","type":"св.","description":"а) Засени малку, донекаде. Дрвјата ја подзасенија куќата. б) Засени некому светлост малку, донекаде. Застана пред него и му подзасени со својата става."},{"word":"подзасили","type":"св.","description":"Засили малку, донекаде. Тој го подзасили темпото пред самиот крај на трката. Дождот како да подзасили."},{"word":"подзасипнат","type":"прид.","description":"Што е засипнат малку, во извесна мера, донекаде."},{"word":"подзасипне","type":"св.","description":"Засипне малку, донекаде."},{"word":"подзасирен","type":"прид.","description":"Што е малку засирен, само донекаде. Подзасирена крв."},{"word":"подзасири","type":"св.","description":"Засири, потсири (млеко) малку, донекаде."},{"word":"подзаситен","type":"прид.","description":"Што е заситен малку, во извесна мера, донекаде. Подзаситената публиката реагираше на претставата."},{"word":"подзасити","type":"св.","description":"Засити малку, донекаде. Аргатите го подзаситија гладот."},{"word":"подзаслабен","type":"прид.","description":"Што заслабнал малку, донекаде. Ми се гледаш како подзаслабен."},{"word":"подзаслаби","type":"св.","description":"Малку заслаби физички, донекаде; заслаби од опреацијата, момчето подзаслаби, не може да стои на нозе."},{"word":"подзаслуша","type":"св.","description":"Заслуша малку повнимателно. Застана пред вратата и подзаслуша."},{"word":"подзаснежи","type":"св.","description":"Заснежи малку, во извесна мера. Утрово подзаснежило."},{"word":"подзасолне","type":"св.","description":"Засолне малку, прикрие, сокрие донекаде. Ги подзасолна пушките под насечените гранки."},{"word":"подзаспан","type":"прид.","description":"Што е во полубудна состојба, заспан донекаде, не сосема. Лежи тој така, подзаспан, кога слуша некој тропа на вратата."},{"word":"подзаспие","type":"св.","description":"Заспие малку, за кратко време. Одвај подзаспа, кога некој тропна на џамчето."},{"word":"подзасрамен","type":"прид.","description":"Што е малку засрамен."},{"word":"подзасрами","type":"св.","description":"Засрами некого малку, во извесна мера. Го подзасрами момето прашувајќи го дали има момче."},{"word":"подзастане","type":"св.","description":"Застане малку, за момент, за кратко време. Како да се двоумеше, подзастана малку, сал за миг, и пак продолжи по патот. Наеднаш подзастана и почна да наслушнува."},{"word":"подзастарен","type":"прид.","description":"Што е малку застарен, донекаде. Тоа алиште е подзастарено, никој не го носи."},{"word":"подзастари","type":"св.","description":"Стане стар, ветов. Тие учебници подзастарија, има нови."},{"word":"подзастуди","type":"св.","description":"(само 3 л.) Застуди малку, донекаде, не сосема. Времето веќе подзастуде, иде зима."},{"word":"подзасуши","type":"св.","description":"Направи донекаде сув; засуши 4. Ги подзасуши алиштата на печката."},{"word":"подзатвори","type":"св.","description":"Затвори само малку, донекаде. Подзатвори ја вратата, почна да студи."},{"word":"подзатега","type":"несв.","description":"Затега малку, донекаде или одвреме-навреме. Одвреме-навреме го подзатега јажето со кое го води добичето."},{"word":"подзатегне","type":"св.","description":"Затегне малку, донекаде. Ја потзатегна жицата со која ја врзуваше оградата."},{"word":"подзатемни","type":"св.","description":"Направи да биде малку потемно од порано, само донекаде. Подзатемни ја малку фотографијата."},{"word":"подзатопли","type":"св.","description":"Затопли малку, не сосема. Подзатопли ја собата, студи."},{"word":"подзатресе","type":"св.","description":"Затресе, протресе малку, донекаде. Го подзатресе ќебето набрзина и го остави на сонце да се ветрее."},{"word":"подзатскрие","type":"св.","description":"Затскрие малку, само донекаде; Го подзатскри подарокот во плакарот да не го видат веднаш децата. Облаците го подзатскрија сонцето само за миг. Тој се подзатскри додека помине потерата."},{"word":"подзачести","type":"св.","description":"Зачести малку, повеќе од порано. Тој подзачести со посетите, има нешто тука."},{"word":"подзачешла","type":"св.","description":"Зачешла некого малку; Мајката го подзачешла девојчето пред да го пушти на улица."},{"word":"подзачисти","type":"св.","description":"Зачисти малку, донекаде, нецелосно. Подзачисти набрзина и излезе на улица."},{"word":"подзачуден","type":"прид.","description":"Што е малку зачуден, не многу."},{"word":"подзачуди","type":"св.","description":"Зачуди некого малку, донекаде. Ме подзачуди неговиот изглед."},{"word":"подзбере","type":"св.","description":"Донекаде збере, собере нешто расфрлано. Ги подзбра алиштата на куп и ги пикна во плакарот."},{"word":"подзгазне","type":"св.","description":"Згазне малку, донекаде. Еден од гостите ѝ го подзгазна фустанот на невестата што се влечеше по земја."},{"word":"подзглавје","type":"ж.","description":"Перница, тоа на што се става главата кога се лежи"},{"word":"подздивне","type":"св.","description":"Здивне, се издиши малку, земе здив."},{"word":"подздолниште","type":"ср.","description":"Здолниште што се носи под горното здолниште. Сега се носат еднобојни здолништа и контрастни подздолништа."},{"word":"подземе","type":"св.","description":"Прифати нешто подадено, понудено; земе Ги подзеде подадените торби."},{"word":"подземен","type":"прид.","description":"Што е под површината на земјата. Подземни води."},{"word":"подземи","type":"прил.","description":"Под површината на земјата. Водата тече подземи. Поминал три саата под урнатините, подземи."},{"word":"подземје","type":"ср.","description":"Просторија што е под површината на земјата. Во подземјето на џамијата се гаси жарта во мангалите."},{"word":"подземница","type":"ж.","description":"Просторија или куќа што се наоѓа подземи."},{"word":"подзинат","type":"прид.","description":"Што е со полуотворена уста. Подзината уста."},{"word":"подзине","type":"св.","description":"Зине малку, само донекаде, отвори уста малку, донекаде. Подзина да каже нешто."},{"word":"подѕида","type":"св.","description":"Поткрепи со ѕид, ѕида од долната страна. Тој го подѕида горниот крај од дворот за да не се одронува земјата. Бреговите на реката ги подѕидавме со камен да не ги носи водата."},{"word":"подѕидок","type":"м.","description":"Низок ѕид што служи за потпора на нешто. Направиле ниски подѕидоци за да не се урива земјата."},{"word":"подѕирне","type":"св.","description":"Ѕирне малку некого, за кратко време. Го подѕирна детето од врата, само колку да види што прави."},{"word":"подивен","type":"прид.","description":"Што подивел, што станал див. Подивени кози. Подивена река. Подивени страсти."},{"word":"подиви","type":"св.","description":"Стане див или како див. Момчето подиве во таа пуста пустелија. Животните во кафезите подивеа кога го сетија мирисот на месото што им го носеше чуварот."},{"word":"подигне","type":"св.","description":"а) Дигне, крене на мала височина. Тој ја подигна торбата и сети дека е многу тешка. Го подигнал златниот пехар и одлеал од виното во чест на боговите. б) Поткрене, истави тоа што е со нешто поклопено, покриено. Ја подигна тешката плоча под која лежеше телото на загинатиот. Младоженецот ѝ го подигна велот на невестата и ја бакна."},{"word":"подигра","type":"св.","description":"Разигра коњ малку, донекаде. Го подигра коњот пред да тргне на непријателската војска."},{"word":"подидува","type":"несв.","description":"Доаѓа повремено, понекогаш. Тој подидува во дуќанот кога има време."},{"word":"подиз-","type":"претс.","description":"Сложен префикс (под- и из-/ис-) со значење вршење на дејството во мала мера, донекаде (подизбистри, подизведри, подизвлече, подиздлаби, подизлади и др.)."},{"word":"подизбистри се","type":"св.","description":"Се избистри малку, донекаде. Кладенецот се подизбистри."},{"word":"подизведри","type":"св.","description":"Изведри малку, донекаде. Ветерот го подизведри небото, ама сепак изгледа ќе врне."},{"word":"подизвлече","type":"св.","description":"Извлече, извади малку, донекаде некого или нешто од некаде. Едвај го подизвлекоа од под урнатините, колку да го одржат во живот."},{"word":"подизвлечка","type":"св.","description":"Извлечка малку, донекаде нешто од некаде, со мака, со труд. Го подизвлечка некако безживотното тело од запалената куќа."},{"word":"подизгледа","type":"св.","description":"Изгледа, одмери малку со поглед;"},{"word":"подиздлабен","type":"прид.","description":"Што е издлабен малку, донекаде. Подиздлабениот камен беше како корито."},{"word":"подиздлаби","type":"св.","description":"Издлаби малку, донекаде. Подиздлаби ја копанката уште малку, плитка е."},{"word":"подизитри се","type":"св.","description":"Се изитри малку, донекаде. Со време таа се подизитри."},{"word":"подизлади","type":"св.","description":"Излади малку, донекаде. Го подизладија пивото во реката."},{"word":"подизлезе","type":"св.","description":"Излезе малку, донекаде. Стариот подизлезе од куќата, прошета малку по дворот."},{"word":"подизлиже","type":"св.","description":"Излиже малку, само донекаде. Децата речиси го подизлижале мармаладот од чинивчето на масата."},{"word":"подизлитен","type":"прид.","description":"Што е излитен малку. Подизлитено палто висеше на закачалката во ходникот."},{"word":"подизлити се","type":"св.","description":"Се излити малку, во некоја мера. Палтото се подизлитило, ќе треба ново да се купува."},{"word":"подизмазни","type":"св.","description":"Измазни малку, донекаде. Ја подизмазни косата и задоволно се поднасмеа."},{"word":"подизмачка","type":"св.","description":"Измачка малку, донекаде."},{"word":"подизмени","type":"св.","description":"Измени малку, донекаде. Некои работи се подизменија во последно време на подобро."},{"word":"подизмести","type":"св.","description":"Измести малку, донекаде. Го подизмести ременот на пушката што го притискаше на рамото."},{"word":"подизмие","type":"св.","description":"Измие малку, во ограничена мера. Го подизми бурето за зелка."},{"word":"подизмори","type":"св.","description":"Измори малку, донекаде. Тој ги подизмори аргатите што му го копаа лозјето."},{"word":"подизникне","type":"св.","description":"Изникне малку, донекаде. Подизникнала трева по потеката."},{"word":"подизострен","type":"прид.","description":"Што е малку, донекаде изострен. Тој отсекогаш имал подизострен осет за убавина. Подизострен став. Подизострен однос."},{"word":"подизостри","type":"св.","description":"Изостри малку, донекаде, во некоја мера, повеќе или помалку. Арно си го подизострил ножот."},{"word":"подизрадува","type":"св.","description":"Израдува некого во извесна мера, донекаде. Девојчето ги подизрадува родителите со своите успеси."},{"word":"подизрамни","type":"св.","description":"Израмни малку, донекаде. Ги здипли и ги подизрамни алиштата со рацете и без да ги пегла, ги стави во плакарот."},{"word":"подизретчи","type":"св.","description":"Изретчи малку, само донекаде. Подизретчи го расадот, многу е густ."},{"word":"подиктира","type":"св.","description":"Диктира текст малку, кратко време. Професорот подиктира, па застана и се замисли."},{"word":"подисипе","type":"св.","description":"Исипе, излие малку, донекаде. Подисипа од чашата пред да му ја подаде на детето да се напие вода."},{"word":"подиситни","type":"св.","description":"Иситни малку, донекаде. Подиситни го месото на помали парчиња пред да го ставиш во манџата."},{"word":"подискара","type":"св.","description":"Искара малку, донекаде;"},{"word":"подискастри","type":"св.","description":"Искастри малку, во некоја мера. Попладнето тој ги подискастри гранките на трендафилот."},{"word":"подискашла","type":"св.","description":"Искашла малку, со кашлање исфрли од дишните органи нешто во мала количина. Болниот како да подискашла крв, така ми се виде."},{"word":"подискласи","type":"св.","description":"За жито ‒ искласи малку, донекаде. Житата подискласиле."},{"word":"подископачи","type":"св.","description":"Ископачи шума, дрвја малку, донекаде. Подископачија малку од шумата, колку за едно нивче."},{"word":"подискорне","type":"св.","description":"Искорне малку, во одредена мера. Подискорна малку од плевелот, ама се замори и седна да се одмори."},{"word":"подискоси","type":"св.","description":"Искоси трева малку, донекаде."},{"word":"подискоси","type":"св.","description":"Искоси, стави во коса положба малку, донекаде. Подискоси го уште малку килимот в лево."},{"word":"подискриви","type":"св.","description":"Искриви малку, до определен степен. Го подискриви малку вратот напрегајќи се да види подобро."},{"word":"подискутира","type":"св.","description":"Дискутира малку, кратко време. Подискутиравме малку за настанатиот проблем и се договоривме како ќе работиме понатаму."},{"word":"подиспара","type":"св.","description":"Испара малку, донекаде. Подиспарај го џемперот до под мишките."},{"word":"подиспегла","type":"св.","description":"Испегла малку, донекаде. Подиспеглав некоја кошула, колку за утре и задутре."},{"word":"подиспече","type":"св.","description":"Испече малку, донекаде."},{"word":"подисплаши","type":"св.","description":"Исплаши малку, донекаде. Го подисплаши детето да не оди ноќе само по шумата."},{"word":"подиспостен","type":"прид.","description":"Што е испостен малку, донекаде. Подиспостена земја."},{"word":"подисправен","type":"прид.","description":"Што е малку исправен, не сосема. Подисправена перница."},{"word":"подисправи","type":"св.","description":"Исправи малку, донекаде, да стои, да биде право. Командантот застана пред пофалениот војник и му ја подисправи капата."},{"word":"подиспразнет","type":"прид.","description":"Што е малку, донекаде испразнет. Отпи од подиспразнетото шише."},{"word":"подиспразни","type":"св.","description":"Испразни, отпразни малку. Подиспразни од шишето, преполно е."},{"word":"подиспрати","type":"св.","description":"Испрати малку, донекаде, до некое место. Таа ги подиспрати гостите до портата."},{"word":"подиспраша","type":"св.","description":"Испраша за многу нешта малку. Старата го подиспраша момчето за сите негови по дома."},{"word":"подистави","type":"св.","description":"Истави, помести нешто малку, само донекаде. Подистави го детето од патот, ќе го згазат минувачите. Таа ги подистави книгите од себе и се загледа низ прозорецот."},{"word":"подистине","type":"св.","description":"Истине малку, донекаде. Нека подистине супата, па потоа јади."},{"word":"подистреби","type":"св.","description":"Истреби, исчисти нешто во некоја мера, донекаде, колку што е можно. Го подистреби оризот од глотки."},{"word":"подистури","type":"св.","description":"Истури малку, мало количество од нешто. Подистури малку од гравот, многу е."},{"word":"подистутка","type":"св.","description":"Истутка малку, донекаде. Го подистутка листот хартија пред да го фрли."},{"word":"подистуткан","type":"прид.","description":"Што е малку истуткан. Подистуткани чаршафи."},{"word":"подисуши","type":"св.","description":"Исуши малку, набрзина или само донекаде. Подисуши ги алиштата на печката."},{"word":"подисцеди","type":"св.","description":"Исцеди малку, донекаде. Бојаџијата ја подисцеди волната и ја остави да се суши."},{"word":"подисчисти","type":"св.","description":"Исчисти малку, набрзина или недоволно, донекаде. Подисчистивме малку, колку што можеше да се исчисти во овој момент."},{"word":"подиум","type":"м.","description":"Издигнат дел од под, издигнато место во сала од кое се говори или се настапува во некаква сценска изведба. Оркестар поставен на мал подиум во дното на салата. Артистите застанаа на подиумот и се поклонија пред публиката."},{"word":"подише","type":"св.","description":"Дише малку, кратко време во определни услови. Излезе на балконот да подише свеж воздух"},{"word":"подјаде","type":"св.","description":"Нагризе одоздола малку, во некоја мера. Глувци ги подјале вреќите со брашно. Црв го подјал коренот на цвеќето."},{"word":"подјазичен","type":"прид.","description":"Што се наоѓа под јазикот. Подјазична жлезда."},{"word":"подјармен","type":"прид.","description":"За животно ‒ што има јарем на вратот."},{"word":"подјарми","type":"св.","description":"Стави јарем на животно, обично на говедо."},{"word":"подјармувач","type":"м.","description":"Тој што подјармува, што поробува."},{"word":"подлаже","type":"св.","description":"Лаже малку, има навика да лаже по малку. Тој ќе подлаже овде-онде."},{"word":"подлактен","type":"прид.","description":"Што се наоѓа меѓу лактот и дланката на раката. Подлактни коски."},{"word":"подлактен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од подлакти."},{"word":"подлактница","type":"ж.","description":"Дел од раката што се наоѓа под лактот, меѓу дланката и лактот."},{"word":"подланица","type":"ж.","description":"Трева што расте во житото; Caucalis daucoides. Житото е чисто, пречисто, од граор, од трторика, од зла трева подланица."},{"word":"подлегне","type":"св.","description":"Прилегне, легне за кратко време. Тој подлегна малку да одмори."},{"word":"подлее","type":"св.","description":"Истури, лее вода или друга течност под нешто. Полевајќи ја бавчата, ги подлеа и жените што нижеа тутун."},{"word":"подлежи","type":"несв.","description":"Спаѓа во нешто, е изложен на некаква контрола, ревизија, класификација и сл. Неговата поезија не подлежи на сторога временска класификација и систематизација. Уметничката слобода не подлежи на дефинирање. Карактеристично е што сите ракописи не подлежат во еднаква мера на редакциски исправки."},{"word":"подлесница","type":"ж.","description":"Плетена коса, мала плетенка сплетена под друга, поголема плетенка."},{"word":"подлетарка","type":"ср.","description":"Птица, пиле што учи да лета, со недооформени крила; полетаче. Од гнездото паднало едно орле подлетаче. Петле подлетарче."},{"word":"подлетне","type":"св.","description":"Летне малку, кратко време и на кусо растојание. Пилето подлетна од дрвото, ама веднаш падна."},{"word":"подлец","type":"м.","description":"Подмолен, подол, нечесен човек. Тој бил подлец, безобѕирен и поткуплив. Сите тие се крунисани подлеци."},{"word":"подлив","type":"м.","description":"Повреда, модрица со плоснат облик на поголема површина на кожата или на слузокожата."},{"word":"подлизне","type":"св.","description":"За течност ‒ истече по садот, се излее малку од некој сад. Кафето ми подлизна на масата."},{"word":"подлизне се","type":"св.","description":"Се лизне малку со јазикот;"},{"word":"подлизува се","type":"несв.","description":"Се додворува некому лицемерно, со скриени намери. Веќе цел час ми се подлизува, ама уште не кажал што сака."},{"word":"подлизувачки","type":"прид.","description":"Што се однесува на подлизување, на додворување. Подлизувачки зборови. Подлизувачко однесување."},{"word":"подлизурко","type":"м.","description":"Лице што се подлизува, што се додворува лицемерно. Такви подлизурковци и шпиони имаше колку ти душа сака."},{"word":"подлисток","type":"м.","description":"Фељтон во весник, обично посебно графички оформен. Книгата најпрвин е издавана во подлистоци на официјалниот неделник."},{"word":"подло","type":"прил.","description":"На подол начин. Подло разгледуваше наоколу."},{"word":"подлога","type":"ж.","description":"Основа, темел, база на што се гради објект, се поставува нешто друго. Цврста подлога. Песочна подлога. Влажна подлога. Дрвена подлога."},{"word":"подложен","type":"прид.","description":"Што е без отпорна сила; што е склон кон нешто, зависен од нешто. Тој е подложен на влијанија од средината. Подложни на болести. Подложно на ново вреднување."},{"word":"подложи","type":"св.","description":"Подметне, постави, поткладе. Старите чевли ги подложи со нов ѓон."},{"word":"подлока","type":"св.","description":"За вода ‒ поткопа одоздола. Поројот го подлокал патот. Водите на реката ги подлокале корењата на дрвјата."},{"word":"подлост","type":"ж.","description":"Особина на тој што е подол; нискост, нечесност."},{"word":"подлошка","type":"ж.","description":"Предмет што се става под друг предмет; подлога 4. Под креденецот ставија подлошки да не се оштетува паркетот. Под чашите домаќинката ставаше подлошки од резбано дрво."},{"word":"подлути","type":"св.","description":"За рана ‒ влоши состојба, раздразни рана, болно место. Таа маст само ја подлути раната."},{"word":"подлутнува","type":"несв.","description":"За јадење ‒ лути малку, во некоја мера. Пинџурот подлутнува малку."},{"word":"подмама","type":"ж.","description":"Лага, измама. Нè изигра кадијата со подмама"},{"word":"подмами","type":"св.","description":"Измами во некоја мера. Топлиот ветер ги подмами дрвјата да расцветаат порано. Момчето го подмамиле некои деца од другата улица."},{"word":"подмачка","type":"св.","description":"Намачка тенок слој средство за подмачкување. Мајсторот ја подмачка машината за шиење и сега работи како нова."},{"word":"подмеси","type":"св.","description":"Замеси квас, стави квасец да кисне. Подмеси квасец да меси леб."},{"word":"подмести","type":"св.","description":"Премести нешто малку во просторот, потргне нешто од некаде. Подмести го столчето под сенка. Ја подмести масата да стои на рамно."},{"word":"подмет","type":"м.","description":"Именски дел од реченицата кој се согласува по лице и број со прирокот и на кој му се припишува дејството, состојбата или особината што ги искажува прирокот; субјект."},{"word":"подметне","type":"св.","description":"Стави, кладе нешто под нешто. Болничарката подметна перница под главата на пациентот."},{"word":"подметнувач","type":"м.","description":"Предмет што се подметнува под нешто. Подметнувачите од хартија беа за една употреба."},{"word":"подметов","type":"прид.","description":"Што се однесува на подмет, што му припаѓа на подмет. Подметови додатоци."},{"word":"подмилкува се","type":"несв.","description":"Се додворува, се умилкува. Селанецот им се подмилкуваше на писарчињата."},{"word":"подмити","type":"св.","description":"Даде мито; поткупи некого. Тие го подмитиле судијата."},{"word":"подмитлив","type":"прид.","description":"Што лесно се подмитува. Подмитливи судии. Подмитливи службеници."},{"word":"подмладен","type":"прид.","description":"Што изгледа помлад од порано. Подмладениот изглед на жената сите ги изненади."},{"word":"подмлади","type":"св.","description":"Направи некој или нешто да добие помлад изглед. Фризерката ме подмлади со новата фризура."},{"word":"подмладок","type":"м.","description":"Младо, ново поколение. На турнирот настапи подмладокот на екипата. Научен подмладок."},{"word":"подмлаткар","type":"м.","description":"Млад активист на некоја организација. Подмлаткари на Црвениот крст."},{"word":"подмлачи","type":"св.","description":"Смлачи, стопли малку, донекаде. Го подмлачи јадењето."},{"word":"подмол","type":"м.","description":"Ископано место од вода, подјадено под некоја карпа, дрво или друг тврд материјал."},{"word":"подмолен","type":"прид.","description":"Што е подјаден, ископан од вода под карпа, дрво и сл. Подмолно место. Подмолен вир."},{"word":"подмолник","type":"м.","description":"Лице што мисли и дејствува подмолно."},{"word":"подморница","type":"ж.","description":"Боен брод што плови под морската површина. Атомска подморница."},{"word":"подморски","type":"прид.","description":"Што е под површината на морето. Подморски гребен. Подморско чудовиште."},{"word":"подмоча","type":"св.","description":"Измоча малку. Ги подмоча гаќите."},{"word":"подмрдне","type":"св.","description":"помрдне."},{"word":"подмрежица","type":"ж.","description":"Мала, ситна птица со жолти пердуви под гушата, сипка; Parus minor."},{"word":"подмрзнат","type":"прид.","description":"Што подмрзнал малку, донекаде. Подмрзнат снег."},{"word":"подмрзне","type":"св.","description":"Смрзне, замрзне малку, во некоја мера или само на површината. Како што е влажно, ако подмрзне тешко ќе се оди по патот. Спрострените алишта подмрзнале на ветрот. Снегот подмрзнал."},{"word":"поднабере","type":"св.","description":"Набере мало количество овошје, плодови, цвеќе и сл.; бере, набере. Поднабравме малку сливи, колку да се залажат децата."},{"word":"поднаближи","type":"св.","description":"Намали растојание донекаде, се приближи малку. Поднаближивме до градот кога почна да врне."},{"word":"поднаболува","type":"несв.","description":"Боли малку или одвреме-навреме. Детето го поднаболува стомакот."},{"word":"поднавали","type":"св.","description":"Настрани, навали малку на една страна;"},{"word":"поднаведе","type":"св.","description":"Наведе малку, донекаде. Девојчето ја поднаведе гранката за да скине јаболка."},{"word":"поднаведен","type":"прид.","description":"Што е малку наведнат. Поднаведени гранки. Поднаведната глава"},{"word":"поднавикне","type":"св.","description":"Навикне некого на нешто малку, донекаде. Во домот го поднавикнале на ред и дисциплина."},{"word":"поднаговори","type":"св.","description":"Каже нешто само малку, донекаде; Тој поднаговори дека сака да се жени, ама никој не го сфати сериозно."},{"word":"поднагости","type":"св.","description":"Нагости некого малку, донекаде. Ги поднагостивме сватовите и ги испративме."},{"word":"поднадуе","type":"св.","description":"Надуе малку, донекаде. Ја поднаду издишаната автомобилска гума, колку да може да вози до дома."},{"word":"поднаѕре","type":"св.","description":"Наѕре, ѕирне малку, донекаде. Поднаѕрев од зад завесата да видам што се случува надвор."},{"word":"поднајаде се","type":"св.","description":"Се најаде малку, донекаде. Тој се поднајаде од месото, та за гравот веќе немаше место."},{"word":"поднакачи","type":"св.","description":"Се искачи донекаде на височина; Дури кога поднакачи на падината, ги виде аргатите како жнеат."},{"word":"поднакашла се","type":"св.","description":"Се понакашла малку. Тој се поднакашла пред влезе во одајата."},{"word":"поднакрене се","type":"св.","description":"Се накрене, се поврати, се соземе по болест или друга слабост, неуспех и сл. Паднал тешко болен, едвај се поднакренал по долгото лечење. Беа многу западнати, сега се поднакренаа."},{"word":"поднакривен","type":"прид.","description":"Што се поднакривил, се настранил малку. Поднакривен врат. Поднакривен оџак."},{"word":"поднакриви","type":"св.","description":"Накриви, постави нешто накриво. Ја поднакривил капата и подоко гледа во момите."},{"word":"поднакривне","type":"св.","description":"Накривне при одење малку, донекаде. Поднакривна еднаш, двапати и кога виде дека никој не го гледа, заоде право."},{"word":"подналутен","type":"прид.","description":"Што се налутил малку."},{"word":"подналути","type":"св.","description":"Налути некого малку, во некоја мера. Го подналути неговата постапка."},{"word":"поднамали","type":"св.","description":"Намали нешто во некоја мера, малку. Ги поднамаливме трошоците, ама уште треба да штедиме."},{"word":"поднамести","type":"св.","description":"Намести нешто на соодветно место или во определена положба. Таа си го поднамести фустанот пред да излезе. Тој ја поднамести вратоврската и влезе во собата. Ги поднамести книгите на масата."},{"word":"поднамириса","type":"св.","description":"Намириса со мирис малку, донекаде."},{"word":"поднамуртен","type":"прид.","description":"Што има малку намуретен, нерасположен, незадоволен израз на лицето."},{"word":"поднамурти се","type":"св.","description":"Се намурти малку, донекаде. Тој се поднамурти и свика по децата."},{"word":"поднаостри","type":"св.","description":"Наостри малку, донекаде. Го поднаостри ножот."},{"word":"поднапие се","type":"св.","description":"Се напие, се опие малку, донекаде. Гостите се поднапиле и почнале да пеат."},{"word":"поднареди","type":"св.","description":"Нареди по определен ред, нареди малку подобро. Исчистивме и поднаредивме додека дојдоа гостите."},{"word":"поднаредник","type":"м.","description":"Подофицер во понизок ранг од наредник во југословенската војска во 1941 год."},{"word":"поднаслов","type":"м.","description":"Наслов под главниот наслов на текст."},{"word":"поднасмеан","type":"прид.","description":"Што е малку насмеан. Поднасмеан лик."},{"word":"поднасмевне се","type":"св.","description":"Се насмевне малку. Тој се поднасмевнал цинично."},{"word":"поднасмее се","type":"св.","description":"Се насмее малку. Стариот се поднасмеа и продолжи да раскажува."},{"word":"поднатажи се","type":"св.","description":"Се натажи малку, донекаде. Таа се поднатажи кога ги виде сирачињата слабо облечени."},{"word":"поднаучи","type":"св.","description":"Научи, усвои знаење малку, донекаде. Децата поднаучија да читаат и да пишуваат. Тој поднаучил руски јазик."},{"word":"поднебесен","type":"прид.","description":"Што е под небото, многу високо. Поднебесен свод."},{"word":"поднебје","type":"ср.","description":"Простор под небото, небеска височина. Поднебјето над градот беше сиво."},{"word":"поднесе","type":"св.","description":"Предаде поднесок, писмено обраќање (молба, жалба, пријава и сл.) до надлежен орган заради решавање на некое барање. Тој поднесе молба за користење годишен одмор. Директорот поднесе оставка."},{"word":"поднесок","type":"м.","description":"Писмена претставка, барање, спис, документ што се поднесува до некој орган на власта."},{"word":"поднесувач","type":"м.","description":"Тој што поднесува барање, поднесок, молба или друг документ до државен орган, фирма и сл. Поднесувачот треба да уплати пари на жиро-сметка."},{"word":"подник","type":"м.","description":"Фиданка што никнала од коренот или покрај него. Дивите подници се отстрануваат."},{"word":"подникне","type":"св.","description":"За растение ‒ никне само малку. Пченицата подникнала. Компирот подникнал."},{"word":"подница","type":"ж.","description":"Земјен сад во кој се пече леб со вршник; црепна. Леб печен во подница."},{"word":"подничар","type":"м.","description":"Лице што изработува или што продава подници."},{"word":"подничарка","type":"ж.","description":"Крпа со која се брише подницата."},{"word":"поднови","type":"св.","description":"Обнови облека, мебел и сл. За Велигден ги подновивме децата со нова облека. Таа го поднови станот оваа есен со нови завеси."},{"word":"подножје","type":"ср.","description":"Долен дел на некое возвишение, рид, планина. Во подножјето на планината има едно убаво селце."},{"word":"подноктица","type":"ж.","description":"Болка од премрзнување на врвовите на прстите."},{"word":"поднослив","type":"прид.","description":"Што може да се поднесе. Животот ќе му беше поподнослив ако беше со своите, дома."},{"word":"подношка","type":"ж.","description":"(обично во мн.) Дел од разбојот на кој се гази за да се менуваат ништелките. Ткајачката удира со брдилата на нишките, ги нагазува подношките, ткае."},{"word":"подобен","type":"прид.","description":"Што е способен, погоден за некоја работа. Тој е подобен за таа работа."},{"word":"подоблече","type":"св.","description":"Облече некого малку подобро. Подоблечи го детето да не настине."},{"word":"подоближи","type":"св.","description":"Доближи нешто малку или уште малку. Подоближи го столчето малку поблиску до огнот."},{"word":"подобри","type":"св.","description":"Прави да стане нешто подобро; Новиот снег ќе ја подобри влажноста на почвата. Инспекциските служби значително ја подобрија контролата на производите."},{"word":"пододбор","type":"м.","description":"Посебен дел од одбор"},{"word":"пододдел","type":"м.","description":"Посебен дел од оддел во установа, од книга и сл. При користењето се означува припадноста на текстот кон литературата или кон некој од нејзините пододдели."},{"word":"пододмори","type":"св.","description":"Одмори малку, во некоја мера. Аргатите пододморија малку во сенката и пак продолжија да копат."},{"word":"подозира","type":"несв.","description":"Има, изразува подозрение во некого или во нешто. Никој не подозираше дека ќе се случи тоа."},{"word":"подозрение","type":"ср.","description":"Претпоставка, сомневање дека има или дека е извршено нешто лошо, нечесно, незаконито. Тој гледаше со подозрение на нив. Селаните ја пресретнаа со извесно сомнение, дури и подозрение. Магловитите подозренија во главата на старецот добиваа одредена смисла."},{"word":"подозрив","type":"прид.","description":"Што предизвикува подозрение. Подозрив поглед."},{"word":"подои","type":"св.","description":"Даде да цица. Мајката го подои бебето и го стави да спие."},{"word":"подојница","type":"ж.","description":"Овца, крава што останува без својот пород и дои друго јагне, теле."},{"word":"подоко","type":"прил.","description":"Гледа прикриено, без да се забележи. Ја гледа момата подоко и се смешка."},{"word":"подол","type":"прид.","description":"Нечесен, подмолен. Подол човек. Подла постапка. Подли игри."},{"word":"подолади","type":"св.","description":"Олади, излади малку, донекаде. Подолади го бостанот во реката, па да каснеме малку."},{"word":"подопашник","type":"ж.","description":"Ремен под опашот на товарно животно"},{"word":"подора","type":"св.","description":"Со орање одземе од нешто (меѓа, туѓа нива и сл.), изора повеќе од дозволеното. Ја подорал меѓата."},{"word":"подорешка","type":"ж.","description":"качунка."},{"word":"подослабен","type":"прид.","description":"Што е заслабнат малку, донекаде. Ми се гледаш подослабен, да не си болен?"},{"word":"подослаби","type":"св.","description":"Стане физички малку послаб. Држеше диета и подослабе малку."},{"word":"подостарен","type":"прид.","description":"Што е малку, донекаде остарен."},{"word":"подостари","type":"св.","description":"За човек ‒ стане малку или уште малку постар. Мајка ми како да подостарела од грижи."},{"word":"подотворен","type":"прид.","description":"Што е отворен само малку, донекаде. Подотворен прозорец. Низ подотворената врата се ѕиркаше слаба светлина. Детето гледаше со подотворена уста од чудење."},{"word":"подотвори","type":"св.","description":"Отвори малку, донекаде нешто што било затворено, предмет или дел од телото (очи, уста); отвори Ја подотвори вратата да види кој тропа. Го подотвори ковчегот од љубопитност. Ги подотвори закрвавените очи, малку колку да види кое време е."},{"word":"подотера","type":"св.","description":"Уреди нешто според определни барања да функционира донекаде подобро; дотера 3. Го подотера текстот пред да го пушти во печат."},{"word":"подоткрие","type":"св.","description":"Открие нешто малку, само донекаде;"},{"word":"подотпара","type":"св.","description":"Отпара малку, донекаде; Го подотпара ракавот до кајшто беше згрешен."},{"word":"подотпушти","type":"св.","description":"Отпушти малку, донекаде;"},{"word":"подотсек","type":"м.","description":"Посебен дел од отсек"},{"word":"подофицер","type":"м.","description":"Воено лице со помал чин од офицерскиот."},{"word":"подоцна","type":"прил.","description":"Компаратив од доцна. Секогаш си доаѓа дома подоцна од мене. Оваа пролет ластовичките подоцна дојдоа."},{"word":"подоцнежен","type":"прид.","description":"Што е, што се случува, што доаѓа подоцна од тоа што претходело. Подоцнежните генерации тоа не можеле да го разберат. За подоцнежните месеци ќе раскажеме другпат. Подоцнежниот развој на настаните покажа дека сме биле во право."},{"word":"подочен","type":"прид.","description":"Што е под окото. Подочна коска. Подочни сенки."},{"word":"подочници","type":"и.","description":"Дел од лицето под очите."},{"word":"подпазувен","type":"прид.","description":"Што се наоѓа под пазувата. Подпазувни жлезди."},{"word":"подработи","type":"св.","description":"Работи малку или кратко време; поработи. Подработи едно лето во дуќанот, па се откажа."},{"word":"подражава","type":"несв.","description":"Прави нешто како што го прави тоа некој друг, имитира некого или нешто. Девојчето ја подражава вујна си во начинот на одењето. Тој се обидуваше да ги подражава птиците потсвиркувајќи им со уста."},{"word":"подражавач","type":"м.","description":"Тој што подражава, што имитира некого или нешто; имитатор."},{"word":"подражавачки","type":"прид.","description":"Што подражава, што има својство на подражавање. Подражавачка поезија. Подражавачки извици."},{"word":"подразбере","type":"св.","description":"Разбере, дознае нешто малку, во некоја мера, само донекаде. Прошета по чаршијата и подразбра дека нешто сериозно се случува. Гледај да подразбереш кога ќе нападнат."},{"word":"подразбира","type":"несв.","description":"подразбере_1_2"},{"word":"подразбирлив","type":"прид.","description":"Што се подразбира, што може да се подразбере."},{"word":"подразбистри се","type":"св.","description":"Се разбистри малку, донекаде. Водата во кладенчето се подразбистри."},{"word":"подразболи се","type":"св.","description":"Се разболи малку, не сосема. Како да се подразболев, не се чувствувам добро."},{"word":"подразбуди се","type":"св.","description":"Се разбуди малку, не сосема. Дечињата се подразбудија од тропањето, но веднаш потоа заспаа."},{"word":"подразведри се","type":"св.","description":"Се разведри малку, донекаде. Небото над градот се подразведри."},{"word":"подразвесели","type":"св.","description":"Развесели некого малку, донекаде. Подразвесели ги гостите, запеј нешто."},{"word":"подразголи","type":"св.","description":"Разголи малку, донекаде. Подраголи го детево, многу е топло."},{"word":"подраздел","type":"м.","description":"Посебен дел од раздел. Тој ја организира книгата на неколку раздели и подраздели."},{"word":"подраздели","type":"св.","description":"Раздели на помали, поситни делови. Ја подразделил книгата на повеќе делови."},{"word":"подразмести","type":"св.","description":"Размести поинаку од порано. Подразмести ги столовите, да има место за сите."},{"word":"подразмисли","type":"св.","description":"Поразмисли малку или уште малку, размисли подобро за нешто. Тој подразмисли и реши да го прифати предлогот."},{"word":"подрака","type":"прил.","description":"Држи некого под лактот, одоздола. Младоженците одеа фатени подрака. Девојките фатени подрака една со друга шетаа по корзото."},{"word":"подрамни","type":"св.","description":"Рамни нешто сосема или делумно, донекаде. Подрамни ја добро леата пред да го садиш расадот."},{"word":"подрани","type":"св.","description":"Стане порано од вообичаеното време. Невестата подранила за на вода. Утрото подранивме за на аеродром. Аргатите подранија на жетва."},{"word":"подрапа","type":"св.","description":"Драпа малку, кратко време."},{"word":"подрасипе","type":"св.","description":"Расипе малку, донекаде. Детево си играше со радиото, како да го подрасипало."},{"word":"подраска","type":"св.","description":"Драска малку, кратко време;"},{"word":"подрасне","type":"св.","description":"Малку порасне, порасте. Подраснале децава. Брадата ми подраснала, треба да се бричам. Пилињата подраснале, стасале за колење."},{"word":"подраспара (се)","type":"св.","description":"Распара нешто малку повеќе."},{"word":"подрасплете","type":"св.","description":"Расплете малку нешто сплетено. Го подрасплете чорапот до скинатото место."},{"word":"подраспраша","type":"св.","description":"Распраша некого за нешто малку, во скриена форма, не така јавно. Подраспрашај го одоколу да видиш што се случува."},{"word":"подрасчекорен","type":"прид.","description":"Што стои со малку расчекорени нозе. Стоеше така подрасчекорена над браздата со мотиката в раце."},{"word":"подрасчекори","type":"св.","description":"Расчекори малку повеќе. Се потпре на ѕидот и ги подрасчекори нозете."},{"word":"подрасчисти","type":"св.","description":"Расчисти малку, донекаде. Со раката подрасчисти малку место, колку да седне."},{"word":"подраче","type":"ср.","description":"Додадено парче на ракавот на женска кошула, дел од народна носија."},{"word":"подрачен","type":"прид.","description":"Што се однесува на подрачје. Подрачна единица на Министерството за образование и наука."},{"word":"подрачје","type":"ср.","description":"Географска определба, област, регион, територија. Со пожар е зафатено целото подрачје. Градежните работи ќе се изведуваат на подрачјето на нашата општина."},{"word":"подрашири","type":"св.","description":"Рашири малку повеќе во просторот. Го подраширија малку паркингот."},{"word":"подрдори","type":"св.","description":"Дрдори кратко време. Жената подрдоре, подрдоре, виде никој не ја слуша, па си отиде."},{"word":"подреден","type":"прид.","description":"Што е нареден по некој систем, по некој ред. Убаво подредените книги ги чекаа своите читатели."},{"word":"подреден","type":"прид.","description":"Потчинет, зависен. Претпоставени и подредени лица."},{"word":"подреди","type":"св.","description":"Нареди нешто по некој ред, среди по некој систем. Таа ги подреди книгите на полицата според авторите. Тој својата книга сам ја подреди. Асистентите ги подредија ливчињата по азбучен ред. Комјутерот ги подреди податоците според зададената програма."},{"word":"подреди","type":"св.","description":"Стави во зависност; потчини. Не можеше да ги подреди сите и да прави што сака."},{"word":"подреже","type":"св.","description":"Со режење скрати, потсече нешто. Ги подрежа исушените гранчиња."},{"word":"подрек","type":"м.","description":"Урок. Изгорена по детето, таа поверувала во подрекот."},{"word":"подреме","type":"св.","description":"Дреме малку или кратко време. Подрема на каучот пред да се реши да стане и да фати некоја работа."},{"word":"подреси","type":"св.","description":"Стави оздола реси, украси со реси. Скутината ја подреси со алови реси."},{"word":"подрече","type":"св.","description":"Рече малку само навестувајќи, во прикриена форма. Таа ми подрече за таа работа. Тој ѝ подрече на мајка си дека сака да се жени. Во селото подрекол дека бил жив и се оженил на туѓина."},{"word":"подржави","type":"св.","description":"Направи да биде државно. Го подржавија полето."},{"word":"подржи","type":"св.","description":"а) Држи малку, кратко време. Бабата го подржа детето додека мајка му да му спреми јадење. б) Задржи во одредана позиција. Му ја подржа раката во својата. Ја подржа раката на челото на детето и рече дека мисли дека нема температура. в) Задржи некого во одредена положба. Ја подржа така застаната на вратата. Стариот го подржаа во болница."},{"word":"подривач","type":"м.","description":"Тој што подрива, што поткопува нешто со цел да го сруши. Подривач на нашата работа."},{"word":"подривачки","type":"прид.","description":"Што може да подрие нешто, да сруши нешто."},{"word":"подрие","type":"св.","description":"Поткопа. Надојдената вода го подрила темелот на куќата. Реката го подрила брегот."},{"word":"подрипне","type":"св.","description":"Рипне еднаш или малку. Тој подрипна од столчето кога чу што се случило. Коњите подрипнаа збоднати од пајтонџијата."},{"word":"подрмоли","type":"св.","description":"Дрмоли малку, кратко време. Го подрмоли детето да каже, ама тоа само молчеше."},{"word":"подрнда","type":"св.","description":"Дрнда памук и сл. кратко време."},{"word":"подрнка","type":"св.","description":"подрнда_2"},{"word":"подробен","type":"прид.","description":"Што е со многу подробности, детален, исцрпен. Подробен извештај. Подробни податоци. Подробни информации."},{"word":"подроби","type":"св.","description":"Дроби, ситни малку, кратко време. Подроби некое време од зелката, па му здодеа и ја остави.2. (прен., разг.) Зборува сè и сешто кратко време. Подроби, подроби уште малку додека не дошол татко ти, па ќе видиш."},{"word":"подрони","type":"св.","description":"Поткопа со ронење, одрони. Водата го подронила брегот кај свијокот."},{"word":"подроси","type":"св.","description":"Роси малку, кратко време. Подроси ситен дождец."},{"word":"подруг","type":"прид.","description":"Што е различен, поинаков од друг. Тој е подруг човек. Ова беше подруга љубов од таа по која копнеела во лудите години. Сега е подруго време."},{"word":"подругарува","type":"св.","description":"Другарува со некого малку, кратко време. Подругарува со него едно лето пред да појде на школување во големиот град."},{"word":"подружи","type":"св.","description":"Дружи некого кратко време. Го подружи некое време."},{"word":"подружница","type":"ж.","description":"Филијала, друштво, основна клетка на поголема организација. Синдикална подружница. Највисок орган на друштвото или на подружницата е собранието."},{"word":"подрум","type":"м.","description":"Во подрумот чувавме туршија, качиња со сирење, расолна зелка и друго."},{"word":"подува","type":"св.","description":"Дува малку, кратко време. Подувај сам, побргу да ти се олади супата."},{"word":"подувне","type":"св.","description":"Дувне малку, во некоја мера. Подувни малку на млекото побрзо да остине."},{"word":"подугасне","type":"св.","description":"Угасне малку, подзагасне. Сте го подугаснале огнот."},{"word":"подуе","type":"св.","description":"Рашири обем на нешто со дуење, дување, со внесување премногу воздух или гас. Детето зеде воздух, ги поду образите и силно го испушти воздухот. Ветрот ја поду завесата низ отворениот прозорец."},{"word":"подуен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од подуе."},{"word":"подузди","type":"св.","description":"Стави узда. Го подузди коњчето."},{"word":"подума","type":"св.","description":"Дума малку, кратко време, се замисли. Подума малку и се сети што треба да прави."},{"word":"подумка","type":"св.","description":"Думка, тропа по нешто кратко време. Подумкале децата со топката додека не ги избркале од дворот."},{"word":"подуплаши","type":"св.","description":"Уплаши некого малку, во некоја мера. Го подуплашија џандарите дека ќе го затворат, па кажа сè."},{"word":"подурди","type":"св.","description":"Направи урда. Го подурди целото млеко."},{"word":"подучи","type":"св.","description":"Обучи некого нешто малку, во некоја мера. Тој го подучи брата си како да постапи во таа ситуација. Мајката ја подучи ќерка си што да прави кога ќе дојде во куќата на момчето."},{"word":"подуши","type":"св.","description":"Со мирисање испита, открие нешто. Кучето го подуши човекот и го позна иако изминаа толку години."},{"word":"подушка","type":"св.","description":"Душка некое време; души2"},{"word":"поевреи","type":"св.","description":"Направи некого Евреин. Тој го поевреи семејството."},{"word":"поевтини","type":"св.","description":"Направи да стане нешто евтино, поевтино. Наесен продавачите ќе ја поевтинат стоката."},{"word":"поединец","type":"м.","description":"Одделна личност, индивидуа, единка. Ова важи за секој поединец. Добронамерен поединец. Поединци не мислат така."},{"word":"поединечен","type":"прид.","description":"Единечен, единичен, одделен, земен одделно. Поединечни борби. Поединечен случај."},{"word":"поедностави","type":"св.","description":"Направи да стане поедноставен, поупростен. Тие го поедноставија системот за наводнување. Комисијата ја поедностави процедурата."},{"word":"поезија","type":"ж.","description":"Уметничко, литературно творештво во стихови. Тој пишува поезија и проза. Љубовна поезија."},{"word":"поема","type":"ж.","description":"Подолга литературна творба во стихови, со лирско-епски карактер. Поемата „Сердарот“ се вбројува во врвните дела во поетската уметност."},{"word":"поен","type":"м.","description":"Единица со која се определува успехот во спортот, образованието, при испитување знаење, при рангирање, при определување позиции и сл.; Тие освоија најмногу поени. Максимумот е 100 поени. Нашата претставничка доби 2 поена."},{"word":"поен","type":"прид.","description":"За птица‒ што пее убаво. Појна птица. Појна птица ум ти зела."},{"word":"поента","type":"ж.","description":"Главна мисла, цел на исказот. Тематско-содржинска поента. Поентата на неговиот исказ е јасна. Овде нема поента, има само неповрзано искажување."},{"word":"поентер","type":"м.","description":"Вид ловечко куче, англиски птичар."},{"word":"поентер","type":"м.","description":"Што постигнува поени, што е успешен во остварувањето на некаква цел. Само тој поентира од сето ова."},{"word":"поентира","type":"св. и несв.","description":"Нагласи, нагласува, истакне, истакнува нешто при исказ. Среде исказот тој поентираше дека тоа е само почеток."},{"word":"поергени","type":"св.","description":"Направи некого ерген. Многу рано уште дете го поергенија синот."},{"word":"поет","type":"м.","description":"Писател на творби во стихувана форма. Григор Прличев е најпознатиот македонски поет од XIX век."},{"word":"поетеса","type":"ж.","description":"Писателка на поетски творби. Сите сакаат да станат поетеси, да пишуваат песни и да печатат збирки."},{"word":"поетизација","type":"ж.","description":"Претставување на нешто во поетска форма. Големиот циклус творби за Гоце Делчев е еден неповторлив чин на поетизација. Во неговите дела има пресметано создавана поетизација во сликите на природата."},{"word":"поетизира","type":"св. и несв.","description":"Претстави, претставува, опише, опишува нешто во поетска форма, како естетски доживеано, возвишено. Тој настојува да го поетизира општото и да внесе чувствена димензија. Таа го поетизира својот сопствен израз."},{"word":"поетика","type":"ж.","description":"Теорија на поезијата."},{"word":"поетичар","type":"м.","description":"Што се занимава со поетика. Тој е врвен македонски поетичар."},{"word":"поетичен","type":"прид.","description":"Што содржи, што е проникнат со поетски доживувања, со поезија. Поетичен опис на селскиот живот."},{"word":"поетички","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на поетика."},{"word":"поетов","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што е својствен на поет; Поетова ориентација. Поетова сила. Поетовиот занес."},{"word":"поетски","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на поет и на поезија. Поетски творби. Поетски јазик. Поетски талент. Поетска слобода. Поетска инспирација."},{"word":"поечи","type":"св.","description":"Ечи малку, кратко време."},{"word":"пожабурка","type":"св.","description":"Жабурка малку, кратко време."},{"word":"пожали","type":"св.","description":"Искаже жал кон некого или кон нешто. Господ ја пожали старицата и си ја прибра. Господарот не ги пожали жетварите и не ја сопре работата и во најголемите горештини."},{"word":"пожар","type":"м.","description":"Оган што, уништувајќи сè пред себе, бргу се шири и тешко се гасне. Голем пожар зафати некои делови од шумата. Пожарите во полето не стивнуваат."},{"word":"пожарен","type":"прид.","description":"Што се однесува на пожар, што е наменет, што е во служба на гаснење пожари. Пожарни скалила. Пожарен апарат. Пожарна служба. Пожарно друштво."},{"word":"пожарен","type":"прид.","description":"Што бил опфатен од пожар, опожарен. Пожарена планина. Пожарено пасиште."},{"word":"пожари","type":"несв.","description":"Предизвикува пожар случајно или намерно. Тие ги пожарат стрништата. Невнимателните пушачи ја пожареа шумата."},{"word":"пожариште","type":"ср.","description":"Место каде што имало пожар. Пламења се креваа до небото, селото стана пожариште."},{"word":"пожарникар","type":"м.","description":"Тој што по професија гасне пожар и е припадник на противпожарна служба. Пожарникарите по неколку часа го изгаснаа пожарот."},{"word":"пожеже","type":"св.","description":"Жеже малку, кратко време."},{"word":"пожелен","type":"прид.","description":"Што одговара на желбите, сакан, посакуван. Пожелен настан. Пожелно присуство. Пожелна состојба."},{"word":"пожели","type":"св.","description":"Сака, посака, има желба за нешто. Пожели малку вода. Тие пожелаа да одат на реката да ловат риби."},{"word":"пожени","type":"св.","description":"Ожени повеќемина; испожени. Таа ги пожени синовите, сега на ред се ќерките."},{"word":"поживее","type":"св.","description":"Помине живот, обично проживее убаво. Тој убаво поживеа. Поживејте ја младоста зашто иде староста!"},{"word":"поживи","type":"св.","description":"Во благослови ‒ пожелување на долг живот. Господ да ми те поживи. Да ти ги поживи Господ дечињата."},{"word":"поживурка","type":"св.","description":"Живурка малку, кратко време."},{"word":"пожнее","type":"св.","description":"жнее."},{"word":"пожние","type":"св.","description":"жние."},{"word":"пожолтен","type":"прид.","description":"Што добил жолта, жолтеникава боја. Пожолтен лист. Пожолтени ливади. Пожолтени и стари фотографии."},{"word":"пожолти","type":"св.","description":"Направи да биде жолт. Мајсторот ги пожолти ѕидовите во кујната. Таа го пожолтила старото здолниште. Тешката болест го пожолти лицето на Дафина."},{"word":"пожртвуван","type":"прид.","description":"Што е готов на жртви за некоја цел; крајно предаден на своите должности. Пожртвуван борец. Пожртвуван истражувач. Пожртвуван работниик. Пожртвувана мајка."},{"word":"поза","type":"ж.","description":"Положба, држење на телото. Таа се сликаше во иста поза. Имаше слики од него во најразлични пози. Комична поза. Предизвикувачка поза."},{"word":"позабави","type":"св.","description":"Направи нешто да се одвива малку побавно. Тој позабави пред нејзината куќа. На ридот тие го позабавија чекорот."},{"word":"позаблажи","type":"св.","description":"Направи нешто да има уште малку поблаг вкус. Таа ми го позаблажи кафето."},{"word":"позаболи","type":"св.","description":"Стане болен, заболи, се поболи. Илјадници луѓе позаболеа од жолтица. Тој позаболе од некаква неоткриена болест."},{"word":"позабрза","type":"св.","description":"Забрза малку или уште малку повеќе. Таа позабрза по ходникот."},{"word":"позавиди","type":"св.","description":"Почувствува завист кон некого или кон нешто. Одеше така гордо да ѝ позавидат сите. Таа им позавиде на убавата куќа и на парите. Тој му позавиде на среќата."},{"word":"позавитка","type":"св.","description":"Завитка нешто малку подобро, малку повеќе."},{"word":"позавлезе","type":"св.","description":"Завлезе малку повеќе; Таа позавлезе во реката, но брзината ја носеше удолу. Кога ќе позавлезат во пештерата, ќе ги сетат сите убавини што ги има таму."},{"word":"позавлече","type":"св.","description":"Завлече малку повеќе;"},{"word":"позавртка","type":"св.","description":"Завртка, задржи некого малку повеќе;"},{"word":"позавчера","type":"прил.","description":"Денот пред завчерашниот; третиот ден пред денес. Не од завчера, од позавчера не сме се виделе."},{"word":"позавчерашен","type":"прид.","description":"Што се однесува на позавчера. Позавчерашно утро. Позавчерашна пита."},{"word":"позагладни","type":"св.","description":"Стане гладен, почувствува глад малку повеќе; загладни. Кон пладне јас позагладнев."},{"word":"позагледа","type":"св.","description":"Загледа нешто поинтензивно, со поголемо внимание;"},{"word":"позагрее","type":"св.","description":"Загрее малку повеќе. Таа го позагреа млекото, а такво жешко никој не можеше да го пие. Ја позагреа собата и во неа не можеше да се дише."},{"word":"позагрижи","type":"св.","description":"Загрижи некого, предизвика грижа некому во малку поголем мера. Нејзиното однесување ги позагрижи родителите."},{"word":"позадлаби","type":"св.","description":"Задлаби негде со длабење малку повеќе. Тој позадлаби посилно со дупчалката."},{"word":"позадлабочи","type":"св.","description":"Задлабочи малку повеќе;"},{"word":"позадржи","type":"св.","description":"Задржи, подржи нешто малку, кратко време. Таа го позадржа за да не падне. Позадржи го малку и ти детево."},{"word":"позадутре","type":"прил.","description":"Ден по задутре, два дена по утрешниот ден. Тој ќе дојде не утре, туку позадутре."},{"word":"позадутрешен","type":"прид.","description":"Што се случува, се однесува на позадутре. Позадутрешен настан. Позадутрешна средба."},{"word":"позаздрави","type":"св.","description":"Стане поздрав, поцврст, поврати здравје. За неколку дена децата позаздравија, им се вратија насмевките."},{"word":"позајакне","type":"св.","description":"Зајакне, засили, зацврсти во поголем степен;"},{"word":"позакопа","type":"св.","description":"Закопа нешто (во земја) малку повеќе. Таа ги позакопа алиштата во една дупка."},{"word":"позаментерија","type":"ж.","description":"Изработка на тантели, гајтани, украсни ленти, копчиња и сл. Сега позаментеријата е осовременета и сè се работи машински."},{"word":"позанимава","type":"св.","description":"Занимава некого малку, кратко време; Таа ги позанимава децата неколку часа. Тој ја позанимава неа, гледајќи ѝ на кафе."},{"word":"позапознае","type":"св.","description":"Запознае некого или нешто малку подобро, малку повеќе; запознае 1, 2 и 3. Таа ги позапозна присутните со последните настани во градот."},{"word":"позарамни","type":"св.","description":"Направи да стане зарамнето, зарамни нешто малку или уште малку подобро, повеќе; Таа со раката го позарамни здолништето. Ја позарамни косата. Го позарамни платното на масата."},{"word":"позасили","type":"св.","description":"Засили нешто малку повеќе; Ветрот позасили и туркаше цели гранки. Борбите позасилија. Клубот ја позасили одбраната со неколку нови играчи."},{"word":"позасолне","type":"св.","description":"Засолне нешто малку повеќе, подобро; Таа ги позасолни парите. Тој го позасолни лицето. Чадорот ме позасолни."},{"word":"позасрами","type":"св.","description":"Засрами некого малку повеќе, во поголем степен; срами. Тој ги позасрами родителите."},{"word":"позатаи","type":"св.","description":"Затаи нешто во некоја мера; затаи. Тој ги позатаи своите планови за излетот."},{"word":"позатвори","type":"св.","description":"Затвори малку повеќе, подобро нешто. Таа го позатвори прозорецот."},{"word":"позатврди","type":"св.","description":"Затврди нешто во поголем степен. Тој ги позатврди сопствените позиции."},{"word":"позатопли","type":"св.","description":"Затопли, стопли, загрее во поголем степен. Таа ја позатопли собата. Го позатопли чајот."},{"word":"позатресе","type":"св.","description":"Затресе во поголем степен, посилно. Детето ја позатресе крушата и сите круши паднаа долу. Тој ја позатресе за да се смири. Го позатресе шишенцето со сируп."},{"word":"позатрупа","type":"св.","description":"Затрупа малку, донекаде или уште малку. Тој ги позатрупа дупките набрзина."},{"word":"позатрча (се)","type":"св.","description":"Се затрча повеќе, уште повеќе. Тој се позатрча со сета своја сила. Тие се позатрчаа за да го стигнат автобусот."},{"word":"позацврсти","type":"св.","description":"Зацврсти, засили нешто малку повеќе. Тој ги позацврсти гредите."},{"word":"позацрни","type":"св.","description":"Направи да стане нешто црно, поцрно. Чадот го позацрни небото."},{"word":"позачести","type":"св.","description":"Прави нешто многу почесто, зачести. Тие позачестија да одат по кафеани. Тој позачести со своите посети."},{"word":"позачисти","type":"св.","description":"Зачисти, исчисти набрзина, среди нешто донекаде. Таа ја позачисти куќата кога се најавија гости."},{"word":"позачува","type":"св.","description":"Зачува нешто малку и во покус временски период. Тие позачуваа малку од тортата за ненадејни гости."},{"word":"позбере","type":"св.","description":"а) Збере, собере донекаде нешто расфрлано. Девојчињата ги позбраа алиштата од собата. Веднаш по ручекот таа ќе ги позбере ронките од масата. б) Збере, насобере во некоја мера материјални средства. Јас позбрав малку пари за да им помогнам. Одвај позбраа пари за да го платат лекувањето."},{"word":"позближи","type":"св.","description":"Направи нешто да биде во понепосредна близина; приближи, зближи. Ги позближија масите една до друга."},{"word":"позбогати","type":"св.","description":"Се збогати во поголема мера, уште повеќе;"},{"word":"позборува","type":"несв.","description":"Зборува малку, кратко време. Тој позборува за некои историски настани."},{"word":"позголеми","type":"св.","description":"Направи да стане нешто зголемено. Газдата ја позголеми платата."},{"word":"поздебели","type":"св.","description":"Здебели некого или нешто уште повеќе. Силната храна го поздебели."},{"word":"поздрав","type":"м.","description":"Зборови и вообичаено движење, гест (со рака, глава, тело) при средба или разделба како израз на пријателство, почит или формална пристојност. Проштален поздрав. Поздрав за добредојде. Примете поздрави. Срдечни и пријателски поздрави. Тоа беше пријателски поздрав со цврсто стегање рака."},{"word":"поздравен","type":"прид.","description":"Што содржи поздрав, со кој се искажува поздрав. Поздравно писмо. Поздравен говор. Поздравна беседа."},{"word":"поздрави","type":"св.","description":"Искаже, изрази, упати поздрав. Публиката го поздрави говорникот. Претседателот го поздрави собирот. Поздрави ги сите од мене! Поздрави ја сестра ти!"},{"word":"позеленее","type":"св.","description":"Стане зелено, добие зелена боја, ја менува бојата во зелено. Најубаво е кога ќе позеленеат полињата и ливадите. Веќе позеленееја бадемите, а уште е зима."},{"word":"позелени","type":"св.","description":"Направи нешто да добие зелена боја. Таа си ја позелени блузата, лежејќи на тревата."},{"word":"поземе","type":"св.","description":"Земе, фати, прибере или подигне со рацете нешто. Поземи ја книгава. Таа ѝ го позела детето."},{"word":"поземи","type":"прил.","description":"По земја, на ниско во непосреден допир со земјата или врз некаква подлога што е во допир со земја. Седнаа сите поземи. Тој ги расфрла листовите поземи."},{"word":"позер","type":"м.","description":"Лице што се држи неприродно, наместено, што се однесува извештачено, неискрено. Умешен позер. Успешен позер."},{"word":"позерски","type":"прид.","description":"Што се однесува, што припаѓа, што е својствено на позер. Позерски движења. Позерско однесување."},{"word":"позерство","type":"ср.","description":"Однесување на позер. Познатите светски музички ѕвезди први го внесоа позерството во своите настапи."},{"word":"позив","type":"м.","description":"Животна определба, посветеност на нешто како професија. За свој позив избра да им помага на болните и на гладните."},{"word":"позира","type":"несв.","description":"Зазема поза, некаква положба при фотографирање и при сликање. Манекенките позираа во студиото."},{"word":"позитив","type":"м.","description":"Фотографска слика копирана од негатив. Позитивите ќе ги направиме за неколку часа."},{"word":"позитивен","type":"прид.","description":"Потврден, што искажува одобрување, согласност. Позитивен одговор. Позитивна рецензија. Позитивна критика. Позитивно мислење."},{"word":"позитивизам","type":"м.","description":"Филозофски правец што го признава за корисно единствено егзактното истражување и утврдување на фактите, а ја отфрла секоја вредност на апстрактната мисловна дејност."},{"word":"позитивист","type":"м.","description":"Следбеник на позитивизмот."},{"word":"позитивистички","type":"прид.","description":"Што се однесува на позитивизам и на позитивист."},{"word":"позиција","type":"ж.","description":"Место на кое се наоѓа некој или нешто; местоположба. Македонија е во централна позиција на Балканот."},{"word":"позјапа","type":"св.","description":"Зјапа, гледа, се загледа во некого малку, кратко време. Таа позјапа малку во насобраните деца и си замина."},{"word":"позлата","type":"ж.","description":"Тенок слој злато што служи како облога на некои предмети."},{"word":"позлатен","type":"прид.","description":"Обложен со тенок слој злато. Позлатен часовник. Позлатени обетки."},{"word":"позлати","type":"св.","description":"Стави позлата на некој предмет. Таа ги позлати обетките. Златарот ги позлати прстените."},{"word":"познава","type":"несв.","description":"Знае; има знаење, познавање; има сознание за нешто. Тие го познаваат целиот процес на производство. Тој ја познава македонската историја."},{"word":"познавач","type":"м.","description":"Тој што знае, познава добро определена работа или нешто. Познавач на македонската народна поезија. Познавач на историјата."},{"word":"познае","type":"св.","description":"Знае, се сеќава на некого, според определени карактеристики му личи на некого. Штом го видов, го познав. Тие ќе го познаат по ликот дека е од нивниот род."},{"word":"познајник","type":"м.","description":"Лице што му е познато некому, што го знаеме. Тој ми е познајник, не ми е другар или пријател. Познајници од работа."},{"word":"познак","type":"м.","description":"Овошје (обично костен) што зрее доцна."},{"word":"познание","type":"ср.","description":"познавање."},{"word":"познанство","type":"ср.","description":"Однос, врска на луѓе што се познаваат. Нашето познанство дозволува таква блискост. Тој го прекина секое познанство со нив."},{"word":"Познањ","type":"м.","description":"Град во Полска."},{"word":"познат","type":"прид.","description":"Достапен, знаен. Позната поговорка. Познати постапки. Патот му беше познат. Познат обичај. Овој збор е познат во сите словенски јазици."},{"word":"позно","type":"прил.","description":"Седи до позно во ноќта."},{"word":"позоба","type":"св.","description":"Зоба малку, кратко време. Коњот позоба малку и се тргна настрана."},{"word":"позрее","type":"св.","description":"Зрее малку или уште. Оставете ги крушите да позреат, па потоа ќе ги собереме."},{"word":"поѕверен","type":"прид.","description":"Што пројавува особини на ѕвер, излошен. Поѕверена жена. Поѕверени деца. Поѕверени лица."},{"word":"поѕвечи","type":"св.","description":"Ѕвечи краткотрајно. Нешто поѕвечи негде оддалеку."},{"word":"поѕвечка","type":"св.","description":"Ѕвечка краткотрајно. Тој поѕвечка со тропалчето неколку секунди."},{"word":"поѕвони","type":"св.","description":"Ѕвони краткотрајно. Поѕвони само еднаш на вратата. Телефонот поѕвони и престана."},{"word":"поѕемне","type":"св.","description":"Премрзне, стане измрзнат. Рацете ми поѕемнаа."},{"word":"поѕенѕа (се)","type":"св.","description":"Ѕенѕа малку, кратко време. Поѕенѕаа малку на орото и се тргнаа настрана."},{"word":"поѕида","type":"св.","description":"Ѕида малку, некое време. Поѕидаа два-три часа и си отидоа."},{"word":"поѕирка","type":"св.","description":"Ѕирка краткотрајно."},{"word":"поѕирне (се)","type":"св.","description":"ѕирне."},{"word":"поѕуни","type":"св.","description":"Ѕуни, се огласи со ѕунење. Однадвор поѕуни песна. Во главата му поѕуни нејзиниот глас."},{"word":"пои","type":"несв.","description":"а) Дава вода да пие на добиток; води на поило. Секое утро ги пои кравите на потокот. Пазарџиите го поеја добитокот со вода. б) (разг.) Дава вода или некаква течност некому (на човек). Таа ги пои децата со природни сокови. Таа го пои со чај од горки треви за да оздрави."},{"word":"поигра","type":"св.","description":"Игра малку, кратко време. Децата поиграа на полјанката еден час. Поиграа на орото. Левото око му поигра."},{"word":"поиз-","type":"претс.","description":"Сложена претставка за образување префиксирани глаголи: поизбега, поизвади, поизгони, поизмие, поизлепи, поизмеси итн."},{"word":"поизбледи","type":"св.","description":"Избледи малку, донекаде или уште малку. Хартијата поизбледи со годините."},{"word":"поизбрза","type":"св.","description":"Избрза малку повеќе од другите, претера во брзање. Таа поизбрза пред сите нас. Ние поизбрзавме со заклучоците. Тие поизбрзаа да ја соопштат веста."},{"word":"поизбрише","type":"св.","description":"Брише малку, донекаде или уште малку. Таа го поизбриша подот. Тие го поизбришале стаклото од прозорецот за да можат да гледаат надвор."},{"word":"поизвади","type":"св.","description":"Извади малку или уште повеќе; извади 2. Извади многу нешта, извади сè што имало, што можело да се извади. Таа ги поизвади сликите од кутијата и ги простре на масата. Домаќините поизвадија секакви јадења."},{"word":"поизвалка","type":"св.","description":"Извалка уште повеќе или на повеќе места. Таа го поизвалка здолништето."},{"word":"поизвежба","type":"св.","description":"Извежба донекаде или малку повеќе. Тие ги поизвежбаа сите задачи."},{"word":"поизгладни","type":"св.","description":"Изгладни некого во голема мера, многу. Тој ги поизгладни децата."},{"word":"поизгмечи","type":"св.","description":"Изгмечи уште повеќе, во голема мера. Тие требаше да го поизгмечат грозјето."},{"word":"поизитри (се)","type":"св.","description":"Се изитри малку, донекаде или уште малку. Тој со годините се поизитри."},{"word":"поизлади","type":"св.","description":"Излади малку или уште малку."},{"word":"поизмати","type":"св.","description":"Измати уште малку, уште повеќе. Тој ја поизмати водата."},{"word":"поизмачи","type":"св.","description":"Измачи некого во голема мера, многу. Старата ги поизмачи децата. Неговата болест ги поизмачи сите."},{"word":"поизмеша","type":"св.","description":"Измеша донекаде или уште повеќе. Таа ги поизмеша работите. Тие ги поизмешаа картите."},{"word":"поизна-","type":"претс.","description":"Усложнета претставка со по- кон двојно префиксиран глагол (поизнавалка) со значење нагласено дејство или состојба до највисок степен според значењето на веќе префиксираниот глагол: поизнабоде, поизнавади, поизнагледа, се поизнаигра, поизнајаде, поизнакити, се поизналежи, поизналути, поизнапие, се поизнаслуша, се поизнашета."},{"word":"поизнавалка","type":"св.","description":"Изнавалка многу, во голема мера; изнавалка насекаде. Тој ја поизнавалка кошулата."},{"word":"поизнамачи","type":"св.","description":"Изнамачи многу некого; зададе некому преголеми маки. Ние ги поизнамачивме децата."},{"word":"поизостри","type":"св.","description":"Изостри донекаде или малку повеќе. Тој ја поизостри секирата."},{"word":"поизретчи","type":"св.","description":"Изретчи донекаде или уште малку повеќе. Тој ги поизретчи расадите."},{"word":"поика","type":"св.","description":"Ика кратко време. Детето поика."},{"word":"поилка","type":"ж.","description":"Специјална направа за напојување домашни животни. Автоматска поилка. Најдобро е животните да се напојуваат од автоматски поилки."},{"word":"поило","type":"ср.","description":"Определен ограден простор, корито крај чешма каде што се пои добиток. На чешмата имаше две поила."},{"word":"поим","type":"м.","description":"Мисла што претставува збир од општите и од специфичните карактеристики и својства на еднородни предмети или појави. Географски поим. Лингвистички поим. Поимот скратеница во македонскиот јазик е доста широко дефиниран. За тој поим треба да се даде македонски збор."},{"word":"поима","type":"несв.","description":"Сфаќа, разбира смисла, содржина на нешто. Тој ја поима поезијата како излез од сопствената тага."},{"word":"поимен","type":"прид.","description":"Што се однесува на поим"},{"word":"поименичен","type":"прид.","description":"Што е по име, одделно именуван. Поименичен список. Поименично гласање. Поименично пребројување."},{"word":"поименчен","type":"прид.","description":"Збор што е во служба на именка, што се употребува како именка, супстантивизиран. Поименчена придавка. Поименчен збор."},{"word":"поименчи","type":"св.","description":"Употреби друг вид збор во служба на именка, супстантивизира. Ние поименчивме некои придавки, особено во прекарите."},{"word":"поимлив","type":"прид.","description":"Што може да се разбере, да се сфати. Поимлив термин. Таа употребува поимливи изрази."},{"word":"поинаети се","type":"св.","description":"Прави инает, се инаети кратко време; се. Детето се поинаети и потоа го испи млекото. Тие се поинаетија."},{"word":"поинаков","type":"прид.","description":"Што е малку, во нешто инаков, подруг, поразличен. Поинакви луѓе. Поинаков стил. Поинакво значење. Поинаков пристап. Поинакви услови. Поинаква клима. Поинакви чувства. Поинакви времиња."},{"word":"поинаку","type":"прил.","description":"Малку различно, инаку, на подруг начин. Тој работеше поинаку. Ние мислевме поинаку. Тој не може поинаку. Поинаку се договоривме."},{"word":"поинтересира се","type":"св.","description":"Покаже извесно интересирање за некого или за нешто. Тие се поинтересираа за нашиот проект."},{"word":"поисее","type":"св.","description":"Просее, исее брашно (жито, песок и сл.) малку; сее. За неколку дена го поисеаја брашното."},{"word":"поисели","type":"св.","description":"Исели малкумина, во некој број. Дел од децата поиселија во други земји."},{"word":"поискастри","type":"св.","description":"Искастри малку или уште малку; искастри За еден ден ги поискастрија сите дрвја во градината."},{"word":"поискачи","type":"св.","description":"Мине пат или дел од пат. Вечерта ја поискачивме планината."},{"word":"поискашла се","type":"св.","description":"Се искашла малку или уште малку; (се). Тој се поискашла силно."},{"word":"поискорени","type":"св.","description":"Искорени целосно; искорени со засилен интензитет. искорени 1.; ископачи. Ја поискоренија целата шума."},{"word":"поискриви","type":"св.","description":"Направи нешто да стане искривено, криво малку повеќе. Таа ги поискриви редовите."},{"word":"поискрпи","type":"св.","description":"Искрпи целосно на сите места или сè што е за крпење; крпи. Таа ја поискрпи облеката на децата."},{"word":"поиспече","type":"св.","description":"Испече малку, донекаде или уште малку. пече."},{"word":"поиспита","type":"св.","description":"Испита малку, уште малку или повеќе. Поиспитај го тој случај пред да донесеш решение."},{"word":"поисплаши","type":"св.","description":"Исплаши некого многу; Лекарите ги поисплашија родителите на болното дете."},{"word":"поисправи","type":"св.","description":"Исправи малку, донекаде или уште малку;"},{"word":"поиспразни","type":"св.","description":"Испразни малку, донекаде или уште малку. Гостите ги поиспразнија чашите. Тие ги поиспразнија џебовите."},{"word":"поиспрати","type":"св.","description":"Испрати некого малку, донекаде. Тој ги поиспрати гостите."},{"word":"поиспржи","type":"св.","description":"Испржи нешто уште малку. Таа го поиспржи месото уште една минута."},{"word":"поиспрска","type":"св.","description":"Испрска (вода, течност) малку повеќе или секаде на определен простор. Тие ја поиспрскаа жената со студена вода."},{"word":"поистанчи","type":"св.","description":"Истанчи малку, донекаде; истанчи малку повеќе;"},{"word":"поистегне","type":"св.","description":"Истегне нешто малку, донекаде или уште малку; Присутните ги поистегнаа вратовите. Таа го поистегна тестото на масата. Тие го поистегнаа мебелот настрана."},{"word":"поистреби","type":"св.","description":"Истреби малку или уште малку; Таа поистреби малку ориз. Несовесните ловџии го поистребија овој редок вид птици."},{"word":"поистрезни","type":"св.","description":"Истрезни некого малку или уште малку; Неочекуваниот настан ги поистрезни гостите."},{"word":"поистресе","type":"св.","description":"Истресе малку или уште малку; Таа ги поистресе чаршафите."},{"word":"поистрие","type":"св.","description":"Истрие некого, нешто малку или уште малку; Таа му ги поистри нозете."},{"word":"поистурка","type":"св.","description":"Истурка малку или уште малку;"},{"word":"поисуши","type":"св.","description":"Исуши малку или уште малку. Таа ја поисуши косата."},{"word":"поисцеди","type":"св.","description":"Исцеди малку или уште малку; Таа ги поисцеди алиштата."},{"word":"поисцрни","type":"св.","description":"Исцрни малку или уште малку; Тој ми ја поисцрни облеката."},{"word":"поисцрпи","type":"св.","description":"Исцрпи малку или уште повеќе, во голема мера; Тие ја поисцрпија целата вода."},{"word":"поисчади","type":"св.","description":"Исчади уште повеќе или на повеќе места;"},{"word":"поисчешла","type":"св.","description":"Исчешла малку или уште малку; Таа ја поисчешла косата."},{"word":"поисчисти","type":"св.","description":"Исчисти малку, донекаде или уште малку. Го поисчистија дворот."},{"word":"поита","type":"св.","description":"Ита, забрза, побрза малку или уште повеќе. Таа поита и ме стигна. Поитајте за да го стигнете возот."},{"word":"поишари","type":"св.","description":"Ишари малку или уште повеќе; дошари. Таа ги поишари јајцата со различни бои."},{"word":"пој","type":"м.","description":"Песна, пеење. Славејски пој. Тивок пој. Мајчин пој."},{"word":"појава","type":"св.","description":"Јава малку или кратко време; Тој го појава кончето колку меракот да му мине."},{"word":"појава","type":"ж.","description":"а) Стварност, реалност, нешто што може да го сетиме, да го издвоиме или да го опишеме. Природна појава. Јазични појави. б) Феномен, редок настан. Ретка, исклучителна, впечатлива појава."},{"word":"појавен","type":"прид.","description":"Што се покажува, доживува, што се прима како појава. Појавниот процес. Појавните знаци сведочат за нови сознанија. Појавни облици."},{"word":"појави","type":"св.","description":"Јавно покаже, прикаже нешто. Тогаш го појави својот најскап накит."},{"word":"појаде","type":"св.","description":"Јаде наутро, обично првпат во денот, јаде појадок. Таа појаде и појде на работа. Тој не појаде и рано си замина."},{"word":"појадок","type":"м.","description":"Прв оброк во денот што се зема наутро. Појадокот беше богат. Таа направи пита за појадок."},{"word":"појадоса","type":"св.","description":"Јадоса некого малку или уште повеќе; Таа ги појадоса родителите."},{"word":"појазди","type":"св.","description":"Јазди малку, кратко време;"},{"word":"појази се","type":"св.","description":"Се јази малку, кратко време;"},{"word":"појас","type":"м.","description":"Широк ремен, колан или долга, тесна ткаенина што се обвиткува, заврзува околу половината. Тој носеше на половината широк црн појас. Црвениот појас ѝ ја стегаше половината."},{"word":"појасен","type":"прид.","description":"Што се однесува на појас. Појасниот дел. Појасни зони."},{"word":"појасмо","type":"ср.","description":"Тој му даде појасмо од родот."},{"word":"појасни","type":"св.","description":"Пообјасни, направи да стане појасно. Професорот ја појасни задачата. Тој ѝ го појасни својот став. Таа ги појасни поимите."},{"word":"појаснителен","type":"прид.","description":"Што служи за појаснување. Појаснителни примери. Појаснителен текст."},{"word":"појата","type":"ж.","description":"Незаграден дел од селска куќа со покрив (трем, летна кујна и сл.). Тие седнаа во појатата пред куќата."},{"word":"појачи","type":"св.","description":"Јачи малку или кратко време;"},{"word":"појде","type":"св.","description":"а) Отиде, замине некаде (пешки или со превозно средство). Тој појде на работа. Тие појдоа на забава. б) Стигне некаде. Досега требаше да појде и да се врати."},{"word":"појдовен","type":"прид.","description":"Почетен, од кој се поаѓа. Појдовна станица. Појдовна точка. Појдовна позиција. Појдовен критериум."},{"word":"појми","type":"св.","description":"Сфати; Тоа е настан којшто може да го појмиме и да го дефинираме. Не може да појми што значи да бидеш осамен."},{"word":"покади","type":"св.","description":"Кади со темјан малку или кратко време; закади; кади Попот покади низ куќата, прочита една молитва и си отиде. Таа покади низ собата за да ги избрка лошите сили."},{"word":"покае се","type":"св.","description":"Признае грешка со жалење; се. Тој стопати се покаја што дојде. Покајте се додека е време!"},{"word":"покаже","type":"св.","description":"Направи да може нешто да се види, изнесе јавно. Таа ги покажа своите најнови фотографии. Тој ја покажа својата збирка марки."},{"word":"покажувач","type":"м.","description":"а) Лице што покажува. Тој е добар покажувач. б) Нешто со што се потврдува веродостојност. Овие опити се добар покажувач на вистинскта природа на препаратите."},{"word":"показ","type":"м.","description":"Пример, покажување, демонстрација. Ова беше добар показ за нашата подготвеност. Тие служеа за показ како треба да се брани татковината. Неговиот животен пат е показ за постојано страдање."},{"word":"показалец","type":"м.","description":"Прстот до палецот. Земаа отпечтоци од палецот и од показалецот. Таа му се закануваше со показалецот."},{"word":"показалка","type":"ж.","description":"Стапче за покажување. Дрвена показалка. Децата имаа шарени пластични показалки."},{"word":"показател","type":"м.","description":"Тоа по што може да се добие слика, претстава за нешто, да се суди за понатамошниот развиток и тек. Појавата на оваа книга е добар показател за развитокот на македонската поезија. Релевантен показател. Економски показатели. Статистички показатели. Квантитативни показатели."},{"word":"показателен","type":"прид.","description":"Што покажува, што дава добра информација, типичен, карактеристичен. Показателен материјал. Показателни податоци. Показателна употреба. Показателни илустрации."},{"word":"показен","type":"прид.","description":"Што покажува. што служи да покаже нешто. Показен материјал. Показни податоци."},{"word":"покајание","type":"ср.","description":"Чин на каење, на покајување. Покајанието беше многу тешко за него. Отиде на покајание кај родителите."},{"word":"покајник","type":"м.","description":"Тој што се кае. Покајниците чекаа пред портата."},{"word":"покалуѓери","type":"св.","description":"Направи да стане калуѓер, калуѓерка; закалуѓери. Момчето уште младо го покалуѓерија."},{"word":"покалфува","type":"несв.","description":"Помине некое време како калфа; Покалфува една година кај слаткарот и си замина."},{"word":"покана","type":"ж.","description":"а) Повик, молба за присуство, учество во нешто (свеченост, седница, конференција, собир итн.) Од нив имавме отворена покана. Неговата покана за забава никој не ја сфати сериозно. б) Напечатен текст со соодветна содржина со кој се поканува. Поканите беа многу луксузни. Беа отпечатени двесте покани."},{"word":"поканет","type":"прид.","description":"Оној што е повикан негде, што му е понудено да дојде. Поканетите гости дојдоа сите. Во салата можеа да влезат само поканетите членови."},{"word":"покани","type":"св.","description":"Испрати, упати некому покана за присуство, учество во нешто. Тие ги поканија сите роднини на свадбата. Ние ги поканивме на прославата сите пензионери."},{"word":"покапе","type":"св.","description":"Капе некого кратко време; Таа го покапи детето со топла вода."},{"word":"покапе","type":"св.","description":"Капе (вода, течност) малку или кратко време; капе2 Водата од чешмата покапе уште неколку секудни. Покапаа неколку капки од шишето."},{"word":"покара","type":"св.","description":"Кара некого малку, кратко време. Таа ги покара децата и ги испрати на спиење."},{"word":"покаса","type":"св.","description":"Касне малку или малку повеќе. Мувите ме покасаа. Болвите го покасале."},{"word":"покасне","type":"св.","description":"Земе, изеде малку храна. Покаснаа малку од вечерата и си легнаа. Покаснете нешто пред да си одите."},{"word":"покастри","type":"св.","description":"Кастри малку, кратко време. Тој ја покастри оградата."},{"word":"покатоличи","type":"св.","description":"Направи некого да стане католик. Тој го покатоличи целото семејство."},{"word":"покачи","type":"св.","description":"Премести предмет повисоко; поткачи. Покачи го лебот на горните полици за да не го јадат мравки."},{"word":"покашка","type":"св.","description":"Кашка, валка во кал малку, кратко време; Детето ги покашка чевлите."},{"word":"покашла","type":"св.","description":"Кашла малку, неколку пати. Таа покашла дискретно."},{"word":"поквака","type":"св.","description":"Квака малку; Гуската поквака."},{"word":"поквачи","type":"св.","description":"Квачи малку;"},{"word":"поквичи","type":"св.","description":"Квичи малку, кратко време. Кучето поквичи, си ја собра опашката и замина. Детето поквичи малку."},{"word":"покер","type":"м.","description":"Хазардна игра со карти. Цела ноќ играа покер."},{"word":"поќерка","type":"ж.","description":"Ќерка на сопругата или сопругот од претходниот брак. Кога ја зеде за жена, таа му донесе и две поќерки."},{"word":"поќерчи","type":"св.","description":"Посвои како ќерка. И си го поќерчи девојчето што го зеде од дом."},{"word":"покерџија","type":"м.","description":"Играч на покер. Покерџиите се собираа секоја вечер и со часови играа карти со големи влогови."},{"word":"покива","type":"св.","description":"Кива малку, неколку пати. Детето покива малку и се смири."},{"word":"покикоти се","type":"св.","description":"Се кикоти малку, кратко време. Таа се покикоти придушено."},{"word":"покима","type":"св.","description":"Кима со главата малку, кратко време. Тој само покима со главата и ништо не рече."},{"word":"покине","type":"св.","description":"Кине малку (цвеќиња и сл. ). Покина малку од цвеќињата. Таа покина неколку листови од оревот."},{"word":"покисне","type":"св.","description":"Кисне малку , некое време; кисне1 и кисне2."},{"word":"покити","type":"св.","description":"Кити, накити малку или кратко време; 1, накити. Ја покитија елката. Тие ја покитија салата набрзина."},{"word":"покладен","type":"прид.","description":"Што се однесува на поклади. Покладна ноќ. Покладна вечера. Покладни песни."},{"word":"поклади","type":"и.","description":"Во христијанската религија денот спроти пости кога последен пат се јаде мрсно. Свадбите се прават пред поклади. По поклади не се јаде месо и не се јаде мрсно. Месни поклади."},{"word":"покладува","type":"несв.","description":"Држи поклади. Вечерта, спроти пости тие покладуваа."},{"word":"поклати","type":"св.","description":"Клати малку, кратко време. Тој ги поклати нозете."},{"word":"поклацка","type":"св.","description":"Клацка малку, кратко време. Таа го поклацка млекото во шишето."},{"word":"поклекне","type":"св.","description":"Клекне малку; клекне 1б. Тој поклекна за да ја допре земјата."},{"word":"поклепа","type":"св.","description":"Клепа малку, кратко време,"},{"word":"поклепа","type":"св.","description":"Клепа, трепка со очите малку, кратко време;"},{"word":"поклечи","type":"св.","description":"Клечи малку, кратко време."},{"word":"поклинка","type":"св.","description":"Клинка малку, кратко време."},{"word":"поклон","type":"м.","description":"Наведнување при поздрав во знак на голема почит или благодарност; наклон Голем поклон направи пред него. Длабок поклон. Тој му стори најучтив поклон."},{"word":"поклонение","type":"ср.","description":"а) Одавање почит со одење на свети места. Македонска делегација отиде на поклонение во Рим. б) аџилак. Тие отидоа на поклонение во Ерусалим."},{"word":"поклони","type":"св.","description":"Даде подарок, дар, поклон; дарува. Таа ми поклони цвеќе. Татко ми ми поклони златен прстен."},{"word":"поклоник","type":"м.","description":"а) Верник што оди на поклонение, што дава почит на свети места. б) аџија."},{"word":"поклопи","type":"св.","description":"Покрие со поклопка, со капак. Таа го поклопи тенџерето. Ги поклопи садовите со храна."},{"word":"поклопка","type":"ж.","description":"Предмет што служи за покривање нешто; Метални поклопки. Земјени поклопки."},{"word":"поклоца","type":"св.","description":"Клоца малку, кратко време."},{"word":"поклоцне","type":"св.","description":"Клоцне малку или уште малку."},{"word":"поклука","type":"св.","description":"Клука малку, кратко време."},{"word":"поклумка","type":"св.","description":"Клумка малку, кратко време."},{"word":"покова","type":"св.","description":"Кова малку, кратко време; кове, покове."},{"word":"покове","type":"св.","description":"Кове малку, кратко време;"},{"word":"покоен","type":"прид.","description":"Умрен, починат. Мојот покоен татко. Со мојот покоен маж многу маки видов. Се сети на својата покојна мајка."},{"word":"покој","type":"м.","description":"Спокој, спокојство, мир. Во ноќниот покој се слушаа славејчиња. Темната глувотија не му даваше покој."},{"word":"покојник","type":"м.","description":"Умрен човек; Покојникот беше многу добар човек. Покојникот го познавала уште на млади години."},{"word":"поколве","type":"св.","description":"Колве малку или уште малку. Кокошките поколваа од пченицата."},{"word":"поколеба","type":"св.","description":"Предизвика колебање кај некого, направи да стане нерешителен. колеба 2. Другарите го поколебаа. Никој не можеше да го поколеба."},{"word":"поколение","type":"ср.","description":"Генерација, потомство, луѓе речиси на иста возраст со слични сфаќања и што живеат во еден временски период; генерација, колено 7. Младото поколение има поинакви сфаќања. Традицијата се пренесува од поколение на поколение. Секое човечко поколение има своја илузија."},{"word":"покопа","type":"св.","description":"Копа малку, донекаде или уште малку."},{"word":"покор","type":"м.","description":"Покорност, покорување. Падна под покор."},{"word":"покорен","type":"прид.","description":"Потчинет, окупиран. Покорени територии. Покорено население."},{"word":"покорен","type":"прид.","description":"Послушен, што се покорува, што постапува како што ќе му се каже. Таа му беше покорна. Покорните вработени ги почитуваа сите правила."},{"word":"покори","type":"св.","description":"Потчини, пороби, завладее со сила на својата власт. Тие ги покориле народите на ова подрачје."},{"word":"покорител","type":"м.","description":"Тој што покорил или што покорува."},{"word":"покорне","type":"св.","description":"Искорне, накорне малку нешто или корне кратко време."},{"word":"покорувач","type":"м.","description":"Тој што покорил, што покорува некого; Воинствен покорувач. Бестрашен покорувач."},{"word":"покоси","type":"св.","description":"Изврши косење; косиТој ги покоси тукушто потераните млади стебленца."},{"word":"покосници","type":"и.","description":"Трпки по телото, морници. Пријатни покосници му врвеа по снагата. Непријатни покосници го лазеа по вратот."},{"word":"покоцка се","type":"св.","description":"Се коцка малку, кратко време."},{"word":"покошка","type":"св.","description":"Кошка малку, кратко време."},{"word":"покраина","type":"ж.","description":"Област, територија оддалечена од централниот дел; крај, предел, подрачје, краина. Некои наши покраини не се развиени."},{"word":"покраински","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на покраина. Покраински комитет. Покраинска организација. Покраинска средба."},{"word":"покрај","type":"прил.","description":"Отстрана. Се движеше покрај и многу внимателно."},{"word":"покрај","type":"предл.","description":"Место на одвивање на дејството, положба во непосредна близина на некој предмет или лице. Поминав покрај тебе, а ти не ме виде. Стои покрај ѕидот и ги брои минувачите."},{"word":"покрека","type":"св.","description":"Крека малку, кратко време."},{"word":"покрепи","type":"св.","description":"Крепи малку или уште малку."},{"word":"покрив","type":"м.","description":"а) Горниот дел од куќата што ја заштитува и ја покрива. Лимени покриви. Дрвени покриви. Покрив со ќерамиди. б) Простор за живеење на горниот дел од куќата, под покривот, потпокрив. Тие живеат во покривот. Неколку гарсониери на покривот."},{"word":"покривало","type":"ср.","description":"Некаков вид ткаенина што служи за покривање. Лебот го остави без покривало. Легна да спие без покривало. Имаше само едно изветвено покривало."},{"word":"покривач","type":"м.","description":"покривка."},{"word":"покривен","type":"прид.","description":"Што служи за покривање, што се однесува на покрив. Покривна граѓа. Покривни материјали. Покривни простории."},{"word":"покриви","type":"св.","description":"Криви малку, кратко време."},{"word":"покривка","type":"ж.","description":"Ткаенина за покривање, покривало, покривач. Убави покривки за на маса. Волнена покривка. Свилени покривки. Нова покривка со везени цветови."},{"word":"покрие","type":"св.","description":"а) Стави нешто врз некого или врз нешто со цел да се заштити, да се засолне, да се зачува. Таа го покри детето со волнено ќебе. Тој со дланка си ја покрил устата. Покриј го лебот за да не се суши. б) Засени, скрие од поглед. Небото го покрија темни облаци. Сенката од шапката му го покриваше лицето. Еден облак го покри сонцето."},{"word":"покритие","type":"ж.","description":"Во банкарството ‒ располагање со вредносни средства со кои се покрива долгот или некоја друга финансиска обврска. Чекови без покритие. Списание со финансиско покритие. Сметка со покритие."},{"word":"покритикува","type":"св.","description":"Критикува малку или уште малку."},{"word":"покркори","type":"св.","description":"Кркори малку, некое време."},{"word":"покркоти","type":"св.","description":"Кркоти малку, некое време."},{"word":"покров","type":"м.","description":"покривка_1; покривач. Козинави покрови."},{"word":"покровец","type":"м.","description":"Парче текстил од козина за покривање крупен добиток. Тој го фрли покровецот врз коњот."},{"word":"покровител","type":"м.","description":"Заштитник, закрилник, патрон. Тој е покровител на музички настани. Покровители на децата без родители."},{"word":"покровителство","type":"ср.","description":"Заштита, закрила, поддршка; патрон, патронат. Без неговото покровителство ние нема да направевме ништо. Неколку покровителства дојдоа од моќни стопанственици. Овој собир е под покровителство на Министерството за култура."},{"word":"покровителствува","type":"несв.","description":"Овозможува, дава покровителство; помага, поддржува, заштитува. Најбогатите фирми покровителствуваа во овој настан."},{"word":"покрои","type":"св.","description":"Крои малку или уште малку време; крои."},{"word":"покроце","type":"прил.","description":"Пополека, побавно, многу внимателно. Оди покроце."},{"word":"покрпи","type":"св.","description":"Крпи малку или уште малку време;"},{"word":"покрстеник","type":"м.","description":"Тој што е покрстен, што од друга вера преминал во христијанската."},{"word":"покрсти","type":"св.","description":"Изврши над лице од друга вера обред на примање на христијанска вера. Мисионерите ги покрстија овие племиња."},{"word":"покрши","type":"св.","description":"Крши малку или уште малку повеќе."},{"word":"покубе","type":"св.","description":"Кубе малку или кратко време."},{"word":"покуда","type":"ж.","description":"Напад со зборови, прекор, приговор. Таа е за секаква покуда. Само покуди слушам од него."},{"word":"покуди","type":"св.","description":"Куди, прекори, искара малку; Таа ги покуди децата. Наставникот ги покуди учениците."},{"word":"покука","type":"св.","description":"За кукавица ‒ кука малку, кратко време."},{"word":"покуќешка","type":"ж.","description":"Жена што оди по куќи и води бесцелни разговори. Таа беше покуќешница, а и ќерките ѝ станаа покуќешки"},{"word":"покуќнина","type":"ж.","description":"Мебелот и сите предмети во една куќа. Стара покуќнина. Традиционална покуќнина. Модерна покуќнина. Селска покуќнина."},{"word":"покукурига","type":"св.","description":"Кукурига малку, кратко време."},{"word":"покупка","type":"ж.","description":"Тоа што се купува, обично поситни потребни нешта. Во торбата имаше различни покупки. Оди по покупки, а се враќа со скапи чевли."},{"word":"пол","type":"м.","description":"Припадност на човек според определени физиолошки, психолошки, физички и телесни карактеристики ‒ машки и женски пол; мажјак и женка кај животни. Машки пол. Женски пол. Неопределен пол. Изедначување на половите. Кој пол е детето? Женка е животно од женски пол."},{"word":"пол","type":"м.","description":"(геогр.) Една од двете крајни точки на замислената Земјина оска и просторот околу неа. Северен Пол. Јужен Пол. Земјата има два пола."},{"word":"пол","type":"прил.","description":"Половина, полу, количество приближно или точно до средина или до половина од нешто. а) За време. Еден и пол час. Часот е девет и пол. Ќе дојдам за пол час (и полчас). Пол ден (и полден). б) За количество ‒ и полкило. Два и пол килограми. Пол килограм кафе. в) За должина и во други споеви. Дојде до пол пат и застана. Три и пол метри. Два и пол поена. Осумнаесет и пол бодови."},{"word":"пола","type":"ж.","description":"а) Десна или лева предна страна од облека (палто, капут, фустан итн.). Таа направи фустан со мазни поли. б) Долниот дел од таква облека. Таа се покриваше со полата од својот фустан."},{"word":"полага","type":"несв.","description":"Става, клава, мести во хоризонтална положба; положи. Тој секогаш рибата ја полага во овална чинија."},{"word":"полагач","type":"м.","description":"Лице што полага нешто. Полагач на сметки. Полагач на цвеќе. Полагачите ги чекаа резултатите од испитот."},{"word":"полади","type":"св.","description":"Снижи температура на нешто; лади малку, кратко време. Полади ја водата."},{"word":"полае","type":"св.","description":"Лае малку, кратко време."},{"word":"полаже","type":"св.","description":"Лаже малку, кратко време. Секогаш кога ќе дојдеше, ќе нè полажеше за да ја разубави приказната."},{"word":"полаза","type":"ж.","description":"Прва утринска посета. Уште рано таа ни дојде на полаза. Нивните полази зачестија."},{"word":"полазеник","type":"м.","description":"Тој што доаѓа рано наутро на посета. Тој беше нашиот полазеник секоја година за Божиќ."},{"word":"полази","type":"св.","description":"а) Лази малку, кратко време. Детето полази малку по подот. б) Се подвижи, помине бавно некое растојание. Возот полази по шините."},{"word":"полази","type":"св.","description":"Посети некого рано наутро. Тој нè полази прв рано наутро, па потоа почнаа да доаѓаат другите гости."},{"word":"полакоми","type":"св.","description":"Направи некој да биде лаком. Таа ги полакоми децата."},{"word":"полани","type":"прил.","description":"Во годината пред минатата година, пред лани. Не лани, полани бевме кај нив. Тие се венчаа полани."},{"word":"полапа","type":"св.","description":"Лапа малку, кратко време."},{"word":"поларен","type":"прид.","description":"Што се однесува на пол на Земјата или на подрачјето околу полот. Поларна зона. Поларни ноќи. Поларна експедиција."},{"word":"поларизатор","type":"м.","description":"Апарат за поларизација на светлината. Во лабораторијата има еден поларизатор."},{"word":"поларизација","type":"ж.","description":"(физ.) а) Својство што го добиваат природните светлосни зраци при прекршување на светлината, нагласено кога има двојно прекршување. При прекршувањето на светлината се јавува поларизација која е нагласена при двојното прекршување. б) Процес при галванизација кај галванските елементи, собирање честички околу половите. Поларизација на галванските елементи."},{"word":"поларизира","type":"св. и несв.","description":"(физ.) Предизвика, предизвикува поларизација. Прекршувањето ги поларизира светлосните зраци."},{"word":"поларитет","type":"м.","description":"Подвоеност на полови, целосна спротивставеност. Судир на поларитети. Борба на поларитети."},{"word":"поларник","type":"м.","description":"Поларен круг, замислен круг околу Земјините полови. Забележани се нови климатски промени на поларникот."},{"word":"поларница","type":"ж.","description":"Поларна Ѕвезда. На небото се појави Поларницата."},{"word":"полароид","type":"м.","description":"Вид стакло што не ја одбива светлината и не блеска. Полароидот не дозволува да се одбие светлината и се користи во современите камери и фотоапарати."},{"word":"полароиден","type":"прид.","description":"Што е со својство на полароид, што има такви можности. Полароидна камера. Полароиден фотоапарат."},{"word":"поласка","type":"св.","description":"Даде, направи комплимент, пофали нагласено; ласкаТој му поласка уште еднаш на директорот. Умееше вешто да поласка секому."},{"word":"полата","type":"ж.","description":"Определен отворен простор во куќа што служи за седење летно време. Навечер седеа во полатата. Полатата имаше дотрајани дрвени штици."},{"word":"полафи","type":"св.","description":"Позборува малку, некое време;"},{"word":"полв","type":"м.","description":"Животно од родот на глодарите, слично на верверица со речиси бело крзно; Glis glis. Во плевната влегле полвови. Видов еден полв."},{"word":"полвец","type":"м.","description":"Плунка од инсекти. На прозорецот имаше полвци."},{"word":"полвосан","type":"прид.","description":"Исплукан од инсекти. Полвосано месо. Ламба полвосана."},{"word":"полгодишен","type":"прид.","description":"Што се однесува на време од половина година. Полгодишна работа. Полгодишна ќерка. Полгодишен план. Полгодишен труд."},{"word":"полден","type":"м.","description":"Половина од ден. Само еден полден ми остана до патувањето. Полденот помина, а тој уште не се врати."},{"word":"поле","type":"ср.","description":"а) Пространа, широка рамнина, низински терен, земјишна обработлива површина. Нашата куќа гледа кон полето. Во Македонија има пространи полиња. Магла падна по полето. Долу се ширеше полето. б) Во составот на топоними. Овче Поле. Косово Поле."},{"word":"полегачи","type":"св.","description":"Легачи, денгуби, лежи малку, некое време."},{"word":"полегне","type":"св.","description":"Легне малку или уште малку;"},{"word":"поледица","type":"ж.","description":"Тенок пласт мраз, лед врз земјата, на патот и сл. На патот имаше поледица."},{"word":"полее","type":"св.","description":"Плисне, разлее течност. Рано наутро ги полеаја улиците. Чуварот ја полеал терасата со вода."},{"word":"полежи","type":"св.","description":"Лежи малку, кратко време;"},{"word":"полежина","type":"ж.","description":"Полегнато жито од дожд, од силен ветер и сл. Полска полежина. Оваа година по нивите само полежини, а род нема."},{"word":"полезен","type":"прид.","description":"Што носи некаква полза; Полезна книга. Полезна работа."},{"word":"полека","type":"прил.","description":"Без брзање, бавно, кроце. Одеше полека. Вежбите ги правеше полека. Тие полека излегуваа од неговата куќа."},{"word":"полекува","type":"св.","description":"Лекува некого или некоја болест малку, некое време или недоволно. Тој ги полекува додека беше кај нив."},{"word":"полелека","type":"св.","description":"Лелека малку или уште малку;"},{"word":"полелека","type":"св.","description":"Лелека малку, кратко време."},{"word":"полемизира","type":"св. и несв.","description":"Поведе, води полемика. Тие со часови полемизираа. Таа постојано полемизира со некого."},{"word":"полемика","type":"ж.","description":"Јавна писмена или усна расправа, борба на мислења за определена состојба, појава или проблем од општ интерес во политичкиот, културниот итн. живот на општеството. Кај нас нема полемика, туку премолчено несогласување. Неговиот став предизвика остри полемики. Со часови водеа полемика во врска со прашањето за верата. Тој е автор на неколку полемики поврзани со јазичните прашања."},{"word":"полемичар","type":"м.","description":"Тој што полемизира често, учествува во полемика, што е вешт во водење полемика."},{"word":"полемичен","type":"прид.","description":"Што содржи полемика. Овој текст во определени делови е полемичен. Полемичните контексти во неговиот нов роман носат една живост."},{"word":"полен","type":"м.","description":"Цветен прав, ситни зрнца, сместени во прашниците на растенијата, што вршат опрашување. Пчелите носат нектар и полен. Поленот од цветовите убаво мириса."},{"word":"поленка","type":"ж.","description":"Одвоен дел од дрво, од полено; Таа чува неколку поленки врзани со врвка за потпалување."},{"word":"полено","type":"ср.","description":"Цепеница (обично од борина), трупец, суровица. Едно полено фрли во огнот. Во рацете држеше неколку полена."},{"word":"поленов","type":"прид.","description":"Што се однесува на полен, што е од полен. Поленов прав. Поленови зрнца."},{"word":"полепи","type":"св.","description":"Лепи малку, кратко време."},{"word":"полесок","type":"м.","description":"Ѕид на ограда. Дворот ќе биде заграден со полесок бојадисан зелено."},{"word":"полет","type":"м.","description":"Летнување, полетување. Авионот покажа дефект уште при полетот. При полетот птицата затрепери со крилјата."},{"word":"полета","type":"св.","description":"Почне да лета. Авионот полета без проблеми."},{"word":"полетарче","type":"ср.","description":"Птица што ги прави првите обиди да лета. Полетарчето од гнездото се обидуваше да летне. Цело јато полетарчиња."},{"word":"полетен","type":"прид.","description":"Исполнет со полет, со елан. Полетни песни. Полетен ритам. Полетна мисла."},{"word":"полетиште","type":"ср.","description":"Место од каде што се одвојува од земјата тоа што полетува. Авионот дојде до полетиштето."},{"word":"полжав","type":"м.","description":"(зоол.) Животно од класата мекотели, живее на копно, во солени и слатки води, со меко тело, покриено со едноклеточен епител, некои форми се составени и од коскеста куќичка; Gastropoda Molluska. Собираа полжави рано наутро. Ливадата беше полна полжави. Морски полжави."},{"word":"полжавест","type":"прид.","description":"Што има форма на полжав или некоја карактеристика на полжав. Слатките имаа полжавести форми."},{"word":"полжавски","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на полжавот. Полжавска куќичка."},{"word":"полза","type":"ж.","description":"Поволна последица, поволен резултат или материјална корист; Работи во своја полза. Од оваа работа имаше голема полза."},{"word":"ползавец","type":"м.","description":"Заедничко име за дрвенести и зелјести растенија што ползат и се обвиваат околу други растенија или по ѕидови. Ѕидовите беа покриени со ползавец. Ползавецот ја следи височината на дрвото."},{"word":"ползач","type":"м.","description":"Заедничко име за животни што спаѓаат во групата што ползи. Тоа се ситни животни ползачи."},{"word":"ползи","type":"несв.","description":"Лази, се влече. а) За животно влечуга. Змијата ползи по земјата. Полжавите ползеа по тревата. б) За човек, за дете. Детето ползеше по креветот. Сега на старост ползи како дете."},{"word":"ползува","type":"несв.","description":"Принесува полза некому; користи. Тревките ќе ми ползуваат за чаеви. Вниманието кон родителите ќе му ползува нему најмногу."},{"word":"ползувач","type":"м.","description":"Тој што има полза од нешто; Ползувач на архивите во Македонија."},{"word":"поли-","type":"претс.","description":"Како прв дел од именски сложени зборови означува дека е: многу, повеќе, многукратно тоа што го означува вториот дел од сложенката (полином, полифонија, поливалентен)."},{"word":"полиамид","type":"м.","description":"Вид хемиска супстанција што се користи за изработка на најлони и сл. материјали."},{"word":"полиандрија","type":"ж.","description":"Брачна врска на една жена со повеќе мажи."},{"word":"поливалентен","type":"прид.","description":"Што е со повеќе валенции, што е повеќевалентен; Поливалентни елементи. Поливалентни глаголи."},{"word":"поливаленција","type":"ж.","description":"Што има поголема валенција, со повеќе валенција;"},{"word":"поливинил","type":"м.","description":"Материјал со висока отпорност на вода, студ и сл. Масата е направена од поливинил."},{"word":"полигави","type":"св.","description":"Лигави некого, нешто кратко време."},{"word":"полигамен","type":"прид.","description":"Што се однесува на полигамија, што има обележја на полигамија. Полигамно семејство. Полигамен партнер. Полигамична заедница."},{"word":"полигамија","type":"ж.","description":"Брак во кој мажот има повеќе жени; многуженство. Полигамијата е дозволена со закон во некои муслимански земји."},{"word":"полигамист","type":"м.","description":"Приврзаник на полигамијата. Во нашата средина нема полигамисти ниту пак некое такво движење."},{"word":"полигенеза","type":"ж.","description":"Настанување, потекло, генеза од повеќе форми. Тие се резултат на полигенеза и носат карактеристики од повеќе форми."},{"word":"полиглот","type":"м.","description":"Тој што знае многу јазици. Прличев бил надарен полиглот. Во нивното семејство сите се полиглоти."},{"word":"полигон","type":"м.","description":"Геометриска фигура што има три или повеќе страни и толку агли; многуаголник."},{"word":"полиграм","type":"м.","description":"Фигура во просторот ограничена со замислени линии. Небесен полиграм. Полиграмот на соѕвездието Орион."},{"word":"полиграф","type":"м.","description":"Многустран автор, оној што пишува дела од различни жанрови и со различни теми. Македонските писатели од XIX век беа полиграфи."},{"word":"полиграфија","type":"ж.","description":"Графичка, печатарска индустрија."},{"word":"полиедар","type":"м.","description":"Геометриско тело ограничено со многу страни, многустрано тело. Децата правеа од хартија полиедар."},{"word":"полиетилен","type":"м.","description":"Синтетична материја, вештачки материјал добиен со полимеризација, со многу широка употреба. Простирките беа направени од полиетилен и многу лесно се бришеа со вода."},{"word":"полиетнички","type":"прид.","description":"Многунационален, повеќенационален. Полиетнички состав на населението."},{"word":"полиже","type":"св.","description":"Лиже малку, кратко време."},{"word":"полизга се","type":"св.","description":"Се лизга малку, некое време. Детето се полизга на санката."},{"word":"поликлиника","type":"ж.","description":"Специјализирана здравствена установа со повеќе оддели за лекување, за давање разновидна лекарска помош. Во Скопје има неколку поликлиники."},{"word":"поликлинички","type":"прид.","description":"Што се однесува на поликлиника и што се прави во неа. Поликлиничка зграда. Поликлинички персонал. Поликлинички наод."},{"word":"поликолор","type":"м.","description":"Вид боја за варосување, за боење ѕидови. Ѕидот го поминавме со поликолор. Куќата ја боевме со поликолор."},{"word":"полилеј","type":"м.","description":"Голем свеќник што виси среде црква. Тие го спуштија металниот полилеј и ги избришаа кристалите што висеа од него. Вечерта светеше полилејот во црквата и повикуваа за Велигден."},{"word":"полилејски","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на полилејот. Полилејски украси."},{"word":"полилингвален","type":"прид.","description":"Повеќејазичен; Полилингвална нација. Полилингвална книга. Полилингвален говорител."},{"word":"полимер","type":"м.","description":"Хемиско соединение добиено со полимеризација. Полимерите се познати по својата отпорност на вода. Гумата по својот состав е природен полимер."},{"word":"полимеризација","type":"ж.","description":"Хемиска реакција при која се поврзуваат мали молекули во големи."},{"word":"полиморфемен","type":"прид.","description":"Што е составен од повеќе морфеми. Полиморфемни суфикси. Полиморфемни низи."},{"word":"полиморфизам","type":"м.","description":"(биол.) Постоење различни форми кај еден животински вид. Кај ист вид инсект може да се јави полиморфизам, различни форми."},{"word":"Полинезија","type":"ж.","description":"Подрегион на Океанија, во центалниот и јужниот дел на Тихиот Океан."},{"word":"полином","type":"м.","description":"Збир од три и повеќе мономи, повеќечлен алгебарски израз."},{"word":"полип","type":"м.","description":"(зоол.) а) Морско животно со многу краци. Во септември во морето има многу полипи. б) (само мн.) Животни што живеат прикрепени на едно место во вид на колонии. На карпите во плитките солени води има многу полипи во различни форми."},{"word":"полира","type":"св. и несв.","description":"Обработи, обработува; мазни, измазнува или премачка, премачкува површина на предмет за да ѝ даде висок сјај. Мајсторите ја полираа масата. Вчера го полиравме мебелот."},{"word":"полиран","type":"прид.","description":"Што има површина обработена со полирање, премачкана, измазнета за да добие висок сјај. Полирана маса. Полиран мебел."},{"word":"полирач","type":"м.","description":"Работник што се занимава со полирање, што полира. Полирачите за еден ден ги полираа масите во салата."},{"word":"полиритмичен","type":"прид.","description":"Музичко дело што има повеќе ритмички разновидности. Полиритмичен џез. Полиритмична мелодија."},{"word":"полиса","type":"ж.","description":"Документ за осигурување лица, предмети, имот и сл. Девизна полиса. Патна полиса."},{"word":"полисемија","type":"ж.","description":"Многузначност, повеќезначност на еден збор. Полисемија на морфемите. Јазична полисемија."},{"word":"полисиндет","type":"м.","description":"(лингв.) Честа употреба на сврзници како врска во сложената реченица. И кој како доаѓал и доаѓа, и кој како минувал и минува се вљубува во оваа земја."},{"word":"политбиро","type":"ср.","description":"Политичко биро, извршен орган на политичка партија, особено во комунистичките партии. Политбирото на ЦК на КПЈ. Политбирото ги носеше клучните решенија за развојот на државата."},{"word":"политехника","type":"ж.","description":"Висока техничка школа каде што се изучуваат различни гранки од техниката."},{"word":"политехничар","type":"м.","description":"Тој што студира или што завршил политехничка школа. Во Заводот за вработување нема политехничари. Тој работи како политехничар."},{"word":"политизација","type":"ж.","description":"Давање димензија на политика на некоја дејност, искористување и поврзување нешто во полза на нечија политика. Политизација во уметноста. Политизација во спортот. Политизација на науката. Политизација на настаните."},{"word":"политизира","type":"св. и несв.","description":"Зборува за политика, помине, поминува време во неформални политички разговори."},{"word":"политика","type":"ж.","description":"Дејност што се однесува на управување на државата во областа на државните работи во земјата и во областа на меѓународните односи. Во тие земји се води јавна политика на територијални претензии."},{"word":"политикант","type":"м.","description":"Човек што се занимава со дневна политика, дејствувајќи од ситни, лични интереси; интригант во политиката. Тие се политиканти. Тој е политикант кога се во прашање жените. Се појавија сè повеќе политиканти, сè помалку вистински патриоти. Политиканти во науката и во културата."},{"word":"политиколог","type":"м.","description":"Лице што се занимава со политикологија, специјалист од областа на политичките науки."},{"word":"политикологија","type":"ж.","description":"Наука што ја изучува политиката, политичките движења и сè што е поврзано со нив."},{"word":"политир","type":"м.","description":"(само едн.) политура."},{"word":"политира","type":"св. и несв.","description":"Премачка, премачкува со политура. Целиот мебел го политиравме."},{"word":"политичар","type":"м.","description":"Лице што се занимава со политика практично и теоретски. Парламентарен политичар. Општински политичар. Професионален политичар."},{"word":"политичен","type":"прид.","description":"Што има елементи на политика. Политичен пристап. Политично планирање."},{"word":"политички","type":"прид.","description":"Што се однесува на политика и што е врзан за неа. Политичка организација. Политичка историја. Политичка оценка. Политички проблем. Политичко семејство. Политичка активност. Политичка грешка. Политички затвореник."},{"word":"политократија","type":"ж.","description":"Владеење на политиката во општеството. Целосна политократија."},{"word":"политура","type":"ж.","description":"Лак што се премачкува како површински слој врз дрвени површини за да добијат висок сјај. Висококвалитетна политура. Политурата веќе го имаше изгубено сјајот."},{"word":"полифонија","type":"ж.","description":"(муз.) Многугласна музика, повеќегласно пеење или свирење, при што секој глас има полна мелодиска самостојност. Полифонија од звуци. Полифонија на вокално-инструменталниот сегмент."},{"word":"полифоничен","type":"прид.","description":"Што се однесува на полифонија. Полифонична традиција во старото македонско пеење. Полифона структура. Полифонично драмско остварување."},{"word":"полифункционален","type":"прид.","description":"Што е со многукратна функција, што има многукратна, универзална употреба. Македонскиот стандарден јазик е полифункционален. Полифункционално средство за чистење."},{"word":"полица","type":"ж.","description":"Хоризонтална штица во орман, шкаф, плакар или штица закачена на ѕид што служи за чување, редење различни предмети. На првата полица беа наредени книгите."},{"word":"полицаец","type":"м.","description":"Припадник на полиција, тој што работи во полиција. Полицаецот нѝ побара патни исправи."},{"word":"полицентризам","type":"ж.","description":"Состојба или систем на постоење повеќе центри на одлучување со определени меѓусебни односи и степен на самостојност (обично за движења, партии, заедници, религии и сл.)."},{"word":"полицентричен","type":"прид.","description":"Што се однесува на полицентризам, што има повеќе центри на одлучување. Полицентрично раководење. Полицентрично управување."},{"word":"полиција","type":"ж.","description":"Служба на државна власт што има должност да ги чува редот, законитоста и поредокот во државата."},{"word":"полјак","type":"м.","description":"Чувар на полето; Селски полјак. На три села по еден полјак беше назначен."},{"word":"полјана","type":"ж.","description":"Пошироко, рамно земјиште, празно место со ниска трева. Зелена полјана. Рамна полјана. Децата играа по полјаните."},{"word":"полјанец","type":"м.","description":"Жител на полска рамнина, човек што живее на поле и е врзан за полето. Тие се полјани и во град не доаѓаат да живеат. Тој е полјанец што отиде в планина и стана горјанец. Полјаните ја собираа летнината"},{"word":"полјоделец","type":"м.","description":"Тој што се занимава со обработка на земја, главно со работа во полјоделство; земјоделец. Некои полјоделци добија трактори од државата. Тие се полјоделци по наследство."},{"word":"полјоделски","type":"прид.","description":"Што се однесува на полјоделец. Полјоделскиот живот е тежок. Полјоделска носија."},{"word":"полјоделство","type":"ср.","description":"Обработување земја, главно одгледување житни култури. Тие со генерации работат полјоделство."},{"word":"полк","type":"м.","description":"Воена формација во состав на дивизија или на бригада. Пешадиски полк. Првиот артилерски полк."},{"word":"полка","type":"ж.","description":"Вид брз танц и музика за таков танц. Цела вечер играа полки и мазурки. Таа научи да игра полка."},{"word":"полкило","type":"ср.","description":"Половина килограм, мерка за тежина. Полкило цреши. Полкило сирење."},{"word":"полковник","type":"м.","description":"Висок офицерски чин, меѓу потполковник и генерал. Артилериски полковник."},{"word":"полководец","type":"м.","description":"Војсководец, водач на полк. Сите се собраа околу полководецот."},{"word":"полн","type":"прид.","description":"Што е наполнет, исполнет до крај, целосно. Полни чаши вино. Полна тава јадење."},{"word":"полнеж","type":"м.","description":"полнење."},{"word":"полнетица","type":"ж.","description":"Материјал со кој се потполнуваат некои делови од облеката."},{"word":"полни","type":"несв.","description":"Прави да биде полно, става, тура колку што може да собере. Базенот го полнат уште од вчера. Тој го полнеше ранецот со храна. Девојчето ги полни чашите со вино."},{"word":"полничок","type":"прид.","description":"Не премногу полн, дебел, со донекаде поголема тежина. Полничка жена. Полничок маж."},{"word":"полно","type":"прил.","description":"Во големо количество, многу. Таму имаше полно деца дојдени од селата."},{"word":"полноважен","type":"прид.","description":"Што е со полна важност, со правно утврдена важечка вредност. Полноважна диплома. Полноважно решение."},{"word":"полноважност","type":"ж.","description":"Полна важност, правно важечка вредност. Решението има полноважност. Овој закон има полноважност од денот на донесувањето."},{"word":"полновластен","type":"прид.","description":"Што има полна власт над нешто. Полновластен господар на целиот имот. Полновласна господарка на ресторанот."},{"word":"полноводен","type":"прид.","description":"Што има големо количество вода. Полноводни реки. Полноводни извори."},{"word":"полновреден","type":"прид.","description":"Што е со полна вредност, обично за храна. Полновредно млеко. Полновредна храна."},{"word":"полноглавец","type":"м.","description":"(зоол.) Развиено јајце, ларва од жаба; калуѓерка_2 Во барата имаше многу полноглавци."},{"word":"полногласен","type":"прид.","description":"Многу гласен, изразено гласен. Полногласна песна."},{"word":"полнозвучен","type":"прид.","description":"Изразено звучен, со полна звучност. Полнозвучен глас. Полнозвучна рима. Полнозвучни тонови."},{"word":"полнозначен","type":"прид.","description":"Што има свое сопствено значење. Полнозначен збор. Именките се полнозначни зборови."},{"word":"полноќ","type":"ж.","description":"Средина на ноќта, 12 часот навечер. Се наближува полноќ."},{"word":"полноќен","type":"прид.","description":"Што се однесува на полноќ, што се случува на полноќ или околу периодот непосредно пред и по полноќ. Полноќен час. Полноќна средба. Полноќна програма. Полноќни разговори."},{"word":"полноќница","type":"ж.","description":"Полноќна црковна служба, полноќна литургија."},{"word":"полнокрвен","type":"прид.","description":"Што има силна и здрава крв; малокрвен."},{"word":"полнолетен","type":"прид.","description":"Што е на возраст кога се добиваат според закон сите граѓански права и должности; Полнолетни лица. Полнолетна девојка."},{"word":"полнолетник","type":"м.","description":"Полнолетно лице; Тие се сега полнолетници и нив ги гони законот."},{"word":"полнолетство","type":"ср.","description":"Состојба на тој што е полнолетен."},{"word":"полномаслен","type":"прид.","description":"Што има, што содржи висока масленост. Полномаслено млеко."},{"word":"полномастен","type":"прид.","description":"Што има висок процент масти. Полномасно месо. Полномастен кашкавал."},{"word":"полномесест","type":"прид.","description":"Што содржи повеќе месо, што е нагласено месест. Полномесести ребра. Полномесестиот дел од бутот."},{"word":"полномошен","type":"прид.","description":"Што има полномоштво, што е полномошен. Полномошен конзул. Полномошен министер."},{"word":"полномошник","type":"м.","description":"Лице што има полномоштво, што има полмоношно право;"},{"word":"полномоштво","type":"ср.","description":"Писмена потврда, документ со кој се дава целосно овластување за извршување некаква дејност"},{"word":"полноправен","type":"прид.","description":"Што ги има пред законот сите права, овластен, ополномоштен. Полноправен член. Полноправен застапник. Полноправен учесник."},{"word":"полнота","type":"ж.","description":"Целосна исполнетост, изразност во највисок степен. Полнотата на текстот. Полнота на гласот. Полнота на тонот."},{"word":"полноценет","type":"прид.","description":"Со полна цена, со полна вредност;"},{"word":"полов","type":"прид.","description":"Што се однесува на пол1. Полова припадност. Полов орган. Полов живот. Полови односи."},{"word":"половен","type":"прид.","description":"Употребуван, користен предмет. Половни возила. Половна облека. Половни плочи. Половни книги."},{"word":"полови","type":"несв.","description":"Дели на половина, двои наполу, преполовува. Тие го половат имотот."},{"word":"полови","type":"св.","description":"Лови малку или уште малку."},{"word":"половина","type":"прил.","description":"Количество приближно или точно до средина или дополу од нешто; полу, дополу. Половина ден. Стигнавме до половина пат. Одевме половина час. Половина килограм."},{"word":"половина","type":"ж.","description":"а) Еден од двата приближно еднакви дела, од нешто преполовено. Тие присвоија половина двор. Половината од имотот. Половината од куќата е моја. Половина лубеница. б) Дел од количество, множество, од определен поим што се добива со делење со два. Половина од сто. Половина месец."},{"word":"половичен","type":"прид.","description":"Нецелосен, делумен, неполн. Половичен успех. Половична вредност. Половично решение."},{"word":"половник","type":"м.","description":"Стара мерка, околу 20 оки; половина ведро, котел, половина вреќа. Еден половник вино донесоа. Донесе пет половници брашно."},{"word":"полог","type":"м.","description":"Јајце оставено на седело за да несе кокошката. Во секое седело оставаше по еден полог."},{"word":"полог","type":"м.","description":"Дел од ракатки жито при жнеење што се собираат во сноп. Повеќе полози ги врзуваа во сноп. Помладите собираат полози."},{"word":"Полог","type":"м.","description":"Област во Македонија."},{"word":"положба","type":"ж.","description":"Место, поставеност на нешто во просторот во однос на нешто друго; местоположба. Македонија има централна положба на Балканот. Топографска положба."},{"word":"положение","type":"ср.","description":"положба."},{"word":"положи","type":"св.","description":"Стави, кладе, намести да лежи. Го положија наплеќи."},{"word":"положит","type":"прид.","description":"Што има благ пад, благ наклон, што се спушта, се крева полека, постепено. Положито место. Положит пат. Положити ритчиња. Положита страна."},{"word":"полока","type":"св.","description":"Лока малку или уште малку."},{"word":"полоканик","type":"м.","description":"Сад од половина ока течност. Донесе само еден полоканик ракија. Испивме неколку полоканици вино."},{"word":"полонеза","type":"ж.","description":"Полски танц."},{"word":"полонист","type":"м.","description":"Лице што се занимава со полонистика."},{"word":"полонистика","type":"ж.","description":"Наука што се занимава со проучување на јазикот, книжевоста и историјата на полскиот народ."},{"word":"полпат","type":"прил.","description":"Половина пат, простор што се наоѓа приближно на средината од некој пат. Застана на полпат и се мислеше дали да се врати. Ќе се чекаме на полпат. Поминавме полпат."},{"word":"Полска","type":"ж.","description":"Држава во Европа."},{"word":"полски","type":"прид.","description":"Што се однесува на поле, што припаѓа на поле. Полски работи. Полски цвеќиња."},{"word":"Полтава","type":"ж.","description":"Град во Украина."},{"word":"полти","type":"несв.","description":"Поткапува, тече малку течност од некој сад, подлизнува. Стомната полти. Чашата полти."},{"word":"полтрон","type":"м.","description":"Лицемер, лажен додворувач, човек со особина на улизување пред други што ги смета авторитети; бескарактерен човек. Тој нема вистински пријатели, има само полтрони."},{"word":"полтронство","type":"ср.","description":"Особина и постапка на оној што е полтрон. Сето тоа е едно обично полтронство."},{"word":"-полу","type":"претс.","description":"Како втор дел од сложените прилози со значење половина (дополу, наполу, отполу)."},{"word":"полу-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложени зборови значи: половина од тоа што е означено со вториот дел (полукруг, получасовен) или делумно, донекаде како тоа (полубрат, полугладен)."},{"word":"полубог","type":"м.","description":"Божество од понизок ред, меѓу бог и човек."},{"word":"полубрат","type":"м.","description":"Брат крвно поврзан преку еден од родителите. Полубрат по мајка."},{"word":"полувековен","type":"прид.","description":"Што трае, што има половина век. Полувековен стремеж. Полувековна дејност."},{"word":"полувистина","type":"ж.","description":"Делумна, нецелосна, донекаде вистина. Зборува полувистини и лаги."},{"word":"полувистинит","type":"прид.","description":"Делумно, неполно, донекаде вистинит. Полувистинит исказ. Полувистинита приказна."},{"word":"полуволнен","type":"прид.","description":"Волнен со други примеси, не чисто волнен. Полуволнен шал. Полуволнена ткаенина. Полуволнен џемпер."},{"word":"полувреме","type":"ср.","description":"Еден од двата еднакви дела од натпревар во некои спортови (фудбал, кошарка и сл.). Првото полувреме заврши нерешено. Победивме во второто полувреме."},{"word":"полугладен","type":"прид.","description":"Донекаде, делумно гладен; што е недоволно најаден, не е сит. Полугладни си легнавме. Останавме полугладни."},{"word":"полуглас","type":"м.","description":"(лингв.) а) Назив за старословенските редуцирани гласови и соодветните букви голем и мал ер; ер. б) Придружна темна самогласка што се слуша при изговорот на согласка (сржи, за'ржи; при одделен изговор: б', в' итн.)."},{"word":"полугласен","type":"прид.","description":"(лингв.) Што се однесува на полуглас Полугласен изговор."},{"word":"полуглув","type":"прид.","description":"Што е со ослабен слух, што слуша на едно уво. Тој беше полуглув."},{"word":"полугнил","type":"прид.","description":"Донекаде, делумно, нецелосно гнил. Полугнили плодови. Полугнило јаболко."},{"word":"полугодие","type":"ср.","description":"Време од половина година во кој се организира нешто, се пресметува нешто и сл. Во првото полугодие имавме голем финансиски успех."},{"word":"полугодишен","type":"прид.","description":"Што се однесува на полугодие. Полугодишни оценки. Полугодишен успех. Полугодишна сметка."},{"word":"полугол","type":"прид.","description":"а) Слабо, недоволно облечен. Гладни и полуголи деца. б) Гол дополу или отполу. Полуголи борачи. Детето истрча во собата полуголо."},{"word":"полуготов","type":"прид.","description":"Приготвен, подготвен донекаде, во некоја мера. Полуготови производи. Полуготова храна. Полуготов ручек."},{"word":"полудесно","type":"прил.","description":"Меѓу право и десно, во десна насока при движење."},{"word":"полуди","type":"св.","description":"Стане луд. Старата полуди кога ја чу веста за смртта на синот. Тој полуде откако му пропадна фирмата."},{"word":"полудневен","type":"прид.","description":"Што се случува во едната половина од денот. Полудневна настава. Полудневна работа. Полудневен излет."},{"word":"полудува","type":"св.","description":"Лудува малку или кратко време."},{"word":"полужив","type":"прид.","description":"Донекаде, делумно жив."},{"word":"полузамижан","type":"прид.","description":"Дополу, донекаде замижан. Полузамижани очи. Полузамижан поглед. Полузамижани трепки."},{"word":"полузамрзнат","type":"прид.","description":"Дополу, донекаде, нецелосно замрзнат. Полузамрзната храна. Полузамрзнати гранки. Полузамрзнати прсти."},{"word":"полузатворен","type":"прид.","description":"Донекаде, не сосема затворен, подзатворен. Полузатворена врата. Полузатворени очи. Полузатворен прозорец."},{"word":"полузелен","type":"прид.","description":"Донекаде, делумно зелен, што не е зрел, недозреан. Полузелени плодови."},{"word":"полузнаење","type":"ср.","description":"Недоволно, слабо знаење"},{"word":"полузрел","type":"прид.","description":"Донекаде, недоволно зрел. Полузрели плодови. Полузрела лубеница."},{"word":"полукат","type":"м.","description":"Понизок кат меѓу два повисоки; кат меѓу приземјето и првиот кат; меѓукат, мезанин."},{"word":"полукруг","type":"м.","description":"Во геометријата ‒ половина круг, круг пресечен по дијаметарот."},{"word":"полукружен","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на полукруг. Полукружни линии."},{"word":"полула","type":"св.","description":"Лула некого малку, кратко време."},{"word":"полулево","type":"прил.","description":"Меѓу право и лево, во лева насока при движење. Тие се движеа полулево од централната бина. Војниците ги свртија главите полулево."},{"word":"полумастен","type":"прид.","description":"Донекаде, до определен степен мастен. Полумасни киселини. Полумасно млеко. Полумастен кашкавал."},{"word":"полуматура","type":"ж.","description":"Завршен дел од основното образование."},{"word":"полуматурант","type":"м.","description":"Ученик во завршната година од основното образование. Полматурантите славеа."},{"word":"полумерка","type":"ж.","description":"Делумна, половична мерка. Тие применуваа некои измислени полумерки."},{"word":"полумесечен","type":"прид.","description":"Што се однесува на време од половина месец. Полумесечен додаток. Полумесечна работа."},{"word":"полумесечина","type":"ж.","description":"Делот од Месечината што се гледа кога не е полна, неполна месечина."},{"word":"полумесечник","type":"м.","description":"Периодично списание што излегува на половина месец."},{"word":"полумрак","type":"м.","description":"Нецелосен мрак, состојба на слаба видливост. Просторијата ја исполни полумрак. Во полумракот ја здогледа девојката."},{"word":"полумрачен","type":"прид.","description":"Што е во полумрак. Полумрачна одаја. Полумрачен поглед. Полумрачни времиња."},{"word":"полумртов","type":"прид.","description":"Што е близу до смртта, што дава знаци на живот. Го најдоа полумртов."},{"word":"полунаводници","type":"и.","description":"Правописен знак од две запирки ('...') за одделување збор или израз во текст што е во наводници или за означување на толкувањето на значењето на даден збор."},{"word":"полунезависен","type":"прид.","description":"Што е до определен степен, делумно независен. Полунезависна положба. Полунезависна држава."},{"word":"полуобразован","type":"прид.","description":"Недоволно, слабо образован. Полуобразовани луѓе."},{"word":"полуосветлен","type":"прид.","description":"Недоволно, слабо осветлен. Полуосветлени улици."},{"word":"полуостров","type":"м.","description":"Дел од копно опкружен со вода од три страни. Балкански Полуостров. Апенински Полуостров."},{"word":"полуотворен","type":"прид.","description":"Донекаде, делумно отворен, подотворен. Полуотворена врата. Полуотворени очи."},{"word":"полуофицијален","type":"прид.","description":"Што нема строго официјален карактер, што не е официјално потврден. Полуофицијален извештај. Полуофицијален брак. Полуофицијална средба."},{"word":"полупамучен","type":"прид.","description":"Памучен со други примеси, не чисто памучен. Полупамучни блузи. Полупамучна ткаенина."},{"word":"полупи","type":"св.","description":"Лупи малку, кратко време."},{"word":"полупијан","type":"прид.","description":"Што е до некоја мера под дејство на алкохол. Полупијани сватови. Полупијан младоженец."},{"word":"полуписмен","type":"прид.","description":"Недоволно, слабо писмен. Полуписмена старица."},{"word":"полупка","type":"ж.","description":"Поклопка, капак. Ова грне има полупка."},{"word":"полуполн","type":"прид.","description":"Што е до некоја мера полн. Полуполна маса. Полуполна чаша."},{"word":"полупразен","type":"прид.","description":"Што собира уште, што е донекаде исполнет, што има слободни места. Полупразни чаши. Полупразна соба. Полупразна сала."},{"word":"полупречник","type":"м.","description":"Во геометријата, половина од пречник; радиус."},{"word":"полупроизвод","type":"м.","description":"Производ добиен од основна суровина, кој служи како суровина за изработка на финален производ. Цената на полупроизводите на пазарот расте."},{"word":"полуреален","type":"прид.","description":"Полувистинит."},{"word":"полусамостоен","type":"прид.","description":"Донекаде, нецелосно, до определен степен самостоен. Полусамостојно семејство. Полусамостоен ученик. Полусамостојна работа. Полусамостојни владетели."},{"word":"полусвесен","type":"прид.","description":"До определен степен, донекаде, делумно свесен. Полусвесна состојба. Полусвесна реакција."},{"word":"полусвест","type":"ж.","description":"Состојба на неполна свест. Таа беше во полусвест."},{"word":"полусвет","type":"м.","description":"Средина на луѓе со сомнителен морал (свет на криминал, наркоманија, проституција)."},{"word":"полусветлина","type":"ж.","description":"Недоволна, слаба, нецелосна светлина. Очите бргу му се навикнаа на полусветлината."},{"word":"полусвилен","type":"прид.","description":"Свилен со други примеси, не чисто свилен. Полусвилена ткаенина. Полусвилен фустан."},{"word":"полуселанец","type":"м.","description":"Човек со потекло од село, што работи и живее во град, но не се откажува од селото. Си остана тој полуселанец."},{"word":"полусенка","type":"ж.","description":"Недоволно, слабо осветлено место. Седеше во полусенката од куќата."},{"word":"полусестра","type":"ж.","description":"Сестра крвно поврзана преку еден од родителите. Полусестра по татко."},{"word":"полуслеп","type":"прид.","description":"Што е со ослабен вид, што гледа на едно око. Тој беше полуслеп."},{"word":"полуслужбен","type":"прид.","description":"Што не е потврден од службени извори; Полуслужбени разговори. Полуслужбена посета."},{"word":"полусон","type":"м.","description":"Состојба блиска на сон. Таа прозборе во полусон. Сè беше како во некој полусон. Паѓаше во полусон."},{"word":"полуспроводник","type":"м.","description":"Материјал, тело што во некој степен спроведува струја, топлина и сл."},{"word":"полусуров","type":"прид.","description":"Што е донекаде во сурова состојба, недоволно сув, варен, печен. Полусурови јајца. Полусурова состојба."},{"word":"полусфера","type":"ж.","description":"Половина од сфера, од Земјината топка; хемисфера."},{"word":"полутежок","type":"прид.","description":"Категорија во боксот, боксери меѓу средна и тешка категорија (од 81 до 90 кг). Полутешка категорија."},{"word":"полутемен","type":"прид.","description":"Во кој добро не се гледа; полумрачен. Полутемен ходник. Полутемна просторија."},{"word":"полутемнина","type":"ж.","description":"Темнина до некој степен; Стоеја во полутемнината. Таа исчезна во полутемнината на летната ноќ."},{"word":"полутечен","type":"прид.","description":"До определена мера во течна состојба. Полутечен сапун. Полутечна состојба."},{"word":"полути","type":"св.","description":"Лути некому малку, кратко време; Нека касне од јадењето, ама ќе му полути."},{"word":"полути","type":"св.","description":"Лути некого малку, кратко време; Неговите зборови го полутија."},{"word":"полутинка","type":"ж.","description":"Два еднакви дела од нешто. Го пресече локумот на две полутинки и ја изеде едната полутинка."},{"word":"полутон","type":"м.","description":"(муз.) Половина тон."},{"word":"полутопка","type":"ж.","description":"(геогр. ) Половина од Земјината топка северно или јужно од екваторот, источно или западно од гриничкиот меридијан; хемисфера."},{"word":"полуучен","type":"прид.","description":"Донекаде, нецелосно, делумно учен. Полуучен човек. Полуучени лекции."},{"word":"полуфинале","type":"ср.","description":"Натпревар во кој се определува учесник или еден од учесниците во финалето. Нашиот тим играше во полуфиналето."},{"word":"полуфинален","type":"прид.","description":"Што се однесува или што се игра во полуфинале. Полуфинален натпревар. Полуфинална вечер."},{"word":"полуцилиндар","type":"м.","description":"Не многу висока, црна машка шапка во вид на цилиндар, за свечени пригоди по некогашна мода. Свечено облечени мажи со полуцилиндри на главите. Изветвен полуцилиндар."},{"word":"полуцрн","type":"прид.","description":"Не чисто црн, донекаде, делумно црн. Полуцрн тен."},{"word":"получасовен","type":"прид.","description":"Што трае половина час. Получасовен разговор. Полчасовна средба"},{"word":"полчас","type":"м.","description":"Половина час, 30 минути. Помина еден полчас додека да трепнеш."},{"word":"помава","type":"св.","description":"Мава малку, кратко време."},{"word":"помавта","type":"св.","description":"Мавта малку, некое време."},{"word":"помагалка","type":"ж.","description":"Голем дебел стап со чепорошка на едниот крај со кој се потпира товарот на товарен добиток при товарање."},{"word":"помагало","type":"ср.","description":"Дополнителен прирачник кон учебникот. Учебно помагало."},{"word":"помагач","type":"м.","description":"Лице што помага. Помагачи на непријателот."},{"word":"помада","type":"ж.","description":"Вид козметичко средство; Помада за лице."},{"word":"помазание","type":"ср.","description":"Црковен обред во кој се мачка со миро во вид на крст: при крстење, пред смрт, при крунисување и сл. Извршил помазание над покојникот."},{"word":"помазаник","type":"м.","description":"Тој над кој е извршено помазание."},{"word":"помазни","type":"св.","description":"Мазни малку, донекаде. а) За да погали. Го помазни по косата. б) За да израмни. Го помазни чаршафот на масата од сите страни да го исправи оти не беше пеглан."},{"word":"помајка","type":"ж.","description":"Жена што се смета или се прифаќа како мајка."},{"word":"помак","type":"м.","description":"Македонец што исповеда ислам."},{"word":"помакедончи","type":"св.","description":"Направи некој да биде Македонец, да се чувствува како Македонец, да прими македонски особини."},{"word":"помама","type":"ж.","description":"Бес, лутина, лудост."},{"word":"помамен","type":"прид.","description":"Што е обземен од помама, бесен. Помамен од крвта што си ја виде на рацете, тој јурна кон непријателот."},{"word":"помами","type":"св.","description":"Направи да биде помамен, похотен."},{"word":"помати","type":"св.","description":"Направи да стане матно, замати; зашемети, збуни. Алкохолот му ја помати свеста на стариот."},{"word":"поматка","type":"св.","description":"Мати нешто кратко време."},{"word":"помачи се","type":"св.","description":"Се потруди, вложи напор. Се помачија околу куќата. Тој се помачи да стане."},{"word":"помеѓу","type":"предл.","description":"Пространствено значење ‒ место во средина, во внатрешноста, што разделува две или повеќе нешта. Се наоѓа помеѓу крајната точка на фронтот и центарот."},{"word":"помеле","type":"св.","description":"Меле малку, кратко време. Воденицата чини помели малку и запри."},{"word":"помен","type":"м.","description":"Обред во чест и спомен на починат; комеморација, парастос. Правеа помен за покојникот."},{"word":"поменик","type":"м.","description":"Список на умрени што се спомнуваат при обред. Манастирски поменик."},{"word":"померен","type":"прид.","description":"Што се мрднал од умот, што полудел. Шеташе сам низ градот како померен."},{"word":"помери се","type":"св.","description":"Се мрдне од умот, полуди. По сите настани што ѝ минаа преку глава, кутрата се помери."},{"word":"поместен","type":"прид.","description":"Што се поместил од умот, што е померен, полуден. Старата пискаше како поместена."},{"word":"помести","type":"св.","description":"Премести нешто од едно место на друго. Масата ја поместивме поблиску до ѕидот. Таа бесцелно ја поместуваше раката по масата и јас забележав на неа лек трепет."},{"word":"пометне","type":"св.","description":"Изврши абортус, абортира. Невестата пометнала од страв."},{"word":"помеша","type":"св.","description":"Меша малку, кратко време."},{"word":"помешечки","type":"прил.","description":"Прави нешто лежејќи свртен на мев, на стомак. Легнат помешечки читаше. Војниците лазеа помешечки."},{"word":"помија","type":"ж.","description":"Нечиста вода во која е миено нешто мрсно, течни отпадоци од храна. Им истури помија на свињите."},{"word":"помијарник","type":"м.","description":"Место каде што се мијат садови."},{"word":"помилува","type":"св.","description":"Милува малку, кратко време. Го помилува детето по обравчињата."},{"word":"помилува","type":"св.","description":"Прости или намали казна на осуден. Претседателот на државата со указ помилува десет затвореници."},{"word":"помин","type":"м.","description":"Заеднички живот со некого. Каков помин имате во бракот?"},{"word":"помине","type":"св.","description":"Мине низ нешто, покрај нешто или покрај некого. Помина по мостот. Трамвајот полека го помина плоштадот и продолжи накај пазарот. Помина покрај мене еден чуден човек."},{"word":"поминувач","type":"м.","description":"Тој што поминува некаде; минувач."},{"word":"поминувачка","type":"ж.","description":"Нека има поминувачка."},{"word":"помиреност","type":"ж.","description":"смиреност."},{"word":"помири","type":"св.","description":"Направи мир, мирба меѓу скарани, смири. Соседите ги помирија двете сестри. Адвокатот ги помири скараните брачни другари."},{"word":"помириса","type":"св.","description":"Мирисне. Ги помириса прекрасните нарциси. Тој само го помириса јадењето и го остави. Тој внимателно ја крена чашата со вино, ја помириса и отпи малку."},{"word":"помирлив","type":"прид.","description":"Што се помирува со сè. Помирлив човек."},{"word":"помирувач","type":"м.","description":"Тој што врши помирување на две скарани страни."},{"word":"помирувачки","type":"прил.","description":"На помирлив начин. Помирувачки климна со главата."},{"word":"помисла","type":"ж.","description":"Мисла, намера, желба. Далеку е од помислата дека тоа ќе се реши. И самата помисла на тоа му создаваше нервоза."},{"word":"помисли","type":"св.","description":"Се задржи со мислите на нешто; падне на ум некаква мисла, сеќавање. Тој помисли да се врати назад во своето родно место. Таа помисли на мајка си, што ли прави сега сама дома."},{"word":"помножи","type":"св.","description":"Изврши множење на броеви."},{"word":"помогне","type":"св.","description":"Укаже помош некому. Шивачката ѝ помогна на девојката да го облече фустанот. Тој им помогнал на затворениците да побегнат од затворот. Тој помогна во зголемувањето на производството."},{"word":"помодар","type":"м.","description":"Лице што ги следи најновите модни трендови и ги применува на самиот себе."},{"word":"помодарство","type":"ср.","description":"Појава на претерано следење на модата, на модните случувања."},{"word":"помоден","type":"прид.","description":"Што е по последна мода. Помоден правец во музиката. Помодни трендови."},{"word":"помодрен","type":"прид.","description":"Што станал модар, најчесто од студ, удар и сл. Помодрени усни. Помодрено око."},{"word":"помодри","type":"св.","description":"Стане модар. Прстот му помодре и почна да гнои. Алиштата помодреа од слабиот детергент."},{"word":"помоли","type":"св.","description":"Упати молба до некого; замоли. Го помоли брата си да му даде пари."},{"word":"помолчи","type":"св.","description":"Молчи некое време. Двајцата помолчеа некое време, па пак продолжија да се договараат."},{"word":"помоми","type":"св.","description":"Направи девојче да стане мома, да се однесува како мома."},{"word":"помор","type":"м.","description":"Масовно умирање на луѓе или пцовисување, уништување на животни поради болест, труење или глад. Помор на рибите во реката. Помор на цели села поради чума. Помор на добитокот."},{"word":"поморец","type":"м.","description":"Морнар."},{"word":"помори","type":"св.","description":"Направи помор, масовно погуби."},{"word":"поморие","type":"ср.","description":"Област покрај море"},{"word":"поморница","type":"ж.","description":"Чума."},{"word":"поморски","type":"прид.","description":"Што е во врска со пловење по море. Поморски сообраќај. Поморска школа. Поморска битка. Поморско право."},{"word":"помоча","type":"св.","description":"Натопи со мочка, измоча. Ги помочал гаќите."},{"word":"помош","type":"ж.","description":"Морална, финансиска, материјална и друг вид поддршка или кој и да е вид помагање во некаква незгода. Морална помош. Финансиска помош. Материјална помош. Парична помош. Прва помош. Помош во храна и лекови."},{"word":"помошен","type":"прид.","description":"Што служи за укажување помош; дополнителен, додаден, спореден. Помошна служба. Помошен персонал. Помошно седиште. Помошна просторија."},{"word":"помошник","type":"м.","description":"Лице што помага некому или во нешто; помагач. Тој имаше двајца помошници. Аптекарски помошник."},{"word":"помпа","type":"ж.","description":"Раскош, блесок, екстравагантност како надворешен ефект. Гостите влегуваа во салата со голема помпа."},{"word":"помпезен","type":"прид.","description":"Раскошен, сјаен, екстравагантен. Празникот се славеше премногу помпезно."},{"word":"помрачи","type":"св.","description":"Направи да биде мрачен, затемни. Пепелот од вулканот го помрачи сонцето. Тогаш облаците го помрачиле небото."},{"word":"помрдне","type":"св.","description":"Мрдне малку од местото за извесно растојание. Го помрднавме креветот поблиску до прозорецот."},{"word":"помфрит","type":"м.","description":"Пржени компири исечени како стапчиња."},{"word":"понабабри","type":"св.","description":"Набабри уште малку, донекаде. Утредента едното око му понабабри."},{"word":"понабели","type":"св.","description":"Набели уште малку. Таа брзо го понабели лицето и влезе во собата."},{"word":"понабие","type":"св.","description":"Набие, натапка земја и сл.; поднабие. Ја понаби земјата околу стеблото."},{"word":"понаближи","type":"св.","description":"Наближи малку, уште малку; Буткајќи се меѓу луѓето понаближија до манастирската врата."},{"word":"понабргу","type":"прил.","description":"а) За кратко време, набргу, поскоро. Дојди понабргу, да не те чекам. б) Набрзина. Таа гледаше понабргу да заврши со учењето и да излезе надвор."},{"word":"понабута","type":"св.","description":"Набута малку или уште малку. Сета облека ја понабута во едно ќоше од плакарот."},{"word":"понавади","type":"св.","description":"Навади, полее со вода во некоја мера. Таа ја понавади градината."},{"word":"понавлажи","type":"св.","description":"Навлажи, навлажни уште малку, донекаде. Го понавлажи платното и почна да пегла. Дождот ја понавлажни земјата."},{"word":"понавлезе","type":"св.","description":"Навлезе уште малку, донекаде. Започна да се стемнува кога понавлезе во шумата."},{"word":"понавраќа","type":"повр.","description":"Навраќа одвреме-навреме. Иако живее далеку, тој понавраќа да ме види."},{"word":"понагласи","type":"св.","description":"Среди, потсреди донекаде, до определен степен."},{"word":"понагледа","type":"св.","description":"Нагледа, припази, причува малку некого или нешто."},{"word":"понагмечи","type":"св.","description":"Нагмечи малку, во мала мера. Гредата му ја понагмечи ногата."},{"word":"понагнете","type":"св.","description":"Нагнете малку или уште малку;"},{"word":"понаговори","type":"св.","description":"Подрече, спомене. Го прати кај попот и му понаговори колку пари ќе треба да понесе. Ги собра селаните да им понаговори да се вооружаат."},{"word":"понагоди","type":"св.","description":"Среди, потсреди донекаде, до определен степен."},{"word":"понагребе","type":"св.","description":"Нагребе во мала мера, донекаде."},{"word":"понагрее","type":"св.","description":"Нагрее нешто малку, донекаде."},{"word":"понада","type":"ж.","description":"Храна што се носи при посета на болен. Редовно доаѓаше и носеше понада за болниот."},{"word":"понадвор","type":"прил.","description":"По мала или по голема нужда. Неколку дена не излегол понадвор."},{"word":"понадебелее","type":"св.","description":"Се надебелее, се поздебели малку или уште малку."},{"word":"понадебели","type":"св.","description":"Надебели, поздебели нешто во мала мера, донекаде."},{"word":"понадева","type":"св.","description":"Добие малку надеж; помине во надеж кратко време. За миг се понадева дека ќе се предомисли и ќе се врати."},{"word":"понади","type":"св.","description":"Донесе, даде понада на болен. Сите дошле да го видат и да го понадат болниот."},{"word":"понадигне","type":"св.","description":"Надигне, поткрене малку, донекаде или во поголема мера. По неколку дена понадигна глава."},{"word":"понадмине","type":"св.","description":"Надмине во мала или во поголема мера. Тој се плашеше да не го понадмине во работата."},{"word":"понадои","type":"св.","description":"Надои, подои малку или уште малку. Го понадои детето и го легна да спие."},{"word":"понадроби","type":"св.","description":"Надроби уште малку, донекаде. Таа понадроби леб во попарата."},{"word":"понадуши","type":"св.","description":"Надуши малку, почуствува слаб мирис."},{"word":"понаживее се","type":"св.","description":"Се наживее, проживее долг и убав живот. Барем се понаживеа убаво."},{"word":"поназоба","type":"св.","description":"Назоба малку или уште малку."},{"word":"поназрее","type":"св.","description":"Созрее до определен степен. Грозјето треба да поназрее па да се бере."},{"word":"понаѕре","type":"св.","description":"Наѕре малку, донекаде. Преку оградата се понаѕре мала колиба."},{"word":"понаигра се","type":"св.","description":"Поигра уште малку, извесно време. Заврна и тој не можеше да се понаигра."},{"word":"понајаде се","type":"св.","description":"Се најаде во мала или во поголема, доволна мера. Поседе една две недели, се понајаде, се понапи ракиичка и винце."},{"word":"понајакне","type":"св.","description":"Најакне малку, донекаде или во поголема, доволна мера."},{"word":"понајуг","type":"прил.","description":"Малку појужно. Понајуг од селото се наоѓа една воденица."},{"word":"понакастри","type":"св.","description":"Накастри уште малку или во поголема, доволна мера. Тој ги понакастри сувите гранки."},{"word":"понакашла се","type":"св.","description":"Се накашла малку; се. Тој се понакашла и прошепна нешто, но никој не му одговори."},{"word":"понакине","type":"св.","description":"Накине, набере нешто уште малку или доволно. Тој понакина од зрелите јаболка и им ги даде."},{"word":"понакисели","type":"св.","description":"Добие малку киселкав вкус (за зелка и сл.). По извесно време зелката понакисели."},{"word":"понакисне","type":"св.","description":"Накисне уште малку."},{"word":"понакоси","type":"св.","description":"Накоси уште малку, во некоја мера."},{"word":"понакоти се","type":"св.","description":"Се накоти, се намножи. Годинава се понакотија глувци."},{"word":"понакрка","type":"св.","description":"Нахрани некого во поголема мера; пренајаде некого. Вечерта го понакркаа со секакви јадења."},{"word":"понамали (се)","type":"св.","description":"Сега можеше да понамали со работата, или сосема да прекине."},{"word":"понамачи","type":"св.","description":"Намачи некого во некоја или во поголема мера. Работата го понамачи, но сепак сѐ убаво се заврши."},{"word":"понамести (се)","type":"св.","description":"Си ги понамести очилата и ја наведна главата."},{"word":"понаметне","type":"св.","description":"Наметне, покрие уште малку, донекаде. Тој ја понаметна со палтото за да не ~ студи."},{"word":"понамножи","type":"св.","description":"Намножи, умножи во некоја мера. Нивното членство понамножи."},{"word":"понаниже","type":"св.","description":"Наниже нешто донекаде или во поголема мера. Го понанижавме тутунот."},{"word":"понапакости","type":"св.","description":"Напакости, наштети некому во некоја мера. Тој гледаше да им понапакости."},{"word":"понапати се","type":"св.","description":"Се напати во некоја мера."},{"word":"понапои","type":"св.","description":"Напои некого во некоја мера. Откако го понапои и понајаде, започна да го прашува."},{"word":"понапокрие","type":"св.","description":"Напокрие уште малку."},{"word":"понаполни","type":"св.","description":"Наполни во некоја мера. Бидејќи веќе и годинки понаполни и снагата ~ набуја."},{"word":"понаполу","type":"прил.","description":"По половина, наполу. Сѐ ќе делиме понаполу, ако сакаш."},{"word":"понапомни","type":"св.","description":"Напомни, потсети некого. Уште еднаш му понапомни дека мора да дојде."},{"word":"понапраши","type":"св.","description":"Напраши нешто во некоја мера."},{"word":"понапред","type":"прил.","description":"Со просторно значење – компаратив од напред. Излезе понапред и со неколку чекори слезе до врбите."},{"word":"понапредне","type":"св.","description":"Се придвижи малку, делумно напред; отиде малку нанапред. Едната група понапредна и тој побрза да ја стигне."},{"word":"понапрежен","type":"прид.","description":"Компаратив од напрежен."},{"word":"понаприкаже се","type":"св.","description":"Се наприкаже во некоја или во поголема мера, доволно. Дури откако ги заспаа децата, можеа слободно да се понаприкажат."},{"word":"понапрска","type":"св.","description":"Напрска, испрска нешто во мала или во поголема мера. Тој си го понапрска лицето со вода."},{"word":"понапрчи","type":"св.","description":"Напрчи (усни и др.) уште малку, донекаде. Ги понапрчи усните спремна да заплаче."},{"word":"понапудри","type":"св.","description":"Напудри уште малку, донекаде."},{"word":"понапушти","type":"св.","description":"Напушти постепено, исчезне нешто малку по малку. Така, малку по малку ја понапушти стравот."},{"word":"понарадува се","type":"св.","description":"Се нарадува, се развесели во мала мера, донекаде. Таа му се понарадува на подарокот."},{"word":"понараси","type":"св.","description":"Нараси, напраши во мала мера, донекаде."},{"word":"понарасне","type":"св.","description":"Нарасне малку, донекаде. Постепено нивниот број понарасна."},{"word":"понареди","type":"св.","description":"Нареди, доведе нешто малку, донекаде во определен ред; намести. Кога ќе имаш време, позачисти, поспастри и понареди за кога ќе дојдам да биде сѐ во ред."},{"word":"понарипа се","type":"св.","description":"Се нарипа во некоја, во доволна мера."},{"word":"понароди се","type":"св.","description":"Стане народен. Некои туѓи зборови добиле широка распространетост во сферата на разговорниот јазик и се понародиле."},{"word":"понарони","type":"св.","description":"Нарони, изрони зрна (пченка и сл.) во некоја мера."},{"word":"понароси","type":"св.","description":"Нароси нешто во некоја мера, донекаде. Дождот само ги понароси нивјето."},{"word":"понаруши","type":"св.","description":"Наруши малку, донекаде. Неговото доаѓање како да го понаруши редот."},{"word":"понасади","type":"св.","description":"Насади во мала или во поголема мера. Оваа година понасади и малку компири."},{"word":"понасаска","type":"св.","description":"Насаска некого уште повеќе."},{"word":"понасевер","type":"прил.","description":"Малку посеверно."},{"word":"понасее","type":"св.","description":"Насее во мала или во поголема мера."},{"word":"понасекира","type":"св.","description":"Насекира некого малку, донекаде."},{"word":"понасече","type":"св.","description":"Насече во некоја мера, донекаде; насече доволно. Откако понасече дрва, селанецот го товари магарето."},{"word":"понасити","type":"св.","description":"Насити малку, донекаде."},{"word":"понаскита се","type":"св.","description":"Се наскита во определен степен или доволно."},{"word":"понаскока се","type":"св.","description":"Се наскока во мала или во поголема мера, доволно."},{"word":"понасладува се","type":"несв.","description":"Се насладува малку, уште малку, доволно. Застана да им се понасладува на убавините."},{"word":"понасобере се","type":"св.","description":"Се насобере уште повеќе."},{"word":"понасоли","type":"св.","description":"Насоли, посоли уште малку, донекаде. Салатата треба да се понасоли."},{"word":"понаспие се","type":"св.","description":"Се наспие уште малку, доволно. Вечерта остана дома да се понаспие."},{"word":"понасреде","type":"прил.","description":"Поблиску до средина. Понасреде во дворот има големо дрво."},{"word":"понасрка се","type":"св.","description":"Се насрка доволно или во поголема мера."},{"word":"понасрчи","type":"св.","description":"Насрчи, охрабри малку некого."},{"word":"понастане","type":"св.","description":"Порасне, понарасне; Децата ~ понастанаа."},{"word":"понастаса","type":"св.","description":"Настаса, созрее, порасне. Децата му понастасаа за женачка."},{"word":"понастигне","type":"св.","description":"Достаса, достигне некого или нешто; понастаса_2"},{"word":"понастрана","type":"прил.","description":"Компаратив од настрана. На стотина метри понастрана од патот имаше неколку карпи."},{"word":"понастрани","type":"св.","description":"Наведне, накриви малку настрана. Ја потпре лопатата и ја понастрани на ѕидот."},{"word":"понастрви се","type":"св.","description":"Се настрви во некоја мера."},{"word":"понаструже","type":"св.","description":"Наструже во некоја мера."},{"word":"понатажи","type":"св.","description":"Натажи, нажали малку некого."},{"word":"понатака","type":"прил.","description":"За другото понатака лесна работа. Што се случи понатака, не знам."},{"word":"понатамошен","type":"прид.","description":"Што се надоврзува на нешто, што произлегува од нешто, следен, иден. Тие разговараа за понатамошниот тек на процесот. Понатамошната логична цел за македонистите беше создавањето на одделен македонски литературен јазик."},{"word":"понатаму","type":"прил.","description":"Компаратив од натаму."},{"word":"понатежне","type":"св.","description":"Натежне малку, во некоја мера. По некое време му се стори дека товарот понатежна."},{"word":"понатисне","type":"св.","description":"Натисне, пригмечи малку, донекаде. Вратата му го понатисна прстот."},{"word":"понатовари","type":"св.","description":"Натовари уште малку. Ја понатовари колата со багаж."},{"word":"понатокми","type":"св.","description":"Натокми, потсуреди, дотера малку, донекаде. Пред да пристигнат гостите, таа ја понатокми собата."},{"word":"понатопли","type":"св.","description":"Натопли, стопли, згрее уште малку. Вечерта го понатопли грбот крај огнот."},{"word":"понаточи","type":"св.","description":"Налее, тури, наполни уште малку сад за течност. Понаточи уште малку вино."},{"word":"понаточи","type":"св.","description":"Наточи, наостри нож и сл. уште малку."},{"word":"понатрие","type":"св.","description":"Натрие уште малку, донекаде."},{"word":"понатроши","type":"св.","description":"Натроши, надроби уште малку, донекаде."},{"word":"понацеди","type":"св.","description":"Нацеди малку или уште малку, доволно."},{"word":"понацепи","type":"св.","description":"Нацепи дрва малку или уште малку, доволно."},{"word":"понацица","type":"св.","description":"Нацица уште малку, доволно. Жената го понацица детето."},{"word":"понацрви","type":"св.","description":"Нацрви малку, донекаде."},{"word":"понацрни","type":"св.","description":"Нацрни малку, донекаде."},{"word":"поначешла","type":"св.","description":"Начешла, исчешла малку, донекаде. Ги поначешла кркмите."},{"word":"поначука","type":"св.","description":"Начука во некоја мера (ореви и др.);"},{"word":"понашари","type":"св.","description":"Нашари малку или уште малку, доволно."},{"word":"понаша се","type":"несв.","description":"Се двоуми, се мисли. Не нашај се, понашај се, еј млада невесто."},{"word":"пондила","type":"ж.","description":"Штала во селска куќа, обично поголема просторија во која живее семејството со ограден, изделен дел за добитокот обично во долниот дел. Од пондилата се слушна фрчење на коњот."},{"word":"поне-","type":"претс.","description":"Како прв составен дел од несвршени глаголи со значење – не толку, не во толкава мера како порано или како некој друг, помалку, во помала мера: понеболи, понегледа, понегреши, понејаде, понелаже, понеможе, понеоди, понепие, понеработи, понеразбира, понесака, понеспие, понетежи и др."},{"word":"понегде","type":"прил.","description":"На некои места, не насекаде, овде-онде. Само крај патот и понегде по полето се црнеат меѓите"},{"word":"понеделник","type":"м.","description":"Денот по недела, пред вторник."},{"word":"понедостига","type":"несв.","description":"Почне постепено, малку по малку да недостига. Почуствува дека му понедостига сила во отечените нозе."},{"word":"понекаде","type":"прил.","description":"На некои места, не насекаде, овде-онде; понегде. Понекаде снегот веќе беше стопен."},{"word":"понекогаш","type":"прил.","description":"Некојпат, не секогаш, повремено. Високо на планините снегот се задржува понекогаш и во мај. Понекогаш сакаше да рече нешто, што било"},{"word":"понекој","type":"зам.","description":"Не секој, некој меѓу повеќето. Понекој ќе го загледаше зачудено, но само ќе подигнеше раменици."},{"word":"понекојпат","type":"прил.","description":"Понекогаш, повремено, одвреме-навреме. Понекојпат знаеше да дојде кај нас и да нѐ изненади."},{"word":"понема","type":"св.","description":"безлич. Нема нешто за покусо време. Ќе понема, ќе понема и туку гледаш одеднаш пак ќе се појави."},{"word":"понеможе","type":"несв.","description":"Не може како порано. Живее подалеку и сега понеможе да доаѓа толку често."},{"word":"понервира","type":"св.","description":"Нервира некого кратко, извесно време."},{"word":"понесе","type":"св.","description":"Тргне носејќи нешто со себе; земе за раце или подигне нешто и тргне во определен правец. Ќе понесеше јадење и цел ден остануваше во својата нива. Тој им набројуваше кои работи да ги понесат. Тој го фати под мишка и го понесе. Го крена детето заспано и го понесе дома."},{"word":"понесеност","type":"ж.","description":"Состојба на тој што е понесен, обземен;"},{"word":"пони","type":"ср.","description":"Раса низок, мал шкотски коњ."},{"word":"пониже","type":"св.","description":"Ниже малку; ниже кратко време. Понижи малку од тутунов."},{"word":"понижение","type":"ср.","description":"Навредување на достоинството, гордоста; Нема да трпиме пониженија."},{"word":"пониженост","type":"ж.","description":"Состојба, чувство на тој што е понижен. Мислеше само на својата пониженост."},{"word":"понижи","type":"св.","description":"Навреди, повреди нечие достоинство, гордост. Што и да прави, нема да го понижи и уништи човечкото во себе."},{"word":"понижувачки","type":"прид.","description":"Што понижува, навредува; навредлив. Понижувачки однос. Понижувачки поглед. Понижувачки зборови."},{"word":"понизен","type":"прид.","description":"Што е покорен, ропски послушен. Тој е слаб човек што се топи од понизна услужност под погледот на старешината."},{"word":"понизност","type":"ж.","description":"Особина на тој што е понизен, покорен."},{"word":"пониклен","type":"прид.","description":"Што е обложен со никел; пониклуван."},{"word":"поникне","type":"св.","description":"Никне, изникне насекаде (трева, растенија). Бујна, зелена трева беше поникнала. Фатија пролетни дождови и компирите поникнаа."},{"word":"поникне","type":"св.","description":"Спушти, наведне глава; ведне очи, поглед. Не можам да погледнам во неа, да не поникнам."},{"word":"понира","type":"несв.","description":"За вода, за река понорница – влегува вземи и се губи. Во тоа поле извира, низ него протекува и за некој километар понатаму од изворот понира рекичката Врело."},{"word":"пониша","type":"св.","description":"Ниша, клати, лула малку, кусо време."},{"word":"поништи","type":"св.","description":"Направи, прогласи за неважечко; анулира. Тој предложи да му се поништи казната. Овој договор треба да се поништи."},{"word":"понор","type":"м.","description":"а) Место каде што водата понира под земјата. б) Голема длабочина со стрмни, вертикални страни; бездна."},{"word":"понорен","type":"прид.","description":"Што се однесува на понор. Понорна вода."},{"word":"понорница","type":"ж.","description":"Река во карстни, карпести предели што понира под земјата, тече под неа и повторно избива на површината."},{"word":"понорничен","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на понорница; што е како понорница. Понорничен татнеж."},{"word":"поносечки","type":"прил.","description":"На нос. Падна поносечки."},{"word":"поноси","type":"св.","description":"Носи на себе облека, алишта извесен период. Палтото може да го поноси уште оваа есен."},{"word":"понтон","type":"м.","description":"Привремен, подвижен мост што се поставува врз чунови, чамци."},{"word":"понтонер","type":"м.","description":"Војник што служи во единица за правење понтони."},{"word":"понуда","type":"ж.","description":"Изјава со која се изразува подготвеност за соработка, за помош, желба за брак и сл. Тој ја прифати понудата на луѓето да го сместат во некоја куќа. Иако не беше јал, тој ја одби неговата понуда, со изговор дека не е гладен. Таа имала многу примамливи понуди, но секогаш ги одбивала желбите на момчето што ја сака."},{"word":"понуди","type":"св.","description":"Предложи некому нешто (работа, услуга, спогодба, цена, стока итн.), даде можност за избор, за согласност. Се жалаше дека местото што му е понудено не му одговара. Тие станаа и ни понудија столови. Пред неколку потези младиот противник му понуди реми. Пазарџијата понуди добра цена."},{"word":"понура (се)","type":"св.","description":"Нурка малку, покусо време."},{"word":"поњава","type":"ж.","description":"Груба покривка за постела."},{"word":"пообезбеди","type":"св.","description":"Обезбеди во некој степен."},{"word":"пообели","type":"св.","description":"а) Стане уште побел. Платното пообеле од перење. б) За коса – стане делумно бела, добие бели влакна. Со годините косата му пообеле."},{"word":"пообѕирнува","type":"несв.","description":"Гледа наоколу со претпазливост. И обајцата се пообѕирнуваат наоколу, некој да не го слуша нивниот разговор."},{"word":"пообјасни","type":"св.","description":"Објасни донекаде нешто. Тој му пообјасни каде треба да го бара решението."},{"word":"пооблагне","type":"св.","description":"За време – стане потопло, затопли. Барем да заснежеше, ќе пооблагнеше малку."},{"word":"пооблегне","type":"св.","description":"Облегне, наслони, поткрепи на нешто донекаде."},{"word":"пооблепи","type":"св.","description":"Облепи во мала мера, донекаде."},{"word":"пооблече","type":"св.","description":"Облече во некоја мера."},{"word":"пообмисли","type":"св.","description":"Обмисли малку повеќе, подобро."},{"word":"пообнадежи","type":"св.","description":"Разбуди малку надеж, охрабри донекаде некого."},{"word":"поободри","type":"св.","description":"Ободри, охрабри некого во некоја мера."},{"word":"пообработи","type":"св.","description":"Обработи во некоја мера, обработи повеќе, подобро. Тој го има пообработено тоа прашање."},{"word":"пообразложи","type":"св.","description":"Образложи во некоја мера."},{"word":"пообрасне","type":"св.","description":"Обрасне малку, во мала мера. Чекаше тревата да пообрасне, па да ја коси."},{"word":"пообреже","type":"св.","description":"Обреже малку повеќе, до некој степен."},{"word":"пообремени","type":"св.","description":"Обремени, оптовари во мала мера, до одреден степен."},{"word":"поовене","type":"св.","description":"Овене уште повеќе."},{"word":"пооветви (се)","type":"св.","description":"Оветви во некоја мера. Алиштето ти е пооветвено."},{"word":"поовладее","type":"св.","description":"Овладее малку, до некој степен. Може да се каже дека дури сега го поовладеа јазикот."},{"word":"поовлажи","type":"св.","description":"Овлажи малку, донекаде."},{"word":"пооврши","type":"св.","description":"Оврши малку, донекаде. Житото го поовршивме."},{"word":"поогладни","type":"св.","description":"Огладни малку, во некоја мера. Вечерта веќе поогладневме."},{"word":"поогледа","type":"св.","description":"Огледа нешто до некоја мера."},{"word":"пооглода","type":"св.","description":"Оглода, изгризе нешто во мала мера, донекаде."},{"word":"пооголи","type":"св.","description":"Оголи нешто во мала мера, донекаде. Ветрот ги пооголи дрвјата."},{"word":"поограничи","type":"св.","description":"Ограничи до некој степен. Тие настојуваа да го поограничат неговото влијание."},{"word":"поогребе","type":"св.","description":"Огребе, оструже нешто во некоја мера."},{"word":"поогрее","type":"св.","description":"Огрее, загрее нешто малку, донекаде. Застана до огнот да си ги поогрее рацете."},{"word":"поогризе","type":"св.","description":"Огризе, оглода нешто во мала мера."},{"word":"поодамна","type":"прил.","description":"Од пред многу време, од многу одамна. Со него од поодамна се немаме видено. Тој од поодамна е тука и сигурно ќе знае да ти каже."},{"word":"поодбегне","type":"св.","description":"Одбегне, избегне малку, донекаде. Кога се заврте, таа беше веќе поодбегнала."},{"word":"поодбере","type":"св.","description":"Одбере, избере. Таа му рече да и поодбере од најубавите јагоди."},{"word":"поодвикне","type":"св.","description":"Одвикне некого, одучи малку, донекаде."},{"word":"поодврзе","type":"св.","description":"Одврзе малку, донекаде."},{"word":"поодврти","type":"св.","description":"Одврти малку, донекаде;"},{"word":"поодгрне","type":"св.","description":"Открие малку."},{"word":"пооддалечи се","type":"св.","description":"Движејќи се отиде малку подалеку, се оддалечи на определно растојание. Тој беше се пооддалечил повеќе од стотина метри."},{"word":"поодделно","type":"прил.","description":"Посебно, одделно од другите, одделно за секого; поединечно. Треба со секого пооделно да разговарам пред состанокот. Сѐ друго ни е познато на сите, на секого од нас пооделно, и на сите заедно."},{"word":"пооди","type":"св.","description":"Оди малку, некое време; оди Малку поодија и ги забележаа и другите селани."},{"word":"поодлепи","type":"св.","description":"Одлепи малку, во некоја мера. Внимателно ја поодлепи марката на писмото."},{"word":"поодмени","type":"св.","description":"Одмени, замени малку во работата. Дојде ќерката и ја поодмени во месењето."},{"word":"поодминат","type":"глаг. прид.","description":"Што е во позрели години. Поодмината возраст. Поодминати години."},{"word":"поодмине","type":"св.","description":"Отиде малку подалеку, се оддалечи на определно растојание; пооддалечи Тој седнал да отпочине, додека неговите другари поодминале."},{"word":"поодмори","type":"св.","description":"Одмори некого, нешто малку, некое време. Застанаа да ги поодморат коњите."},{"word":"поодолжи","type":"св.","description":"Одолжи нешто повеќе од предвиденото. Тие сакаа да ја поодолжат работата и затоа не се јавуваа."},{"word":"поодрасне","type":"св.","description":"Одрасне малку; попорасне, поизрасне. Децата му поодраснаа и тие ја преземаа работата во дуќанот. Кога поодрасте, замина на школување во друг град."},{"word":"поодучи","type":"св.","description":"Одучи, одвикне малку, донекаде."},{"word":"поожедни","type":"св.","description":"Ожедни малку, донекаде. По извесно време тој поожедни."},{"word":"пооживи","type":"св.","description":"(прен.) Стане донекаде пожив, подобар. Со новиот мебел во светли бои просторот пооживе."},{"word":"поожнее","type":"св.","description":"Ожнее, ожние малку, донекаде. Ја поожнеавме пченицата."},{"word":"пооздравее","type":"св.","description":"Оздрави малку, донекаде. Утредента раната му пооздраве."},{"word":"поокопити се","type":"св.","description":"Се окопити малку, донекаде."},{"word":"поокоси","type":"св.","description":"Окоси малку, донекаде. Тој го поокоси дворот од трева."},{"word":"поокуражи","type":"св.","description":"Окуражи, охрабри малку, донекаде. Постигнатите резултати го поокуражија да продолжи."},{"word":"поолабави","type":"св.","description":"Направи да стане нешто малку полабаво; олабави Тој ги поолабави јажињата."},{"word":"поолади","type":"св.","description":"Олади, истине малку, до некој степен. Ја остави супата да поолади."},{"word":"пооладни","type":"св.","description":"За чувство – се смали, ослабне малку. По тој разговор нивните односи пооладнија."},{"word":"поолесни","type":"св.","description":"Олесни малку, донекаде. Неговата помош му ја поолесни работата."},{"word":"поомака","type":"св.","description":"Омака, омаца, извалка малку. Детето го поомаца ракавот во јадењето."},{"word":"поомрси се","type":"св.","description":"Се омрси малку, донекаде."},{"word":"поопадне","type":"св.","description":"За лисје, цут, коса и сл. – опадне малку; опадне Од ветрот лисјата поопаднале."},{"word":"поопасе","type":"св.","description":"Опасе во некоја мера."},{"word":"поопече","type":"св.","description":"Опече, изгори малку, во помал степен. Јакото сонце ја поопече."},{"word":"поопие","type":"св.","description":"Опие малку, во мала мера."},{"word":"пооплеска","type":"св.","description":"Оплеска малку, донекаде."},{"word":"пооправда","type":"св.","description":"Оправда малку, донекаде. Гледај да ме пооправдаш кај луѓето."},{"word":"пооправи","type":"св.","description":"Доведе донекаде во ред, поправи донекаде; Таа средба ги пооправи нивните односи."},{"word":"пооптегне","type":"св.","description":"Оптегне, затегне малку, до некој степен. Тој ги пооптегна дизгините."},{"word":"поопштестви","type":"св.","description":"Направи нешто да стане општествено, премине во сопственост на општеството. Проблемот треба да се поопштестви, да не се смета само како работа на струката."},{"word":"поора","type":"св.","description":"Ора малку, кратко време. Ти сега поорај дури да дојдам."},{"word":"пооретчи","type":"св.","description":"Оретчи малку, стане поредок. Околу пладне кога купувачите пооретчија, тој можеше да здивне."},{"word":"поосвежи","type":"св.","description":"Направи донекаде свеж. Се изми и ладната вода го поосвежи."},{"word":"поосвести","type":"св.","description":"Поврати некому донекаде свест."},{"word":"поосветли","type":"св.","description":"Осветли малку, донекаде. Месечината му го поосветли лицето."},{"word":"поосети се","type":"св.","description":"Осети, почувствува малку, донекаде. Се поосети здрав и веднаш излезе надвор да игра."},{"word":"поосигури","type":"св.","description":"Осигури донекаде нешто. Со постигнатите резултати тој го поосигури својот пласман."},{"word":"поосиромаши","type":"св.","description":"Направи некого донекаде сиромав. Големите давачки го поосиромашија народот."},{"word":"поослаби","type":"св.","description":"ослаби_1 а) Ослаби малку, донекаде. Таа поослабе летово. б) Загуби донекаде острина. Со годините видот му поослабе. в) Се намали донекаде во силата, во степенот на појавување. По неколку месеци неговото интересирање за спортот поослабе."},{"word":"поослободи","type":"св.","description":"Ослободи донекаде некого или нешто од оној или од она што врзува, држи, притиска и сл.; ослободи 2. Кога ги поослободи рацете од тешкиот товар, му олесна."},{"word":"поосмели се","type":"св.","description":"Се осмели малку, донекаде. Едвај се поосмели да ја погледне."},{"word":"поосмисли","type":"св.","description":"Осмисли донекаде, даде малку смисла на нешто. Тој не знае да си го поосмисли слободното време."},{"word":"поосоли","type":"св.","description":"Осоли малку или уште малку. Стави масло во салатата и ја поосоли. Јадењево не е солено, треба да се поосоли."},{"word":"поостари","type":"св.","description":"За човек – стане постар. Кога поостаре, слухот му ослабна."},{"word":"поостри","type":"св.","description":"Остри малку, некое време. Ја поостри секирата и започна да цепи дрва."},{"word":"поостриже","type":"св.","description":"Остриже малку или уште малку. Таа му советуваше дека е подобро да ја поостриже косата."},{"word":"поотече","type":"св.","description":"Отече малку. Од ударот ногата му поотече."},{"word":"пооткове","type":"св.","description":"Откове во некоја мера. Мајсторот ја пооткова штицата."},{"word":"пооткочи","type":"св.","description":"Откочи нешто уште малку, донекаде."},{"word":"пооткрие","type":"св.","description":"Открие малку, донекаде нешто што е покриено со покривач и сл. Собата беше топла и таа го пооткри детето."},{"word":"пооткрши","type":"св.","description":"Открши малку, донекаде парче од нешто. Пооткрши од лебот и излезе да игра."},{"word":"поотпетла","type":"св.","description":"Отпетла малку, донекаде. Си ја поотпетла кошулата околу вратот."},{"word":"поотпие","type":"св.","description":"Отпие уште малку од нешто. Момчето поотпи од чашата."},{"word":"поотплати","type":"св.","description":"Делумно отплати;"},{"word":"поотпрета","type":"св.","description":"Отпрета малку, донекаде. Го поотпрета жарот во огништето."},{"word":"поотрезни","type":"св.","description":"Отрезни малку, донекаде некого. Јакото кафе го поотрезни."},{"word":"поотсее","type":"св.","description":"Отсее малку или уште малку. Поотсеа уште малку брашно на масата и продолжи да меси."},{"word":"поотстапи","type":"св.","description":"Отстапи, се помести малку, донекаде од местото."},{"word":"поотстрани","type":"св.","description":"Отстрани малку, донекаде нешто. Подоцна тие ги поотсраниле тешкотиите во работата."},{"word":"пооттиши се","type":"св.","description":"Оттиши нешто малку или уште малку."},{"word":"поотуѓи се","type":"св.","description":"Се отуѓи малку, донекаде од некого. Тој се поотуѓил малку од другарите."},{"word":"поотцеди","type":"св.","description":"Отцеди малку, во помала мера. Поотцеди малку лимон во супата."},{"word":"пооформи","type":"св.","description":"Оформи, обликува нешто во мала или во поголема мера. Остана да го пооформи текстот и да го даде за печатење."},{"word":"поохрабри","type":"св.","description":"Охрабри малку, донекаде. Таа го поохрабри пред испитот."},{"word":"пооцрни","type":"св.","description":"Направи да стане малку, донекаде поцрн. Ќумурот му ги пооцрни рацете."},{"word":"пооцрта","type":"св.","description":"Оцрта малку или уште малку. Таа ги пооцрта очите со сина сенка."},{"word":"поочовечи","type":"св.","description":"Очовечи некого малку, во некоја мера."},{"word":"поп","type":"прид.","description":"Авангарден правец во културата, уметноста, модата и др. Поп-арт."},{"word":"поп","type":"м.","description":"Православен свештеник. Попот влезе во олтарот, тури темјан во кадилницата."},{"word":"попаѓа","type":"несв.","description":"Толку силно ја тресна вратата што сликите од ѕидот попаѓаа."},{"word":"попадиин","type":"прид.","description":"Што припаѓа на попадија. Попадииното девојче."},{"word":"попадија","type":"ж.","description":"Сопруга, жена на поп."},{"word":"попадика","type":"ж.","description":"(бот.) Вид растение; Tanacetum parthenium."},{"word":"попадне","type":"св.","description":"(книж.) Се најде на некакво место, во некаква ситуација. Се чудеше како можело ковчежето да попадне во наши раце. Таа беше попаднала во некаков тивок очај."},{"word":"попазари се","type":"св.","description":"Се пазари малку, кратко време."},{"word":"попази","type":"св.","description":"а) Причува малку, кратко време. Таа мораше да ги попази децата во дворот. б) Внимава на нешто кратко време. Попази на млеково да не прекипе."},{"word":"попаја","type":"ж.","description":"Попадија."},{"word":"попакува","type":"несв.","description":"Пакува малку, кратко време."},{"word":"попала","type":"св.","description":"Побара некого или нешто."},{"word":"попален","type":"прид.","description":"Што е изгорен, обгорен од оган. Попалени плевни."},{"word":"попара","type":"ж.","description":"Издробен сув леб попарен со врела вода со масло и сл., или во млеко, чај и др."},{"word":"попара","type":"св.","description":"Пара малку, кратко време;"},{"word":"попарен","type":"прид.","description":"Што е потурен со врела вода."},{"word":"попари","type":"св.","description":"Потури со врела вода. Ја попарија волната и ги зедоа гребените. Жешки капки ја попарија по раката."},{"word":"попасе","type":"св.","description":"За добиток – помине кратко време во пасење. Кравите си попасле малку тревичка."},{"word":"попасок","type":"м.","description":"Кратко пасење на стоката рано наутро или навечер, пред молзење; попасување."},{"word":"попатен","type":"прид.","description":"Што се наоѓа покрај пат. Попатна станица."},{"word":"попатка","type":"ж.","description":"Камилица, боливач; Matricaria chamomilla."},{"word":"попашка","type":"св.","description":"Гони, прогонува некого кратко време."},{"word":"попевка","type":"ж.","description":"Лирска песна со едноставна мелодија што ја сочинуваат обично еден или два гласа."},{"word":"попегла","type":"св.","description":"Пегла малку, кратко време."},{"word":"попее","type":"св.","description":"Пее малку, извесно време; пее_1_2 Попеаја некое време во придружба на тамбура. Славејчето попеа и запре."},{"word":"попека","type":"св.","description":"Пека малку, извесно време;"},{"word":"попердаши","type":"св.","description":"Пердаши малку, кратко време."},{"word":"попере","type":"св.","description":"Пере кратко време;"},{"word":"поперчи се","type":"св.","description":"Се перчи, се петели кратко време. Излезе да ја видат и да се поперчи малку пред нив."},{"word":"попечали","type":"св.","description":"Печали малку, кратко време. Замина туѓина да попечали некоја пара."},{"word":"попече","type":"св.","description":"Пече малку, кратко време или уште малку; пече Го попече лебот уште малку и го извади од фурната."},{"word":"попивателен","type":"прид.","description":"Попивателна хартија."},{"word":"попивач","type":"м.","description":"Метална или дрвена направа на која е ставена хартија што го впива мастилото."},{"word":"попивен","type":"прид.","description":"Само во изразот Попивна хартија - хартија што го впива мастилото."},{"word":"попивка","type":"ж.","description":"Попивна хартија."},{"word":"попие","type":"св.","description":"Пие, отпие малку од нешто. Ќе појаде, ќе попие од виното и ќе си замине."},{"word":"попипа","type":"св.","description":"Пипа нешто малку, површно. За да не го разбуди, внимателно му ја попипа косата."},{"word":"попис","type":"м.","description":"Попишување на нешто (население, добиток, предмети, имот и сл.) заради регистрирање на нивниот број или количина. Попис на населението. Тие извршија попис на сиот имот во фирмата. Беше извршен попис на добитокот."},{"word":"пописен","type":"прид.","description":"Што се однесува на попис, на попишување. Пописни комисии. Пописна листа."},{"word":"пописка","type":"св.","description":"Писка малку, кратко време. Пописка некое време и замолкна."},{"word":"попита","type":"св.","description":"(ретко) Пита, проси малку, кратко време. Тој седна пред влезот да попита некоја пара."},{"word":"попише","type":"св.","description":"Пише нешто малку, кратко време; Седни да попишеш малку, па ќе си играш во дворот."},{"word":"попише","type":"св.","description":"Направи, изврши попис на нешто. Комисијата му го попиша сиот имот. Тие ќе го попишат населението во селото."},{"word":"попишка","type":"св.","description":"Офка, лелека од болка некое време."},{"word":"попишмани","type":"св.","description":"Направи некој да се откаже од својата намера, план и сл., да се предомисли. Тој сакаше веднаш да замине, но јас го попишманив."},{"word":"попишти","type":"св.","description":"Пишти малку, кратко време."},{"word":"попишува","type":"св.","description":"Пишува малку, некое време. Попишува малку и си излезе од училницата."},{"word":"попишувач","type":"м.","description":"Лице што врши попис."},{"word":"поплава","type":"ж.","description":"Излевање вода (од река, од езеро и сл.) и плавење на околните пониски места. Реката ги поплави околните ниви. Си направил поплава во дворот."},{"word":"поплавен","type":"прид.","description":"Што се однесува на поплава. Поплавна река."},{"word":"поплавен","type":"прид.","description":"Зафатени од поплава. Поплавени краишта."},{"word":"поплави","type":"св.","description":"За река, езеро и сл. – се излие преку брегот и ги прекрие околните места. Реката го поплави полето."},{"word":"попладне","type":"ср.","description":"Времето од пладне до вечер. Беше ведро, летно попладне исполнето со сонце и создадено за прошетка. Таа ги поминуваше попладнињата опрена на прозорецот."},{"word":"попладневен","type":"прид.","description":"Што се случува попладне, што се однесува на попладне. Попладневен одмор. Попладневна прошетка. Попладневно сонце. Во попладневните часови најчесто читав."},{"word":"попладнува","type":"св.","description":"Пладнува малку, некое време."},{"word":"поплака","type":"ж.","description":"Изразување незадоволство од некоја неправилност, протестирање против некого или нешто. Сѐ повеќе се слушаат поплаки дека учениците не учат. Тој ги слушаше нејзините поплаки за изгубените муштерии, за должниците."},{"word":"поплапоти","type":"св.","description":"Плапоти некое време. Ќе дојде, ќе поплапоти и ќе си замине."},{"word":"попласка","type":"св.","description":"(ретко) поплеска."},{"word":"поплати","type":"св.","description":"(дијал.) Обложи со постава. Палтото му беше поплатено со шарена постава."},{"word":"поплаче","type":"св.","description":"Плаче малку, некое време. Кога си дојдов дома, си поплакав и ми олесни."},{"word":"поплеви","type":"св.","description":"Помине некое време во плевење. Ја поплеви малку градината и си замина."},{"word":"попленец","type":"м.","description":"Тој што попленува, што плени; разбојник. Дојдоа клети попленци."},{"word":"поплени","type":"св.","description":"Плени, ограби. Тука не можат да влезат арамии и да ја попленат куќата."},{"word":"поплеска","type":"св.","description":"Плеска малку, некое време. Го поплеска малку по лицето за да го разбуди. Публиката поплеска со рацете и претставата заврши."},{"word":"поплет","type":"м.","description":"Таа си обу чорапи опколени со црвени поплети."},{"word":"поплетарка","type":"ж.","description":"Плетачка."},{"word":"поплете","type":"св.","description":"Плете малку, некое време. Го зготви ручекот и седна малку да поплете."},{"word":"поплетка се","type":"св.","description":"Се плетка, се замеша во нешто некое време; Се поплеткав и јас малку во таа работа, но се откажав."},{"word":"поплива","type":"св.","description":"Плива малку, некое време. Вие одете, а јас ќе попливам уште малку."},{"word":"поплиска","type":"св.","description":"Излива малку, некое време вода или друга течност со силно замавнување. Го поплиска дворот со вода и фати да мете."},{"word":"поплочен","type":"прид.","description":"Што е покриен, обложен со плочки. Поплочен плоштад. Поплочени скали. Поплочен двор."},{"word":"поплочи","type":"св.","description":"Покрие, обложи со плочки. Оваа година ќе се поплочи шеталиштето во градот. Тој го поплочи подот во ходникот."},{"word":"поплука","type":"св.","description":"Плука малку, некое време. Тој сакаше да поплука, ама плунка не му излезе од уста."},{"word":"попљампа","type":"св.","description":"Дрдори, брбори некое време."},{"word":"поп-музика","type":"ж.","description":"Забавна музика со едноставна мелодија и силен ритам, особено популарна меѓу младите."},{"word":"попобара","type":"св.","description":"Побара уште малку, некое време. Попобара уште малку во собата и го најде писмото."},{"word":"попов","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на поп. Попова куќа. Попова ќерка."},{"word":"поповски","type":"прид.","description":"Што се однесува на поп. Поповска служба."},{"word":"поповство","type":"ср.","description":"Поповска служба."},{"word":"поповче","type":"ср.","description":"Попово дете."},{"word":"попогледне","type":"св.","description":"Погледне уште малку, подобро. Попогледнаа уште малку наоколу, а потоа си заминаа дома."},{"word":"поподвлече","type":"св.","description":"Подвлече, потцрта, истакне уште малку. Тој сакаше да го поподвлече значењето на неговото истражување."},{"word":"поподреди","type":"св.","description":"Подреди во некоја мера, до определен степен. Го поподреди станот и седна да се одмори."},{"word":"попокрие","type":"св.","description":"Покрие уште малку, донекаде. Ја попокри главата со марамата."},{"word":"пополека","type":"прил.","description":"Полека, без брзање. Одеа пополека по патот и нешто разговараа."},{"word":"пополецка","type":"прил.","description":"Пополецка ја отвори вратата и ѕирна во собата."},{"word":"поползи","type":"св.","description":"Ползи малку, некое време; Оградата беше ниска и тој мораше да поползи, за да не го видат."},{"word":"пополни","type":"св.","description":"Дополни нешто што недостига, зголеми до потребниот број. Испразнетото место го пополнивме со нов работник."},{"word":"пополноќен","type":"прид.","description":"Што се случува по полноќ. Пополноќни разговори. Пополноќен воз."},{"word":"пополнувалка","type":"ж.","description":"Вид загатка, празни полиња што треба да се пополнат со одредени поими; крстозбор."},{"word":"попомине","type":"св.","description":"Обично за болка, болест – престане да боли силно како порано. По кратко време главоболката ~ попомина."},{"word":"попорасне","type":"св.","description":"Порасне, порасте уште малку. Кога попорасна, момчето го пратија в град на школување. Дрвото треба уште малку да попорасте за да даде плод."},{"word":"попосле","type":"прил.","description":"Компаратив од после – малку подоцна. Тој им вети дека попосле ќе дојде кај нив."},{"word":"попослежен","type":"прид.","description":"Подоцнежен."},{"word":"попости","type":"св.","description":"Пости малку или некое време. И тој попости неколку дена."},{"word":"попоти се","type":"св.","description":"Се поти малку, некое време. Работата не беше лесна и тој се попоти на врелото сонце."},{"word":"попоткаже","type":"св.","description":"Поткаже нешто малку или уште малку; потшепне. Кога се сретнавме, тој ми попоткажа нешто за таа работа."},{"word":"попоткастри","type":"св.","description":"Поткастри малку или уште малку. Тој ја попоткастри живата ограда."},{"word":"попоткове се","type":"св.","description":"Ги прошири малку своите знаења, се подготви уште малку; се."},{"word":"попоткопа","type":"св.","description":"Поткопа малку, до определен степен. Надојдената вода ги попоткопа ѕидовите на куќата."},{"word":"попоткрене се","type":"св.","description":"Се поткрене малку. Таа се попоткрена од столот за да се поздрави со нив."},{"word":"попоткрепи","type":"св.","description":"Поткрепи малку, до определен степен. Оградата ја попоткрепи со една талпа."},{"word":"попотпира се","type":"св.","description":"Се потпира малку, донекаде."},{"word":"попотпре се","type":"св.","description":"Се потпре малку, донекаде."},{"word":"попотскаже","type":"св.","description":"попоткаже."},{"word":"попотсмевне се","type":"св.","description":"Се насмевне малку, воздржано, се поднасмевне. Кога го виде, таа му се попотсмевна."},{"word":"попотсмее се","type":"св.","description":"Се потсмевне некому, исмее малку некого."},{"word":"попотстриже","type":"св.","description":"Потстриже малку, донекаде. Брадата треба да ја попотстриже малку."},{"word":"попочека","type":"св.","description":"Почека малку или уште малку. Тој ја попочека уште малку, но таа не дојде."},{"word":"попочине (си - се)","type":"св.","description":"Се почине малку, некое време. Седна крај реката да си попочине."},{"word":"попошти","type":"св.","description":"Пошти малку, некое време."},{"word":"поправач","type":"м.","description":"Тој што поправа нешто. Поправач на велосипеди."},{"word":"поправен","type":"прид.","description":"Што се однесува на поправање. Поправен дом. Поправен испит. Поправни мерки."},{"word":"поправи","type":"св.","description":"Отстрани дефект, неисправност на нешто; оспособи за употреба, работа. Тие ја поправија стреата на куќата. Мајсторот ја поправи машината за перење."},{"word":"поправи","type":"св.","description":"Прави, врши нешто малку, кратко време. Тој застана да поправи муабет со соседот."},{"word":"поправка","type":"ж.","description":"Измена, дополнување на нешто заради отстранување на дефект, неисправност и сл. Во куќата беа потребни уште некои ситни поправки. Тој го однесе телевизорот на поправка."},{"word":"поправлив","type":"прид.","description":"Што може да се поправи. Има грешки поправливи и непоправливи."},{"word":"поправо","type":"прил.","description":"Во суштина, навистина, поточно, всушност. Поправо, тој воопшто немаше видено меч. Тој беше сега опфатен само од една мисла, поправо речено од еден лош страв. Тој раскажуваше на делови, поправо раскажуваше само за тоа што му се допаѓаше."},{"word":"попраг","type":"м.","description":"Појас, ремен за стегање на седлото, на самарот на добитокот. Тие му го наместија самарот на коњот и му го врзаа попрагот."},{"word":"попражи","type":"св.","description":"Стави попраг; опаше со попраг."},{"word":"попразнува","type":"св.","description":"Празнува, слави малку, кратко време. Денес ќе попразнуваат, а утре е работен ден."},{"word":"попрати","type":"св.","description":"Придружи некого до некаде; испрати 3. Тој ја попрати до дома. Детето го попратив војник."},{"word":"попраша","type":"св.","description":"Праша некого; потпраша. Тој ги попраша за патот."},{"word":"попраши","type":"св.","description":"Покрие, потури со прав; крене прав; запраши 1, напраши."},{"word":"попраши","type":"св.","description":"За земја, насад и сл. – помине некое време во прашење. Отиде на лозје да попраши."},{"word":"попрвин","type":"прил.","description":"Прво, пред сѐ; најпрвин. Попрвин кажете ми зошто сте дојдени."},{"word":"попребледи","type":"св.","description":"Пребледи малку, во мала мера. Таа се исплаши и попребледи кога го виде."},{"word":"попреболи","type":"св.","description":"Преболи малку, почне помалку да боли. Попреболи, но сѐ уште се чувствува слаб."},{"word":"попреброди","type":"св.","description":"Преброди малку, донекаде. Веќе ги беа попребродиле тешкотиите."},{"word":"попреброи","type":"св.","description":"Преброи нешто малку, набрзина; преброи повторно. Веднаш ги попреброи парите и замина."},{"word":"попревари","type":"св.","description":"Превари малку. Домаќинката го попревари кафето."},{"word":"попревари","type":"св.","description":"Престигне малку, донекаде;"},{"word":"попреведе","type":"св.","description":"Преведе текст, говор малку, уште малку. Таа попреведе само дел од говорот и си замина."},{"word":"попревие","type":"св.","description":"Превие, превитка уште малку, до определен степен. Попревиј го коленото. Ја попревитка хартијата и ја залепи."},{"word":"попреврзе","type":"св.","description":"Преврзе, заврзе нешто уште малку, опфаќајќи го од сите страни. Го попреврза пакетот од сите страни за да не падне."},{"word":"попреврне","type":"св.","description":"За дожд, снег – паѓа со помал интензитет, попрестане да паѓа. Дождот попреврна и можеме да си одиме."},{"word":"попрегледа","type":"св.","description":"Прегледа малку, набрзина, згора-згора. Го попрегледа весникот и го остави на масата."},{"word":"попрегори","type":"св.","description":"Прегори малку, до определен степен. Ручекот малку ~ попрегори."},{"word":"попрегради","type":"св.","description":"Прегради малку, до извесен степен. Тој го попрегради дворот и направи бавча."},{"word":"попрегрбави се","type":"св.","description":"Се прегрбави, се прегрби малку. Старецот со годините се попрегрби."},{"word":"попрегреши","type":"св.","description":"Погреши, згреши малку."},{"word":"попрегрне","type":"св.","description":"Прегрне малку, донекаде. Тој ги попрегрна сите присутни."},{"word":"попреде","type":"св.","description":"Преде малку, некое време. Старицата седна малку да попреде."},{"word":"попредок","type":"м.","description":"Вечерна седенка во село, на која се собираат девојки и жени за да предат, плетат и сл."},{"word":"попредрасположи","type":"св.","description":"Предрасположи малку, во определен степен."},{"word":"попрежали","type":"св.","description":"Прежали малку."},{"word":"попреиначи","type":"св.","description":"Преиначи, промени малку, донекаде. Подоцна тој го попреиначи планот."},{"word":"попрекипи","type":"св.","description":"Прекипи малку, донекаде; Млекото ми попрекипи."},{"word":"попрекршен","type":"прид.","description":"За човек – што е во позрели години. Попрекршен маж."},{"word":"попрекрши","type":"св.","description":"Прекрши, откине малку од нешто; прекрши Тој попрекрши од лебот и седна да јаде."},{"word":"попреку","type":"прил.","description":"напреку. Откако го изоде попреку сиот двор, застана под сенката на едно дрво."},{"word":"попрелаже","type":"св.","description":"Прелаже малку, донекаде."},{"word":"попрелее","type":"св.","description":"Прелее малку течност и сл., од еден во друг сад.; прелее Попрелеа малку од млекото во чашата."},{"word":"попрележи","type":"св.","description":"Помине извесно време во лежење; прилегне 2. Тој попрележа малку на креветот и стана."},{"word":"попрелиста","type":"св.","description":"Прелиста малку, површно. Тој попрелиста уште некоја страна од книгата и ја затвори."},{"word":"попремавне","type":"св.","description":"Премавне малку, во определен степен. Тие ги попремавнаа слабостите."},{"word":"попремали","type":"св.","description":"Премали малку. Нозете му попремалеа од долгото одење."},{"word":"попремери","type":"св.","description":"Премери нешто уште малку; премери_1_2 Го попремери штофот и фати да го крои."},{"word":"попремести","type":"св.","description":"Премести малку некого или нешто; Таа го попремести столот за да може да седне."},{"word":"попремисли","type":"св.","description":"Мисли, размисли уште малку;"},{"word":"попремолчи","type":"св.","description":"Премолчи малку нешто; Тој му кажа за средбата, но за разговорот му попремолчи. Сакаш уште нешто да каже, но попремолчи."},{"word":"попремости","type":"св.","description":"Премости, преброди нешто (тешкотии и сл.) до определен степен. Тие ги попремостија сите недоразбирања."},{"word":"попремрежи ми (ти му...) се","type":"св.","description":"За очи, поглед – стане малку нејасен; Погледот му се попремрежи."},{"word":"попреора","type":"св.","description":"Преора малку. Тој ја попреора нивата."},{"word":"попрепали","type":"св.","description":"Препали, исплаши малку, во помала мера ; Вратата силно тресна и ме попрепали."},{"word":"попрепече","type":"св.","description":"Пече малку повеќе отколку што треба;"},{"word":"попрепира се","type":"св.","description":"Се препира малку, некое време; се"},{"word":"попрепише","type":"св.","description":"Препише малку, дел од напишан текст;"},{"word":"попреполни","type":"св.","description":"Наполни малку повеќе од потребното; Тој им ги попреполни чашите."},{"word":"попреправи","type":"св.","description":"Направи малку на поинаков начин, изврши мала промена; преправи Таа го попреправи малку фустанот и сега изгледаше како нов."},{"word":"попрепречи","type":"св.","description":"Препречи малку, во определен степен, донекаде. Луѓето му го попрепречија патот."},{"word":"попререди","type":"св.","description":"Нареди, намести малку поинаку;"},{"word":"попрероси","type":"св.","description":"(само во 3. л.) За дожд – паѓа со помал интензитет, потпрестане да паѓа. Дождот попрероси и времето се разведри."},{"word":"попресегне (се)","type":"св.","description":"Пружи, протегне малку, уште малку рака за да фати некого или нешто; (се). Тој се попресегна за да ја земе книгата."},{"word":"попресее","type":"св.","description":"Исчисти малку низ сито; пресее 1, просее. Тој го попресеа песокот."},{"word":"попресекне","type":"св.","description":"За извор, вода, река – тече со помал интензитет; пресекне 1, пресуши. Поради сушата водата во бунарот попресекна."},{"word":"попресече","type":"св.","description":"Пресече малку, донекаде. Тој попресече од лебот и го стави во чинијата."},{"word":"попресили","type":"св.","description":"Напрегне, вложи сила малку повеќе одошто може и треба;"},{"word":"попресипе","type":"св.","description":"Претури, прелее малку нешто од еден сад во друг; Тој попресипа малку вода од бокалот во чашата."},{"word":"попресоли","type":"св.","description":"Стави малку повеќе сол од потребното;"},{"word":"попресрами се","type":"св.","description":"Се ослободи малку од срам, се пресрами малку. По некое време тој се попресрами и фати да зборува."},{"word":"попрестане","type":"св.","description":"Прекине, запре малку некакво дејство; Тој попрестана да свири за да наслушне што зборуваат. Дождот попрестана да паѓа."},{"word":"попрестегне","type":"св.","description":"Пристегне, стегне уште малку. Тој го попрестегна товарот со јажето."},{"word":"попрестраши (се)","type":"св.","description":"Се ослободи малку од стравот; се. Таа се попрестраши од темницата и влезе во собата."},{"word":"попресука","type":"св.","description":"Пресука, пресуче малку, во помала мера. Старицата го попресука конецот."},{"word":"попресуши","type":"св.","description":"За извор, вода, река – тече со помал интензитет; пресуши Летото реката во селото попресуши."},{"word":"попрета","type":"св.","description":"За кокошка – копа, гребе малку, некое време; прета 3. Кокошките попретаа по буништето."},{"word":"попретегне","type":"св.","description":"попрестегне."},{"word":"попретка","type":"ж.","description":"На попретки девојките плетеа дарови."},{"word":"попретовари","type":"св.","description":"Натовари малку повеќе одошто може или треба; претовари Тој го попретовари магарето и тоа едвај се движеше."},{"word":"попретопи","type":"св.","description":"Претопи малку, во помала мера (маст, руда и сл.). Тој попретопи малку од маста."},{"word":"попрецвета","type":"св.","description":"Овене малку, во помала мера; прецути"},{"word":"попрецеди","type":"св.","description":"Исцеди малку течност низ цедилка, газа и сл.;"},{"word":"попречен","type":"прид.","description":"Што е поставен напреку, попреку. Попречна улица."},{"word":"попречи","type":"св.","description":"Спречи некого во намерите; стане пречка, оневозможи нешто да се изврши. Тој не ќе ги попречи нејзините деца да одат на училиште. Дождовите попречија да се собере од нивата житото. Сепак тој може да ни попречи и сите планови да ни се изјаловат."},{"word":"попречисти","type":"св.","description":"Ослободи, исчисти малку, донекаде од ненужни примеси; пречисти Ѕидарот го попречисти песокот од камчиња. Откако го попречисти текстот од грешки, повторно го прочита."},{"word":"попречка се","type":"св.","description":"Се пречка, се задева малку, некое време."},{"word":"попржи","type":"св.","description":"Пржи уште малку, кратко време; Таа ги попржи уште малку рибите и ги стави во чинијата."},{"word":"поприбере","type":"св.","description":"Присобере нешто што е расфрлано и го стави на место; прибере 1а. Таа ги поприбра расфрланите алишта."},{"word":"поприближи","type":"св.","description":"Стави некого или нешто малку поблиску до друг, до друго. Таа ја поприближи масата до прозорецот."},{"word":"попривикне","type":"св.","description":"Привикне, навикне малку себе или некого на нешто; Подоцна тој попривикна на новата средина. Му треба време да го попривикне да учи."},{"word":"попривлече","type":"св.","description":"Приближи малку некого или нешто кон себе; привлече Таа го попривлече кон себе и силно го гушна."},{"word":"поприврзе","type":"св.","description":"Приврзе малку, уште малку некого или нешто за нешто друго. Тој го поприврза коњот за дрвото."},{"word":"поприврти се","type":"св.","description":"Се задржи негде некое време; . Тој се поприврти што се поприврти и закиниса надолу по патот."},{"word":"поприврши","type":"св.","description":"Изврши, доведе скоро до крај некаква започната работа; Имаа малку време за да го попривршат тестот. Откако попривршија со јадењето, таа го донесе кафето."},{"word":"попригледа","type":"св.","description":"Води грижа за некого некое време, определен период; пригледа Таа го попригледа дури беше болен."},{"word":"попригоди","type":"св.","description":"Пригоди, спреми малку, донекаде некого или нешто. Таа сакаше да им попригоди ручек на гостите."},{"word":"поприготви","type":"св.","description":"Приготви, спреми малку, донекаде некого или нешто;"},{"word":"попридаде","type":"св.","description":"Придаде, додаде уште малку нешто како дополнување, дополни; придаде 1, 2. Ќе ми попридадеш ли некој динар? Тој попридаде уште еден играч во екипата."},{"word":"попридржи","type":"св.","description":"Придржи малку, некое време. Тој му ја попридржи вратата за да може да ги внесе куферите."},{"word":"поприкаже","type":"св.","description":"Прикаже, раскаже малку, кусо време. Старецот вечерта им поприкажа за своето детство."},{"word":"поприкачи се","type":"св.","description":"Се качи малку повисоко, се поткачи малку; Старецот се поприкачи на височинката."},{"word":"поприкладе","type":"св.","description":"Додаде уште малку, придодаде. Дедото поприкладе малку дрва во огнот."},{"word":"поприкрепи","type":"св.","description":"Прикрепи, прицврсти малку, површно нешто; поприцврсти. Тој закова две шајки на вратата за да ја поприкрепи."},{"word":"поприкрие","type":"св.","description":"Скрие нешто малку, донекаде од поглед; подзаскрие, прикрие Таа се заврти за да ги поприкрие солзите."},{"word":"попримири","type":"св.","description":"Успокои, смири малку, во определена мера; примири 2. (ретко, книж.) Помири малку, донекаде; примири 2."},{"word":"поприпушти","type":"св.","description":"Припушти, попушти малку, уште малку, донекаде. Тој чинеше подзатегни, па пак пушти, поприпушти."},{"word":"поприсети се","type":"св.","description":"присети. На разделба тој се поприсети нешто и се поврати."},{"word":"попристегне","type":"св.","description":"Пристегне, затегне уште малку, во доволна мера. Тој го попристегна вентилот на цевката."},{"word":"попритегне","type":"св.","description":"Притегне, пристегне уште малку, малку посилно. Тој ги попритегна малку дизгините. Момчето ги поправи врвките и ги попритегна."},{"word":"попритивне","type":"св.","description":"Притивне малку, донекаде. Вревата попритивна."},{"word":"попритисне","type":"св.","description":"Притисне малку посилно. Мораше да го попритисне копчето за да проработи машината."},{"word":"попритури","type":"св.","description":"Притури, налее малку течност и сл., од еден во друг сад; притури Попритури уште вода во тенџерето."},{"word":"поприцврсти","type":"св.","description":"Прицврсти уште малку."},{"word":"попричека","type":"св.","description":"Причека малку, уште малку. Таа го попричека неколку минути и си замина."},{"word":"поприште","type":"ср.","description":"Место на дејствување, поле за некаква дејност. Стапувајќи на литературно поприште, Рацин се свртува кон народната поезија. Воено поприште. Бојно поприште."},{"word":"попркоси","type":"св.","description":"Пркоси малку, некое време."},{"word":"попробере","type":"св.","description":"Пробере малку. Ги попробра поубавите јагоди за слатко."},{"word":"попрободе","type":"св.","description":"Почувствува некој, се појави некому малку остра болка. Нешто ме попрободе во градиве."},{"word":"попробуди се","type":"св.","description":"Се разбуди малку, донекаде; пробуди."},{"word":"попроветри","type":"св.","description":"Проветри малку, донекаде просторија и сл.; проветри Излези да ја попроветрам собава."},{"word":"попрогледа","type":"св.","description":"Прогледа малку, донекаде; прогледа 1б. Ги премачка очите со маст и попрогледа."},{"word":"попроговори","type":"св.","description":"Почне да кажува по нешто, проговори по малку. Вечерта тој му попроговори за работата, но не му кажа сѐ."},{"word":"попродава","type":"св.","description":"Помине некое време во продавање."},{"word":"попродолжи","type":"св.","description":"Потрае малку подолго од предвиденото време; одолжи. Состанокот ќе попродолжи."},{"word":"попроѕева се","type":"несв.","description":"Се проѕева малку, кратко време. Седи на часот и се попроѕева од досада."},{"word":"попројасни се","type":"св.","description":"Стане малку појасен, се разјасни; пројасни се."},{"word":"попроретчи","type":"св.","description":"Направи да биде нешто малку поретко; проретчи малку. Ги потсече гранките и ги проретчи."},{"word":"попроси","type":"св.","description":"Проси малку, некое време. Попроси пред вратата и си замина."},{"word":"попроси","type":"св.","description":"Побара за жена; запроси."},{"word":"попротегне","type":"св.","description":"Испружи, оптегне малку раце, нозе; Седна и ги попротегна нозете."},{"word":"попротиви се","type":"св.","description":"Се противи малку, некое време. Отпрвин се попротиви малку, но сепак се согласи."},{"word":"попроучи","type":"св.","description":"Проучи нешто уште малку. Го попроучи прашањето и донесе решение."},{"word":"попрочисти","type":"св.","description":"Прочисти уште малку. Дождот го попрочисти воздухот."},{"word":"попрочита","type":"св.","description":"Прочита малку, делумно нешто. Го попрочита весникот и заспа."},{"word":"попрошета","type":"св.","description":"Прошета некого малку, некое време. Таа го попрошета детето во паркот."},{"word":"попрошири","type":"св.","description":"Направи нешто да стане малку пошироко. Тој го попрошири станот."},{"word":"попрпа","type":"св.","description":"За птица – прпа малку, некое време со крилјата."},{"word":"попрпела","type":"св.","description":"Прпела малку, некое време нешто по песок, по земја и сл."},{"word":"попрпори","type":"св.","description":"Прпори, прпоти малку, некое време. Ветрот дувна и лисјата попрпорат."},{"word":"попрска","type":"св.","description":"Прска малку со вода, течност нешто одозгора. Таа го попрска дворот со цревото."},{"word":"попрсоли","type":"св.","description":"За снег – прсоли, паѓа со слаб интензитет. Снегот чини попрсоли и престани."},{"word":"попруса","type":"св.","description":"Пруса, се движи со ситни чекори, оди ситно-ситно. Таа попруса по него."},{"word":"попрчи се","type":"св.","description":"Се прчи, се прави важен, се фали малку, некое време. Излезе да се попрчи со новиот велосипед."},{"word":"попски","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на поп; попов, поповски. Попски син."},{"word":"попство","type":"ср.","description":"Поповска служба."},{"word":"попува","type":"несв.","description":"Врши свештеничка должност; поп. Тој попуваше во нивните села."},{"word":"попувачка","type":"ж.","description":"Попување."},{"word":"попука","type":"св.","description":"Пука малку, некое време. Попукаа пушки и потоа сѐ стивна."},{"word":"популарен","type":"прид.","description":"Што е лесно разбирлив, што е едноставен по својата содржина. Таа се наоѓа не ретко и во популарните јазични рубрики на печатот. Популарен јазичен стил."},{"word":"популаризатор","type":"м.","description":"Тој што популаризира. Тој претставува значаен популаризатор на македонското музичко творештво."},{"word":"популаризација","type":"ж.","description":"Излагање во популарна форма; популаризирање. Популаризација на науката."},{"word":"популаризира","type":"св. и несв.","description":"Изложи, излага во популарна форма. Во тој период се јавуваат книги што ги популаризираат научните вистини."},{"word":"популација","type":"ж.","description":"Население, социјален слој, група луѓе како предмет на демографско и други проучувања. Една табла крај патот ја покажува популацијата на селаните. Анкетното испитување ја опфаќа младата популација."},{"word":"популациски","type":"прид.","description":"Што се однесува на популација. Популациски проблеми. Популациски односи."},{"word":"популизам","type":"м.","description":"(лит.) Литературен правец што го прикажува народниот живот, неговите проблеми и суштина."},{"word":"попули се","type":"св.","description":"Гледа, набљудува малку, некое време некого или нешто. Се попули, попули, и си замина."},{"word":"популист","type":"м.","description":"Приврзаник на популизмот."},{"word":"попумпа","type":"св.","description":"Пумпа малку, некое време. Попумпа вода од чешмата во дворот и ги навади цвеќињата."},{"word":"попупа","type":"св.","description":"За пупунец – пупа малку, некое време."},{"word":"попуст","type":"м.","description":"Намалување, снижување на цената; делот од цената за кој е намалена. Сезонски попуст. Продавницата нуди големи попусти за плаќање во готово."},{"word":"попуст","type":"прид.","description":"Што е неостварлив, што е залуден; Попуста желба. Попуст напор."},{"word":"попустлив","type":"прид.","description":"Што попушта, што не дава отпор, што лесно отстапува. Попустлив човек."},{"word":"попустливо","type":"прил.","description":"Со попуштање, попуштајќи. Се согласувам – одговори попустливо."},{"word":"попустливост","type":"ж.","description":"Особина на тој што попушта, што е попустлив. Токму поради неговата благост и попустливост, сите му се обраќаа нему."},{"word":"попусто","type":"прил.","description":"Залудно, напразно, непотребно. Попусто е да се расправам со тебе. Тие тргнаа по него, но попусто. Попусто му зборуваш, зашто не те разбира."},{"word":"попуши","type":"св.","description":"Пуши малку, некое време. Попуши еден месец и ги остави цигарите."},{"word":"попушти","type":"св.","description":"а) Направи нешто да стане полабаво, помалку затегнато; олабави. Ѝ попушти стисокот на рацете, се олабави. Тој го попушти ременот на панталоните. Го попуштив јажето, па го притегнав. б) Изгуби цврстина, престане да држи. Ѕидовите попуштија. Пукна и попушти гранката под него. Гнилите штици попуштија под тежината. в) Стане помалку крут, омекне. Мораше да ги разгази чевлите за да попуштат. г) Намали во интензитет, во силина. Вечерта запурнината попушти. Зимата одамна попушти. Стравот попушти, веселба го замени. Напнатоста постепено попушти."},{"word":"попцала","type":"св.","description":"Пцала малку, некое време во црква."},{"word":"попцуе","type":"св.","description":"Пцуе малку, кратко време."},{"word":"пор","type":"м.","description":"Мала граблива ѕверка од фамилијата куни, со темнокафеаво или со црно крзно, што лачи секрет со многу непријатен мирис заради заштита и одбрана од непријателот; Mustela putorius."},{"word":"пора","type":"ж.","description":"Мал отвор на потните жлезди по површината на кожата. Пори на кожата."},{"word":"пораатиса","type":"св.","description":"Ослободи некого малку од грижи."},{"word":"пораб","type":"м.","description":"Подвиткан и зашиен раб на ткаенина. Направи широк пораб за да може да ја вовлече врвката."},{"word":"пораби","type":"св.","description":"Направи пораб на ткаенина, обраби. Шивачката ги пораби краевите на фустанот."},{"word":"поработи","type":"св.","description":"Работи малку, некое време. Тој поработи уште малку, ја фрли теслата и отиде дома да се поприбере."},{"word":"пораѓа","type":"несв.","description":"Укажува помош, помага некому при пораѓање, раѓање."},{"word":"поради","type":"предл.","description":"Означува причина како мотив за некое дејство. Средбата беше откажана поради отсуство на директорот. Поради многубројните грешки не треба да биде објавен овој текст."},{"word":"порадува се","type":"св.","description":"Се радува малку, кратко време. Им го остави јарето за некој ден, да се порадуваат децата."},{"word":"пораз","type":"м.","description":"Полн неуспех во војна, во некаква борба, во натпревар или во работата за постигање определена цел. Непријателската војска трпеше големи порази. Нивната екипа тешко го поднесе поразот во натпреварот. Таа беше научена на успеси и не трпеше порази."},{"word":"пораз-","type":"претс.","description":"(порас- пред безвучна согласка) Усложнет префикс што означува: а) дека е дејството на првично префиксираниот глагол извршено малку, во мала / некоја мера, во некој степен или уште малку: поразбушави, поразгради, пораздвижи, се пораздени, поразмисли, поразувери, порасече, порашири и др. б) дека извршувањето на дејството на првично префиксираниот глагол има дистрибутивно обележје, т.е. опфаќа множество, многумина, сите (до еден): се поразболи, поразбрка, поразбуди, поразмести, се поразотиде и др."},{"word":"поразбега (се)","type":"св.","description":"Се разбега малку, донекаде. Штом ќе го видеа децата, ќе се поразбегаа низ улицата."},{"word":"поразбистри","type":"св.","description":"Направи нешто, течност, да стане побистро. Откако ја поразбистри водата, почна да црпи со кофата."},{"word":"поразблажи","type":"св.","description":"За течност – со додавање течност (вода и сл.) направи да стане малку поредок, разреди. Тој додаде вода за да го поразблажи виното."},{"word":"поразболи се","type":"св.","description":"Се разболи малку или малку повеќе."},{"word":"поразбранува","type":"св.","description":"Разбранува малку, до определен степен. Ветрот го поразбранува езерото."},{"word":"поразбрка","type":"св.","description":"Разбрка, растера многумина, сите. Дождот ги поразбрка децата од улицата."},{"word":"поразбуди","type":"св.","description":"Разбуди малку повеќе. Ме поразбуди гласот на мајка."},{"word":"поразбуричка","type":"св.","description":"Разбуричка малку, во некоја мера. Поразбуричка со раката за да види каква е водата."},{"word":"поразбута","type":"св.","description":"Разбута, растера малку, донекаде. Тој мораше да ги поразбута луѓето за да дојде до неа."},{"word":"поразбушави","type":"св.","description":"За човек, коса – направи да стане бушав; разбушави малку или уште повеќе. Ветрот му ја поразбушави косата."},{"word":"поразведри","type":"св.","description":"За време, небо – направи да стане малку поведро, појасно. Ветрот ги растера облаците и го поразведри небото."},{"word":"поразвее","type":"св.","description":"Развее, со веење разнесе нешто на сите страни; разнесе малку. Ветрот го поразвеа снегот."},{"word":"поразвесели","type":"св.","description":"Направи некој да стане весел, развесели малку, во мала мера. Кажуваше шеги за да го поразвесели."},{"word":"поразвидели се","type":"св.","description":"Се развидели малку, уште малку, осамне. Почекаа уште малку да се поразвидели."},{"word":"поразвие","type":"св.","description":"Развитка малку нешто свиено, завиено; расповие малку, донекаде. Тој малку го поразви пакетот, колку да види што има. Жената го поразви детето."},{"word":"поразвика се","type":"св.","description":"Се развика малку, некое време. Таа им се поразвика на децата."},{"word":"поразвитка","type":"св.","description":"Развитка малку нешто свиено, завиено; расповие малку, до некој степен. Таа го поразвитка подарокот."},{"word":"поразвлече","type":"св.","description":"Развлече малку, во некоја мера. Бабата ја поразвлече преѓата."},{"word":"поразводни","type":"св.","description":"Со налевање течност (вода и сл.) направи нешто да изгуби од својата густина, да стане малку поретко; поразблажи, поразреди. Тој дотури вода и го поразводни виното."},{"word":"поразврзе","type":"св.","description":"Разврзе малку, во мала мера. Таа го поразврза пакетот."},{"word":"поразврти","type":"св.","description":"Разврти, одврти малку, олабави нешто во некој степен. Мајсторот го поразврти винтот."},{"word":"поразгази","type":"св.","description":"Разгази, изгази, истапка малку, донекаде. Децата го поразгазија снегот на патеката."},{"word":"поразгали","type":"св.","description":"Разгали малку некого. Таа знаеше дека ги поразгали децата."},{"word":"поразгашти","type":"св.","description":"Разгашти, распушти, разузди некого малку, донекаде."},{"word":"поразгласи","type":"св.","description":"Разгласи, соопшти, објави нешто во некоја мера. Тој ја поразгласи веста во селото."},{"word":"поразгледа","type":"св.","description":"Разгледа нешто од сите страни. Поразгледај таму кое како стои и не задржувај се."},{"word":"поразглоби","type":"св.","description":"Разглоби, оддели малку, донекаде делови на нешто зглобено, споено, соединето. Детето ја поразглоби играчката."},{"word":"поразгневи","type":"св.","description":"Разгневи некого малку, во мала мера. Разговорот го поразгневи, но брзо се смири."},{"word":"поразговара","type":"св.","description":"Разговара малку, кратко време. Се сретнавме кај мостот, па поразговаравме. Имаше намера да го запре и да поразговара како со зрело момче."},{"word":"поразговори","type":"св.","description":"Поведе разговор, стапи во разговор со некого. Оди да го поразговориш гостинот."},{"word":"поразголи","type":"св.","description":"Разголи, открие, подослободи од облека дел од телото. Ја раскопча кошулата и го поразголи вратот."},{"word":"поразгорешти","type":"св.","description":"Разгорешти, затопли некого малку, во мала мера. Топлото сонце го поразгорешти и тој се слече."},{"word":"поразгори","type":"св.","description":"Разгори, распали малку, во некој степен. Тој го поразгори огништето."},{"word":"поразгради","type":"св.","description":"Разгради, симне, отстрани помал дел од ограда. Тој го поразгради дворот."},{"word":"поразгради","type":"св.","description":"Открие, подослободи од облека дел од телото; поразголи малку или уште малку. Тој си ја поразгради кошулата."},{"word":"поразграни","type":"св.","description":"(само во 3 л.) Разграни во мала мера, во некој степен. Летото дрвото во дворот поразграни."},{"word":"поразгрне","type":"св.","description":"Разгрне, открие, растури малку нешто што е собрано во куп (жар, пепел и сл.). Таа го поразгрна жарот во огништето."},{"word":"пораздвижи","type":"св.","description":"Раздвижи нешто малку, донекаде или уште малку. Стана да ги пораздвижи нозете."},{"word":"пораздвои","type":"св.","description":"Раздвои, раздели, оддели малку еден од друг. Наставникот ги пораздвои во два групи."},{"word":"пораздели","type":"св.","description":"Раздели, подели нешто во некоја мера, во некој степен. Тренерот ги пораздели играчите во групи."},{"word":"пораздени се","type":"св.","description":"Се раздени малку повеќе, се поразвидели. Штом ќе се пораздени, ќе станеме."},{"word":"пораздразни","type":"св.","description":"Раздразни, разлути, разгневи некого малку. Иако знаеше дека ќе го пораздразни, сепак му кажа за средбата."},{"word":"пораздроби","type":"св.","description":"Раздроби нешто малку, во некоја мера. Брановите ја пораздробија карпата."},{"word":"пораздува","type":"св.","description":"Раздува нешто малку, во некоја мера. Ветрот ги пораздува облаците."},{"word":"поразен","type":"прид.","description":"Што се однесува на пораз. Екипата беше поразена на домашен терен."},{"word":"поразен","type":"прид.","description":"Што значи, што претставува пораз; многу лош. Поразни резултати. Поразни последици. Поразна критика."},{"word":"поразеник","type":"м.","description":"Тој што претрпел пораз, неуспех."},{"word":"пораззелени (се)","type":"св.","description":"Се раззелени малку, во некоја мера. Пролет е и дрвото во дворот пораззелени."},{"word":"порази","type":"св.","description":"Нанесе пораз во борба, во натпревар. Тие го поразија непријателот. Тие го поразија противничкиот тим со голема разлика во резултатот."},{"word":"поразигра","type":"св.","description":"Разигра малку, во некоја мера. Тој го поразигра коњот."},{"word":"поразија","type":"ж.","description":"(разг.) Несреќа, катастрофа."},{"word":"поразителен","type":"прид.","description":"Поразителни резултати."},{"word":"поразјаде","type":"св.","description":"Разјаде, нагризе, оштети малку, во некој степен. 'Рѓата го имаше поразјадено железото. Влагата го поразјаде ѕидот."},{"word":"поразјадоса","type":"св.","description":"Разјадоса, загрижи малку, во некоја мера. Неговата постапка ги поразјадоса сите."},{"word":"поразјасни","type":"св.","description":"Разјасни, објасни нешто во некоја мера. Откако ми ја поразјасни работата, се согласив со него."},{"word":"поразлабави","type":"св.","description":"Разлабави малку, во некој степен. Откако си ги поразлабави врвките на патиките, полесно се движеше."},{"word":"поразлади","type":"св.","description":"Разлади, истине малку, во некој степен. Го поразлади млекото и го сипа во шолјата."},{"word":"поразлее","type":"св.","description":"Разлее, истури течност од сад (обично поради невнимание). Тој внимаваше да не ја поразлее водата од чашата."},{"word":"поразлисти (се)","type":"св.","description":"Се разлисти малку, во некоја мера. Таа година дрвцето се оправи и поразлисти."},{"word":"поразличи","type":"св.","description":"Различи, разубави, дотера некого или нешто малку, во некоја мера. Новиот мебел ја поразличи собата."},{"word":"поразлока","type":"св.","description":"Разлока, раскопа, разлие малку, во некој степен. Дождовите ги поразлокаа патиштата."},{"word":"поразлути","type":"св.","description":"Разлути, разгневи некого малку, во мала мера. Нејзината постапка го поразлути, но брзо се смири."},{"word":"поразмати","type":"св.","description":"Размати, раствори малку, во некоја мера. Бојата ја поразмати со вода. Откако го поразмати путерот, ги додаде оревите."},{"word":"поразмачка","type":"св.","description":"Размачка малку или уште малку. Таа го поразмачка џемот на леб и седна да јаде."},{"word":"поразмекне","type":"св.","description":"Размекне, омекне малку, во некоја мера. Дождовите ја поразмекнаа земјата."},{"word":"поразмести","type":"св.","description":"Размести малку или уште малку, донекаде. Тие ги поразместија столиците во салата."},{"word":"поразмисли (се)","type":"св.","description":"Размисли малку или уште малку. Кога ќе поразмислиш, ќе видиш дека бил во право. Поразмисли малку, па утре пак ќе поприкажеме. Откако се поразмисли, реши да му одговори."},{"word":"поразмрда","type":"св.","description":"а) Размрда, раздвижи малку, донекаде. Утринската прошетка го поразмрда и го освежи. Купот се поразмрда и почна да ги коментира неговите зборови. б) Разниша малку, донекаде. Тој го поразмрда дрвото за да падне."},{"word":"поразмрзне","type":"св.","description":"Размрзне, растопи малку, во некој степен или уште малку. Сонцето го поразмрзна мразот на улицата."},{"word":"поразмрси","type":"св.","description":"Размрси малку, донекаде нешто замрсено, заплеткано (конец, преѓа, коса и сл.). Ветрот му ја поразмрси косата. Бабата ја поразмрси преѓата."},{"word":"поразниша","type":"св.","description":"Разниша малку, донекаде. Ветрот ги поразниша гранките на дрвјата."},{"word":"поразора","type":"св.","description":"Разора земја (нива, ледина, ливада) малку, донекаде. Пролетта ја поразора нивата."},{"word":"поразотиде се","type":"св.","description":"Се разотидат многумина, сите. По настапот, салата се испразни и народот се поразотиде."},{"word":"поразработи","type":"св.","description":"Разработи, подготви, оспособи за користење, за производство. Новиот директор ја поразработи фабриката."},{"word":"поразреди","type":"св.","description":"Разреди, распореди малку, донекаде или уште малку. Таа ги поразреди учениците по клупите."},{"word":"поразретчи (се)","type":"св.","description":"Подоцна толпата се поразретчи."},{"word":"поразубави","type":"св.","description":"Направи да биде уште поубав некој или нешто. Таа вест и го поразубави денот."},{"word":"поразубеди","type":"св.","description":"Разубеди малку, донекаде; поразувери. Не знам дали успеав да го поразубедам."},{"word":"поразувачки","type":"прид.","description":"Што води до пораз, што дејствува поразно; Поразувачки напад. Поразувачки резултат. Поразувачки впечаток."},{"word":"поразувери","type":"св.","description":"Разувери малку, донекаде или уште малку; разубеди. Неговите зборови не можеа да го поразуверат."},{"word":"поразучи","type":"св.","description":"Проучи малку, донекаде."},{"word":"порака","type":"ж.","description":"Тоа што се порачува некому; соопштение, известување испратено по некого. Дојде кај него и му ја соопшти пораката на стариот. Шифрирана порака. Кодирана порака. СМС порака."},{"word":"порамни","type":"св.","description":"Направи рамен; зарамни, израмни"},{"word":"поранешен","type":"прид.","description":"Што е временски пред тоа за што станува збор; претходен, минат, преѓашен; По неколку денови сѐ се врати во поранешниот тек. Поранешниот директор на фабриката му беше пријател."},{"word":"порани","type":"св.","description":"Стане рано наутро. Тоа утро порани, за да стигне навреме."},{"word":"порано","type":"прил.","description":"Компаратив од рано. Тоа утро стана порано. Ќе дојдам порано."},{"word":"порасади","type":"св.","description":"Расади малку, донекаде. Жената ги порасади цвеќињата во дворот."},{"word":"порасветли","type":"св.","description":"Расветли, опсипе малку со светлина. Сонцето ја порасветли просторијата."},{"word":"порасее","type":"св.","description":"Расее семе малку, донекаде. Тој порасеа семе за расад."},{"word":"порасече","type":"св.","description":"Расече во некоја мера, донекаде или уште малку. Тој ги порасече гранките. Порасече од лебот и му го подаде."},{"word":"пораскае се","type":"св.","description":"Се покае малку, во мала мера или уште малку."},{"word":"пораскаже","type":"св.","description":"Раскаже во некоја мера, донекаде. Тој им пораскажа по нешто за случката и си замина."},{"word":"пораскашави","type":"св.","description":"Раскашави, омекне нешто малку, донекаде или уште малку. Солта го пораскашави снегот."},{"word":"пораскваси","type":"св.","description":"Раскваси малку, донекаде. Тој си го пораскваси грлото со ладна вода."},{"word":"порасклати","type":"св.","description":"Расклати, разниша малку, донекаде. Ударот му го порасклати забот."},{"word":"порасклопи","type":"св.","description":"Расклопи малку, донекаде. Мајсторот ја порасклопи машината и фати да ја поправа."},{"word":"порасколеба","type":"св.","description":"Расколеба некого малку, донекаде. Нејзините зборови го порасколебаа."},{"word":"пораскомоти се","type":"св.","description":"Се раскомоти малку, донекаде. Седна на столот и се пораскомоти."},{"word":"пораскопа","type":"св.","description":"Раскопа малку, донекаде. Тој пораскопа дупка и го засади семето."},{"word":"пораскопачи","type":"св.","description":"Раскопачи шума и сл. малку, донекаде. Есента тие ја пораскопачија шумата."},{"word":"пораскрвави","type":"св.","description":"Раскрвави, разрани малку, во некоја мера. Падна и си го пораскрвави коленото."},{"word":"пораскрие","type":"св.","description":"Открие малку, донекаде нешто скриено. Тој сакаше да им ја пораскрие тајната."},{"word":"пораскрши","type":"св.","description":"Раскрши, искрши нешто малку, во некоја мера или уште малку. Го пораскрши лебот и седнаа да јадат. Пораскрши од гранките за да го потпалам огнот."},{"word":"пораснат","type":"прид.","description":"Што е висок по раст, што е издолжен. Летото тој му се виде многу пораснат, извишен."},{"word":"порасне","type":"св.","description":"Стане голем, висок по раст. Тој порасна, извиши и стана голем колку една топола."},{"word":"порасони се","type":"св.","description":"Се расони малку, донекаде или уште малку. Откако се порасони, фати да се облекува."},{"word":"пораспади","type":"св.","description":"Распади многумина, сите (до еден). Таа ги пораспади децата од дворот."},{"word":"пораспали","type":"св.","description":"Распали, разгори нешто малку, во некој степен. Тој го пораспали огнот во печката."},{"word":"пораспара","type":"св.","description":"Распара, рашие малку или уште малку нешто што е сошиено или сплетено. Ракавот му се пораспара под пазувите."},{"word":"пораспетла","type":"св.","description":"Распетла некого или нешто малку, донекаде. Тој си го пораспетла палтото и седна."},{"word":"пораспита","type":"св.","description":"Направи распит, сослуша сведоци."},{"word":"порасплаче","type":"св.","description":"Направи некој да почне да плаче; расплаче. Викањето ќе го порасплаче детето."},{"word":"порасплете","type":"св.","description":"Расплете малку, донекаде нешто плетено. Бабата го порасплела чорапот."},{"word":"порасположи се","type":"св.","description":"Се расположи малку, во некоја мера. Вечерта тој се порасположи и не беше толку натажен."},{"word":"порасправи","type":"св.","description":"Расправи, разјасни нешто донекаде, во некој степен. На состанокот го порасправивме тоа прашање."},{"word":"пораспраша (се)","type":"св.","description":"Се) распраша малку или уште малку. Тој вети дека ќе се пораспраша за момчето и ќе му јави."},{"word":"пораспрета","type":"св.","description":"Распрета, разгрне малку или уште малку. Пораспретај го огнот, подобро ќе гори."},{"word":"порасприкаже се","type":"св.","description":"Се расприкаже во некоја мера. Кога ја сретна, таа се порасприкажа за него."},{"word":"пораспрсне","type":"св.","description":"Распрсне, растури малку, донекаде."},{"word":"пораспука (се)","type":"св.","description":"Се распука, се расцепи малку, донекаде. Палтото му се пораспука под пазувите."},{"word":"пораспушти","type":"св.","description":"Распушти, разлабави малку, донекаде. Таа си ја пораспушти косата на ветрот."},{"word":"порасрди","type":"св.","description":"Расрди, налути малку, донекаде. Лошата критика го порасрди."},{"word":"пораст","type":"м.","description":"Растење, наголемување по висина, број, количество, вредност и сл. Пораст на водостојот. Пораст на населението. Пораст на цените."},{"word":"порастажи","type":"св.","description":"Растажи малку, донекаде. Неговите зборови ја порастажија."},{"word":"пораствори","type":"св.","description":"Раствори, направи раствор, растопи, разблажи малку, донекаде. Таа го пораствори шеќерот во водата. Сокот го пораствори со вода."},{"word":"пораствори","type":"св.","description":"Раствори, отвори уште повеќе, сосем нешто затворено, свиено. Таа ги пораствори прозорците за да се проветрее собата."},{"word":"порастегне","type":"св.","description":"Растегне малку, во некој степен. Тој ја порастегна жицата на гитарата."},{"word":"порастера","type":"св.","description":"Растера, разбрка многумина, сите. Таа ги порастера децата од дворот."},{"word":"порастовари","type":"св.","description":"Растовари малку, донекаде. Селанецот го порастоварил магарето."},{"word":"порастопи","type":"св.","description":"Растопи малку, донекаде или уште малку. Сонцето го порастопи снегот."},{"word":"порастреби","type":"св.","description":"Растреби, расчисти малку, донекаде. Тие го порастребија гравот."},{"word":"порастревожи","type":"св.","description":"Растревожи, вознемири, малку, донекаде. Средбата со нив го порастревожи."},{"word":"порастрезни","type":"св.","description":"Растрезни некого малку, донекаде. Ладната вода го порастрезни."},{"word":"порастрепери се","type":"св.","description":"Се растрепери, се рестрепети малку. Неговото срце се порастрепери од возбуда."},{"word":"порастресе","type":"св.","description":"Растресе, раздвижи, размрда малку, донекаде. Заигра, порастресе снага."},{"word":"порастрие","type":"св.","description":"Растрие малку, донекаде. Стана и си ги порастри очите."},{"word":"порастрча се","type":"св.","description":"Се растрча малку, донекаде. Таа ги пушти во паркот да се порастрчаат. Тој мораше да се порастрча по шалтери за да заврши работа."},{"word":"порастури","type":"св.","description":"Растури, расфрли на повеќе места, насекаде. Децата ги порастурија играчките."},{"word":"порасфрли","type":"св.","description":"Расфрли, растури на повеќе места, насекаде. Алиштата ги беше порасфрлил на сите страни."},{"word":"порасцепи","type":"св.","description":"Расцепи нешто малку, донекаде. Замавна со секирата и го порасцепи дрвото."},{"word":"порасцути се","type":"св.","description":"Се расцути малку, донекаде или уште малку. Дрвјата се порасцутеа."},{"word":"порасчекори се","type":"св.","description":"Се расчекори малку или уште малку."},{"word":"порасчепка","type":"св.","description":"Расчепка, раскопа малку, донекаде. Кокошките го порасчепкаа буништето."},{"word":"порасчеша","type":"св.","description":"Расчеша, разрани малку или уште малку, донекаде. Тој си ја порасчеша раната."},{"word":"порасчешла","type":"св.","description":"Расчешла малку или уште малку, донекаде. Таа си ја порасчешла косата. Бабата ја порасчешла волната."},{"word":"порасчисти","type":"св.","description":"Расчисти, очисти нешто малку, донекаде. Таа ја порасчисти куќата."},{"word":"порасчлени","type":"св.","description":"Расчлени нешто малку, донекаде. Тие го порасчленија тоа прашање."},{"word":"порасчуе се","type":"св.","description":"Се расчуе малку, донекаде. Веста се порасчу низ целиот град."},{"word":"порача","type":"св.","description":"Направи порачка; нарача. Домаќинот порача кафе."},{"word":"порачка","type":"ж.","description":"Барање, налог со кој нешто се порачува; тоа што е порачано, нарачка; порача За сите информации и порачки обратете се до администрацијата. Брзаше да ја изврши порачката на гостинот."},{"word":"порачувач","type":"м.","description":"Тој што порачува, нарачател."},{"word":"порашета","type":"св.","description":"Прошета малку, некое време. Тој порашета низ собата, па седна."},{"word":"порашие","type":"св.","description":"Рашие, распара малку, донекаде. Шевот на ракавот му беше порашиен."},{"word":"порашири","type":"св.","description":"Рашири уште малку, малку повеќе. Наставникот им рече да го порашират кругот."},{"word":"порева се","type":"несв.","description":"Се тетерави, се ниша, се препина при одот. Едни одеа право и пополека, други кривулеа и се пореваа.Се пореваше како пијан."},{"word":"поред","type":"прил.","description":"По ред, едно по друго. Три дена поред врнеше."},{"word":"пореди","type":"св.","description":"Стави во ред, едно по друго, нареди. Тој ги пореди книгите по големина."},{"word":"поредница","type":"ж.","description":"Во народниот говор – широко распространета заразна болест од која заболеле поголем број луѓе; епидемија. Црна чума поредница."},{"word":"поредок","type":"м.","description":"Установен систем на правила и прописи според кои се извршува нешто; општествено, државно уредување, режим. Капиталистички поредок."},{"word":"поредум","type":"прил.","description":"По ред, едно по друго. Ред поредум."},{"word":"пореже","type":"св.","description":"Реже малку, некое време. Порежа неколку гранки и седна да се одмори."},{"word":"порек","type":"м.","description":"Ветар што дува покрај река. Лисјата затреперија од порекот."},{"word":"Порече","type":"ср.","description":"Област во Македонија."},{"word":"поречје","type":"ср.","description":"Област, земја по долината на река; речна долина. По поречјето на Вардар дува вардарец."},{"word":"поречканица","type":"ж.","description":"Расправија, кавга."},{"word":"пори","type":"несв.","description":"Цепи земја, воздух, небо. Небото го пореа молњи."},{"word":"пориби","type":"св.","description":"Пушти рибен подмладок во река, езеро, рибник и сл. за да се збогатат со риби. Тие го порибија езерото."},{"word":"порив","type":"м.","description":"а) Силна желба, стремеж да се направи, да се изврши нешто; воодушевување, елан. Во него имаше надеж и човечки незапирлив порив кон иднината. Музиката будеше во него младешки пориви. Творечки порив. Уметнички порив. б) Силно изразување на некакво чувство, расположение и сл. Тој бил преполн со чист порив на љубов. Емоционален порив."},{"word":"порине","type":"св.","description":"Рине, чисти малку, некое време (снег, земја и сл.) со лопата."},{"word":"порнографија","type":"ж.","description":"(само едн.) Бесрамно опишување, прикажување на сексуални односи во литература, во списанија, на филм."},{"word":"порнокино","type":"ср.","description":"Кино во кое се прикажуваат порнографски филмови."},{"word":"порнофилм","type":"м.","description":"Филм со порнографска содржина, порнографски филм."},{"word":"пороби","type":"св.","description":"Одземе независност, фрли во ропство, претвори во роб. Кога ја поробија земјата, тој зеде пушка и замина в планина. Тие го поробиле народот и го присилувале да се изразува на туѓ јазик."},{"word":"поробувач","type":"м.","description":"Тој што поробил или поробува. Тој повикува на вооружена борба против поробувачот."},{"word":"пороганија","type":"ж.","description":"Голем срам, скандал."},{"word":"пород","type":"м.","description":"Деца, потомство. Тоа беше родителска грижа за својот пород."},{"word":"порода","type":"ж.","description":"За животни – раса, сој. Запре пајтон, со чифт јаки коњи, од арапска порода."},{"word":"породи","type":"св.","description":"Укаже помош при раѓање. Бабицата ја породи."},{"word":"породилен","type":"прид.","description":"Што се однесува на раѓање, родилен. Породилни болки. Породилно отсуство. Породилни маки."},{"word":"породилиште","type":"ср.","description":"Породилен дом, дом за родилки."},{"word":"породилка","type":"ж.","description":"Родилка."},{"word":"пороен","type":"прид.","description":"Што е како порој; непредвидлив. Пороен дожд. Поројна вода."},{"word":"пороже","type":"ср.","description":"Јаже со кое говедото, добитокот се врзува за роговите."},{"word":"порожи","type":"св.","description":"Врзе говедо за роговите со пороже."},{"word":"порозен","type":"прид.","description":"Што има пори; шуплив, пропустлив. Порозна почва. Порозен камен."},{"word":"пороиште","type":"ср.","description":"Аугм. од порој. Зарикаа пороишта, влечејќи гранки, дрвја и камења."},{"word":"порој","type":"м.","description":"Силен поток, надојдена вода што тече по пороен дожд или при нагло топење на снегот. Поројот што мина е со доволна сила и дрво да откорне."},{"word":"поројник","type":"м.","description":"Силен дожд, порој. Дожд поројник."},{"word":"поројница","type":"ж.","description":"Река којашто по силен дожд или по нагло топење на снегот надоаѓа како порој. Река поројница."},{"word":"поројнички","type":"прид.","description":"Што е, што потекнува од поројница, што се однесува на поројница. Поројнички камен."},{"word":"порок","type":"м.","description":"Слабост, лоша склоност во карактерот што заслужува осуда. Негов единствен порок беше пиењето."},{"word":"порони","type":"св.","description":"Рони малку, некое време пченка и сл. Порони малку од пченката и седна да одмори."},{"word":"пороси","type":"св.","description":"За дожд – роси малку, некое време. Утрото пороси ситен дождец."},{"word":"порота","type":"ж.","description":"Судско тело составено од граѓани, што учествуваат во донесувањето пресуда."},{"word":"поротен","type":"прид.","description":"Што се однесува на порота. Поротен суд."},{"word":"поротник","type":"м.","description":"Член на порота. Доаѓа судијата со поротниците."},{"word":"порочен","type":"прид.","description":"Што е со некаков порок; неморален. Порочен човек."},{"word":"порочност","type":"ж.","description":"Својство или состојба на тој што е порочен; неморалност, расипаност."},{"word":"порта","type":"ж.","description":"Голема дворна (куќна) врата откај улицата. Тропна портата во дворот и тој излезе во тремот. Излегуваше често на порта и правеше муабет со жените."},{"word":"портабл","type":"бр. прид.","description":"Што може лесно да се носи, да се пренесува од едно место на друго. Портабл-машина за пишување. Портабл-телевизор."},{"word":"портал","type":"м.","description":"Раскошно украсен главен влез во црква, палата или голема зграда; главна врата. Стигнав пред црквата, чиј огромен централен портал беше на самата улица."},{"word":"портален","type":"прид.","description":"Што се однесува на портал."},{"word":"портар","type":"м.","description":"Вратар."},{"word":"портарка","type":"ж.","description":"Жена што постојано е пред порти и разговара, озборува со соседите."},{"word":"Порт Вила","type":"м.","description":"Главен град на Вануату."},{"word":"портик","type":"м.","description":"Покриен ходник со столбови; трем со колонада."},{"word":"портир","type":"м.","description":"Лице што го следи, го контролира влезот во некоја општествена установа, зграда и сл.; вратар. Портирот ги запраша кај кого имаат закажано средба."},{"word":"портирница","type":"ж.","description":"Просторија, соба на портирот. Тие го побараа портирот во портирницата."},{"word":"Порт Луис","type":"м.","description":"Главен град на Маврициус."},{"word":"портмоне","type":"ср.","description":"Ќесе за ситни пари и монети; паричник."},{"word":"Порт Морзби","type":"м.","description":"Главен град на Папуа Нова Гвинеја."},{"word":"портокал","type":"м.","description":"Суптропско зимзелено овошно растение што дава сочни, мирисливи плодови; Citrus aurantium. Тие беа застанати покрај еден див портокал."},{"word":"портокалов","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на портокал, што е добиен од портокал. Портокалови дрвја. Портокалова кора."},{"word":"Порто Ново","type":"ср.","description":"Главен град на Бенин."},{"word":"Порт о Пренс","type":"ср.","description":"Главен град на Хаити."},{"word":"Порторико","type":"ср.","description":"Остров во Карипско Море, под власт на САД."},{"word":"Порторож","type":"ж.","description":"Град на Јадранско Море во Словенија."},{"word":"Порт оф Спејн","type":"м.","description":"Главен град на Тринидад и Тобаго."},{"word":"портпарол","type":"м.","description":"Известувач за јавноста, овластено лице да говори од името на некого (на парламент, влада, министерство, установа итн.)"},{"word":"портрет","type":"м.","description":"Претставување на човечки лик на фотографија, уметничка слика или скулптура. Семеен портрет."},{"word":"портретен","type":"прид.","description":"Што се однесува на портрет. Епитетите ги предаваат надворешните портретни црти на хероите."},{"word":"портретира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави портрет. Сликарот го портретираше ликот на кнезот."},{"word":"портретист","type":"м.","description":"Уметник што прави портрети. Тој бил портретист на кралското семејство."},{"word":"Португалија","type":"ж.","description":"Држава во Европа."},{"word":"портфељ","type":"м.","description":"Кожен паричник со повеќе прегради. Тој го извади портфељот да плати."},{"word":"поруга","type":"ж.","description":"Навредлив збор или постапка со која се навредува некој; ругање, срамотење. За поруга ќе станеш во селото."},{"word":"поруга","type":"св.","description":"Исмее, навреди некого или нешто. Тој се налути и го поруга."},{"word":"порумени","type":"св.","description":"Стане румен. Таа порумене од срам."},{"word":"поруси","type":"св.","description":"Стане рус, добие руса боја (обично за коса). Подоцна косата и поруси."},{"word":"поруча","type":"св.","description":"појаде_1 Се изми, поруча и излезе надвор."},{"word":"поручек","type":"м.","description":"попладне_1 Средата поручек берберницата живна. Тој поручек не одеше на работа."},{"word":"поручник","type":"м.","description":"Офицерски чин во некои војски што следува по чинот потпоручник и пред чинот капетан; лице со таков чин. Јас сум активен артилериски поручник."},{"word":"порфир","type":"м.","description":"Цврст минерал со темноцрвена боја, пурпурен камен."},{"word":"порфира","type":"ж.","description":"Долга пурпурна мантија што ја носеле монарсите во свечени пригоди."},{"word":"порфирен","type":"прид.","description":"Што се однесува на порфир, што е изработен од порфир. Порфирни столбови."},{"word":"порхет","type":"и.","description":"Вид мека памучна ткаенина со влакненца од едната страна;"},{"word":"порхетен","type":"прид.","description":"Што е од порхет; бархетен. Порхетен фустан."},{"word":"порцелан","type":"м.","description":"Бела, огноотпорна материја што се добива од каолин, кварц и др. и служи за изработка на садови за домаќинството, изолациски предмети, украси и др. Вази од порцелан."},{"word":"порцеланка","type":"ж.","description":"Фабрика за порцелан."},{"word":"порција","type":"ж.","description":"Определено количество јадење, оброк за едно лице во ресторан, војска и сл. Гостилничарот му понуди порција јагнешко."},{"word":"посада","type":"ж.","description":"(воен.) Воена единица сместена постојано или привремено во населено место или во тврдина; гарнизон. Воена посада."},{"word":"посади","type":"св.","description":"Стави, закопа семе, лоза, садница и сл. в земја за да израсне растение; насади. Во дворот посади невен, жолто џунџуле и други цвеќиња."},{"word":"посадочен","type":"прид.","description":"Што е наменет за садење. Посадочен материјал."},{"word":"посака","type":"св.","description":"Замоли некого, побара некому нешто. Тие му посакаа петстотини лири. Парохот ги посака од внуката клучевите од собата."},{"word":"посаклив","type":"прид.","description":"Што постојано бара нешто од некого. Посакливо дете."},{"word":"посакум","type":"прил.","description":"Намерно, нарочно. Ти посакум ја уриваш цената на житото."},{"word":"посатка","type":"ж.","description":"Предмет, обично од стакло, порцелан, метал и сл., со различна форма и големина, во кој се приготвува или послужува храна, во кој може да се стави или да се чува течност, храна и сл.; сад. Наведната над мијалникот, таа ги миеше посатките. Бакарна посатка."},{"word":"посвари","type":"св.","description":"Вари малку, уште малку. Ручекот треба уште малку да се посвари."},{"word":"посвати се","type":"св.","description":"Стане сватови еден со друг (при женидба, мажачка). Еснаф луѓе се, та ако се посватат, лошо ли ќе им биде."},{"word":"посведочи","type":"св.","description":"Покаже, докаже, потврди нешто со сведочење, како сведок. Вие ќе треба само да посведочите во врска со некои тези на обвинението."},{"word":"посвета","type":"ж.","description":"Натпис на книга или друга творба во кој се посочува личноста на која е посветена. Своерачно напишаната посвета тој ја придружил со потпис."},{"word":"посветен","type":"прид.","description":"Што е предаден, ветен на некого или на нешто. Тој е целосно посветен на работата."},{"word":"посвети","type":"св.","description":"а) Се предаде, оддели целосно внимание на некого или нешто, на некаква дејност. Сиот свој живот го посветила на згрижување на децата. Целиот утрешен ден ќе го посветам на посети."},{"word":"посвети","type":"св.","description":"Изврши црковен обред на осветување."},{"word":"посвети","type":"св.","description":"Свети малку, некое време. Посвети ми да отклучам."},{"word":"посвие","type":"св.","description":"Ш (ќе) посвиев, (ќе) посвиеја; (ќе) посвиел; посвиен Свие малку, донекаде. Таа го посви работ на палтото и го соши."},{"word":"посвикне","type":"св.","description":"Свикне, навикне малку, донекаде. Подоцна тој посвикна на нивното присуство."},{"word":"посвири","type":"св.","description":"Свири малку, кратко време. Му се посака да посвири со гајдата."},{"word":"посвоен","type":"прид.","description":"(грам.) Што искажува припадност, припаѓање на некого или на нешто; присвоен. Посвојна заменка. Посвојно значење."},{"word":"посвоеник","type":"м.","description":"Посвоено машко дете."},{"word":"посвои","type":"св.","description":"Земе сосила нешто туѓо во своја сопственост, присвои насила. Тој ми ја зеде книгата и си ја посвои."},{"word":"посвоител","type":"м.","description":"Лице што посвојува дете"},{"word":"посвојче","type":"ср.","description":"Посвоено дете."},{"word":"посврши","type":"св.","description":"Заврши некакви работи. Треба да посврши уште некои работи."},{"word":"посврши","type":"св.","description":"Побара девојка за жена, направи свршувачка. Ми ја посвршија за јасно сонце."},{"word":"посебен","type":"прид.","description":"Што е одделен, одвоен од другите, што постои самостојно меѓу другите, што не е дел од некаква целина. Него го сместиле во посебна соба."},{"word":"посебно","type":"прил.","description":"Одделно од другите. Секој си живееше посебно. Тоа треба посебно да го платиш."},{"word":"посебност","type":"ж.","description":"Одлика на тој што е посебен или на тоа што е посебно;"},{"word":"посев","type":"м.","description":"(само едн.) Сеење, сеидба. Семе за посев."},{"word":"посевен","type":"прид.","description":"Што се однесува на посев; сеидбен. Посевни површини. Посевно семе."},{"word":"посег","type":"м.","description":"Посегање. Луѓето се губат или се наоѓаат себеси во посегот кон осмислувањето на својата живеачка."},{"word":"посегне","type":"св.","description":"Испружи рака за да фати, земе, да направи нешто. Тој посегна да ја земе книгата. Старецот посегна в пазува и го извади писмото."},{"word":"посед","type":"м.","description":"Неподвижен имот (куќа, нива и сл.). Во минатото тие имаа големи поседи на шуми и пасишта."},{"word":"поседелник","type":"м.","description":"Само во изразот: понеделник-поседелник со значење: и понеделник е ден за одмор, не треба да се работи (за мрзлива жена)."},{"word":"поседи","type":"св.","description":"Седи малку. Поседете вие, дури да стигне вечерата. Јас ќе поседам со тебе во дворот."},{"word":"поседне","type":"св.","description":"За многумина – седне еден по / до друг. Луѓето поседнаа околу огнот. Гостите поседнаа на чардакот."},{"word":"поседник","type":"м.","description":"Тој што поседува недвижен имот. Тој е поседник на повеќето ниви во регионот."},{"word":"поседок","type":"м.","description":"Во село – собирање на младите заради дружење и заедничка работа, седенка со работа. Другарките ме прашаа кога да дојдат на поседок со работа."},{"word":"поседува","type":"несв.","description":"Има во посед, има во сопственост. Таа поседува голем имот. Денес секое семејство поседува телефон."},{"word":"посее","type":"св.","description":"Засее нива и сл., фрли семе за да никне. Задутре нивата сигурно ќе биде посеана. Верувајте, дури ни жито годинава не посеав."},{"word":"посеклив","type":"прид.","description":"Во изразот посеклива трева - ајдучка трева; Achillea millefolium."},{"word":"посекне","type":"св.","description":"За вода – секне малку или уште малку. По некое време водата посекна."},{"word":"поселани","type":"св.","description":"Направи селанец, направи да живее и да се однесува како селанец. Животот на село го поселанчи."},{"word":"посен","type":"прид.","description":"Што не содржи продукти од животинско потекло (месо, маст, млеко, јајца); мрсен. Посно јадење. Посен грав. Посни сарми."},{"word":"посер","type":"м.","description":"Посерување. Му удри ќотек до посер."},{"word":"посере","type":"св.","description":"Изврши голема нужда врз / на нешто."},{"word":"посерко","type":"м.","description":"Тој што е несмасен, невреден, неспособен."},{"word":"посесивен","type":"прид.","description":"Што е обземен од потребата да има, да поседува. Тој не е посесивна личност."},{"word":"посестри","type":"св.","description":"Земе, избере некоја пријателка за сестра."},{"word":"посестрима","type":"ж.","description":"Жена што се посестрила со пријателка, што е како сестра на пријателка. Тогаш ја посетија нејзините посестрими."},{"word":"посестримство","type":"ср.","description":"Однос меѓу посестрими; посестримска врска. Во нашиот народ жив бил обичајот за сврзување на побратимство, односно посестримство."},{"word":"посета","type":"ж.","description":"а) Одење кај некого на гости, на видување, на разговор. Тој се сеќаваше на нејзините ретки, краткотрајни посети. Во себе ја нагаѓам причината за оваа ненадејна посета. б) Одење за да се види некоја знаменитост или некое место. Тоа беше неговата прва посета на Виена. За учесниците беше организирана посета на манастирот. в) Одење на делегација, на претставници на власт, установа, организација итн. на средба од службени потреби. Официјална посета. Службена посета. Работна посета."},{"word":"посетеност","type":"ж.","description":"Број, количество на посетувања. Изложбата имаше голема посетеност."},{"word":"посети","type":"св.","description":"а) Отиде кај некого на видување, на разговор. Утредента тие ги посетија своите роднини. Новинарите побараа дозвола да те посетат и лично да разговараат со тебе. б) Отиде некаде, отиде да види некоја знаменитост или некое место. Тие го посетија родниот крај. Учесниците го посетија Музејот на Македонија."},{"word":"посетител","type":"м.","description":"Тој што прави посета. На изложбата имаше голем број посетители. Тој беше редовен посетител на читалната."},{"word":"посетница","type":"ж.","description":"Визит-карта, визитна карта."},{"word":"посече","type":"св.","description":"Сече малку, кратко време. Тој посече малку дрва."},{"word":"посиви","type":"св.","description":"Направи нешто да стане сиво. Темните облаци го посивија небото."},{"word":"посинет","type":"прид.","description":"Што е законски усвоен. Тој бил посинет од една фамилија."},{"word":"посинет","type":"прид.","description":"Што има, што добил сина боја. Таа ги стегна посинетите усни."},{"word":"посини","type":"св.","description":"Законски усвои, посвои машко дете, давајќи му ги сите права на син. Жената сакала да го посини момчето."},{"word":"посини","type":"св.","description":"Направи нешто да стане сино. Мастилото му го посини ракавот на кошулата."},{"word":"посинок","type":"м.","description":"Тој што е посинет; посвоеник."},{"word":"посипе","type":"св.","description":"Со сипење прекрие некаква површина со нешто што се сипе (шеќер, брашно, песок и сл.). Кифличките ги посипа со шеќер. Патеката ја посипа со ситен чакал. Дворот беше посипан со ситен дробен камен."},{"word":"поскапи","type":"св.","description":"Зголеми цена на нешто, направи да биде поскапо. Зголемените даноци ги поскапија земјоделските производи."},{"word":"поскара","type":"св.","description":"Скара, укори малку некого. Таа ги поскара децата."},{"word":"поскија се","type":"св.","description":"Се скија малку, кратко време. Да се поскијам уште малку или да прошетаме."},{"word":"поскита","type":"св.","description":"Помине во скитање некое време. Доста поскитав дури ја најдов адресата."},{"word":"поскок","type":"м.","description":"Мал скок во висина. Трчање со поскок"},{"word":"поскок","type":"м.","description":"Вид отровна змија; Vipera ammodytes. Патем сретнував змии и гуштери, поскоци и дождовници."},{"word":"поскока","type":"св.","description":"Скока малку, кратко време. Поиграа, поскокаа и се изморија."},{"word":"поскокотка","type":"св.","description":"Скокотка малку, по малку, некое време."},{"word":"поскоро","type":"прил.","description":"Компаратив од скоро; побрзо. Брзав да се оддалечам што поскоро од овој град. Сакаше поскоро сѐ да сврши, отколку да одлага многу-многу."},{"word":"поскраја","type":"прил.","description":"Понастрана, малку на страна; малку подалеку. Оди поскраја по патот. Тој настојуваше да се поскраја еден од друг. Децата стоеја поскраја од мене и ме гледаа."},{"word":"поскрати","type":"св.","description":"Скрати малку, донекаде. Тој мораше да го поскрати говорот на десет минути."},{"word":"поскрие","type":"св.","description":"Скрие малку, донекаде. Кога влезе девојката, тој го поскри писмото со раката."},{"word":"поскроти","type":"св.","description":"Скроти малку, донекаде. Со годините тој ја поскроти својата нарав."},{"word":"поскрпи","type":"св.","description":"Скрпи, присобере, натокми малку, во мала мера. Поскрпив некој денар."},{"word":"поскура","type":"ж.","description":"Обредно лепче од квасено пресно тесто, симбол на Телото Христово, што служи за причестување во православната црква. Со поскура и со шише вино одевме да се причестиме."},{"word":"поскурник","type":"м.","description":"Дрвен печат со крст што се втиснува на поскура."},{"word":"поскуси","type":"св.","description":"Скуси малку, донекаде. Не знаеше што да прави за да го поскуси времето."},{"word":"послани","type":"св.","description":"За слана – покрие со слана, попари растенија; ослани. Утрото слана ги послани насадите."},{"word":"послание","type":"ср.","description":"(истер., арх.) Официјално, писмено обраќање од владарот до народот или до законодавното тело. Кралот пратил послание до сиот народ."},{"word":"после","type":"прил.","description":"Потоа, по некое време. Се напи од водичката, а после го извади кавалчето и почна да свири. После, постепено и полека, почна да го обзема радост. После со оној свој бавен чекор отиде до својот шатор."},{"word":"последен","type":"прид.","description":"Што е на самиот крај од нешто, по кој не следува нешто друго. Тоа беа последните посетители на изложбава за овој ден. Таа ја отвори последната соба. Повеќето патници дојдени со последниот воз требаше да останат за утре. Тој зборуваше сѐ потивко и последните зборови одвај се чуја."},{"word":"последица","type":"ж.","description":"Тоа што произлегува од некакво дејство или состојба; тоа што е резултат од некоја причина. Кога ќе ја отстранат причината, ќе исчезне и последицата. Како секогаш, без да му мисли за последиците, истрча до портата. Тој се плашеше од последиците кои ние немавме сили да ги предвидиме."},{"word":"последичен","type":"прид.","description":"Што се јавува како последица на нешто; со кој се искажува последица. Последична реченица. Последичен сврзник."},{"word":"последователен","type":"прид.","description":"Што следува непрекинато едноподруго, што се извршува по определен редослед. Тие глаголи изразуваат дејство во неговото одвивање, во неговото последователно вршење."},{"word":"последователно","type":"прил.","description":"Едноподруго. Беше донесено решение одделните томови да се печатат последователно."},{"word":"последок","type":"м.","description":"постелка, плацента."},{"word":"последува","type":"св.","description":"Тргне по некого веднаш или по некое време. Му даде знак со раката да го последува и излезе."},{"word":"послезе","type":"св.","description":"Слезе малку или уште малку. Таа послезе по скалите за да види кој дошол."},{"word":"послизга се","type":"св.","description":"Се слизга малку, кусо време. Се послизга и се врати дома."},{"word":"пословени","type":"св.","description":"Направи некого Словен преку јазикот и обичаите, даде некому или на нешто словенски црти, карактер; словенизира."},{"word":"пословечки","type":"прид.","description":"Во изразот пословечки говор – таен говор, добиен со додавање на определени наставки на секој слог од зборот и сл.; разговор меѓу лица со таен говор. Тие разговараа пословечки."},{"word":"пословица","type":"ж.","description":"Кратка синтаксички оформена изрека, реченица, што се пренесува по традиција како израз на народното животно искуство и на народна мудрост. Нов бунар копај, на стариот не плукај."},{"word":"пословичен","type":"прид.","description":"Што се однесува на пословица. Пословичен стил."},{"word":"пословично","type":"прил.","description":"Во вид на пословица, кратко и прецизно."},{"word":"послуга","type":"ж.","description":"Персонал што послужува во хотел, куќа и сл. Послугата ги постави трпезите со јадења."},{"word":"послугува","type":"св.","description":"Служи, е во служба некое (кратко) време. Тој послугува неколку дена, па си замина."},{"word":"послужавник","type":"м.","description":"Метален или пластичен плиток сад, обично со тркалезна или четвртеста форма со кој се носи и се послужува јадење или пијалак. Таа ги нареди филџаните во послужавникот. Влезе со послужавник на кој имаше слатко и чаша со вода."},{"word":"послужи","type":"св.","description":"Почести, нагости со јадење, пиење. Жената ги послужи со кафе и слатко. Тој ги покани да седнат и ги послужи со вино."},{"word":"послуша","type":"св.","description":"Слуша малку, кратко време. Таа застана на прозорецот да ја послуша песната на птиците."},{"word":"послушен","type":"прид.","description":"Што исполнува нечии совети, наредби; покорен. Тој беше мирен и послушен, готов да ја исполни и најмалата наредба. Послушно дете."},{"word":"послушник","type":"м.","description":"(пејор.) Тој што е послушен, што слуша без приговор. Околу него се врткаа плашливци и послушници, кои му го виткаа грбот и му слугуваа."},{"word":"послушно","type":"прил.","description":"На послушен начин, покорно. Тој послушно стана и тргна по него."},{"word":"посмали","type":"св.","description":"Смали малку, направи да биде нешто малку помало. Тој се обидуваше да ја посмали цената на земјиштето."},{"word":"посматра","type":"несв.","description":"Внимателно гледа некого или нешто. Седнат на брегот, тој ги посматраше брановите."},{"word":"посматрач","type":"м.","description":"Тој што посматра."},{"word":"посматрачки","type":"прид.","description":"Што се однесува на посматрање, на посматрач. Посматрачко место. Посматрачка дарба."},{"word":"посмее","type":"св.","description":"Покаже смелост, се осмели да стори нешто. Да не си посмеал да не ја извршиш наредбата."},{"word":"посмее се","type":"св.","description":"Се смее малку, кратко време. Кажи некоја шега да се посмееме."},{"word":"посмеќава","type":"св.","description":"Попречи малку, кратко време."},{"word":"посмекне","type":"св.","description":"Смекне малку или уште малку, донекаде. Тој како да сакаше да ја посмекне лутината што му навираше."},{"word":"посмести","type":"св.","description":"Смести малку, донекаде. Ги посместија торбите во аголот од собата."},{"word":"посмеша","type":"св.","description":"Смеша, измеша нешто малку или уште малку, донекаде."},{"word":"посмили се","type":"св.","description":"Стане некому помил. По тој разговор таа му се посмили."},{"word":"посмири","type":"св.","description":"Смири малку, донекаде. Жената ги посмири децата."},{"word":"посмлачи","type":"св.","description":"Смлачи малку, донекаде. Таа го посмлачи млекото и го сипа во шолјата."},{"word":"посмоли","type":"св.","description":"Намачка со смола; смолоса."},{"word":"посмрачи се","type":"св.","description":"Се смрачи малку или уште малку, донекаде. Почекај да се посмрачи, па оди."},{"word":"посмрди","type":"св.","description":"Смрди малку, кратко време."},{"word":"посмртен","type":"прид.","description":"Што се однесува на времето по смртта. Посмртна слава. Посмртно признание. Посмртно издание."},{"word":"посмртнина","type":"ж.","description":"Парична помош што се дава во случај на смрт."},{"word":"посмртница","type":"ж.","description":"Официјален документ за нечија смрт; умреница."},{"word":"посмртно","type":"прил.","description":"По смртта. Посмртно ги рехабилитирале."},{"word":"посмртче","type":"ср.","description":"Дете родено по смртта на татка си."},{"word":"посмршти","type":"св.","description":"Смршти, намршти (лице, чело, веѓи) малку."},{"word":"поснижи","type":"св.","description":"Снижи малку, во некој степен. Поснижи го тонот на телевизорот."},{"word":"посник","type":"м.","description":"Човек што се осамил и се предал на пост и молитва; испосник."},{"word":"поснове","type":"св.","description":"Снове малку, кратко време."},{"word":"поснопица","type":"прил.","description":"Како снопје, како покосени (падне, сотре и сл.). Тие паднаа поснопица во тревата."},{"word":"пособере","type":"св.","description":"Собере малку, во некоја мера. Се обиде да пособере малку сила. Таа ја пособра косата во марамата."},{"word":"посоветува","type":"св.","description":"Даде совет некому. Кога ја слушаше таа негова фалба, се обиде да го посоветува да биде поскромен. Војникот го посоветува да биде подалеку од објектите на војската."},{"word":"посоземе се","type":"св.","description":"Се соземе малку, донекаде. Откако се посозеде од патот, тој се загледа во присутните."},{"word":"посоли","type":"св.","description":"Стави сол на нешто, потури со сол. Лебот намачкан со маст, го посоли со буковец."},{"word":"посомеле","type":"св.","description":"Сомеле малку, во некоја мера или уште малку. Замина кон воденицата да посомеле малку брашно."},{"word":"посомнева се","type":"св.","description":"Изрази сомнеж, недоверба кон некого или кон нешто. Тој никогаш не се посомневал во вистинитоста на приказната."},{"word":"посонува","type":"св.","description":"Сонува, мечтае малку или уште малку. Остави го нека посонува уште малку."},{"word":"посонча","type":"св.","description":"Сонча малку, уште малку, донекаде. Посончај го детето, но внимавај да не изгори."},{"word":"посоп","type":"и.","description":"Брашно што се одделува пред месењето и служи за посипување."},{"word":"посоченост","type":"ж.","description":"Граматичка категорија кај именските зборови;"},{"word":"посочи","type":"св.","description":"Покаже нешто, укаже. Ќе посочиме на неколку дела од авторот. Тој го посочи него како пример за добар работник."},{"word":"поспадне","type":"св.","description":"Спадне малку или уште малку, во некоја мера. Немаше дожд и водата во реката поспадна."},{"word":"поспастри","type":"св.","description":"Спастри малку, донекаде, доведе во некој ред. Поспастри и понареди, за кога ќе дојдам да биде сѐ во ред. Земи поспастри го детево, целото се извалкало."},{"word":"поспашка","type":"св.","description":"Спашка, збрка малку. Таа ги поспашка децата од дворот."},{"word":"поспие","type":"св.","description":"Спие малку, некое време; спие уште малку, малку повеќе. Попладнето поспа малку, но сѐ уште беше изморен. Беше недела и го оставија да си поспие."},{"word":"поспласне","type":"св.","description":"Спласне малку, во некоја мера. Вечерта отокот на лицето му поспласна."},{"word":"поспотне","type":"св.","description":"Спотне оган малку или уште малку, разгори малку повеќе."},{"word":"поспречка се","type":"св.","description":"Се спречка малку."},{"word":"поспушти","type":"св.","description":"Спушти малку, во некоја мера. Кога го здогледа, таа го поспушти погледот. Поспушти ја завесата!"},{"word":"посрами","type":"св.","description":"Направи некој да почувствува срам, засрами. Тој ни го посрами името."},{"word":"посрамоти","type":"св.","description":"Нанесе некому срам, осрамоти. Се надевам дека нема да ме посрамотиш пред луѓето."},{"word":"посран","type":"прид.","description":"Што е извалкан, нечист. Посрани гаќи."},{"word":"посрби","type":"св.","description":"Направи да се чувствува Србин; придаде на нешто српски карактер."},{"word":"посребрен","type":"прид.","description":"Што е покриен, обложен со тенок слој сребро. Посребрен накит."},{"word":"посребри","type":"св.","description":"Покрие, обложи со тенок слој сребро."},{"word":"посред","type":"предл.","description":"Пространствена определба - во средишниот дел на нешто. Замавнал со боздоганот и го удрил посред чело. За инает, ѓубрето го истураат посред улица."},{"word":"посреден","type":"прид.","description":"Што се остварува по заобиколен пат, со посредство на некој или нешто; индиректен. До тие податоци стигнавме по посреден пат."},{"word":"посреден","type":"прид.","description":"За брат, сестра – што е среден по возраст."},{"word":"посредник","type":"м.","description":"Лице што посредува меѓу две страни или лица и помага за постигнување спогодба или за успешно извршување на некаква работа. Тој беше посредник меѓу двете фирми."},{"word":"посредништво","type":"ср.","description":"Посредување."},{"word":"посредно","type":"прил.","description":"На посреден начин, индиректно. Нејзиното влијание сѐ уште посредно го чувствуваме."},{"word":"посредство","type":"ср.","description":"Посредување. Книгите ги добивме со посредство на Универзитетската библиотека."},{"word":"посредува","type":"несв.","description":"Учествува, помага во постигнување спогодба или извршување на некаква работа меѓу две или повеќе лица или страни. Тој посредуваше во спорот меѓу двете фирми."},{"word":"посрка","type":"св.","description":"Сркне малку, не исрка сѐ. Посрка неколку лажици од супата и стана."},{"word":"пост","type":"м.","description":"Воздржување на верниците од мрсни јадења во определени денови. Последните години ги помина во пост и молитва."},{"word":"пост","type":"м.","description":"Место од каде што се набљудува, стражарско место. Тој го напушти постот на претстражата. Тука е првиот ешалон, секогаш на постот."},{"word":"пост","type":"м.","description":"Содржина што се става на интернет. Од неговиот последен пост сите се изненадија."},{"word":"пост-","type":"претс.","description":"Како прв составен дел на сложенки со временско значење – по: постдипломски, постдипломец, постпозиција, постоперативен."},{"word":"поста","type":"ж.","description":"Простор што го зафаќа еден жетвар при жнеењето, ожниен ред од жито. До пладне ќе ожнеат дваесет пости."},{"word":"постава","type":"ж.","description":"Ткаенина или кожа со која е поставена внатрешната страна на облека, обувки, прекривка и сл. Носеше палто со волнена постава. Свилена постава."},{"word":"постава","type":"ж.","description":"Состав од играчи, натпреварувачи што се на теренот, во игра. Настапија со првата постава."},{"word":"поставен","type":"прид.","description":"Што е обложен со постава. Здолниште поставено со сатен."},{"word":"постави","type":"св.","description":"Стави нешто на определено место или во определена положба. Во каналот поставија жица за електрика."},{"word":"постави","type":"св.","description":"Стави, обложи со постава облека, обувки и сл. Палтото беше поставено со волнена постава."},{"word":"поставка","type":"ж.","description":"Тврдење, формулирана мисла што се изнесува како став. Сеедно од која поставка ќе тргнеме, тешко ќе се определиме за која и да е дефиниција за поезијата. Теоретска поставка."},{"word":"постамент","type":"м.","description":"Основа (од бетон, камен, мермер и сл.) врз која е поставен споменик, столб, статуа, биста. Бистата е поставена врз мермерен постамент."},{"word":"постанат","type":"прид.","description":"Изнемоштен, премален, изморен. Постанатите патници паѓаа по пат."},{"word":"постане","type":"св.","description":"Изнемошти, премали, се измори. Двете нозе ~ постанале од долгото одење. Жените постанаа, не можеа понатаму."},{"word":"постановка","type":"ж.","description":"Организирање на сценска претстава; режија. Драмата е во постановка на македонски режисер."},{"word":"постанок","type":"м.","description":"Постанокот на светот."},{"word":"постапалка","type":"и.","description":"Погача или тесто во форма на стапало што се дава кога детето ќе прооди. Меси постаапалки."},{"word":"постапен","type":"прид.","description":"Што се одвива стапка по стапка, без остри промени, со благи премини; постепен. Тие ја навестуваа постапната смена на генерациите македонски композитори."},{"word":"постапи","type":"св.","description":"Изврши некакво дејство на определен начин, направи некоја постапка. Тој не можеше да замисли да постапи поинаку. Ние така ја сфативме својата работа и мислам дака постапивме правилно. Такво решение зедовме и по него ќе постапиме."},{"word":"постапка","type":"ж.","description":"Извршување на некакво дејство; начин на дејствување. Тоа бара испитување на постапката на секој автор одделно. При разгледувањето на географската постапка се имаа предвид неколку текстови."},{"word":"постара се","type":"св.","description":"Се потруди, се погрижи. Постарај се да бидеш среќна."},{"word":"постаџија","type":"м.","description":"Највреден, најдобар, највешт жетвар што е од десна страна на постата при жниењето, што жнее прв во постата."},{"word":"постдипломец","type":"м.","description":"Тој што продолжува со студирање и по стекната диплома, тој што посетува постдипломски студии."},{"word":"постдипломски","type":"прид.","description":"Што се однесува на степенот на студии по дипломирањето, по завршеното високо образование. Постдипломски студии."},{"word":"постега","type":"св.","description":"Стега малку, кратко време."},{"word":"постегне","type":"св.","description":"Стегне малку или уште малку, посилно. Тој ги постегна врвките на чевлите. Постегни го оглавот."},{"word":"постекија","type":"ж.","description":"Прекривка од овча или козја кожа."},{"word":"постела","type":"ж.","description":"Тоа врз кое човек легнува да спие (душек, рогозина, черга и сл.). Тој лежеше на постела од неколку штавени овчи кожи. Порано немаше кревет, туку само постела на гола земја."},{"word":"постеле","type":"св.","description":"Раздипли, рашири нешто за да покрие некаква површина со неа. Домаќинката им посла за спиење. Ги послаа наземи палтата и седнаа. На земјено душеме ја посла рогузината. Подот ќе го постеле со раскошен ќилим."},{"word":"постелен","type":"прид.","description":"Што се однесува на постела 2; што служи за постилање. Постелни работи."},{"word":"постелица","type":"ж.","description":"Хип. од постела."},{"word":"постелка","type":"ж.","description":"Дем. од постела."},{"word":"постелнина","type":"ж.","description":"Збир од предмети (креветски чаршаф, јорган, навлака за јорган и навлака за перница) што служат за постилање на креветот за спиење."},{"word":"постемни се","type":"св.","description":"Се стемни уште малку. Почекај да се постемни, па оди."},{"word":"постенка","type":"св.","description":"Стенка малку, кратко време."},{"word":"постепен","type":"прид.","description":"Што се одвива без остри промени, со благи премини, степен по степен. Тоа сведочи дека дошло до постепено заборавање на одделни народни песни. Тука почнува историјата на неговата постепена преродба, постепен премин од еден свет во друг."},{"word":"постер","type":"м.","description":"Голем печатен оглас, плакат што се користи за рекламирање на некој производ, настан и сл."},{"word":"постесни","type":"св.","description":"Направи малку потесен, стесни уште малку. Постесни го кругот."},{"word":"пости","type":"св.","description":"Држи пост, се воздржува од мрсни јадења; пост1 Таа редовно пости и редовно се причестува."},{"word":"постивне","type":"св.","description":"За глас, ветар, болка – стивне малку, во некоја мера. Болката му постивнала. Утрото ветрот постивна."},{"word":"постиглив","type":"прид.","description":"Што може да биде постигнат. Ако се работи напорно, резултатот ќе биде постиглив."},{"word":"постигне","type":"св.","description":"Успее да направи нешто, да го здобие тоа кон кое се стремел. Постигне резултат. Тој ја постигна целта. Денес сакаше да постигне рекорд на напреварот. Постигне гол. Сѐ што бараше, сѐ постигна."},{"word":"постилач","type":"м.","description":"Тоа што се постила за спиење; постилка. Спиеше на земја, без постилач и покривач."},{"word":"постилка","type":"ж.","description":"Тоа што се постила за спиење на под и сл."},{"word":"постилок","type":"м.","description":"Пелена, обично од грубо платно."},{"word":"постиска","type":"св.","description":"Стиска малку, донекаде."},{"word":"постисне","type":"св.","description":"Стисне, стегне малку, уште малку. Срдечно го поздрави, му ја постисна раката и започна разговор."},{"word":"постмодерна","type":"и.","description":"Правец во архитектурата, сликарството и сл., особено популарен во 80-тите години, кој се карактеризира со комбинирање на стари и нови стилови"},{"word":"постоен","type":"прид.","description":"Што постои, што суштествува, живее. Тој го сочини актот според постојниот законски ред. Часовите се одвиваат според постојниот наставен план."},{"word":"постоење","type":"ср.","description":"Глаголска именка од постои 2."},{"word":"постои","type":"св.","description":"Стои малку, кратко време на едно место. Постојавме на скалилата некое време, како да се колебавме. Постој да те почестам."},{"word":"постои","type":"несв.","description":"Живее, суштествува, егзистира. Порано речиси не постоевме за него. Постојат многу видови животни. Таа жена никогаш не постоела, ти неа само си ја измислил."},{"word":"постојан","type":"прид.","description":"Што се одвива постојано, без прекин; непрекинлив. Тоа му беше постојана грижа. Тоа можат да го направат само оние луѓе што се навикнале на постојана работа. Денес имаме постојан пораст на цените."},{"word":"постојаност","type":"ж.","description":"Својство, особина на тоа што е постојано."},{"word":"постојка","type":"ж.","description":"Патна станица. Луѓето се симнаа на последната автобуска постојка."},{"word":"постокми","type":"св.","description":"Стокми, потсуреди, дотера малку, донекаде. Таа ја постокми собата."},{"word":"постоперативен","type":"прид.","description":"Што се однесува на периодот по извршувањето на хируршка операција. Постоперативен третман."},{"word":"постопли","type":"св.","description":"Стопли, згрее малку, уште малку. Вечерта ја постоплија собата."},{"word":"постпозитивен","type":"прид.","description":"Што се наоѓа во постпозиција. Постпозитивен член."},{"word":"постпозиција","type":"ж.","description":"Ставање на зависен елемент по зборот на којшто се однесува."},{"word":"пострада","type":"св.","description":"Претрпи несреќа, настрада. Си пострада човекот за ништо."},{"word":"пострела","type":"св.","description":"Стрела, пука, гаѓа некое време."},{"word":"пострестант","type":"м.","description":"Писмо или друга поштенска пратка што не се доставува до примачот и стои в пошта сѐ дури примачот лично не ја подигне."},{"word":"постриг","type":"м.","description":"Црковен обред – потстрижување на косата на оној што се закалуѓерува, замонашува."},{"word":"постриже","type":"св.","description":"Изврши црковен обред пострижување на косата на оној што се закалуѓерува, замонашува; постриг."},{"word":"постриженик","type":"м.","description":"Тој што е пострижен, закалуѓерен, замонашен."},{"word":"построи","type":"св.","description":"Стави во строј, постави во редови. Учителот ги построи двајца по двајца."},{"word":"постројка","type":"ж.","description":"Во индустријата – систем од поставени или вградени технички средства и апарати со определена намена; инсталација 2. (ретко) Градба, зграда."},{"word":"пострпи се","type":"св.","description":"Се стрпи малку, уште малку. За таа работа ќе мора да се пострпиш. Пострпете се да сопре дождот, па ќе одиме."},{"word":"постскриптум","type":"м.","description":"Додаден текст на крајот од писмо; скратеница П.С. Својата забелешка ја напиша во постскриптум."},{"word":"постсоцијалистички","type":"прид.","description":"Што се однесува на општествено-политичката состојба во почетокот на 90-тите години од 20-тиот век по распадот на еднопартиските (комунистички) системи на владеење во земјите на Европа и на бившиот Советски Сојуз."},{"word":"постуди","type":"несв.","description":"Студи, е ладно некое време."},{"word":"постудира","type":"св.","description":"Студира кратко време, некое време. Постудира една година и се откажа."},{"word":"постулат","type":"м.","description":"Основна поставка од која се поаѓа; поставка, појдовна точка."},{"word":"постулира","type":"св. и несв.","description":"Искаже нешто во вид на постулат. Поетовите погледи за националното минато во значителен дел се постулирани од традицијата."},{"word":"постхумен","type":"прид.","description":"Што е објавен, отпечатен по смртта на авторот; посмртен. Постхумно дело."},{"word":"посуреди","type":"св.","description":"Суреди, дотера, намести малку, уште малку. Таа ја посуреди куќата. Посуреди ја облеката!"},{"word":"посуче","type":"св.","description":"Суче малку, некое време нешто (конец, предено, кори за пита и сл.). Сега ти посучи малку од преѓава."},{"word":"посуши","type":"св.","description":"Суши некое време. Посуши ја косата уште малку со фенот."},{"word":"пот","type":"м.","description":"Безбојна, солена течност што ја лачат потните жлезди, која се исфрла преку порите на кожата. Челото му беше оросено со капки пот. Го облеа студена пот."},{"word":"потагува","type":"св.","description":"Тагува, жали некое време."},{"word":"потаен","type":"прид.","description":"Што не се знае, што се наоѓа во тајност, скриен, скришен. Сепак некаква потајна надеж тлееше во него. Скитаа низ потајните катчиња на планините. Ја полнеше душата со огорченост и потаен протест."},{"word":"потажи","type":"св.","description":"Тажи, жали некое време."},{"word":"потај","type":"м.","description":"Тајност. Неговото име го чувам во потај."},{"word":"потајник","type":"м.","description":"Потаен човек; потаен 2."},{"word":"потајница","type":"ж.","description":"потајник_1"},{"word":"потајно","type":"прил.","description":"Скришно, тајно. Тој ја сакаше, потајно копнееше по неа. Тие понекогаш потајно му се потсмеваа."},{"word":"потамина","type":"прил.","description":"Без претходно испитување, непроверено, на слепо; препуштено на случајноста, случајно. Тргнав пеш во неопределен правец, потамина, само да бидам подалеку од него. Во визбата потамина набара дотраена лоеница."},{"word":"потамошен","type":"прид.","description":"Што се надоврзува на нешто, што произлегува од нешто, следен, иден; Тој се откажа од потамошна борба. Со тоа се прекинува секој потамошен разговор."},{"word":"потаму","type":"прил.","description":"Со просторно значење – во определен правец, понапред, подалеку. Зад реката се касарните, а уште потаму голите и сиви ридови. Не сакаат да погледнат потаму од носот."},{"word":"потанцува","type":"св.","description":"Танцува малку, кратко време. Таа остана уште малку да потанцува."},{"word":"потапка","type":"св.","description":"Удри некого неколку пати пријателски со дланка (обично по раменици, по плеќи); Тој го потапка по рамото, ветувајќи дека ќе ја заврши работата."},{"word":"потарашува","type":"несв.","description":"Тарашува малку, кратко време. Потарашува по куќата, но не го најде писмото."},{"word":"потатко","type":"м.","description":"Маж што се смета или се прифаќа како татко."},{"word":"потврда","type":"ж.","description":"Доказ со кој се потврдува вистинитоста на нешто. За тоа што го рече ја побара потврдата и на двете жени. Сите тие искажувања претставуваат потврда за македонската посебност."},{"word":"потврден","type":"прид.","description":"Што потврдува нешто, што искажува согласност, одобрување. Потврден одговор."},{"word":"потврди","type":"св.","description":"а) Посведочи дека претходно кажаното, пишаното или стореното е точно, вистинито. Дека сето ова е точно, можат да потврдат и другарите што беа со мене. Луѓето отпрвин не му веруваа, но се најдоа и други што го потврдија тоа. б) Изрази согласност, одобри. Тој поцрвене и потврди со главата. Тој со кимање на главата му потврди."},{"word":"потврдно","type":"прил.","description":"Потврдувајќи, со одобрување. Тој ја нишна главата потврдно. Таа веднаш одговори потврдно."},{"word":"поте","type":"ср.","description":"Стаклено чинивче за послужување слатко."},{"word":"потег","type":"м.","description":"Црта, линија како основен елемент при цртањето, сликањето. Неговата сликарска техника се карактеризира со широки потези."},{"word":"потегне","type":"св.","description":"Потргне нешто со влечење, повлече. Впрегнатите коњи го потегнаа железниот труп на косачката. Малиот го потегна човекот за ракавот."},{"word":"потекло","type":"ср.","description":"Припадност по раѓање (кон фамилија, нација, класа и сл.). Тој по потекло е Македонец. Таа беше од благородничко потекло."},{"word":"потекне","type":"св.","description":"Води потекло од некого или од нешто. Тој потекна од градска средина и тешко се навикна на селото."},{"word":"потем","type":"предл.","description":"Потем некое време залајаа кучињата."},{"word":"потем","type":"прил.","description":"За време – потоа, после. Потем седна на прагот и некое време седеше. Се обиде да каже уште нешто, но потем замавна со раката."},{"word":"потемнее","type":"св.","description":"Стане темен; Ѕидовите испукаа и потемнеаја од влага. Погледот и потемна."},{"word":"потемни","type":"св.","description":"Направи нешто да стане темно. Тешки облаци го потемнија небото."},{"word":"потен","type":"прид.","description":"Што е облеан со пот по кожата. Тој влезе во собата сиот задишан и потен. Го извади марамчето и си го избриша потното чело."},{"word":"потентен","type":"прид.","description":"Што има потенција, силен, способен за вршење некаква дејност."},{"word":"потенција","type":"ж.","description":"Скриена можност, способност за некаква дејност, којашто се појавува во определени услови; сила, моќ. Тој настојува максимално да ја експонира својата креативна потенција. Полова потенција."},{"word":"потенцијал","type":"м.","description":"(физ.) Величина што ја карактеризира енергијата која се наоѓа во определена точка на електричното, магнетското и др. поле. Електричен потенцијал. Магнетски потенцијал. Нуклеарен потенцијал."},{"word":"потенцијален","type":"прид.","description":"Можен, што постои во потенција, што е скриен, што е остварлив во определени услови. Потенцијален кандидат. Секогаш постои потенцијална шанса за негово подобрување. Потенцијална енергија. Потенцијални сили."},{"word":"потенцијалност","type":"ж.","description":"Својство на тоа што е потенцијално. Тие се базираат врз определена потенцијалност."},{"word":"потенцира","type":"св. и несв.","description":"Засили, засилува, зголеми, зголемува."},{"word":"потепа","type":"св.","description":"Тепа малку, кратко време. Го потепа и го пушти да си оди."},{"word":"потера","type":"ж.","description":"Вооружена група што гони некого за да го фати. Тој нареди големи потери на целата територија. Потерата запука на него, но тој продолжи да бега."},{"word":"потера","type":"св.","description":"Почне да гони некого или нешто; подгони. Тој ја зеде прачката и го потера коњот. Овчарите го потераа стадото. Луѓето ги потерале врзани в град."},{"word":"потерник","type":"м.","description":"Учесник во потера."},{"word":"потерница","type":"ж.","description":"Писмен налог, наредба за гонење и апсење на лице што сторило кривично дело. Власта издаде потерница по него. Меѓународна потерница."},{"word":"потече","type":"св.","description":"За вода, течност – почне да тече. Реката потекла матна и пенлива. Од очите му потекоа солзи. Од босата нога му потече крв."},{"word":"потече","type":"св.","description":"Се подуе, набрекне; отече. Јазикот му потече од виното. Нозете ~ потекле од долгото одење. Очите ~ потекоа од плачење."},{"word":"потечен","type":"прид.","description":"Што е отечен, подуен. Потечено лице. Потечен заб. Потечени нозе."},{"word":"потир","type":"чест.","description":"Обредна метална чаша за при"},{"word":"поти се","type":"несв.","description":"Се покрива со пот по кожата. Луѓето се потеа и алиштата им се залепуваа на кожата."},{"word":"потиснат","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од потисне."},{"word":"потисне","type":"св.","description":"а) Притисне надолу со сета тежина. Тежок товар го потисна. б) Принуди некого под притисок да се тргне; истурка, помести назад, настрана. Тие го потиснаа настрана насобраниот народ."},{"word":"потисник","type":"м.","description":"Угнетувач."},{"word":"поти(х)ом","type":"прил.","description":"Тивко, полека."},{"word":"потиштен","type":"прид.","description":"Што е душевно потиснат, нерасположен, натажен; депримиран. Никогаш не бев го видел така потиштен, дури изгубен. Физички крајно исцрпен и духовно потиштен, разочаран тргнав накај моето паркче."},{"word":"потишти","type":"св.","description":"Предизвика чувство на душевна тегоба, потиснатост, обесхрабреност. Неизвесноста за неговата судбина многу нѐ потишти."},{"word":"потка","type":"ж.","description":"Знак; запотка: а) Купче земја со забодена гранка во средината, знак дека на нивата или на ливадата е оставена да расте тревата, да не се пушта стока да пасе. б) Гранчиња, цвеќе и сл. со кое се китат делови од куќата или стоката во некои обредни ритуали."},{"word":"поткади","type":"св.","description":"Кади, закади малку со темјан. Покади со темјан."},{"word":"поткаже","type":"св.","description":"Тајно пријави, издаде некого. Тој ги поткажа на полицијата. Тој ги поткажа сите виновници."},{"word":"поткажувач","type":"м.","description":"Тој што поткажува, предавник."},{"word":"поткани","type":"св.","description":"Кани, понуди некого да направи нешто. Ајде де, пивни – го поткани тој со шишето. Тој неколку пати ја поткани да го збираат материјалот."},{"word":"поткара","type":"св.","description":"Скара некого малку, во мала мера. Тој ги поткара децата зашто задоцнија."},{"word":"поткаса","type":"св.","description":"Каса малку, подгризе. Жената ја поткаса устата."},{"word":"поткасне","type":"св.","description":"Касне, изеде малку храна. Таа го нудеше со сила да поткасне за да се поткрепи. Зедоа по залак од она што беше на масата и поткаснаа."},{"word":"поткастри","type":"св.","description":"Искастри малку гранки на дрво. Тој ги поткастри гранките на овошката."},{"word":"поткачи","type":"св.","description":"Качи, дигне некого или нешто малку повисоко. Го поткачи детето на столче за подобро да ја гледа претставата."},{"word":"поткачи","type":"св.","description":"Упати остар збор, прекор, задре, предизвика некого. Еднаш така носачите го поткачија и го предизвикаа на нов подвиг."},{"word":"поткашлува","type":"несв.","description":"Кашла малку, одвреме-навреме. Тој често застануваше во одот, поткашлуваше и пак продолжуваше."},{"word":"поткваси","type":"св.","description":"Стави квас, маја во пресно млеко; Таа му стави маја на млекото и го поткваси."},{"word":"поткине","type":"св.","description":"Скине малку или дел (врв, крај) од нешто. Тие ги поткинаа долните ливчиња на цветот."},{"word":"поткисели","type":"св.","description":"Стави малку оцет во јадење и др. за да добие кисел вкус. Таа ја поткисели салатата. Тие поткиселија зелка."},{"word":"поткисне","type":"св.","description":"Скисне, нарасне малку; Тестото поткисна и таа фати да го меси."},{"word":"поткладе","type":"св.","description":"Стави под нешто, потстави, подметне. Таа му ги поткладе перниците под главата."},{"word":"потклекне","type":"св.","description":"Клекне малку, потсвие малку коленици. Ми потклекнаа колената, ама не паднав."},{"word":"потклепне","type":"св.","description":"Трепне со очите;"},{"word":"потклоцне","type":"св.","description":"Клоцне малку. Тој ја потклоцна топката."},{"word":"потков","type":"м.","description":"Метална плочка што се кове одоздола на чевелот; налче. Таа носеше чевли со потков."},{"word":"поткова","type":"ж.","description":"Полукружна железна плочка што се кове одоздола на копитото од коњ, вол и сл. и служи за заштита од повреда и лизгање; потковица. Коњите се без поткови, уморни и бавни."},{"word":"потковало","type":"ср.","description":"Алат за потковање."},{"word":"поткован","type":"прид.","description":"Што има поткова или потков. Потковани коњи. Се слушаше металниот ѕвекот на поткованите чевли."},{"word":"поткове","type":"св.","description":"Стави поткова (на коњ, вол, чевел). Тој го поткова својот коњ кај налбатот."},{"word":"потковичав","type":"прид.","description":"Што по својата форма личи на потковица."},{"word":"потковка","type":"ж.","description":"поткова."},{"word":"потковувач","type":"м.","description":"Тој што потковува работен добиток (коњи, волови); налбат."},{"word":"поткожен","type":"прид.","description":"Што е под кожата. Поткожно ткиво. Поткожен чир."},{"word":"поткожник","type":"м.","description":"Бран на Охридско Езеро што не создава пена."},{"word":"поткожури се","type":"св.","description":"За кожа – набабри, отече. Прстите му се поткожурија."},{"word":"потколеница","type":"ж.","description":"(анат.) Дел од ногата од коленото до скочниот зглоб. При вежбањето мускулите на потколеницата се затегнуваат."},{"word":"потколеничен","type":"прид.","description":"Што се наоѓа под коленото. Потколенична коска."},{"word":"поткомисија","type":"ж.","description":"Дел од поголема комисија, изделен заради некоја посебна цел, задача. Тие образувале повеќе поткомисии."},{"word":"поткомитет","type":"м.","description":"Дел од поголем комитет."},{"word":"поткоп","type":"м.","description":"Прокоп под земја, подземен ходник; лагум."},{"word":"поткопа","type":"св.","description":"Со копање направи дупка од долната страна, под нешто. Ќе треба тука да го поткопаме ѕидот."},{"word":"поткорник","type":"м.","description":"Вид инсекти, ситни тврдокрилци што живеат под кората на дрвјата, каде што прават ходници; Ipidae, Scolytidae."},{"word":"поткоси","type":"св.","description":"Пресече, потсече како со коса. Дрвјата наоколу беа поткосени."},{"word":"поткошнат","type":"прид.","description":"Што е турнат, отфрлен настрана. Не сакаше да биде втор, спореден, поткошнат, па макар и во своја куќа."},{"word":"поткошне","type":"св.","description":"Кошне малку."},{"word":"поткошула","type":"ж.","description":"Вид долна облека што се носи под кошулата. Зиме носеше дебела фланелска поткошула за да му биде потопло."},{"word":"поткрадне","type":"св.","description":"Потајно присвои нешто туѓо, украде. Поткраднале што поткраднале ситни работи по чаршијата, па отишле и в село."},{"word":"поткрене","type":"св.","description":"Крене, подигне малку. Таа ја поткрена навалената глава. Тој ја поткрена ногавицата и му ја покажа длабоката лузна."},{"word":"поткрепа","type":"ж.","description":"Помош, поддршка, потпора. Ги изгледа присутните, барајќи поткрепа од нив за своето мислење. Материјална поткрепа."},{"word":"поткрепи","type":"св.","description":"Даде поткрепа, поддршка некому. Таа го погледна молбено, барајќи да ја поткрепи во расправијата."},{"word":"поткришум(а)","type":"прил.","description":"Кришум, потајно."},{"word":"поткровје","type":"ср.","description":"Просторија или стан под покривот на куќа, зграда и сл.; мансарда. Тој живее во поткровјето на една висококатница."},{"word":"поткрпи","type":"св.","description":"Закрпи, сошие одоздола нешто скинато или распарано. Таа му ги поткрпи скинатите чорапи."},{"word":"поткрши","type":"св.","description":"Скрши одоздола. Тој ги поткрши сувите гранки на дрвцето."},{"word":"поткуќница","type":"и.","description":"Земјиште (обично оградено) под куќата, крај куќата."},{"word":"поткуп","type":"м.","description":"Пари или друг вид надомест што се дава некому (обично на лице што е на функција) за да заврши некоја работа (обично на нечесен начин); мито, корупција. Поткупот и корупцијата го уништуваат општеството."},{"word":"поткупи","type":"св.","description":"Даде поткуп, подмити. Тој се обиде, но не можеше да го поткупи."},{"word":"поткуплив","type":"прид.","description":"Што може да се поткупи, корумпиран. Поткуплив човек."},{"word":"поткупувач","type":"м.","description":"Тој што поткупува некого. Секогаш има поткупувачи и поткупени."},{"word":"поткуси","type":"св.","description":"Скуси, скрати одоздола; направи малку покусо, пократко; потскрати. Шивачот му ги поткуси панталоните."},{"word":"поткуцува","type":"несв.","description":"Куца, криви малку или одвреме-навреме. Тој поткуцуваше на едната нога."},{"word":"потоа","type":"прил.","description":"За време – по некое време, потем. Веднаш потоа, го чу нејзиниот глас. Потоа, со денови, го преживуваше тоа што си го сонил."},{"word":"поток","type":"м.","description":"Воден тек помал и покус од река. Пред нив еден мал поток се влеваше во поголема река. Планински поток."},{"word":"потокми","type":"св.","description":"Токми, подготви во некоја мера. Тие го потокмија да оди кај неа."},{"word":"потолчи","type":"св.","description":"Толчи малку, кратко време. Таа потолчи малку кафе во аванот."},{"word":"потомок","type":"м.","description":"Тој што припаѓа по потекло, по раѓање кон своите родители, кон некој род. Тој е најстариот директен потомок од таа фамилија."},{"word":"потомори","type":"св.","description":"Скрие, потајно присвои."},{"word":"потомство","type":"ср.","description":"Ново поколение во однос на она од кое води потекло, во однос на предците. Сепак не го оставаше верата дека потомството правилно ќе ги сфати неговиот живот и дело."},{"word":"потон","type":"м.","description":"Визба, подрум. Тој мечтаеше да направи куќа со потон, на кат и со чардак."},{"word":"потон","type":"м.","description":"Место каде што водата понира под земјата;"},{"word":"потоне","type":"св.","description":"Пропадне под површината на вода, исчезне под вода. Во една бура, бродот потонал. Јадицата веднаш потона. Парата потона на дното од бистрата вода."},{"word":"потоп","type":"м.","description":"Според Библијата – голема поплава, која како казна за човечките гревови, ја покрила целата земја со вода."},{"word":"потопи","type":"св.","description":"Направи некој или нешто да потоне; потоне Бурата го потопи бродот."},{"word":"потопли","type":"св.","description":"Топли, загрева некое време."},{"word":"потопница","type":"ж.","description":"Вид езерска птица на Охридско Езеро, планинска потопница; Nyroca marila."},{"word":"поточарка","type":"ж.","description":"Повеќегодишно водно растение; Nasturtium officinale."},{"word":"поточен","type":"прид.","description":"Што се однесува на поток; што живее во поток. Поточен жубор. Поточна пастрмка."},{"word":"поточи","type":"св.","description":"Точи, остри сечило некое време. Тој го поточи ножот."},{"word":"поточина","type":"ж.","description":"Ситен речен нанос; тиња."},{"word":"потпадне","type":"св.","description":"Се најде, падне под влијание на некого или нешто. Тој беше многу млад и потпадна под туѓото влијание."},{"word":"потпал","type":"м.","description":"Мали дрвца, борина, хартија и сл. за потпалување оган. Таа насобра дрвца за потпал."},{"word":"потпали","type":"св.","description":"Постави оган под нешто за да почне да гори, запали од долната страна. Наутро дедото ја потпали печката."},{"word":"потпалуба","type":"ж.","description":"Внатрешен дел од брод, просторот под палубата."},{"word":"потпалувач","type":"м.","description":"Тој што потпалува оган."},{"word":"потпаше","type":"св.","description":"Врзе појас и сл. под алиште, фустан и сл. Тој го потпаша појасот на алиштата."},{"word":"потпева","type":"несв.","description":"Пее тивко, пее малку или одвреме-навреме. Тие задоволно се смееја, потпеваа и гласно разговараа."},{"word":"потпевне","type":"св.","description":"Запее малку. Ќе поседиме, ќе потпевнеме некоја песна."},{"word":"потпетица","type":"ж.","description":"Кожен или дрвен додаток на чевелот под петата. Носеше чевли со високи потпетици. Ниски потпетици."},{"word":"потпече","type":"св.","description":"Испече во мала мера (обично одозгора, по површината). Ширденот беше сварен, дури и потпечен."},{"word":"потпива","type":"повр.","description":"По цел ден седат и си потпиваат ракија."},{"word":"потпивне","type":"св.","description":"Испие малку. Потпивнаа од ракијата и пак продолжија со разговорот."},{"word":"потпикне","type":"св.","description":"Стави, пикне нешто некаде; вовлече. Ја потпикнал раката во ремењето и нога за нога, јаде бадеми."},{"word":"потпирач","type":"м.","description":"Предмет со кој се потпира нешто; потпор, потпорка. Столбовите се прицврстуваат со потпирачи од дрво или од бетон. Во паркот имаше само тенки дрвје, лошо фатени, со потпирачи одоздола."},{"word":"потпис","type":"м.","description":"Име и презиме напишано своерачно. Своерачен потпис. Нечитлив потпис."},{"word":"потписник","type":"м.","description":"Тој што ставил потпис на некаков документ, што се обврзал за нешто со својот потпис. Тој е еден од потписниците на договорот."},{"word":"потпише","type":"св.","description":"Стави свој потпис под документ, изјава и сл. земајќи некаква обврска, одговорност. Тој го потпиша договорот. Татко му ја потпишал меницата како прв жирант. Двете земји потпишаа примирје."},{"word":"потпланински","type":"прид.","description":"Што се наоѓа во подножјето на планина. Потпланинско село."},{"word":"потплата","type":"ж.","description":"Астар, постава."},{"word":"потплати","type":"св.","description":"Стави астар, постави. Остана уште да го потплати палтото."},{"word":"потплати","type":"св.","description":"Поткупи, подмити некого. Тој ги потплати сведоците."},{"word":"потплаши","type":"св.","description":"Уплаши малку некого. Птицата со својот тажен крик ги потплаши и другите. Тој сакаше да ме убие, а не само да ме потплаши."},{"word":"потплете","type":"св.","description":"Сплете малку нешто скинато, отпарано и сл. Таа му ги потплете чорапите на петите."},{"word":"потплисне","type":"св.","description":"Плисне малку. Таа го потплисна со вода по лицето."},{"word":"потплукне","type":"св.","description":"Плукне малку, еднаш или одвреме-навреме. Си потплукна во рацете и фати да работи."},{"word":"потпогледне","type":"св.","description":"Фрли малку поглед. Кога мина крај канцеларијата, потпогледна внатре."},{"word":"потпојде","type":"св.","description":"Отиде, појде понекогаш; намине кај некого, некаде. Ти потпојди докај нив, да не си дома сама. Донеси ми една понова шамија, сакам да потпојдам докај вујко ти."},{"word":"потпокрив","type":"м.","description":"Просторот под покривот на куќата, таван. Ме поведе по стрмни скали, право кон потпокривот на куќата."},{"word":"потпокрие","type":"св.","description":"Покрие малку повеќе, подобро. Таа стана и го потпокри со ќебето."},{"word":"потполковник","type":"м.","description":"Офицерски чин во некои војски меѓу мајор и полковник; лице што го носи тој чин."},{"word":"потполни","type":"св.","description":"Направи нешто да биде полно, сосема исполни некоја празнина, наполни докрај. Тој ја потполни дупката во ѕидот."},{"word":"потполошка","type":"ж.","description":"(зоол.) Полска птица од семејството на еребиците, најмала од тој вид; препелица; Coturnix communis."},{"word":"потпомага (се)","type":"несв.","description":"потпомогне."},{"word":"потпомогне","type":"св.","description":"Даде некому финансиска или друг вид помош. Фестивалот го потпомогнаа повеќе приватни фирми."},{"word":"потпор","type":"м.","description":"Дирек, столб, драг за потпирање."},{"word":"потпора","type":"ж.","description":"Поддршка, поткрепа, помош. Потпора во верата."},{"word":"потпорасне","type":"св.","description":"Порасне малку, стане повисок во некоја мера. Дрвцата потпораснаа."},{"word":"потпорен","type":"прид.","description":"Што потпира; што служи како потпор. Потпорен ѕид. Потпорна конструкција."},{"word":"потпорка","type":"ж.","description":"Помал потпор;"},{"word":"потпорошка","type":"ж.","description":"Стап со кој се потпира товарената страна на самарот при товарење на коњ, магаре и сл."},{"word":"потпоручник","type":"м.","description":"Чин во некои војски, понизок од поручник. Тој е потпоручник во АРМ."},{"word":"потпоручнички","type":"прид.","description":"Што се однесува на потпоручник; што му припаѓа на потпоручник."},{"word":"потправа","type":"повр.","description":"потправи."},{"word":"потправи","type":"св.","description":"Поправи нешто во некоја мера, донекаде."},{"word":"потпраг","type":"м.","description":"Ремен за стегање на седло или самар; попраг."},{"word":"потпраша","type":"св.","description":"Праша внимателно, претпазливо, одоколу. Потпрашај го што мисли за работата."},{"word":"потпрашање","type":"ср.","description":"Дополнително, споредно прашање што се поставува во рамките на основното прашање. Професорот имаше и неколку потпрашања."},{"word":"потпре","type":"св.","description":"Стави потпор на нешто за да стои поцврсто. Вратата ја потпре со едно дрво."},{"word":"потпредува","type":"повр.","description":"Преде по малку, одвреме-навреме."},{"word":"потпретседател","type":"м.","description":"Тој што е во хиерархијата веднаш по претседателот; заменик или помошник на претседателот. Собранието има двајца потпретседатели."},{"word":"потпретседателски","type":"прид.","description":"Што се однесува, што припаѓа на потпретседателот. Потпретседателско место."},{"word":"потпркне","type":"св.","description":"Пркне малку (за птици)."},{"word":"потпроект","type":"м.","description":"Дополнителен, спореден проект; што произлегува од главниот проект."},{"word":"потпросечен","type":"прид.","description":"Што е под просекот; што има помали вредности од просекот. Потпросечен студент. Потпросечни резултати."},{"word":"потпукне","type":"св.","description":"Напукне; пукне малку на некое место."},{"word":"потпури","type":"ср.","description":"Музичка пиеса составена од делови од разни музички творби. Потпури од опери."},{"word":"потпушти","type":"св.","description":"Направи нешто да биде помалку затегнато; стане помалку затегнат; попушти; олабави. Потпушти ми ремења да си одлетнам далеку."},{"word":"потрага","type":"ж.","description":"потера."},{"word":"потрае","type":"св.","description":"Молчи, трае некое време; помолчи, поќути. Бебето потраја малку и пак почна да плаче."},{"word":"потрае","type":"св.","description":"Трае, се одржи некое време. Радоста кратко потраја. Таа измама потраја малку време."},{"word":"потрака","type":"св.","description":"Трака, тропа некое време. Колата потрака и запре."},{"word":"потрга","type":"св.","description":"Трга малку, кратко време."},{"word":"потргне","type":"св.","description":"Повлече некого или нешто. Го потргнав за ракавот."},{"word":"потргува","type":"несв.","description":"Тргува извесно време, малку. Потргува еден месец и се откажа од работата."},{"word":"потреба","type":"св.","description":"Стане потребен, неопходен; затреба. Ако ти потребам, викни ме."},{"word":"потреба","type":"ж.","description":"Тоа што се јавува како основна, општа нужност, барање во животот или во некоја сфера. Животни потреби. Егзистенцијална потреба. Културни потреби. Материјални потреби. Духовни потреби."},{"word":"потребен","type":"прид.","description":"Што е неопходен, нужен, неизбежен. Извршени се сите потребни подготовки. Комисијата ја направи потребната анализа."},{"word":"потреби","type":"св.","description":"Треби малку, кратко време. Потреби и ти малку од гравов."},{"word":"потренира","type":"св.","description":"Тренира малку, извесно време. Денес потренирав фудбал. Потренирав пливање и се откажав."},{"word":"потрепери","type":"св.","description":"Трепери, трепети кратко време."},{"word":"потрепка","type":"св.","description":"Трепка малку, кратко време (со очите)."},{"word":"потрес","type":"м.","description":"а) Движење на Земјината кора поради тектонски поместувања или вулканско дејство; земјотрес. б) Ненадејно и краткотрајно движење на нешто како последица на силен удар или на експлозија. Подземен потрес. Пукнатините на куќата се предизвикани од потресите на експлозииите на мините. Скопското подрачје е подложно на силни потреси."},{"word":"потресе","type":"св.","description":"(прен.) Предизвика силна возбуда; растрои, наруши ред, мир. Штрајкот го потресе градот. Востанието ги потресе основите на робовладетелскиот поредок."},{"word":"потресен","type":"прид.","description":"Силно возбуден, вознемирен, вчудоневиден од нешто. Потресени сме од веста за страшната катастрофа."},{"word":"потресен","type":"прид.","description":"Што предизвикува силна возбуда, силен емотивен потрес. Потресна сцена. Потресна слика."},{"word":"потрети","type":"св.","description":"Направи нешто по трети пат. Ќе повторам и ќе потретам ако треба."},{"word":"потрие","type":"св.","description":"Трие нешто малку, кратко време. Ајде потриј ми ја ракава."},{"word":"потркала","type":"св.","description":"Тркала малку, кратко време."},{"word":"потроа","type":"прил.","description":"По трошка, по малку. Од сè потроа ќе пробам."},{"word":"потропа","type":"св.","description":"Почука (на врата и сл.). Потропав на вратата, ама никој не ми отвори."},{"word":"потропоти","type":"св.","description":"Тропоти малку, некое време."},{"word":"потрошен","type":"прид.","description":"Што се троши; што е наменет за трошење. Потрошен материјал. Потрошна стока."},{"word":"потроши","type":"св.","description":"Употреби пари за купување нешто; истроши, поарчи. Ги потрошив парите на пазар."},{"word":"потрошлив","type":"прид.","description":"Што може да се троши."},{"word":"потрошувач","type":"м.","description":"Тој што троши (пари, стока, енергија и сл.); купувач, клиент, муштерија."},{"word":"потрошувачка","type":"ж.","description":"Процес на трошење на природните и на произведените добра, стоки заради задоволување на индивидуалните или колективните потреби. Широка потрошувачка. Масовна потрошувачка."},{"word":"потрошувачки","type":"прид.","description":"Што се однесува на потрошувач; што му служи на потрошувачот. Потрошувачки кредит."},{"word":"потрпи","type":"св.","description":"Трпи малку или уште малку. Потрпи, синко, потрпи, сè ќе мине."},{"word":"потруди се","type":"св.","description":"Вложи труд, напор да се постигне нешто. Учениците се потрудија да ја научат лекцијата. Потруди се да стигнеш до вечер!"},{"word":"потруса","type":"св.","description":"Неразумно, залудно потроши, изгуби нешто (пари, имот и сл.). Ги потруса парите."},{"word":"потрча","type":"св.","description":"Трча малку, кратко време. Атлетичарот потрча малку, па застана да се одмори."},{"word":"потсвесен","type":"прид.","description":"Што е во потсвеста; што се случува без учество на свеста; инстиктивен. Потсвесна сила. Потсвесна омраза."},{"word":"потсвест","type":"ж.","description":"Душевна состојба на непотполно свесни претстави и чувства под прагот на свеста, а коишто значително влијаат врз мислењето и постапките на свесниот субјект. Тоа се јавува во потсвеста."},{"word":"потсветне","type":"св.","description":"Засвети малку, во помала мера. Откај реката потсветна нешто."},{"word":"потсвирне","type":"св.","description":"Свирне малку некому (со устата). Потсвирни му уште малку, ќе се јави."},{"word":"потсвитка","type":"св.","description":"Свитка малку, донекаде. Го потсвитка листот и го залепи."},{"word":"Потсдам","type":"м.","description":"Град во Германија."},{"word":"потседла","type":"св.","description":"Стави седло, самар (на коњ, магаре и сл.). Го потседлал коњот."},{"word":"потседне","type":"св.","description":"Седне малку, приседне за кратко време. Жената потседна на прагот."},{"word":"потсекретар","type":"м.","description":"Заменик или помошник на секретар. Државен потсекретар."},{"word":"потсети","type":"св.","description":"Спомене некому нешто да не заборави, обнови некому сеќавање, знаење. Денешниот ден ме потсети на еден настан од минатото."},{"word":"потсетник","type":"м.","description":"Бележник за тоа што треба да се направи, што не смее да се заборави. Си запиша во потсетникот."},{"word":"потсече","type":"св.","description":"Пресече, отсече нешто одоздола или одозгора; поткине, скрати крај или врв на нешто. Тој ги потсече гранките на дрвото. Косата му беше кусо потсечена."},{"word":"потсили","type":"св.","description":"Засили, подзасили малку, во некоја мера."},{"word":"потсири","type":"св.","description":"Стави сириште (квас, маја) во пресно млеко за да стане сирење. Бачот го потсири млекото."},{"word":"потсистем","type":"м.","description":"Тоа што претставува систем во рамките на поопшт систем, дел од систем."},{"word":"потскара","type":"св.","description":"Скара некого малку, во мала мера. Го потскарав синот."},{"word":"потскок","type":"м.","description":"Мал скок угоре. Нозете му се на потскок."},{"word":"потскокне","type":"св.","description":"Направи мал скок, подрипне. Коњот потскокна. Врапците потскокнаа на гранката."},{"word":"потскрати","type":"св.","description":"Скрати, скуси одоздола. Фустанот си го потскратила."},{"word":"потслади","type":"св.","description":"Заслади малку или уште малку. Потслади го чајот уште малку."},{"word":"потслизне","type":"св.","description":"Направи некој да се слизне малку, во мала мера."},{"word":"потслон","type":"м.","description":"(книж.) Покриено место, покрив над глава; заслон. Фати невреме големо, а немаше нигде потслон."},{"word":"потслушне","type":"св.","description":"Слушне малку, дознае нешто малку; потчуе. Имам потслушнато дека ќе си оделе."},{"word":"потсмев","type":"м.","description":"Подбив, иронија. Тој ми одговори со потсмев. Не е добро да бидеш на потсмев."},{"word":"потсмева се","type":"несв.","description":"Се смее некому за нешто; се подбива. Тие му се потсмеваа в лице. Зарем тој да ми се потсмева?"},{"word":"потсмевач","type":"м.","description":"Лице што се потсмева некому за нешто."},{"word":"потсмевне се","type":"св.","description":"Се потсмее некому; се подбие."},{"word":"потсмешлив","type":"прид.","description":"Што содржи или изразува потсмев, подбив. Потсмешливи песни. Потсмешлив поглед."},{"word":"потсоли","type":"св.","description":"Посоли малку, во мала мера; стави малку сол. Го потсолив месото и го ставив да се пече."},{"word":"потсопне","type":"св.","description":"Сопне малку некого. Ќе го потсопнев без да сакам."},{"word":"потспотне","type":"св.","description":"Спотне, поттикне, распламти (оган, разговор итн.) во мала мера. Го потспотна огнот."},{"word":"потсрди","type":"св.","description":"Налути, расрди малку, во мала мера некого. Го потсрди малку мајка му."},{"word":"потстави","type":"св.","description":"Стави под нешто, подметне, поткладе."},{"word":"потстанар","type":"м.","description":"Лице што живее во туѓа соба или стан под наем. Тој беше потстанар во нејзината куќа."},{"word":"потстане","type":"св.","description":"Стане малку; се поткрене. Потстана од место."},{"word":"потстегне","type":"св.","description":"Стегне малку, во мала мера. Потстегни го обрачот."},{"word":"потстрешник","type":"м.","description":"Простор под стреа на селска куќа. Сакам да чујам глас на рулче во потстрешникот."},{"word":"потстриг","type":"м.","description":"(црков.) постриг."},{"word":"потстриже","type":"св.","description":"Скрати коса, волна и сл. Берберот лошо те потстригол. Овчарите ги потстригоа овците."},{"word":"потсука","type":"св.","description":"Потсука мустаќи."},{"word":"потсуче","type":"св.","description":"Засука малку или одоздола. Ќе ги потсучеше ракавите и ќе продолжеше со работа."},{"word":"потсуши","type":"св.","description":"Исуши малку, донекаде. Ги потсуши пелените."},{"word":"поттекст","type":"м.","description":"Внатрешна, скриена смисла на текстот (пишан или изговорен). Иронијата во добар дел го создава поттекстот на оваа поезија."},{"word":"поттекстен","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на поттекст. Поттекстна смисла."},{"word":"поттик","type":"м.","description":"Подбуда, стремеж, стимул кон нешто. Благороден поттик."},{"word":"поттикне","type":"св.","description":"Даде поттик за нешто; подбуди. Успехот на првата книга го поттикна да напише друга."},{"word":"поттикнувач","type":"м.","description":"Тој што поттикнува некого или нешто. Главните поттикнувачи на штрајкот ќе бидат казнети."},{"word":"поттикнувачки","type":"прид.","description":"Што се однесува на поттикнувач. Поттикнувачки намери."},{"word":"потточка","type":"ж.","description":"Посебна точка изделена во рамките на поопшта точка при распределба на содржината на текст. Секоја точка на општиот план содржи неколку потточки."},{"word":"поттргне","type":"св.","description":"Тргне, помести, придвижи малку."},{"word":"поттропне","type":"св.","description":"Тропне малку, тивко. Поттропнав на вратата. Поттропна со нозете."},{"word":"поттура","type":"несв.","description":"Подметнува, потклава нешто. Му поттураа мали трупчиња за да стои право."},{"word":"поттури","type":"св.","description":"Подметне, поткладе нешто. Кукавицата гледа кому ќе му ги поттури своите јајца."},{"word":"поттурнат","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од поттурне."},{"word":"поттурне","type":"св.","description":"Турне малку, во мала мера. Само го поттурнав и тој падна."},{"word":"потуѓи","type":"св.","description":"Присвои туѓо. Ти го дадов моливот и не ми го врати, го потуѓи."},{"word":"потулен","type":"прид.","description":"Изгаснат, угаснат. Потулено кандило."},{"word":"потули","type":"св.","description":"Изгасне, угасне. Го потули кандилото."},{"word":"потупа","type":"св.","description":"Тупа, тупка во мала мера, малку време. Го потупа по рамото."},{"word":"потупоти","type":"св.","description":"Тупоти малку, кратко време. Децата потупотија низ собата и излегоа."},{"word":"потур","type":"м.","description":"Христијанин што примил ислам, што се потурчил; потурјак, потурнак."},{"word":"потура","type":"несв.","description":"Истура, посипува вода некому да се измие. Му потура вода на свекорот."},{"word":"потури","type":"и.","description":"Вид селска облека од дебело сукно. Гостите беа облечени во црни, скапи потури."},{"word":"потури","type":"св.","description":"Полие, истури (обично вода) некому да се измие. Потури му вода да си ги измие рацете."},{"word":"потурка","type":"св.","description":"Турка малку, кратко време. Го потуркав велосипедот, па се качив да го возам."},{"word":"потурчи","type":"св.","description":"Присили некого да стане Турчин, да прими ислам."},{"word":"потутка","type":"св.","description":"Тутка малку, кратко време. Ја потутка книгата и ја остави."},{"word":"потфалува","type":"несв.","description":"Фали некого по малку, одвреме-навреме."},{"word":"потфат","type":"м.","description":"Преземена работа, крупно, важно дело; иницијатива. Смел потфат. Творечки потфат."},{"word":"потфати","type":"св.","description":"Фати од долната страна. Ја потфати глинената топка и ја извади од пепелта."},{"word":"потфрли","type":"св.","description":"Фрли нешто на одреден начин; недоволно фрли. Му потфрли шамивче да си го избрише носот. Му потфрлил едно камче."},{"word":"потход","type":"м.","description":"Пристап, приод, гледиште. Потход кон прашањето."},{"word":"потхрани","type":"св.","description":"Даде дополнителна храна. Зимно време секојпат ќе ги потхранеше пчелите."},{"word":"потцврцнува","type":"несв.","description":"Потпивнува, пие по малку, одвреме-навреме. Стариот уште си потцврцнува."},{"word":"потценет","type":"прид.","description":"Што е оценет под вистинската вредност. Неговиот труд беше потценет од колегите."},{"word":"потцени","type":"св.","description":"Оцени подолу од вистинската вредност. Непријателот ја потцени нашата сила. Другарите го потценија неговото знаење."},{"word":"потценувачки","type":"прид.","description":"Што изразува потценување. Потценувачки гест. Потценувачко движење."},{"word":"потцрта","type":"св.","description":"Стави црта под напишан збор, реченица; подвлече. Тој ги потцрта последните зборови од расказот."},{"word":"потчинет","type":"прид.","description":"Што работи по заповедите од друг, под команда на претпоставен. Јас сум му потчинет."},{"word":"потчини","type":"св.","description":"Стави под своја власт, освои, покори. Сојузниците ја потчинија територијата што ја контролираше непријателот."},{"word":"потчуе","type":"св.","description":"Чуе нешто, малку; потслушне. Сум потчул за него. А и ти си потчула?"},{"word":"потчукне","type":"св.","description":"Чукне малку или не силно. Потчукна со ногата."},{"word":"потшепне","type":"св.","description":"Шепне, поткаже тивко, дошепне нешто. Јас не знаев, тој ми потшепна."},{"word":"потшива","type":"несв.","description":"потшие."},{"word":"потшие","type":"св.","description":"Сошие одоздола; подраби. Потшиј го ракавот на палтото!"},{"word":"потшушне","type":"св.","description":"Шушне малку. Во грмушката нешто потшушна."},{"word":"поубеди","type":"св.","description":"Убеди, увери некого малку, во некоја мера."},{"word":"поублажи","type":"св.","description":"пооблажи."},{"word":"поувеличи","type":"св.","description":"Увеличи малку или уште малку."},{"word":"поувери","type":"св.","description":"Увери некого малку или уште малку."},{"word":"поугасне","type":"св.","description":"Угасне малку, направи да не гори, да не свети толку силно. Поугасни го огнот."},{"word":"поугоди","type":"св.","description":"Угоди малку или уште малку."},{"word":"поугори","type":"св.","description":"Угори, усвити, зажари малку."},{"word":"поудира","type":"св.","description":"Удира малку, кратко време."},{"word":"поуедначи","type":"св.","description":"Уедначи малку, донекаде."},{"word":"поужива","type":"св.","description":"Ужива малку, кратко време. Време е и јас малку да поуживам."},{"word":"поузрее","type":"св.","description":"Узрее малку, уште малку, донекаде. Не кини ги крушите, остави ги нека поузреат!"},{"word":"поука","type":"ж.","description":"Поучен совет. Корисни поуки. Поуки за јазикот."},{"word":"поукраси","type":"св.","description":"Украси, накити малку. Ја поукраси елката."},{"word":"поулавен","type":"прид.","description":"Што е избезумен, што е полуден. Поулавен од болка. Поулавен од радост."},{"word":"поулави","type":"св.","description":"Направи некого улав, луд, див. Доста го тепаше детето, ќе го поулавиш!"},{"word":"поулегне (се)","type":"св.","description":"Се улегне малку, во некоја мера."},{"word":"поули","type":"св.","description":"Посрамоти, искаже ули. Тие нас нè поулија."},{"word":"поуми се","type":"св.","description":"Се помисли, се замисли малку, кратко време. Се поуми, се поуми некое време и седна."},{"word":"поумори","type":"св.","description":"Умори некого малку, во некоја мера. Ние како да ве поуморивме."},{"word":"поунијати","type":"св.","description":"Направи некого унијат."},{"word":"поупати","type":"св.","description":"Упати некого малку, донекаде во нешто. Тој ги поупати во работата."},{"word":"поуплаши","type":"св.","description":"Уплаши некого малку, донекаде."},{"word":"поупрости","type":"св.","description":"Упрости, поедностави малку, донекаде. Ја поупростиле процедурата."},{"word":"поуреди","type":"св.","description":"Уреди, доведе во ред малку, донекаде."},{"word":"поусами","type":"св.","description":"Усами, осами малку, донекаде."},{"word":"поусвити","type":"св.","description":"Усвити малку или уште малку, донекаде."},{"word":"поусвои","type":"св.","description":"Усвои нешто малку или уште малку."},{"word":"поусили","type":"св.","description":"Усили малку повеќе."},{"word":"поусложни","type":"св.","description":"Направи нешто да биде донекаде посложено. Неговото доаѓање ја поусложни ситуацијата."},{"word":"поусоврши","type":"св.","description":"Усоврши уште малку; доусоврши. Сега го поусовршил моторот."},{"word":"поуспокои","type":"св.","description":"Успокои, смири донекаде. Тоа го поуспокои."},{"word":"поусрами","type":"св.","description":"Усрами малку, донекаде."},{"word":"поустрои","type":"св.","description":"Устрои, уреди, организира малку, донекаде."},{"word":"поусуче","type":"св.","description":"Усуче нешто (конец, предено и сл.), малку, донекаде."},{"word":"поутеши","type":"св.","description":"Утеши некого малку, донекаде."},{"word":"поуточни","type":"св.","description":"Уточни малку повеќе. Сега поуточни ја формулацијата."},{"word":"поучен","type":"прид.","description":"Што дава, што содржи поука. Поучна книга. Поучни примери."},{"word":"поучи","type":"св.","description":"Даде поука; посоветува некого за нешто. Старите треба да ги поучат помладите."},{"word":"поучи","type":"св.","description":"Учи малку, кратко време. Поучив математика."},{"word":"пофалба","type":"ж.","description":"Убаво мислење, позитивна оцена за некого или за нешто искажана со зборови. За пофалба е неговиот став."},{"word":"пофален","type":"прид.","description":"Што искажува пофалба. Пофални зборови."},{"word":"пофали","type":"св.","description":"Искаже пофалба за некого или за нешто. Тренерот ги пофали играчите."},{"word":"пофалница","type":"ж.","description":"Пофално писмо; писмено признание што се доделува по некој повод. Учесниците на натпреварот добија пофалници."},{"word":"пофантазира","type":"св.","description":"Фантазира малку, кратко време."},{"word":"пофати","type":"св.","description":"Фати нежно, внимателно; напипа (со прсти) нешто. Го пофати штофот и рече дека не е волнен."},{"word":"пофилозофира","type":"св.","description":"Мудрува малку, кратко време."},{"word":"пофлертува","type":"св.","description":"Флертува малку, некое време."},{"word":"похвала","type":"ж.","description":"Беседа или песна со која нешто се фали. Св. Климент Охридски напишал многу похвали и поучни слова."},{"word":"похвален","type":"прид.","description":"Што се однесува на похвала. Похвална песна."},{"word":"поход","type":"м.","description":"Организирано одење, поаѓање некаде; организирана обиколка или посета на нешто. Туристички поход. Поход на планина."},{"word":"похота","type":"ж.","description":"Претерана, неумерена полова страст; сладострастие. Неговиот живот е полн со телесни похоти."},{"word":"похотен","type":"прид.","description":"Што е исполнет со похота. Похотен поглед. Похотни мисли."},{"word":"похрани","type":"св.","description":"Храни малку, некое време. Го похранив со гриз детето."},{"word":"похристијани","type":"св.","description":"Направи некого христијанин. Тој го похристијанил целото село."},{"word":"поцапа","type":"св.","description":"Цапа малку, кратко време."},{"word":"поцарува","type":"св.","description":"Царува некое време."},{"word":"поцвили","type":"св.","description":"Цвили малку, кратко време."},{"word":"поцвичи","type":"св.","description":"Цвичи малку, кратко време."},{"word":"поцвркоти","type":"св.","description":"Цвркоти малку, кратко време. Врабецот поцвркоти на гранката и летна."},{"word":"поцеди","type":"св.","description":"Цеди малку, кратко време."},{"word":"поцепи","type":"св.","description":"Цепи малку, кратко време."},{"word":"поцимоли","type":"св.","description":"Цимоли, плаче малку, кратко време."},{"word":"поцинкува","type":"св. и несв.","description":"Обложи со тенок слој цинк. Поцинкувани предмети."},{"word":"поцица","type":"св.","description":"Цица малку, кратко време."},{"word":"поцрвени","type":"св.","description":"Направи црвен, бојадиса со црвена боја. Ја поцрвенил оградата."},{"word":"поцрни","type":"св.","description":"Направи црн, бојадиса со црна боја. Тој ги поцрни рацете со јаглен."},{"word":"поцрпи","type":"св.","description":"Црпи малку, кратко време."},{"word":"поцрта","type":"св.","description":"Црта малку, кратко време."},{"word":"поцрцори","type":"св.","description":"поцвркоти."},{"word":"поцути","type":"св.","description":"Цути малку, кратко време. Црешата ќе поцути уште некој ден."},{"word":"почади","type":"св.","description":"Чади кратко време. Оџакот почади некое време."},{"word":"почва","type":"ж.","description":"Површински слој на земјата во кој се развива животот на растенијата. Состав на почвата. Обработлива почва."},{"word":"почвен","type":"прид.","description":"Што се однесува на почва; што ѝ припаѓа на почвата. Почвената радиоактивност има влијание врз растенијата."},{"word":"почек","type":"м.","description":"Одложено плаќање во трговијата; продадената и земената стока се плаќа подоцна, со чекање извесно време. Од продавницата ми рекоа дека може на почек да купувам."},{"word":"почека","type":"св.","description":"Чека малку, некое време. Го почекав пред влезот на зградата."},{"word":"почемрее","type":"св.","description":"Чемрее малку, некое време."},{"word":"почепка","type":"св.","description":"Чепка малку, кратко време."},{"word":"почесен","type":"прид.","description":"Што заслужил чест, кому му се укажува чест; што се однесува на Командантот нареди да се испалат три почесни плотуни за загинатите војници. Почесна гарда. Почесен доктор. Почесен граѓанин."},{"word":"почест","type":"ж.","description":"Јавно изразена чест или признание. Претседателот беше пречекан со највисоки државни почести."},{"word":"почести","type":"св.","description":"Чести, понуди нешто за јадење или за пиење. Го почестил гостинот со кафе."},{"word":"почетен","type":"прид.","description":"Што преставува почеток; што се однесува на почеток. Почетна брзина. Почетен удар. Почетен стадиум."},{"word":"почетка","type":"св.","description":"Четка малку, некое време (чевли и сл.)."},{"word":"почетник","type":"м.","description":"Тој што почнува некаква дејност, учење и др. Ние сме почетници во оваа работа."},{"word":"почетнички","type":"прид.","description":"Што се однесува на почетник. Прави почетнички грешки."},{"word":"почетништво","type":"ср.","description":"Состојба на тој што е почетник. Елементи на почетништво."},{"word":"почеток","type":"м.","description":"Прв, воведен момент или дел од нешто; појдовна точка. Почеток на натпреварот. Почеток на учебната година."},{"word":"почеша","type":"св.","description":"Чеша малку. Го почеша по грбот."},{"word":"почешла","type":"св.","description":"Чешла малку, кратко време."},{"word":"почива","type":"несв.","description":"одмора Тие имаат навика да си почиваат попладне."},{"word":"почивалиште","type":"ср.","description":"Место каде што се почива."},{"word":"почивка","type":"ж.","description":"Одмор; куса пауза од работа. Тие мораа да направат куса почивка."},{"word":"почин","type":"м.","description":"Почин, одмор. Тој работеше без почин."},{"word":"починат","type":"прид.","description":"Што е умрен. Попот кажа молитва за покој на душите на починатите."},{"word":"почине","type":"св.","description":"одмори Седна да почине малку."},{"word":"починка","type":"ж.","description":"Одмор. Таа по неколку починки се доближи до мене."},{"word":"почиракува","type":"св.","description":"Поработи некое време како чирак."},{"word":"почисти","type":"св.","description":"Чисти малку, кратко време."},{"word":"почит","type":"ж.","description":"Чувство на уважување кон некого. Чувствувам длабока почит кон тебе. Остануваме со почит."},{"word":"почита","type":"св.","description":"Чита малку, кратко време. Почита и заспа."},{"word":"почитува","type":"несв.","description":"Чувстува, изразува почит. Многу ве сакам и ве почитувам."},{"word":"почитуван","type":"прид.","description":"Што ужива почит, што уважува (во јавно или директно обраќање). Почитуван колега. Почитувани гости."},{"word":"почитувач","type":"м.","description":"Тој што има почит кон некого или нешто. Тој е голем почитувач на уметноста."},{"word":"почкрипи","type":"св.","description":"Чкрипи малку, кратко време. Гумите од автомобилот почкрипија."},{"word":"почкрта","type":"св.","description":"Чкрта малку, кратко време. Тој почкрта со кредата на таблата и си седна."},{"word":"почмае","type":"св.","description":"Чмае малку, кратко време."},{"word":"почне","type":"св.","description":"Тргне од почеток, пристапи кон некое дејство; започне. Тој почна силно да плаче. Градината почна да цвета."},{"word":"почува","type":"св.","description":"Чува некое време. Го почувавме ранетиот кај нас."},{"word":"почувствува","type":"св.","description":"Осети нешто; Почувствува болка во градите."},{"word":"почуден","type":"прид.","description":"зачуден. Најпосле тој, почуден од таа чудна недоумица, се реши да праша."},{"word":"почуди","type":"св.","description":"зачуди. Ме почуди неговото држење."},{"word":"почука","type":"св.","description":"Потропа; потапка. Некој тивко почука на вратата. Тој го почука по рамото."},{"word":"почукне","type":"св.","description":"Чукне малку; потчукне."},{"word":"почури","type":"св.","description":"Чури малку, некое време. Оџакот почури малку."},{"word":"почурулика","type":"св.","description":"Чурулика малку, некое време. Птиците почуруликаа и летнаа кон небото."},{"word":"поџавка","type":"св.","description":"Џавка, лае некое време. Кучето поџавка пред портата."},{"word":"поџаволи","type":"св.","description":"Џаволи малку, некое време. Детето поџаволи и замолче."},{"word":"поџагори","type":"св.","description":"Џагори малку, некое време; повреви. Остави ги нека поџагорат, ќе им помине."},{"word":"поџари се","type":"св.","description":"Се џари малку, кратко време. Тој се поџари во девојката и си замина."},{"word":"поџбара","type":"св.","description":"Џбара малку, некое време. Детето поџбара во џебот, но не го најде тоа што го бараше."},{"word":"поџвака","type":"св.","description":"Џвака малку, кратко време. Поџвака малку од лебот."},{"word":"поџивка","type":"св.","description":"Џивка малку, кратко време. Врапчињата поџивкаа на гранката и летнаа."},{"word":"пошава","type":"св.","description":"Мрда некое време."},{"word":"пошалави","type":"св.","description":"Шалави, прави шеги, беснее некое време."},{"word":"пошанта се","type":"св.","description":"Се шанта, се шантра, се тетерави, се занесува (при одење) некое време. Тој се пошанта и падна на земјата."},{"word":"пошегачи се","type":"св.","description":"Тера шега некое време."},{"word":"пошегува се","type":"св.","description":"Се шегува малку."},{"word":"пошепоти","type":"св.","description":"Шепоти малку, кратко време."},{"word":"пошета","type":"св.","description":"Шета малку, кратко време. Пошета низ собичето и си легна."},{"word":"пошиба","type":"св.","description":"Шиба, удира, бие малку, кратко време. Тој го пошиба коњот."},{"word":"пошие","type":"св.","description":"Шие малку, кратко време. Ќе пошиеме уште малку и ќе си одиме."},{"word":"пошколува","type":"св.","description":"Школува некого некое време. Татко му го пошколува до четврто одделение."},{"word":"пошлака","type":"св.","description":"Плеска, плуска малку со рацете."},{"word":"пошлапа","type":"св.","description":"Шлапа, цапа малку, некое време (во кал и сл.). Девојчето пошлапа во калта."},{"word":"пошмрка","type":"св.","description":"Шрмка малку, кратко време."},{"word":"пошмркне","type":"св.","description":"Шмркне малку."},{"word":"пошмука","type":"св.","description":"Шмука малку, кратко време."},{"word":"пошта","type":"ж.","description":"а) Установа која се занимава со пренос на разновидни пратки. Дирекција на поштата. б) Зградата во која е сместена таквата установа. Ќе се најдеме пред поштата."},{"word":"поштар","type":"м.","description":"Службеник што работи во пошта. Друштво на поштарите."},{"word":"поштарина","type":"ж.","description":"Такса за поштенски услуги. Поштарината е платена."},{"word":"поштарка","type":"ж.","description":"Жена што работи во пошта."},{"word":"поштеда","type":"ж.","description":"Заштита на некого, имање обѕир; поштеди. Работел сè и сешто без поштеда."},{"word":"поштеди","type":"св.","description":"Заштити, зачува некого од тешка работа, преголем напор и сл. Тој им го поштедил животот."},{"word":"поштенски","type":"прид.","description":"Што се однесува на пошта; што ѝ припаѓа на поштата. Поштенска марка. Поштенски жиг. Поштенско сандаче."},{"word":"пошти","type":"несв.","description":"Чисти некому глава од вошки и сл. Ги поштев децата."},{"word":"поштипе","type":"св.","description":"Штипе малку, кратко време."},{"word":"поштипне","type":"св.","description":"Штипне малку, еднократно, еднаш. Тој го штипна детето."},{"word":"поштозашто","type":"прил.","description":"Премногу евтино, речиси за ништо. Ја продал кравата поштозашто"},{"word":"поштрака","type":"св.","description":"Штрака (со нешто) малку, кратко време."},{"word":"поштук","type":"м.","description":"Траг, спомен (обично во фрази). Поштукот му го нема. Поштукот не му се знае. Нема поштук од него."},{"word":"поштукне","type":"св.","description":"Исчезне, се изгуби. Ми го поштукна ножето."},{"word":"поштура се","type":"св.","description":"Денгуби, се вртка, се влече без работа некое време. Се поштура цел ден низ градот без работа."},{"word":"поштури","type":"св.","description":"Направи или стане штур; избезуми."},{"word":"поштутка се","type":"св.","description":"Се штутка малку, некое време."},{"word":"пошумен","type":"прид.","description":"Што е насаден, покриен со шума. Пошумен рид."},{"word":"пошуми","type":"св.","description":"Покрие со шума голи пространства. Учениците го пошумија ридот."},{"word":"пошуми","type":"св.","description":"Шуми, бучи малку, кратко време."},{"word":"пошумоли","type":"св.","description":"пошуми2."},{"word":"пошурка","type":"св.","description":"Шурка, пребарува, претура малку, кратко време."},{"word":"пошурка","type":"св.","description":"Потече малку, кратко време."},{"word":"пошушка","type":"св.","description":"Шушка малку, кратко време."},{"word":"пра-","type":"претс.","description":"Претставка за образување именки и придавки со значење: а) Степен на родство по нагорна или надолна линија (прабаба, прадедо, правнук). б) Првобитност, примарност, најголема старост на тоа што е именувано со основата (прајазик, праоснова, прататковина, прачовек)."},{"word":"прабаба","type":"ж.","description":"Мајка на баба или дедо. Мојата прабаба уште е жива"},{"word":"прав","type":"прид.","description":"Што не е искривен, свиткан, што нема кривини, рамен; крив. Права линија. Права улица. Права коса."},{"word":"прав","type":"м.","description":"Множество од многу ситни честички, од органско и неорганско потекло, кои поради својата мала тежина лесно се движат во воздухот и паѓаат на површината. Тутунов прав. Децата играа во правта. Не кревај прав! Од ветрот се кренаа правови."},{"word":"права","type":"ж.","description":"Рамна, права, неискривена црта, линија. Нацртај една права и една крива. Паралелни прави."},{"word":"правач","type":"м.","description":"(разг.) Тој што прави нешто. Правач на буриња."},{"word":"правда","type":"ж.","description":"Тоа што секому припаѓа според определен закон или заслуга; законитост, справедливост, правдина. Божја правда. Бара правда. Министерство за правда."},{"word":"правдина","type":"ж.","description":"правда_1 Овде нема правдина."},{"word":"правдољубец","type":"м.","description":"Тој што ја сака, што ја брани правдата. Чорбаџијата беше познат како правдољубец."},{"word":"правдољубив","type":"прид.","description":"Што ја сака, што ја брани правдата. Правдољубиви луѓе."},{"word":"правдољубие","type":"ср.","description":"Љубов кон правдата. Беше позната по своето правдољубие."},{"word":"праведен","type":"прид.","description":"Што се заснова на правда, што се однесува на правда, што е справедлив, правичен. Праведен судија. Праведно барање. Праведна казна."},{"word":"праведник","type":"м.","description":"Тој што во своите постапки спроведува правда, го почитува начелото на праведност; праведен човек. Тие клекнаа пред праведникот и побараа помош."},{"word":"праведнички","type":"прид.","description":"Што му припаѓа, што се однесува на праведник и на праведница. Праведнички надежи и очекувања."},{"word":"правен","type":"прид.","description":"Што не е природен, вештачки. Правени заби."},{"word":"правен","type":"прид.","description":"Што се однесува на право. Правен факултет. Правен систем. Правни односи."},{"word":"правец","type":"м.","description":"Замислена линија на движење насочена кон определена цел; насока. Спротивен правец. Непознат правец. Погрешен правец. Трчаше во правец на селото. Заминаа во различни правци."},{"word":"прави","type":"несв.","description":"Изработува, произведува (самиот или преку друг) нешто. Прави чевли. Прави прозорци. Прави куќа. Ластовичката прави гнездо."},{"word":"правилен","type":"прид.","description":"Што се заснова на правило, што се однесува, се подведува под правило. Правилен изговор. Правилна промена. Правилни форми."},{"word":"правилник","type":"м.","description":"Состав, збир од правила за начинот на кој треба да се одвива работата во еден колектив или да се извршува некаква дејност. Тарифен правилник. Правилник за оценување на учениците. Правилникот стапува во сила веднаш."},{"word":"правило","type":"ср.","description":"а) Одредба, принцип, пропис што се однесува на организацијата и начинот на работа, односите меѓу луѓето во една средина и сл. Ова правило треба сите да го почитуваат. Правила на службата. Христијански правила. б) (обично во мн.) Збир од такви одредби, прописи што го определуваат начинот на извршување на нешто. Правила на игра. Правила на бонтон."},{"word":"правина","type":"ж.","description":"Правда, правдина, справедливост. Правина и кривина. Оди по правината. Ќе излезе на видело правината што ја барам."},{"word":"правителство","type":"ср.","description":"Управа, влада. Нивните жалби стигнаа и до правителството."},{"word":"правичен","type":"прид.","description":"Правичен човек. Правични интереси."},{"word":"правник","type":"м.","description":"Специјалист по право. Одличен правник. Дипломирани правници."},{"word":"правнук","type":"м.","description":"Син на внук или внука. Бабите седеа пред порти и разговараа за своите внуци и правнуци."},{"word":"право-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки со значење што се однесува на прав 1, 2 и 3 (правоаголен, правоговор, правописен, правоверен)."},{"word":"право-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки со значење што се однесува на право (правобранител, правосудство)."},{"word":"право","type":"ср.","description":"(само едн.) Систем од правила и норми што ги регулираат односите меѓу луѓето и односите кон општеството, востановени од страна на владејачката класа или државата. Римско право. Буржоаско право. Социјалистичко право."},{"word":"право","type":"прил.","description":"По права линија, праволиниски. Одете само право и ќе стигнете. Тргна право дома. Седна право спроти него."},{"word":"правоаголен","type":"прид.","description":"Што има прави агли. Правоаголен триаголник. Правоаголна соба."},{"word":"правоаголник","type":"м.","description":"Четириаголник со прави агли и со по две спротивни еднакви страни. Куќата имаше форма на правоаголник."},{"word":"правобранител","type":"м.","description":"Лице чија функција е да ги брани правата на граѓанинот наспроти јавната власт. Народен правобранител. Општински правобранители."},{"word":"правобранителство","type":"ср.","description":"Дејност на правобранител. Тој се докажал во сферата на правобранителството."},{"word":"правоверен","type":"прид.","description":"а) Што се придржува строго кон догмите на некоја вера, религија. Правоверен човек. Правоверен кнез. б) Што припаѓа на вера за која нејзините верници мислат дека е права, вистинска. Правоверен муслиман. Правоверни католици."},{"word":"правоверец","type":"м.","description":"Тој што се придржува строго кон догмите на некоја вера, религија. Уште од мал беше вистински правоверец."},{"word":"правоверност","type":"ж.","description":"Својство или состојба на тој што е правоверен. Од ова зависи правоверноста на целата заедница."},{"word":"правоговор","type":"м.","description":"Правилен литературен изговор на гласовите и зборовите во еден јазик; ортоепија. Правопис и правоговор."},{"word":"правоговорен","type":"прид.","description":"Што се однесува на правоговор. Правоговорна норма. Правоговорни грешки."},{"word":"праводоземец","type":"м.","description":"Изумрен вид четириножни 'рбетници водоземци, слични на дождовник, со големина на крокодил; Archamphybia."},{"word":"правокрилец","type":"м.","description":"Род на инсекти со два пара крилја од кои предните се поцврсти и не се користат при летање; Orthoptera."},{"word":"праволиниски","type":"прид.","description":"а) Што се движи, се одвива по права линија. Праволиниско движење. б) Што е со прави линии. Праволиниска слика."},{"word":"правопис","type":"м.","description":"Општоусвоен систем на правила и графички знаци за пишување на зборовите во еден јазик; ортографија. Фонетски правопис. Етимолошки правопис."},{"word":"правописен","type":"прид.","description":"Што се однесува на правопис. Правописен речник. Правописна грешка. Правописни правила."},{"word":"правоса се","type":"св.","description":"Исчезне, снема некого или нешто. Тој се правоса како сенка. Сè што имаше во дуќанот се разнесе, се правоса."},{"word":"правосилен","type":"прид.","description":"Што има законска сила, важност, право. Правосилно решение. Правосилна пресуда."},{"word":"православен","type":"прид.","description":"Што се однесува на православие. Православен календар. Православна црква."},{"word":"православец","type":"м.","description":"Православен човек, припадник на православната христијанска вера. Во земјата заедно живеат и православци и католици."},{"word":"православие","type":"ср.","description":"Гранка на христијанството оформена како источно-христијанска црква"},{"word":"правосуден","type":"прид.","description":"Што се однесува на правосудство. Правосуден систем. Правосудна управа."},{"word":"правосудство","type":"ср.","description":"Дејност, работа на судовите и на судските органи во една држава, во согласност со правните закони. Потребни се реформи во правосудството."},{"word":"праг","type":"м.","description":"Дебела греда (од дрво, камен или метал) што лежи пред долниот дел од вратата. Куќен праг. Камен праг. Застана на прагот. Седна на прагот."},{"word":"Прага","type":"ж.","description":"Главен град на Чешка."},{"word":"прагма","type":"ж.","description":"Дејствување што е насочено кон непосреден успех, резултат и корист."},{"word":"прагматизам","type":"м.","description":"Филозофско утилитаристичко учење според кое вистина е само она што е успешно и корисно, што има практична вредност. Во песната се гледа поетовиот бунт против прагматизмот."},{"word":"прагматика","type":"ж.","description":"Постапки, ред, распоред во деловната дејност."},{"word":"прагматист","type":"м.","description":"Приврзаник на прагматизмот. Тие се филозофи прагматисти."},{"word":"прагматичар","type":"м.","description":"Тој што бара практични, корисни решенија што даваат подобар резултат, што водат кон поголем успех; прагматичен, практичен човек."},{"word":"прагматичен","type":"прид.","description":"Што се води од прагматизам; што е насочен кон постигање непосреден успех, резултат и корист. Прагматична филозофија. Прагматично ниво. Прагматични луѓе."},{"word":"прагматички","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на прагматика и на прагмати"},{"word":"прадедо","type":"м.","description":"Татко на дедо или баба. Неговиот прадедо бил богат човек."},{"word":"прадедовина","type":"ж.","description":"Имот што е наследен од прадедо, што се предава од поколение на поколение. Нивите беа прадедовина и не сакаше да ги продава."},{"word":"праживотно","type":"ср.","description":"Едноќелиско живо суштество што може да се види само под микроскоп; Protozoa."},{"word":"пражител","type":"м.","description":"Првобитен, најстар жител на некое населено место, земја, држава и сл. Пражителите на островот биле црнци."},{"word":"праз","type":"м.","description":"Вид градинарско растение што расте во стракови, со бела главица и зелени перја; Allium porrum. Главица праз. Пита со праз."},{"word":"празен","type":"прид.","description":"а) Што не е исполнет, наполнет со нешто, во кој нема ништо; полн. Празен амбар. Празна чаша. Празна кутија. Празно шише. б) Што не е пополнет, што е без текст. Празен лист. Празен формулар. Празна тетратка. в) Што не е натоварен со нешто, што е без товар. Празен камион. Празни вагони. Празни коњи. г) Што не е населен, во кој не живее никој, во кој нема никој. Празен град. Празно село. Празни улици. д) Што не е зафатен со нешто, запоседнат од некого. Празен кревет. Празен стан. Празна куќа. Празно место. ѓ) Што нема волја, желба за работа, што е безделен. Не стој празен, фати се за работа!"},{"word":"празненство","type":"ср.","description":"Славење, прослава. Општо празненство."},{"word":"празни","type":"несв.","description":"Прави нешто да биде празно; полни. Го празни шишето. Ја празни торбата."},{"word":"празник","type":"м.","description":"а) Ден што се празнува во чест на некој настан или некоја личност. Празник на трудот. Празник на жената. Национален празник. б) (црков.) Ден или повеќе денови едноподруго што се празнуваат во чест на некој светец. Верски празник. Божиќни празници."},{"word":"празнина","type":"ж.","description":"Празен, неисполнет простор, место. Меѓу двете куќи има голема празнина. Шумата е ретка, има многу празнини меѓу дрвјата."},{"word":"празничен","type":"прид.","description":"Што се однесува на празник. Празничен календар. Празнична песна. Празнични денови."},{"word":"празноверен","type":"прид.","description":"Што верува во натприродни сили; суеверен. Празноверни луѓе."},{"word":"празноверец","type":"м.","description":"Тој што верува во празноверие, празноверен човек. Сите од фамилијата беа празноверци."},{"word":"празноверие","type":"ср.","description":"Верување во натприродни сили и во нивната моќ; суеверје. Не можеше да разликува што е вистина, а што празноверие"},{"word":"празноглав","type":"прид.","description":"Што е глупав, умствено ограничен. Празноглава жена."},{"word":"празноглавец","type":"м.","description":"Тој што е глупав, умствено ограничен, празноглав човек. Замолкнете празноглавци!"},{"word":"празнословен","type":"прид.","description":"Што зборува напразно, без врска, што дрдори нешто. Празнословен човек."},{"word":"празнослови","type":"несв.","description":"Зборува бесмислено, кажува празни зборови, дрдори. По цел ден само седи и празнослови."},{"word":"празнословие","type":"ср.","description":"Зборување празни зборови, дрдорење. Неговиот напис е празнословие, колку да се пополни весникот"},{"word":"празнотија","type":"ж.","description":"Празнина, празно, пусто место. Покажа на купот урнатини и на празнотијата. На десното уво наместо обетка, имаше празнотија."},{"word":"празнува","type":"несв.","description":"Слави, држи празник. Велигден го празнуваме три дена."},{"word":"празов","type":"прид.","description":"Што е од праз. Празово перо."},{"word":"праизведба","type":"ж.","description":"Прво изведување на некое уметничко дело (театарско, музичко, балетско); премиера. Праизведбата на драмската претстава беше позитивно оценета."},{"word":"праизвор","type":"м.","description":"Првобитен извор, почеток на нешто. Праизворот на неговото чудно однесување е во неговото детство"},{"word":"праискона","type":"прил.","description":"Од памтивек, од старо време, од дамнина. Некои обичаи постојат од праискона."},{"word":"праисконски","type":"прид.","description":"Што бил, што постоел од многу одамна, од старо време, што е од памтивек. Праисконска борба."},{"word":"праисторија","type":"ж.","description":"Период од развојот на човештвото за кој нема никакви пишани документи; време пред појавата на пишаните споменици."},{"word":"праисториски","type":"прид.","description":"Што се однесува на праисторија. Праисториски човек."},{"word":"Праја","type":"ж.","description":"Главен град на Република Зелен  ’Рт."},{"word":"прајазик","type":"м.","description":"Прастар јазик, заеднички за група сродни јазици и теориски установен врз основа на споредувањето меѓу тие јазици. Индоевропски прајазик."},{"word":"прајазичен","type":"прид.","description":"Што се однесува на прајазик. Прајазични форми."},{"word":"праќа","type":"ж.","description":"(истор.) Воено орудие за фрлање камења."},{"word":"праќица","type":"ж.","description":"Дел од јаже на самарот што се наоѓа од едната и од другата страна и служи за товарање или наместо узенгии. Потпушти ги праќиците да се качам на коњот."},{"word":"практика","type":"ж.","description":"Непосредна примена и спроведување во дело на определени постапки; теорија. Нема теорија без практика."},{"word":"практикант","type":"м.","description":"Тој што се вежба, што поминува низ практика. Тој е практикант и не може да потпишува документи."},{"word":"практикува","type":"несв.","description":"Стекнува искуство, се вежба. Практикува да свири во ноќни локали."},{"word":"практикум","type":"м.","description":"Вежби по некој учебен предмет, обично на високите школи, за практична примена на теориските знаења. Практикум по хемија."},{"word":"практицизам","type":"м.","description":"Сфаќање според кое ѝ се дава предност на практиката во однос на теоријата, на моменталните потреби за сметка на определени принципи. Во неговата работа превладува практицизмот."},{"word":"практицист","type":"м.","description":"Приврзаник на практицизмот. Група практицисти ја оспоруваа неговата теорија."},{"word":"практицистички","type":"прид.","description":"Што се однесува на практицизам и на практицист. Практицистички однос кон работата."},{"word":"практичар","type":"м.","description":"Лице со големо искуство, тој што практично добро ја владее својата работа. Во науката потребни се и теоретичари и практичари."},{"word":"практичен","type":"прид.","description":"Што се однесува на практика Практичен живот. Практична работа. Практично значење."},{"word":"практички","type":"прид.","description":"Што се однесува на практика. Практичка обука. Практичка акција."},{"word":"прамајка","type":"ж.","description":"Најстара жена од која започнува родот, сојот; прародителка. Според Библијата, нашата прамајка е Ева."},{"word":"праматар","type":"м.","description":"Трговец што продава ситни галантериски работи (срма, конец и сл.). Прошета кај сите праматари и нигде не најде златна срма."},{"word":"праматарски","type":"прид.","description":"Што се однесува на праматар. Праматарски стоки."},{"word":"праматерија","type":"ж.","description":"Прва, првобитна материја од која настанале и од која се состоеле сите материјални тела во природата. Тој го застапувал мислењето за огнот како праматерија."},{"word":"праматија","type":"ж.","description":"Ситна галантериска стока. Трговец со праматија."},{"word":"прамен","type":"м.","description":"Кичер, перчин коса. Еден прамен од косата му паѓаше преку очите. Неколку прамни коса ѝ излегуваа од под шамијата."},{"word":"праменка","type":"ж.","description":"Вид овца со груба волна. Праменките се издржливи овци, погодни за номадско патување."},{"word":"пранарод","type":"м.","description":"Првобитен народ од кој настанале повеќе други сродни народи."},{"word":"пранга","type":"ж.","description":"(арх.) оков Фатените бунтовници ги оковаа во пранги. Го водеа низ градот со прангии на нозете."},{"word":"прање","type":"ср.","description":"Глаголска именка од пере."},{"word":"праоблик","type":"м.","description":"Прв, првобитен облик на нешто. Бајките се праоблик на поезија."},{"word":"праобразец","type":"м.","description":"Прв, првобитен образец, оригинал, прототип. Ракописот претставува праобразец во словенската книжевност"},{"word":"праоснова","type":"ж.","description":"Прва, првобитна основа, суштина на нешто. Се трудеше да ја најде праосновата на животот"},{"word":"праотец","type":"м.","description":"Далечен, најстар предок од кој потекнува еден род, сој; прародител. По толку години, тој се врати во земјата на своите праотци."},{"word":"прапорец","type":"м.","description":"Празна метална топка со мало метално топче во внатрешноста кое тропа при тресење; затворено ѕвонче. Од далеку се слушаа прапорците на коњите."},{"word":"прапочетен","type":"прид.","description":"Што се однесува на прапочеток. Прапочетно значење."},{"word":"прапочеток","type":"м.","description":"Прв, првобитен, исконски почеток. Во оваа збирка среќаваме стихови кои говорат за човековите прапочетоци."},{"word":"прапрабаба","type":"ж.","description":"Мајка на прадедо или прабаба. Неговата прапрабаба била од аристократско семејство"},{"word":"праправнук","type":"м.","description":"Син од правнук или правнука. Праправнуците ја продадоа земјата и заминаа од селото"},{"word":"прапрадедо","type":"м.","description":"Татко на прадедо или прабаба. Тоа ни е наследство од нашиот прапрадедо"},{"word":"прапричина","type":"ж.","description":"Прва, првобитна, основна причина. Ја барал прапричината на овие појави"},{"word":"прапроизвод","type":"м.","description":"Прв, првобитен, основен производ од некое производство. Прапроизводите биле едноставни, несовршени, но корисни."},{"word":"прапроизводство","type":"ср.","description":"Прво, првобитно, основно производство. Прапроизводството влијаело врз човековиот живот."},{"word":"прасе","type":"ср.","description":"(зоол.) Мало, младо свињче. Свињата роди три прасиња."},{"word":"прасец","type":"м.","description":"(зоол.) Мажјак на домашна свиња, крмнак. Прасецот шеташе низ дворот."},{"word":"прасешки","type":"прид.","description":"Што се однесува на прасе. Прасешко месо."},{"word":"праси","type":"несв.","description":"За свиња ‒ раѓа прасиња. Секоја година свињата праси десет прасиња."},{"word":"прасилиште","type":"ср.","description":"Место каде што се прасат свињите. Во прасилиштето свињите доаѓаат неколку дена пред да се опрасат."},{"word":"прасило","type":"ср.","description":"Прасиња од едно опрасување. Од тоа прасило имаме десет прасиња."},{"word":"праска","type":"ж.","description":"Овошно дрво, ниско и бујно, со жолто-црвени и сочни плодови; Prunus persica. Се загледа во зрелите плодови на праските."},{"word":"праскарник","type":"м.","description":"Место насадено со праски. Застанаа пред еден голем праскарник."},{"word":"праскин","type":"прид.","description":"Праскин мов."},{"word":"прасков","type":"прид.","description":"Што се однесува на праска. Прасков молец. Праскова лушпа."},{"word":"прасковица","type":"ж.","description":"Прасково дрво. Седнаа под една прасковица."},{"word":"праслика","type":"ж.","description":"Прва, првобитна слика; прототип. Иконите за него беа праслики на светото и духовното."},{"word":"прасловенски","type":"прид.","description":"Што се однесува на Прасловени. Прасловенски јазик. Прасловенски племиња."},{"word":"прасна","type":"прид.","description":"За свиња ‒ што носи плод, што треба да се опраси. Оваа свиња е прасна"},{"word":"прасостојба","type":"ж.","description":"Прва, првобитна, исконска состојба. Некогаш работите се враќаат на почеток, во некоја прасостојба."},{"word":"прастар","type":"прид.","description":"древен_1 Прастаро време. Прастари текстови. Прастари жители."},{"word":"прат","type":"м.","description":"Отсечен прав и долг стап; прачка. Зелен прат. Лесков прат. Букови пратје"},{"word":"прататковина","type":"ж.","description":"Првобитно, најстаро место каде што живеело некое племе, народ, животински или растителен вид, место каде што нешто првпат се родило, се појавило. Словените во својата прататковина зборувале на општ словенски јазик. Прататковина на компирите е Јужна Америка."},{"word":"пратеник","type":"м.","description":"Лице што е испратено некаде со определена задача, порака и сл. Кралски пратеник."},{"word":"пратенички","type":"прид.","description":"Што се однесува на пратеник. Пратенички мандат. Пратенички избори."},{"word":"пратеништво","type":"ср.","description":"Група луѓе, делегација испратена со определена задача. Сите народи испратија свои пратеништва пред царот."},{"word":"пратец","type":"м.","description":"Дрвена, метална и сл. права, нееластична прачка. Од гранката што ја отсече си направи пратец."},{"word":"прати","type":"св.","description":"Упати некого некаде со определена цел. Ја пратив ќерката на летување. Го прати детето на чаршија по леб. Фирмата ме прати на усовршување во странство."},{"word":"пратка","type":"ж.","description":"Тоа што се праќа, што е испратено некому (писмо, пакет, пари). Пратка лекови. Поштенска пратка."},{"word":"пратока","type":"ж.","description":"Вид растение, рицинус; Ricinus communis."},{"word":"праун","type":"м.","description":"Вид габа, трад; Polyporus fomentarius."},{"word":"праушка","type":"ж.","description":"Скаменето животно, фосил. Во песокта најдовме праушки."},{"word":"прах","type":"м.","description":"Мртво тело, посмртни останки. Се поклони крај прахот негов."},{"word":"прачка","type":"ж.","description":"Тенка гранка исчистена од ситните гранчиња и од лисјето. Во раката држеше прачка. Плотот беше направен од лескови прачки."},{"word":"прачовек","type":"м.","description":"Првобитен човек, предок на денешниот човек. Неандерталски прачовек."},{"word":"праша","type":"св.","description":"а) Постави прашање некому, се обрне кон некого усно или писмено со прашање. Тој се сврте кон неа и ја праша: ‒ Што мислиш за ова? Дали може да дојдам и јас? ‒ праша детето. Сè што не знаеш, прашај ме. б) Постави прашање за некого или за нешто, во врска со некого или со нешто. Таа ме праша кога ќе се вратам дома. Тие го прашаа за политиката во земјата. Тој заборави што треба да праша."},{"word":"прашален","type":"прид.","description":"Што содржи или изразува прашање. Прашален поглед. Прашален израз."},{"word":"прашалка","type":"ж.","description":"Алатка што служи за прашење земја. Ја фрли прашалката и побегна од бавчата."},{"word":"прашалник","type":"м.","description":"Список, збир од прашања на кои треба да се одговори; квестионар. Секој кандидат пополнува прашалник. Дијалектолошки прашалници."},{"word":"прашанка","type":"ж.","description":"Гатанка, загатка во облик на прашање на кое се бара одговор. На децата им постави неколку прашанки."},{"word":"прашање","type":"ср.","description":"Збор или реченица со кои се прашува и се очекува одговор. Одговори на прашањето. Пратеничко прашање. Провокативни прашања."},{"word":"прашен","type":"прид.","description":"Што е покриен со прав, полн со прав. Прашен мебел. Прашна книга. Прашни чевли."},{"word":"прашест","type":"прид.","description":"Што е како прав. Прашеста материја."},{"word":"праши","type":"несв.","description":"Крева прав, потура некого или нешто со прав. Таа го прашеше тремот кога ги тресеше покривките."},{"word":"праши","type":"несв.","description":"Копа земја со прашалка, ситнејќи ја и отстранувајќи непотребни штетни растенија. Старецот го прашеше лозјето. Таа ја прашеше градината со мотиче."},{"word":"прашинка","type":"ж.","description":"Елемент, честичка од прав. Во окото ми влезе прашинка."},{"word":"прашковиден","type":"прид.","description":"Што е во вид на прав. Прашковидни препарати."},{"word":"прашлив","type":"прид.","description":"Прашливо стакло. Прашливи патишта."},{"word":"прашник","type":"м.","description":"Дел од цветот што се состои од дршка, прашница и цветен прав и го претставува машкиот дел од цветот. Прашниците имаат форма на конус."},{"word":"прашница","type":"ж.","description":"Горниот дел од прашникот, во форма на торбичка, во кој се создава цветниот прашец. Жолта прашница."},{"word":"прашок","type":"м.","description":"Многу ситни честички од некоја тврда материја во облик на прав. Прашок за перење. Прашок за печиво. Купи лек во прашок. Ја запраши почвата со прашоци."},{"word":"прашти","type":"св.","description":"(обично со заменската форма ‒ ја) Избега. Уште во темни зори ја прашти."},{"word":"праштило","type":"ср.","description":"Сукана врвка (на торба, скутник и сл.). Детето ја фати баба си за праштилото на скутникот."},{"word":"прашума","type":"ж.","description":"Густо обраснат и непрооден шумски предел во тропските и суптропските области; џунгла. Авионот се урна во амазонската прашума."},{"word":"прашумски","type":"прид.","description":"Што потекнува, што е дел од прашума, што се однесува на прашума. Прашумски растенија."},{"word":"прв","type":"бр.","description":"Што е почетен, што е во набројувањето или во редот пред сите други; редна, бројна придавка кон бројот еден. Прв ред. Прв кат. Прва песна. Прво издание. Прва светска војна."},{"word":"прва","type":"несв.","description":"За птица ‒ мавта со крилјата. Штрковите прваа над нашата куќа."},{"word":"првак","type":"м.","description":"Прво родено дете во семејството. Не можеше да ја поднесе болката за изгубениот првак."},{"word":"прваче","type":"ср.","description":"Дем. од првак 2. (разг., хип.) Ученик во прво одделение. За првачињата беше организирана свечена приредба."},{"word":"првен","type":"прид.","description":"Што е прв. Првна вечер. Првна младост. Првно либе. Првни луѓе."},{"word":"првенец","type":"м.","description":"Истакнат, важен, влијателен човек. Градски првенци. Културни првенци."},{"word":"првенствен","type":"прид.","description":"Што е прв по важност, по значење, што има првенство; основен, најважен, најзначаен. Првенствена задача."},{"word":"првенство","type":"ср.","description":"Предност, приоритет. Тој има првенство на оваа раскрсница."},{"word":"првенушка","type":"ж.","description":"Прв род, прв плод. Две јаболка првенушки."},{"word":"првенче","type":"ср.","description":"Дем. од првенец 2."},{"word":"првестинка","type":"ж.","description":"Жена, леунка што првпат родила; прворотка."},{"word":"првин","type":"прил.","description":"Пред сите, пред сè; отпрвин, најпрвин. Првин вие дојдете, после ние. Првин помисли си, после кажи си. Првин јас ќе зборувам. Детето првин се налути, а потоа заплака."},{"word":"првина","type":"ж.","description":"Нешто што е ново, што се прави за првпат. Не ѝ е првина да го гледа таков. Не му е првина да бега од дома"},{"word":"првичар","type":"м.","description":"Татко на невестата или друг близок роднина што учествува на првиче. Првичарите останаа до доцна во ноќта."},{"word":"првичарски","type":"прид.","description":"Што се однесува на првичар и на првиче. Првичарски адети."},{"word":"првиче","type":"ср.","description":"Прва посета што ја прават родителите на невестата во куќата на зетот по свадбата (според народниот обичај). Сите роднини ги покани на првиче."},{"word":"првичен","type":"прид.","description":"Што е прв во нешто или според нешто, што е почетен, првобитен. Првичен резултат. Првичен впечаток. Првични форми на живот."},{"word":"првка","type":"несв.","description":"Прва по малку, во помала мера;"},{"word":"првнее","type":"несв.","description":"Испушта од себе пареа, испарува. Остави го лебот да првнее."},{"word":"првнина","type":"ж.","description":"првина."},{"word":"прво","type":"прил.","description":"Првин, најпрвин, најнапред. Треба да се видам прво со него. Прво треба да се договориме. Да се задржиме прво на некои гласовни особини."},{"word":"прво-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки со значење прв во нешто, прв според нешто: првоборец, првокласен."},{"word":"првобитен","type":"прид.","description":"Што се однесува на најстарите времиња, на првата, почетна епоха од човечката историја. Првобитен човек. Првобитна заедница."},{"word":"првоборец","type":"м.","description":"Тој што ја поведува борбата, што е меѓу првите, временски најстари учесници. Во првиот напад загинаа тројца првоборци."},{"word":"првоженец","type":"м.","description":"Тој што се жени првпат. Стар првоженец."},{"word":"првокатегорник","type":"м.","description":"Играч, обично шахист од прва категорија. Интересна партија одиграа шаховскиот кандидат и првокатегорникот."},{"word":"првокласен","type":"прид.","description":"Што е извонреден по својот квалитет, најдобар, одличен. Првокласен роман. Првокласна храна. Првокласна техника."},{"word":"првокласник","type":"м.","description":"Ученик во први клас во средно училиште. Одлични првокласници."},{"word":"прволигаш","type":"м.","description":"Спортист или спортски клуб што е во прва лига. Тој игра фудбал за странски прволигаш."},{"word":"првообвинет","type":"прид.","description":"Што е прв обвинет за извршено кривично дело, според тежината на кривичниот чин. Првообвинетиот го осудија на десет години затвор."},{"word":"првопласиран","type":"прид.","description":"Што се наоѓа на прво место. Првопласирана екипа."},{"word":"првопрестолен","type":"прид.","description":"Што е прва престолнина (кралска, црковна, државна). Првопрестолен град."},{"word":"првороден","type":"прид.","description":"Што е роден прв, пред другите деца во семејството. Првороден син"},{"word":"првородство","type":"ср.","description":"Привилегија на првородениот син да го наследува имотот на родителите. Право на првородство."},{"word":"прворотка","type":"ж.","description":"Жена, леунка што родила првпат; првестинка, првостинка. Таа брзо се породи иако беше прворотка."},{"word":"првосвештеник","type":"м.","description":"(истор.) Врховен свештеник кај старите Евреи."},{"word":"првосвештенство","type":"ср.","description":"Сталеж, клер на првосвештеници. Римското првосвештенство било против браќата Кирил и Методиј."},{"word":"првостепен","type":"прид.","description":"Што е од прв, највисок степен на важност, што е извонреден, првокласен. Првостепена улога. Првостепено значење."},{"word":"првоучител","type":"м.","description":"Прв учител, просветител. Словенските првоучители Кирил и Методиј."},{"word":"првпат","type":"прил.","description":"Прв пат, момент, почеток на нешто што не е претходно доживеано, искусено, што не се случило, што не се појавило до тој момент. Тој за првпат беше во селото. За првпат тие видоа воз. Првпат слушам за ова."},{"word":"првут","type":"м.","description":"Изумрени клетки во вид на мали лушпи што се одделуваат од кожата на главата. Шампон против првут."},{"word":"пргав","type":"прид.","description":"Што е многу брз, подвижен, темпераментен. Пргаво дете."},{"word":"прдавец","type":"м.","description":"Птица преселница, живее во ливадите, рамнините во близина на обработливо земјиште; Crex crex. Во 'ржта трепети потполошката, во тревата кубе прдавецот."},{"word":"прдеж","type":"м.","description":"Гасови што гласно се испуштаат од цревата."},{"word":"прдешки","type":"и.","description":"Глупости, бесмислици."},{"word":"прдлив","type":"прид.","description":"Што често прди."},{"word":"прдло","type":"м.","description":"Тој што прди."},{"word":"прдне","type":"св.","description":"Испушти гласно гасови од цревата."},{"word":"пре-","type":"претс.","description":"Претставка / префикс за образување глаголи со следните значења."},{"word":"пре-","type":"претс.","description":"Претставка за образување: а) Придавки со значење највисок степен на тоа што го означуваат тие: пребогат, предобар, премил. б) Именки со значење сродство (во напоредна употреба со претставката пра-): пребаба, предедо, превнук."},{"word":"преамбула","type":"ж.","description":"Воведен дел од важен правен акт (закон, устав, меѓународен договор и сл.) во кој се изнесени целта на актот и неговите основни начела."},{"word":"преанализира","type":"св.","description":"Анализира повторно, уште еднаш. Ја преанализира својата постапка."},{"word":"преангажиран","type":"прид.","description":"Што е премногу ангажиран, зафатен со нешто. Тој е преангажиран со реновирањето на куќата."},{"word":"преапе","type":"св.","description":"Прекаса, прегризе."},{"word":"преарен","type":"прид.","description":"Што е премногу арен; предобар. Си зеде жена арна, преарна."},{"word":"пребавен","type":"прид.","description":"Што е премногу бавен. Пребавно движење."},{"word":"пребара","type":"св.","description":"а) Избара, претресе сè за да најде некого или нешто. Детето пребара по џебовите. Тој ја пребара куќата. Полицијата ја пребара околината, но не го најде крадецот. б) Претресе некого барајќи нешто. Војниците го пребараа момчето, но ништо не му најдоа."},{"word":"пребарувач","type":"м.","description":"Тој што пребарува. Пребарувач на стари предмети."},{"word":"пребега","type":"св.","description":"Побегне од едно место на друго или од една страна на друга; смени локација со бегање. Тој пребега во странство. Тие пребегаа преку граница."},{"word":"пребел","type":"прид.","description":"Што е многу бел, сосема бел. Гледаше во пребелата покривка на снегот."},{"word":"пребели","type":"св.","description":"Избели, обели повторно, уште еднаш. Тој ја пребели куќарката."},{"word":"пребере","type":"св.","description":"Собере и последното од тоа што го има, од тоа што е за собирање. Го пребравме тутунот. Пребраа сè што имаше по полето."},{"word":"пребие","type":"св.","description":"претепа. Ноќеска некој го фатил и го пребил."},{"word":"пребир","type":"м.","description":"Пребирање; пребира."},{"word":"пребира","type":"несв.","description":"Избира, пробира, прави избор. Таа ги пребираше крушите веќе половина час. Момчето многу ги пребира девојките. Детето секогаш ја пребираше храната."},{"word":"пребирач","type":"м.","description":"Тој што пребира. Ете, се ожени и најголемиот пребирач во селото."},{"word":"пребирлив","type":"прид.","description":"Што пребира многу. Пребирливи жени."},{"word":"преблаг","type":"прид.","description":"Што е премногу благ; пресладок. Преблаго кафе. Преблаг чај."},{"word":"преблажи","type":"св.","description":"Направи да биде нешто премногу благо. Си го преблажил чајот."},{"word":"пребледи","type":"св.","description":"Стане многу блед. Пребледе од страв. Пребледе од неговите зборови."},{"word":"преблизу","type":"прил.","description":"На премало растојание, многу близу. Застана преблизу до линијата."},{"word":"пребликне","type":"св.","description":"За течност ‒ прелее преку висината на садот. Не турај повеќе, да не пребликне."},{"word":"пребогат","type":"прид.","description":"Што е премногу богат, што има многу голем имот, пари. Пребогат старец."},{"word":"пребои","type":"св.","description":"Обои повторно, уште еднаш. Ја пребои оградата."},{"word":"пребој","type":"м.","description":"Крупно мелено брашно што се користи за исхрана на добитокот. Донесе една вреќа брашно и една вреќа пребој."},{"word":"пребојадиса","type":"св.","description":"Бојадиса повторно, уште еднаш. Ја пребојадиса сета волна."},{"word":"пребол","type":"м.","description":"Преболување, прежалување. Рана без пребол."},{"word":"преболи","type":"св.","description":"Оздрави, заздрави, закрепне. Откако преболел, му се вратил на стариот живот."},{"word":"преболник","type":"м.","description":"Тој што преболел некого или нешто. Млад преболник."},{"word":"пребори се","type":"св.","description":"Се бори повторно, уште еднаш. Тој сакаше уште еднаш да си ги одмерат силите, да се преборат."},{"word":"пребргне","type":"св.","description":"Се помири, свикне, стане рамнодушен на нешто; отрпне. Пребргнал од неубавини. Пребргнал од болка."},{"word":"пребрго","type":"прил.","description":"Многу, премногу брго, бргу; пребрзо. Се движеше пребргу"},{"word":"пребрз","type":"прид.","description":"Што е премногу брз. Пребрз развој. Пребрзи заклучоци."},{"word":"пребрише","type":"св.","description":"Избрише, исчисти со бришење. Пребриши ги книгите на бирото."},{"word":"преброди","type":"св.","description":"Премине преку вода (со помош на пловен објект). Децата ја пребродија реката. Тие го пребродија заливот."},{"word":"пребродлив","type":"прид.","description":"Што може да се преброди, да се победи. Пребродлива криза."},{"word":"преброи","type":"св.","description":"Изброи сè по ред. Ги преброи парите и ги стави во фиоката. Ги пребројаа овците во трлото."},{"word":"преважен","type":"прид.","description":"Што е премногу важен. Преважно прашање. Преважна одлука."},{"word":"превал","type":"м.","description":"Ниско место меѓу две височини, ридови и др. низ кое поминува пат; преслап. Се искачивме до превалот. Планински превалец"},{"word":"превали","type":"св.","description":"Искачи, премине преку превал. Го превалија врвот."},{"word":"превалка","type":"св.","description":"Стави нешто во нешто, превртувајќи го, за да се нафати од тоа во што е ставено. Колачињата ги превалка во шеќер. Рибата ја превалка во брашно пред пржењето."},{"word":"превапса","type":"св.","description":"Вапса повторно, уште еднаш. Таа ја превапса ткаенината."},{"word":"превар","type":"м.","description":"Во составот: на превар ‒ скратен пат за да се стигне некаде побрзо. Тргнал на превар и стигнал пред нив."},{"word":"превара","type":"ж.","description":"Измама. На превара му ги зел парите. Варди се да не ти стори некоја превара. Ѓаволска превара."},{"word":"преварен","type":"прид.","description":"Што е варен подолго време. Преварен компир. Преварено кафе."},{"word":"превареница","type":"ж.","description":"Јака ракија добиена со преварување, препечување. Купи едно кило превареница"},{"word":"превари","type":"св.","description":"Остави нешто да вари повеќе отколку што треба. Го превари чајот."},{"word":"превари","type":"св.","description":"Престигне, престаса некого со одење, со трчање. Тој ги превари другарите пред влезот на селото. Ве преварив зашто одев по пократкиот пат."},{"word":"превароса","type":"св.","description":"Вароса повторно, уште еднаш. Ја превароса куќата."},{"word":"преведе","type":"св.","description":"Водејќи некого преку, низ некој простор, помине, премине од една страна на друга. Ги преведе децата преку улица. Рибарот нè преведе преку реката."},{"word":"преведувач","type":"м.","description":"Тој што преведува, што врши превод од еден на друг јазик. Тој е преведувач од полски јазик. Книжевни преведувачи."},{"word":"превее","type":"св.","description":"Извее одново, повторно. Го превеаја житото да не остане ни зрно плевел."},{"word":"превежба","type":"св.","description":"Извежба повторно, уште еднаш. Да го превежбаме последниот дел од претставата."},{"word":"превез","type":"м.","description":"вел_1 Невестински превез. Бел превез."},{"word":"превезе","type":"св.","description":"Извезе повторно, уште еднаш. Ја превеза целата шара на чаршафот."},{"word":"превезе","type":"св.","description":"Пренесе некого или нешто од едно место на друго со помош на превозно средство; транспортира. Ги превезе децата преку реката со кајче. Ги превезоа доматите до фабриката со камион."},{"word":"превезок","type":"м.","description":"Дел од носија во вид на украс од свила што се носи на главата, а ресите му паѓаат на челото."},{"word":"превене","type":"св.","description":"Придреме, прилегне. Превенал малку додека ги чекал да дојдат."},{"word":"превентива","type":"ж.","description":"Збир од мерки што се преземаат заради заштита од некаква опасност (болест, кражба, природна несреќа и сл.). Превентива од заразни болести. Превентива од поплави."},{"word":"превентивен","type":"прид.","description":"Што овозможува превентива, што служи за превентива од нешто. Превентивна заштита. Превентивни мерки."},{"word":"превенција","type":"ж.","description":"Претходна, навремена заштита за спречување на нешто лошо, непожелно (болест, кривично дело и сл.), преземање на мерки за заштита од нешто. Превенција од болест. Превенција од прекумерно сончање."},{"word":"превери","type":"св.","description":"Натера некого да промени вера. Никој не може да ме превери."},{"word":"превесла","type":"св.","description":"Измами некого, добие нешто од некого на многу нечесен начин. Го превесла за договорот."},{"word":"превечера","type":"св.","description":"Вечера повторно, пак. Тој си превечера иако скоро беше вечерал."},{"word":"превивка","type":"ж.","description":"Нешто што служи за превивање, за завиткување; завој, завивка. Се загледа во туѓинецот со превивка преку окото."},{"word":"превид","type":"м.","description":"Тоа што ќе се превиди, што нема да се забележи; пропуст, несогледување. Во извештајот има неколку превиди."},{"word":"превиди","type":"св.","description":"За мака, за страв ‒ доживее, претрпи, поднесе. Многу маки превидов во животот."},{"word":"превие","type":"св.","description":"Повие, преповие, смени пелени. Мајката го преви бебето пред спиење."},{"word":"превисок","type":"прид.","description":"Што е премногу висок. Превисока кула. Превисок критериум."},{"word":"превитка","type":"св.","description":"Го превитка коленото играјќи фудбал. Ја превитка хартијата и почна да пишува."},{"word":"превласт","type":"ж.","description":"Надмоќ, надмоќна способност за владеење над некого или над нешто. Борба за превласт. Политичка превласт."},{"word":"превлече","type":"св.","description":"Со влечење, пренесе, премести нешто. Ја превлече вреќата од едниот во другиот ќош на визбата."},{"word":"превод","type":"м.","description":"Преведување од еден јазик на друг. Буквален превод. Успешен превод. Се занимавал со превод."},{"word":"преводен","type":"прид.","description":"Што се однесува на превод. Преводна литература."},{"word":"преводлив","type":"прид.","description":"Што може да се преведе од еден на друг јазик; Преводлив поим. Преводливи песни."},{"word":"превоз","type":"м.","description":"Пренесување, транспорт на патници или стока со помош на превозно средство. Превоз на патници. Авионски превоз. Автобуски превоз."},{"word":"превозвишеност","type":"ж.","description":"Титула на висок достоинственик на католичката црква. Ваша превозвишеност."},{"word":"превозен","type":"прид.","description":"Што служи за превоз, што се однесува на превоз. Превозно средство. Превозни трошоци."},{"word":"превозмогне","type":"св.","description":"Преброди, надвие, надрасне нешто. Тој се труди да ги превозмогне предрасудите на своето време."},{"word":"превознесе","type":"св.","description":"Премногу, претерано истакне, пофали некого. Тие го превознесоа најдобриот ученик."},{"word":"превозник","type":"м.","description":"Тој што превезува, што врши превоз на патници или на стока. Работи како превозник."},{"word":"превој","type":"м.","description":"превал, превалец."},{"word":"превооружи","type":"св.","description":"Вооружи некого со ново и подобро оружје. Новиот командант ја превооружи целата бригада."},{"word":"превоспита","type":"св.","description":"Воспита поинаку, на друг начин, промени нечие воспитување. Се трудеше да го превоспита детето."},{"word":"превоспитание","type":"ср.","description":"Свесно дејствување за промена на веќе добиеното воспитување, однесување. Програма за превоспитание."},{"word":"превоспитувач","type":"м.","description":"Лице што превоспитува некого."},{"word":"превосходен","type":"прид.","description":"Одличен, извонреден, најдобар. Превосходен учител. Превосходна идеја."},{"word":"превосходство","type":"ср.","description":"Надмоќ, предност. Сакаше да го покаже своето превосходство над другите."},{"word":"преврат","type":"м.","description":"Остра, ненадејна промена во текот или развојот на нешто; пресврт, прелом. Преврат во душата. Преврат во науката."},{"word":"превратен","type":"прид.","description":"Што се однесува на преврат; што води кон преврат; преврат 2. Во неговиот говор има превратни елементи."},{"word":"превратник","type":"м.","description":"Тој што учествува во преврат_2 Воен превратник."},{"word":"превратнички","type":"прид.","description":"Што се однесува на преврат и на превратник. Превратничка организација. Превратничка реакција."},{"word":"превратност","type":"ж.","description":"Неочекувана, ненадејна промена во нешто. Животот е полн со превратности."},{"word":"превреднува","type":"св. и несв.","description":"Повторно вреднува; преоценува. Ќе се превреднува целокупната работа на фирмата."},{"word":"преврзе","type":"св.","description":"а) Врзе, заврзе нешто преку обемот, опфати со врзување. Неколкупати го преврза пакетот со коноп. Таа ја преврза кутијата со шарена лента наоколу. б) Врзе, заврзе некому нешто. Тој му ги преврза очите со црна лента. Им ги преврзаа рацете на заробените војници."},{"word":"преврзок","type":"м.","description":"Платнена лента со сребрени и метални монети што се носи како украс на женската носија."},{"word":"преврие","type":"св.","description":"Зоврие повеќе отколку што треба; истече, испари вриејќи. Млекото преврило."},{"word":"преврне","type":"св.","description":"За дожд, за снег ‒ престане да врне. По неколку часа дождот преврна. Утрото снегот преврна."},{"word":"преврска","type":"ж.","description":"завој."},{"word":"преврти","type":"св.","description":"а) Сврти, заврти нешто од една страна на друга. Ја преврти чашата. Го преврти капутот. Ја преврти тортата врз чинијата. Го преврти месото на скарата. Преврти нова страница од весникот. Ветрот ги преврти сите саксии во дворот. Силните бранови го превртија чамецот. б) Стави, премести некого од една страна на друга. Тие го превртија болниот на другата страна. Мајката го преврти детето на постелата неколкупати."},{"word":"превртлив","type":"прид.","description":"Што е непостојан, недоверлив, лажлив. Тој има превртлив карактер. Ја сметаа за нечесна и превртлива жена."},{"word":"превртливец","type":"м.","description":"Превртлив човек. Треба да се заземе цврст став кон превртливците."},{"word":"превруши (се)","type":"св.","description":"Раскости, разурне;"},{"word":"превсени се","type":"св.","description":"Се испречи како сенка, направи сенка, засени. Тогаш му се превсени некоја сенка."},{"word":"превтаса","type":"св.","description":"Престигне, надмине некого во нешто. Тој ги превтаса своите другари. Тој го превтаса брата си во растот."},{"word":"преѓа","type":"ж.","description":"Испреден конец од волна, памук, лен и др. како материјал за плетење или за ткаење; предено. Клопче преѓа. Модра преѓа. Тенки преѓи."},{"word":"прегази","type":"св.","description":"Премине со газење преку нешто. Децата ја прегазија реката во најплиткото место."},{"word":"прегален","type":"прид.","description":"Што е премногу гален; разгален. Прегалено дете."},{"word":"прегар","type":"м.","description":"Сува, неплодна земја. Што и да посадиш во овој прегар, ништо не успева."},{"word":"прегатен","type":"прид.","description":"За животно ‒ што се впрегнува. Прегатен вол."},{"word":"прегач","type":"м.","description":"Парче облека што при работа се става врз другата облека заради заштита од нечистотија. Го врза прегачот и се фати за работа."},{"word":"преѓе","type":"прил.","description":"Пред кратко време, пред малку, неодамна. Го видов преѓе. Ти кажав нешто преѓе. Те слушнав што рече преѓеска. Го продолжија разговорот од преѓеска"},{"word":"преѓешен","type":"прид.","description":"Поранешен, претходен. Преѓешен спомен. Преѓешна положба. Преѓешна расправија. Преѓешни чувства."},{"word":"прегладен","type":"прид.","description":"Што е премногу гладен, изгладнет. Прегладено дете. Прегладени волци."},{"word":"прегладнетост","type":"ж.","description":"Состојба на тој што е прегладнет."},{"word":"прегладни","type":"св.","description":"Стане многу гладен. Децата прегладнеа од многу играње."},{"word":"преглас","type":"м.","description":"Промена на бојата на глас, самогласка под влијание на соседниот глас."},{"word":"прегласа","type":"св.","description":"Изврши повторно гласање. Во неколку општини го прегласаа првиот круг од парламентарните избори."},{"word":"преглед","type":"м.","description":"Разгледување на содржината на нешто. Преглед на денешните настани. Преглед на поднесените извештаи."},{"word":"прегледа","type":"св.","description":"Разгледа содржина на нешто со различен степен на внесеност; изврши преглед, проверка. Учителката ги прегледа писмените задачи. Таа ги прегледа сите текстови. Тој го прегледа весникот додека пиеше кафе. Полицаецот им ги прегледа патните документи."},{"word":"прегледен","type":"прид.","description":"Што е јасен, разбирлив, што лесно може да се прегледа. Прегледен труд. Прегледна карта."},{"word":"прегледност","type":"ж.","description":"Особина на тоа што е прегледно; јасност, разбирливост. На трудот му недостига прегледност."},{"word":"прегледувач","type":"м.","description":"Тој што прегледува, што врши преглед. Прегледувачот на текстот добро си ја заврши работата."},{"word":"преглода","type":"св.","description":"Прегризе нешто со глодање."},{"word":"прегнантен","type":"прид.","description":"Што е важен, битен, значаен. Прегнантни форми."},{"word":"преговара","type":"несв.","description":"Води преговори. Големите сили преговараат за да се престане со нуклеарното вооружување. Завојуваните страни преговараа неколку дена, но без успех. Стакларот преговараше со фирмата како да ги наплати своите услуги."},{"word":"преговарач","type":"м.","description":"Тој што преговара, што води преговори. Двете страни избраа по еден преговарач."},{"word":"преговарачки","type":"прид.","description":"Што се однесува на преговарач и на преговори. Преговарачки тим. Преговарачка атмосфера."},{"word":"преговори","type":"и.","description":"Официјални разговори помеѓу претставници на две или повеќе страни заради постигнување на некаков договор, спогодба. Политички преговори. Воени преговори. Трговски преговори."},{"word":"прегозба","type":"ж.","description":"Гозба што ја приредуваат зетот и невестата за родителите на невестата во првиот четврток по свадбата."},{"word":"прегозбар","type":"м.","description":"Учесник во прегозба."},{"word":"преголем","type":"прид.","description":"Што е премногу, претерано голем. Преголем товар. Преголем интерес. Преголема радост."},{"word":"прегон","type":"м.","description":"Правоаголен дел добиен при делење на една парцела заради полесно орање."},{"word":"прегор","type":"м.","description":"Суво, исушено место на нива каде што ништо не расте. Сушното лето му ја претвори нивата во прегор."},{"word":"прегори","type":"св.","description":"а) Направи да загори, да изгори, испече повеќе отколку што е потребно. Домаќинката го прегоре ручекот. Фурнаџијата го прегоре лебот. б) Изгори, се испече поради силен оган, горење и сл. Целата инсталација ни прегоре. Светилките прегореа."},{"word":"прегости","type":"св.","description":"Нагости, нахрани некого обилно, повеќе отколку што е потребно. Родниниве нè прегостија."},{"word":"преграб","type":"м.","description":"Прегратка, прегрнување. Братски преграб. Љубовен преграб."},{"word":"преграби","type":"св.","description":"Опфати некого или нешто со двете раце; прегрне, гушне. Детето го преграби дрвото со рацете. Свирачот ја преграби гајдата и засвири. Тој ја преграби жена си со рацете."},{"word":"преград","type":"м.","description":"Прегратка. Мајкин преград."},{"word":"преграда","type":"ж.","description":"а) Ѕид, ограда и сл. што дели некаква просторија, што одделува еден простор од друг. Камена преграда. Бетонска преграда. Направија преграда во речното корито. б) Просторија, простор зад таков ѕид и сл. Тој се скри во празната преграда на амбарот. Излезе низ вратата од олтарската преграда."},{"word":"преграден","type":"прид.","description":"Што претставува преграда, што служи за преграда. Преграден ѕид. Преградна брана. Преградна штица."},{"word":"прегради","type":"св.","description":"Направи преграда, оддели нешто со преграда. Го прегради дворот со дрвена ограда. Ја прегради нивата со густ плет. Ја преградија чешмата со железо."},{"word":"прегратка","type":"ж.","description":"Прегрнување, гушкање. Мајчина прегратка. Пријателска прегратка. Братска прегратка. Ги рашири рацете за прегратка."},{"word":"прегратка","type":"ж.","description":"Кутијата имаше две прегратки."},{"word":"прегрбави","type":"св.","description":"Направи да стане грбав. Работата го прегрбави. Годините ја прегрбија."},{"word":"прегрее","type":"св.","description":"Загрее прекумера. Мајсторот ги прегреа земјените садови и тие испукаа."},{"word":"прегрешен","type":"прид.","description":"Што е премногу грешен. Прегрешна душа."},{"word":"прегрешение","type":"ср.","description":"Правење грев, прекршување на божјите заповеди. Само Бог може да ги прости твоите прегрешенија."},{"word":"прегреши","type":"св.","description":"Стори грев, направи прегрешение. Што толку ти прегрешив, Господи, та ме нагрди со таква казна!"},{"word":"прегризе","type":"св.","description":"Прекине нешто со гризење. Лисицата го прегриза јажето со кое беше врзана. Глувците го прегризаа ќебето на неколку места."},{"word":"прегрми","type":"св.","description":"Престане да грми. Веќе преврна и прегрми."},{"word":"прегрне","type":"св.","description":"Опфати некого со двете раце и го притисне кон градите како израз на љубов, нежност, почит; гушне, стисне во прегратка. Ја прегрна мајка си. Таткото ги прегрна двете ќерки."},{"word":"прегрупација","type":"ж.","description":"Ново, поинакво групирање, распоредување; прегрупирање. На теренот има прегрупации и кај двете завојувани страни."},{"word":"прегрупира","type":"св. и несв.","description":"Групира поинаку или повторно. Воениот штаб ги прегрупираше трупите."},{"word":"пред","type":"предл.","description":"Пространствено значење: а) Место од предната страна на нешто. Непознат човек стоеше пред портата. Детето чекаше пред автомобилот. б) Место во близина на нешто, недалеку од нешто. Скокнав преку потокот пред селото и продолжив по патот."},{"word":"пред-","type":"претс.","description":"Претставка / префикс за образувања од глаголски и од именски основи."},{"word":"предава","type":"несв.","description":"предаде."},{"word":"предавање","type":"ср.","description":"Глаголска именка од предава."},{"word":"предавател","type":"м.","description":"Апарат со кој се предаваат сигнали по безжичен пат. Телевизиски предавател."},{"word":"предавач","type":"м.","description":"Тој што предава, што држи предавање. Како предавачи на семинарот имаше и гости од странство."},{"word":"предавник","type":"м.","description":"Тој што врши предавство. Предавник на нашето дело. Предавниците ќе бидат изведени пред суд."},{"word":"предавство","type":"ср.","description":"Вероломна постапка, чин на изневерување на определени начела, принципи. Предавство на народот. Политички предавства."},{"word":"предаде","type":"св.","description":"Даде нешто некому, врачи на тој за кого било наменето. Му го предаде писмото. Наградите им ги предадоа на пригодна свеченост."},{"word":"предаден","type":"прид.","description":"Што е оддаден, посветен на нешто, занесен од нешто; Сиот е предаден на својата работа."},{"word":"предало","type":"ср.","description":"Заеднички назив за преѓата и приборот за предење. Си го зеде предалото и седна да преде."},{"word":"предан","type":"прид.","description":"Што е приврзан кон некого или кон нешто изразувајќи љубов, верност или поддршка; верен. Предан другар. Предан татко."},{"word":"предание","type":"ср.","description":"Усно пренесување на историски случувања, настани од минатото, животни искуства итн. што се предаваат од поколение на поколение; сказна, легенда. Народно предание. Црковно предание. Древни преданија."},{"word":"предач","type":"м.","description":"Тој што преде. Добар предач."},{"word":"предачен","type":"прид.","description":"Што служи за предење. Предачна машина."},{"word":"предачка","type":"ж.","description":"Жена што преде. Стара предачка."},{"word":"предачница","type":"ж.","description":"Фабричко одделение во кое се работи со предачни машини. Во предачницата работат само жени."},{"word":"предбрачен","type":"прид.","description":"Што се однесува на тоа што се случило пред стапувањето во брак. Предбрачен живот."},{"word":"предвесник","type":"м.","description":"Тој или тоа што предвестува нешто, што претставува знак, најава за нешто. Предвесник на новото време. Предвесник на пролетта. Предвесници на победата."},{"word":"предвест","type":"ср.","description":"Претходна вест, најава, претходно известување, соопштување на нешто. Предвести на победата. Предвестие на смртта"},{"word":"предвести","type":"св.","description":"Даде предвест. Дождот како да ја предвести несреќата."},{"word":"предвечер","type":"ж.","description":"Времето при крајот на денот, непосредно пред настапувањето на вечерта. Тивка предвечер."},{"word":"предвечерен","type":"прид.","description":"Што се однесува на предвечер. Предвечерна песна. Предвечерна ладовина. Предвечерни сенки."},{"word":"предвечерие","type":"ср.","description":"предвечер."},{"word":"предвид","type":"прил.","description":"Во состав со глаголите: иде, доаѓа, земе, има предвид ‒ потребно е, неопходно е да се обрне, да се посвети внимание на нешто. Имајќи ги предвид овие факти. Да се земе предвид новонастанатата ситуација. Не доаѓа предвид да се врати дома."},{"word":"предвиди","type":"св.","description":"Однапред види, согледа, погоди што ќе стане земајќи ги предвид сите можности преку анализа и планирање; прогнозира. Тој го предвиде ваквиот тек на настаните. Синдикатот предвиде нови социјални немири. Научниците ја предвидоа бурата пред две недели."},{"word":"предвидлив","type":"прид.","description":"Што може да се предвиди, да биде предвиден. Предвидлива ситуација."},{"word":"предводи","type":"несв.","description":"Се наоѓа на чело, раководи, управува со нешто. Тој ја предводи делегацијата. Работниците го предводеа штрајкот."},{"word":"предводник","type":"м.","description":"Тој што предводи; водач. Предводник на чета. Племенски предводник. Народни предводници."},{"word":"предводништво","type":"ср.","description":"Водство, водење. Под негово предводништво ја остваривме целта."},{"word":"предвоен","type":"прид.","description":"Што се однесува на времето пред определена војна. Предвоен период. Предвоена литература."},{"word":"предвои","type":"св.","description":"Подели, раздели на две, располови. Го предвои парчето леб и му го даде на детето."},{"word":"предвојнички","type":"прид.","description":"Што се однесува на времето пред војникувањето. Предвојнички живот. Предвојничка обука."},{"word":"предворие","type":"ср.","description":"Влезна просторија на куќа, зграда, стан и др. Темно предворје. Камено предворие"},{"word":"предвреме","type":"прил.","description":"Порано отколку што е предвидено, порано од определениот рок. Предвреме прекинат живот. Предвреме остарел. Се врати предвреме."},{"word":"предвремен","type":"прид.","description":"Што се случил порано од определеното време, порано отколку што било предвидено. Предвремено востание. Предвремена пензија."},{"word":"предговор","type":"м.","description":"Текст на почетокот од книга (уметничко, научно дело и др.) во кој се даваат објаснувања, податоци што овозможуваат полесно да се чита и да се разбере главниот текст. Краток предговор."},{"word":"предговорник","type":"м.","description":"Тој што говорел пред некој друг говорник. Тоа веќе го слушнавте од моите предговорници."},{"word":"предгорје","type":"ср.","description":"Понизок планински предел пред повисока планина. Предгорјето на Галичица изобилува со лековити тревки."},{"word":"предградие","type":"ср.","description":"Населено место што се наоѓа во близина на поголем град. Се упати кон предградието."},{"word":"преде","type":"несв.","description":"Прави, усукува нишки од волна и сл. Девојчето ја предеше волната."},{"word":"предел","type":"м.","description":"Определен дел, крај од Земјината површина; крај 3; област. Планински предел. Пустински предели. Тропски предели. Далечни предели."},{"word":"предела","type":"ж.","description":"Стадо овци. Ја виде големата предела на една падина. Пределите овци како нерастопени грутки снег шаренеа по ридовите."},{"word":"предели","type":"св.","description":"Издели, подели нешто повторно, поинаку. Го пределија пленот. Ги предели картите."},{"word":"пределка","type":"св.","description":"Изделка нешто повторно, поинаку. Детето ја пределка фигурата."},{"word":"преден","type":"прид.","description":"Што се наоѓа пред некого или пред нешто, што е пред другите, што е од челната страна, што е напред. Предна врата. Предна соба. Предна корица. Предни заби. Предни нозе. Преден одред. Предни редови."},{"word":"преденка","type":"ж.","description":"Вечерно собирање на прелки, предачки на село заради заедничка работа. Ги викнала сите девојки на преденка."},{"word":"предено","type":"ср.","description":"Волнен, памучен или ленен конец усучен со предење; преѓа. Клопче предено. Алово предено. Шарени предена."},{"word":"преденува","type":"св.","description":"Помине ден некаде. Преденуваа во леската."},{"word":"предесенски","type":"прид.","description":"Што се однесува на времето непосредно пред есента. Предесенско сонце. Предесенски дождови."},{"word":"предефинира","type":"св. и несв.","description":"Дефинира нешто повторно, поинаку. Ова програмско подрачје треба да се предефинира."},{"word":"предзимски","type":"прид.","description":"Што се однесува на времето непосредно пред зимата. Предзимска сеидба. Предзимски посеви. Предзимски грижи."},{"word":"предзнаење","type":"ср.","description":"Претходно стекнато знаење. Темата бара извесни предзнаења кај учениците. Тест за предзнаењата по историја"},{"word":"предзнак","type":"м.","description":"Знак, симптом, појава што навестува нешто, што претскажува нешто, близина, почеток на нешто и сл. Предзнак на смртта. Предзнак на победата. Убави предзнаци."},{"word":"предзори","type":"прил.","description":"Времето непосредно пред зазорување, пред изгрејсонце. Излегоа предзори. Заспав предзори."},{"word":"Предзорница","type":"ж.","description":"Утринска ѕвезда;"},{"word":"предигра","type":"ж.","description":"Воведен дел во уметничко дело (драма, опера и сл.). Уште во предиграта се насетува трагичната судбина на ликовите."},{"word":"предизборен","type":"прид.","description":"Што се однесува на времето непосредно пред изборите. Предизборен молк. Предизборна кампања. Предизборни активности."},{"word":"предизвик","type":"м.","description":"Тоа што предизвикува, што поттикнува на желба, стремеж да се направи, да се постигне нешто. Патувањето низ пустината за него беше голем предизивик. Им одолеа на предизвиците во манекенството."},{"word":"предизвика","type":"св.","description":"Побуди некакви чувства (болка, чудење, смеа, гнев, почит, воодушевеност итн.), поттикне љубопитност, свест кон нешто. Предизвика смеа. Предизвика сожалување. Предизвика страв. Предизвика внимание. Предизвика интерес."},{"word":"предизвикувач","type":"м.","description":"Тој или тоа што предизвикува, причинува нешто; причинител. Предизвикувач на болест. Механички предизвикувачи."},{"word":"предизвикувачки","type":"прид.","description":"Што предизвикува, провоцира, дразни некого со нешто. Предизвикувачки поглед. Предизвикувачка насмевка."},{"word":"предикат","type":"м.","description":"(грам.) Главен член во реченицата што се однесува на субјектот и што означува дејство, процес, состојба; прирок."},{"word":"предикативен","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на предикатот, што е дел од предикатот. Предикативна форма. Предикативна структура."},{"word":"предикација","type":"ж.","description":"Постапка, определен начин на вреднување (од специјална комисија, со механизирани или шематизирани мерила). Предикација на филмови."},{"word":"предимензионира","type":"св. и несв.","description":"Преувеличи, преувеличува, даде, дава поголем обем, интензитет, значење на нешто. Ги предимензионира работите."},{"word":"предимно","type":"прил.","description":"Претежно, првенствено, главно. Работи предимно со фирми од странство. Оваа лексика предимно се среќава во народната проза."},{"word":"предимство","type":"ср.","description":"Предност. Предимство му давам на автентичниот фолклор. Во оваа ситуација тој има предимство."},{"word":"предипли","type":"св.","description":"Здипли повторно или поинаку. Ги зеде чаршафите и ги предипли."},{"word":"предиспит","type":"м.","description":"Воведен, условен испит, испит што се одржува како подготовка пред главниот испит. Успешно го положи предиспитот."},{"word":"предиспитен","type":"прид.","description":"Што се однесува на времето пред испит. Предиспитна сесија."},{"word":"предиспозиција","type":"ж.","description":"Природна склоност, подложност, чувствителност на нешто. Предиспозиција за болест."},{"word":"предиспонира","type":"св. и несв.","description":"Однапред подготви, подготвува, оспособи, оспособува за нешто. Ги предиспонираат за високи достигнувања."},{"word":"предиспониран","type":"прид.","description":"Што е склон, подложен, чувствителен кон нешто. Предиспониран на болест."},{"word":"предисторија","type":"ж.","description":"Најстариот период од минатото на човештвото, од појавата на човекот до појавата на првите пишани споменици; праисторија. Успивното дејство на макот било познато уште во предисторијата."},{"word":"предистрага","type":"ж.","description":"Истражна постапка што ѝ претходи на главната истрага. Некои докази беа обезбедени уште во предистрагата."},{"word":"предјадење","type":"ср.","description":"Тоа што се дава пред главното јадење. Ладно предјадење. Топло предјадење."},{"word":"предлабок","type":"прид.","description":"Што е многу, премногу длабок. Предлабоко дно."},{"word":"предлагач","type":"м.","description":"Тој што предлага, што дава предлог. Предлагач на реформи. Главен предлагач."},{"word":"предлог","type":"м.","description":"Изложено мислење, препорака да се направи нешто, како да се реши нешто. Неочекуван предлог. Конкретен предлог. Го прифатија предлогот."},{"word":"предлог","type":"м.","description":"Неменлив збор што се наоѓа пред именските зборови и изразува различни односи меѓу нив и другите зборови во реченицата; препозиција (на, до, под, со и др.)."},{"word":"предложи","type":"св.","description":"Направи, даде предлог. Владата предложи нов закон за приватизација. Професорот предложи два термини за полагање на испитот. Тој предложи да одиме на излет."},{"word":"предлошка","type":"ж.","description":"Тоа според кое се работи, што служи како модел, образец за нешто. Препис од македонска предлошка. Текстот се базира на две постари предлошки."},{"word":"предлошки","type":"прид.","description":"Што се однесува на предлог2. Предлошко значење. Предлошки состав."},{"word":"предмет","type":"м.","description":"Конкретна, материјална појава во просторот што може да се забележи со помош на сетилата. Скапоцен предмет. Остар предмет. Стаклени предмети. Стари предмети."},{"word":"предметен","type":"прид.","description":"Што се однесува на предмет. Предметно опкружување. Предметен наставник. Предметни реченици."},{"word":"предмугрен","type":"прид.","description":"Што се однесува на предмугри. Предмугрен час. Предмугрена свежина."},{"word":"предмугри","type":"прил.","description":"Времето пред првите мугри, пред изгрејсонце; предзори. Се вративме дома предмугри."},{"word":"предназначи","type":"св.","description":"Однапред определи, назначи, намени за некого или за нешто. Ова работно место го предназначија за тебе."},{"word":"преднамера","type":"ж.","description":"Однапред смислена намера, замисла да се направи, да се постигне нешто (обично за нешто лошо). Неговата изјава има јасна преднамера."},{"word":"преднамерен","type":"прид.","description":"Што се однесува на преднамера. Преднамерна цел. Преднамерна акција."},{"word":"предница","type":"ж.","description":"Преден дел од нешто. Од ударот настрада предницата на автомобилот."},{"word":"предничар","type":"м.","description":"Тој што весла на предницата од некое пловно средство. Предничарот на чунот мавташе со веслото."},{"word":"предничи","type":"несв.","description":"Оди напред, пред другите. Тој предничи пред другите тркачи на еден круг до целта."},{"word":"предност","type":"ж.","description":"Тоа по што некој или нешто се истакнува, се издвојува од другите, надмоќ. Крадецот ја искористи предноста на темнината и избега. Предност му даде на разумот, а не на чувствата. Имаш многу предности во однос на другиот кандидат. Домашниот тим има предност од два гола."},{"word":"предобар","type":"прид.","description":"Што е премногу, претерано добар. Предобар човек."},{"word":"предоволен","type":"прид.","description":"Што е повеќе од доволен. Предоволна заштеда."},{"word":"предодреден","type":"прид.","description":"Што е однапред одреден за некого или за нешто; Предодреден победник. Предодредена судбина. Предодреден на пропаст."},{"word":"предодреди","type":"св.","description":"Однапред, претходно одреди нешто; Нив ги предодреди за извршување на задачата. Прифати сè што му предодредила судбината."},{"word":"предои","type":"св.","description":"Надои повеќе отколку што треба, премногу. Го предои детето и тоа поврати."},{"word":"предок","type":"м.","description":"Далечен роднина, крвен сродник по таткова или мајчина линија. Фамилиите биле именувани по името или прекарот на предокот. Нашите предци се доселиле од друго село."},{"word":"предолг","type":"прид.","description":"Што е премногу, претерано долг. Предолг пат. Предолга игра. Предолго време."},{"word":"предоминантен","type":"прид.","description":"Што преовладува, што е надмоќен, првенствен, најважен. Предоминантно влијание. Предоминантна улога."},{"word":"предоминација","type":"ж.","description":"Превласт, надмоќ. Борба за предоминација."},{"word":"предоминира","type":"св. и несв.","description":"Преовладее, преовладува, се истакне, се истакнува, има надмоќност. Во народната поезија предоминираат лирските песни. Предоминираа мислењата за нови избори."},{"word":"предопределен","type":"прид.","description":"Што е однапред определен; Предопределена реакција."},{"word":"предопредели","type":"св.","description":"Однапред, претходно определи нешто; Го предопределил да го наследи по неговата смрт."},{"word":"предореска","type":"ж.","description":"Белег на увото кај овца, коњ и др. Најмногу ја сакав овцата со предореска."},{"word":"предосети","type":"св.","description":"Однапред, пред да се случи, сети, осети, почувствува нешто. Ја предосети опасноста."},{"word":"предотина","type":"ж.","description":"преѓа."},{"word":"предоцна","type":"прил.","description":"Многу, премногу доцна. Стигнавме предоцна."},{"word":"предочи","type":"св.","description":"Даде до знаење, обрне внимание на нешто; предупреди. Им ја предочив тешката положба. Му го предочи ризикот од нови вложувања. Им ги предочија сите опасности."},{"word":"предраг","type":"прид.","description":"Што е многу, премногу драг; премил. Предрага наставничка."},{"word":"предрасположение","type":"ж.","description":"Состојба на тој што е предрасположен"},{"word":"предрасположи","type":"св.","description":"Однапред расположи, настрои некого за нешто. Ги предрасположи за забава. Ручекот ги предрасположи за пиење."},{"word":"предрасуда","type":"ж.","description":"Лажно, неосновано, погрешно мислење, уверување, гледиште за некој или за нешто што не се потпира на проверени факти и е во спротивност со логичкото размислување. Стара предрасуда. Лични предрасуди. Човек без предрасуди. Расна предрасуда."},{"word":"предреме","type":"св.","description":"Помине извесно време во дремење; малку подреме. Предреме на фотелјата."},{"word":"предрече","type":"св.","description":"Претходно, однапред рече нешто за да испадне како лоша среќа. Ти ми предрече и затоа не погодив."},{"word":"предреши","type":"св.","description":"Претходно, однапред реши во врска со некого или со нешто. Со своето судење, тој го предреши натпреварот уште пред да заврши. Неговите постапки му ја предрешија кариерата."},{"word":"предрибла","type":"св.","description":"Помине некого со дриблање. Ги предрибла двајцата противнички фудбалери."},{"word":"предубеден","type":"прид.","description":"Што има, што чувствува предубедување. Предубеден човек."},{"word":"предубедување","type":"ср.","description":"Претходно, однапред создадено лажно, погрешно, негативно мислење во врска со некого или со нешто. Веруваше во неговото предубедување. Се плашеше од предубедувањата на селската средина."},{"word":"предума","type":"св.","description":"Промисли, размисли. Предумај, па потоа кажи ни."},{"word":"предумисла","type":"ж.","description":"Однапред смислена намера за извршување некаков чин, дело. Престапот е извршен со предумисла."},{"word":"предупреди","type":"св.","description":"Претходно, отпорано извести за нешто, обично непожелно, што треба да се има предвид. Ги предупреди другите за опасноста. Ја предупреди девојката да молчи. Го предупреди да внимава."},{"word":"предупредување","type":"ср.","description":"Глаголска именка од предупреди."},{"word":"предупредувачки","type":"прид.","description":"Што предупредува, што дава предупредување. Предупредувачки штрајк. Предупредувачки знаци."},{"word":"предуслов","type":"м.","description":"Услов што претходно треба да се исполни за да се направи, да се добие нешто. Познавањето на англискиот јазик е важен предуслов за вработување. Реформите се предуслов за економскиот развој."},{"word":"предутрински","type":"прид.","description":"Што се однесува на времето пред настапување на утрото. Предутрински час. Предутринска тишина."},{"word":"предучилиштен","type":"прид.","description":"Што се однесува на времето пред одење на училиште. Деца од предучилишна возраст. Предучилишни установи."},{"word":"преесапи","type":"св.","description":"Направи есап, пресмета. Преесапи колку треба да ти платам."},{"word":"прежали","type":"св.","description":"Престане да жали, да тагува по некој починат, по нешто изгубено. Таа брзо го прежали мажот. Детето го прежали кучето."},{"word":"прежени","type":"св.","description":"Ожени некого повторно, по вторпат. Набрзо откако остана вдовец, тие го преженија синот."},{"word":"прежива","type":"несв.","description":"За некои тревопасни животни ‒ повторно ја џвака храната вратена од желудникот, преџвакува. Стоката преживаше на полјаната. Кравата преживаше сено."},{"word":"преживар","type":"м.","description":"Животно што прежива храна; Artiodactyla ruminantia. Преживарите имаат сложен систем за варење"},{"word":"преживеан","type":"прид.","description":"Што е останат жив по несреќа, војна и др. Во несреќата нема преживеани патници."},{"word":"преживее","type":"св.","description":"Проживее во настани учествувајќи во нив. Тој ја преживеа болеста. Тие ја преживеаја војната."},{"word":"преживелица","type":"ж.","description":"Несекојдневно, неочекувано, впечатливо доживување што останува во долго паметење. Раскажуваше една преживелица. Возбудливи преживелици."},{"word":"прежили","type":"св.","description":"Засече, направи рана во вид на жила. Ременот од пушката му го прежили рамото. Тешките торби ѝ ги прежилија рацете."},{"word":"прежолт","type":"прид.","description":"Што е премногу жолт, со интензивна жолта боја. Прежолто жито."},{"word":"през","type":"предл.","description":"Со временско значење ‒ во време на, за време на. През Првата светска војна многу Македонци загинаа за туѓи интереси."},{"word":"презабец","type":"м.","description":"При ткаење ‒ прескокнување на нишката помеѓу запците на брдото."},{"word":"презаврзе","type":"св.","description":"Врзе нешто повторно или поинаку. Ја презаврза шамијата."},{"word":"презадоволен","type":"прид.","description":"Што е премногу задоволен. Беше презадоволен од подарокот."},{"word":"презадолжен","type":"прид.","description":"Што е премногу задолжен, што има големи долгови. Презадолжени муштерии."},{"word":"презадолжи се","type":"св.","description":"Се задолжи премногу, направи големи долгови. Се презадолжи, но ја изгради куќата."},{"word":"презакаже","type":"св.","description":"Закаже повторно, во друг термин. Ја презакажавме средбата."},{"word":"презаморен","type":"прид.","description":"Што е премногу заморен. Презаморна работа."},{"word":"презамори","type":"св.","description":"Премногу замори, премори некого со нешто. Лектурата на текстовите ме презамори."},{"word":"презапише","type":"св.","description":"Запише повторно, уште еднаш. Тој го презапиша вториот семестар."},{"word":"презаситен","type":"прид.","description":"Што е премногу заситен од / со нешто. Презаситена публика."},{"word":"презасити","type":"св.","description":"Засити, задоволи некаква внатрешна желба, потреба во преголема мера. Медиумите нè презаситија со информации за изборите."},{"word":"презаслужен","type":"прид.","description":"Што има преголеми заслуги. Презаслужна личност."},{"word":"презаспие","type":"св.","description":"Заспие повторно, по разбудување. Се обидуваше да презаспие."},{"word":"презафатен","type":"прид.","description":"Што е премногу зафатен во работата. Презафатен човек."},{"word":"презборок","type":"м.","description":"Кажан збор пред некого како озборување. Од мене нема да слушнеш презборок."},{"word":"презборува","type":"несв.","description":"Возвраќа некому на добиена забелешка, приговор, укор и сл., не помолчува. Детето презборуваше на секој нејзин збор."},{"word":"презвитер","type":"м.","description":"Свештено лице, свештеник; во ранохристијанската црква ‒ црковен службеник, световно лице избрано од верската заедница."},{"word":"презден","type":"прил.","description":"Секој втор ден. Кокошките несеа јајца презден."},{"word":"преземе","type":"св.","description":"Земе, прими нешто предадено, отстапено од друг (предмет, должност, работа, задача итн.). Тој му ја презеде девојката. Ми ја презеде работата. Ги презел приказните од народното творештво. Војската ја презеде власта во земјата. Тој ја презеде титулата светски првак. Овие зборови се преземени од рускиот јазик. Ми го презеде зборот."},{"word":"презент","type":"м.","description":"Сегашно време, глаголски форми што означуваат дејство што се врши во моментот на зборувањето."},{"word":"презент","type":"м.","description":"Подарок, дар. Скапоцени презенти."},{"word":"презентација","type":"ж.","description":"Изведба, претставување на нешто. Драмска презентација. Компјутерска презентација."},{"word":"презентира","type":"св. и несв.","description":"Претстави, претставува, прикаже, прикажува, изнесе, изнесува нешто како новина. Тој ѝ ја презентираше на јавноста својата нова модна колекција. Таа ја презентираше новата збирка поезија. На изложбата се презентирани дела од македонски сликари."},{"word":"презентски","type":"прид.","description":"Што се однесува на презент1. Презентска основа. Презентски форми."},{"word":"презива се","type":"несв.","description":"Има определено презиме, се вика на презиме. Како се презиваш ти? Не се сеќавам како се презива таа новинарка."},{"word":"президент","type":"м.","description":"Претседател на република."},{"word":"президиум","type":"м.","description":"Претседателство (на конгрес и сл.)."},{"word":"презиме","type":"ср.","description":"Фамилијарно име што се наследува, обично, по машка линија или што се добива (по избор) при стапување во брак. Име и презиме. Христијански презимиња."},{"word":"презими","type":"св.","description":"Помине зима на некое место, остане некаде во текот на зимата. Ќе презимиме во градот. Цикоријата може да презими на полето."},{"word":"презир","type":"м.","description":"Чувство на пренебрегнување, крајно омаловажување. Во погледот имаше презир. Зборуваше со презир."},{"word":"презирен","type":"прид.","description":"Што изразува презир, што е полн со презир. Презирен поглед. Презирна постапка."},{"word":"презоба","type":"св.","description":"За коњ и сл. ‒ назоба премногу, повеќе отколку што треба. Заборавија на коњите и ги презобаа."},{"word":"презре","type":"св.","description":"Се однесе со презир кон некого или кон нешто. Тие го презреа поради неговото лошо однесување. Тој ги презре нивните постапки."},{"word":"презреан","type":"прид.","description":"За плод ‒ што е премногу зрел. Презреана лубеница. Презреани круши."},{"word":"презрее","type":"св.","description":"За плод ‒ узрее, созрее премногу, повеќе отколку што треба. Сливите презреаја и паѓаа на земјата."},{"word":"презрен","type":"прид.","description":"Што заслужува презир, што буди чувство на презир. Презрен човек."},{"word":"преѕида","type":"св.","description":"Изѕида повторно, уште еднаш нешто што е урнато, разрушено. Ја преѕидаа старата црква."},{"word":"преигра","type":"св.","description":"Изигра, одигра повторно или поинаку. Натпреварот ќе се преигра в сабота."},{"word":"преизбере","type":"св.","description":"Избере, одбере повторно. Го преизбраа за директор."},{"word":"преизбор","type":"м.","description":"Повторен избор. Преизбор на асистент."},{"word":"преиздаде","type":"св.","description":"Издаде, објави повторно во печат. Го преиздадоа неговиот последен роман."},{"word":"преименува","type":"св. и несв.","description":"Промени име, даде, дава друго име на некого или на нешто. Тие ја преименуваа својата ќерка. Локалната власт преименува неколку улици во градот."},{"word":"преиначи","type":"св.","description":"Преправи, промени, измени нешто. Врховниот суд ја преиначи пресудата. Новинарите ја преиначија неговата изјава."},{"word":"преиспита","type":"св.","description":"Испита, провери повторно, уште еднаш. Ќе ја преиспитаме неговата работа. Треба да се преиспитаат некои факти."},{"word":"преитар","type":"прид.","description":"Што е премногу итар. Преитра жена."},{"word":"прејаде","type":"св.","description":"Нахрани, даде храна некому во големо количество. Таа секогаш ги прејадува децата. Тој го прејаде детето со благи работи."},{"word":"прејаден","type":"прид.","description":"Што изел големо количество храна. Прејадени крави мукаа низ полето."},{"word":"прејасен","type":"прид.","description":"Што е премногу јасен, очигледен. Прејасни докази."},{"word":"прејде","type":"св.","description":"Помине, премине од една на друга страна. Карванот ја прејде реката. Таа ја прејде улицата. Тие прејдоа во друг вагон."},{"word":"прејудицира","type":"св. и несв.","description":"Однапред определи, определува нешто, предвреме донесе, донесува заклучок за нешто. Не треба да ги прејудицираме работите."},{"word":"прек","type":"прид.","description":"Што е прав. Прек пат."},{"word":"прекади","type":"св.","description":"Изврши кадење околу нешто, над нешто. Попот го прекади болниот."},{"word":"прекажан","type":"прид.","description":"Што е пренесен, соопштен по индиректен пат. Прекажани зборови. Многупати прекажана анегдота."},{"word":"прекаже","type":"св.","description":"Пренесе со свои зборови нешто што е веќе кажано. Тој ѝ ги прекажа нашите зборови. Таа им ја прекажа случката на другарките."},{"word":"прекалаиса","type":"св.","description":"Калаиса повторно или поинаку. Ги прекалаиса сите тепсии."},{"word":"прекалеми","type":"св.","description":"Калеми повторно, уште еднаш. Тој ги прекалеми лозите со слаба родност."},{"word":"прекален","type":"прид.","description":"Што е премногу јак, цврст. Прекален челик."},{"word":"прекали","type":"св.","description":"Искали премногу, повеќе отколку што треба, во поголема мерка. Ја прекалил мотиката."},{"word":"прекапе","type":"св.","description":"Престане да капе. Дождот запре, стреите прекапаа."},{"word":"прекапе","type":"св.","description":"Дојде во состојба на капнатост, немоќ поради замор, студ и сл. Жената прекапа од работа. Аргатите прекапаа копајќи цел ден. Тие прекапаа од студ дури стигнаа до колибата."},{"word":"прекар","type":"м.","description":"Име што се добива покрај крстеното име според некоја особина, потеклото, занаетот итн. на личноста на која се однесува. Во нашето маало сите имаат прекари. Кој е твојот прекар?"},{"word":"прекарба","type":"ж.","description":"Прекор, укор. Ми се смачи од твоите прекарби."},{"word":"прекардаши","type":"св.","description":"Претера, надмине мера. Тој прекардаши со шегата."},{"word":"прекарува","type":"несв.","description":"Нарекува некого со/по прекар."},{"word":"прекаса","type":"св.","description":"Касне силно, прегризе. Му ја прекаса раката."},{"word":"преквалификација","type":"ж.","description":"Оспособување за нова струка или професија. Во нашиот центар се организираат курсеви за преквалификација."},{"word":"преквалификува","type":"св. и несв.","description":"Даде, дава нова квалификација, се обучи, се обучува за нова струка или професија. Работничкиот универзитет ги преквалификува сите техничари во работници во металската струка."},{"word":"прекин","type":"м.","description":"Кратко, привремено прекинување на нешто што трае. Прекин на струјата. Прекини во работата. Тука со кратки прекини го помина својот век."},{"word":"прекине","type":"св.","description":"Раздели на делови со кинење, со прекин. Тој ја прекина врвката. Ја прекина жицата на неколку места."},{"word":"прекинувач","type":"м.","description":"Направа за вклучување и за исклучување на електричната струја. Го бараше прекинувачот на електричното ѕвонче. Го вклучи прекинувачот и светлина ја облеа собата."},{"word":"прекипи","type":"св.","description":"За млеко, кафе ‒ искипи, претече кипејќи. Млекото прекипи од лончето. Го заборавив кафето и тоа прекипи."},{"word":"прекисел","type":"прид.","description":"Што е премногу кисел. Прекисело грозје."},{"word":"прекисели","type":"св.","description":"Закисели, поткисели премногу, повеќе отколку што треба. Таа ја прекисели салатата."},{"word":"прекисне","type":"св.","description":"За тесто ‒ искисне, скисне премногу, повеќе отколку што треба. Лебот ми прекиснал."},{"word":"прекладе","type":"св.","description":"Кладе, намести поинаку; кладе на друго место. Ги прекладов книгите на другата полица."},{"word":"преклани","type":"прил.","description":"Пред две години. Се запознавме преклани."},{"word":"прекласира","type":"св. и несв.","description":"Класира повторно или поинаку. Го прекласиравме тутунот."},{"word":"прекласификација","type":"ж.","description":"Повторно или поинакво класифицирање според нови или поинакви критериуми. Ќе се направи прекласификација на определени производи."},{"word":"прекласификува","type":"св. и несв.","description":"Класификува повторно или поинаку. Ги прекласификуваа играчите според возраста."},{"word":"преклишира","type":"св. и несв.","description":"Клишира повторно, уште еднаш. Насловот на книгата го преклишира."},{"word":"преклони","type":"св.","description":"Наведне, свие нешто. Детето ја преклони гранката и откина едно јаболко."},{"word":"преклоп","type":"м.","description":"Место каде што нешто се преклопува. Фустан со преклоп."},{"word":"преклопен","type":"прид.","description":"Што има преклоп, што се преклопува. Преклопен мост. Преклопен нож."},{"word":"преклопи","type":"св.","description":"Стави преклопка на нешто, покрие, заклопи. Сите прозорци ги преклопи со капаци."},{"word":"преклопка","type":"ж.","description":"заклопка."},{"word":"прекове","type":"св.","description":"Искова, искове повторно, уште еднаш. Ги прекова потковиците на коњот."},{"word":"преколне","type":"св.","description":"Колне, каже клетва за некого или за нешто. Ја преколнала во најмилото. Го преколна аир да не види од ништо."},{"word":"прекоманда","type":"ж.","description":"Преместување од едно на друго место по службена должност. Доби прекоманда во најоддалечената караула."},{"word":"прекомандува","type":"св.","description":"Премести некого по службена должност. Го прекомандуваа во друга чета."},{"word":"прекоп","type":"м.","description":"Прекопано место во земјата. Длабок прекоп."},{"word":"прекопа","type":"св.","description":"Ископа повторно, уште еднаш. Ја прекопаа бавчата, ама златото не го најдоа."},{"word":"прекопира","type":"св. и несв.","description":"Извади, вади цртеж на тенка хартија, направи, прави копија на нешто. Сликата ја прекопира од една сликовница."},{"word":"прекопне","type":"св.","description":"Премали. Прекопнав чекајќи те да дојдеш."},{"word":"прекор","type":"м.","description":"Искажано некому незадоволство, неодобрување, осуда поради нешто. Во гласот имаше прекор. Му упати благ прекор. Подбивни прекори."},{"word":"прекорен","type":"прид.","description":"Што има, што изразува прекор. Прекорен поглед. Прекорни зборови."},{"word":"прекори","type":"св.","description":"Искара некого со прекор. Тој го прекори за незавршената работа. Мајката ги прекори децата. Наставникот ги прекори слабите ученици."},{"word":"прекос","type":"м.","description":"Трева што се добива при повторно косење во текот на истата година. Сено од прекос."},{"word":"прекоси","type":"св.","description":"Повторно окоси во истата година."},{"word":"прекрасен","type":"прид.","description":"Што се истакнува со својата необична убавина; преубав. Прекрасен цвет. Прекрасна жена. Прекрасна облека."},{"word":"прекрати","type":"св.","description":"Прекине, престане со нешто, со некаква работа, дејност. Ја прекратија работата. Го прекратија разговорот. Ја прекрати тишината со прашање."},{"word":"прекриви","type":"св.","description":"Престане да криви; криви 4. За кратко време ногата му заздрави и прекриви."},{"word":"прекривка","type":"ж.","description":"(дијал.) прекров, прекровка."},{"word":"прекрие","type":"св.","description":"Покрие нешто сосема, поинаку или само одозгора. Снегот прекрил сè. Штиците беа прекриени со черги. Масата ја прекри со чаршаф. Го прекри лицето со дланките."},{"word":"прекров","type":"м.","description":"Невестински вел, превез. Срмен прекров."},{"word":"прекрои","type":"св.","description":"Скрои, искрои повторно или поинаку. Го прекрои фустанот."},{"word":"прекрсти","type":"св.","description":"Стави на крст раце, нозе. Ги прекрсти рацете. Седна и ги прекрсти нозете."},{"word":"прекршен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од прекрши."},{"word":"прекрши","type":"св.","description":"Скрши, открши дел од нешто, раздели на два или повеќе делови со кршење. Го прекрши лебот насреде. Ја прекрши штицата. Го прекрши стапот."},{"word":"прекршител","type":"м.","description":"Тој што прави прекршок, што прекршува нешто; Прекршител на прописи."},{"word":"прекршок","type":"м.","description":"Постапка што е спротивна на даден пропис, закон, наредба и сл. Сообраќаен прекршок. Направи прекршок. Судија за прекршоци."},{"word":"прекршочен","type":"прид.","description":"Што се однесува на прекршок. Прекршочна пријава."},{"word":"прексиноќа","type":"прил.","description":"Завчера вечерта, некнивечер. Си дојдовме прексиноќа."},{"word":"прексиноќен","type":"прид.","description":"Што се однесува на прексиноќа. Прексиноќен разговор."},{"word":"прекуброен","type":"прид.","description":"Што е преку предвидениот, над определениот број. Еден е прекуброен и треба да си оди."},{"word":"прекувремен","type":"прид.","description":"Што се прави преку определеното време, надвор од утврденото време. Прекувремена работа."},{"word":"прекуглава","type":"прил.","description":"Преку главата. Ја навре блузата прекуглава."},{"word":"прекуден","type":"прил.","description":"Во текот на денот. Прекуден продава живина и јајца."},{"word":"прекука","type":"св.","description":"За кукавица – престане да кука. Кукавицата кука, кука и прекука."},{"word":"прекумера","type":"прил.","description":"Надвор, повеќе од мерата. Задолжен е прекумера."},{"word":"прекумерен","type":"прид.","description":"Што ја преминува мерата, што е во големо количество. Работниците ги чекаше прекумерна работа."},{"word":"прекуморец","type":"м.","description":"Лице од прекуморска, далечна земја."},{"word":"прекуморски","type":"прид.","description":"Што е од далечни земји, преку море, отаде море. Прекуморска трговија. Прекуморска земја. Прекуморски бродови."},{"word":"прекуноќ","type":"прил.","description":"Во текот на ноќта. Прекуноќ скита."},{"word":"прекуокеански","type":"прид.","description":"Што е од преку океанот; што е за пловење преку океанот. Прекуокеански земји. Прекуокеански брод. Прекуокеанска пловидба."},{"word":"прекупат","type":"прил.","description":"Преку патот, отаде патот. Прекупат застана со двајца селани."},{"word":"прекупец","type":"м.","description":"Тој што купува стока за да ја препродаде; препродавач. Стоката ја купуваат прекупци и ја препродаваат на дуќан. Прекупците ги купуваат доматите по пет денари, а ги продаваат по дваесет."},{"word":"прекупи","type":"св.","description":"Повторно купи нешто што е продадено, купи нешто од тој што препродава, купи за препродавање. Тука се збираа трговците што правеа прекупи и препродај секакви стоки."},{"word":"прекупрст","type":"м.","description":"Вид рачно шиење преку прст, зад игла."},{"word":"прекуред","type":"прил.","description":"Без ред, не по ред. Тие што влегоа прекуред си ја завршија работата."},{"word":"прекуридски","type":"прид.","description":"Што е од преку рид, што се наоѓа преку рид. Прекуридски села. Прекуридски овци."},{"word":"прекусила","type":"прил.","description":"Најмногу што може (да се добие). Со болеста ќе работи прекусила десет години."},{"word":"прекутрупа","type":"прил.","description":"По покус пат, преку покус премин. Тргнаа прекутрупа низ планините, сакаат поскоро да стигнат."},{"word":"прекучуди се","type":"несв.","description":"Во народните приказни – се изначуди. Човек да се чуди и прекучуди за чудесиите што се напишани."},{"word":"прелаже","type":"св.","description":"Намерно со лага доведе некого во заблуда, измами, излаже. Го прелажаа и му го зедоа дуќанот."},{"word":"прелази","type":"св.","description":"Помине со лазење. Бебето ја прелази собата."},{"word":"прелакира","type":"св. и несв.","description":"Лакира повторно или поинаку. Го прелакира паркетот."},{"word":"прелапне","type":"св.","description":"Прегризе усни, преклопи горна усна врз долната. Си ги прелапна усните и се помири со работата."},{"word":"прелат","type":"м.","description":"Висок црковен достоинственик во католичката, во евангелистичката и во протестантската црква."},{"word":"прелевман","type":"м.","description":"Додаток на цената на увезената стока за да се изедначи со домашната."},{"word":"прелее","type":"св.","description":"Наполни нешто до излевање, преполни. Прелеа чашата."},{"word":"прележи","type":"св.","description":"Преспие, преноќева. Прележаа ноќта во анот и заминаа. Ќе ја однесеа иконата кај некој болен да прележи некоја ноќ за здравје да му даде."},{"word":"прелез","type":"м.","description":"Незаградено место за поминување. Дедото заградува еден прелез на нивата што го отвориле говедата."},{"word":"прелепи","type":"св.","description":"Залепи повторно или поинаку. Ги прелепија одлепените слики."},{"word":"прелесен","type":"прид.","description":"Што е премногу лесен. Прелесна лекција."},{"word":"прелест","type":"ж.","description":"(црков.) Состојба на духот кога човекот мисли дека реално општи со ангелите или со светците, дека е удостоен да прави чуда, кога ја прифаќа измамата како реална слика во контраст со здравиот разум."},{"word":"прелестен","type":"прид.","description":"Што е убав, прекрасен, извонреден. Прелестен раскажувач. Прелестен вкус. Прелестно лице."},{"word":"прелет","type":"м.","description":"Лет, прелетување преку нешто. Мирен прелет над океанот."},{"word":"прелета","type":"св.","description":"Со летање помине преку нешто. Прелетаа јато диви гуски над него."},{"word":"прелив","type":"м.","description":"Слатка облога за торти, колачи и сл. Чоколаден прелив."},{"word":"преливен","type":"прид.","description":"Што служи за преливање. Преливна цевка. Преливен канал."},{"word":"прелиминарен","type":"прид.","description":"Подготвителен, претходен, воведен. Прелиминарни разговори. Прелиминарни истражувања."},{"word":"прелиста","type":"св.","description":"Брзо изврти листови од книга, весник и сл. Ја прелиста книгата пред испит. Го прелиста весникот. Ги прелиста актите."},{"word":"преличен","type":"прид.","description":"Што е премногу личен, преубав. Лична и прелична невеста."},{"word":"прелка","type":"ж.","description":"(дијал.) Жена или девојка што преде, предачка."},{"word":"прелог","type":"м.","description":"Нива оставена неорана да прележи. На прелозите пасат овци."},{"word":"прелока","type":"св.","description":"Претера со пиење, препие. Ноќеска се напил и прелокал."},{"word":"прелом","type":"м.","description":"Остра промена, пресвртница. Се случи прелом во работата."},{"word":"преломен","type":"прид.","description":"Што е одлучувачки, решавачки. Преломна година. Преломен миг."},{"word":"преломи","type":"св.","description":"прекрши."},{"word":"прелуга","type":"ж.","description":"Премин во бавча, нива, ливада што обично се затвора со трн."},{"word":"прелудиум","type":"м.","description":"Воведен дел од музичко дело."},{"word":"прелукав","type":"прид.","description":"Што е премногу лукав. Прелукаво чедо."},{"word":"прелут","type":"прид.","description":"Што е премногу, претерано лут. Прелути пиперки. Прелута ракија."},{"word":"прелути","type":"св.","description":"Престане да лути. Од пиперката одвај му прелути."},{"word":"прељуба","type":"ж.","description":"Нарушување на брачната верност, браколомство. Изврши прељуба. Прељубата за некои е смртен грев."},{"word":"прељубезен","type":"прид.","description":"Претерано, премногу љубезен. Прељубезен човек."},{"word":"прељубник","type":"м.","description":"Тој што врши прељуба. Бесрамен прељубник."},{"word":"прељубничка","type":"ж.","description":"Гревот на прељубничката е откриен."},{"word":"прељубнички","type":"прид.","description":"Што се однесува на прељуба. Прељубничка мисла. Прељубнички грев."},{"word":"премава","type":"св.","description":"Обично во игра – повторно мавне, повтори удар. Му дозволија да премава на кошот."},{"word":"премавне","type":"св.","description":"Совлада, надмине, отстрани. Ги премавна тешкотиите."},{"word":"премажи","type":"св.","description":"Направи жена повторно да стапи во брак. Вдовицата ја премажија во соседното село."},{"word":"премаз","type":"м.","description":"Лак, боја за премачкување."},{"word":"премал","type":"прид.","description":"Што е премногу мал. Премал прозорец. Бев премал за во училиште."},{"word":"премален","type":"прид.","description":"Што е исцрпен од глад, од работа и сл. Премален старец. Премален од работа."},{"word":"премали","type":"св.","description":"Се исцрпи, се премори, папса, стане премален. Премалев од одење. Премалеа од работа."},{"word":"премама","type":"ж.","description":"Измама."},{"word":"премами","type":"св.","description":"Трговецот ме премами."},{"word":"премамлив","type":"прид.","description":"Мамлив, лажлив. Премамлив вагабонт."},{"word":"прематар","type":"м.","description":"Отишол кај селскиот прематар да купи билки за да и забае. Талкаа како прематари по селата."},{"word":"премачка","type":"св.","description":"Нанесе слој од прелив, боја, малтер и сл. на нешто. Премачка торта. Премачка фасада. Премачка дрво."},{"word":"премеле","type":"св.","description":"Сомеле повторно. Премели го кафето."},{"word":"премер","type":"м.","description":"Премерување на земјиште. Катастарски премер. Топографски премер."},{"word":"премери","type":"св.","description":"Измери количество, големина на нешто. Ја премеривме ливадата пред косидба. Го премери земјиштето."},{"word":"премерлив","type":"прид.","description":"Што е мерлив, што може да се премери. Премерлива патека."},{"word":"премеси","type":"св.","description":"Повторно измеси. Го премеси тестото."},{"word":"премести","type":"св.","description":"Пренесе нешто од едно место на друго, промени место. Го преместил каменот од меѓата."},{"word":"преместлив","type":"прид.","description":"Што може да се премести."},{"word":"премет","type":"м.","description":"Слободен скок од гимнастичка справа."},{"word":"премете","type":"св.","description":"Повторно смете."},{"word":"преметне","type":"св.","description":"Фрли преку нешто, префрли. Преметни ја чантата преку столот!"},{"word":"преметри","type":"св.","description":"Повторно наметри (дрва)."},{"word":"премигне","type":"св.","description":"Кратко отспие. Премигнете ноќеска и утре со нови сили."},{"word":"премие","type":"св.","description":"Повторно измие (нешто, некому). Треба да ги премиеш садовите. Му го преми лицето на детето."},{"word":"премиер","type":"м.","description":"Претседател на влада."},{"word":"премиера","type":"ж.","description":"Прва изведба на уметничко дело (театарско, филмско, музичко); Утре ќе се одржи премиерата на претставата. Светска премиера."},{"word":"премиерен","type":"прид.","description":"Што се однесува на премиера. Премиерни филмови."},{"word":"премиерски","type":"прид.","description":"Што му припаѓа, што се однесува на премиер. Премиерски мандат. Премиерски должности."},{"word":"премија","type":"ж.","description":"Награда за успех во некоја работа."},{"word":"премил","type":"прид.","description":"Што е многу, извонредно, премногу мил. Премило дете. Премили спомени."},{"word":"премилостив","type":"прид.","description":"Што е извонредно, премногу милостив. Премилостив господин."},{"word":"премин","type":"м.","description":"Место каде што се преминува. Пешачки премин. Граничен премин."},{"word":"премине","type":"св.","description":"Мине, помине од едната на другата страна на нешто. Ја премина улицата. Го преминаа мостот. Преминаа преку граница."},{"word":"преминлив","type":"прид.","description":"За река, планина – што може да се премине. Преминлива река."},{"word":"премира","type":"несв.","description":"Премира од страв."},{"word":"премиса","type":"ж.","description":"Претпоставка, теза од која се поаѓа во определени судови, искази. Тоа е мојата воведна премиса."},{"word":"премиски","type":"прид.","description":"Што се однесува на премија. Премиски пари. Премиски систем."},{"word":"премисла","type":"ж.","description":"Премислена постапка. Гревот не се прави со премисла. Убиство со премисла."},{"word":"премислен","type":"прид.","description":"Што е однапред смислен или планиран; обмислен. Премислена кражба. Премислена работа."},{"word":"премисли","type":"св.","description":"Размисли добро за нешто. Премисли дали да се врати дома."},{"word":"премлад","type":"прид.","description":"Што е премногу млад. Премлада девојка. Премлади овошки."},{"word":"премногу","type":"прил.","description":"Во преголема количина, претерано многу. Премногу јаде."},{"word":"премоќ","type":"ж.","description":"Надмоќ, супериорност. Премоќ на бојното поле."},{"word":"премолериса","type":"св.","description":"Молериса повторно, поинаку. Ги премолериса ѕидовите."},{"word":"премоли","type":"св.","description":"Долго моли, преколнува. Цел ден ја моли, ја моли, ја премоли."},{"word":"премолчен","type":"прид.","description":"Што не е спомнат, што не е кажан. Премолчен факт. Премолчена вистина."},{"word":"премолчи","type":"св.","description":"Одбегне да каже нешто, се воздржи. Ги премолчи љубовните маки."},{"word":"премор","type":"ж.","description":"Силен умор, замор, исцрпеност. Деновите и завршуваа со премор и изгладнетост. На работа заспа од премора"},{"word":"преморен","type":"прид.","description":"Што е многу уморен, исцрпен. Преморени работници."},{"word":"премори","type":"св.","description":"Силно, претерано умори некого. Ги премори децата со работата."},{"word":"премости","type":"св.","description":"Изгради мост преку нешто. Ја премостија реката."},{"word":"премостлив","type":"прид.","description":"Што може да се надмине, совлада. Премостливи проблеми."},{"word":"премота","type":"св.","description":"Одново намота. Го премота клопчето."},{"word":"премре","type":"св.","description":"Изгуби свест, припадне. Премрела, ама ја повратиле. Премрев за јадење."},{"word":"премреже","type":"ср.","description":"Несреќа, опасност – обично избегната, преживеана. Големи премрежиња ќе ти поминат преку глава, така ти е пишано!"},{"word":"премрежи","type":"св.","description":"Покрие, загради со мрежа. Мрежа ќе испредам, море ќе премрежам."},{"word":"премудар","type":"прид.","description":"Што е многу мудар, многу умен. Премудар цар."},{"word":"пренапнат","type":"прид.","description":"Премногу напнат. Пренапната атмосфера. Пренапнати односи."},{"word":"пренапне се","type":"св.","description":"Премногу се напне."},{"word":"пренапрегнат","type":"прид.","description":"Премногу напрегнат."},{"word":"пренапрегне","type":"св.","description":"Напрегне нешто до крајни можности."},{"word":"пренаселен","type":"прид.","description":"За град, област итн. – што има премногу жители, што е густо населен."},{"word":"пренасели","type":"св.","description":"Насели град, област итн. со повеќе жители од можностите да бидат прифатени за вработување и нормален живот."},{"word":"пренебрегне","type":"св.","description":"Занемари некого или нешто, не земе предвид, не обрне внимание. Го пренебрегнал барањето на работниците."},{"word":"пренебрегнувачки","type":"прид.","description":"Што занемарува, што не зема предвид некого или нешто. Пренебрегнувачки однос."},{"word":"пренесе","type":"св.","description":"Премести некого или нешто од едно место на друго или преку нешто (река, граница итн.). Со чун нѐ пренесе на другиот брег. Товарот го пренесоа со воз."},{"word":"пренесувач","type":"м.","description":"Тој што пренесува, што е причина нешто да се пренесе (болест, глас, вест итн.)."},{"word":"прениже","type":"св.","description":"Наниже одново, на друг конец, по друг ред."},{"word":"прениз","type":"м.","description":"Женски украс за на глава, нанижани сребрени пари во два реда на бело платно."},{"word":"преноќевалиште","type":"ср.","description":"Место, градба во која се преноќева. Ова преноќевалиште ги знаеше тајните на сите камионџии."},{"word":"преноќи","type":"св.","description":"Ја преспие ноќта. Преноќија во хотел."},{"word":"пренос","type":"м.","description":"Пренесување, превоз од едно место на друго. Извршија пренос на старите автомобили."},{"word":"преносен","type":"прид.","description":"Што се однесува на пренос."},{"word":"преноси","type":"св.","description":"Носи подолго време. Ги преноси алиштата."},{"word":"пренослив","type":"прид.","description":"Што може да се пренесува. Пренослив комјутер."},{"word":"преоблече","type":"св.","description":"Соблече една, облече друга облека; смени облека. Ги преоблече мокрите алишта."},{"word":"Преображение","type":"ср.","description":"Христијански празник што се празнува на 19 август."},{"word":"преобразба","type":"ж.","description":"Преобразување; преобрази."},{"word":"преобрази","type":"св.","description":"Даде друг лик, измени некому лик или состојба. Службата во армијата го преобрази во чесен човек."},{"word":"преобразувач","type":"м.","description":"Тој што преобразува. Преобразувач на природата."},{"word":"преобразувачки","type":"прид.","description":"Што се однесува на преобразба и на преобразување. Преобразувачки процес. Преобразувачки развој."},{"word":"преобрати","type":"св.","description":"Изврши влијание врз некого да премине во друга вера, мислење, идеологија."},{"word":"преобременет","type":"прид.","description":"Што е премногу обременет (со обврски, работа)."},{"word":"преобремени","type":"св.","description":"Премногу обремени некого со нешто (работа, задачи, обврски, проблеми и сл.)."},{"word":"преобуе","type":"св.","description":"Смени обувки. Мајката го преобу детенцето во чисти чевлиња."},{"word":"преовлада","type":"св.","description":"Добие превласт, надвладее. Преовлада мислењето на научниците, а не на политичарите."},{"word":"преоѓалиште","type":"ср.","description":"Место за преоѓање, премин."},{"word":"преоден","type":"прид.","description":"Што служи за преминување од една состојба во друга. Преодни одредби. Преоден период."},{"word":"преодиште","type":"ср.","description":"Погодно место за преминување на река;"},{"word":"преодница","type":"ж.","description":"За овца, коза, крава – едногодишно животно што уште нема пород."},{"word":"преодолив","type":"прид.","description":"Што може да се преодолее."},{"word":"преокупација","type":"ж.","description":"Предмет на интересирање, главна грижа; зафатеност со нешто. Постојана преокупација. Основна преокупација. Литературни преокупации."},{"word":"преокупира","type":"св. и несв.","description":"Обземе, обзема; премногу оптовари, оптоварува. Го преокупираат најновите настани."},{"word":"преокупираност","type":"ж.","description":"Состојба на тој што е преокупиран, премногу зафатен со нешто."},{"word":"преопаше","type":"св.","description":"Опаше повторно, по вторпат. Го преопаша самарот."},{"word":"преора","type":"св.","description":"Изора повторно. Ја преораа нивата."},{"word":"преориентација","type":"ж.","description":"Ориентација во друг правец, промена на ориентацијата; преориентирање."},{"word":"преориентира","type":"св. и несв.","description":"Ориентира, насочи, насочува некого или нешто во друг правец."},{"word":"преосвештен","type":"прид.","description":"Епитет за епископ. Преосвештениот епископ."},{"word":"преосвештенство","type":"ср.","description":"Обично со заменските придавки ваше, негово, нивно – титулирање на епископ. Ваше преосвештенство!"},{"word":"преосетлив","type":"прид.","description":"Што е претерано чувствителен. Тој е преосетлив на новите лекови."},{"word":"преосмисли","type":"св.","description":"Осмисли одново, поинаку, даде на нешто друга смисла. Ја преосмисли неговата изјава."},{"word":"преостане","type":"св.","description":"Остане од нешто. Преостана малку од вечерата."},{"word":"преостар","type":"прид.","description":"Што е претерано остар. Преостар молив. Преостар напад."},{"word":"преоцена","type":"ж.","description":"Ново оценување, нова оцена на нешто оценето."},{"word":"преоцени","type":"св.","description":"Оцени одново, повторно. Ги преоцени тестовите."},{"word":"препад","type":"м.","description":"Ненадеен напад. Ги заробија на препад."},{"word":"препакува","type":"св. и несв.","description":"Спакува, пакува одново и поинаку. Го препакував подарокот."},{"word":"препала","type":"ж.","description":"Љубов, љубовна мака, Ој девојко, ергенска препала."},{"word":"препален","type":"прид.","description":"Што е многу уплашен. Препален од ѕверот."},{"word":"препали се","type":"св.","description":"Се уплаши многу. Се препали од волкот на патот."},{"word":"препарат","type":"м.","description":"Подготвена смеса во лабораторија за испитување."},{"word":"препаратор","type":"м.","description":"Лице што се занимава со препарирање."},{"word":"препарира","type":"св. и несв.","description":"Заштити, заштитува со посебна биохемиска постапка, тело на животно или на растение во природен изглед. Во музејот препарирале птици од нашето поднебје. Ние препариравме билки за во хербариум."},{"word":"препашало","type":"ср.","description":"Тоа што се препашува."},{"word":"препаше","type":"св.","description":"Обвитка околу половина, обложи, стегне; На глава носеа шамии со унечки препашани. Жените ќе се променат, ќе препашат унечки."},{"word":"препашка","type":"ж.","description":"Дел од женска носија – ткаен појас обично на алова основа, со шари и вез."},{"word":"препев","type":"м.","description":"Слободно препеана, преведена песна;"},{"word":"препее","type":"св.","description":"Преведе во стихови некое поетско дело. Ја препеа поемата од латински."},{"word":"препејувач","type":"м.","description":"Тој што препејува, што прави превод, препев на поетски труд."},{"word":"препек","type":"м.","description":"Ракија двапати варена (печена), препечена ракија."},{"word":"препека","type":"св.","description":"Многу пека. Препека да оди на кино."},{"word":"препере","type":"св.","description":"Повторно испере. Брзам да ги преперам алиштата."},{"word":"препече","type":"св.","description":"Испече повеќе од што треба. Препече леб. Препече месо."},{"word":"препечен","type":"прид.","description":"Што е испечен повеќе од што треба. Препечена корка леб."},{"word":"препие","type":"св.","description":"Даде некому да испие прекумерно, повеќе од што може да поднесе (обично алкохол)."},{"word":"препили","type":"св.","description":"Пресече, раздели сечејќи со пила."},{"word":"препира се","type":"несв.","description":"Се расправа со некого, спори. Другарите се препираа за фудбалскиот натпревар."},{"word":"препирка","type":"ж.","description":"Кавга, расправија, спор."},{"word":"препис","type":"м.","description":"Препишан текст од друг текст; копија од оригинал (на документ и сл.). Тоа бил препис од постар ракопис. Заверен препис на диплома."},{"word":"преписка","type":"ж.","description":"Размена на писма, допишување со некого; писмата од такво допишување. Нивната преписка е зачувана."},{"word":"препише","type":"св.","description":"а) Повторно напише некој текст. Учениците ги препишаа задачите од таблата. б) Напише текст, реши задача, тест (на испит) гледајќи кај друг."},{"word":"препишувач","type":"м.","description":"Лице што препишува;"},{"word":"препишувачки","type":"прид.","description":"Што се однесува на препишувач. Препишувачка школа."},{"word":"препка","type":"ж.","description":"Подметната нога или друга пречка за препнување, сопка. Без препка да ме кутнеш, ако можеш! Препка сламка да ти стане, та нога да скршиш!"},{"word":"преплави","type":"св.","description":"Покрие, исполни површина на нешто со вода, поплави. Нивите ги преплави надојдената река."},{"word":"преплакне","type":"св.","description":"Одново исплакне. Ги преплакна сите садови."},{"word":"преплати","type":"св.","description":"Плати повеќе од што треба. Му платив добро и му преплатив за работата."},{"word":"преплаче","type":"св.","description":"Престане да плаче."},{"word":"преплаши","type":"св.","description":"Многу уплаши некого. Го преплаши на смрт."},{"word":"преплеви","type":"св.","description":"Одново исплеви. Треба да се преплеви расадот."},{"word":"преплет","type":"м.","description":"Тоа што е меѓусебно исплетено, измешано, сплет. Дворот беше заграден со преплет од жици."},{"word":"преплете","type":"св.","description":"Едно со друго исплете, измеша. Ги преплете прачките."},{"word":"преплива","type":"св.","description":"Со пливање помине некое растојание. Го преплива езерото."},{"word":"преплови","type":"св.","description":"Со пловење помине некое водно пространство. Со бродот го препловија океанот."},{"word":"препне","type":"св.","description":"Подметне некому нога при одење; сопне. Го препна другар му и се стркала."},{"word":"преповие","type":"св.","description":"Одново повие. Го препови бебето."},{"word":"преповтори","type":"св.","description":"Одново повтори. Ја преповтори лекцијата."},{"word":"преподобен","type":"прид.","description":"Додавка кон името на видни духовници, т.н. свети монаси. Преподобен Наум Охридски-Чудотоврец."},{"word":"преподобие","type":"ср.","description":"Обраќање кон високо духовно лице (заедно со зам. прид.: ваше, негово, нивни). Ваше преподобие."},{"word":"препозитивен","type":"прид.","description":"Што е во положба на препозиција. Препозитивен член."},{"word":"препозиција","type":"ж.","description":"предлог2."},{"word":"препознае","type":"св.","description":"Одново познае некого што веќе бил познат или нешто што веќе било познато; Мајка му веднаш го препозна. Колата не можеше да си ја препознае."},{"word":"препознатлив","type":"прид.","description":"Што може лесно да се препознае. Препознатливо лице."},{"word":"препокрие","type":"св.","description":"Одново покрие. Детето во сонот се открило, па мајката го препокри."},{"word":"преполн","type":"прид.","description":"Премногу полн, повеќе од што обично собира; Преполна сала. Преполни автобуси."},{"word":"преполнеж","type":"м.","description":"Дел од техника на везење во којашто и мотивите и платното се исполнети со вез. Ракавите ги везе полнеж со преполнеж."},{"word":"преполни","type":"св.","description":"Наполни над мерата. Ја преполни чашата. Ја преполни куќата со мебел."},{"word":"преполови","type":"св.","description":"Целото го подели на два дела, на две половини. Ги преполови парчињата."},{"word":"препорака","type":"ж.","description":"Позитивно мислење или оцена за нешто со желба таквата оцена да се прифати. Директорот му напиша препорака на инженерот за новото работно место."},{"word":"препорача","type":"св.","description":"Даде препорака, даде поволно мислење, оцена за некој, за нешто. Виново ми го препорачаа колегите."},{"word":"препорачан","type":"прид.","description":"Што содржи препорака, што е во врска со препорака. Препорачана агенција."},{"word":"препорачлив","type":"прид.","description":"Што може да се препорача, што заслужува препорака. Не се препорачливи летните пладневни прошетки."},{"word":"препостеле","type":"св.","description":"Постеле одново, поинаку или со нешто друго. Препостели го креветот."},{"word":"препотентен","type":"прид.","description":"Што се смета себеси за посилен, за надмоќен."},{"word":"препотенција","type":"ж.","description":"Поголема сила, поголема власт, надмоќност."},{"word":"преправи","type":"св.","description":"Направи нешто поинаку, на друг начин, преработи. Го преправи стариот фустан. Го преправи покривот на куќата."},{"word":"преправка","type":"ж.","description":"Преработка, промена. Треба да има преправки на училишната зграда."},{"word":"препразни","type":"св.","description":"Претури од едно во друго. Ги препразни бочвите."},{"word":"препрати","type":"св.","description":"Испрати некого или нешто понатаму, на друго место. Кога ќе дојде, препрати го кај мене."},{"word":"препраша","type":"св.","description":"Праша одново, повтори прашање. Се врати и го препраша за лекот."},{"word":"препреден","type":"прид.","description":"Лукав, итар, склон на измама, на нечесност."},{"word":"препрека","type":"ж.","description":"Тоа што го спречува движењето, пристапот до нешто; пречка. Поминаа многу препреки во планината."},{"word":"препречи","type":"св.","description":"Стави нешто попреку, прегради пат, премин, пристап. На сред пат препречил една спила."},{"word":"препржи","type":"св.","description":"Испржи повеќе од што треба. Го препржи месото."},{"word":"препродавач","type":"м.","description":"Тој што препродава. Препродавачите работеа со висока маржа."},{"word":"препродаде","type":"св.","description":"Продаде повторно нешто порано купено, купи па продаде. Трговците го препродадоа грозјето во странство."},{"word":"препродажба","type":"ж.","description":"Продажба на тоа што било купено."},{"word":"препромени се","type":"св.","description":"Одново се преоблече. Заврши со работата и се препромени за во црква."},{"word":"препрочита","type":"св.","description":"Одново прочита познат, веќе прочитан текст. Ја препрочита книгата."},{"word":"препрчали","type":"св.","description":"Преврти. Го препрчали столот."},{"word":"препукне","type":"св.","description":"Доживее слом, се уништи (од болка, мака, тага, и сл.). Нешто препукна во него. Срцето му препукна."},{"word":"препушти","type":"св.","description":"Отстапи некому нешто, остави на располагање, на користење. Му ја препушти компанијата на внукот."},{"word":"преработи","type":"св.","description":"Преправи нешто сработено. Го преработи романот."},{"word":"преработка","type":"ж.","description":"Измена на нешто во процесот на работа, обработка, добивање определен производ. Преработка на сончоглед. Преработка на сточни производи."},{"word":"преработувач","type":"м.","description":"Лице што преработува нешто. Преработувач на млечни производи."},{"word":"преразгледа","type":"св.","description":"Повторно разгледа, преиспита. Тие закони ќе бидат преразгледани."},{"word":"прерами","type":"св.","description":"Земе преку рамо, нарами. Ја прерами пушката."},{"word":"прерамка","type":"ж.","description":"Платнена лента што се префрла преку рамената за врзување, придржување на панталоните. Да не му беа панталоните закачени со прерамки, ќе му паднеа."},{"word":"преран","type":"прид.","description":"Премногу ран, предвремен. Прерана смрт."},{"word":"прераскаже","type":"св.","description":"Прекаже со свои зборови, одново раскаже. Ја прераскажа лектирата. Тоа што го слушнав, ќе ти го прераскажам."},{"word":"прерасказ","type":"м.","description":"Писмено или усно прераскажување на нешто прочитано или чуено."},{"word":"прерасне","type":"св.","description":"Во развојот се претвори во нешто друго што е на повисок степен. Задругата прерасна во модерен комбинат."},{"word":"прераспределба","type":"ж.","description":"Повторна, нова, поинаква распределба. Изврши прераспределба на парите."},{"word":"прераспредели","type":"св.","description":"Повторно, поинаку распредели. Ги прераспредели семинаристите по секции."},{"word":"пререди","type":"св.","description":"Одново нареди, подреди, намести. Ги пререди книгите во библиотеката."},{"word":"пререче","type":"св.","description":"Префрли, приговори, прекори. Ми пререче за изборот на фустанот."},{"word":"пререши","type":"св.","description":"Повторно, поинаку реши нешто. Ја пререшивме задачата."},{"word":"прерија","type":"ж.","description":"Пространа степа во Северна Америка."},{"word":"прерипа","type":"св.","description":"Прескокне преку нешто. Ја прерипаа јамата."},{"word":"прерипне","type":"св.","description":"Го прерипна потокот."},{"word":"прерогатив","type":"м.","description":"Исклучиво право на некој државен орган или на определено лице со висока функција."},{"word":"преродба","type":"ж.","description":"Обновување, повторно раѓање на нешто по период на замреност. Градот доживеа преродба."},{"word":"преродбеник","type":"м.","description":"Истакнат учесник во преродбата на еден народ."},{"word":"преродбенски","type":"прид.","description":"Што се однесува на преродба, што припаѓа на преродба. Преродбенски поет. Преродбенски обид."},{"word":"прероди","type":"св.","description":"Направи повторно активен, врати во нов живот. Надежта ги прероди сите."},{"word":"прероси","type":"св.","description":"Престане да роси. Дождот прероси."},{"word":"преса","type":"ж.","description":"Направа или машина за притискање, за цедење, гмечење и сл. Рачна преса. Електрична преса."},{"word":"преса","type":"ж.","description":"Периодичен печат (весници, списанија, журнали и сл.)."},{"word":"пресад","type":"м.","description":"Младо дрво што е за пресадување. Купи пресад од расадникот."},{"word":"пресади","type":"св.","description":"Откопа растение и насади на друго место."},{"word":"пресакува","type":"несв.","description":"Бара повеќе од што треба, пребарува. Најмалото ми е најгалено, постојано пресакува."},{"word":"пресбиро","type":"ср.","description":"Биро, оддел за давање информации на печатот при амбасада, претставништво, влада, конгрес и сл."},{"word":"пресвет","type":"прид.","description":"(црков.) Епитет кон зборовите што означуваат божество или религиозен култ. Пресвета Богородица. Пресвето Тројство."},{"word":"пресветли","type":"прид.","description":"При обраќање – епитет, титула на световни и други великодостојници. Пресветли царе! Пресветли владико!"},{"word":"пресветлост","type":"ж.","description":"Титула на великодостојник. Ваша пресветлост!"},{"word":"пресвие","type":"св.","description":"Искриви, превие. Пресвие снага."},{"word":"пресвири","type":"св.","description":"Престане да свири. Нека ви амка некоја жена над главите за да ви пресвират ушите."},{"word":"пресврт","type":"м.","description":"Нов правец, промена во текот, во развитокот на нешто; нагла промена во некоја состојба. Дојде до пресврт во економскиот развој. Историски пресврт во земјата."},{"word":"пресвртен","type":"прид.","description":"Што се однесува на пресврт, што предизвикува пресврт, промена. Пресвртни времиња. Пресвртен момент. Пресвртнички години."},{"word":"пресвртница","type":"ж.","description":"Преломен момент;"},{"word":"пресегне","type":"св.","description":"Пружи, протегне рака за да фати нешто. Ја пресегна раката по најдалечното јаболко."},{"word":"преседан","type":"м.","description":"Поранешен случај или решение што служи како пример или оправдување за идни слични случаи. Случај без преседан во судството."},{"word":"преседи","type":"св.","description":"Помине, остане некаде извесно време. Летото преседе кај баба си. Ја преседовме ноќта."},{"word":"преседне","type":"св.","description":"Смени место, седне од едно место на друго. Кога седнав овде, не преседнувам."},{"word":"преседне","type":"св.","description":"За залак, збор – тешко помине некому, застане, запне во грлото. Ми преседна во грлото."},{"word":"пресее","type":"св.","description":"Исчисти со сеење. Ја пресеа пченицата. Ја пресеа песокта."},{"word":"пресек","type":"м.","description":"Рамна површина по која е пресечен некаков предмет, реално или на цртеж. Пресекот на правоаголна пирамида е правоаголник."},{"word":"пресека","type":"ж.","description":"Место на планина згодно за преминување; преслап, превал, превалец. Фати го патот на пресека! Дрварите поминаа низ горските пресеки."},{"word":"пресекне","type":"св.","description":"За извор, вода, река – престане да тече; пресуши. Пресекнаа изворите од сушата."},{"word":"преселба","type":"ж.","description":"Селење, преселување. Преселба од куќа во стан. Преселба село – град. Голема преселба на народите."},{"word":"преселен","type":"прид.","description":"Што се однесува на преселба, што се сели во текот на годината. Преселни птици."},{"word":"преселеник","type":"м.","description":"Тој што се преселил, преселено лице. Местово е населено од преселници"},{"word":"преселенички","type":"прид.","description":"Што се однесува на преселеник или на преселување. Преселенички движења. Преселенички судбини."},{"word":"пресели","type":"св.","description":"Премести некого да живее на друго место. Го пресели семејството во главниот град."},{"word":"преселница","type":"ж.","description":"преселник."},{"word":"пресен","type":"прид.","description":"Што е неодамна направен или добиен; нерасипан, свеж. Пресни јајца. Пресна вода. Пресен воздух."},{"word":"пресече","type":"св.","description":"Со сечење преполови, направи на делови. Пресече лубеница. Пресече леб. Пресече дрво."},{"word":"пресечен","type":"прид.","description":"Што се однесува на пресек, на пресекување. Пресечна линија."},{"word":"пресигурен","type":"прид.","description":"Што е многу сигурен. Пресигурен настап. Пресигурен глас. Пресигурен човек."},{"word":"пресија","type":"ж.","description":"Притисок, принуда. Работи под пресија. Цел живот е под пресија. Врши пресија врз сведокот."},{"word":"пресилен","type":"прид.","description":"Изнасилен, неприроден, наместен. Пресилена насмевка. Пресилена учтивост."},{"word":"пресили","type":"св.","description":"Натера некого или нешто да работи над можностите. Го пресили детето. Ја пресили машината."},{"word":"пресипе","type":"св.","description":"Претури, прелее од еден сад во друг. Пресипи ја ракијата од бурето во шишиња."},{"word":"пресипка","type":"ж.","description":"Вид млечен производ налик на засладено кисело млеко. Повели од пресипкава."},{"word":"пресири","type":"св.","description":"За бебе – направи да поврати, исфрли засирено млеко од желудникот. Не думкај го детето, ќе го пресириш."},{"word":"пресит","type":"прид.","description":"Претерано наситен, презаситен. Беше сит, пресит од расправии. Замислено се загледа во спокојниот преситен од светложолти одблесоци простор пред нас. Преситен раствор."},{"word":"пресита","type":"ж.","description":"Преситување, преситеност. Нешто од пресита, нешто од виното, клепките му натежнаа."},{"word":"преситен","type":"прид.","description":"Претерано ситен. Песокот беше преситен."},{"word":"пресити","type":"св.","description":"Насити прекумера. Преситен воздух."},{"word":"прескакулица","type":"ж.","description":"Детска игра во која играчите се прескокнуваат еден со друг. Децата што чекаат ред играат прескакулица."},{"word":"прескап","type":"прид.","description":"Премногу, претерано скап. Фустанот беше прескап за неа."},{"word":"прескок","type":"м.","description":"Скок преку нешто, прескокнување. Трчање со прескок."},{"word":"прескокне","type":"св.","description":"Со скок премине на другата страна од нешто, скокне преку нешто. Тој го прескокна плотот и пресече низ дворот."},{"word":"прес-конференција","type":"ж.","description":"Средба на политичари, научници, јавни личности и сл. со претставници на печатот, телевизијата, радиото и др. заради давање официјални информации во врска со некои важни општествени прашања."},{"word":"прескромен","type":"прид.","description":"Премногу, прекумерно скромен."},{"word":"преслаб","type":"прид.","description":"Претерано, прекумерно слаб."},{"word":"преславен","type":"прид.","description":"Многу, прекумерно славен."},{"word":"преслади","type":"св.","description":"Направи нешто да стане премногу слатко, прекумерно заслади. Кафето си го пресладила, не се пие."},{"word":"пресладок","type":"прид.","description":"Претерано сладок. Чајов е пресладок."},{"word":"преслап","type":"м.","description":"Пониско планинско било меѓу две височини; превал, превалец. Горе на височината, на преслапот седнаа да одморат."},{"word":"преследува","type":"несв.","description":"Гони, прогонува. Ловците го преследуваа пленот."},{"word":"преслека","type":"ср.","description":"Облека, обично долна, за преслекување. Си носиме само преслека за еден ден. Долна преслека. Нова преслека."},{"word":"преслече","type":"св.","description":"Симне, соблече (од себе или од друг) едни алишта и облече други, промени облека или дел од неа; преоблече. Преслече кошула, облече потопло палто и веднаш излезе. Таа го преслече детето зашто беше испотено."},{"word":"преслика","type":"св.","description":"Направи копија на слика, цртеж и сл. Го преслика цртежот на ткаенината и почна да крои."},{"word":"пресложи","type":"св.","description":"Повторно сложи, нареди поинаку. Мораше да ги пресложи алиштата, за да ги собере во куферот."},{"word":"преслуша","type":"св.","description":"Испита некого (ученик и др.) заради проверка на знаењето. Му постави неколку прашања од романот за да го преслуша."},{"word":"пресмета","type":"св.","description":"Дојде до определен резултат со помош на сметање. Тој веднаш направи пресметка колку треба да им плати за превозот."},{"word":"пресметан","type":"прид.","description":"Што е однапред пресметано, предвидено, направено со умисла. Пресметани движења. Пресметани постапки."},{"word":"пресметка","type":"ж.","description":"Завршна сметка по извршена работа или по некој определен рок. Тој им направи пресметка за наплата. Судот направи пресметка колку ќе чини експертизата."},{"word":"пресметлив","type":"прид.","description":"Што може да се пресмета."},{"word":"преснец","type":"м.","description":"Вид бесквасен леб."},{"word":"преснима","type":"св.","description":"Повторно сними нешто што е веќе снимено или испечатено, сними нешто повеќе пати. Пресними го документот неколу пати за да го заштитиш. Филмот го пресними во неколку копии."},{"word":"преснина","type":"ж.","description":"За воздух – свеж, чист; пресен. Тој ја чувствуваше горската преснина на чистиот воздух."},{"word":"пресно","type":"прил.","description":"Скоро, неодамна. Ѕидовите беа пресно варосани. Тој беше пресно избричен."},{"word":"пресоздаде","type":"св.","description":"Повторно создаде, создаде поинаку; преработи. Тоа се народни приказни пресоздадени на мотиви преземени од усните умотворби."},{"word":"пресол","type":"м.","description":"Солена вода во која се чува сирење, туршија и сл.; солило, саламура."},{"word":"пресоли","type":"св.","description":"Стави премногу сол во јадење и сл. Внимавај да не го пресолиш јадењето."},{"word":"преспа","type":"ж.","description":"Дебел слој од снег навеан, натрупан на едно место. Ветриштата натрупуваат високи преспи снег."},{"word":"Преспа","type":"ж.","description":"Област во Македонија."},{"word":"Преспанско Езеро","type":"ср.","description":"Езеро во Македонија."},{"word":"преспие","type":"св.","description":"Помине некое време во спиење. Се прибира само навечер да преспие. Немаше каде да се испружи да преспие."},{"word":"преспокоен","type":"прид.","description":"Многу спокоен, многу мирен."},{"word":"пресрами","type":"св.","description":"Направи некој да престане да се срами, ослободи некого од срамење. Таа прва го заигра орото за да ги пресрами."},{"word":"пресреќен","type":"прид.","description":"Многу, прекумерно среќен. Мајка и татко ќе бидат пресреќни кога ќе имаш покрив над глава."},{"word":"пресрет","type":"м.","description":"Пресретување, пресреќавање; средба. Се стрча по патот во пресрет на групата. Беше тоа првиот пресрет со новите соседи."},{"word":"пресретлив","type":"прид.","description":"Што со задоволство секогаш излегува во пресрет, услужлив. Тие се добри и чесни луѓе, простосрдечни и пресретливи."},{"word":"пресретне","type":"св.","description":"Излезе, се појави спроти некого. Тој ни раскажа дека на патот го пресретнале потерџии. Голем пес ги пресретна среде дворот."},{"word":"престави се","type":"св.","description":"(арх.) Умре."},{"word":"престан","type":"м.","description":"Обично во изразот без престан – постојано, непрекинато, без сопирање. Неколку дена без престан врне. Човекот во шаторот без престан нешто објаснуваше. Тој не знае за престан."},{"word":"престане","type":"св.","description":"Прекине, прекрати, заврши некакво дејство, работа; излезе од некаква состојба. Веќе престана да прашува дали ќе дојде. Тој не можеше да престане да се смее. Огнот престана да гори. Таа никогаш нема да престане да ве сака."},{"word":"престанок","type":"м.","description":"Крај на некакво дејство, случување; престанување, прекин. Престанок на работниот однос. Престанок на постоење на организацијата."},{"word":"престап","type":"м.","description":"а) (прав.) Кривично дело што подлежи на казна според законот. Политички престап. Стопански престап. б) Непристојна, недолична постапка. Мајка ми никогаш не кренала рака на нас, за да казни некои наши детински престапи."},{"word":"престапалка","type":"ж.","description":"Погача или тесто во форма на стапало што се дава кога детето ќе прооди; постапалка."},{"word":"престапен","type":"прид.","description":"Што се однесува на престап Престапно дело."},{"word":"престапи","type":"св.","description":"Стапи со чекор преку нешто (линија, праг), премине преку нешто. Престапи преку прагот од вратата и тргна да се поздрави."},{"word":"престапник","type":"м.","description":"Тој што извршил престап; престап а)."},{"word":"престапништво","type":"ср.","description":"Вршење престапи како појава во општествениот живот; криминал. Се забележува пораст на престапништво."},{"word":"престар","type":"прид.","description":"Премногу стар. Се почувствува изморен, стар, престар."},{"word":"престарен","type":"прид.","description":"Што е многу остарен. Сѐ уште сме јаки, не сме престарени."},{"word":"престари","type":"св.","description":"Стане престар, премногу остари. Престаре и ретко излегува од дома."},{"word":"престаса","type":"св.","description":"При движење (одење, возење) престигне, остави зад себе некого или нешто; претекне некого. Трчаше брзо, за да го престаса. Автомобилот ги престаса."},{"word":"престасан","type":"прид.","description":"За овошје, зеленчук – презреан. Престасана лубеница."},{"word":"престегне","type":"св.","description":"Цврсто стегне, обвие околу нешто. Ги престегна добро своите обувала. Го престегна снопот сено и го нарами."},{"word":"престигне","type":"св.","description":"При движење (одење, возење) престаса, остави зад себе некого или нешто. Тој се зачуди кога побрзала и го престигнала."},{"word":"престиж","type":"м.","description":"Углед, авторитет, добро име што во јавноста го ужива некое лице, група, професија, култура и др. Јазик со престиж. Културен престиж. Борба за престиж."},{"word":"престижен","type":"прид.","description":"Што има престиж, угледен, авторитетен. Престижен издавач. Престижна награда. Престижен натпревар."},{"word":"престилка","type":"ж.","description":"Вид работна облека со различен крој, што се носи над другата облека и служи за заштита од валкање. Си облече престилка и фати да го подготвува јадењето. Слугинката носеше бела престилка. Ученичка престилка."},{"word":"престои","type":"св.","description":"Помине некое време во стоење. Цела ноќ ја престои на прозорецот, чекајќи го."},{"word":"престој","type":"м.","description":"Престојување, задржување во некое место определено време. Тој замина на едномесечен студиски престој."},{"word":"престојувалиште","type":"ср.","description":"Место на престој. Тој не сакаше да им го открие своето престојувалиште."},{"word":"престол","type":"м.","description":"Свечен стол, трон на монарх; симбол на власта на монархот. По него дојде на престол неговиот син. Народот го симна од престолот."},{"word":"престолен","type":"прид.","description":"Што се однесува на престол. Престолен град. Престолна сала."},{"word":"престолнина","type":"ж.","description":"Главен град на монархија; престолен град. Царот ги повика во својата престолнина."},{"word":"престолонаследник","type":"м.","description":"Наследник на престолот."},{"word":"престорен","type":"прид.","description":"Лицемерен, неискрен, дволичен. Престорено пријателство. Престорена љубезност."},{"word":"престори","type":"св.","description":"Даде некому поинаков лик, преобрази, промени некого или нешто. Животот в туѓина го престори, го направи друг човек. Го заградија балконот и го престорија во соба."},{"word":"престрашен","type":"прид.","description":"Многу исплашен. Тој беше толку избезумен, престрашен и изгубен."},{"word":"престраши","type":"св.","description":"Направи некој да престане да се плаши; ослободи некого од страв. Многу се плашеше од настапот, но силниот аплауз го престраши."},{"word":"престрелка","type":"ж.","description":"Испрекинато пукање со огнено оружје меѓу две спротивставени страни. Престрелката била жестока, но тој не се предавал."},{"word":"престриг","type":"м.","description":"Повторно стрижење на овците."},{"word":"престриже","type":"св.","description":"Повторно стриже, стриже уште еднаш. Овците треба ги престрижат."},{"word":"престрои","type":"св.","description":"Повторно построи, поинаку построи (обично војска). Тој ги престрои четите."},{"word":"престројник","type":"м.","description":"Според народниот обичај, блиски роднини од страна на младоженецот што служат на свадбата."},{"word":"преструктурира","type":"св. и несв.","description":"Повторно структурира, поинаку структурира нешто."},{"word":"преступи","type":"св.","description":"Во црквата – прекрши закон, наредба и сл."},{"word":"пресува","type":"св. и несв.","description":"Притисне, притиска под преса. Хартијата прво ја пресува па ја остава да се суши. Собраните цвеќиња ги пресуваше во дебели книги."},{"word":"пресуда","type":"ж.","description":"Одлука, решение што го донесува судот по завршувањето на судскиот процес. Праведна пресуда. Ослободителна пресуда."},{"word":"пресуден","type":"прид.","description":"Што има решавачко значење, што решава за понатамошниот развој; најважен, решавачки. При изборот естетскиот критериум беше пресуден и единствен. Таа одлука беше пресудна за неговиот натамошен животен пат."},{"word":"пресуди","type":"св.","description":"Изрече пресуда во судска постапка. Судот пресуди според законот."},{"word":"пресуче","type":"св.","description":"Повторно усука, поинаку усука. Жената ја пресука волната."},{"word":"пресуши","type":"св.","description":"а) За река, езеро, вода и др. – стане сув, безводен; пресекне. Изворот пресуши и немаше вода за наводнување. Водата во бунарот се смалила и пресушила. б) За очи – изгуби влажност. Наеднаш солзите во очите пресушија."},{"word":"пресушлив","type":"прид.","description":"Што може да пресуши, да пресекне. Пресушлив извор."},{"word":"прета","type":"несв.","description":"Расчепкува пепел и сл. Загледан во гламните преташе низ пепелта."},{"word":"претанок","type":"прид.","description":"Многу, претерано танок;"},{"word":"претанчи","type":"св.","description":"Направи да биде нешто премногу танко;"},{"word":"претарашува","type":"св. и несв.","description":"Тарашува, бара, пребарува. Цел ден претарашува низ куќа и не може да ја најде книгата."},{"word":"претворач","type":"м.","description":"Тој или тоа што претвора"},{"word":"претвори","type":"св.","description":"Промени нешто во нешто друго. Сите пари ги претворил во злато, и го скрил златото. Тој се обиде сета работа да ја претвори во шега."},{"word":"претворлив","type":"прид.","description":"Што може да се претвори во нешто друго."},{"word":"претег","type":"м.","description":"Тоа што претега, натежнува."},{"word":"претегне","type":"св.","description":"Цврсто, јако стегне; престегне. Тие му ги притегнаа рацете со јажето."},{"word":"претежен","type":"прид.","description":"Што претега, што надвладува, што е поголем по број, по важност и сл. Претежниот дел од нашиот народ се занимаваше со земјоделство."},{"word":"претежок","type":"прид.","description":"Што е премногу, претерано тежок. Работата ми стана претешка."},{"word":"претекст","type":"м.","description":"Изговор, оправдување. Тие одолговлекуваат под претекст дека сѐ уште не се создадени основните услови за работа."},{"word":"претендент","type":"м.","description":"Тој што претендира за нешто, што полага право на нешто."},{"word":"претендира","type":"св. и несв.","description":"Изрази, изразува претензии за нешто, бара, истакне, истакнува свои права на нешто. Тој претендира за престолонаследник. Не претендирав да кажам нешто оригинално по секоја цена."},{"word":"претензија","type":"ж.","description":"Силна желба, стремеж да се постигне нешто; барање на некого да му се признаат заслуги, права, способности. Авторот има претензии за добивање на овогодишната награда. Трудот нема претензии на сеопфатност. Територијални претензии."},{"word":"претенок","type":"прид.","description":"Премногу, претерано тенок; Платното беше тенко, претенко."},{"word":"претенциозен","type":"прид.","description":"Што има големи претензии, барања; што има високо мислење за себе. Неговата замисла во практика се покажа како претенциозна и неизводлива. Тој беше претенциозен актер."},{"word":"претепа","type":"св.","description":"Силно, многу натепа некого. Чуварот го фатил во крадење и го претепал."},{"word":"претера","type":"св.","description":"Премине мерка, определена граница во нешто; прикаже, претстави нешто поголемо отколку што е. Тој веќе поретко се напиваше, гледаше да не претера. Колегата малку претера, малку преувеличи некои работи."},{"word":"претеран","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од претера. Шесте години претерани во војна му го изменија карактерот."},{"word":"претесен","type":"прид.","description":"Премногу, претерано тесен. Патот беше претесен и колите тешко се разминуваа."},{"word":"претече","type":"св.","description":"Престане да тече, истече докрај; пресуши. Селската чешма секна, претече."},{"word":"претече","type":"св.","description":"Го извади ќесето со тутун, ама трговецот го претече."},{"word":"претешко","type":"прил.","description":"Премногу, претерано тешко. Бавно, претешко и преслабо излезе на песокот и падна."},{"word":"преткаже","type":"св.","description":"Однапред, отпорано каже, предвиди што ќе се случи; предвести, прорече. Таа му ја преткажа иднината."},{"word":"преткажувач","type":"м.","description":"Тој што преткажува."},{"word":"преткомора","type":"ж.","description":"Еден од двата шупливи дела од срцето што се наоѓаат над комората. Срцева преткомора. Десна преткомора. Лева преткомора."},{"word":"претне","type":"св.","description":"Мрдне малку, направи брзи и кратки движења со телото (со рацете и нозете). Никој не смееше ни да претне на часот."},{"word":"претовар","type":"м.","description":"Преместување на товар од едно место на друго. На станицата се врши претовар на стока."},{"word":"претоварен","type":"прид.","description":"Што е премногу, прекумерно натоварен. Претоварено магаре."},{"word":"претоварен","type":"прид.","description":"Што служи за претовар. Претоварна станица."},{"word":"претовари","type":"св.","description":"Натовари премногу, повеќе отколку што може да носи, да издржи. Коњот беше претоварен со стока за на пазар."},{"word":"претопи","type":"св.","description":"Со загревање, со топење даде друг облик на нешто што се топи (восок, маст, злато итн.). Восокот го претопи во нови калапи."},{"word":"претопли","type":"св.","description":"Премногу загрее, стопли нешто."},{"word":"претопло","type":"прил.","description":"Премногу, претерано топло. Му стана претопло во собата."},{"word":"претопол","type":"прид.","description":"Премногу, претерано топол. Денот беше топол, претопол."},{"word":"Преторија","type":"ж.","description":"Главен град на Јужноафриканска Република."},{"word":"преточи","type":"св.","description":"Со точење прелее течност од еден сад во друг. Виното го преточи во шишиња."},{"word":"преточи","type":"св.","description":"Претерано, премногу наостри (нож, сечило и сл.). Ме пресече, оти го преточи бричот на ременот."},{"word":"претпазен","type":"прид.","description":"Што претпазува, штити од нешто; превентивен. Претпазни мерки."},{"word":"претпази","type":"св.","description":"Заштити, зачува од нешто. Тој сакаше да ја претпази од повторна средба со него."},{"word":"претпазлив","type":"прид.","description":"Што настојува да ги избегне опасностите, што внимава да не се случи нешто лошо, да не згреши и сл. Порано беше претпазлив, а сега отворено ги изнесуваше своите мисли. Стражарите вечерва ќе бидат особено претпазливи."},{"word":"претпладне","type":"ср.","description":"Времето од изутрина до пладне. Ова неделно претпладне ќе го помине во прошетка низ паркот."},{"word":"претпладневен","type":"прид.","description":"Што се случува пред пладне, што се однесува на претпладне. Претпладневно сонце. Претпладневна прошетка."},{"word":"претплата","type":"ж.","description":"а) Определена сума пари што се плаќа однапред за весници, периодични публикации, книги и сл. Тој беше запознаен со условите за претплата на списанието. б) Определена сума пари што се плаќа секој месец за добивање некаква услуга. Телефонска претплата."},{"word":"претплатен","type":"прид.","description":"Што се однесува на претплата. Претплатна цена на книгата."},{"word":"претплати","type":"св.","description":"Изврши претплата за нешто; абонира."},{"word":"претплатник","type":"м.","description":"Тој што е претплатен, што платил претплата."},{"word":"претпоследен","type":"прид.","description":"Што е непосредно пред последниот. Тој беше претпоследен во колоната. Акцентот паѓа на претпоследниот слог."},{"word":"претпоставен","type":"м.","description":"Тој што е по своја службена должност поставен над другите. Тие му ги доставија извештаите на претпоставениот."},{"word":"претпоставен","type":"прид.","description":"Што е по службена положба пред други; повисок по ранг, надреден. Претпоставена власт. Претпоставен офицер. Тој ни е претпоставен."},{"word":"претпостави","type":"св.","description":"Тргне од нешто како можно, го допушти како појдовна точка за дискусија или дејствување. Да претпоставиме дека е така. Да претпоставиме дека ќе успее."},{"word":"претпоставка","type":"ж.","description":"Претходна поставка, досетување, нагаѓање за донесување суд. Никој не ја прифати претпоставката дека ќе се пука."},{"word":"претпотопен","type":"прид.","description":"Што е од пред потопот. Претпотопски животни."},{"word":"претпочита","type":"несв.","description":"Повеќе сака да направи нешто, дава предност. Претпочитам планинарење пред пливање."},{"word":"претпразненство","type":"ср.","description":"Пред празникот, пред празнувањето на денот. Се чита поучно слово за претпразненството на Преображение."},{"word":"претпразничен","type":"прид.","description":"Што е пред или спроти празникот. Претпразнична вечер. Претпразнично расположение. Претпразнични подготовки."},{"word":"претпремиера","type":"ж.","description":"Прикажување (на филм, претстава и сл.) пред премиерата, обично за одбран круг луѓе; праизведба."},{"word":"претприемач","type":"м.","description":"Лице што се обврзува со договор да изведе градежни работи и сл. Ѕидарски претприемач."},{"word":"претприеме","type":"св.","description":"Преземе обврска, се обврзе да изведе, заврши нешто. Претприемаат нови градежни зафати."},{"word":"претприемчив","type":"прид.","description":"Што е склон кон потфати, иницијативен, снаодлив, прониклив, енергичен. Претприемчив дух. Зеде претприемчив маж."},{"word":"претпријатие","type":"ср.","description":"Самостојна економска единица, деловна организација; фирма. Државно претпријатие за транспорт. Трговско претпријатие."},{"word":"претпролетен","type":"прид.","description":"Што е пред почетокот на пролетта. Претпролетна вечер. Претпролетно цутење."},{"word":"претпроцесор","type":"м.","description":"Компјутерска програма што ги подготвува податоците за друга програма."},{"word":"претпубертет","type":"м.","description":"Последните две до три години пред пубертетот."},{"word":"претрга","type":"св.","description":"Искуси, преживее големи маки, тешкотии и сл.; препати. Женава многу претргала во животот. Се исповеда за страдањата што ги претргал. Претргал многу за правда."},{"word":"претрес","type":"м.","description":"Проверка на лица и предмети во потрага по нешто украдено или илегално. Изврши претрес на осомничените. Со претресот ги најдоа украдените пари. Личен претрес."},{"word":"претресе","type":"св.","description":"Изврши претрес на некого или на нешто; пребара. Ги претресоа автомобилите."},{"word":"претрие","type":"св.","description":"Пресече со триење (со пила, со еге и сл.). Го претрила катанецот."},{"word":"претрпи","type":"св.","description":"Препати, претрга, преживее болка, тага, повреда итн. Претрпи мозочен удар. Претрпи многу маки. Претрпи срам. Претрпи измени."},{"word":"претрпне","type":"св.","description":"За болка – престане да боли. Ми претрпна забот."},{"word":"претрупа","type":"св.","description":"Натрупа нешто во големо количество, повеќе одошто треба. Ја претрупал собата со излишни предмети. Ги претрупа работниците со работа."},{"word":"претрупи","type":"св.","description":"Пресече на трупци. Ги претрупи стеблата."},{"word":"претрча","type":"св.","description":"Помине определено растојание со трчање. Претрча двесте метри за триесет секунди."},{"word":"претседава","type":"несв.","description":"Води седница, состанок и сл. Претседава на седницата. Кој претседава на состанокот?"},{"word":"претседавач","type":"м.","description":"Лице што претседава. Претседавач на самитот. Претседавач на седницата."},{"word":"претседател","type":"м.","description":"Избран шеф на држава со републиканско уредување."},{"word":"претседателски","type":"прид.","description":"Што се однесува, што припаѓа на претседател. Претседателски избори. Претседателски кабинет."},{"word":"претседателство","type":"ср.","description":"Кабинет на претседател на република, на влада."},{"word":"претседателствува","type":"несв.","description":"Врши претседателска функција. Претседателствува со државата."},{"word":"претсеидбен","type":"прид.","description":"Што се случува пред сеидба. Претсеидбено ѓубрење. Претсеидбени подготовки."},{"word":"претскаже","type":"св.","description":"Предвиди, најави нешто пред да се случи, даде прогноза за нешто; Ја претскажа војната. Гледачката му ја претскажа иднината."},{"word":"претскажувач","type":"м.","description":"Лице што претскажува или што има способности за претскажување; пророк."},{"word":"претсказание","type":"ср.","description":"Претскажување, пророштво. Да се исполнат претсказанијата на пророците."},{"word":"претсметка","type":"ж.","description":"Претходна приближна пресметка со која се предвидени приходите и расходите, приближна цена на чинење."},{"word":"претсметковен","type":"прид.","description":"Што се однесува на претсметка. Претсметковен биланс."},{"word":"претсмртен","type":"прид.","description":"Што станува непосредно пред смртта. Претсмртни маки. Претсмртен час. Претсмртна исповед."},{"word":"претсмртник","type":"м.","description":"Лице што е на смртна постела, на умирање. Претсмртникот воздивна."},{"word":"претсмртнички","type":"прид.","description":"Претсмртничка постела."},{"word":"претсобје","type":"ср.","description":"Простор во кој се влегува од врата во стан или во куќа, обично со врати што водат во другите простории. Ги собу чевлите во претсобјето. Стан со мало претсобје."},{"word":"претспрема","type":"ж.","description":"Претходна подготовка."},{"word":"претстава","type":"ж.","description":"Изведба пред публика на пиеса, музика, танц и сл. Театарска претстава. Претстава во циркус."},{"word":"претставеност","type":"ж.","description":"Застапеност. Соодветна претставеност. Непропорционална претставеност."},{"word":"претстави","type":"св.","description":"Соопшти нечие име на формален начин; запознае со друг. Го претстави гостинот на пријателите. Да ви го претставам мојот свршеник."},{"word":"претставителен","type":"прид.","description":"Што остава забележлив впечаток како квалитетен, успешен за да биде претставен во јавноста. Претставителен човек."},{"word":"претставка","type":"ж.","description":"Писмено барање. Поднесе претставка."},{"word":"претставник","type":"м.","description":"Лице што претставува, застапува нечии интереси. Претставник од синдикатот. Претставник од училиштето."},{"word":"претставништво","type":"ср.","description":"Установа, канцеларија што претставува, застапува нечии интереси. Конзуларно претставништво. Трговско претставништво."},{"word":"претстоен","type":"прид.","description":"Што претстои, што доаѓа во најблиска иднина. Претстојни натпревари. Претстојна свадба. Претстојна седница."},{"word":"претстои","type":"св.","description":"Се очекува да се случи набрзо; следува, наближува. Претстои систематска анализа. Ни претстои долг пат."},{"word":"претстража","type":"ж.","description":"Стража распоредена пред главнината на војската како заштита од ненадеен противнички напад."},{"word":"преттеча","type":"ж.","description":"Лице или настан што создава услови за дејноста на други лица или за појава на други настани; претходник, предвесник."},{"word":"претумба","type":"св.","description":"Преврти. Зајачето го претумба кошот."},{"word":"претури","type":"св.","description":"Истури од еден сад во друг; преточи. Ако го претуриш виното од бурето, ќе нема талог. Претура млеко во шишиња."},{"word":"претходен","type":"прид.","description":"Што му претходи на нешто. Претходни настани. Претходна одлука. Претходен месец."},{"word":"претходи","type":"несв.","description":"Оди пред нешто во време или редослед. На договорот му претходеа тешки преговори."},{"word":"претходник","type":"м.","description":"Лице или предмет што му претходи на друго / друг. Им се заблагодари на своите претходници во фирмата. Самодовербата е претходник на успехот."},{"word":"претходница","type":"ж.","description":"претходничка."},{"word":"претхристијански","type":"прид.","description":"Што се однесува на епохата пред христијанството. Претхристијански религии. Претхристијанска митологија. Претхристијанска ера."},{"word":"претчувство","type":"ср.","description":"Интуитивно чувство за нешто што може да се случи; инстиктивно чувство. Имам претчувство дека ќе роди син. Имаше претчувство дека некој ја демне."},{"word":"претчувствува","type":"несв.","description":"Има претчувство; насетува, предосетува. Претчувствува зло. Претчувствува силна бура."},{"word":"преубав","type":"прид.","description":"Што е извонредно, премногу убав. Преубаво дете."},{"word":"преувеличен","type":"прид.","description":"Што е претставен како претерано голем, претерано важен. Преувеличени проблеми. Преувеличени успеси."},{"word":"преувеличи","type":"св.","description":"Претстави некого или нешто во поголеми размери одошто се. Ги преувеличи работите. Ги преувеличи резултатите. Му ги преувеличи заслугите."},{"word":"преумора","type":"ж.","description":"Силен умор, исцрпеност; Од преумора не можам да заспијам."},{"word":"преуморен","type":"прид.","description":"Што е премногу уморен, исцрпен, папсан; Преуморена кобила. Преуморен рудар."},{"word":"преумори","type":"св.","description":"Силно, многу умори; Патувањето го преумори."},{"word":"преупати","type":"св.","description":"Упати во друга насока или на друго место. Ја преупатија колоната кон соседниот град."},{"word":"преуреди","type":"св.","description":"Уреди повторно или на поинаков начин. Ја преуреди куќата. Го преуреди животот."},{"word":"преустрои","type":"св.","description":"Устрои повторно или поинаку; Ја преустрои администрацијата."},{"word":"преустројство","type":"ср.","description":"Промена и резултат од промената при преустројување; реогранизација, реформа."},{"word":"преучи се","type":"св.","description":"Претера со учење. Е, веќе учеше, се преучи!"},{"word":"префазонира","type":"св. и несв.","description":"Дава нов фазон на нешто. Ја префазонира косата. Ја префазонира шапката."},{"word":"префален","type":"прид.","description":"Што е премногу, претерано фален. Децата му се фалени, префалени."},{"word":"префали","type":"св.","description":"Пофали претерано. Ми ги фали и ги префали сватовите."},{"word":"префати","type":"св.","description":"Опфати некого или нешто со рацете. Го префати околу половината."},{"word":"префатлив","type":"прид.","description":"Што може да зарази; Префатлива болест."},{"word":"префект","type":"м.","description":"(истор.) Во стариот Рим – назив на административна и на воена служба и на лицето во тие служби."},{"word":"префектура","type":"ж.","description":"Служба на префект; управна зграда, канцеларија на префект."},{"word":"преферанс","type":"м.","description":"Вид игра со карти за тројца играчи."},{"word":"преференција","type":"ж.","description":"Привилегија, предност."},{"word":"преференцијален","type":"прид.","description":"Што дава, што овозможува, привилегија, предност, олеснувања на нешто. Преференцијален договор за трговија."},{"word":"преферира","type":"св. и несв.","description":"Претпочита, претпочитува, даде, дава предност некому или на нешто. Ја преферира формата пред содржината."},{"word":"префикс","type":"м.","description":"Јазичен елемент што се додава на почетокот на зборот и со него образува нов збор."},{"word":"префиксира","type":"св. и несв.","description":"Додаде, додава елемент како префикс на збор."},{"word":"префиксиран","type":"прид.","description":"Што има префикс. Префиксиран глагол. Префиксирани форми."},{"word":"префинет","type":"прид.","description":"Што е извонредно фин, рафиниран; Префинет вкус. Префинет хроничар. Префинет тон."},{"word":"преформира","type":"св. и несв.","description":"Одново или поинаку формира, даде, дава нова форма; преуреди, преуредува, преустрои, преустројува."},{"word":"преформулација","type":"ж.","description":"Искажување на поинаков начин, давање на друга формулација."},{"word":"преформулира","type":"св. и несв.","description":"Искаже, искажува на поинаков начин, измени, изменува формулација. Го преформулира прашањето."},{"word":"префорсира","type":"св. и несв.","description":"Премногу форсира. Го префорсира проблемот."},{"word":"префриган","type":"прид.","description":"Што е исклучително лукав и снаодлив; препреден. Префригано дете."},{"word":"префрли","type":"св.","description":"Фрли преку нешто. Ја префрли топката преку оградата. Ја префрли пушката преку рамо."},{"word":"прехрана","type":"ж.","description":"Земање храна за одржување на организмот; хранење."},{"word":"прехранбен","type":"прид.","description":"Што се однесува на прехрана или што се користи како храна. Прехранбени артикли."},{"word":"прехрани","type":"св.","description":"Обезбеди храна за исхрана. Успеа да го прехрани семејството."},{"word":"прецапа","type":"св.","description":"Со цапање помине преку/низ нешто."},{"word":"прецвета","type":"св.","description":"За цвет – овене. Розите од сонцето брзо прецветаа."},{"word":"прецеди","type":"св.","description":"Исцеди течност низ цедилка и сл. Прецеди ја маста дури е топла!"},{"word":"прецени","type":"св.","description":"Одреди преголема вредност, значење и сл. Се покажа дека ја преценил улогата на парите."},{"word":"преценка","type":"ж.","description":"Оценка, проценка. По неговата преценка, девојчето имаше десетина години. Непромислена преценка. Добра преценка. Негативна преценка."},{"word":"прецизен","type":"прид.","description":"Извонредно точен. Прецизни податоци. Прецизен распоред."},{"word":"прецизира","type":"св. и несв.","description":"Точно и јасно определи, определува, каже, кажува. Да се прецизира што е приоритет."},{"word":"прецица","type":"св.","description":"Прими течност повеќе од потребното. Бебето прецица па поврати малку. Прецицал моторот и не пали."},{"word":"прецрта","type":"св.","description":"Нацрта повторно, преслика. Ја прецрта картата. Прецртај го цртежов!"},{"word":"прецртувач","type":"м.","description":"Тој што прекопира или црта повторно. Прецртувачите ги репродуцирале големите дела."},{"word":"пречек","type":"м.","description":"Чин на примање гости, прифаќање на тој што доаѓа според вообичаените правила на однесување. Пречек на гости. Им приреди топол пречек."},{"word":"пречека","type":"св.","description":"Поздрави некого при доаѓање, излезе во пресрет; дочека. Срдечно ги пречека гостите. Излезе на врата да ги пречека."},{"word":"пречеклив","type":"прид.","description":"Што умее добро да пречека, гостопримлив. Пречеклив домаќин. Пречеклива добрина."},{"word":"пречекори","type":"св.","description":"Со чекор премине преку нешто, престапи, опчекори. Го пречекори прагот од куќата."},{"word":"пречесен","type":"прид.","description":"Што е премногу чесен. Тој е чесен, пречесен старец."},{"word":"пречесто","type":"прил.","description":"Премногу често. Зборува пречесто. Се караат пречесто."},{"word":"пречи","type":"св.","description":"Нарушува нечие спокојство, одвлекува внимание; смеќава. Ми пречи во работата. Простете што ви пречам! Детето не ми пречи во учењето."},{"word":"пречист","type":"прид.","description":"Што е извонредно, беспрекорно чист. Таа е чиста, пречиста домаќинка. Има пречисто лице."},{"word":"пречистен","type":"прид.","description":"Од кого што се отстранети нечистотии, грешки, недоследности. Пречистена вода. Пречистен текст."},{"word":"пречисти","type":"св.","description":"Исчисти сосема од непотребни примеси. Ја пречисти рудата од јаловината."},{"word":"пречистувач","type":"м.","description":"Техничко средство (напрва, систем и сл.) што врши пречистување. Вклучиле пречистувач на водата."},{"word":"пречита","type":"св.","description":"Прочита одново, препрочита. Сакам пак да ја пречитам басната."},{"word":"пречка","type":"ж.","description":"Тоа што пречи, што смеќава (во работата, во дејствувањето, во напредувањето итн.). Пречки во работата. Пречки во дишењето."},{"word":"пречка","type":"ж.","description":"Попречна греда."},{"word":"пречка","type":"ж.","description":"Пречкање, задевање."},{"word":"пречка се","type":"несв.","description":"Се препира со некого, се задева, се кара. Се пречкаат од деца."},{"word":"пречкрта","type":"св.","description":"Со прецртување текст, цртеж и сл. означи дека е погрешен, поништен; прецрта. Му го пречкртале името на списокот."},{"word":"пречник","type":"м.","description":"(геом.) Права линија, правец што спојува две точки на кружната линија минувајќи низ центарот на кругот; дијаметар."},{"word":"пречува","type":"св.","description":"Помине некое време чувајќи некого (обично мртовец). Толку мртовци пречува."},{"word":"пречувствителен","type":"прид.","description":"Што е претерано чувствителен; преосетлив. Пречувствителна кожа. Пречувствително дете."},{"word":"пречуе","type":"св.","description":"Пропушти да чуе, погрешно чуе. Го пречу прашањето."},{"word":"пречука","type":"св.","description":"Презакове (шајки и сл.). Пречукај ги шајките на штиците!"},{"word":"преџвака","type":"св.","description":"Соџвака, добро изџвака."},{"word":"прешие","type":"св.","description":"Сошие повторно или поинаку. Го преши копчето."},{"word":"преширок","type":"прид.","description":"Што е премногу широк. Преширока облека."},{"word":"прешлен","type":"м.","description":"(анат.) Секоја коска од 'рбетниот столб. Вратни прешлени."},{"word":"прешленест","type":"прид.","description":"Што е сличен на прешлен."},{"word":"прешленски","type":"прид.","description":"Што се однесува на прешлен. Прешленско вкостување."},{"word":"прештипи","type":"св.","description":"Силно штипне. Толку силно го прештипа, што офна."},{"word":"пржајка","type":"ж.","description":"(дијал.) полжав."},{"word":"пржалка","type":"ж.","description":"Тава за пржење. Подај ми ја тавата пржалка."},{"word":"пржалница","type":"ж.","description":"пржалка."},{"word":"пржелика","type":"ж.","description":"Сува и неплодна земја. Обработува една запустена пржелика."},{"word":"пржен","type":"прид.","description":"Што е приготвен со пржење. Пржени компири. Пржени колбаси."},{"word":"прженица","type":"ж.","description":"Пржено месо. Се шири мирис на прженица."},{"word":"пржи","type":"несв.","description":"Готви храна во врело масло или маст. Пржи риби. Пржи јајца."},{"word":"прзгал","type":"ж.","description":"Слаба, неплодна нива на рид. Гледаше во прзгалта на ридот."},{"word":"при","type":"предл.","description":"Пространствено значење ‒ близина, наоѓање до некого или до нешто. При крајот на улицата се појави војник. Додека е мома при мајка дотогаш е бела - црвена."},{"word":"при-","type":"претс.","description":"Претставка/префикс за образување глаголи, именки и придавки."},{"word":"приапне","type":"св.","description":"Касне малку храна набрзина. Приапнаа по пат. Приапни, не оди гладен!"},{"word":"прибави","type":"св.","description":"Обезбеди, снабди некого со нешто. Тој прибави храна за една недела. Адвокатот прибави докази за судкиот процес. Студентите прибавија документи за упис."},{"word":"прибегне","type":"св.","description":"Се потруди да најде решение со помош на нешто. За поголема ефектност режисерот прибегна кон поставување на нова сценска изведба. Полицајците прибегнале кон употреба на сила."},{"word":"прибежиште","type":"ср.","description":"Засолниште. Сигурно засолниште им беше планинарскиот дом. Децата добегаа до стреата како привремено прибежиште."},{"word":"прибележи","type":"св.","description":"Запише нешто, забележи. Новинарот ги прибележа заклучоците од конференцијата. Записничарот не ја прибележал мојата дискусија."},{"word":"прибелешка","type":"ж.","description":"Белешка, забелешка. Прибелешки од предавање. Професорот направи неколку прибелешки на текстот."},{"word":"прибер","type":"прил.","description":"Набргу, скоро."},{"word":"прибере","type":"св.","description":"а) Собере нешто што е расфрлано, растурено на едно место, среди, раскрене. Прибери ги играчките на едно место. Мајсторите ги прибраа алатите. б) Насобере пари, материјал и сл. малку по малку со штедење. Оваа година прибраа пари за годишен одмор. Тој прибираше материјал за градба. в) Собере податоци, материјал и сл. Полицијата ги прибра сите податоци за престапникот. Момчето прибра документи за вадење виза."},{"word":"прибере","type":"св.","description":"Насобере уште малку. Ќе прибереме уште еден сандак јаболка."},{"word":"прибие","type":"св.","description":"(нар. поез.) Почне ненадејно да тепа, да удира."},{"word":"прибирач","type":"м.","description":"Тој што прибира, собирач."},{"word":"приближен","type":"прид.","description":"Што е близок до определена состојба (големина, обем, количина и сл.), што е скоро, тукуречи точен, прецизен, еквивалентен. Приближен број. Приближна тежина. Приближно количество. Приближна проценка. Приближни резултати."},{"word":"приближи","type":"св.","description":"Поднамести поблизу до некого или до нешто. Мајката го приближи девојчето до себе и го гушна. Тие ја приближија масата до креветот."},{"word":"приближно","type":"прил.","description":"Близу, скоро, околу, речиси. Приближно стотина студенти имаше таа студиска група. Значењето е приближно исто."},{"word":"приблуе","type":"св.","description":"(разг.) Почне да блуе, ненадејно поврати, исфрли храна назад од желудникот. Доенчето приблу млеко."},{"word":"приболи ме (те го...)","type":"св.","description":"Почувствува болка ненадејно или одвреме-навреме. Ме приболе коленото. Го приболеа вените на нозете."},{"word":"прибор","type":"м.","description":"Комплет предмети, инструменти и др. што имаат слична намена и што заемно се дополнуваат. Сребрен прибор за јадење. Рибарски прибор. Прибор за бричење. Прибор за цртање."},{"word":"прибран","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од прибере2. Што е уреден, среден (во облека, коса и др.). Прибрана коса."},{"word":"прибрат","type":"м.","description":"Брат по татко или по мајка, полубрат. Стариот имаше две сестри и еден прибрат. Прибраќа на татко ми."},{"word":"прибрза","type":"св.","description":"Направи нешто набрзина, побрза да сврши нешто. Жената прибрза да ја исчисти куќата."},{"word":"прибрзан","type":"прид.","description":"Што се одвива нагло, набрзина. Прибрзана интервенција."},{"word":"приварди","type":"св.","description":"Почува извесно време; причува. Те молам, приварди ги децата додека да се вратам од пазар.Таму има пријатели што ќе привардат на имотот."},{"word":"приватен","type":"прид.","description":"Што се однесува, што припаѓа на одредено лице, семејство; личен. Приватен имот. Приватна сопственост."},{"word":"приватизација","type":"ж.","description":"Преминување на државна или општествена сопственост во приватна."},{"word":"приватизира","type":"св. и несв.","description":"Прави, направи да стане приватен, изврши, врши приватизација на државна или општествена сопственост. Владата го приватизира општественото земјиште."},{"word":"приватник","type":"м.","description":"Тој што работи, што произведува со свои средства за производство, што вложува свој капитал, и на тој начин остварува средства за живот."},{"word":"приватноправен","type":"прид.","description":"Што се однесува на приватно право. Приватноправни односи."},{"word":"приведе","type":"св.","description":"(книж.) Наброи, цитира, приклучи кон нешто; наведе2_1_2 Тој приведе основни податоци за весникот. Кон овие примери ќе приведеме уште неколку. Адвокатот приведе нови докази."},{"word":"привее","type":"св.","description":"За ветер ‒ почне да вее, да дува ненадејно или одвреме-навреме. Привеа ветер и се разведри."},{"word":"привезе","type":"св.","description":"Навезе уште малку, со везење дополни вез. Ќе привезам поситен народен вез на ракавите."},{"word":"приверува","type":"несв.","description":"Поверува некому донекаде. Тој приверува дека можеби е така."},{"word":"привива","type":"несв.","description":"Почне да се вие цврсто околу нешто. Бршленот привива околу оградата на дворот."},{"word":"привид","type":"м.","description":"Нереална претстава за нешто, лажна слика на стварноста, нешто што се причинува некому како реалност. Лажен привид. Непријатен привид. Привид на блага душа. Исчезна како привид. Во привиди не верувам."},{"word":"привиден","type":"прид.","description":"Што не е вистинит, нереален. Привиден мир. Привидна слобода. Привидна искреност. Привидно спокојство."},{"word":"привидение","type":"ср.","description":"Тоа што е плод на вообразување, што некому му се привидува. Полноќни привиденија. Страв од привидение. Сениште и привиденија. Приказни за привиденија."},{"word":"привиди","type":"св.","description":"Види, посети кратко време; провери, проконтролира. Утре ќе ве привидат внуците. Го привиде детето, тоа спиеше."},{"word":"привика","type":"св.","description":"Викне одеднаш, ненадејно, свика; подвикне некому, прекори некого. Привикаа кутрите, ама никој не им дојде на помош. Сите привикаа да се одржи редот во чекалницата. Тој им привика на децата да слезат од јаболкницата. Му привика на човекот без причина."},{"word":"привикне","type":"св.","description":"Добие некаков навик, навикне. Тој привикнал да доцни на работа."},{"word":"привилегија","type":"ж.","description":"Исклучиво право, предност што го поставува некого во поповолна положба наспрема другите врз основа на правни прописи или други општествени правила. Тоа било привилегија само на повисоките општествени класи. Во патријархатот жената е без привилегии."},{"word":"привилегира","type":"св. и несв.","description":"Даде, дава некому привилегија."},{"word":"привилегиран","type":"прид.","description":"Што има привилегија. Привилегирана класа. Привилегирана мисија."},{"word":"привкус","type":"м.","description":"Дополнителен вкус на нешто. Соленикав привкус во устата."},{"word":"привлече","type":"св.","description":"Приближи кон себе. Таа го привлече детето и го бакна. Тој привлече еден стол и седна. Магнетот ги привлече металните делови. Молекулите на водородот ги привлекоа водородните атоми."},{"word":"привлечен","type":"прид.","description":"Што привлекува со своите квалитети; примамлив. Привлечен крај. Привлечен мирис. Привлечна тема. Привлечни студии."},{"word":"привнесе","type":"св.","description":"Внесе уште нешто, воведе дополнително. Последните зборови привнесоа поголема метафоричност на говорот. Тој привнесе текст во второто издание на книгата."},{"word":"привремен","type":"прид.","description":"Што трае кратко време, што е определен да трае до некој рок. Привремен карактер. Привремена управа. Привремено решение. Привремено вработување. Привремено засолниште."},{"word":"приврзан","type":"прид.","description":"Што е искрен, верен, предан, постојан во односот кон некого или нешто. Приврзан кон семејството. Приврзан кон родниот крај."},{"word":"приврзаник","type":"м.","description":"Тој што е приврзан на одредена идеја, учење, партија, личност и др.; следбеник. Приврзаник на мирот. Приврзаници на новите секти. Приврзаник на демократските сили во земјата."},{"word":"приврзе","type":"св.","description":"Врзе за нешто. Тој го приврзал магарето за трупецот пред куќата. Детето го приврза кучето за оградата."},{"word":"приврзок","type":"м.","description":"Украс со мал отвор или со прстенче што се прикрепува на синџирче, ремче и др. и се носи на гуша. Златен приврзок. Приврзок на кожено ремче. Приврзок во форма на цвет."},{"word":"приврши","type":"св.","description":"Приведе кон крај започната работа; заврши. Мајсторите привршија со малтерисувањето. Привршија подготовките за свадбата."},{"word":"приземе","type":"св.","description":"Земе повторно уште малку од нешто. Треба да приземам уште малку компир за садење."},{"word":"приземен","type":"прид.","description":"Што се наоѓа близу до површината на земјата. Приземен кат. Приземна куќа."},{"word":"приземје","type":"ср.","description":"Дел од куќа, зграда и сл. што се наоѓа близу до површината на земјата, под катот. Во приземјето го пречека татко му. Таа живееше во мала соба на приземјето."},{"word":"приземји","type":"св.","description":"Спушти безбедно авион или друго летало на земја; атерира. Пилотот го приземји авионот."},{"word":"приземница","type":"ж.","description":"Приземна куќа."},{"word":"призети","type":"св.","description":"Прими за домазет."},{"word":"призма","type":"ж.","description":"(мат.) Геометриско тело ограничено со два еднакви многуаголника што лежат во две паралелни рамнини и онолку паралелограми колку што страни имаат многуаголниците."},{"word":"признава","type":"несв.","description":"Знае, се разбира малку во нешто, разбира по нешто. Признава малку германски, ама не зборува."},{"word":"признае","type":"св.","description":"Отворено изјави, соопшти дека нешто е вистинито; не одрече, не сокрие некаква постапка, чувство, вина. Тие го признале поразот. Тој не сакаше да признае дека згрешил. Таа призна дека го сака. Обвинетиот ја призна вината за стореното дело."},{"word":"признаен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од признае."},{"word":"признак","type":"м.","description":"Карактеристичен знак, особина или својство според кој се изделува некој или нешто; обележје, знак, одлика, белег. Треба да се забележат барем некакви мали признаци што ги вестат измените. Поделбата се врши според формалниот признак."},{"word":"признание","type":"ж.","description":"Лична изјава на тој што признава нешто; признавање. Така само ќе го исплашиш и пак нема да го добиеш вистинското признание. Судот не успеа да добие признание од ниеден затвореник."},{"word":"признаница","type":"ж.","description":"Писмена потврда со потпис со која се потврдува добивање, примање на нешто (пари за платена сметка, стока и сл.). Тој ми даде пари без гаранција – просто само на признаница. За земените работи му напишав признаница."},{"word":"признателен","type":"прид.","description":"Што изразува чувство на благодарност и не заборава добро дело (услуга, помош и сл.). Тој беше признателен човек и сакаше да му се отплати на домаќинот за неговиот добар однос."},{"word":"призори","type":"прил.","description":"При обзорување. Ќе тргнеме призори."},{"word":"призрак","type":"м.","description":"Привидение, сениште. Оддалеку личеше на стар замок во кој живеат призраци."},{"word":"призрачен","type":"прид.","description":"Што личи на призрак; воздушест, лесен, проѕирен, сеништен. Под призрачната светлост на месечината сѐ беше тивко."},{"word":"приѕида","type":"св.","description":"Додаде нешто со ѕидање кон веќе изѕидано; доѕида. Тој приѕида уште една соба."},{"word":"приѕира","type":"несв.","description":"Ѕирка, гледа низ мал отвор. Тој приѕираше низ клучалката на вратата."},{"word":"приѕре","type":"св.","description":"Ѕирне, види низ мал отвор."},{"word":"пријава","type":"ж.","description":"а) Известување (усно или писмено) до орган на власта за некого или за нешто. Прекршочна пријава. Полицаецот му напиша пријава за погрешно паркирање. До Министерството поднесоа пријава за настанатата штета. б) Образец, формулар што се исполнува со податоци за предметот на пријавување до определена установа. Тој поднесе пријава за полагање на испитот."},{"word":"пријавен","type":"прид.","description":"Што се однесува на пријавување. Барањето треба да се достави до пријавниот рок. Пријавно одделение."},{"word":"пријави","type":"св.","description":"Даде, поднесе пријава (писмено или усно). Случајот го пријави во полиција."},{"word":"пријавница","type":"ж.","description":"Просторија, канцеларија во која се врши пријавување; место каде што се поднесуваат пријави."},{"word":"пријавувач","type":"м.","description":"Тој што пријавува, што поднесува пријава."},{"word":"пријаде","type":"св.","description":"Почувствува одненадеж желба за јадење; почувствува глад. Се враќаше дома само кога ќе му се пријадеше. Баш ми се пријаде нешто слатко."},{"word":"пријаде ме (те го...)","type":"св.","description":"Почувствува на кожата непријатна дразба на јадеж;"},{"word":"пријател","type":"м.","description":"Лице поврзано со некого со заемна љубов, почит и доверба. Тој е мојот најдобар пријател. Ние сме стари пријатели од детството. Најдоа многу заедничко во своите интересирања и станаа големи пријатели. Личен пријател."},{"word":"пријателски","type":"прид.","description":"Што се однесува на пријател, пријателство. Пријателски разговор. Пријателска земја. Пријателски поздрав. Пријателски гест."},{"word":"пријателство","type":"ср.","description":"Заемен однос на љубов, почит и доверба меѓу пријатели. Ги сврзуваа пријателствата уште од гимназиските дни. Меѓу нив се разви вистинско пријателство."},{"word":"пријателствува","type":"несв.","description":"Е во пријателски односи со некого, е пријател некому."},{"word":"пријатен","type":"прид.","description":"Што дава, што предизвикува задоволство, уживање. Пријатно чувство. Низ прозорецот се слушаа пријатните звуци на некоја мелодија. Од кујната доаѓаше пријатна миризба. Пријатен разговор. Пријатен амбиент."},{"word":"пријде","type":"св.","description":"Со одење се приближи кон некого или кон нешто. Обајцата му пријдоа сосем близу и го фатија под рака. Пријде поблиску и погледна."},{"word":"прикажан","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од прикаже."},{"word":"прикаже","type":"св.","description":"Раскаже (усно или писмено), опширно изнесе, соопшти, опише нешто ( случка, настан, доживување итн.) Тој му прикажа на татка си за љубовта спрема девојката. Секоја вечер му прикажуваше како го поминал денот."},{"word":"прикажлив","type":"прид.","description":"Што сака да прикажува, што зборува многу; зборлив, зборлест. Тој беше повеќе молчелив одошто прикажлив."},{"word":"прикажувач","type":"м.","description":"Тој што прикажува, раскажувач. Тој е талентиран прикажувач на народни приказни."},{"word":"прикажувачка","type":"ж.","description":"прикаска."},{"word":"прикажувачки","type":"прид.","description":"Што се однесува на прикажувач и на прикажување. Прикажувачка дарба. Прикажувачка функција."},{"word":"приказ","type":"м.","description":"Кратка рецензија, оцена на научно или уметничко дело. Приказ на поднесените реферати на Конгресот."},{"word":"приказен","type":"прид.","description":"Што е убав, прекрасен, како од приказна, бајка. Приказно убав мај: раззеленет, болснат, топол."},{"word":"приказна","type":"ж.","description":"а) Краток расказ за историски или измислени личности или настани што се пренесува од колено на колено; бајка, сказна. Првин го замоли деда си да им каже приказна. Народна приказна. б) Краток расказ во уметничката проза."},{"word":"приказничка","type":"ж.","description":"Приказнички за деца."},{"word":"прикапе","type":"св.","description":"Почне одненадеж малку да капе, капе кусо време. Прикапе малку вода од чешмата и пак секна. Му прикапе некоја солза."},{"word":"прикасне","type":"св.","description":"Касне малку или уште малку. Прикасна малку и веднаш излезе. Таа постојано го нудеше да прикасне од питата."},{"word":"прикачи","type":"св.","description":"Закачи, спои, сврзе еден предмет со друг на соодветен начин. Железничарот прикачи уште еден вагон. Платното го прикачи со топуски."},{"word":"прикачи","type":"св.","description":"Качи малку или уште малку повисоко; поткачи."},{"word":"приквечер","type":"прил.","description":"Непосредно пред да настапи вечер, пред самрак. Тој излегуваше секоја приквечер сам на прошетка. Приквечер се прибраа изморени."},{"word":"приквечерен","type":"прид.","description":"Што се случува во приквечерина, приквечер. Приквечерни часови. Приквечерен ветер."},{"word":"приквечери","type":"св.","description":"Настапи приквечер, самрак. Дождот како да излезе од магла, што се крена пред да приквечери."},{"word":"приквечерина","type":"ж.","description":"Време при крајот на денот, пред да настапи вечер, пред паѓање на самрак. Тивка, спокојна приквечерина."},{"word":"приќе","type":"ср.","description":"Мираз, чеиз."},{"word":"прикладе","type":"св.","description":"Стави, додаде уште малку. Тој прикладе дрва во огништето. Приклај уште некое јаболко и ќе има точно два килограма."},{"word":"приклекне","type":"св.","description":"Клекне малку, за кратко време. Тој приклекна и се наведна тукуречи доземи."},{"word":"приклепа","type":"св.","description":"Трепне со очите. Очите му приклепаа."},{"word":"приклешти","type":"св.","description":"Фати цврсто да не може да мрда, да се движи, притисне како со клешти. Му ја приклешти раката и го забра кон селото."},{"word":"приклони","type":"св.","description":"(книж.) Свие надолу, наведне. Ќе приклони глава и ќе моли за прошка."},{"word":"приклука","type":"св.","description":"Почне да тропа, стропа; клука 3. Приклукал на порти."},{"word":"приклучен","type":"прид.","description":"Што се приклучува, што служи за поврзување. Приклучни апарати."},{"word":"приклучение","type":"ср.","description":"Необична случка, авантура. Твојот живот е преполн со интересни приклученија."},{"word":"приклучи","type":"св.","description":"Присоедини, спои, поврзе, додаде кон нешто, дополни. Кон ова издание тој приклучи и обемен речник."},{"word":"приклучок","type":"м.","description":"Тоа со што се приклучува, поврзува нешто, што служи за приклучување кон нешто. Телефонски приклучок. Електричен приклучок."},{"word":"прикова","type":"св.","description":"Прицврсти, прикрепи нешто со шајки, со окови; закове. Ја приковав откачената полица."},{"word":"прикован","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од прикове 2. Што е вкочанет, неподвижен; прикове 2. Прикован поглед."},{"word":"приколка","type":"ж.","description":"Превозно средство без сопствен моторен погон што се закачува за друго моторно возило. Мотоцикл со приколка. Трактор со приколка."},{"word":"прикопа","type":"св.","description":"Копа малку, кусо време; покопа. Прикопа со мотиката и толку, другото ми го остави на мене."},{"word":"прикоси","type":"св.","description":"Коси уште малку."},{"word":"прикочи","type":"св.","description":"Забави, подзапре малку движење на нешто со кочница."},{"word":"прикраде се","type":"св.","description":"Се приближи, дојде, влезе крадешкум, потајно, незабележано. Се прикрадов до кујната, пазејќи да не зачкрта кваката. Му се прикраде од зад грб и го исплаши. Месечината се прикраде и ја преплави одајата."},{"word":"прикрај","type":"прил.","description":"По страна, по крајот (од пат, од улица). Внимавајте и одете прикрај."},{"word":"прикрека","type":"св.","description":"За жаба – почне одненадеж да крека."},{"word":"прикрене","type":"св.","description":"Поткрене малку. Ги прикрена нозете за да одмори. Прикрене глава."},{"word":"прикрепи","type":"св.","description":"Потпре со нешто за да го направи поцврсто, посигурно; прицврсти. Тој ги прикрепи гранките со еден стап."},{"word":"прикрепник","type":"м.","description":"Глава на семејството, стопан; домаќин."},{"word":"прикрие","type":"св.","description":"Со покривање скрие од поглед; покрие малку, скрие нецелосно.; подзатскрие. Дење ќе ги прикријат во некоја шума, а ноќе ќе патуваат. Облакот го прикри сонцето."},{"word":"прикриен","type":"прид.","description":"Глаголска именка од прикрие."},{"word":"прикриено","type":"прил.","description":"Скриено, потајно. Најопасни се токму оние луѓе кои злото ќе ти го направат прикриено, под маската на пријателство."},{"word":"прикрпи","type":"св.","description":"Со крпење поправи нешто искинато, распарано. Таа му ги прикрпи чорапите. Собуј го чевелот да ти го прикрпам."},{"word":"прикука","type":"св.","description":"За кукавица – почне одненадеж да кука."},{"word":"прикупи","type":"св.","description":"Купи повторно уште малку од нешто. Не ми стаса шеќер за слаткото, па прикупив."},{"word":"прилебен","type":"прид.","description":"Житороден."},{"word":"прилега","type":"несв.","description":"Сличен е со некого или со нешто. Едното дете прилега на мајка си. Деновите прилегаа еден на друг. Нејзиното раскажување прилегаше на бајка. Оддалеку ова прилегаше на кавга."},{"word":"прилегне","type":"св.","description":"Легне до некого или до нешто. Таа прилегна до мене и ми прошепоти. Мачката прилегна до неговите нозе."},{"word":"прилее","type":"св.","description":"Долее, налее уште малку; притури. Тој им прилеа вино во чашите."},{"word":"прилежен","type":"прид.","description":"Вреден, работлив. Тој е прилежен во учењето. Селаните се зафатија со многу прилежно обработување на полето."},{"word":"Прилеп","type":"м.","description":"Град во Македонија."},{"word":"прилепи","type":"св.","description":"Спои, состави нешто со лепење; залепи. Тој ја прилепи театарската објава на ѕидот."},{"word":"прилепчив","type":"прид.","description":"Прилепчива болест."},{"word":"прилив","type":"м.","description":"Периодично повишување на нивото на водата во морињата, океаните и сл., предизвикано од привлечното дејство на Месечината; одлив. Прилив и одлив на морето."},{"word":"прилика","type":"ж.","description":"Лице што се согласува, што одговара некому според своите особини, години, општествен статус и сл. Тој ги одбиваше стројниците барајќи му на своето чедо што подобра прилика. Ќе нѐ посети еден човек околу триесет години, неженет и добра прилика за мажење."},{"word":"приличен","type":"прид.","description":"(дијал.) пристоен."},{"word":"прилог","type":"м.","description":"Тоа што се прилага, се додава кон нешто; додаток. Четвртиот дел претставува библиографски прилог кон изданијата. Со петочното издание на весникот редовно излегува и прилогот со телевизиска програма."},{"word":"прилог","type":"м.","description":"Неменлив збор што се додава кон глаголи, придавки и други прилози и служи за дополнување или поблиско определување на нивното значење; адверб. Начински прилог. Временски прилог."},{"word":"приложи","type":"св.","description":"Додаде, дополни, приклучи кон нешто. Сега ќе приложиме и неколку илустративни примери. Тој ги приложи сите потребни документи."},{"word":"приложник","type":"м.","description":"Тој што дава прилог, дар, помош;"},{"word":"прилошки","type":"прид.","description":"Што се однесува на прилог2. Прилошки израз. Прилошка реченица. Прилошка определба."},{"word":"прилути ми (ти му...)","type":"св.","description":"Почне да ми (ти, му...) лути од нешто; залути."},{"word":"прим","type":"м.","description":"Вид мандолина."},{"word":"прима","type":"несв.","description":"а) Пречекува, дочекува некого во својот дом. Тој е мој драг гостин и јас секогаш го примам со задоволство. б) Дочекува некого во канцеларија, ординација и сл. и дава услуги; работи. Лекарот прима само попладне."},{"word":"прима","type":"прид.","description":"Што е од прв ред, најдобро. Производот е со прима квалитет."},{"word":"примабалерина","type":"ж.","description":"Прва, најдобра балерина во балетски состав."},{"word":"примадона","type":"ж.","description":"Најдобра певица што ги пее главните улоги во оперски ансамбл; актерка што ги глуми главните улоги; првенка (на опера / драма)."},{"word":"примајка","type":"ж.","description":"Жена на таткото во однос на неговите деца од претходниот брак; маќеа."},{"word":"примами","type":"св.","description":"Со мамење привлече некого да дојде. Тоа беше сторено со намера таму да нѐ примамат и уловат."},{"word":"примамлив","type":"прид.","description":"Што има способност, моќ да примамува; што ветува успех, корист, уживање. Примамливи зборови. Примамлива понуда. Примамлива миризба."},{"word":"примарен","type":"прид.","description":"Првичен, првостепен. Тие својства не се примарни, туку секундарни."},{"word":"примариус","type":"м.","description":"Прв, главен лекар, раководител на болница или на болничко одделение."},{"word":"примат","type":"м.","description":"Првенство, прво место по ранг, првенствено значење. Романот во последниве децении упорно настојува да го добие приматот во нашата литература. Ваквата ориентација му го врати приматот на фестивалот како најдобра музичка манифестација."},{"word":"примат","type":"м.","description":"Највисок ред на цицачи – мајмуни, полумајмуни и човек."},{"word":"примач","type":"м.","description":"Тој што прима нешто од некого. Примач на пораката. Примач на пратки."},{"word":"примаш","type":"м.","description":"Прв виолинист во цигански оркестар; првенец во музичка капела или група."},{"word":"примена","type":"ж.","description":"Употреба, искористување, спроведување во пракса, на дело. Примената на компјутер во работата станува потреба. Секојдневна примена. Поширока примена. Практична примена."},{"word":"применет","type":"прид.","description":"Што може да се примени, што се користи за практични потреби во животот. Применета уметност."},{"word":"примени","type":"св.","description":"Стави во употреба, искористи; спроведе во дело, оствари. Таа не знаеше како да ги примени тие знаења во пракса. Тој реши токму тие теории да ги примени во своето најново истражување."},{"word":"применлив","type":"прид.","description":"Што може да се примени, што може да биде применет. Графичката нагледност во наставата е доста применлива и служи како средство за квалитетот на знаењата."},{"word":"пример","type":"м.","description":"Дејство, појава, постапка и сл. што се смета достојно за поддржување, за следење, што може да послужи како образец. Тој беше дете за пример. Тргнаа по мојот пример."},{"word":"примерен","type":"прид.","description":"Што служи за пример; одличен. Примерно поведение. Примерно однесување."},{"word":"примерок","type":"м.","description":"Секој за себе, поединечно од повеќе еднородни предмети. Книгата излезе во илјада примероци."},{"word":"примеса","type":"ж.","description":"Материја што е додадена, смешана во друга."},{"word":"примеша","type":"несв.","description":"Додаде во составот на една материја малку од друга и со мешање направи да се соедини. Готвачот примеша и малку брашно во сосот."},{"word":"прими","type":"св.","description":"а) Пречека некого во својот дом. Нашите пријатели нè примија многу срдечно. Тој ме прими како најблизок. б) Пречека некого во канцеларија, ординација и сл. и даде услуги. Лекарот ги прими сите пациенти од чекалницата. в) Пречека некого во официјална посета; поздрави гости. Премиерот ќе прими странска делегација."},{"word":"примигне","type":"св.","description":"Одеднаш почне да мига. Детето се исплаши од осата и примигна со очите."},{"word":"примижан","type":"прид.","description":"Што примижал, подзамижан. Примижан поглед."},{"word":"примиже","type":"св.","description":"Мижурка, подзамиже, подзатвори очи. Ги извади очилата и примижа од силното сонце. Седејќи во фотелјата примижа од дремка."},{"word":"примира","type":"несв.","description":"Губи свест; Тој примираше в постела од ноќните кошмари."},{"word":"примири","type":"св.","description":"Успокои, смири. Мајката го примири расплаканото дете."},{"word":"примириса","type":"св.","description":"Ми (ти, му...) замириса на нешто. Ми примириса на загорено млеко."},{"word":"примирје","type":"ср.","description":"Привремен прекин на воени дејства со заемна согласнот на завојуваните страни. Склучи примирје. Краткотрајно примирје."},{"word":"примитивен","type":"прид.","description":"Што се однесува или припаѓа на најстарите стадиуми на антрополошкиот или културниот развој; древен, прастар."},{"word":"примитивец","type":"м.","description":"Примитивен човек."},{"word":"примитивизам","type":"м.","description":"Состојба, особина, постапка на примитивец; примитивност. Таму преовладува нечистотијата и примитивизмот. Борба против примитивизмот."},{"word":"примитивист","type":"м.","description":"Ликовен уметник, приврзаник на привитивизмот во уметноста."},{"word":"примка","type":"ж.","description":"Вид јамка приспособена за фаќање дивеч, замка. Зајак во примка. Примки за птици."},{"word":"примоли","type":"св.","description":"Замоли. Го примолија комшијата да приварди на куќата додека се отсутни."},{"word":"примопредавање","type":"ср.","description":"Чин на примање и предавање (должност, работа, власт и сл.)."},{"word":"примопредавател","type":"м.","description":"Радиостаница што прима и предава сигнали."},{"word":"приморец","type":"м.","description":"Тој што живее на приморје, покрај море."},{"word":"приморје","type":"ср.","description":"Крајбрежен појас на копно, покрај море."},{"word":"приморски","type":"прид.","description":"Што е покрај море; крајморски. Приморски населби."},{"word":"примоча ми (ти му...) се","type":"св.","description":"Почувствува потреба за мочање. На детето му се примоча."},{"word":"примрак","type":"м.","description":"Времето пред смрачување, ни ден ни ноќ; самрак. Паѓа примрак врз селото."},{"word":"примрачен","type":"прид.","description":"Што е исполнет со примрак. Примрачна шума."},{"word":"примрда","type":"св.","description":"Одеднаш почне да мрда. Детето примрда во сонот. Во тревата примрда желка. Рибата примрда во мрежата."},{"word":"примре","type":"св.","description":"Одеднаш изгуби свест, одеднаш се онесвести. Мајка му примре од жал."},{"word":"примрежи се","type":"св.","description":"Одеднаш се замагли, стане нејасен (за очи). Му се примрежи погледот."},{"word":"примрзи ме","type":"св.","description":"Одеднаш ме фати мрза. Ја примрзи да стане."},{"word":"примртка","type":"св.","description":"Детето примртка лево-десно и заспа."},{"word":"примула","type":"ж.","description":"Декоративно растение, градинарска јаглика; Primula abconica."},{"word":"примус","type":"м.","description":"Лесно пренослива направа за готвење на шпиритус или на друго погодно гориво."},{"word":"принабере","type":"св.","description":"Набере дополнително, уште малку. Ќе принабереме уште дрва ако треба."},{"word":"принаведне","type":"св.","description":"Наведне, свие нешто надолу малку или уште малку. Момчето го принаведна грбот за да му ја качат вреќата со жито."},{"word":"принагрне","type":"св.","description":"Нагрне, наметне набрзина, згора-згора. Принагрни го детето, дувна ветре."},{"word":"принадлежност","type":"ж.","description":"припадност."},{"word":"принамести","type":"св.","description":"Намести малку, понамести, стави во определена положба нешто. Го принамести апаратот за сликање."},{"word":"принамршти се","type":"св.","description":"Се намршти, се намурти, се онерасположи малку, се подналути. Старецот се принамршти и свика по децата."},{"word":"принапие се","type":"св.","description":"Се напие уште малку. Принапи се вода да ја угасиш жедта!"},{"word":"принаправи","type":"св.","description":"Направи малку нешто, набрзина, како било, поправи некако. Ја принаправи куќарката да ја презими зимата. Направи, приправи уште малку кон веќе направеното. Оттогаш тој принаправи многу нешта. Принаправија бања до старата куќа."},{"word":"принареди","type":"св.","description":"Нареди, стави, намести во определен ред набрзина. Принареди ги книгите на работната маса."},{"word":"принатокми","type":"св.","description":"Натокми уште малку, натокми подобро, повеќе. Мајката го принатокми девојчето за училишната претстава."},{"word":"принаучи","type":"св.","description":"Научи уште малку, нешто повеќе. Ученикот принаучи уште нешто од новата лекција."},{"word":"принесе","type":"св.","description":"Донесе, стави нешто пред некого. Јаде кога ќе му принесат. Сè да ви принесат и пак нема да бидете задоволни."},{"word":"принижен","type":"прид.","description":"Што е под средното ниво, под просекот по квалитет, низок. Принижен стил."},{"word":"принова","type":"ж.","description":"Новородено дете, новороденче. Тие добија принова на Велигден."},{"word":"принос","type":"м.","description":"Род, приход од имот (од земјоделски култури, од берба, од жетва и сл.). Висок принос од пченица. Добар принос во пчеларството."},{"word":"приносен","type":"прид.","description":"Што дава голем, добар принос. Приносна сорта пченица."},{"word":"приносител","type":"м.","description":"Тој што принесува, придонесува."},{"word":"принуда","type":"ж.","description":"Постапка со која некој се принудува да направи нешто. Отворена принуда. Се омажи под принуда."},{"word":"принуден","type":"прид.","description":"Што е со/под принуда, присилен. Принудна работа. Принудни мерки."},{"word":"принуди","type":"св.","description":"Натера некого на нешто, присили. Го принуди да му го врати долгот. По земјотресот луѓето биле принудени да се евакуираат."},{"word":"принц","type":"м.","description":"Титула на син на владетел, монарх или на член на владетелско семејство."},{"word":"принцеза","type":"ж.","description":"Ќерка на владетел, монарх или на женски член на владетелско семејство."},{"word":"принцип","type":"м.","description":"Основна поставка на теорија, учење, наука и сл. Општи принципи на социологијата. Дидактички принципи. Фонетски принцип."},{"word":"принципиелен","type":"прид.","description":"Што одговора на даден принцип, заснован врз принцип. Принципиелен карактер. Принципиелно прашање. Принципиелни решенија."},{"word":"приоблече","type":"св.","description":"Стави облека на себе, облече набрзина. Го приоблече џемперот и истрча низ врата."},{"word":"приод","type":"м.","description":"Пристап, пат донекаде. Поплочен приод до куќата. Чета војници ги чуваше приодите за в село."},{"word":"приоден","type":"прид.","description":"Што се однесува на приод"},{"word":"приопшти","type":"св.","description":"Придодаде, приклучи кон некаква целост, направи да стане дел од нешто. Делото на авторот треба да го приопштиме кон нашата книжевна традиција."},{"word":"приора","type":"св.","description":"Изора уште малку земја. Пролетва тој приора уште некоја нива."},{"word":"приоритет","type":"м.","description":"Предност, првенствено право. Економскиот подем е приоритет за државата. Приоритет треба да и се даде на науката."},{"word":"приоритетен","type":"прид.","description":"Што има приоритет. Приоритетна задача."},{"word":"припаѓа","type":"несв.","description":"Е сопственост на некого; Имотот му припаѓа не еден човек од градот. Улицата им припаѓа на сите."},{"word":"припадне","type":"св.","description":"Падне во несвест. Одеднаш стана од постелата и припадна на подот."},{"word":"припадне","type":"св.","description":"Стане нечија сопственост, се додели некому, стане негово. По делбата имотот му припадна на најстариот син. Победата му припадна на гостинскиот тим."},{"word":"припадник","type":"м.","description":"Член на организација, движење, здружение, колектив и сл. Припадник на европското еколошко движење. Припадници на полицијата."},{"word":"припадност","type":"ж.","description":"Учество во составот на организација, движење, здружение, колектив и сл. Политичка припадност. Етничка припадност. Државна припадност. Територијална припадност."},{"word":"припази","type":"св.","description":"Поведе сметка за нешто. Припази како се однесуваш во друштво! Припази да не ти ги украдат парите во турканица!"},{"word":"припари","type":"св.","description":"Се приближи (обично во негација). Тие палави деца нема да припарат веќе во мојот двор."},{"word":"припев","type":"м.","description":"Дел од песна што обично се повторува по секоја строфа; рефрен. Припевот претставува специфична форма на повторувањето."},{"word":"припева","type":"несв.","description":"Придружува некого со тивко пеење."},{"word":"припек","type":"м.","description":"(само едн.) Силно припекување на сонцето. Припек од јулско сонце. Летен припек. Припекот на пладне стануваше сè посилен. На ваков припек и камен може да пукне."},{"word":"припечали","type":"св.","description":"Спечали, заработи во некоја мера."},{"word":"припече","type":"св.","description":"За сонце ‒ одеднаш почне силно да пече. Сонцето припече како среде лето."},{"word":"припие ми","type":"св.","description":"Одеднаш почувствува желба за пиење (вода, млеко, сок, вино и сл.), почувствува жед. На детето му се припи млеко. Се враќаа од плажа кога им се припи сок."},{"word":"припика","type":"св.","description":"Со тискање бутне, стави нешто некаде. Ги припика книгите в чанта. Мајка му припика пари в џеб."},{"word":"припикне","type":"св.","description":"Бутне, турне малку за да се смести некаде. Старицата припикна некое дрво во огништето од печката на дрва."},{"word":"приписка","type":"ж.","description":"Запис, забелешка како објаснување или дополнување кон определен текст. Приписка на белините од манастирската книга."},{"word":"припитомен","type":"прид.","description":"Што го направиле питом, спитомен. Припитомена мечка."},{"word":"припитоми","type":"св.","description":"Направи да стане питом; спитоми. Човекот отсекогаш имал желба да ги припитоми дивите животни."},{"word":"припише","type":"св.","description":"Допише, со пишување додаде, дополни нешто отстрана кон некој текст. Ќе припишам мое мислење на белините од текстот."},{"word":"припишти","type":"св.","description":"Одеднаш почне да пишти, спишти. Жените и децата припиштеа кога видоа дека гори куќата."},{"word":"припка","type":"несв.","description":"Лесно трча, трчка. Детето припкаше по мајката."},{"word":"приплаче","type":"св.","description":"Почне да плаче малку, кратко време. Детето приплака во сонот."},{"word":"приплеска","type":"св.","description":"За тесто ‒ направи (леб, погача, пита и др.) набрзина; сплеска. Приплескај пита за ручек."},{"word":"приплете","type":"св.","description":"Доплете уште малку, со плетење додаде кон веќе плетено. Побара клопче преѓа да ги приплете чорапите."},{"word":"приплод","type":"м.","description":"Расплод. Јагниња за приплод. Младо говедо за приплод."},{"word":"приплоден","type":"прид.","description":"Што служи за приплод. Приплоден овен. Приплодна крава."},{"word":"приплоти","type":"св.","description":"Прилепи, збие. Ги приплотиле куќите кон ридот."},{"word":"приплука","type":"св.","description":"Одеднаш почне да плука; плукне неколку пати. Јадејќи приплука, осети коска од риба. Си имаше обичај во лутина да приплука."},{"word":"приповтори","type":"св.","description":"Повтори малку, набрзина, површно. Ученикот ја приповтори новата лекција."},{"word":"приподигне","type":"св.","description":"Дигне малку или уште малку, подигне малку; припоткрене. Главата ѝ беше приподигната на високи перници."},{"word":"припознае","type":"св.","description":"Прифати, признае определен факт; изрази благодарност кон некого (обично во негација). Тој не ќе ја припознае ни потта на родителите. Не сака ништо да ми припознае."},{"word":"припокрие","type":"св.","description":"Покрие уште малку, стави уште некоја покривка. Таа ги припокри да не им студи."},{"word":"припомни","type":"св.","description":"Потсети, спомене. Припомнувам дека девојчето се роди кога бев војник."},{"word":"припомогне","type":"св.","description":"Помогне малку или уште малку некому при некаква работа. Тие припомогнаа побрзо да се заврши работата. Децата му припомогнаа на старецот да ги обере јаболкниците."},{"word":"припомош","type":"ж.","description":"Помош што се дава во даден момент, брза, попатна услуга во нешто. На припомош во гасењето на шумскиот пожар дојдоа војниците."},{"word":"припоткрене","type":"св.","description":"Крене малку или уште малку, поткрене малку."},{"word":"приправи","type":"св.","description":"Направи, доправи нешто кон веќе направено. За празникот домаќинката направи баклава, но приправи и колачиња."},{"word":"приправник","type":"м.","description":"Тој што започнува работа во одредена професија, почетник. Адвокатски приправник. Тој стапи на служба како приправник."},{"word":"приправнички","type":"прид.","description":"Што се однесува на приправник. Приправничка работа."},{"word":"припрати се","type":"св.","description":"Се обрати кон некого со упорно барање; се. Вдовицата дојде кај него и му се припрати со молба да го ослободи нејзиниот единствен син."},{"word":"припреде","type":"св.","description":"Со предење додаде кон преденото, испреде уште малку. Девојките ќе припредат од сурата волна."},{"word":"припрета","type":"св.","description":"Одеднаш почне да прета. Припрета кокошката пред куќата."},{"word":"припржи","type":"св.","description":"Испржи уште малку кон веќе испрженото. Припржи некое луто пиперче."},{"word":"припрост","type":"прид.","description":"Простодушен, едноставен, природен; Неука и припроста жена. Наивни и припрости луѓе."},{"word":"припука","type":"несв.","description":"Одеднаш почне да пука. Од честакот над селото припукаа митралезите. Некаде од подножјето припукаа ловџиите."},{"word":"припуши ми","type":"св.","description":"Почувствува одеднаш желба за пушење."},{"word":"припушти","type":"св.","description":"Дозволи некому движење, да дојде, да влезе (обично во негација). Војникот го припушти непознатиот само неколку чекори. Тој ништо живо не припушти да стапне на имотот."},{"word":"приработува","type":"несв.","description":"Подработува, работи кратко време или повремено. Тој понекогаш приработува и во градината."},{"word":"прирамни","type":"несв.","description":"Израмни, зарамни, направи да биде рамно, дотера нешто со рамнење. Колскиот пат го прирамнија селаните со доброволна работа."},{"word":"прирасне","type":"св.","description":"Срасне, се спои со сраснување."},{"word":"прираст","type":"м.","description":"Наголемување на бројот изразено во разликата меѓу родени и починати. Прираст на население."},{"word":"прирачен","type":"прид.","description":"Што е при рака, што секогаш може да притреба за користење. Прирачен прибор за прва помош. Прирачен речник."},{"word":"прирачник","type":"м.","description":"Книга со упатства за ракување со машина, со практични објаснувања за некоја струка или за потсетување, за учење на определен премет; прирачна книга. Прирачник за пчелари. Правописен прирачник. Прирачник по македонски јазик."},{"word":"приредба","type":"ж.","description":"Културно-забавна претстава, забава. Училишна приредба. Културно-уметничка приредба."},{"word":"приреди","type":"св.","description":"Организира, подготви, даде културно-забавна приредба, забава."},{"word":"приредувач","type":"м.","description":"Тој што приредува, подготвува, што организира нешто. Приредувач на забави."},{"word":"прирече","type":"св.","description":"Додаде нешто кон веќе речено, дорече, доискаже. Се обиде да прирече уште нешто. Мајката не дочека да прирече нешто."},{"word":"приречица","type":"ж.","description":"Еден или повеќе зборови што се повторуваат во исказот на одделно лице."},{"word":"при'ржи","type":"св.","description":"За коњ ‒ одеднаш почне да 'ржи. Коњот во дворот при'ржа бесно."},{"word":"природа","type":"ж.","description":"Материјалниот свет што нè опкружува, сè што постои без учество на човековиот труд, со сите појави, законитости и услови на постоење на органскиот и неорганскиот свет на Земјата."},{"word":"природен","type":"прид.","description":"Што постои или што се појавува во природата. Природен гас. Природна минерална вода. Природни ресурси. Природна стихија."},{"word":"природи","type":"св.","description":"Роди уште (во нов брак, покрај децата од претходниот брак). Природи уште едно дете."},{"word":"природознание","type":"ср.","description":"Наука за изучување на живата природа."},{"word":"природонаучен","type":"прид.","description":"Што научно ја проучува природата. Природонаучно истражување. Природонаучен музеј."},{"word":"природонаучник","type":"м.","description":"Научник што се занимава со изучување на природата;"},{"word":"прирок","type":"м.","description":"Збор во реченицата со кој се кажува нешто за подметот; предикат."},{"word":"прироков","type":"прид.","description":"Што се однесува на прирокот. Прирокови додатоци."},{"word":"прируча (ми) се","type":"св.","description":"Почувствува желба да руча, за ручање."},{"word":"присад","type":"м.","description":"Вид калемена овошка."},{"word":"присади","type":"св.","description":"Насади покрај нешто, насади уште малку."},{"word":"присака","type":"св.","description":"Посака, изрази желба за нешто. Детето присака да јаде."},{"word":"присвои","type":"св.","description":"Направи да биде негова сопственост, самоволно пренесе на себе, одземе нешто што припаѓа на друг. Ја присвои позајмената книга. Ги присвоил собраните пари од селаните за изградба на патот. Присвои државно земјиште."},{"word":"присвојувач","type":"м.","description":"Тој што присвојува. Присвојувач на туѓи пари."},{"word":"присебен","type":"прид.","description":"Што успева да владее со себеси; мирен, стрплив, ладнокрвен. Присебна мајка. Присебен и храбар човек."},{"word":"приседне","type":"св.","description":"Седне за кратко време, поседи некаде некое време. Тој приседна на клупата во паркчето. Најде празно место во градскиот автобус и приседна."},{"word":"присее","type":"св.","description":"Насее уште малку, засее дополнително. Присеаја уште една нива пченица."},{"word":"присени се","type":"св.","description":"безл. Ми (ти, му...) се пристори, се причини нешто. Му се присени нешто во снегот. Ми се присени човек зад мене."},{"word":"присестра","type":"ж.","description":"Сестра само по татко или само по мајка; полусестра."},{"word":"присети се","type":"св.","description":"Се потсети, си припомни, си спомне за нешто. Старецот се присети на еден настан од печалбарењето."},{"word":"присила","type":"ж.","description":"Присилување, принуда."},{"word":"присилен","type":"прид.","description":"Што е со сила, под притисок на сила, принуден. Присилна работа. Присилни мерки."},{"word":"присили","type":"св.","description":"Натера со сила некого на нешто, принуди. Ги присилија да ги напуштат домовите. Гладот ги присилил да питаат за леб."},{"word":"прискокне","type":"св.","description":"Одеднаш скокне, срипа. Човекот прискокна и го фати коњот за узда. Мајката прискокна да го крене детето."},{"word":"присламчи се","type":"св.","description":"Се залепи, се приближи до (кон/за) некого назабележано со некаква намера. Се присламчиле децата до човекот мислејќи дека ќе им даде пари."},{"word":"прислони","type":"св.","description":"Наслони, потпре малку. Девојката ја прислони главата на неговото рамо."},{"word":"прислужник","type":"м.","description":"Служител. Училиштен прислужник."},{"word":"прислушен","type":"прид.","description":"Што прислушува или што е наменет за прислушување. Прислушен уред. Прислушна служба."},{"word":"прислушне","type":"св.","description":"Слушне нешто несигурно, непотврдено, потчуе. Прислушна скриена приказна за дојденците од низините."},{"word":"прислушува","type":"несв.","description":"Насочува внимание, се обидува нешто да слушне."},{"word":"присмади","type":"св.","description":"Загори малку, подгори малку при варење или печење. Присмади млекото во лончето."},{"word":"присмев","type":"м.","description":"Потсмев, подбив. Тој беше за присмев на другите. Дојде присмевот како придружник на осудата."},{"word":"присмева се","type":"несв.","description":"Се потсмева, се подбива со некого. Децата се присмеваа со него."},{"word":"присмее се","type":"св.","description":"Се насмевне малку. Наставничката се присмевна на неговата песничка."},{"word":"присмрди","type":"св.","description":"Почне да смрди. Во визбата присмрди на скапан кромид. Нешто присмрди."},{"word":"присобере","type":"св.","description":"Собере материјал, податоци и сл. уште малку или доволно. Студентот присобра материјал од теренските истражувања. Присобра уште некоја информација."},{"word":"присоедини","type":"св.","description":"Додаде нешто кон друго поголемо, влезе во состав на некоја целост, приклучи, приспои. Неколку села од таа територија ги присоединија кон новоформираната општина."},{"word":"присоен","type":"прид.","description":"Што е на присој. Присојна страна. Присојни шуми."},{"word":"присоздаде","type":"св.","description":"Создаде уште нешто (уметничко, научно и др. дело). Тој подоцна ќе присоздаде дела со голема вредност."},{"word":"присој","type":"м.","description":"Место што е изложено на сонце, обично на јужна страна, падина или подножје на возвишение;"},{"word":"присојница","type":"ж.","description":"а) присој. б) Многу топло место, место на припек."},{"word":"присојничав","type":"прид.","description":"Присојничаво место."},{"word":"присони ми се","type":"св.","description":"Ми се појави на сон, ми се сони. Ноќеска ми се присони другарка ми од студентски денови."},{"word":"приспивен","type":"прид.","description":"Што предизвикува спиење, сон. Приспивен глас."},{"word":"приспие","type":"св.","description":"Направи да заспие некој, успие некого. Го приспа детето и излезе од собата."},{"word":"приспособи","type":"св.","description":"Направи да биде погодно, удобно за нешто. Тој го приспособи станот за студентско живеење."},{"word":"приспособлив","type":"прид.","description":"Што може лесно да се приспособи. Приспособлив за секаква ситуација."},{"word":"присрце","type":"прил.","description":"Со многу чувства, многу емотивно. И случајната забелешка ја примаше присрце. Тој не ја зема присрце молбата."},{"word":"пристави","type":"св.","description":"Стави нешто за јадење, пиење на маса. Домаќинката пристави мезе и ракија."},{"word":"пристан","type":"м.","description":"Место на река каде што може да се застане. Каменлив пристан. Стоеше на пристанот и гледаше во брзаците. Тој го чекаше другарот на пристанот."},{"word":"пристане","type":"св.","description":"Потстане, се накрене, се поврати, се соземе по болест или друга слабост, неуспех и сл. Неколку недели по операцијата, тој пристана малку."},{"word":"пристане","type":"св.","description":"За кораб, чун и сл. ‒ доведе до пристан, застане на пристан. На брегот пристана голем чун."},{"word":"пристаниште","type":"ср.","description":"Посебно уредено место на река, езеро, море каде што застануваат, се закотвуваат пловни објекти и каде што се вршат работите поврзани со водниот сообраќај. Морско пристаниште. Рибарско пристаниште. Бродови закотвени во пристаништа."},{"word":"пристаништен","type":"прид.","description":"Што се однесува на пристаниште. Пристаништен простор. Пристаништен кеј. Пристанишна работа."},{"word":"пристап","type":"м.","description":"Пат, место за пристапување, приоѓање. Пристапите кон градот беа блокирани."},{"word":"пристапен","type":"прид.","description":"Што се однесува на пристап Пристапниот пат до езерото уште не е направен. Пристапни места."},{"word":"пристапи","type":"св.","description":"Пријде, се доближи до некого. Жандарот му пристапи на вујко ми и му подвикна остро."},{"word":"пристапница","type":"ж.","description":"Писмена изјава што се пополнува заради стапување во некоја организација, партија и сл."},{"word":"пристар","type":"прид.","description":"Донекаде стар, стар во однос на говорителот. На вратата се појави пристар човек на околу педесет и пет до шеесет години, низок, подгрбавен."},{"word":"пристегне","type":"св.","description":"Стегне посилно, малку повеќе. Ги пристегна дисаѓите. Си ги пристегна опинците пред да тргне од дома."},{"word":"пристемни се","type":"св.","description":"Се стемни малку повеќе, донекаде. Се пристемни додека стасавме до планинарскиот дом."},{"word":"пристенка","type":"св.","description":"Застенка малку, тивко. Тој пристенка од ненадејната болка."},{"word":"пристигне","type":"св.","description":"Дојде, стигне на определено место. Децата пристигнаа од одморалиштето доцна ноќта со автобуси. На железничката станица пристигна меѓународниот воз. Разновидна помош пристигна во настраданите подрачја."},{"word":"пристоен","type":"прид.","description":"Што е во согласност со прифатените норми на однесување. Пристојна забава. Пристојна кошула."},{"word":"пристори (ми) се","type":"св.","description":"Се причини некому дека нешто станало, дека нешто е. Ми се пристори како да влегол некој. Нема ништо, ти се присторило."},{"word":"пристрасен","type":"прид.","description":"Што се става на нечија страна, уважува нешто пред другите, што дава предност на нешто; необјективен, неправичен. Пристрасен раскажувач. Пристрасен човек."},{"word":"пристуди (ми)","type":"св.","description":"Почне некому да му (ти, ми...) студи. Ми пристуде од свежината на муграта."},{"word":"присуство","type":"ср.","description":"Состојба, факт дека некој лично се наоѓа, е на определено место во определено време. Забележано е зголемено присуство на полицијата. Свеченоста беше отворена во присуство на претседателот."},{"word":"присуствува","type":"несв.","description":"Се наоѓа негде, на некое место. Повеќе гости од странство присуствуваа на свеченото отворање. Секоја година тие присуствуваат на овој необичен настан."},{"word":"присутен","type":"прид.","description":"Што присуствува негде, на некој настан."},{"word":"притаен","type":"прид.","description":"Прикриен, скриен, потаен. Зад дрвото чекаше еден човек притаен во ноќта. Притаен чекор."},{"word":"притаи","type":"св.","description":"Прикрие нешто да не може да биде видено, чуено; не пројави, не изрази (чувство, желба и сл.). Таа го притаи здивот и се скри во грмушката. Таа успешно ги притаи своите чувства пред непознатиот. Децата го притаија своето љубопитство и веќе ништо не прашуваа."},{"word":"притвор","type":"м.","description":"Превентивно лишување од слобода на лице за кое постои основано сомневање дека извршило кривично дело. На приведените им е одреден притвор од триесет дена. Куќен притвор."},{"word":"притворен","type":"прид.","description":"Што е во притвор."},{"word":"притвореник","type":"м.","description":"Лице што е во притвор."},{"word":"притвори","type":"св.","description":"Стави некого во притвор. Ноќеска ја притвориле целата банда."},{"word":"притегне","type":"св.","description":"Стегне нешто отпуштено, одврзано, олабавено. Ги притегнал јажињата на товарот."},{"word":"притесни","type":"св.","description":"Стесни, намали простор за живеење, доведе во тесно. Вечерва ве притеснивме, ама од утре пак сте на широко."},{"word":"притивне","type":"св.","description":"Стивне, се смири, се намали врева, бука и сл. Притивна музиката. Притивна вревата."},{"word":"притискач","type":"м.","description":"Направа со која се притиска."},{"word":"притисне","type":"св.","description":"Изврши притисок, стисне. Тој го притисна капакот врз кацата и озгора кладе камен. Сестрата го притисна озгора крвниот сад и наскоро крвта престана да тече. Притисна на ѕвончето и вратата се отвори."},{"word":"притисок","type":"м.","description":"Сила што дејствува врз некој предмет или површина. Мостот не го издржа притисокот. Притисокот на водата беше многу силен."},{"word":"притка","type":"ж.","description":"Колец за придржување на растенијата. На притката се потпира ластарот."},{"word":"притоа","type":"прил.","description":"Истовремено, заедно со претходно кажаното, покрај тоа. Некој се засмеа, но притоа се засркна и продолжи да кашла. Се наведна кон неа и притоа ѝ шепна да дојде вечер кај него."},{"word":"притока","type":"ж.","description":"Река што се влева во поголема река. Треска е притока на Вардар."},{"word":"притреба","type":"св.","description":"Затреба во моментот. Мене ми притребаа неколки алати во моментот. Одеднаш ми притреба свеж воздух бидејќи ми се зеде здивот."},{"word":"притропа","type":"св.","description":"Почне одеднаш да тропа, стропа. Некој притропа на вратата. Нешто притропа во кујната."},{"word":"притрча","type":"св.","description":"Се стрчне кон некого, кон нешто. Веднаш притрчаа луѓе од обезбедувањето. На паднатото момче му притрчаа на помош другарите. Учителката притрча и ги раздели степаните деца."},{"word":"притули","type":"св.","description":"Прикрие, скрие. Ги притулил дечињата во едни гранки."},{"word":"притури","type":"св.","description":"Тури, сипе, налие уште малку. Домаќинката им притури вино на гостите."},{"word":"приучен","type":"прид.","description":"Што нема целосно образование, што е донекаде обучен за некоја работа. Приучен лекар. Приучена шивачка."},{"word":"приучи","type":"св.","description":"Научи некого нешто за кусо време, набрзина. Ги приучивме некако новите работници да работат на новите машини."},{"word":"прифатен","type":"прид.","description":"Што е широко распространет, утврден, докажан. Прифатени туѓи обичаи. Прифатен метод на работа. Прифатена процедура."},{"word":"прифатен","type":"прид.","description":"Што служи за прифаќање, за примање; Прифатни центри за жртви на семејно насилство. Прифатна станица."},{"word":"прифати","type":"св.","description":"Фати со држење да не падне. Девојчето го прифати шкафчето со обете раце. Сестрата го прифати кутриот старец и го седна на креветот."},{"word":"прифатилиште","type":"ср.","description":"Место каде што се прифаќаат бегалци, жртви на насилство, ранети и сл. Прифатилиште за жртви на семејно насилство. Прифатилиште на бегалци."},{"word":"прифатлив","type":"прид.","description":"Што може да се прифати. Прифатлив предлог. Прифатливо решение."},{"word":"приход","type":"м.","description":"Пари или други средства добиени во определен период од имот, работа, инвестиции и сл.; Годишен приход. Фирмата му носеше добар приход."},{"word":"прихрани","type":"св.","description":"За растенија и животни ‒ даде дополнителна концентрирана храна заради подобри резултати во развојот, растењето, добивање тежина итн. Кравите ги прихрануваме за време на молзењето. Пчелните семејства ги прихрануваме со течна или цврста храна. Растенијата ги прихрануваме со ѓубрење во текот на растот."},{"word":"прицврсти","type":"св.","description":"Цврсто стегне, зацврсти, закрепи. Ги прицврсти закачалките на ѕидот. Го прицврсти лустерот на таванот да не ни падне на глава."},{"word":"прицврстувач","type":"м.","description":"Предмет, средство што служи за прицврстување, што прицврстува."},{"word":"причастен","type":"м.","description":"Црковна песна што се пее за време на причестувањето на свештенослужителите."},{"word":"причека","type":"св.","description":"Чека малку, извесно време, почека. Причекај ме малку, сега ќе дојдам. Тој ја причека пред влезот."},{"word":"причесна","type":"ж.","description":"Вино и парченце поскура што им се дава на христијанските верници при обред на причестување, како симбол на телото и крвта на Исус Христос и последната вечера со апостолите"},{"word":"причести","type":"св.","description":"Изврши обред на причесна, даде причесна, леб и вино во христијанската религија. Попот секоја година на Велигден ги причестуваше селаните."},{"word":"причина","type":"ж.","description":"Појава која предизвикува друга како своја природна последица. Причината за смртта не е утврдена. Кога ќе ја отстранат причината, ќе исчезне и последицата. Од тие причини дојдовме да се разбереме."},{"word":"причини","type":"св.","description":"Предизвика, стане причина за нешто; направи, стори нешто како повод. Монсунските дождови им причинија големи штети на посевите. Непланското работење причини целосно распаѓање на оваа стопанска гранка."},{"word":"причини се","type":"св.","description":"Се пристори некому, се виде поинакво, се прикаже во лажна претстава ‒ како да е нешто а не тоа што е. Ми се причини како некој да влезе."},{"word":"причинител","type":"м.","description":"Тој што е причина за нешто; предизвикувач, сторител. Причинител за болеста. Причинителот на несреќата не е пронајден."},{"word":"причиниште","type":"ср.","description":"Митско суштество, олицетворение на злото; привидение."},{"word":"причиност","type":"ж.","description":"Причинска врска, однос меѓу причината и последицата; каузалитет."},{"word":"причуе се","type":"св.","description":"Ми (ти, му...) се стори како да чув (глас, звук и сл.). На девојчето му се причу познат глас. Ми се причу како некој да плаче во ноќта."},{"word":"пришепне","type":"св.","description":"Шепне нешто малку. Доверливо му пришепна нешто."},{"word":"пришествие","type":"ср.","description":"Обично во изразот: второ пришествие, второ доаѓање на Исус Христос на земјата."},{"word":"пришие","type":"св.","description":"Зашие нешто врз друго. Лентата ќе ја пришиеш на самиот раб на фустанот."},{"word":"пришт","type":"м.","description":"Мал воспален чир на кожата."},{"word":"приштав","type":"прид.","description":"Што е со приштови, што е исприштен."},{"word":"Приштина","type":"ж.","description":"Главен град на Косово."},{"word":"пришти се","type":"несв.","description":"Се исфрла со пришт. Им се приштеа устите."},{"word":"пркне","type":"св.","description":"За птица ‒ летне, изврши движење со крилата. Ластовичката пркна со крилцата во воздухот и полета угоре."},{"word":"пркос","type":"м.","description":"Позитивен инает, гордост. Се насмеа со пркос во очите."},{"word":"пркосен","type":"прид.","description":"Што е горд, што пркоси, што има пркос. Пркосен поглед."},{"word":"пркоси","type":"несв.","description":"Покажува пркос некому, не попушта. Му пркоси на непријателот."},{"word":"пркосник","type":"м.","description":"Тој што пркоси. Тој е пркосник."},{"word":"прле","type":"ср.","description":"Младо од магарица, магаренце."},{"word":"прли","type":"несв.","description":"Обгорува. Ја прли кокошката од подникнатите пердуви."},{"word":"прли се","type":"несв.","description":"За магарица ‒ донесува на свет прле. Нашата магарица се прли на секои две години."},{"word":"прлок","type":"м.","description":"Жолта качунка; Crocus moeciacus."},{"word":"прлушка","type":"ж.","description":"Школка; Anadonta. На брегот имаше лушпи од прлушки."},{"word":"прнар","type":"м.","description":"Вид даб што расте како шумјак, наменет за кастрење за добиточна храна; Quercus coccifera."},{"word":"про-","type":"претс.","description":"Претставка/префикс за образување глаголи, именки и придавки."},{"word":"проаѓа","type":"несв.","description":"Поминува, минува покрај некого или нешто. Времето проаѓа. Проаѓа покрај него, но не го поздравува."},{"word":"проаѓалиште","type":"ср.","description":"Место каде што се поминува. Малиот простор меѓу двете куќи го направија проаѓалиште."},{"word":"проаѓач","type":"м.","description":"Тој што минува, поминува; минувач. Улиците беа пусти, одвај се наоѓаше по некој проаѓач."},{"word":"проанализира","type":"св.","description":"Направи, изврши анализа. Ако се проанализира целокупниот негов опус, се забележува една заедничка нишка. Адвокатот ги проанализира документите и реши како да настапи."},{"word":"проба","type":"св. и несв.","description":"Испита, испитува квалитет или големина на нешто. Го проба костумот неколку пати, но не се реши да го купи. Шиеше нов фустан, па отиде кај шивачот да го проба."},{"word":"проба","type":"ж.","description":"Проверка, испитување на некој параметар (големина, квалитет и сл.) На проба кај шивачот. Го проба фустанот."},{"word":"пробабилизам","type":"м.","description":"Учење според кое секое спознание и знаење може да биде само веројатно."},{"word":"пробаботи","type":"св.","description":"Забаботи кратко време, во мал степен; Пробаботи огнот. Пробаботеа митралези и ја прекинаа тишината. Пробаботи нешто, ама никој не го разбра."},{"word":"пробае","type":"св.","description":"Забае кратко време, набрзина; Бајачката му пробаја на детето."},{"word":"пробања","type":"св.","description":"Искапе некого малку, набрзина, згора-згора; Мајката го пробања девојчето и го стави да спие."},{"word":"пробара","type":"св.","description":"Побара малку, набрзина, згора-згора; Пробара по џебовите и го најде клучот."},{"word":"пробари","type":"св.","description":"Бари малку, кратко време, набрзина. Зеленчукот го исечка и го пробари."},{"word":"пробдее","type":"св.","description":"Помине некое време буден, во бдеење; Ја пробдеа ноќта, не легна. Мајката ја пробдеа ноќта над постелата на болното дете."},{"word":"пробелее","type":"св.","description":"Обели, губи од интензитетот на својата боја. Блузата пробелеа од често перење."},{"word":"пробели","type":"св.","description":"Стане бел, сед.; Рано пробеле во косата."},{"word":"пробен","type":"прид.","description":"Што се прави заради проба, што е наменет, подготвен за проба. Пробен примерок. Пробна снимка. Пробен авион. Пробно возење."},{"word":"пробере","type":"св.","description":"Направи избор набрзина; одбере, избере. Првите купувачи ги пробраа крупните јаболка."},{"word":"пробеси","type":"св.","description":"Пушти, остави нешто да виси. Ги пробеси чаршафите да се проветрат."},{"word":"пробив","type":"м.","description":"Отвор направен со пробивање. За потребите на новиот автопат направија неколку пробиви во карпите."},{"word":"пробивен","type":"прид.","description":"Што лесно се пробива. Пробивен човек. Пробивен писок."},{"word":"пробивност","type":"ж.","description":"Особина на тој што е пробивен, својство на тоа што е пробојно. Неговата пробивност понекогаш ѝ пречеше."},{"word":"пробие","type":"св.","description":"Со удар, со сила направи дупка, отвор, премин. Го пробија ѕидот за да направат прозорец кон источната страна. Низ шумата пробија пат."},{"word":"пробирач","type":"м.","description":"Тој што премногу одбира, бара, пребарува;"},{"word":"пробирлив","type":"прид.","description":"Што избира многу. Пробирлив купувач."},{"word":"пробистри","type":"св.","description":"Раскаже, каже нешто кратко, набрзина Дојде, пробистри малку политика и си замина."},{"word":"Пробиштип","type":"м.","description":"Град во Македонија."},{"word":"проблем","type":"м.","description":"Теоретско или практично прашање, задача што треба да се реши. Математички проблем. Суштински проблем. Општествен проблем."},{"word":"проблематизира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави нешто да стане, да се појави како проблем; отвори, отвора прашање што треба да се реши. Со поставеното барање го проблематизираа веќе донесениот заклучок. Настанот го проблематизира почетокот на претставата."},{"word":"проблематика","type":"ж.","description":"Севкупност на проблеми од некоја научна, уметничка или друга област од општествениот живот. Оваа проблематика бара поширок простор за образложување."},{"word":"проблематичен","type":"прид.","description":"Што е тешко решлив, спорен; малку веројатен, сомнителен. Проблематична задача. Проблематичен одговор. Проблематично решение. Проблематичен резултат."},{"word":"проблемски","type":"прид.","description":"Што се однесува на проблеми. Проблемска дискусија. Проблемски прашалник."},{"word":"проблесне","type":"св.","description":"Наеднаш се појави со силна светлина. Проблесна сонцето кога се отвори вратата."},{"word":"проблесок","type":"м.","description":"Тоа што се јавува за миг како блесок. Проблесок светлина."},{"word":"проблуе","type":"св.","description":"Почне да блуе. Проблуја крв."},{"word":"прободе","type":"св.","description":"Пробие нешто со бодење. Во жестока битка го прободеа со копје. Ја прободе крпата на средината за да ја навре рачката."},{"word":"пробрбори","type":"св.","description":"Искаже нешто, избрбори;"},{"word":"пробричи","type":"св.","description":"Избричи набрзина, згора-згора. Го пробричеа младоженецот колку за адет."},{"word":"пробрсти","type":"св.","description":"Помине малку време во брстење; избрсти во мала мера. Козата пред да ја фатат пробрсти во градината."},{"word":"пробрчи","type":"св.","description":"Брчи малку време; брчи Пробрчи една мува во собата."},{"word":"пробуда","type":"ж.","description":"Будење. Национална пробуда."},{"word":"пробуди","type":"св.","description":"разбуди."},{"word":"пробуричка","type":"св.","description":"Буричка малку, кратко време; Го пробуричка ручекот да не загори. Пробуричка во чантата, го бараше клучот."},{"word":"пробучи","type":"св.","description":"Бучи малку време. Пробучи нешто во подрумите и престана."},{"word":"провади","type":"св.","description":"Вади кратко време, згора-згора; Го пушти цревото и ја провади градината."},{"word":"провала","type":"св.","description":"Вала кратко време; Ја провалаа волната. Откако ги испече, таа ги провала колачињата во шеќер во прав."},{"word":"провала","type":"ж.","description":"Пробивање, предавање на нелегална организација. Се случи провала во организацијата."},{"word":"провали","type":"св.","description":"Пробие, предаде обично тајна организација. Ја провалија организацијата, полицијата влезе среде состанокот."},{"word":"провалка","type":"св.","description":"Извалка малку, за кратко време. Само што ја облече кошулата, ја провалка."},{"word":"провалник","type":"м.","description":"Тој што пробива, предава нелегална организација. Само тој може да е провалникот. Политички провалник."},{"word":"Прованса","type":"ж.","description":"Област во Франција."},{"word":"провапса","type":"св.","description":"Вапса малку, набрзина. Таа провапса неколку јајца уште пред зори."},{"word":"проварди","type":"св.","description":"Варди малку, кратко време. Чуварот проварди во дворот, па си влезе внатре. – Проварди надвор, нешто како да чув!"},{"word":"провари","type":"св.","description":"Вари малку, кратко време, набрзина;"},{"word":"провев","type":"м.","description":"Воздушна струја што минува низ два отвора што се наоѓаат еден спроти друг. Силен провев. – Затвори ја вратата има провев!"},{"word":"проведе","type":"св.","description":"Помине некого или нешто преку некое место. Тој го проведе детето преку мостот и му ја покажа куќата."},{"word":"проведри","type":"св.","description":"Направи времето да стане поведро, небото да стане појасно, но не сосема. Ветрот го проведри времето."},{"word":"провее","type":"св.","description":"Прочисти овршено жито од класјето со помош на ветрот."},{"word":"провениенција","type":"ж.","description":"Потекло; извор од каде што нешто потекнува. Ракопис од македонска провиниенција."},{"word":"провенча","type":"св.","description":"Венча некого набрзина. Свештеникот ги провенча младите и сите излегоа надвор."},{"word":"провери","type":"св.","description":"Со испитување ја утврди точноста, вистинитоста, вредноста на нешто. Ги провери уште еднаш чековите пред да ја затвори сметката. Провери ја информацијата. Тој неколкупати проверуваше на картата."},{"word":"проверка","type":"ж.","description":"Постапка на испитување на точноста, вистинитоста, вредноста на нешто; контрола. Последна проверка. Проверка на ефикасноста. Проверката покажа дека арматурата била неисправна."},{"word":"проверлив","type":"прид.","description":"Што може да се провери. Проверлив податок."},{"word":"проверувач","type":"м.","description":"Тој што проверува."},{"word":"провесели се","type":"св.","description":"Помине некое време во веселење со песна и игра. Да завршиме најпрвин, а потоа ќе се провеселиме. Имаа повод, па се провеселија."},{"word":"проветри","type":"св.","description":"Прочисти воздух во просторија. Таа ги отвори сите прозорци и го проветри целиот стан. – Проветри ја гаражата пред да влезеш да работиш!"},{"word":"провечера","type":"св.","description":"Вечера набрзина, за кратко време. Тој беше уморен од патот, провечера и си легна. Не му се јадеше, но провечера колку да помине редот."},{"word":"провидели се","type":"св.","description":"Стане светло, се раздени; се зазори. Не успеа да заспие сè додека не се провидели."},{"word":"провидение","type":"ср.","description":"Виша сила, бог и неговото дејствување. Гласник на провидението."},{"word":"провиди","type":"св.","description":"(ретко) Почне да гледа тој што не гледал; прогледа. Веруваа луѓето ако се замиеш со таа вода ќе провидиш."},{"word":"провизија","type":"ж.","description":"Надомест за некакво посредување (обично изразена во проценти од вкупната вредност). Голема провизија. Банката наплаќа симболична провизија."},{"word":"провизор","type":"м.","description":"Управител на некоја област или имот."},{"word":"провизорен","type":"прид.","description":"Што е првичен, определен поради моментната потреба; непрецизен. Провизорна пресметка. Провизорни објаснувања."},{"word":"провизориум","type":"м.","description":"Привремено уредување, решение; привремена состојба."},{"word":"провијант","type":"м.","description":"Храна, јадење, продукти, обично на војската."},{"word":"провика","type":"св.","description":"Вика кратко време. Провикаа деца во дворот, па се смирија. Дедото провика нешто неразбирливо и си влезе внатре."},{"word":"провикне (се)","type":"св.","description":"Викне силно и кратко. Некој пред порти (се) провикна. (Се) провикна глас од собата и набрзо потоа се изгасна светлото."},{"word":"провинција","type":"ж.","description":"(истор.) Територија освоена и управувана од Римјаните."},{"word":"провинцијален","type":"прид.","description":"Што се однесува на провинција, што има обележје на провинција."},{"word":"провинцијалец","type":"м.","description":"Тој што живее во провинција, во внатрешноста на една земја."},{"word":"провинцијализам","type":"м.","description":"(само едн.) Појави, особини карактеристични за жителите на провинцијата; ограниченост на културните, духовните и други интереси."},{"word":"провинцијализира","type":"св. и несв.","description":"Даде, дава белег, особина на провинцијали"},{"word":"провинциски","type":"прид.","description":"Што се однесува на провинција, на внатрешноста на една земја. Провинциско гратче. Провинциски новинар."},{"word":"провирач","type":"м.","description":"(разг.) Тој што лесно се снаоѓа, се провлекува во секакви ситуации. Го гледаш и не можеш да поверуваш каков провирач е!"},{"word":"провирен","type":"прид.","description":"За храна – лесно сварлив. Провирен грав."},{"word":"провлак","type":"м.","description":"Тесен копнен појас меѓу две води, кој спојува две големи копнени површини."},{"word":"провлече","type":"св.","description":"Пушти нешто да се влече кратко време. Детето провлече некој каиш низ собата."},{"word":"провлечен","type":"прид.","description":"Што не е среден, што не е уреден. Провлечен човек. Беше провлечен во облеката и ненаспан."},{"word":"провлечка","type":"св.","description":"Пушти нешто да се влечка кратко време;"},{"word":"провне (се)","type":"св.","description":"Се) пробие низ мал, тесен отвор, премин; (се). Мачката се провна под вратата и избега. Ја провна раката во малото џепче и извади нешто."},{"word":"проводија","type":"ж.","description":"Дар во пари што се дава на невеста или на новороденче. Невестата им бакнуваше раце, а тие нејзе ѝ даваа проводија. Адет е на мало дете да му се даде проводија."},{"word":"провокативен","type":"прид.","description":"Што провоцира, што предизвикува, подбуцнува. Провокативен говор. Провокативна облека."},{"word":"провокатор","type":"м.","description":"Тој што провоцира. Тој играше улога на провокатор."},{"word":"провокаторски","type":"прид.","description":"Што се однесува на провокатор. Провокаторски став."},{"word":"провокација","type":"ж.","description":"Предизвикување; предизвик. Тоа беше провокација за него и не успеа да ѝ одолее."},{"word":"провокациски","type":"прид.","description":"Што има елементи на провокација; Провокациски материјал."},{"word":"провоцира","type":"св. и несв.","description":"Предизвика, предизвикува некакви реакции. Го испровоцира неговиот зајадлив коментар."},{"word":"провража","type":"св.","description":"Вража кратко време, набрзина. Гаталецот ѝ провража нешто и ѝ рече да дојде пак."},{"word":"проврви","type":"св.","description":"Врви набрзина, покрај нешто, некого. Проврви без да поздрави. Некој проврви покрај прозорецот."},{"word":"провре","type":"св.","description":"Провлече низ тесен отвор. Детето ја провре главата меѓу решетките."},{"word":"провреви","type":"св.","description":"Почне да вреви. Заѕвони училишното ѕвонче и децата веднаш провревија."},{"word":"провреска","type":"св.","description":"Повреска кратко време; повреска малку. Жените проврескаа, нешто се случи."},{"word":"проврие","type":"св.","description":"Почне да врие. Кога ќе проврие водата, се додава зеленчукот."},{"word":"проврне","type":"св.","description":"Врне дожд, снег кратко време. Проврна, ама не засвежи."},{"word":"проврти","type":"св.","description":"Направи дупка во нешто со вртење. Проврте една дупка на бастунот."},{"word":"провртка се","type":"св.","description":"Се вртка непотребно некаде, кратко време. Дојде дома, се провртка малку и пак излезе."},{"word":"прогимназија","type":"ж.","description":"Неполна гимназија (3 - 4 годишна) во однос на гимназиското образование од осум класа, по четиригодишното основно образование. Тој, четирите одделенија и прогимназија завршува во родниот град."},{"word":"прогимназијален","type":"прид.","description":"Што се однесува на прогимназија. Прогимназијално образование."},{"word":"проглас","type":"м.","description":"Писмено или усно јавно известување; објава; прокламација."},{"word":"прогласи","type":"св.","description":"Објави, соопшти нешто. Претседателот прогласи вонредна состојба."},{"word":"прогледа","type":"св.","description":"а) Почне да гледа по раѓање. Мачињата веќе прогледале. б) Почне пак да гледа, се врати видот некому. По операцијата на очите, прогледал."},{"word":"проглода","type":"св.","description":"Глода кратко време. Кучето ја проглода сувата коска, но брзо ја остави."},{"word":"прогние","type":"св.","description":"Гние до крај, потполно; изгние. Дрвените скали прогнија, дрвото се рони."},{"word":"прогноза","type":"ж.","description":"Предвидување, претскажување на развојот на определени процеси, појави врз основа на определени податоци, сознанија, искуство. Прогнозите за ова заболување се оптимистички."},{"word":"прогнозер","type":"м.","description":"Тој што дава, прави, што се занимава со прогнози; претскажувач."},{"word":"прогнозира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави, прогноза; претскаже, претскажува, предвиди, предвидува нешто што ќе се случи. Тренерот прогнозираше дека работите ќе тргнат на подобро."},{"word":"прогностички","type":"прид.","description":"Што се однесува на прогноза, што служи за прогноза. Прогностички знак."},{"word":"проговори","type":"св.","description":"Почне да зборува; изусти нешто. Старецот одвај проговори."},{"word":"проголта","type":"св.","description":"Прими храна, течност и сл.; голтне. Го проголта горчливиот лек. Не му се јадеше; одвај проголта неколку залаци."},{"word":"прогон","type":"м.","description":"Истерување, изгонување некаде далеку. Безмилосен прогон. Не се спаси од прогон. Луѓето беа исплашени и изнемоштени од прогонот."},{"word":"прогон","type":"м.","description":"Мерка за земја – површина што може да се изора за еден ден орање."},{"word":"прогоненик","type":"м.","description":"Тој што се наоѓа во прогонство."},{"word":"прогони","type":"св.","description":"Истера, изгони далеку од земјата како чин на казна или на насилство. Го прогласија за виновен и го прогонија."},{"word":"прогонител","type":"м.","description":"Тој што прогонува некого."},{"word":"прогонство","type":"ср.","description":"Состојба на тој што е истеран, избркан. Го осудија на прогонство. Половина од животот помина во прогонство."},{"word":"прогонувач","type":"м.","description":"Тој што прогонува, што осудува некого на прогонство. Тој беше негов вечен прогонувач."},{"word":"прогори","type":"св.","description":"Изгори во мала мера. Го прогоре чаршафот со цигарата."},{"word":"програка","type":"св.","description":"Почне да грака; Во крошните на дрвјата програкаа чавки."},{"word":"програма","type":"ж.","description":"План и цел на работата што претстои и што треба да се изврши во некоја дејност. Програмата за претходната година потполно се реализира. Програмата за оваа година е повеќе од амбициозна."},{"word":"програматор","type":"м.","description":"Уред од машина што служи за избор на една од можните кодирани програми. Програматор на машината за перење."},{"word":"програмер","type":"м.","description":"Тој што изработува програми за комјутер."},{"word":"програмира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави програма. Ги програмираа изборните содржини во наставата."},{"word":"програмиран","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од програмира."},{"word":"програмски","type":"прид.","description":"Што се однесува на програма. Програмска шема. Програмски јазик. Програмски карактер."},{"word":"програчи","type":"св.","description":"Почне да грачи; заграчи. Малите гавранчиња програчија за првпат."},{"word":"прогрес","type":"м.","description":"Напредок, движење кон напред, кон понапредна, посовршена фаза. Прогрес на човештвото. Општествен прогрес. Технолошки прогрес."},{"word":"прогресивен","type":"прид.","description":"Што е напреден, што води, што се стреми кон прогрес, усовршување. Прогресивна идеја. Прогресивна литература."},{"word":"прогресија","type":"ж.","description":"Низа од броеви или величини кои постепено се зголемуваат или се намалуваат според определени правила."},{"word":"прогресира","type":"св. и несв.","description":"Оди напред, напредне, напредува, се усоврши, се усовршува. Науката и техниката постојано прогресираат."},{"word":"прогресист","type":"м.","description":"Приврзаник на прогресот, напреден човек. Млад прогресист."},{"word":"прогресистички","type":"прид.","description":"Што се однесува на прогресист, на прогрес. Прогресистички сфаќања."},{"word":"прогризе","type":"св.","description":"Со гризење направи дупка, пробие нешто гризејќи. Во визбата глувците ги прогризале кутиите."},{"word":"прогрми","type":"глаг.","description":"Згрми малку, грми кратко време. Се стемни, прогрме, но не заврна."},{"word":"проѓубри","type":"св.","description":"Ѓубри во мала мера, набрзина. Таа најпрвин ја проѓубри градината, а потоа ги насади новите цвеќиња."},{"word":"продавалка","type":"ж.","description":"Клашни што се ткаат за продавање, што не се за домашна употреба."},{"word":"продавач","type":"м.","description":"Тој што продава, што е вработен во продавница, во трговска куќа за да продава или да работи врз продажбата. Продавач на весници. Продавач на зелениот пазар."},{"word":"продавачки","type":"прид.","description":"Што се однесува на продавач. Продавачка служба."},{"word":"продавница","type":"ж.","description":"Просторија каде што се продава стока; дуќан, магазин. Маалска продавница. Продавница за чевли. Продавниците во трговскиот центар работат и во недела."},{"word":"продаде","type":"св.","description":"Даде за пари, со плаќање стока, имот и сл. Минатото лето го продадоа станот."},{"word":"продажба","type":"ж.","description":"Давање, отстапување стока за определена цена. Продажба на пченицата. Тие производи не се за продажба."},{"word":"продажбен","type":"прид.","description":"Што се однесува на продажба; Продажбен простор."},{"word":"продажен","type":"прид.","description":"Што се однесува на продажба. Продажна цена."},{"word":"продекан","type":"м.","description":"Заменик или помошник на деканот. Продекан за настава. Продекан за финансии."},{"word":"продемонстрира","type":"св.","description":"Демонстрира малку, кратко време. Група од педесетина луѓе продемонстрира низ улиците во центарот на градот."},{"word":"продефилира","type":"св.","description":"Дефилира кратко време. Децата со најуспешни маски продефилираа на плоштадот."},{"word":"продискутира","type":"св.","description":"Дискутира малку, кратко време; поразговара за нешто. Да продискутираме и да се изјасниме. Продискутираа за проблемот."},{"word":"продлаби","type":"св.","description":"Направи дупка со длабење; продупчи. Го продлаби картонот на аголот и протна коноп во дупката."},{"word":"продлабочи","type":"св.","description":"Направи нешто да биде подлабоко; длаби 2. (прен.) Зголеми знаење, подлабоко навлезе во некој проблем; направи нешто посериозно, посилно да се изрази. Со таквите изјави ги продлабочија несогласувањата. Тоа ќе придонесе за продлабочување на кризата."},{"word":"продолжение","type":"ср.","description":"Продолжување на прекинат процес, на нешто што уште трае, што не е доведено до крај (седница, конференција, приредба и сл.). Продолжението од седницата се одлага за утре."},{"word":"продолжи","type":"св.","description":"Направи нешто да биде подолго, да трае подолго. Селаните со сопствени средства го продолжија патот до селото. Го продолжија престојот во странство за уште три месеци."},{"word":"продолжителен","type":"прид.","description":"Што трае, што продолжува долго време; долготраен. Продолжителен звук. Продолжителни напори."},{"word":"продолжувач","type":"м.","description":"Тој што продолжува нечие дело, нечија активност. Продолжувачи на писмената традиција."},{"word":"продрдори","type":"св.","description":"Почне да дрдори. Таа влезе и веднаш нешто продрдори."},{"word":"продреме","type":"св.","description":"Дреме, подреме кратко време, како-годе. Бабата продрема седејќи на столот. По ручекот имаше обичај да продреме пред телевизорот."},{"word":"продува","type":"св.","description":"Дува малку, кратко време. Продува ветар и повторно се појави сонцето."},{"word":"продукт","type":"м.","description":"Предмет, материја добиени како резултат, плод на човечкиот труд. Индустриски продукт. Краен продукт. Тоа дело беше продукт на неговата долгогодишна работа."},{"word":"продуктивен","type":"прид.","description":"Што овозможува производство, што е поволен за производство, што произведува. Продуктивна почва. Продуктивен период. Продуктивен труд."},{"word":"продукција","type":"ж.","description":"Количество на производи како резултат на трудот (физички или интелектуален) во некоја дејност; производство, творештво. Индустриска продукција. Филмска продукција."},{"word":"продукциски","type":"прид.","description":"Што се однесува на продукција. Продукциска куќа. Продукциски односи."},{"word":"продупи","type":"св.","description":"Направи дупка во некој предмет. Цигарата му падна од рацете и го продупи килимот."},{"word":"продупчи","type":"св.","description":"Направи дупка во нешто;"},{"word":"продуховен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од продухови."},{"word":"продухови","type":"св.","description":"Исполни, проткае со дух; даде духовен израз, значење. Со своето зборување ги продухови присутните."},{"word":"продуцент","type":"м.","description":"Тој што продуцира, произведува нешто; производител."},{"word":"продуцентски","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на продуцент. Продуцентска куќа."},{"word":"продуцира","type":"св. и несв.","description":"Произведе, произведува. Погонот продуцира суровини за хемиската индустрија."},{"word":"продушка","type":"св.","description":"Душка малку, набрзина; Кучето продушка низ дворот и замина. Тој продушка наоколу, но не дозна ништо ново."},{"word":"проект","type":"м.","description":"Разработен план за градежен објект, машина и сл. Проектот за зградата е готов."},{"word":"проектант","type":"м.","description":"Тој што изработува, составува проекти. Работи како проектант во градежна фирма."},{"word":"проектантски","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на проектант. Проектантско биро."},{"word":"проектен","type":"прид.","description":"Што се однесува на проект. Проектен елаборат. Проектни активности."},{"word":"проектил","type":"м.","description":"(воен.) Тоа што се исфрлува од огнено оружје (куршум, граната и сл.) Неактивиран проектил. Проектили насочени кон воени цели."},{"word":"проектира","type":"св. и несв.","description":"Изработи, изработува, состави, составува проекти. Тој го проектираше објектот на музејот."},{"word":"проектор","type":"м.","description":"Оптички апарат за пренесување зголемена слика на платно."},{"word":"проекција","type":"ж.","description":"(мат.) Слика на некое тело пренесено на рамна површина."},{"word":"проекционен","type":"прид.","description":"Што се однесува на проекција;"},{"word":"проекциски","type":"прид.","description":"Што се однесува на проекција;"},{"word":"прожени се","type":"св.","description":"Ожени (некого) набрзина, како било. Родителите го проженија без да го прашаат."},{"word":"прожерави (се)","type":"св.","description":"Се жерави кратко време. Се прожерави неколкупати во сонот, но не се разбуди."},{"word":"проживее","type":"св.","description":"Помине животен век. Проживеа мачен живот."},{"word":"прожожори","type":"св.","description":"Жожори кратко време. Нешто прожожори во тревата."},{"word":"прожубори","type":"св.","description":"Жубори кратко време. Поточето прожубори, па стивна."},{"word":"прожуга","type":"св.","description":"Почне да жуга; Овошките прожугаа."},{"word":"прожугне","type":"св.","description":"Жугне кратко време, малку. Цвеќето прожугна по пресадувањето, а потоа пак зачмаја."},{"word":"проза","type":"ж.","description":"Начин на јазично изразување без цврсто определени метрички шеми, неограничени со рима или ритам; поезија. Уметничка проза. Македонска народна проза. Тој автор твори и поезија и проза."},{"word":"прозаби се","type":"св.","description":"Се покаже со забите правејќи гримаса; се озаби."},{"word":"прозавитка","type":"св.","description":"Завитка некого или нешто набрзина, како било."},{"word":"прозаик","type":"м.","description":"Тој што пишува проза; прозен писател"},{"word":"прозаистички","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на прозаик;"},{"word":"прозаичен","type":"прид.","description":"Обичен, секојдневен, едноличен. Прозаичен наслов. Прозаичен човек."},{"word":"прозаички","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на прозаик;"},{"word":"прозакрпи","type":"св.","description":"Закрпи малку, набрзина, како било; Таа ги прозакрпи панталоните колку да се носат низ дома. Мајсторот го прозакрпи ѓумчето."},{"word":"прозамазни","type":"св.","description":"Замазни малку, набрзина, како било; Тој ја прозамазни косата со рацете."},{"word":"прозборува","type":"св.","description":"Почне да зборува (по молчење). Ги отвори очите и тивко прозборува. Се погледнаа в очи, но не прозборуваа."},{"word":"прозвучи","type":"св.","description":"Се чуе, се разнесе звук;"},{"word":"прозен","type":"прид.","description":"Што е напишан во проза, што се однесува на проза. Прозен текст. Прозни дела."},{"word":"прозив","type":"ж.","description":"Повикување, извикување по име лица во некаков собир, состав (во училиште, во војска итн.). На прозивката сите беа таму"},{"word":"прозоба","type":"св.","description":"Зоба кратко време, набрзина."},{"word":"прозове","type":"св.","description":"Повика, извика по име лице од некаков собир, состав (во училиште, во војска итн.). Наставникот по биологија денес прозва тројца ученици."},{"word":"прозодија","type":"ж.","description":"Систем на изговарање на акцентираните и неакцентираните и на долгите и кратките слогови во речта."},{"word":"прозодиски","type":"прид.","description":"Што се однесува на прозодија. Прозодиско ниво. Прозодиски особености."},{"word":"прозорец","type":"м.","description":"Отвор во ѕид низ кој влегува светлина и воздух заедно со рамката и стаклото со којшто тој отвор се затвора. Таа стоеше до прозорецот и замислено гледаше во дворот. Собата беше светла со три прозорци."},{"word":"прозори се","type":"св.","description":"Осамне, зазори. Не заспа се дури зората не се прозори."},{"word":"прозорски","type":"прид.","description":"Што се однесува на прозорец. Прозорски стакла. Прозорски рамки."},{"word":"прозрачен","type":"прид.","description":"Низ кој може да се гледа; низ кој пробива светлина; провиден. Прозрачен фустан. Прозрачни морски длабочини."},{"word":"проѕева се","type":"несв.","description":"Вдишува и издишува воздух со продолжено широко отворање на устата обично поради потребата за сон. Таа се проѕеваше и зборуваше по телефон. Детето подзамижано се проѕеваше."},{"word":"проѕевач","type":"м.","description":"Тој што се проѕева."},{"word":"проѕевка","type":"ж.","description":"Широко отворање на устата при коешто се вдишува и издишува големо количество воздух поради потребата од сон. Проѕевката ги фати сите во собата."},{"word":"проѕевне се","type":"св.","description":"Се проѕевна гласно и ги покажа здравите заби."},{"word":"проѕира","type":"несв.","description":"Гледа низ тесен отвор; ѕирка Детето проѕираше низ клучалката."},{"word":"проѕирен","type":"прид.","description":"Низ кој лесно продира светлина. Проѕирна маица. Проѕирни панталони."},{"word":"проѕирка","type":"ж.","description":"Мала пукнатина, процеп, дупче; Ги затвори сите дупки и проѕирки."},{"word":"проѕре","type":"св.","description":"Насети, сфати, проникне во нешто; Тој ја проѕре нивната игра."},{"word":"проѕуни","type":"св.","description":"Ѕуни кратко време; Проѕуни нејзиниот пријатен глас. Му проѕуни нешто во ушите."},{"word":"проигра","type":"св.","description":"Почне да игра, да танцува, заигра првпат. Девојчето беше срамежливо, но сепак проигра."},{"word":"проигумен","type":"м.","description":"Заменик на игуменот;"},{"word":"произведе","type":"св.","description":"Создаде со работа материјални или духовни вредности. Фабриката произведе рекорден број производи."},{"word":"произведувач","type":"м.","description":"Тој што произведува;"},{"word":"произведувачки","type":"прид.","description":"Што се однесува на произведувач."},{"word":"производ","type":"м.","description":"Продукт, предмет што е резултат на човечкиот труд. Млечни производи. Сувомесни производи."},{"word":"производен","type":"прид.","description":"Што произведува, што се однесува на произведување; продуктивен. Производен реон. Производна површина. Производни сили. Производен труд."},{"word":"производител","type":"м.","description":"Човек што произведува. Земјоделски производител."},{"word":"производност","type":"ж.","description":"Способност, капацитет за произведување; продуктивност. Висока производност. Производност на трудот."},{"word":"производствен","type":"прид.","description":"Што се однесува на производство. Производствен план. Производствени трошоци. Производствени односи."},{"word":"производство","type":"ср.","description":"Организиран процес при којшто се добиваат резултати од човечкиот труд. Раноградинарско производство."},{"word":"произвол","type":"м.","description":"Самоволие, самовластие, насилство."},{"word":"произволен","type":"прид.","description":"Што е без факти, без докази; неоснован. Произволно тврдење. Произволни конструкции."},{"word":"произлезе","type":"св.","description":"Потекне од некого, од нешто. Тој произлезе од стара градска фамилија."},{"word":"произнесе се","type":"св.","description":"Каже, искаже; изнесе свое мислење. Тој се произнесе многу пофално. Комисијата се произнесе по предлогот."},{"word":"проискри","type":"св.","description":"Почне да искри. Проискреа дрвата во печката."},{"word":"проицира","type":"св. и несв.","description":"Предизвика, предизвикува, произведе, произведува. Таквите постапки проицираа незадоволство во колективот."},{"word":"пројава","type":"ж.","description":"Израз, овоплотување; манифестација. Поетска пројава. Културни пројави. Пројави во литературата."},{"word":"пројави","type":"св.","description":"Искаже, открие особина, квалитет. Пројави желба. Уште од мала возраст пројавил интерес за литературата."},{"word":"пројаде","type":"св.","description":"Почне да јаде за првпат или по определен прекин. Детенцето пројаде леб. Оперираниот пациент сè уште не пројал."},{"word":"пројазди","type":"св.","description":"Помине со коњ јаздејќи. Пројазди покрај нив коњ во галоп."},{"word":"пројасни","type":"св.","description":"Пообјасни, разјасни (проблем, ситуација и сл.) Го пројасни прашањето."},{"word":"прокаже","type":"св.","description":"Пријави на власта тајно и анонимно. Го прокажаа предавникот."},{"word":"прокажен","type":"прид.","description":"Што е болен од кожна болест; лепрозен."},{"word":"прокаженик","type":"м.","description":"Лепрозен човек. Беше осамен човек, небаре прокаженик."},{"word":"прокапе","type":"св.","description":"Почне да капе. Снегот почна да се топи, прокапаа стреите. Таванот прокапе."},{"word":"прокасне","type":"св.","description":"Касне набрзина, како било. Тој дојде, отспа, прокасна и пак излезе."},{"word":"прокастри","type":"св.","description":"Кастри набрзина, како било. Ја прокастри зелената ограда."},{"word":"прокашка","type":"св.","description":"Извалка нешто во мала мера. Ручајќи ја прокашка блузата."},{"word":"прокашла","type":"св.","description":"Почне да кашла; искашла. Прокашла крв. Прокашла уште есента и цела зима не му престана кашлицата."},{"word":"проквичи","type":"св.","description":"Почне да квичи. Од ударот кучето проквичи."},{"word":"проќелав","type":"прид.","description":"Што е малку ќелав. Проќелав маж."},{"word":"проќелави","type":"св.","description":"Почне да ќелави."},{"word":"прокикоти се","type":"св.","description":"Почне да се кикоти. Девојчињата не издржаа, се прокикотија."},{"word":"прокине","type":"св.","description":"Направи дупка со кинење; пробие. Ги прокинал чорапите кај палецот."},{"word":"прокисне","type":"св.","description":"Се наводени од дожд; пропушти вода. Пресоблечи се, ти прокиснала облеката. Таванот прокиснал."},{"word":"прокламација","type":"ж.","description":"Свечено јавно известување за нешто што има општо значење; објава, проглас. Поетска прокламација. Прокламација за независност."},{"word":"прокламира","type":"св. и несв.","description":"Извести, известува, објави, објавува со прокламација. Ја прокламираа новата програма на организацијата."},{"word":"проклет","type":"прид.","description":"Што предизвикува омраза; одвратен. Проклета болница. Проклето место. Проклети војни."},{"word":"проклетија","type":"ж.","description":"проклетство."},{"word":"проклетство","type":"ср.","description":"Најжестока осуда, потполно отфрлување на некого. Живееше како осаменик, некое проклетство имаше врз него."},{"word":"проклитика","type":"ж.","description":"Збор без акцент што се поврзува акцентски со следниот збор."},{"word":"проклитички","type":"прид.","description":"Што има особини на проклитика. Проклитички елементи."},{"word":"проклука","type":"св.","description":"Почне да клука, да колве; клука 1, 2. Во далечината проклука клукајдрвец."},{"word":"прокнижи","type":"св.","description":"Внесе, заведе во трговски или касови книги. Ги прокнижи последните исплати и ја затвори благајната."},{"word":"прокоба","type":"ж.","description":"Претчувство, навестување, насетување на нешто лошо. Тешка прокоба. Гласник на прокобата."},{"word":"прокоби","type":"св.","description":"Претскаже несреќа, зло. Сонот му прокоби."},{"word":"прокобник","type":"м.","description":"Тој што претскажува, навестува некаква несреќа, зло; кобник, злокобник."},{"word":"проколве","type":"св.","description":"Почне да колве за првпат или по определен прекин. Пилињата проколваа од житото."},{"word":"проколнатик","type":"м.","description":"Тој што е проколнат; колнатик."},{"word":"проколнатост","type":"ж.","description":"Состојба на тој што е проколнат."},{"word":"проколне","type":"св.","description":"Фрли клетва некому или на нешто. Тој ги проколна своите како најголем душман. Го проколна денот кога се родил."},{"word":"прокоментира","type":"св.","description":"Проследи со коментар, со толкување. Сите телевизии ја прокоментираа веста. Тој накусо прокоментира за предлогот."},{"word":"проконтролира","type":"св.","description":"Изврши контрола. Откако заврши со обработката, ја проконтролира постапката."},{"word":"прокоп","type":"м.","description":"Тоа што е ископано во земја, во ѕид; канал. Од прокопите во ѕидот ѕиркаа кабли."},{"word":"прокопа","type":"св.","description":"Со копање по должина и со некоја длабочина направи нешто (пат, канал, ров и сл.). Работниците ја прокопаа улицата, ја менуваа пукнатата цевка. За новиот пат го прокопаа ридот."},{"word":"прокопса","type":"св.","description":"Успее, добро помине во животот."},{"word":"прокопсан","type":"прид.","description":"Што е убаво воспитан, морално стабилен, без пороци. Прокопсан човек. Прокопсани деца."},{"word":"прокопсаник","type":"м.","description":"Тој што е прокопсан."},{"word":"прокоцка","type":"св.","description":"Изгуби во коцкање. Ја прокоцка куќата."},{"word":"прокраде","type":"св.","description":"Почне да краде. Немаше што да јаде со денови, па прокраде."},{"word":"прокрвави","type":"св.","description":"Почне да крвави. Падна од велосипед, па устата ѝ прокрваве."},{"word":"прокриви","type":"св.","description":"Почне да криви, да куца. Таа лошо падна, ја повреди ногата и прокриви."},{"word":"прокркори","type":"св.","description":"Почне да кркори. Огладнеа, цревата им прокркореа."},{"word":"прокрпи","type":"св.","description":"Закрпи набрзина, згора-згора. Ја прокрпи кошулата колку да не виси џебот."},{"word":"прокрцка","type":"св.","description":"Почне да крцка. Прокрцкаа вратите, треба да се помачкаат."},{"word":"прокуда","type":"ж.","description":"Лоша навика. Имаше чудна прокуда."},{"word":"прокуденик","type":"м.","description":"Тој што има некоја прокуда."},{"word":"прокуденост","type":"ж.","description":"Особина на тој што е прокуден."},{"word":"прокуди","type":"св.","description":"Навикне некого нешто лошо; разгали. Таа е виновна, го прокуди детето да лаже."},{"word":"прокудлив","type":"прид.","description":"Што лесно може да се прокуди, да се навикне на нешто лошо. Прокудлив човек. Младите се прокудливи."},{"word":"прокука","type":"св.","description":"Почне да кука. Прокукаа малите кукавици."},{"word":"прокуратор","type":"м.","description":"Ополномоштено лице што застапува некого, правен застапник."},{"word":"прокурор","type":"м.","description":"Јавен, државен обвинител."},{"word":"пролае","type":"св.","description":"Почне да лае за првпат; научи да лае. Кученцето пролаја."},{"word":"пролази","type":"св.","description":"Почне да лази. – На колку месеци пролази бебето?"},{"word":"пролапа","type":"св.","description":"Изеде лакомо, набрзина. Дури да трепнеш, ги пролапаа слатките."},{"word":"пролее","type":"св.","description":"истури_1"},{"word":"пролет","type":"ж.","description":"Едно од годишните времиња, меѓу зима и лето. Рана пролет. Годинава пролетта задоцни. Топењето на снеговите ја најавува пролетта."},{"word":"пролета","type":"св.","description":"Помине со летање. Една пеперутка пролета во градината. Меѓу дрвјата пролета був."},{"word":"пролетаризација","type":"ж.","description":"Процес на постепено осиромашување на ниските и средните слоеви од градското и селското население, при што тие стануваат наемни работници или пролетаријат."},{"word":"пролетаризира","type":"св. и несв.","description":"Претвора, претвори некого во пролетер."},{"word":"пролетаријат","type":"м.","description":"Општествена класа на пролетери."},{"word":"пролетен","type":"прид.","description":"Што се однесува на пролет. Пролетно утро. Пролетен ветар. Пролетна јакна."},{"word":"пролетер","type":"м.","description":"Лице без сопствени средства за производство што живее од продажба на својот труд; наемен работник."},{"word":"пролетнина","type":"ж.","description":"Пролетни посеви. Мажите работеа на пролетнината, а жените во бавчите."},{"word":"пролето","type":"ср.","description":"Топли денови во изразот: Лето - пролето."},{"word":"пролетоска","type":"прил.","description":"Оваа, годинашнава пролет што измина. Пролетоска реката многу надојде."},{"word":"пролетошен","type":"прид.","description":"Што се однесува на оваа пролет што измина; Пролетошни средби."},{"word":"пролив","type":"м.","description":"Зачестено празнење на цревата во вид на ретка, слузава столица. Го мачеше стомакот, имаше пролив."},{"word":"пролигави","type":"св.","description":"Почне да лигави. Бебето пролигави, ќе му излегуваат запчиња."},{"word":"пролипа","type":"св.","description":"Почне да липа. Уште не го дочита писмото, пролипа."},{"word":"пролиста","type":"св.","description":"Разгледа површно некоја книга и сл. Го пролиста новиот учебник и го остави на полицата подоцна да учи."},{"word":"пролисти","type":"св.","description":"Почне да листи. Пролистеа дрвјата."},{"word":"пролог","type":"м.","description":"Воведен дел кон литературно дело: драма, роман итн.; (спрот.) епилог. Во прологот авторот ги претставува ликовите."},{"word":"проложен","type":"прид.","description":"Што се однесува на пролог. Проложни житија."},{"word":"проломоти","type":"св.","description":"Почне да ломоти. Се намурти и проломоти."},{"word":"пролонгира","type":"св. и несв.","description":"Продолжи, продолжува рок, важност на договор, меница и сл. Соработката продолжува, договорот го пролонгиравме за уште пет години."},{"word":"промавта","type":"св.","description":"Почне да мавта. Веднаш штом го виде домаќинот, кучето промавта со опашот."},{"word":"промажи (се)","type":"св.","description":"Омажи се набрзина, како било. Ја промажија за првиот што ја побара."},{"word":"промаршира","type":"св.","description":"Маршира кратко време. Почесната гарда промаршира покрај гостите."},{"word":"промеле","type":"св.","description":"Почне да меле за првпат или по определен прекин. Воденицата повторно промле."},{"word":"промемоли","type":"св.","description":"Почне да мемоли. Старецот ги отвори очите и промемоли."},{"word":"промена","type":"ж.","description":"Менување на нешто во поинакво. Промена на брзината. Промена на правецот на ветрот. Промени во здравствената состојба. Политички промени."},{"word":"промени","type":"св.","description":"Направи да стане поинакво, измени. По она што го преживеа, го промени сфаќањето за животот."},{"word":"променлив","type":"прид.","description":"Што може да се промени, што се менува. Ветар со променлив правец. Променлива категорија."},{"word":"променливост","type":"ж.","description":"Особина на тој што е променлив и на тоа што е променливо."},{"word":"промери","type":"св.","description":"Измери набрзина, како било. Не размислуваше многу, го промери материјалот и го скрои."},{"word":"промет","type":"м.","description":"а) Процес на промена на вредности; размена на стока во пари и обратно; движење на стоки и пари. б) Обем на работи во остварувањето добивка. Прометот се зголеми овој месец. Слаб промет."},{"word":"промете","type":"св.","description":"Мете набрзина како било. Го промете дворот и влезе в куќи."},{"word":"прометен","type":"прид.","description":"Што се однесува на промет; промет Прометен биланс."},{"word":"промеша","type":"св.","description":"Меша малку, кратко време. Ја промеша манџата да не загори."},{"word":"промие","type":"св.","description":"Мие набрзина, како било; исплакне. Ги проми садовите, ама тенџерето го заборави. Секој ден му ја промиваа раната."},{"word":"промил","type":"м.","description":"Илјадит дел од даден број или од некоја величина; знак 0/00. Веројатноста е многу мала, се мери во промили."},{"word":"проминентен","type":"прид.","description":"Многу истакнат, извонреден, угледен. Проминентен научник. Проминентни писатели."},{"word":"промириса","type":"св.","description":"Почне да мириса. Промириса на нешто изгорено."},{"word":"промисла","type":"ж.","description":"Во религиозните претстави – дејствување на бог, на вишо суштество врз постапките на човекот; провидение. Божја промисла."},{"word":"промислен","type":"прид.","description":"Што е добро разгледан, размислен; обмислен. Промислен чекор."},{"word":"промисли","type":"св.","description":"Задлабочено, опстојно размисли; обмисли. – Промисли, пред да направиш нешт!."},{"word":"промовира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, прави промоција."},{"word":"промолкне","type":"св.","description":"Извлече, истрга низ тесен простор; провре. Детето ја промолкна раката под портата и го повлече мачето."},{"word":"промотивен","type":"прид.","description":"Што се однесува на промоција, што е својствен за промоција. Промотивен период на некои производи. Промотивна продажба."},{"word":"промотор","type":"м.","description":"Тој што промовира некого за доктор на науки, 2. Тој што претставува нешто ново пред јавноста. Промотор на две нови изданија."},{"word":"промоција","type":"ж.","description":"Свечено претставување пред јавноста на ново остварување (музичко, научно, литературно дело итн.) Вчера промовираа три нови изданија од современи македонски автори."},{"word":"промоча","type":"св.","description":"Почне да моча (по некаква пречка); почне да моча нешто (крв во мочта). Девојченцето се исплаши од кучето и промоча."},{"word":"промптен","type":"прид.","description":"Што е подготвен, готов; брз, вешт."},{"word":"промрда","type":"св.","description":"Почне да мрда обично по определен прекин. Бебето промрда во сонот."},{"word":"промрмори","type":"св.","description":"Почне да мрмори. Таа се освести и промрмори."},{"word":"промртка","type":"св.","description":"Почне да мртка. Промртка, се буди."},{"word":"промушка се","type":"св.","description":"Почне да се мушка. Се промушка меѓу грмушките, но обетката не ја најде."},{"word":"промушне се","type":"св.","description":"Се провлече, се провре. Успеа да се промушне низ отворениот прозорец, а никој да не го сети."},{"word":"пронајде","type":"св.","description":"Открие, најде нешто што го немало дотогаш. Група научници пронашле нов лек за оваа болест."},{"word":"пронајдок","type":"м.","description":"Тоа што е пронајдено, откриено, а не постоело порано; изум. Историски пронајдок. Практичен пронајдок. Пронајдок од непроценлива вредност."},{"word":"пронаоѓач","type":"м.","description":"Тој што пронашол нешто ново што не постоело дотогаш. Неговиот пронајдок го направи светски познат пронаоѓач."},{"word":"проневера","type":"ж.","description":"Незаконско присвојување пари, вредносни хартии и сл., доверени во службата, во државен орган, во претпријатие итн. Обвинет за проневера. За таа проневера нема докази."},{"word":"проневери","type":"св.","description":"Изврши проневера. Проневерил милион долари."},{"word":"проневерувач","type":"м.","description":"Тој што извршил проневера. Проневерувачот е притворен. Излезе дека тој е најголемиот проневерувач и криминалец."},{"word":"пронесе","type":"св.","description":"Однесе низ нешто. Неколку силни момчиња ја пронесоа машината на раце низ тесните ходници. Го пронесе на раце детето низ селото."},{"word":"пронесе","type":"св.","description":"За птици – почне да несе јајца. Кокошките пронесоа јајца."},{"word":"прониже","type":"св.","description":"Прободе, убие со остар предмет или куршум. Падна пронижен од куршум."},{"word":"пронижувачки","type":"прид.","description":"Што пронижува. Пронижувачки поглед."},{"word":"прониклив","type":"прид.","description":"Што може да проникне во суштината на нешто, да сфати, да согледа, да предвиди. Прониклив ум. Прониклив поглед."},{"word":"проникнат","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од проникне."},{"word":"проникне","type":"св.","description":"Влезе низ нешто или во нешто. Низ дупчињата од ролетната проникнуваа снопови светлина. Силна реа проникна во собата."},{"word":"проникне","type":"св.","description":"За растение – пушти никулец; изникне. Компирот во ќесето проникнал. Земјата е влажна, семето брзо ќе проникне."},{"word":"проноси","type":"св.","description":"Почне да носи; заноси. На стари години проноси светли бои."},{"word":"проод","type":"м.","description":"Тесно место каде што сепак може да се помине; премин. Меѓу двете куќи имаше тесен проод. Мораше да врти околу, напреку немаше проод."},{"word":"прооден","type":"прид.","description":"Што овозможува да се оди, да се помине. Прооден пат. Прооден терен. Местото е рамно и проодно."},{"word":"прооденче","type":"ср.","description":"Дете коешто проодело."},{"word":"прооди","type":"св.","description":"За дете – научи да оди, почне да оди. И двете дечиња проодеа пред годината."},{"word":"проодница","type":"ж.","description":"Овца првпат објагнета."},{"word":"пропаганда","type":"ж.","description":"Планско и организирано ширење по устен или писмен пат некакви идеи, учења, ставови и сл. Политичка пропаганда. Културна пропаганда. Пропагандата е моќно оружје."},{"word":"пропаганден","type":"прид.","description":"Што служи за пропаганда; што се однесува на пропаганда. Пропаганден материјал. Пропагандни цели."},{"word":"пропагандизам","type":"м.","description":"Методи и начин на работа на некоја пропаганда, голема посветеност на пропаганда."},{"word":"пропагандист","type":"м.","description":"Тој што се занимава со пропаганда како дејност. Водечки пропагандист. Тој не е писател туку обичен пропагандист."},{"word":"пропагатор","type":"м.","description":"Тој што пропагира нешто; поборник за некаква идеја. Културен пропагатор. Пропагатор на напредни идеи."},{"word":"пропагира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, врши, шири пропаганда. Тој пропагира модерни пристапи во наставата."},{"word":"пропадне","type":"св.","description":"Падне длабоко во нешто (дупка, снег, јама и сл.). Стапна и ногата му пропадна до глуждот во кал."},{"word":"пропара","type":"св.","description":"Испара малку, набрзина. Пропара од плетеното малку, ама брзо го остави не ѝ се гледаше."},{"word":"пропаска","type":"ж.","description":"Планинска чавка; Pyrrhocorax graculus."},{"word":"пропаст","type":"ж.","description":"Бескрајна длабочина, бездна; амбис. Сонуваше дека паѓа во пропаст. Рефлексно сврте и за миг ја избегнаа пропаста што се покажа пред нив."},{"word":"пропасти","type":"св.","description":"Загуби, доведе до пропаѓање, уништи; Ја пропасти единствената можност. Поплавата сè ни пропасти."},{"word":"пропати","type":"св.","description":"Помине низ страдања, неволји. Тој пропатил многу во животот. Што сè сум пропатела подобро да не знаете."},{"word":"пропатува","type":"св.","description":"При патување помине низ некое место, земја. Додека беше млад тој многу пропатува. Таа ја пропатува Европа."},{"word":"пропедевтика","type":"ж.","description":"Вовед во некоја наука; подготвителна обука. Медицинска пропедевтика."},{"word":"пропедевтички","type":"прид.","description":"Што се однесува на пропедевтика. Пропедевтички белешки."},{"word":"пропее","type":"св.","description":"Почне да пее за првпат или по определен прекин. Имаше дарба за музика, на тригодишна возраст пропеа."},{"word":"пропека","type":"св.","description":"Почне да пека; запека. Детето виде некоја играчка и пропека да му ја купат. Пропека да оди на одмор со другарите."},{"word":"пропелер","type":"м.","description":"Дрвена или метална направа која со вртење во воздух или во вода го претвора вртењето на моторот во влечна сила и го придвижува бродот, авионот и сл. Бродски пропелер. Пропелерите на авионот силно брчеа."},{"word":"пропелтечи","type":"св.","description":"Почне да пелтечи; запелтечи. Најпрвин зборуваше убаво, а потоа нешто се случи и детето пропелтечи."},{"word":"пропере","type":"св.","description":"Испере малку, набрзина. Пропра некои алишта, направи ручек и домаќинот се врати."},{"word":"пропече","type":"св.","description":"Пече кратко време, недоволно или само колку што треба. Ги пропече лешниците пред да ги стави во слатките."},{"word":"пропешачи","type":"св.","description":"Помине со пешачење определено растојание. Денес пропешачив неколку километри."},{"word":"пропие се","type":"св.","description":"Почне да пие алкохол прекумерно. Се чинеше дека се пропи поради чувството на вина. Откако се пропи, и семејството го отфрли."},{"word":"пропис","type":"м.","description":"Усвоено и задолжително правило со кое се уредува однесувањето во определена област од општествениот живот. Законски прописи. Сообраќајни прописи. Царински прописи. Воени прописи. Во согласност со прописите."},{"word":"прописен","type":"прид.","description":"Што е според прописите. Прописно растојание."},{"word":"пропита","type":"св.","description":"Почне да пита, стане питач, просјак. Осиромаши, дури пропита за леб."},{"word":"пропише","type":"св.","description":"Издаде пропис, уреди законски акт. Владата пропиша заштитни мерки против илегалната трговија."},{"word":"пропишти","type":"св.","description":"Почне наеднаш да вика од болка; спишти."},{"word":"проплаче","type":"св.","description":"Почне да плаче одеднаш."},{"word":"проплеска","type":"св.","description":"Почне да плеска со рацете малку, кратко време. Публиката проплеска колку да се рече."},{"word":"проплете","type":"св.","description":"Почне да плете за првпат или по некој период. Таа пак проплете џемпери, елеци, шалчиња."},{"word":"проплива","type":"св.","description":"Почне да плива за првпат или по некое време. Тој проплива лани на море."},{"word":"проплука","type":"св.","description":"Почне да плука (обично крв). Болниот проплука крв."},{"word":"проповед","type":"м.","description":"(црков.) Реч со религиозно-поучен карактер, напишана или изречена, обично в црква по завршувањето на литургијата. Верниците ја ислушаа проповедта со внимание. Зборници со црковни проповеди."},{"word":"проповеда","type":"несв.","description":"Држи проповед. Млдиот калуѓер ја проповедаше божјата реч."},{"word":"проповедник","type":"м.","description":"(црков.) Лице што држи проповед, што проповеда. Патувачки проповедници. Тој бил проповедник на прост јазик."},{"word":"проповедништво","type":"ср.","description":"Проповедничка дејност."},{"word":"пропозиција","type":"ж.","description":"Предлог."},{"word":"прополис","type":"м.","description":"Производ на пчелите, сивозелена до сивожолта леплива смолеста материја од восок и поленов прав; пчелна смола."},{"word":"пропорција","type":"ж.","description":"Сооднос на составните делови на некоја целост; сразмер. Идеални пропорции."},{"word":"пропорционален","type":"прид.","description":"Што има правилен однос на деловите кон целината; сразмерен. Платите пропорционално се зголемени."},{"word":"пропржи","type":"св.","description":"Испржи малку, за кратко време, набрзина. Го пропржи кромидот, па го додаде месото. Пропржи некоја пиперка за ручек."},{"word":"пропрска","type":"св.","description":"Почне да прска, прска малку, наводени на неколку места. Девојчето ги пропрска чаршафите со вода и почна да ги пегла."},{"word":"пропусница","type":"ж.","description":"Документ, исправа што овозможува влез негде или да се помине некое место. Имаше редовна пропусница за на саем. Стражарот ја пушти без пропусница."},{"word":"пропуст","type":"м.","description":"Пропуштање, место каде што истекува вода."},{"word":"пропустлив","type":"прид.","description":"Што пропушта течност. Пропустливо место. Пропустлива почва."},{"word":"пропуши","type":"св.","description":"Почне да пуши, стане пушач. Тој пропуши многу рано."},{"word":"пропушти","type":"св.","description":"Пушти некого да влезе, да помине. Стражата го пропушти да влезе. Овчарите ги пропуштаа овците низ страгата на молзење."},{"word":"проработи","type":"св.","description":"Почне да работи за првпат или по долга пауза. Новата фабрика проработи. Кога ги извршија последните поправки, машината проработи."},{"word":"проред","type":"м.","description":"Слободен простор меѓу редовите на нешто (градинарски култури, лозови насади и сл.). Проредот меѓу корењата зависи од сортата што се сади."},{"word":"прореже","type":"св.","description":"Направи прорез во/на нешто."},{"word":"прорез","type":"м.","description":"Тесен отвор направен за да се стави внатре дел од некоја направа или предмет. Во автобусите наместија апарати со прорез за поништување билети."},{"word":"проректор","type":"м.","description":"Помошник или заменик на ректор задолжен за конкретни работи. Проректор за наука. Проректор за финансии."},{"word":"проретчи","type":"св.","description":"Направи да биде поретко. Го проретчи расадот."},{"word":"прорече","type":"св.","description":"Претскаже што ќе биде. Жената им прорекла светла иднина."},{"word":"пророк","type":"м.","description":"(рел.) Во различни религии ‒ толкувач на божјата волја. Библиски пророци. Лажни пророци."},{"word":"пророни","type":"св.","description":"Срони солзи; просолзи. Тешки солзи пророни."},{"word":"пророси","type":"св.","description":"Зароси малку, кратко време; Попладнево пророси малку."},{"word":"пророчиште","type":"ср.","description":"Место каде што се пророкувало, каде што се објавувале, вршеле пророштва."},{"word":"пророчки","type":"прид.","description":"Што се однесува на пророк и пророштво. Пророчки сон. Пророчки визии."},{"word":"пророштво","type":"ср.","description":"Во различни религии ‒ претскажување. Книга на пророштвата."},{"word":"про'рти","type":"св.","description":"Почне да 'рти, да никне. Семето про'ртело. Компирот про'ртел."},{"word":"просаска","type":"св.","description":"Почне да саска. Змија просаска во тревата."},{"word":"просвета","type":"ж.","description":"Организирано образование и воспитување, ширење на знаења во народот. Министерство за просвета. Совет за просвета и култура."},{"word":"просветар","type":"м.","description":"Тој што работи во просвета; просветен работник."},{"word":"просветен","type":"прид.","description":"Што е образован."},{"word":"просветен","type":"прид.","description":"Што се однесува на просвета, на образование. Просветна инспекција. Државен просветен инспекторат."},{"word":"просвети","type":"св.","description":"Овозможи образование, подигне степен на просветеност кај населението. Го просвети народот."},{"word":"просветител","type":"м.","description":"Тој што просветува, што шири просвета. Словенски просветители. Истакнат просветител."},{"word":"просветителски","type":"прид.","description":"Што се однесува на просветител и на просветителство. Просветителска дејност. Просветителско дело."},{"word":"просветителство","type":"ср.","description":"Просветителска дејност, чин на просветување. Идеите на просветителството и на рационализмот зрачат низ целиот 19 век."},{"word":"просветлен","type":"прид.","description":"Што доживеал полна хармонија на духовното и телесното во спознавањето на себеси. Просветлен ум."},{"word":"просветление","type":"ср.","description":"Јасност на сознавањето."},{"word":"просветли","type":"св.","description":"Доживее состојба на полна хармонија на духовното и телесното во спознавањето на себеси. Боже, просветли му го умот на кутриов човек."},{"word":"просвири","type":"св.","description":"(ирон.) За човек или инструмент ‒ почне да свири. Е кога и тој просвирел."},{"word":"просее","type":"св.","description":"Исее брашно, песок и сл. низ сито, решето и сл. Жената просеја малку брашно во ноќвите. Работниците убаво ја просеаја песокта со тенка густа мрежа."},{"word":"просек","type":"м.","description":"прорез."},{"word":"просек","type":"м.","description":"Средина меѓу две крајни величини, средна мерка. Под просек. Во просек."},{"word":"Просек","type":"м.","description":"Средновековен град во Македонија."},{"word":"просека","type":"ж.","description":"Просечено место низ шума, пат низ шума."},{"word":"просен","type":"прид.","description":"Што се однесува на просо, што е од просо. Просено зрно. Просено брашно."},{"word":"просеник","type":"м.","description":"Леб од просено брашно."},{"word":"просече","type":"св.","description":"Направи отвор со сечење."},{"word":"просечен","type":"прид.","description":"Што се однесува на просек2; среден. Просечна брзина. Просечен успех. Просечна тежина."},{"word":"проси","type":"несв.","description":"Бара милостина; питаПроси по селата. Проси милостина пред црквата."},{"word":"просјак","type":"м.","description":"Тој што проси, што живее од милостина; Просјакот стоеше со испружена рака."},{"word":"просјачки","type":"прид.","description":"Што се однесува на просјак, што му припаѓа на просјак. Просјачки стап. Просјачка торба."},{"word":"проскита","type":"св.","description":"Поскита малку, некое време. Проскита малку на млади години, виде свет."},{"word":"проскомидија","type":"ж.","description":"Дел од црковна литургија во која свештеникот ги приготвува на жртвеникот светите дарови (квасен леб и црвено вино) за да ги освети."},{"word":"прослава","type":"ж.","description":"Свечено одбележување на значаен настан или по некој повод; празнување. На прославата говореше претседателот. Организиравме голема прослава по повод Денот на ослободувањето."},{"word":"прославен","type":"прид.","description":"Што се прославил, што станал славен. Прославен војвода. Прославена бригада. Прославен поет."},{"word":"прослави","type":"св.","description":"Свечено одбележи важен настан, одржи свеченост по некој повод. Тој го прослави именденот во една мала кафеана. Празникот го прослави скромно."},{"word":"проследи","type":"св.","description":"Следи до крај; изгледа, ислуша. Учениците ја проследија претставата внимателно од почетокот до крајот. Новинарите го проследија излагањето на претседателот."},{"word":"просо","type":"ср.","description":"Житно растение со тенко стебленце исполнето со срж, широки лисја покриени со влакненца и плод од ситни, мазни и сјајни зрна во повеќе бои; Panicum miliaceum."},{"word":"просолзи","type":"св.","description":"Почне да солзи по малку, да пушта солзи. Многумина од нас просолзија кога видоа што се случило. Очите му просолзиле од мака."},{"word":"проспект","type":"м.","description":"Информација, печатена реклама во вид на леток или на брошура со податоци за туристички места, индустриски производи, услуги и сл. во пропагандни цели."},{"word":"просперира","type":"св. и несв.","description":"Успее, успева, напредне, напредува, успешно се развива. Тој просперирал добро во новата средина."},{"word":"просперитет","type":"м.","description":"Општ успех, напредок, благосостојба во вршењето на стопанската и други дејности во една заедница. Национален просперитет. Социјален просперитет. Културен просперитет."},{"word":"просперитетен","type":"прид.","description":"Што добро просперира, што овозможува, што покажува просперитет. Просперитетно претпријатие. Просперитетна индустриска гранка."},{"word":"прост","type":"прид.","description":"Што е едноставен, што не е сложен, што може лесно да се разбере, да се сфати. Проста работа."},{"word":"простак","type":"м.","description":"Лице што се однесува просто, грубо, невоспитано, простачки."},{"word":"простаклак","type":"м.","description":"Грубост, невоспитаност, вулгарност."},{"word":"простата","type":"ж.","description":"Жлезда околу грлото на мочниот меур кај машки цицачи, вклучувајќи го и човекот. Проблеми со простатата."},{"word":"простачки","type":"прид.","description":"Што е груб, прост, невоспитан. Простачки забелешки."},{"word":"простенка","type":"св.","description":"Почне да стенка или стенка малку, извесно време, често во директен говор. Простенка од болка. Простенка низ заби."},{"word":"прости","type":"св.","description":"Даде прошка, прости нешто (казна, лоша постапка, грешка и сл.) Тој му ги прости грешките на синот кога сети оти се свестил и се покајал. Тој не му прости никогаш."},{"word":"простира","type":"несв.","description":"Постила на некој простор (покривка, слама, душек и сл.: најчесто како легло); простре Тој простира на подот една рогозина и на неа спие."},{"word":"простирка","type":"ж.","description":"Ткаенина со која се прекрива кревет, маса, под и сл.; покривач. Декоративна простирка беше послана пред каминот. Креветот беше послан со рачно плетена простирка."},{"word":"проституира","type":"св. и несв.","description":"Наведе, наведува некого на блуд за пари. Тој ги простиутирал своите ќерки."},{"word":"проститутка","type":"ж.","description":"Жена оддадена на проституција,"},{"word":"проституција","type":"ж.","description":"Социопатолошка појава, каде што најчесто жената го продава своето тело за вршење на полови односи во вид на занает, при што отсуствува емотивниот фактор.; дејност на проститутка, блуд како занимање. Живее од проституција."},{"word":"просто","type":"прил.","description":"На едноставен начин. Тој се облекува просто, фармерки и маица."},{"word":"просто","type":"чест.","description":"За потсилување на кажаното, сосема, наполно. Просто не знам што да правам, којпат да го фатам. Тоа е просто невозможно."},{"word":"простодушен","type":"прид.","description":"Што е добродушен, добар, искрен, наивен. Простодушно момче со чисто срце. Тој беше простодушен, сочувствителен со несреќата на другите."},{"word":"простонароден","type":"прид.","description":"Што се однесува на простиот народ, кој е својствен на народот. Простонародно кажување. Простонародни зборови."},{"word":"простор","type":"м.","description":"Празнина во која ги забележуваме сите предмети што нè опкружуваат чии својства се висина, должина и ширина; неограничено простирање во сите правци. Пред нив се простираше бескарен простор покриен со ниска трева. Просторот од небото до планинските врвови беше исполнет со една прекрасна синевина."},{"word":"просторен","type":"прид.","description":"Што се однесува на простор. Просторен план."},{"word":"просторија","type":"ж.","description":"Дел од внатрешноста на куќа или зграда ограничен со ѕидови или прегради, под и таван. Куќата имаше неколку простории. Целата просторија беше осветлена со неонски светилки. Во една мала просторија беше смстена спалната соба. Подрумски простории."},{"word":"простосмртен","type":"прид.","description":"Што има особини на обичен човек, смртник. Простосмртни слабости."},{"word":"простосрдечен","type":"прид.","description":"Што е со искрено, отворено срце; простодушен. Простосрдечен човек."},{"word":"простота","type":"и.","description":"Својство на тоа што е просто; едноставност. Простота на стилот."},{"word":"простотија","type":"ж.","description":"Неукост, незнаење."},{"word":"простран","type":"прид.","description":"Што зазема голема површина, што има доволно простор. Простран стан. Пространа тераса."},{"word":"пространствен","type":"прид.","description":"Што се однесува на пространство."},{"word":"пространство","type":"ср.","description":"Простор, област што опфаќа големи димензии. Големи пространства се покриени со шуми. Водно пространство. Небесно пространство."},{"word":"простре","type":"св.","description":"Рашири за да покрие поголем простор, постеле. Простре слама по подот и сите исполегнаа. Го простре килимчето наземи."},{"word":"прострели","type":"св.","description":"Со куршум, стрела и сл. Куршумот го прострели во градаите."},{"word":"проструи","type":"св.","description":"Струи воздух. Низ отворениот прозорец проструи свеж воздух. 2 Струи течност. Низ вените повторно му проструи крв."},{"word":"простудира","type":"св.","description":"Темелно проучи. Темелно ги простудира гермнанските композитори. Пред да пристапи кон пишување на тезата, добро го простудира прашањето."},{"word":"простум","type":"прил.","description":"Право, во исправена положба. Застана простум пред него."},{"word":"просуди","type":"св.","description":"Оцени, даде оценка, суд за нешто. Тој просуди дека не треба да го прифати предлогот."},{"word":"прота","type":"м.","description":"Прв, постар меѓу свештениците; одликување што го добиваат свешетници поради нивна особена грижа и успех во извршувањето на нивната пастирско-проповедничка и мисионерска дејност; протопрезвитер; протојереј."},{"word":"протагонист","type":"м.","description":"(истор.) Во античкиот театар ‒ актер што ја играл главната улога."},{"word":"протапка","type":"св.","description":"Тапка на место кратко време."},{"word":"протатни","type":"св.","description":"Мине брзо, со голема брзина, покрај нешто, низ нешто со татнење. Возот протатни низ сатницата."},{"word":"протегавица","type":"ж.","description":"Протегање на дел од телото; Ми дојде една протегавица."},{"word":"протегне","type":"св.","description":"Спружи, растегне. Работниците го протегнаа металната жица на улицата. Тој протегна една ортома од едниот крај на дворот до другиот."},{"word":"протеже","type":"ср.","description":"Тој што е протежиран од некого, штитено лице, штитеник што се наоѓа под нечие покровителство."},{"word":"протежира","type":"св. и несв.","description":"Штити, заштити, се заземе, се зазема за некого, форсира некого, фаворизира обично незаслужено и на сметка на другите."},{"word":"протеза","type":"ж.","description":"(мед.) Вештачки дел, соодветна направа што заменува изгубен дел од телото, или да ублажува или коригира некаков недостаток на телото."},{"word":"протеин","type":"м.","description":"Сложено органско соединение, главна состојка на протоплазмата од клетката кај животинскиот и растителниот организам; витален дел од исхраната на луѓето и животните; белковина."},{"word":"протек","type":"м.","description":"Протекување; протече."},{"word":"протектор","type":"м.","description":"Покровител, заштитник."},{"word":"протекторат","type":"м.","description":"Покровителство, Заштита."},{"word":"протекција","type":"ж.","description":"Заштита, покровителство."},{"word":"протекционизам","type":"м.","description":"Политика на заштита на домашното производство од странска конкуренција преку воведување на високи царини за увозните производи, а намалување на извозните царини за домашната стока."},{"word":"протекционист","type":"м.","description":"Приврзаник на протекционизмот."},{"word":"протера","type":"св.","description":"Изгони, прогони од некаде. Новата власт протера некои видни научници од земјата. Комисијата постојано протерува некого од Домот."},{"word":"протест","type":"м.","description":"Остар приговор, израз на незадоволство, на неодобрување на нешто."},{"word":"протестант","type":"м.","description":"Припадник на протестантизмот."},{"word":"протестант","type":"м.","description":"Лице што протестира."},{"word":"протестантизам","type":"м.","description":"Третиот основен правец на христијанство, според кој основа на верата е Евангелието, и дека секој поединец може да воспостави контакт со бога и дека за тоа не му е потребна црквата; назив за сите христијански заедници што се одвоиле од католицизмот за времето на реформацијата, во XVI век."},{"word":"протестантство","type":"зам.","description":"Протестантска црква и нејзиното членство; протестанти"},{"word":"протестен","type":"прид.","description":"Што се однесува на протест. Протестен собир."},{"word":"протестира","type":"св. и несв.","description":"Јавно, отворено изразува незадоволство против некого или против некоја појава."},{"word":"протетика","type":"ж.","description":"Дел од медицината што се занимава со изработување и вградување протези. Забна протетика. Ортопедска протетика."},{"word":"протетичар","type":"м.","description":"Лице што се занимава со протетика."},{"word":"протече","type":"св.","description":"Пропушти течност. Дрвеното буре протече од едната страна."},{"word":"против","type":"предл.","description":"При искажување негативен, непријателски однос, отпор кон некого или нешто. Борба против окупаторот. Декларација против расната дискриминација. Мерки против сиромаштијата. Судски процес против бившото раководство на фабриката."},{"word":"против-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки со значење:"},{"word":"противавионски","type":"прид.","description":"Што служи за заштита од авионски напад. Противавионска ракета. Противавионски топ."},{"word":"противакција","type":"ж.","description":"Акција во спротивен правец. Следеше противакција на востаниците. Со наша брза противакција го зазедовме мостот."},{"word":"противатомски","type":"прид.","description":"Што служи за заштита од атомско оружје. Противатомска заштита."},{"word":"противвредност","type":"ж.","description":"Количина што одговара според својата вредност на количината на пари или на друга вредност. Парична противвредност."},{"word":"противдејство","type":"ср.","description":"Дејство што е спротивно на некое друго дејство."},{"word":"противдоказ","type":"м.","description":"Доказ што ја докажува неточноста на доказот на противничката страна."},{"word":"противдржавен","type":"прид.","description":"Што е насочен против државата, нејзиното раководство или против општественото уредување на државата; антидржавен."},{"word":"противен","type":"прид.","description":"спротивен."},{"word":"противзаконит","type":"прид.","description":"Што е спротивен на законот. Противзаконита постапка."},{"word":"противзаконски","type":"прид.","description":"Што не е во согласност со законот. Противзаконско дејство."},{"word":"противи се","type":"несв.","description":"Се спротивставува на нешто, искажува незадоволство од нешто. Тој се противеше на продавањето на куќата. Тие се противеа на одлуката на директорот за прекувремено работење."},{"word":"противјуриш","type":"м.","description":"Јуриш што е непосреден одговор на извршениот јуриш од страна на противникот."},{"word":"противкандидат","type":"м.","description":"Кандидат на противничката страна, на конкурс, при избори и сл."},{"word":"противмерка","type":"ж.","description":"Дејство преземено да се спречи некое друго дејство, или да се спротивстави на закана, опасност и сл."},{"word":"противнапад","type":"м.","description":"Напад преземен како одговор на напад од страна на противникот. Четата тргна во противнапад."},{"word":"противнароден","type":"прид.","description":"Што е против интересите на народот. Противнародни мерки. Противнароден режим."},{"word":"противник","type":"м.","description":"Лице што се спротивставува на нешто, што припаѓа на спротивставената страна; непријател. Тој е голем противник на тие идеи. Нашите противници се добро наоружани."},{"word":"противобвинение","type":"ср.","description":"Обвинение како одговор на добиено обвинение."},{"word":"противоклопен","type":"прид.","description":"Што е наменет за борба против оклопни возила, што може да пробие оклоп. Противоклопен транспортер."},{"word":"противотров","type":"м.","description":"Средство со кое се поништува или се намалува дејството на некој отров. Го касна змија и мораше да прими противотров."},{"word":"противофанзива","type":"ж.","description":"Офанзива што се презема да се спречи напредувањето на противникот, или да се помине во напад."},{"word":"противпешадиски","type":"прид.","description":"Што е наменет за борба против пешадија."},{"word":"противподморнички","type":"прид.","description":"Што е наменет за борба против подморници."},{"word":"противпожарен","type":"прид.","description":"Што е наменет за борба против пожар, против огнена стихија. Протпожарен апарат. Протипожарна бригада. Противпожарно возило."},{"word":"противпредлог","type":"м.","description":"Предлог даден како одговор на претходен предлог."},{"word":"противприроден","type":"прид.","description":"Спротивен на природното, вообичаеното или општоприфатеното; неприроден. Противприроден однос."},{"word":"противречен","type":"прид.","description":"Што искажува спротивни, спротивставени мислења, ставови и сл. Тука имаме две противречни мислења како да се реши проблемот."},{"word":"противречи","type":"несв.","description":"Не се согласува со нешто, се спротивставува на нешто. Тој постојано му противречеше на соседот."},{"word":"противречност","type":"ж.","description":"Својство на тоа (мисла, искажување, постапка) што си противречи, што се исклучува едно со друго, несовпаѓање, неусогласеност, логичка спротивност, контрадикторност. Противречноста во ставовите е очигледна. Во рефератот има неколку противречности."},{"word":"противтежа","type":"ж.","description":"(техн.) Тежина за неутрализација или како рамнотежа на друга."},{"word":"противтенковски","type":"прид.","description":"Што се користи против тенкови. Противтенковска единица. Противтенковски топ."},{"word":"противудар","type":"м.","description":"Удар или напад како одговор на удар од непријател или противник, возвратен удар. Изведе противудар."},{"word":"противуслуга","type":"ж.","description":"Возвратна услуга."},{"word":"противуставен","type":"прид.","description":"Што не е во согласност со уставот."},{"word":"противхемиски","type":"прид.","description":"Што служи за заштита од хемиско оружје или други средства. Противхемсика заштита."},{"word":"противхристијански","type":"прид.","description":"Што е спротивен на христијанството."},{"word":"проткае","type":"св.","description":"Вткае нешто низ нешто во процесот на ткаење, украси нешто со ткаење."},{"word":"прото-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки со значење: исконски, почетен, прв по положба, по значење, по настанување."},{"word":"протоѓакон","type":"м.","description":"Прв, постар главен ѓакон во епархијата, особено при катедрален или соборен храм, едно од најглавните лица при служењето на епископите."},{"word":"протојереј","type":"м.","description":"Постар свештеник по чин; ставрофор; протопрезвитер."},{"word":"проток","type":"м.","description":"(геогр.) Морска теснина."},{"word":"протока","type":"ж.","description":"Лековита билка од која се добива рицинус; Ricinus communis."},{"word":"протокол","type":"м.","description":"Книга во која се бележи пристигнатата пошта, молби, жалби, претставки и сл.; деловна книга."},{"word":"протоколарен","type":"прид.","description":"записнички."},{"word":"протолкува","type":"св.","description":"Изврши толкување на нешто, објасни значење на нешто. Тој го протолкува напишаното."},{"word":"протон","type":"м.","description":"Елементарна честичка на атомското јадро со позитивно полнење."},{"word":"протоплазма","type":"ж.","description":"Основна материја на живата клетка."},{"word":"протосингел","type":"м.","description":"Прв меѓу сингелите; монах кој живее во домот на поглаварот на една Црква ‒ патријарх, митрополит или архиепископ ‒ како гаранти на нивната морална исправност."},{"word":"прототип","type":"м.","description":"Основен тип, образец по кој се прават сите наредни. Прототип на автомобил на електричен погон."},{"word":"проточен","type":"прид.","description":"Што се движи, што работи со помош на вода што тече. Проточни хидроцентрали. Проточен бојлер."},{"word":"протрбуши","type":"св.","description":"Распори стомак; истрбуши."},{"word":"протресе","type":"св.","description":"Тресе малку, краткотрајно или одвреме-навреме. Тој силно го протресе нежното стебленце и малите сочни плодови паѓаа околу него. Стариот силно го протресе синот за рамениците."},{"word":"протрие","type":"св.","description":"Истрие малку, краткотрајно, најчесто за дел од телото. Детето сонливо ги протри очите и седна во постелата. Ги протри очилата со едно крпче и си ги стави на носот."},{"word":"протркала","type":"св.","description":"Тркала малку, кратко време. Го протркала залакот низ беззабата уста и едвај го голтна."},{"word":"протрча","type":"св.","description":"Со трчање помине покрај некого, покрај нешто или низ некое место. Маратонците протрчаа и низ нашето село. Еден гуштер протрча низ калдрмата во дворот."},{"word":"протуѓер","type":"м.","description":"Лице што јавно ги соопштува вестите на улица со викање; телал."},{"word":"протупоти","type":"св.","description":"Помине со тупот. Некој протупоти по скалите. Коњите протупотија по улицата, ама брзо одминаа."},{"word":"протури","type":"св.","description":"Се здобие со повреда; искилави. Стопанот го протури коњот товарајќи го премногу."},{"word":"протурка","type":"св.","description":"Истурка малку, премести со туркање како на сила. Едвај го протуркавме креветот низ вратата."},{"word":"проучи","type":"св.","description":"Разгледа, анализира, изучи добро, детално; простудира. Тој го проучи новиот закон. Тие ја проучија содржината на новите предлог-мерки."},{"word":"проучувач","type":"м.","description":"Лице што врши проучување на нешто. Проучувач на делото на Прличев."},{"word":"профактура","type":"ж.","description":"Фактура испратена пред нарачаните производи, провизорна фактура; претсметка. Прво платете ја профактурата, па ќе ви ги испратиме производите што ги нарачавте."},{"word":"профан","type":"прид.","description":"Што не е свет, што не е црковен; световен. Профана литература. Профана архитектура."},{"word":"профанација","type":"ж.","description":"Несоодветно однесување кон нешто свето, сквернавење; понижување. Профанација на храмот."},{"word":"профанира","type":"св. и несв.","description":"Сквернави, повреди, повредува, навредува нешто што е свето; понижи, понижува."},{"word":"профашист","type":"м.","description":"Лице што го поддржува фашизмот."},{"word":"професија","type":"ж.","description":"Главна дејност за која се има подготовка и што служи за обезбедување егзистенција; занимање, струка. Што бил по професија?"},{"word":"професионален","type":"прид.","description":"Што се однесува на професија и на професионалец. Професионална ориентација."},{"word":"професионалец","type":"м.","description":"Тој што се занимава со некоја работа како професија."},{"word":"професионализам","type":"м.","description":"а) Занимање со нешто како со професија. б) Квалитет или типично својство за определена професија (вештина, компетентност и сл.); аматеризам."},{"word":"професионализација","type":"ж.","description":"Премин на професионална работа, стекнување на професионални особини."},{"word":"професионализира","type":"св. и несв.","description":"Претвори, претвора во професија, во постојано занимање. Тој спорт е целосно професионализиран."},{"word":"професор","type":"м.","description":"Наставник со завршено факултетско образование. Средношколски професор. Професор по македонски јазик."},{"word":"професура","type":"ж.","description":"Професорско звање, место или катедра на професор. Добие професура."},{"word":"профет","type":"м.","description":"Пророк, врач, видовит човек."},{"word":"профетизам","type":"м.","description":"Пророштво."},{"word":"профил","type":"м.","description":"а) Изглед на лице или на предмет гледани отстрана. б) Слика или цртеж на ваков изглед. Уметникот сликаше извонредни профили."},{"word":"профилактика","type":"ж.","description":"Превентивен третман, систем од мерки за заштита од болест."},{"word":"профилактичен","type":"прид.","description":"профилактика."},{"word":"профилен","type":"прид.","description":"Што се однесува на профил."},{"word":"профилира","type":"св. и несв.","description":"Прави профил на некого."},{"word":"профит","type":"м.","description":"(екон.) Финансиска добивка, заработка изразена во пари; остаток по одбивањето на сите трошоци за производство."},{"word":"профитабилен","type":"прид.","description":"Што носи профит."},{"word":"профитер","type":"м.","description":"Човек што се стреми од сè, во секоја ситуација, често и на незаконски начин да се обогати, да извлече материјална корист."},{"word":"профитерство","type":"ср.","description":"Профитирање, дејност на профитер."},{"word":"профитира","type":"св. и несв.","description":"Извлече, извлекува некаква полза, заработува, се здобива со профит. Тој профитираше од продажбата на стари куќи. Нивната фирма профитира од таа зделка."},{"word":"проформа","type":"ж.","description":"Формално, за да се задоволи формата."},{"word":"профункционира","type":"св.","description":"Почне да функционира, проработи. Тоа никогаш не профункционира во практиката."},{"word":"профучи","type":"св.","description":"Помине со голема брзина и остар звук. Неколку куршуми му профучија преку главата. Врз теснолинејката профучи мала локомотива."},{"word":"прохибитивен","type":"прид.","description":"Што спречува, што забранува. Прохибитивна мерка."},{"word":"прохибиција","type":"ж.","description":"Забрана."},{"word":"прохибиционист","type":"м.","description":"Приврзаник на прохибицијата и прохибиционизмот."},{"word":"процвета","type":"св.","description":"Почне да цвета."},{"word":"процеди","type":"св.","description":"Исцеди течност низ нешто. Го процеди измолзеното млеко."},{"word":"процедура","type":"ж.","description":"Установен, примен редослед на дејства за остварување или оформување на некоја работа. Процедура за избор на директор. Процедура на гласање. Судска процедура. Донесувањето на законот е во процедура."},{"word":"процедурален","type":"прид.","description":"Што се однесува на процедура. Процедурално прашање."},{"word":"процена","type":"м.","description":"Оценување на вредноста на нешто. Изврши процена на вредноста на објектот. Процена на штетата ќе направи посебна комисија."},{"word":"процени","type":"св.","description":"Врши, прави процена. Комисијата ја процени штетата од поплавите."},{"word":"проценител","type":"м.","description":"Лице што врши процена."},{"word":"проценлив","type":"прид.","description":"Што може да се процени."},{"word":"процент","type":"м.","description":"(мат.) Стоти дел од некоја количина или број што се зема како единица."},{"word":"процентен","type":"прид.","description":"Што се однесува на процент."},{"word":"процентуален","type":"прид.","description":"Што е изразен во проценти. Процентуален однос."},{"word":"процеп","type":"м.","description":"Пукнатина или тесен отвор. Ѕиркаше низ тесниот процеп на вратата. Зад карпата имаше голем процеп во каменот."},{"word":"процепи","type":"св.","description":"Направи процеп. Молња ги процепи облаците."},{"word":"процес","type":"м.","description":"Постепена измена на некоја појава, состојба и сл., тек на развиток на нешто. Тоа е природен процес."},{"word":"процесен","type":"прид.","description":"Што се однесува на процес. Процесна постапка."},{"word":"процесија","type":"ж.","description":"Низа од луѓе што се движат по определен распоред и ритам; свечена поворка. Погребна процесија. Црковна процесија."},{"word":"процесор","type":"м.","description":"Централна процесна единица кај компјутерите."},{"word":"процесуален","type":"прид.","description":"Што се однесува на процес; процесен. Процесуална страна на постапката."},{"word":"процут","type":"м.","description":"Цутење, почеток на цутење."},{"word":"процути","type":"св.","description":"Пушти цут, процвета, расцвета, расцути. Први прооцутија бадемите."},{"word":"прочврчи","type":"св.","description":"Почне да чврчи, обично за сланаина при пржење. Сланината прочврчи и седнаа да јадат."},{"word":"прочепка","type":"св.","description":"Чепка, исчепка малку, донекаде; со чепкање отстрани нешто."},{"word":"прочешла","type":"св.","description":"Исчешла набрзина, како било."},{"word":"прочисти","type":"св.","description":"Отстрани нечистотија, исчисти, нешто низ, во внатрешноста. Стариот му ја прочисти раната. Дождот го прочисти воздухот."},{"word":"прочистувач","type":"м.","description":"Средство што има можност да прочистува. Клима-уредите имаат вградено прочистувачи на воздухот."},{"word":"прочит","type":"м.","description":"Овие места во учебникот се само за прочит. Уште од првиот прочит се забележува тоа."},{"word":"прочита","type":"св.","description":"Исчита текст (книга, дел од текст; информација, податок и сл.). Јас прочитав една интересна книга. Девојката внимателно го прочита писмото."},{"word":"Прочка","type":"ж.","description":"Народен назив за празникот спроти почетокот на велигденските пости на кој помладите бараат прошка од постарите, ден кога луѓето меѓусебно си ги простуваат грешките."},{"word":"прочувствен","type":"прид.","description":"Исполнет со силни чувства. Му испратил едно прочувствено писмо. Прочувствен говор."},{"word":"прочуен","type":"прид.","description":"Што станал општо познат."},{"word":"прочуе се","type":"св.","description":"Стане многу познат со квалитет, особина, својство. Тој се прочу во целиот крај. Неговата храброст се прочу за еден месец во околните села. Девојката се прочу по својата убавина низ целото маало. Тој се прочу по добрата скара."},{"word":"проџавка","type":"св.","description":"За куче ‒ почне да џавка."},{"word":"прошари","type":"св.","description":"Направи понекаде да стане шарено, со поинаква боја од основната. Девојката го прошари платното во основата со тенки црвени нитки. Таа го прошари везот со златни конци."},{"word":"прошарок","type":"м.","description":"Грозд со по некое зрело зрно. Со појавата на прошарокот, кај грозјето се јавуваат битни промени."},{"word":"прошверцува","type":"св.","description":"Тајно пренесе стока, луѓе, добиток и сл. Групата прошверцувала големи количиини на текстилна стока."},{"word":"прошепоти","type":"св.","description":"Каже нешто тивко, со шепотење."},{"word":"прошета","type":"св.","description":"Прави прошетка; оди, се движи за разонода, одмор и сл. Тој прошета малку низ градот."},{"word":"прошетка","type":"ж.","description":"Движење по определена патека или место заради рекреација, забава и сл. Попладне ќе излеземе на прошетка по корзото. Неделните прошетки беа забавни."},{"word":"прошие","type":"св.","description":"Шие низ нешто дебело. Ја прошил книгата."},{"word":"прошири","type":"св.","description":"Направи нешто да стане пошироко. Тој ја прошири вратата во кујната."},{"word":"прошка","type":"ж.","description":"Простување, опростување. Тој побара прошка. Моли за прошка."},{"word":"проштален","type":"прид.","description":"Што се однесува на разделба. Проштално писмо. Проштална посета. Проштална забава."},{"word":"прошумоли","type":"св.","description":"Шумоли малку, некое време. Прошумолија лисјето."},{"word":"прошушка","type":"св.","description":"Шушка малку, некое време. Во тревата нешто прошушка."},{"word":"прпа","type":"несв.","description":"За птица ‒ прави тивок шум при движење на крилата."},{"word":"прпела","type":"несв.","description":"Валка во прашина, во пепел, земја и сл."},{"word":"прпелка се","type":"несв.","description":"Се валка во прашина, земја, песок и сл. Децата се прпелкаат во тревата."},{"word":"прплица","type":"ж.","description":"Парче железо што е вглавено во горниот воденичен камен. На прплицата има дупка во која влегува горниот крај на вретеното, и така вртењето на колото, преку вретеното се пренесува на прплицата, односно на горниот камен."},{"word":"прпне","type":"св.","description":"Испушти прпот при летнување; Рој лилјаци прпнаа од мракот."},{"word":"прпори","type":"несв.","description":"Шуми, испушта звук еднолично и тивко."},{"word":"прпот","type":"м.","description":"Трепет, прпорење. Се чу прпот на потплашени птици во грмушките."},{"word":"прр!","type":"изв.","description":"За имитирање на шум од птица при летнување."},{"word":"прсен","type":"прид.","description":"Што е од прст2. Прсена тава."},{"word":"прска","type":"несв.","description":"Наводенува со ситни капки вода или некоја друга течност. Навечер ги прскаа улиците со вода од цистерни. Жената ги прскаше чаршафите со вода пред да ги пегла. Чиракот прска пред дуќанот и мете."},{"word":"прскавец","type":"м.","description":"Едногодишна билка со плод што содржи семки и кој на допир се распрснува на пет дела отфрлајќи ги семките; Impatiens noli tanger L."},{"word":"прскалка","type":"ж.","description":"Направа или машина со која се прска. Прскањето се изведува со прскалки што се движат по површината или од воздух."},{"word":"прскач","type":"м.","description":"Лице што изведува прскање, обично со хемиски средства против штетници или плевели."},{"word":"прскот","type":"м.","description":"Звук што се слуша при прскање."},{"word":"прсне","type":"св.","description":"Наводени со ситни капки течност, најчесто вода малку, распрсне нешто или на некого; испрска. Тој прсна неколку пати на местото каде што требаше да малтерисува. Таа прсна со спрејот да ја освежи просторијата."},{"word":"прсоли","type":"несв.","description":"За дожд, снег ‒ врне, паѓа малку или овде-онде. Цела ноќ прсолеше дожд."},{"word":"прст","type":"м.","description":"Секој еден од крајните делови на раката, на дланката, или на ногата, на стапалото. Му измрзнаа прстите на раката. Малиот прст. Домалиот прст. Средниот прст. Прстот на ногата."},{"word":"прст","type":"ж.","description":"Горниот, растресит дел од почвата. Малтер од прст и слама."},{"word":"прстен","type":"м.","description":"Обрач од метал, најчесто скапоцен, што се носи на прст како накит или знак за брачна состојба. Венчален прстен. Златен прстен. Свршенички прстен."},{"word":"прстен","type":"прид.","description":"Што се однесува на прст1. Прстен зглоб."},{"word":"прстенест","type":"прид.","description":"Што е во форма на прстен. Прстенести глисти."},{"word":"прстенува","type":"св. и несв.","description":"Даде прстен при свршувачка."},{"word":"прт","type":"м.","description":"Пат направен со газење на снег, низ снег."},{"word":"пртен","type":"прид.","description":"Што е од колчишта. Пртено платно."},{"word":"пртеница","type":"ж.","description":"Вид ткаенина, дебел шајак, аба."},{"word":"прти","type":"несв.","description":"Прави пат во снегот. Колоната планинари го пртеше дебелиот снег. Домаќинот одеше напред и го пртеше снегот."},{"word":"пруга","type":"ж.","description":"Пат составен од две паралелни метални шини поставени врз прагови покој се движи шинско возило; железничка линија. Трамвајска пруга. Железничка пруга."},{"word":"пругав","type":"прид.","description":"Што е со пруги."},{"word":"пругоре","type":"прил.","description":"Угоре, нагоре, по угорниште. Се качуваа пругоре по ридот."},{"word":"пругорен","type":"прид.","description":"Нагорен, што оди нагоре."},{"word":"пругорнина","type":"ж.","description":"Нагорнина, угорнина."},{"word":"пругорница","type":"ж.","description":"Нагорница, угорница."},{"word":"пругорниште","type":"ср.","description":"Нагорниште, угорниште."},{"word":"прудолен","type":"прид.","description":"Надолен, удолен."},{"word":"прудолнина","type":"ж.","description":"Надолнина, удолнина."},{"word":"прудолница","type":"ж.","description":"Надолници, удолници."},{"word":"прудолниште","type":"ср.","description":"Надолниште."},{"word":"прудолу","type":"прил.","description":"Надолу, удолу. Се упатија прудолу низ селото."},{"word":"пружи","type":"св.","description":"Протегне, простре. Момчето си ги пружи нозете врз масичката."},{"word":"пружина","type":"ж.","description":"Еластична, метална направа, во различна форма, што се враќа во истата положба штом ќе престане дејството на сила, притисок врз неа; федер. Пружина на часовник. Спирална пружина. Пружина на кревет."},{"word":"пруса","type":"несв.","description":"Оди ситно-ситно, со брзи и ситни чекори. Девојчето прусаше по калдрмата."},{"word":"прусалка","type":"ж.","description":"Жена или девојка што оди брзо и ситно, што пруса."},{"word":"Прусија","type":"ж.","description":"Област во Полска."},{"word":"прцел","type":"м.","description":"Плетенка."},{"word":"прцле","type":"ср.","description":"прцел."},{"word":"прч","type":"м.","description":"Јарец."},{"word":"прчи","type":"несв.","description":"Подава нанапред, истакнува некој дел од телото (усни, гради; кај животно: муцка, опашка). Девојчето силно ги прчеше усните кон огледалото."},{"word":"прчка","type":"несв.","description":"Растура, дига прашина, прави неред. Само прчка по собата."},{"word":"прчко","type":"м.","description":"Фалбаџија."},{"word":"прчла","type":"ж.","description":"Таа што се прчи, се прави важна; Таа беше голема прчла."},{"word":"прчлест","type":"прид.","description":"Што е во врска со нешто напрчено, што изгледа како нешто напрчено. Прчлест нос."},{"word":"прчовина","type":"ж.","description":"Непријатен мирис сличен на мирисот на кози, на прчови и сл."},{"word":"пршка","type":"ж.","description":"Џимиринка."},{"word":"пршлен","type":"м.","description":"(анат.) Една од прстенестите коски од кои се состои 'рбетот и во кои е сместен 'рбетниот мозок."},{"word":"пршута","type":"ж.","description":"Солено исушено говедско или свинско месо."},{"word":"псалм","type":"м.","description":"Песни на Старозаветната црква, врвен излив на религиозните чувства. Давидови псалми."},{"word":"псалтика","type":"ж.","description":"Книга со црковни песни и ноти"},{"word":"псалтир","type":"м.","description":"(црков.) Свештена богослужбена книга во која се собрани псалмите од Библијата."},{"word":"псевдо-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложени зборови со значење: лажен, наводен: псевдоисториски, псевдонаучен, псевдоуметнички, псевдоуметност, псевдокласицизам и др."},{"word":"псевдоним","type":"м.","description":"Измислено или лажно име, особено на автор од литературата или од ликовната уметност. Пишува под псевдоним."},{"word":"псевдонимен","type":"прид.","description":"Напишан или што пишува под псевдоним."},{"word":"психа","type":"ж.","description":"Душа, дух. Психата на малограѓанинот. Детска психа."},{"word":"психијатар","type":"м.","description":"Специјалист по психијатрија."},{"word":"психијатрија","type":"ж.","description":"Дел од медицинската наука што се занимава со проучување и лечење на душевните заболувања."},{"word":"психички","type":"прид.","description":"Што се однесува на психата, душевен, ментален. Психичко нарушување. Психичко малтретирање. Психички растројства."},{"word":"психо-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложени зборови со значење: што се однесува на психологија или на умот, на психата."},{"word":"психоанализа","type":"ж.","description":"Правец во современата психологија и психопатологија."},{"word":"психоаналитичар","type":"м.","description":"Лице што прави психоанализа."},{"word":"психоаналитички","type":"прид.","description":"Што се однесува на психоанализа. Психоаналитички испитувања."},{"word":"психоза","type":"ж.","description":"Душевно заболување што се манифестира со илузии и губење контакт со реалноста. Воена психоза."},{"word":"психолингвистика","type":"ж.","description":"Наука за изучување на психолошките аспекти на јазикот и учењето на јазикот."},{"word":"психолог","type":"м.","description":"Специјалист по психологија."},{"word":"психологизам","type":"м.","description":"Правец во филозофијата."},{"word":"психологија","type":"ж.","description":"Наука за изучување на умот и начинот на кој функционира."},{"word":"психопат","type":"м.","description":"Лице што страда од хронично ментално нарушување."},{"word":"психопатија","type":"ж.","description":"Психопатски или психолошки ненормално однесување."},{"word":"психопатолог","type":"м.","description":"Специјалист по психопатологија."},{"word":"психопатологија","type":"ж.","description":"Општа наука за душевните заболувања."},{"word":"психотерапевт","type":"м.","description":"Лице што врши психотерапија."},{"word":"психотерапија","type":"ж.","description":"Метод на лекување на психички заболувања со психолошки средства."},{"word":"психофизика","type":"ж.","description":"Наука за односот меѓу умот и телото."},{"word":"психофизиологија","type":"ж.","description":"Гранка на физиологијата што се занимава со менталните процеси."},{"word":"Псков","type":"м.","description":"Еден од најстарите градови во Русија."},{"word":"псомор","type":"м.","description":"Лековита билка со чиј сок се труеле животни; Periploca graeca."},{"word":"псоријаза","type":"ж.","description":"Заболување со црвени крастави дамки по кожата."},{"word":"пст!","type":"изв.","description":"Извик искажан со шепот за да се привлече нечие внимание или да се повика на тишина, на молчење."},{"word":"птица","type":"ж.","description":"(зоол.) 'Рбетник обраснат со перје, со крила, клун и две нозе што може да лета. Јато птици. Песнопојна птица."},{"word":"птичар","type":"м.","description":"Човек што се занимава со одгледување и фаќање птици."},{"word":"птичарник","type":"м.","description":"Куќарка за засолнување на птици."},{"word":"птичји","type":"прид.","description":"Што се однесува на птица. Птичје гнездо. Птичји кафез. Птичје јато. Птичји пој."},{"word":"пубертет","type":"м.","description":"Полово зреење кај човекот, премин од детство во младешко доба. Задоцнет пубертет."},{"word":"пубертетлија","type":"м.","description":"Лице што се наоѓа во пубертет."},{"word":"пубертетски","type":"прид.","description":"Што се однесува на пубертет. Пубертетски пројави."},{"word":"публика","type":"ж.","description":"Собир на луѓе што присуствуваат на некаков настан како гледачи или слушатели. Театарска публика. Публиката долго ракоплескаше на крајот од претставата."},{"word":"публикација","type":"ж.","description":"Тоа што е објавено, напечатено; издание. Рефератите ќе бидат објавени во одделна публикација. Тој проблем е третиран во посебна публикација. Научна публикација."},{"word":"публикува","type":"св. и несв.","description":"Објави, објавува пред јавноста, најчесто во пишана форма. Приказните се публикувани од Марко Цепенков."},{"word":"публикувач","type":"м.","description":"Тој што публикува. Тој се јавува како публикувач на македонски народни песни и приказни."},{"word":"публицист","type":"м.","description":"Лице што се занимава со публицистика, автор на публицистички дела."},{"word":"публицистика","type":"ж.","description":"Општествено-политичка литература на современи актуелни теми од јавниот и културниот живот со цел да информира, воспитува, да врши пропаганда, да анализира, да забавува и сл."},{"word":"публицистички","type":"прид.","description":"Што се однесува на публицист и на публицистика. Публицистички стил. Публицистички текстови. Публицистичка дејност."},{"word":"публицитет","type":"м.","description":"Изнесување пред јавност, разгласеност, распространетост, одглас. Книгата доживеа голем публицитет."},{"word":"публичен","type":"прид.","description":"Јавен."},{"word":"пувеж","type":"м.","description":"Гасови што тивко се испуштаат од цревата."},{"word":"пувка","type":"несв.","description":"Предизвикува движење на воздухот испуштајќи благ звук. Вовчето пувкаше по угорницата. Пувка со цигарата."},{"word":"пувка","type":"ж.","description":"Предено исечено на парчиња и собрано во топче, служи како украс на облека и обувки; туфка. Опинци со пувки на врвовите. Детето носеше капа со шарена пувка."},{"word":"пувкав","type":"прид.","description":"Што е мек, растресит. Пувкав снег."},{"word":"пувло","type":"м.","description":"Тој што пувнал."},{"word":"пувне","type":"св.","description":"Испушти тивко воздух од цревата."},{"word":"пувче","type":"ср.","description":"Што купил едно пувче ‒ многу добро."},{"word":"пуд","type":"м.","description":"Стара руска мерка за тежина (16, 38 кг.)."},{"word":"пудинг","type":"м.","description":"Десерт од млеко, нишесте и разни овошни и други додатоци."},{"word":"пудл","type":"ж.","description":"Вид куче со бујно виткано влакно, со мал раст кое се одгледува како домашно милениче"},{"word":"пудра","type":"ж.","description":"Фин прашок што се употребува во козметиката и во медицината против некои кожни болести."},{"word":"пудри","type":"несв.","description":"Нанесува пудра. Девојката го пудреше лицето пред да излезе од дома."},{"word":"пудриера","type":"ж.","description":"Украсна кутија за пудра што се употребува во козметиката. Прекрасна пудриера стоеше на тоалетната масичка. Жената ја извади пудриерата од чантата да си ја поправи шминката."},{"word":"Пуебло","type":"ср.","description":"Град во сојузната држава Колорадо, САД."},{"word":"пуже","type":"ср.","description":"Некрстено дете."},{"word":"пуза","type":"ж.","description":"Жешка пепел измешана со жарчиња. Печеа компири во пузата."},{"word":"пуздер","type":"м.","description":"пуздерки."},{"word":"пуздерка","type":"ж.","description":"Отпадоци, лушпи при обработката на лен и коноп. Во мелницата го кршат ленот да му испаднат пуздерките, лушпите."},{"word":"пуздра","type":"ж.","description":"Месо од стомачниот дел со многу малку хранливи состојки;"},{"word":"пузе","type":"ср.","description":"Човек со многу низок раст; џуџе. Спрема невестата тој е пузе"},{"word":"пуземажест","type":"прид.","description":"Што е со низок раст, како пуземаже. Пуземажесто дете."},{"word":"пуј","type":"изв.","description":"Извик со кој се вабат мисирки."},{"word":"пук!","type":"изв.","description":"Глас за подражавање на пукање. Туку стори пиштолот пук и човекот падна."},{"word":"пука","type":"несв.","description":"При кршење добива пукнатини, проследено со пукот. Мразот полека пукаше во средината на езерото. Земјата пукала од суша."},{"word":"пукало","type":"ср.","description":"Направа со која се пука."},{"word":"пуканка","type":"ж.","description":"Распукано зрно пченка на висока температура со или без масло."},{"word":"пукачка","type":"ж.","description":"Секирација, нервозна тежок момент во животот."},{"word":"пукнат","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од пукне."},{"word":"пукнатик","type":"м.","description":"Небидник, проклетник."},{"word":"пукнатина","type":"ж.","description":"Место, процеп каде што пукнало, што настанал при пукање на нешто. Пукнатина во земјата. На ѕидот се појавила голема пукнатина од земјотресот."},{"word":"пукне","type":"св.","description":"При кршење добие пукнатини, проследено со пукот. Стомната пукна, се скрши и истече водата од неа. Пукна водоводна цевка."},{"word":"пукница","type":"ж.","description":"Јадење, кркање."},{"word":"пукнувачка","type":"ж.","description":"Крај, смрт. Јадеше, јадеше до пукнувачка."},{"word":"пукот","type":"м.","description":"Звук што се слуша при пукање од огнено оружје; пукотница. Пукот од пушки и митралези. Од првиот пукот загинале двајца. Се слушнаа еден или два пукота во длабоката ноќ."},{"word":"пукоти","type":"несв.","description":"Испушта или прави остар звук проследен со пукот. Пукоти од сите страни. Огнот пукотеше добро разгорен."},{"word":"пукотница","type":"ж.","description":"Силен звук од огнено оружје. Во далечината се слушаа пукотници од пушки."},{"word":"пул","type":"м.","description":"пулејка пулелија"},{"word":"пулејка","type":"ж.","description":"Мала округла метална плочка што служи како украс на облека. Шамија со пулејки и мониста"},{"word":"пулен","type":"м.","description":"Ученик, питомец или следбеник."},{"word":"пули","type":"несв.","description":"Гледа."},{"word":"пулигора","type":"ж.","description":"За ветер ‒ развигор. Во долината дува пулигора."},{"word":"пуловер","type":"м.","description":"Плетена, волнена или памучна облека со долги ракави, без копчиња; џемпер."},{"word":"пулпа","type":"ж.","description":"Меко ткиво што ја исполнува внатрешната шуплина и коренските канали на забите."},{"word":"пулс","type":"м.","description":"Видливо и опипливо движење на крвните садови, предизвикани од уфрлањето на крв во почетниот дел од аортата при секое отчукување на срцето. Лекарот му го измери пулсот на болниот. Има слаб пулс."},{"word":"пулсар","type":"м.","description":"Неутронска ѕвезда која емитира правилни импулси на радиобранови."},{"word":"пулсира","type":"несв.","description":"За срце ‒ бие, тупка. Под брадичето пулсираше нејзиното срце."},{"word":"пулт","type":"м.","description":"Тесна, висока масичка со косо поставена горна површина, наменета за читање, пишување, за ноти при диригирање и сл. Диригентски пулт."},{"word":"пума","type":"ж.","description":"Ѕвер од родот на мачките со светлосиво крзно кој живее во Северна и Јужна Америка, планински лав; Profelis concolor."},{"word":"пумпа","type":"ж.","description":"Машина или механичка направа за црпење или движење на течност, гас и сл. Пумпа за велосипед. Пумпа за вода. Пумпа за масло. Бензинска пумпа."},{"word":"пумпа","type":"несв.","description":"Црпе течност со пумпа. Пумпа вода од бунарот."},{"word":"пумпарици","type":"и.","description":"Широки, под колената стегнати панталони, слични на шалвари."},{"word":"пумпен","type":"прид.","description":"Што се однесува на пумпа."},{"word":"Пун","type":"м.","description":"Име со кое Старите Римјани ги нарекувале Картагинците."},{"word":"пункт","type":"м.","description":"Важна точка, место, момент во некоја сфера на дејност, на дејствување што означува некаков пресврт. Пункт околу кој може да се отфрлат сите делби и недоразбирања. Тоа е важен пункт во животот на славниот писател."},{"word":"пунктира","type":"несв.","description":"Испишува линија со точки или со цртички."},{"word":"пунктуација","type":"ж.","description":"Систем од правила за употребата на интерпункциските знаци."},{"word":"пункција","type":"ж.","description":"Убод во телесна шуплина или орган со шуплива игла заради извлекување материјал за утврдување на патолошки промени или испуштање на собрана течност."},{"word":"пунч","type":"м.","description":"Топол алкохолен напиток подготвен од пет состојки (обично: рум, вино, чај, сок од лимон, шеќер)."},{"word":"пунџа","type":"ж.","description":"Женска фризура со подигање на косата на темето или на тилот."},{"word":"пупа","type":"несв.","description":"За пупунец ‒ оддава глас налик на пуп‒пуп."},{"word":"пупале","type":"ср.","description":"Вид на малечко обредно лепче; пупка."},{"word":"пупе","type":"ср.","description":"Во детскиот говор ‒ меше, стомаче."},{"word":"пупи","type":"несв.","description":"Пушта пупки. Во градината напролет цвеќињата пупеа. Бадемовите цветови пупеа, целата природа оживе."},{"word":"пупка","type":"ж.","description":"Зародиш на изданка или на цвет, често опколен од лушпести ливчиња. Пупка од трендафил."},{"word":"пуплин","type":"м.","description":"Фина полусвилена или памучна сјајна ткаенина."},{"word":"пупунец","type":"м.","description":"Песнопојна птица со прекрасни бои, долг свиткан клун и лепезеста кикиришка на главата; Upupa epops."},{"word":"пупурник","type":"м.","description":"Закржлавено, рахитично дете."},{"word":"пупчест","type":"прид.","description":"Што е во форма на пупка. Пупчесто чело."},{"word":"пупчи","type":"несв.","description":"Прави да биде испупчено. Ги пупчи широко градите исправајќи се."},{"word":"пура","type":"ж.","description":"Рачно завиткани тутунови лисје подготвени за пушење."},{"word":"пургатив","type":"м.","description":"Средство за прочистување на цревата; лаксатив."},{"word":"пургативен","type":"прид.","description":"Што се користи како пургатив. Пургативно дејство."},{"word":"пурде","type":"ср.","description":"Некрстено машко дете."},{"word":"пури","type":"несв.","description":"Испушта пареа, испарува. Казаните пурат со пилешка чорба."},{"word":"пуризам","type":"м.","description":"Стремеж кон чистење на јазикот од туѓи елементи."},{"word":"пурист","type":"м.","description":"Лице што се залага за беспрекорна чистота во јазикот."},{"word":"пуританец","type":"м.","description":"(истор.) Припадник на пуританизмот."},{"word":"пуританизам","type":"м.","description":"Протестантско-реформистичко движење што се развило во Англиканската црква, во XVI век, со цел да ги отстрани од неа римокатоличките примеси; пуританство."},{"word":"пуританство","type":"ср.","description":"пуританизам."},{"word":"пурпур","type":"м.","description":"Виолетовосина боја што се добива од морски ракчиња, денес по хемиски пат."},{"word":"пурпурен","type":"прид.","description":"Што се однесува на пурпур. Пурпурна наметка."},{"word":"пусија","type":"ж.","description":"Заседа. Четата фатила пусија. Паднал во пусија."},{"word":"пуст","type":"прид.","description":"Кој со ништо не е исполнет, без луѓе; ненаселен. Пусто место. Пуст остров."},{"word":"пустелив","type":"прид.","description":"Што е опустен, пуст. Пустеливо поле. Пустелив пат."},{"word":"пустелија","type":"ж.","description":"Пусто или опустошено место. Одел по планини и пустелии."},{"word":"пустелник","type":"м.","description":"Тој што пусти, што испустува, пустошник."},{"word":"Пустец","type":"м.","description":"Област во Албанија."},{"word":"пусти","type":"несв.","description":"Прави да биде пуст, разурнува, опустошува. Ветерот пусти сè пред себе. Непријателот ги пусти селата."},{"word":"пустикуќа","type":"м.","description":"Расипник, недомаќин, растурикуќа. Нашол лоши другари, арамии и пустикуќовци."},{"word":"пустина","type":"ж.","description":"(геогр.) Област со многу малку врнежи во текот на годината, обично покриена со песок, со камен и сл, речиси без вегетација. Песочна пустина."},{"word":"пустиник","type":"м.","description":"Човек што од верски причини се повлекол во самотија прекинувајќи секаков контакт со луѓето; испосник."},{"word":"пустиништво","type":"ср.","description":"Живот на пустиник."},{"word":"пустински","type":"прид.","description":"Што се однесува на пустина. Пустински песок. Пустинска жега."},{"word":"пусто","type":"чест.","description":"При искажување незадоволство. Го маваше магарето и му викаше, ди, пусто. Пусто, што не можам сам да одам да видам."},{"word":"пусто","type":"прил.","description":"На пуст начин, како во пустелија. Пусто остана полето. Пусто и празно одекнуваше куќата. Пусто му беше на душата."},{"word":"пустош","type":"м.","description":"Пусто, празно место, ненаселено или опустошено место; пустелија. Насекаде пустош. Војниците зад себе оставија пустош."},{"word":"пустошен","type":"прид.","description":"Што има изглед на пустош. Пустошно место."},{"word":"пустоши","type":"несв.","description":"Унишува, прави пустош. Пустоши ветрот сè пред себе. Огнената стихија пустоши веќе два дена."},{"word":"пустошник","type":"м.","description":"Тој што пустоши, што прави пустош."},{"word":"пусула","type":"ж.","description":"Писмо, книвче, потврда, белешка. Му даде една пусула. Доби пусула за престојување во градот."},{"word":"путер","type":"м.","description":"Млечен производ, маснотија добиен со биење на млекото. Сендвичи со путер. Си намачка путер на лебот."},{"word":"путир","type":"м.","description":"Златна или сребрена чаша за вино кое им се дава при православниот обред на причестување. Сребрен путир."},{"word":"путка","type":"ж.","description":"Женски полов орган."},{"word":"пуф","type":"изв.","description":"Звук што се слуша при издишување на нешто надуено, балон и сл."},{"word":"пуфка","type":"несв.","description":"За човек ‒ а) Испушта звук низ уста со кратки паузи. Туку оди и пуфка. б) Испушта дим од цигара при пушење. Пуфка со лулето пред дуќанот."},{"word":"пуфла","type":"ж.","description":"Нечиста, неуредна, одвратна жена или девојка; смрдла."},{"word":"пуч","type":"м.","description":"Обид од група заговорници да извршат државен преврат со насилно преземање на власта; државен удар"},{"word":"пучист","type":"м.","description":"Лице што врши или учествува во пуч."},{"word":"пушач","type":"м.","description":"Лице што пуши цигари или други опојни сусптанции. Место за пушачи. Пасивен пушач. Опиумски пушач. Пушач на наргиле."},{"word":"пуши","type":"несв.","description":"Вдишува и издишува дим од тутун и други билки или опојни средства за уживање. Девојката пушеше долги тенки цигари. Дедо ми пушеше качак."},{"word":"пушилница","type":"ж.","description":"Место за пушење, каде што може, е дозволено да се пуши."},{"word":"пушка","type":"ж.","description":"Огнено, војничко или ловечко оружје со една или две цевки. Ловечка пушка. Автоматска пушка. Полуавтоматска пушка. Негде се чу пушка."},{"word":"пушкар","type":"м.","description":"Занаетчија што изработува и поправа пушки, пиштоли и сл."},{"word":"пушкарница","type":"ж.","description":"Работилница или фабрика каде што се прават или се поправаат пушки и друго оружје."},{"word":"пушкомет","type":"м.","description":"Дострел до каде што може да досегне куршум од пушка. Тие беа на пушкомет далеку од него."},{"word":"пушкомитралез","type":"м.","description":"Автоматска пушка што ја опслужуваат двајца војници."},{"word":"пушкомитралезец","type":"м.","description":"Тој што ракува, што пука од пушкомитралез."},{"word":"пушти","type":"св.","description":"Престане да држи, да задржува. Ги пушти железата од раце и рипна врз него. Таа го пушти бардето, а тоа падна крај нејзините нозе."},{"word":"пушчен","type":"прид.","description":"Што се однесува на пушка. Пушчено зрно. Пушчен истрел."},{"word":"пфу(ј)!","type":"изв.","description":"Извик за искажување незадоволство, револт, презир."},{"word":"пцала","type":"несв.","description":"Пее во црква; псала."},{"word":"пцалт","type":"м.","description":"Тој што пцала, црковен пејач."},{"word":"пци","type":"и.","description":"Множина од пес."},{"word":"пцовиса","type":"св.","description":"За животно ‒ умре. Пцовисало магарето. Сиротото куче пцовисало во ендекот. Сиот добиток ќе пцовиса."},{"word":"пцовисан","type":"прид.","description":"Што пцовисал."},{"word":"пцовисувачка","type":"ж.","description":"Навредливо за човек ‒ умирачка. Уште не мудошла пцовисувачката."},{"word":"пцоменик","type":"м.","description":"Леб што се меси од трици наменет за храна на кучиња."},{"word":"пцост","type":"м.","description":"Навредлив или безобразен збор или изрека."},{"word":"пцуе","type":"несв.","description":"Кажува, упатува некому пцости. Му пцуе мајка."},{"word":"пчела","type":"ж.","description":"Инсект опнокрилец што дава мед; Apis mellifica. Рој пчели. Пчели работнички."},{"word":"пчелар","type":"м.","description":"Лице што се занимава со одгледување пчели."},{"word":"пчеларка","type":"ж.","description":"Вид птица што се храни со пчели; Merops apiaster."},{"word":"пчеларник","type":"м.","description":"Место каде што се чуваат кошници, сандаци со пчели."},{"word":"пчеларство","type":"ср.","description":"Стопанска гранка што се занимава со одгледување пчели заради добивање мед, восок, матичен млеч и др."},{"word":"пчелен","type":"прид.","description":"Што се однесува на пчела, што е од пчела, што е производ од пчела. Пчелно семејство. Пчелин восок"},{"word":"пчелинок","type":"м.","description":"Лековита билка со пријатен мирис на мошус; Marrubium vulgare."},{"word":"пченица","type":"ж.","description":"Житно растение со тенко стебленце и плод од зрна во клас; Triticum sativum. Бела пченица. Зимна пченица. Пролетна пченица."},{"word":"пченичен","type":"прид.","description":"Што е од пченица. Пченичен леб. Пченично брашно."},{"word":"пченичиште","type":"ср.","description":"Место посеано со пченица."},{"word":"пченка","type":"ж.","description":"Житна култура со високо стебло и плод во вид на кочан со наредени крупни зрна; Zea mays. Хибридна пченка. Ронење пченка."},{"word":"пченкарен","type":"прид.","description":"Што е од пченка. Пченкарен леб. Пченкарно брашно."},{"word":"пченкариште","type":"ср.","description":"Место посадено со пченка."},{"word":"пченкарник","type":"м.","description":"Леб од пченкарно брашно. За вечера имаа само пченкарник и сирење."},{"word":"пченкарница","type":"ж.","description":"Вид леб приготвен од пченкарно брашно."},{"word":"пченковина","type":"ж.","description":"Стеблата и листот и од пченката без кочани"},{"word":"пченкушка","type":"ж.","description":"Кочан, плод од пченка."},{"word":"пченчиште","type":"ср.","description":"Стрниште од пченка."},{"word":"Пчиња","type":"ж.","description":"Река во Македонија."},{"word":"пчошки","type":"прид.","description":"Што се однесува на пес; кучешки. Пчошка храна."},{"word":"р","type":"глас","description":"Глас, сонант во македонскиот јазик, венечен по местото на образување, фрикативен по начинот на образување."},{"word":"раат","type":"м.","description":"Мир, спокојство, удобност. Цели недели се немаше видено на раат со него. Децата не го оставаа на раат да работи. Која е таа сиромашка што не ќе дојде кај вас раат да трга? Му го расипа раатот."},{"word":"раатиса","type":"св.","description":"Ослободи некого од грижа, тешкотија и сл.; смири, успокои некого. Тој ги раатиса од сиромаштија."},{"word":"раатлак","type":"м.","description":"Спокојство, безгрижност, удобност. Чувај си го раатлакот!"},{"word":"раб","type":"м.","description":"а) Надворешна линија, добиена со допирање на две површини под агол. Кутијата беше извиткана по рабовите. Кориците на бележникот беа излижани по рабовите од долгото носење в џеб. Тој седеше на работ од тротоарот. б) Крајна страна на нешто, на некаква површина; крај 1 и 5. Таа седна на работ од креветот. Помина со дланката по работ на чашата. Во острите рабови на усните ќе ѝ се појавеше блага насмевка. Тој стигна до работ на шумата."},{"word":"раб","type":"м.","description":"Божји слуга, човек предан на бога."},{"word":"рабарбара","type":"ж.","description":"Повеќегодишно зелјесто растение со розови или бели цветови собрани на врвот од стеблото што се одгледува како декоративно и како лековито растение; реум; Rheum."},{"word":"рабат","type":"м.","description":"Намалување, снижување на продажната цена, попуст што ѝ го дава производителот на трговијата (најчесто издавачот на книжарницата) или трговијата на големо на трговијата на мало. За купување во готово се добива 10 отсто рабат."},{"word":"Рабат","type":"м.","description":"Главен град на Мароко."},{"word":"рабен","type":"прид.","description":"Што се однесува на раб1. Рабна линија."},{"word":"рабест","type":"прид.","description":"Што има многу рабови."},{"word":"раби","type":"несв.","description":"Прави рабови, порабува. Таа му ги раби панталоните."},{"word":"рабин","type":"м.","description":"Еврејски свештеник и вероучител."},{"word":"раболепен","type":"прид.","description":"Што е ропски понизен, сервилен."},{"word":"раболепие","type":"ср.","description":"Ропска понизност, сервилност."},{"word":"работа","type":"ж.","description":"Свесна физичка или умствена дејност на човекот со цел да се постигне, изврши, создаде нешто; труд. Физичка работа. Умствена работа. Истражувачка работа. Тимска работа."},{"word":"работен","type":"прид.","description":"Што сака да работи, вреден, работлив. Го знам како чесен и работен домаќин."},{"word":"работење","type":"ср.","description":"Глаголска именка од работи."},{"word":"работи","type":"несв.","description":"Врши некоја работа, е зафатен со некаква работа, се занимава (професионално, редовно) со некаква дејност. Барем да имавме нешто да работиме. Само три дена во неделата работи. Таа работеше аргатка на лозјето. Нејќе да работи селска работа. Тие работеле дома тутун. Тој работеше како мајстор на една голема куќа. Жена му работи во пошта."},{"word":"работилиште","type":"ср.","description":"Место каде што се работи, изведува нешто. На работилиштето товараа руда."},{"word":"работилница","type":"ж.","description":"Работна просторија во која се изработува или се поправа нешто. Шивачка работилница. Механичарска работилница."},{"word":"работлив","type":"прид.","description":"Што сака да работи, вреден, трудољубив, работен. Таа беше тивка и работлива жена."},{"word":"работник","type":"м.","description":"Тој што се занимава со физичка или интелектуална дејност. Градежен работник. Наемен работник. Културни работници. Научен работник. Просветен работник."},{"word":"работница","type":"ж.","description":"Работна жена."},{"word":"работнички","type":"прид.","description":"Што се однесува на работник. Работничка класа. Работничка партија. Работничка облека."},{"word":"работништво","type":"ср.","description":"Општ назив за работници, за работничка класа. Прогресивно работништво."},{"word":"работоводител","type":"м.","description":"Тој што ги води работите; тој што раководи или управува со работите."},{"word":"работодавец","type":"м.","description":"Тој што дава работа, што вработува, што наема работна сила. Работодавецот им ја исплати платата на вработените."},{"word":"работоспособен","type":"прид.","description":"Што е способен за работа. Сите работоспособни луѓе се вклучија во акцијата."},{"word":"рабуш","type":"м.","description":"Во минатото ‒ стапче за бележење на сметката при купување, разделено по должината на два дела, за продавачот и за купувачот, кои при купувањето се составувале и со зарежување преку двата дела се бележела сметката (вересијата). Ги бележи туѓите долгови на рабуш и трпеливо чека. Никој не сакаше да најде место на неговиот рабуш."},{"word":"рабушлија","type":"прид.","description":"Што е изрецкан како рабуш; Рабушлија пиперка."},{"word":"раван","type":"м.","description":"Начин на одење на коњ, при кој се чекори истовремено прво со двете десни нозе, а потоа со двете леви, независно од тоа дали чекори или е во кас."},{"word":"раванија","type":"ж.","description":"Вид ориентален колач прелиен со шербет."},{"word":"равенка","type":"ж.","description":"Два еднакви математички изрази, поврзани со знакот на еднаквост, од коишто може да се пресмета една непозната количина. Равенка со една непозната."},{"word":"равенство","type":"ср.","description":"(само едн.) Еднаквост."},{"word":"раѓа","type":"несв.","description":"а) За жена ‒ донесува на свет дете, добива рожба; станува мајка. Жените треба да раѓаат повеќе деца. Раѓа близнаци. б) За животно ‒ донесе на свет младо животно."},{"word":"рагби","type":"ср.","description":"Вид игра меѓу два тима со по 13 или 15 играчи кои настојуваат јајцевидната топка, удирајќи ја со нога и подавајќи ја со раце, да ја префрлат во противничкото поле."},{"word":"рагбист","type":"м.","description":"Играч на рагби."},{"word":"раглан","type":"м.","description":"Вид капут со косо скроени ракави што започнуваат од јаката и одат косо до под пазувите."},{"word":"рагу","type":"м.","description":"Јадење од повеќе вида ситно сечкано месо со зеленчук приготвено во сос."},{"word":"рад","type":"прид.","description":"Волен, спремен. Али си рада девојче вечер да дојдам."},{"word":"радар","type":"м.","description":"Апарат којшто со помош на електромагнетни ултракратки бранови и времето на нивното одбивање од некој објект ја утврдува оддалеченоста и положбата на тој објект."},{"word":"ради","type":"предл.","description":"Го правеше тоа ради себе, а не ради дружината."},{"word":"радијален","type":"прид.","description":"Што е во вид на зраци; насочен по радиус."},{"word":"радијатор","type":"м.","description":"Направа за загревање на простории, составена од поврзани, вертикални метални ребра низ кои протекува топла вода или пареа. Радијаторот е млак, греењето е слабо."},{"word":"радијација","type":"ж.","description":"(физ.) Енергија што материјалните честички или електромагнетните бранови насочено ја пренесуваат низ просторот; зрачи, зрачење. Сончева радијација."},{"word":"Радика","type":"ж.","description":"Река во Македонија."},{"word":"радикал","type":"м.","description":"Приврзаник на решителни мерки, на коренити, конкретни промени."},{"word":"радикал","type":"м.","description":"(хем.) Група атоми со еден слободен електрон, хемиски многу реактивна, па е со кус век на траење."},{"word":"радикален","type":"прид.","description":"Што ја засега основата, суштината; коренит. Радикални промени. Радикално гледиште."},{"word":"радикализам","type":"м.","description":"Стремеж кон коренити, суштински промени, примена на крајни, решителни мерки, целосна доследност во застапување на некои тези, идеи и мислења."},{"word":"радикализација","type":"ж.","description":"Коренита, решителна промена; радикализирање. Во тој период доаѓа до радикализација на неговите ставови."},{"word":"радикализира","type":"св. и несв.","description":"Темелно измени, изменува нешто или односот кон нешто; направи, прави да биде нешто порадикално."},{"word":"радио-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки означува дека вториот дел од зборот се однесува на радио: радиоапарат, радиоврска, радиодрама, радиопредавател."},{"word":"радио-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки означува дека вториот дел од зборот се однесува на радиум: радиоактивност, радиографија, радиоскопија."},{"word":"радио","type":"ср.","description":"Безжично пренесување на сигнали и звуци на голема оддалеченост со помош на електромагнетни бранови."},{"word":"радиоактивен","type":"прид.","description":"Што се однесува на радиоактивност; што пројавува радиоактивност. Радиоактивни материи. Радиоактивни зраци."},{"word":"радиоактивност","type":"ж.","description":"Својство на некои хемиски елементи при распаѓањето да испуштаат невидливи честички и зраци со силна енергија."},{"word":"радиоаматер","type":"м.","description":"Тој што се занимава со радиотехника од хоби."},{"word":"радиоапарат","type":"м.","description":"Апарат за примање радиобранови; радио, радиоприемник."},{"word":"радиоастрономија","type":"ж.","description":"Гранка од астрономијата којашто се занимава со изучување на радиобрановото зрачење на космичките тела и со одразувањето на радиобрановите од предметите во меѓупланетарниот простор и во високата атмосфера."},{"word":"радиобиологија","type":"ж.","description":"Гранка од биологијата којашто го проучува влијанието на радијацијата врз живите организми."},{"word":"радиобран","type":"м.","description":"Електромагнетни бранови со определена должина коишто служат за безжично пренесување на сигнали."},{"word":"радиовесник","type":"м.","description":"Весник, преглед на вести што се предаваат преку радио."},{"word":"радиоврска","type":"ж.","description":"Телеграфска или телефонска врска помеѓу две оддалечени места преку радиостаници; апаратура за примање и засилување на радиосигнал."},{"word":"радиограма","type":"ж.","description":"Вест пренесена преку радиотелеграф."},{"word":"радиографија","type":"ж.","description":"Фотографирање со рендгенски и гама-зраци."},{"word":"радиодифузија","type":"ж.","description":"Систематска распределба на работата и на мрежата на радиостаниците на определена територија."},{"word":"радиодрама","type":"ж.","description":"Драма прилагодена за изведба преку радио. Тие ја слушаа попладневната радиодрама. Детска радиодрама."},{"word":"радиоемисија","type":"ж.","description":"Пренесување на програма преку радио; програма емитувана на тој начин. Училишни радиоемисии."},{"word":"радиокасетофон","type":"м.","description":"Радиоапарат со уред за репродуцирање на аудио касети."},{"word":"радиокоментар","type":"м.","description":"Новинарски текст за определен актуелен настан што се предава преку радио."},{"word":"радиокоментатор","type":"м.","description":"Тој што коментира јавни настани и случувања преку радио."},{"word":"радиолог","type":"м.","description":"Специјалист по радиологија."},{"word":"радиологија","type":"ж.","description":"Наука за дејството на радиумот и на рендгенските зраци и нивната примена во медицината."},{"word":"радиолокатор","type":"м.","description":"Апарат за откривање на различни објекти со помош на радиолокација."},{"word":"радиолокација","type":"ж.","description":"Откривање на објекти со помош на високи радиобранови, преку радар."},{"word":"радиометар","type":"м.","description":"Направа за мерење на механичкото дејство на топлината на светлосните зраци."},{"word":"радиометеорологија","type":"ж.","description":"Гранка од метеорологијата којашто ги испитува својствата на атмосферата со помош на радиобранови."},{"word":"радиомеханичар","type":"м.","description":"Електротехничар што врши поправка и инсталирање на радиоапарати."},{"word":"радиооркестар","type":"м.","description":"Оркестар што изведува дела преку радио."},{"word":"радиопредавател","type":"м.","description":"Систем од апарати за емитирање на радиобранови."},{"word":"радиопренос","type":"м.","description":"Директно пренесување на некоја програма (натпревар, концерт, манифестација и сл.) преку радио."},{"word":"радиопретплата","type":"ж.","description":"Месечна претплата за користење на радиоапарат."},{"word":"радиопретплатник","type":"м.","description":"Тој што плаќа радиопретплата."},{"word":"радиоприемник","type":"м.","description":"Апарат за примање радиобранови; радио, радиоапарат."},{"word":"радиопрограма","type":"ж.","description":"Програма на емисиите на една радиостаница."},{"word":"радиореклама","type":"ж.","description":"Реклама што се емитува преку радио."},{"word":"радиорепортажа","type":"ж.","description":"Репортажа пренесена преку радио."},{"word":"радиорепортер","type":"м.","description":"Известувач, новинар што собира и обработува вести за радиоемисија."},{"word":"радиосигнал","type":"м.","description":"Сигнал што се пренесува со помош на радиобранови."},{"word":"радиоскопија","type":"ж.","description":"Лекарски преглед со помош на рендген апарат без изработка на рендгенска снимка."},{"word":"радиослушател","type":"м.","description":"Слушател на радиопрограма. Нивното радио има голем број радиослушатели."},{"word":"радиосонда","type":"ж.","description":"Метеоролошки инструмент за мерење на температурата, влажноста и притисокот на воздухот и на брзината и правецот на ветрот во повисоките слоеви на атмосферата."},{"word":"радиостаница","type":"ж.","description":"Апаратура за примање и предавање на радиобранови. Радиостаницата има слаб сигнал на периферијата од градот."},{"word":"радиостудио","type":"ср.","description":"Специјално опремена просторија за изведување на радиопрограма."},{"word":"радио-телевизија","type":"ж.","description":"Безжично пренесување на сигнали, звуци и слики (по радио и телевизија) на голема оддалеченост со помош на електромагнетни бранови."},{"word":"радиотелеграф","type":"м.","description":"Апаратура за телеграфска врска преку радиобранови."},{"word":"радиотелеграфија","type":"ж.","description":"Предавање и примање телеграми преку радиотелеграф, безжична телеграфија."},{"word":"радиотелеграфист","type":"ж.","description":"Тој што предава и прима телеграми преку радиотелеграф."},{"word":"радиотелеграфски","type":"прид.","description":"Што се однесува на радиотелеграф и на радиотелеграфија. Радиотелеграфска станица."},{"word":"радиотелескоп","type":"м.","description":"Направа за проучување на космичките радиобранови во радиоастрономијата."},{"word":"радиотелефонија","type":"ж.","description":"Безжично предавање и примање гласови и говор на поголема оддалеченост преку радиостаници."},{"word":"радиотерапија","type":"ж.","description":"Лекување болести со нуклеарно радиоактивно зрачење."},{"word":"радиотехника","type":"ж.","description":"Гранка од техниката што се занимава со безжичен пренос на сигнали по пат на електромагнетни бранови."},{"word":"радиотехничар","type":"м.","description":"Тој што се занимава со радиотехника."},{"word":"радиофикација","type":"ж.","description":"Изградба на мрежа за радиостаници и инсталирање на апаратура за радиоврска."},{"word":"радиофицира","type":"св. и несв.","description":"Изгради гради, мрежа за радиостаници; инсталира апаратура за радиоврска."},{"word":"радиофонија","type":"ж.","description":"Пренесување на звукот со помош на електротехничка апаратура."},{"word":"радиофоничен","type":"прид.","description":"Што одговара, што е погоден за добра репродукција преку микрофон. Радиофоничен глас."},{"word":"радиофрекфенција","type":"ж.","description":"Број на треперења во секунда на радиобранови."},{"word":"радиохор","type":"м.","description":"Хор што изведува дела преку радио."},{"word":"радиум","type":"м.","description":"Хемиски елемент, сребресто бел метал добиен со радиоактивно распаѓање на уранот што се употребува во медицината и во нуклеарни научни истражувања; симбол Ra."},{"word":"радиумов","type":"прид.","description":"Што се однесува на радиум; што содржи радиум. Радиумова руда."},{"word":"радиус","type":"м.","description":"(мат.) Во геометријата ‒ оддалеченоста од центарот до која било точка од периферијата на кругот или од центарот до која било точка на површината на топката."},{"word":"радо","type":"прил.","description":"Со задоволство, на драго срце. Радо би се видел со тебе, но навистина денеска не можам."},{"word":"Радовиш","type":"м.","description":"Град во Македонија."},{"word":"радосен","type":"прид.","description":"Што е исполнет со радост; добро расположен, весел, среќен. Тие тргнаа накај своето село радосни и весели. Кога ќе те запознае, ќе биде горда и радосна. Радосни чувства."},{"word":"радосница","type":"ж.","description":"Што изразува радост, веселба. Солзи радосници."},{"word":"радост","type":"ж.","description":"Чувство на среќа, задоволство и добро расположение предизвикано од некој успех, пријатен настан и сл. Браќата плачеа од радост. Не знаеше што да прави од радост. Животна радост."},{"word":"радува","type":"несв.","description":"Причинува некому радост, задоволство. Ме радува дека вие арно сте поминале. Првпат беа собрани заедно и тоа ги радуваше."},{"word":"Раец","type":"м.","description":"Област во Македонија."},{"word":"ражен","type":"м.","description":"Дрвен или метален стап на кој се наденува и со кој се врти месото над огнот (жарта) за да се испече. Над усвитениот жар се вртат на ражен големи парчиња месо. Тој го врти јагнето на раженот во градината на оган од лозови прачки."},{"word":"раженче","type":"ср.","description":"Дем. од ражен."},{"word":"ражниште","type":"ср.","description":"Странична ограда на кола, обично воловска, со малку заострени вертикални штички, што се става при превоз на снопје, сено и сл. Сите се служиме со воловски коли со ражништа. Делкав ражништа за воловска кола."},{"word":"раз-","type":"претс.","description":"(рас- пред безвучна согласка) Претставка / префикс за образување глаголи со следните значења."},{"word":"разбаботи","type":"св.","description":"За печка, оган ‒ почне силно да гори; распали. Печката разбаботи и собата брзо се загреа."},{"word":"разбандори се","type":"св.","description":"Почне многу да зборува, да дрдори. Сосетките пред врата се разбандориле и не им текнува да престанат."},{"word":"разбашкари се","type":"св.","description":"Се смести удобно, се расположи, се рашири; се распаше. Седна, се разбашкари како газда на куќата."},{"word":"разбега (се)","type":"св.","description":"Побегне на различни страни, се распрсне на различни страни со бегање. Децата како пилци (се) разбегаа. Сите се разбегаа по нивите и по лозјата. Стадото (се) разбега исплашено."},{"word":"разбелее","type":"св.","description":"Стане бел, побели. Зимата стигна, планината разбелеа."},{"word":"разбере","type":"св.","description":"Сфати смисла, содржина, значење на нешто. Разбра или да ти повторам? Немој да ме разбереш погрешно, ќе биде така како ти што ќе речеш. Тој го виде и веднаш ја разбра работата. Слушаше вниматално, но не можеше да разбере ни збор."},{"word":"разбеснет","type":"прид.","description":"Што е многу бесен, гневен, жесток. Разбеснети коњи. Разбеснето езеро. Разбеснети бранови."},{"word":"разбесни","type":"св.","description":"Предизвика бес кај некого, направи некого бесен; разгневи. Лесно е човек да те разбесни кога ќе се смуртиш. Паролата што ја затече на ѕидот го разбесни."},{"word":"разбивач","type":"м.","description":"Тој што крши, обива. Тој беше обичен крадец, разбивач на визби од каде земаше сè."},{"word":"разбие","type":"св.","description":"а) Со удирање или при паѓање направи нешто да се искрши на парчиња, да се распрсне. Ударот на топката го разби стаклото на прозорецот. Не сакаа со сила да ја рабијат вратата. Силните бранови ги разбија карпите. б) Со удар или при паѓање повреди некој дел од телото. Жалам што не му ја разбив веднаш муцката."},{"word":"разбиен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од разбие."},{"word":"разбира","type":"несв.","description":"Знае, поима нечиј јазик, говор. Тој најмалку го учи јазикот и ништо не го разбира. Тој не го разбираше нивниот јазик."},{"word":"разбирање","type":"ср.","description":"Глаголска именка од разбира (се)."},{"word":"разбирлив","type":"прид.","description":"Што може да се разбере, да се сфати, јасен. Тој раскажува со лесно разбирлив јазик. Стилот му е многу јасен, разбирлив."},{"word":"разбистреност","type":"ж.","description":"Состојба на тоа што е разбистрено."},{"word":"разбистри","type":"св.","description":"За течност ‒ направи да стане бистра. Филтерот ќе ја разбистри водата."},{"word":"разблажен","type":"прид.","description":"Што е разводнет, разреден. Разблажена киселина. Вино разблажено со вода."},{"word":"разблажи","type":"св.","description":"За течност ‒ со додавање вода или друго средство направи да стане поретко, послабо; разводни, разреди. Виното го разблажи со вода. Го разблажи млекото. За една нијанса разблажи ја бојата."},{"word":"разблажлив","type":"прид.","description":"Што може да се разблажи; растворлив."},{"word":"разблее","type":"св.","description":"Направи да почне силно да блее. Силниот татнеж ги разблеа овците."},{"word":"разблика","type":"св.","description":"За вода, течност и сл. ‒ блика, истекува со силен интензитет, во големо количество. Водата разблика од пукнатината на браната."},{"word":"разбликне","type":"св.","description":"Бликне, потече со силен интензитет, во големо количество."},{"word":"разблуда","type":"ж.","description":"Блуд, распуштеност, разврат."},{"word":"разблуден","type":"прид.","description":"а) Што изразува сладострастие, што е исполнет со похота. Разблуден поглед. б) Што поттикнува страст, што опива, занесува. Беше тивка, страсна и разблудна ноќ. в) Што е премногу слободен, непристоен. Разблудни разговори."},{"word":"разблуден","type":"прид.","description":"Бунтовен, немирен. Разблудно време."},{"word":"разблуди","type":"св.","description":"Направи некого разблуден."},{"word":"разблудник","type":"м.","description":"Тој што е разблуден."},{"word":"разбоздиса","type":"св.","description":"Искрши, разглоби, расипе нешто. Го разбоздиса креветот од лежење."},{"word":"разбој","type":"м.","description":"Направа за ткаење; ткајачка машина. Престилките сè уште се ткаат од волнено предено на разбои."},{"word":"разбојник","type":"м.","description":"Тој што прави разбојништво, што краде, злосторник, крадец. Ноќе кога се враќаш дома, се плашиш да не наидеш на некаков разбојник. Друмски разбојник."},{"word":"разбојништво","type":"ср.","description":"Одземање туѓа сопственост со употреба на сила, разбојничко дело. Го фатија и го осудија за разбојништво."},{"word":"разболи","type":"св.","description":"Направи болен, стане причина некој да биде болен. Брзиот живот и нередовната исхрана го разболеа човекот."},{"word":"разбор","type":"м.","description":"Разбирање, сфаќање, проценување, разумност. Нели има разбор, ќе се разбереме."},{"word":"разборит","type":"прид.","description":"Што е разумен, разбран."},{"word":"разборува се","type":"св.","description":"Почне многу да зборува. Работниците повторно се разборуваа, докажувајќи дека не им е најдобро. Ти се разборувале по пат како пазарџии."},{"word":"разбради","type":"св.","description":"Одврзе, симне некому забратка, шамија. Ја разбради жената."},{"word":"разбран","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од разбере."},{"word":"разбранет","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од разбрани."},{"word":"разбрани","type":"св.","description":"Направи да се појават бранови, предизвика бранови. Ветрот го разбрани морето. 2 (прен.) Вознемири, возбуди. Никаков одговор нема да го разбрани. Го мачеа спомените што ги разбрани."},{"word":"разбрануван","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од разбранува."},{"word":"разбрбори се","type":"св.","description":"Почне многу да брбори. Се разбрбореле пред порти и никако да престанат."},{"word":"разбременет","type":"прид.","description":"Што е ослободен од бреме, од товар, од обврски. Летото тој беше разбременет од секаква работа."},{"word":"разбремени","type":"св.","description":"Ослободи некого од бреме, од товар, од обврски. Решија малку да ги разбременат од многуте обврски."},{"word":"разбрза се","type":"св.","description":"Почне многу да брза. Што си се разбрзал толку, имаш време!"},{"word":"разбрка","type":"св.","description":"Изгони на разни страни, избрка, истера. Силното невреме ги разбрка сите. Полицијата ја разбрка толпата."},{"word":"разбрмчи се","type":"св.","description":"Почне многу, силно да брмчи. Дојде пролет и се разбрмчија мајските бумбари."},{"word":"разброи","type":"св.","description":"Изброи по групи, по делови, со броење раздели на групи, делови, парови. Тогаш ја разброија војската на групи."},{"word":"разбуди","type":"св.","description":"Прекине сон некому. Никој не смееше да го разбуди пред да пукне зората. Вечерта го разбуди лаежот на кучиња."},{"word":"разбунтува","type":"св.","description":"Поттикне некого на бунт, побуни. Тој ги разбунтува работниците и тие започнаа штрајк."},{"word":"разбуричка","type":"св.","description":"Измеша, со буричкање испреврти нешто; избуричка. Со машата ја разбуричка жарта во огништето. Разбуричка насекаде, но не можеше да го најде писмото."},{"word":"разбуричкан","type":"прид.","description":"Што е вознемирен, разбрануван, несреден. Разбуричкани мисли. Разбуричкана совест. Разбуричкано езеро."},{"word":"разбута","type":"св.","description":"Избута, истурка. Тој ги разбута луѓето и се упати кон него."},{"word":"разбушави","type":"св.","description":"Направи бушав. Ветрот му ја разбушави косата. Ја фрли шапката и ја разбушави со рака својата црна, густа коса."},{"word":"развалка се","type":"св.","description":"Се истркала. Детето се развалка на креветот. Една солза ѝ се развалка по образот."},{"word":"развари","type":"св.","description":"Со долго варење направи нешто да стане претерано меко. Добро развари го месото."},{"word":"разварка","type":"св.","description":"Направи некој да брза."},{"word":"разведе","type":"св.","description":"Раскине брак на некого по законска постапка."},{"word":"разведен","type":"прид.","description":"Што се развел од сопругата, што се развела од сопругот по законски пат. Разведена жена."},{"word":"разведеник","type":"м.","description":"Тој што е разведен, разведен маж."},{"word":"разведеница","type":"ж.","description":"Таа што е разведена, разведена жена."},{"word":"разведреност","type":"ж.","description":"Состојба на небото, времето кога е разведрено;"},{"word":"разведри","type":"св.","description":"За време, за небо ‒ направи да стане ведро, јасно. Ветрот го разведри небото."},{"word":"развее","type":"св.","description":"Направи нешто да се вее, да се лелее на сите страни. Го развеа знамето на јарболот. Таа го развеа марамчето на орото."},{"word":"развезе","type":"св.","description":"Растури вез, везба. За една грешка го развезе гобленот."},{"word":"развенча","type":"св.","description":"Лиши некого од слава, од почит; овенча. Го равенчаа како поет."},{"word":"развенчан","type":"прид.","description":"Тој што е лишен од слава, почит, општо признание. Развенчан поет."},{"word":"развеселеност","type":"ж.","description":"Состојба на тој што е развеселен; весело расположение."},{"word":"развесели","type":"св.","description":"Направи некого весел, радосен, израдува некого. Музиката ги развесели."},{"word":"разветри","type":"св.","description":"Изнесе нешто на воздух, на отворено; проветри. Таа ги разветри алиштата во дворот."},{"word":"развивач","type":"м.","description":"Фотографско средство во кое се потопува фотографијата за да стане видлива. Од кутијата со развивач и фиксир извади две фотографии."},{"word":"развигор","type":"м.","description":"Јужен ветер што дува во пролет. Лисјата се капеа во пролетниот воздух што го струеше развигорот."},{"word":"развидели се","type":"св.","description":"Се раздени, осамне. По еден час веќе ќе се развидели."},{"word":"развие","type":"св.","description":"а) Развитка, одвитка, одвие нешто свиено, завиено. Таа ги разви веленцата и ги пикна под покривалото. б) За бебе ‒ расповие. Бабицата го разви бебето пред родителите. в) Рашири, развее; растегне. Тој ги разви сите платна на едрилицата. Го развија знамето на јарболот."},{"word":"развиен","type":"прид.","description":"а) Што е физички добро изграден, силен, здрав. Беше крупно, високо и добро развиено момче. б) Што е духовно, умствено издигнат."},{"word":"развика се","type":"св.","description":"Почне силно да вика. Се развика уште од пред порта за сите да го чујат. Прости што ти се развикав."},{"word":"развикува","type":"несв.","description":"Вика силно, зборува многу гласно, обично при изразување незадоволство, лутина поради нешто или во игра, забава и сл. Што развикуваш толку, сите да те чујат. Заврши часот, децата развикуваат во дворот."},{"word":"развилнее","type":"св.","description":"Почне да вилнее. Ветрот развилнеа."},{"word":"развиорен","type":"прид.","description":"Што се развиорил. Развиорени знамиња. Развиорени емоции."},{"word":"развиори","type":"св.","description":"Развее, разнесе на сите страни. Ветрот ги развиори завесите на прозорците."},{"word":"развиска се","type":"св.","description":"Почне да виска. Коњот се развиска."},{"word":"развитка","type":"св.","description":"Развие, одвитка, одвие нешто завиено. Децата ги развиткаа подароците."},{"word":"развитли","type":"св.","description":"За снопје ‒ разврзе, одврзе."},{"word":"развиток","type":"м.","description":"Постепено и постојано преминување од една состојба, етапа во друга, повисока, понапредна. Во неговото дело се следи историскиот и културниот развиток на општеството."},{"word":"развиши се","type":"св.","description":"Се извиши, се издигне нагоре, нависоко. Крошните на тополата се развишиле."},{"word":"развладичи","type":"св.","description":"Разреши од чинот владика."},{"word":"развлажи","type":"св.","description":"Исполни со влага, стане влажен. Силната пареа го развлажи воздухот."},{"word":"развласен","type":"прид.","description":"За власи, волна и сл. ‒ што е изделено на нишки. Развласена кадела."},{"word":"развласи","type":"св.","description":"За власи, волна и сл. ‒ издели на нишки."},{"word":"развластен","type":"прид.","description":"Што е лишен од власт. Развластена буржоазија."},{"word":"развласти","type":"св.","description":"Одземе некому власт, лиши од власт. Тие го развластија кнезот."},{"word":"развлачи","type":"св.","description":"Исчешла волна со гребни. Жената ја развлачи волната."},{"word":"развлеклив","type":"прид.","description":"Што може да се развлекува. Развлеклива ткаенина."},{"word":"развлече","type":"св.","description":"а) Со истегнување зголеми димензии на нешто, направи нешто да биде подолго, пошироко. Го развлече тестото со сукалка. Ја развлече устата во кисела насмевка. Таа го развлече тестото на масата."},{"word":"развлечен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од развлече."},{"word":"развод","type":"м.","description":"Раскинување на бракот по законски пат, разведување. Таа не побара развод."},{"word":"разводен","type":"прид.","description":"Што се однесува на развод, на раскинување брак. Разводна постапка."},{"word":"разводнет","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од разводни."},{"word":"разводни","type":"св.","description":"За течност ‒ со додавање вода направи да стане поредок, послаб; разблажи, разреди. Тој го разводни виното и седна да пие. Разводни го сокот, премногу е благ."},{"word":"разводник","type":"м.","description":"(воен.) Тој што ја распоредува, распределува стражата. Тој се јави кај разводникот на ноќната стража."},{"word":"развоен","type":"прид.","description":"Што се однесува на развој и на развиток. Развоен пат. Развоен процес. Развојна линија."},{"word":"развој","type":"м.","description":"развиток. Тоа е особено важно за духовниот развој на човекот. Предвиден е развој на зафрлените села."},{"word":"развража (се)","type":"св.","description":"Се раздвижи, се размрда, се растури. Луѓето на станицата се развражаа."},{"word":"разврат","type":"м.","description":"Полова распуштеност, разблуденост; неморал, непочитување на општествените норми. Во долгите ноќи тој се оддаваше на пијанство и разврат. Тоа е период во кој владееле лицемерството и развратот."},{"word":"развратен","type":"прид.","description":"Што е оддаден на разврат и похота, разблуден, неморален. Развратен човек."},{"word":"развратник","type":"м.","description":"Тој што се оддал на разврат, развратен човек."},{"word":"развратнички","type":"прид.","description":"Што се однесува на разврат и на развратник. Развратнички живот."},{"word":"разврви (се)","type":"св.","description":"Се раздвижи, оди без запирање. По улиците се разврвеа луѓе. По трлата разврвеа пци."},{"word":"развреви се","type":"св.","description":"Почне силно да вреви, крене врева; се развика. Децата повторно се развревија.2. (дијал.) Почне многу да зборува."},{"word":"развредни","type":"св.","description":"Направи некој да стане вреден, работлив. Тоа го привлече и го развредни."},{"word":"разврека се","type":"св.","description":"Почне силно да врека, да вреска, се развреска. Што сте се разврекале толку, доцна е."},{"word":"развреска се","type":"св.","description":"Почне силно да вреска, да вика. Детето се развреска и почна да плаче. Жената му се развреска на продавачот."},{"word":"разврзан","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од разврзе."},{"word":"разврзе","type":"св.","description":"Оддели, одвои нешто што било претходно врзано, одврзе; ослободи некого од тоа со што бил врзан или нешто од тоа со што било врзано. Тој го разврза јажето од дирекот. Го разврза шамичето и му подаде една пара. Го разврза коњот."},{"word":"разврне се","type":"св.","description":"За дожд, снег, град ‒ почне силно да врне. Само што излегоа се разврна."},{"word":"разврска","type":"ж.","description":"Разрешување на некаков судир; исход, расплет. Никој не можел да предвиди каква разврска ќе произлезе од нивниот судир. На средбата со него ќе биде разврската. Конфликтот во делото се решава со разврска, со среќен завршеток."},{"word":"разврти","type":"св.","description":"Одврти, разлабави нешто затворено, стегнато. Едвај ја разврте славината на чешмата."},{"word":"разврши се","type":"св.","description":"Почне силно, енергично да врши жито. Како што си се развршил уште од рано изутрина, брзо ќе завршиш со работата."},{"word":"разгази","type":"св.","description":"Со газење набие, изгази, израмни снег, кал и сл. Минувачите го разгазија снегот и направија патека."},{"word":"разгален","type":"прид.","description":"Што е многу гален, на кој многу му се угодува, му се оди по волјата. Разгалено дете."},{"word":"разгали","type":"св.","description":"Направи некого да стане гален; навикне некого на удобност, на исполнување на сите желби и барања. Постојано им попушташе и така ги разгали."},{"word":"разгалче","type":"ср.","description":"Галено дете. Таа е мамино разгалче."},{"word":"разгатка","type":"ж.","description":"Откривање, разгатнување на нешто загадочно, прикриено, тајно. Треба подлабоко да се вникне во разгатката на човековите страсти. Потребна е разгатка на причините и поводот за конфликтот. Ја откривам разгатката на неговата животна филозофија."},{"word":"разгатлив","type":"прид.","description":"Одгатлив. Разгатливи симболи."},{"word":"разгатне","type":"св.","description":"Открие, одгатне. Никој нема сили да разгатне од што ѝ е болката. Тој настојуваше да ги разгатне неговите мудри зборови."},{"word":"разгаштен","type":"прид.","description":"Што е разпојасан, раскомотен. Влезе стариот, бос и разгаштен."},{"word":"разгашти","type":"св.","description":"Пушти некого да оди со непритегната облека; ослободи некого од вишок облека за да се чувствува удобно, раскомоти. Ги разгашти децата и ги пушти да играат во дворот."},{"word":"разгеле","type":"прил.","description":"Случајно, токму на време, токму на место; таман. Разгеле дојдоа за да го сретнат чиракот."},{"word":"разглас","type":"м.","description":"Разгласна станица преку која се даваат различни соопштенија. Патниците ги повикаа преку разглас."},{"word":"разгласен","type":"прид.","description":"Што служи за разгласување, за давање соопштенија. Разгласна станица. Разгласен уред."},{"word":"разгласи","type":"св.","description":"Пренесе вест, објави, соопшти нешто. Тој им разгласи на сите дека се свршиле."},{"word":"разглед","type":"м.","description":"Разгледување, проучување, анализа. Тоа е еден пообемен критички разглед на македонската поезија."},{"word":"разгледа","type":"св.","description":"Погледне нешто внимателно од сите страни, извиди насекаде. Вечерта излезе да го разгледа градот. Седна, ги разгледа сите присутни и веднаш зафати разговор. Разгледа наоколу, но никого не виде."},{"word":"разгледница","type":"ж.","description":"Поштенска картичка со слика на некое место, обично на град, предел и сл. Таа му испраќаше разгледници од сите далечни места што ги посетуваше."},{"word":"разгледувач","type":"м.","description":"Тој што разгледува, прегледува нешто, прегледувач."},{"word":"разглоби","type":"св.","description":"Оддели делови на нешто зглобено, споено, соединето, составено од повеќе делови, расклопи; зглоби. Детето ја разглоби играчката и не знаеше повторно да ја состави. Ја разглоби машината за да ги смени старите делови."},{"word":"разгмечи","type":"св.","description":"Со гмечење направи нешто да стане меко. Таа го разгмечи овошјето и го претвори во каша. Го разгмечи тестото и фати да сука."},{"word":"разгневи","type":"св.","description":"Доведе некого во состојба на гнев, разлути некого. Тие зборови ги разгневија селаните."},{"word":"разговара","type":"несв.","description":"Зборува со некого, води разговор со некого. Разговараа долго и за безначајни работи. Одеа по улицата и нешто тивко разговараа."},{"word":"разговор","type":"м.","description":"Зборување меѓу две или повеќе лица, размена на мислења, ставови по устен пат. Пријателски разговор. Сериозните разговори често завршуваа весело. Водеа разговор за обични работи. Кога таа влезе, тој го прекина телефонскиот разговор."},{"word":"разговорен","type":"прид.","description":"Што е својствен за обичниот, секојдневен говор. Разговорен јазик. Разговорна форма."},{"word":"разговори","type":"св.","description":"Позборува со некого, со разговор утеши, охрабри некого. Појде да го разговори, да го смири."},{"word":"разговорка","type":"ж.","description":"разговор."},{"word":"разговорлив","type":"прид.","description":"Што сака многу да зборува; речит. Жената до мене беше мошне разговорлива и бучна."},{"word":"разговорник","type":"м.","description":"Прирачник со разговори, дијалози на теми од различни области наменет за учење странски јазик. Македонско-полски разговорник."},{"word":"разголен","type":"прид.","description":"За делови од телото ‒ што се голи, непокриени со облека. Рацете му беа разголени до лактот. Ги спушти разголените нозе во реката. Разголени гради. Разголен грб."},{"word":"разголи","type":"св.","description":"Симне облека од некој дел на телото. Таа ја симна марамата и го разголи вратот."},{"word":"разгон","type":"м.","description":"Лековито растение со мовлести листови и светлосини или светловиолетови ситни цветови; Veronica officinalis."},{"word":"разгонетост","type":"ж.","description":"За женско животно ‒ состојба на пројавување нагон за оплодување."},{"word":"разгони","type":"св.","description":"Изгони на разни страни, растера, разбрка. Редарите ја разгонија толпата."},{"word":"разгонува се","type":"несв.","description":"За женско животно ‒ пројави нагон за оплодување. Кравите држени во штала се разгонуваат подоцна."},{"word":"разгор","type":"м.","description":"Време на највисок степен на развој на нешто, момент на полн развиток на нешто. Тоа беше време на најсилен разгор на револуционерното движење."},{"word":"разгорен","type":"прид.","description":"Глаг. прид.од разгори."},{"word":"разгорештен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од разгорешти."},{"word":"разгорешти","type":"св.","description":"Стопли, загрее, вжешти нешто. Топлото сонце ги разгорешти децата."},{"word":"разгори","type":"св.","description":"Направи да гори силно, распали оган, пламен, распламти. Ковачите ги разгореа огништата."},{"word":"разграба","type":"св.","description":"Земе бесправно, испокраде сè што може да се понесе. Крадците разграбаа сè што најдоа во куќата."},{"word":"разграден","type":"прид.","description":"Што е со отстранета ограда. Раградена нива. Разградено лозје."},{"word":"разграден","type":"прид.","description":"Што е распетлан, раскопчан во пределот на градите. Облечена е во сина разградена роба."},{"word":"разгради","type":"св.","description":"Симне, отстрани ограда. Го разградија дворот, за да направат нова ограда."},{"word":"разгради","type":"св.","description":"Распетла, откопча облека во пределот на градите, разголи гради. Ја фати горештина, па ја разгради робата."},{"word":"разградлив","type":"прид.","description":"Што може да се разгради. Биолошки раградливи материи."},{"word":"разграка се","type":"св.","description":"Почне силно, многу да грака. На небото се разграка јато чавки."},{"word":"разгранет","type":"прид.","description":"а) Што развил, раширил во голема мера гранки и сл. Дрвото беше старо, широко разгрането. б) Раширен, развиен, зголемен. Разгранета дејност. Разгранета фабула."},{"word":"разграни","type":"св.","description":"Само во 3 л. ‒ пушти, развие гранки во голема мера. По неколку години дрвото во дворот убаво разграни. Разграни гранка маслинка. (нар.поез.)."},{"word":"разграничи","type":"св.","description":"Обележи со граница нешто, постави граница меѓу две територии; раздели. Треба да го разграничиме просторот на кој ќе се градат објектите."},{"word":"разграничувачки","type":"прид.","description":"Што врши, предизвикува разграничување. Разграничувачки фактор. Разграничувачка линија."},{"word":"разгребе","type":"св.","description":"Со гребење оштети, повреди, изгребе. Капиновите гранки му ја разгребаа кожата."},{"word":"разгрее","type":"св.","description":"Стопли, загрее нешто. Волнените чорапи му ги разгреаја нозете."},{"word":"разгрли (се)","type":"св.","description":"Во собата беше запурно, па таа ја разгрли кошулата.."},{"word":"разгрне","type":"св.","description":"Со расфрлање околу наоколу открие нешто што е покриено, собрано на куп. Најде лопата и ја разгрна пепелта. Го разгрнав снегот и се покажа вратничка. Ги разгрна дупките и ги извлече дрвцата."},{"word":"разгром","type":"м.","description":"Целосен пораз, уништување. По разгромот на востанието настапија тешки денови."},{"word":"разгроми","type":"св.","description":"Предизвика, нанесе разгром, уништи. Вечерта ја разгромија непријателската чета."},{"word":"разгуга се","type":"св.","description":"За бебе ‒ почне многу да гуга; гуга Детето се разгуга кога ги виде."},{"word":"раздавач","type":"м.","description":"Тој што раздава, што разнесува нешто. Раздавачите на места, концесии и сл. му беа пријатели."},{"word":"раздаде","type":"св.","description":"Даде, распредели нешто на мнозина. Кметот им го раздаде имотот на селаните."},{"word":"раздалеченост","type":"ж.","description":"Далечина, растојание меѓу два предмета. Се наоѓаа на чекор раздалеченост еден од друг. Раздалеченоста меѓу станицата и центарот на градот е мала."},{"word":"раздалечи","type":"св.","description":"Зголеми растојание меѓу два или повеќе предмети, оддалечи. Ги раздалечи малку полите на завесите и ѕирна низ прозорецот."},{"word":"раздалечина","type":"ж.","description":"Далечина, растојание меѓу два предмета. Кога изминаа доста голема раздалечина, ја видоа границата."},{"word":"раздвиженост","type":"ж.","description":"Движење, раздвижување. Во градот се чувствуваше раздвиженост."},{"word":"раздвижи","type":"св.","description":"Почне да движи нешто, стави нешто во движење, предизвика движење на нешто. Нова сила му го раздвижи телото и тој со лазење се довлечка до прагот. Ветрот ги раздвижи лисјата на дрвјата."},{"word":"раздвоен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од раздвои."},{"word":"раздвоен","type":"прид.","description":"Што раздвојува, разделува, што разграничува нешто. Раздвојна преграда. Раздвојна линија."},{"word":"раздвои","type":"св.","description":"Раздели на два дела, во две групи. Екипата ја раздвои во групи од неколку натпреварувачи."},{"word":"раздвој","type":"м.","description":"Раздвојување, разделување."},{"word":"раздел","type":"м.","description":"Дел од некаква целина. Го повлече вториот раздел од орозот. Едниот лак на разделот од островцето беше модар, а другиот зелен."},{"word":"разделба","type":"ж.","description":"Моментот на разделување со блиски, збогување. Дојде и денот на разделбата. На разделба ѝ вети дека ќе ѝ пишува."},{"word":"разделбен","type":"прид.","description":"Што се однесува на разделба. Разделбен час. Разделбена песна."},{"word":"разделен","type":"прид.","description":"Што содржи две можности кои меѓусебно се исклучуваат; дисјунктивен. Разделна реченица. Разделни сврзници."},{"word":"раздели","type":"св.","description":"Направи нешто на делови, подели во група. Намислив да го разделам имотот на четири делови. Играчите ги разделија во групи."},{"word":"разделив","type":"прид.","description":"Што може да се раздели, делив. Разделив број."},{"word":"разделит","type":"прид.","description":"Само во изразот разделита билка ‒ билка што ги разделува женетите, мажените, заљубените."},{"word":"разделница","type":"ж.","description":"Разделна линија. Сегашноста е временска разделница меѓу минатото и иднината."},{"word":"разделувачки","type":"прид.","description":"Што дели, разграничува, разединува. Разделувачка функција. Наместо соединувачки тој претставува разделувачки фактор."},{"word":"разден","type":"м.","description":"Разденување."},{"word":"раздени се","type":"св.","description":"Осамне, се развидели, зазори. Штом ќе се раздени, тој ќе дојде повторно. Ноќта нè раздени покрај море."},{"word":"раздере","type":"св.","description":"Искине на парчиња. При падот ги раздра панталоните на колениците."},{"word":"раздетини се","type":"св.","description":"Почне да се однесува како дете. На старост се раздетини."},{"word":"раздига","type":"св.","description":"Дигне некои работи од некаде, расчисти, раскрене. Таа ги раздига расфрлените алишта по собата."},{"word":"раздими","type":"св.","description":"Направи нешто да почне да испушта дим; распали, разгори. Големиот студ ги раздими оџаците на куќите."},{"word":"раздипли","type":"св.","description":"Развие, развитка, одвие, одвитка нешто свиено, завиено. Таа ја раздипли облеката од куферот. Го раздипли весникот и фати да чита."},{"word":"раздирачки","type":"прид.","description":"Што пронижува, што пара. Раздирачка тага."},{"word":"раздирлив","type":"прид.","description":"Што пронижува, што пара. Раздирлив крик."},{"word":"раздобје","type":"ср.","description":"Подолг временски период обележан од некој значаен настан во историјата, науката, уметноста итн.; епоха."},{"word":"раздол","type":"м.","description":"Место каде што се разделува еден дол во два или повеќе краци."},{"word":"раздолжи","type":"св.","description":"Ослободи некого од долг, отпише долг некому. Секако дека ќе ти помогнам и ќе те раздолжам."},{"word":"раздоми","type":"св.","description":"Растури дом некому. Честите преселби од град во град ги раздомија."},{"word":"раздор","type":"м.","description":"Неслога, расправија. Разликите биле главна причина за раздорот. Раздорот меѓу благородништвото ќе стане пожесток."},{"word":"раздразлив","type":"прид.","description":"Што лесно се дразни, се лути, се вознемирува. Беше нервозен и раздразлив, му пречеа сите."},{"word":"раздразнет","type":"прид.","description":"Што се наоѓа во состојба на раздразнетост, вознемиреност, лутина; што изразува раздразнетост. Излезе раздразнет од состанокот. Извесно време тој беше во раздразнета и напрегната состојба. Раздразнет бик. Таа му се обрати со раздразнет глас."},{"word":"раздразни","type":"св.","description":"Предизвика раздразнетост, вознемиреност, лутина; разлути, разгневи. Нејзината постапка уште повеќе го раздразни."},{"word":"раздразнувачки","type":"прид.","description":"Што предизвикува дразнење, лутина, гнев. Раздразнувачки разговор."},{"word":"раздрапа","type":"св.","description":"Со силно чешање разрани некој дел од телото. Местото на убодот го раздрапа, го раскрвави."},{"word":"раздрдори се","type":"св.","description":"Почне многу да дрдори, да зборува. Што си се раздрдорила, седни да работиш."},{"word":"раздрмоли","type":"св.","description":"Расклати, разниша, раздвижи. Силниот удар на тупаницата му го раздрмоли забот."},{"word":"раздрнда се","type":"св.","description":"Почне многу да дрнда. Се раздрнда на дрндалото и набрзо сета волна беше растресена."},{"word":"раздрнка","type":"св.","description":"Направи нешто силно да клопоти, да испушта клопот. Ги раздрнкаа машините и настана силна бучава."},{"word":"раздробен","type":"прид.","description":"Што е искршен, иситнет на помали делови. Раздробен камен."},{"word":"раздроби","type":"св.","description":"Искрши, разбие на ситни парчиња; иситни. По некое време успеа да ја раздроби карпата."},{"word":"раздрпа","type":"св.","description":"Со тегнење, влечење искине. Толку силно го повлече што му ја раздрпа кошулата."},{"word":"раздружи","type":"св.","description":"Прекине политички, економски, деловни и сл. врски; раздели, разедини."},{"word":"раздува","type":"св.","description":"За ветар ‒ со дување разнесе нешто. Ветрот ја раздува сета прашина од улиците."},{"word":"раздума се","type":"св.","description":"Размисли се. Вечерта се раздума за работата."},{"word":"разединет","type":"прид.","description":"Што не е единствен, што не е обединет, здружен. Разединето општество. Разединето семејство."},{"word":"разедини","type":"св.","description":"Раздели, оддели едно нешто од друго; издели нешто на составни делови. Толку цврсто се сраснати што не можеш да ги разединиш."},{"word":"разедначи","type":"св.","description":"Направи, истакне разлика помеѓу слични нешта; оддели, раздели. Продавачот ја разедначи стоката со мал фелер од другата."},{"word":"разен","type":"прид.","description":"Различен, нееднаков со другите. Таму ќе сретнеш разни луѓе, од разни краишта на светот. Патниците тргнаа во разни правци. Доселениците се од разно потекло."},{"word":"разжаби","type":"св.","description":"За уста, нозе ‒ рашири преку мера. Ги разжаби нозете и ги опре рацете и така го задржа товарот."},{"word":"разжали","type":"св.","description":"Предизвика жал, растажи некого. Разделбата со неа го разжали."},{"word":"разжари","type":"св.","description":"Распали, разгори оган, направи жар. Тој го разжари огништето."},{"word":"разжени","type":"св.","description":"Раскине брак на некого, разведе. Таа, со нејзиното мешање го разжени."},{"word":"разжестен","type":"прид.","description":"а) Што е разлутен, гневен. Разжестен народ. б) Што изразува лутина, гнев. Разжестен поглед."},{"word":"разжести (се)","type":"св.","description":"Се налути, се разлути, се разгневи. Сепак, по тие зборови, тој не се навреди, не се разжести. ‒ Слушај ваму, ‒ се разжести тој, ‒ кога не разбираш, седи си мадро и слушај."},{"word":"разжнее се","type":"св.","description":"Почне да жнее, жнее засилено, забрзано. Како сте се разжнеале, до пладне ќе бидете готови."},{"word":"раззаби","type":"св.","description":"Широко отвори, рашири уста. Песот ја раззаби устата и фати да 'ржи."},{"word":"раззборува се","type":"св.","description":"Почне многу да зборува. Учениците се раззборуваа на часот и никој никого не слушаше."},{"word":"раззелени","type":"св.","description":"Стане зелен, прекрие со зеленило, позелени. Дрвјата раззеленија."},{"word":"разземе","type":"св.","description":"Изнакупи набрзина, земе сè до последно, разграба, раздига. Производите што беа на попуст веднаш ги разземаа."},{"word":"раззине","type":"св.","description":"Широко отвори, рашири уста. Раззини ја устата да ти го видам грлото."},{"word":"разѕвони (се)","type":"св.","description":"Почне да ѕвони; почне силно, долго да ѕвони. Телефонот се разѕвони уште рано наутро. Што си се разѕвонил толку, ќе го расипеш ѕвончето."},{"word":"разѕида","type":"св.","description":"Разруши, растури нешто што е изѕидано. Кадата треба да се разѕида за да може да се отстрани."},{"word":"разигра","type":"св.","description":"Натера некого или нешто да игра, направи некој да почне да игра. Убавата музика ги разигра сите присутни."},{"word":"разигран","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од разигра."},{"word":"разискри","type":"св.","description":"Почне да прави, да фрла искри, разгори. Кога го расчепка, огнот разискри."},{"word":"разјаде","type":"св.","description":"За црви, молци, термити и сл. ‒ изгризе, издупчи. Термитите го разјадоа дрвениот под на куќата. Летото молци му го разјадоа палтото."},{"word":"разјадлив","type":"прид.","description":"Што може да се разјаде, оштети. Разјадлива супстанција."},{"word":"разјадоса","type":"св.","description":"Доведе во состојба на јад, гнев, разгневи, разлути. Нејзината постапка го разјадоса."},{"word":"разјарен","type":"прид.","description":"Што е опфатен со јарост, што изразува јарост. Разјарен ѕвер. Разјарен народ. Разјарен поглед."},{"word":"разјари","type":"св.","description":"Доведе во состојба на јарост, јад, гнев. Тие зборови го разјарија селанецот."},{"word":"разјасни","type":"св.","description":"Направи да стане јасен, разбирлив, пошироко објасни. Откако го разјасни прашањето, собра голем број деца во училиштето. По секоја цена сакаше да си ја разјасни својата положба."},{"word":"разјаснител","type":"м.","description":"Тој што разјаснува."},{"word":"разјаснувачки","type":"прид.","description":"Што содржи објаснување, што служи за разјаснување. Разјаснувачки факти."},{"word":"разјужи","type":"св.","description":"За време ‒ стане потопло, затопли. Наскоро времето сигурно ќе разјужи."},{"word":"разјуначи се","type":"св.","description":"Покаже храброст, стане јунак; се охрабри. Момчето се разјуначи и остро му се спротивстави."},{"word":"разјури","type":"св.","description":"(нар. поез.) Спотера. Си разјурил коња."},{"word":"разлабавеност","type":"ж.","description":"Состојба на тој што е разлабавен или на тоа што е разлабавено."},{"word":"разлабави","type":"св.","description":"Направи нешто да стане лабово, олабави. Разлабави го оглавот на коњот. Ја разлабави краватата и ја раскопча кошулата."},{"word":"разлава","type":"несв.","description":"Беснее, лудува. Разлава ветер буен."},{"word":"разлавачка","type":"ж.","description":"Бес, лудување. Не знае што да прави од разлавачка."},{"word":"разладен","type":"прид.","description":"Што служи за разладување. Разладен уред."},{"word":"разлади","type":"св.","description":"Направи нешто да стане ладно или уште поладно, олади. Супата е многу врела, разлади ја."},{"word":"разлае се","type":"св.","description":"Почне многу да лае. Доцна во ноќта кучињата се разлајаа."},{"word":"разлази се","type":"св.","description":"За непроодено дете ‒ почне многу да лази. Детето се разлази по собата барајќи ја играчката."},{"word":"разлапа се","type":"св.","description":"Почне многу, лакомо да јаде. Кога му седнаа, кога се разлапаа, ништо не остана."},{"word":"разласка","type":"св.","description":"Почне силно да блеска, да сјае."},{"word":"разлатен","type":"прид.","description":"Што е плиток и широк. Разлатна чинија. Разлатно тенџере."},{"word":"разлачи","type":"св.","description":"Раздели, раздвои. Сакаа да ја разлачат од семејството."},{"word":"разлеан","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од разлее."},{"word":"разлее","type":"св.","description":"Истури, исипе течност од сад. Сето млеко го разлеа од тенџерето."},{"word":"разлежи се","type":"св.","description":"Залегне, помине подолго време во лежење; почне да лежи подолго или почесто. Стариот се разлежи, одвај стануваше."},{"word":"разлелее","type":"св.","description":"Направи нешто да се лелее, да се ниша повеќе или уште повеќе. По улиците млади ги разлелеаја знамињата. На трибините навивачите ќе го разлелеат големото знаме."},{"word":"разлелека","type":"св.","description":"Поттикне, предизвика некого силно, засилено да лелека; расплака, растажи некого. Тој разлелека и зави во црно многу мајки."},{"word":"разлени","type":"св.","description":"Поттикне, предизвика некого да стане безволен и мрзелив. Таа многу ги разлени децата."},{"word":"разлепи","type":"св.","description":"Лепи, излепи (плакати и сл.) насекаде, на многу места. Децата ги разлепиле сликите по собата."},{"word":"разлета се","type":"св.","description":"Почне да лета на разни страни, лета насекаде (птици или летечки објект). На небото се разлетале птици. Низ воздухот се разлетаа хеликоптери."},{"word":"разлигавен","type":"прид.","description":"Што е лигав. Разлигавено лице."},{"word":"разлигави","type":"св.","description":"Направи некој или нешто да стане лигаво; валка, извалка со лиги; лигави. Таа ја разлигави новата кошула. Облеката на бебето беше разлигавена."},{"word":"разлие се","type":"св.","description":"Се лие, се лее на сите страни."},{"word":"разлижан","type":"прид.","description":"Што е истрошен, излитен, ветов, износен на сите страни, насекаде. Разлижани панталони. Разлижана облека."},{"word":"разлиже","type":"св.","description":"Со лижење, триење излити, истроши, направи да стане ветво. Фотелјата ја разлижа од седење. Таа ги разлижа пердињата од перење."},{"word":"разлика","type":"ж.","description":"Несоодветство, нееднаквост, неизедначеност, несогласување; состојба во која два поима (предмет, појава, лице) имаат поинакви карактеристики; елементот со кој се прикажува разликата меѓу поимите, степенот и количеството на несоодветството; диференцијација. Јазични разлики. Разлика во ставовите. Идејна разлика. Меѓу нив има многу сличности и разлики. Треба да се анализираат разликите и сличностите."},{"word":"разликува","type":"несв.","description":"а) Прави разлика, распознава несоодветство, нееднаквост, поинакви карактеристики кај два или повеќе поими, појави, предмети лица итн. Тој веднаш ја разликува комовата од сливовата ракија. Тој ги разликува печурките. б) Разграничува, издвојува, распределува, врши поделба во групи со помош на разликата меѓу нив, врши диференцијација; Лингвистите разликуваат 4 вида партицип во рускиот јазик. Тој разликува морски од езерски ракови. в) Распознава, толкува нешто како различно со помош на сетилата. Далтонистите не ги разликуваат боите."},{"word":"разлипа","type":"св.","description":"Натера некого нагласено да липа, гласно да плаче. Тој со своето раскажување ги разлипа присутните."},{"word":"разлистен","type":"прид.","description":"Стане обвиен со лисје. Разлистени дрвја. Разлистен даб."},{"word":"разлисти","type":"св.","description":"За растение ‒ пушти лисја, развие лисја. Во градината разлистија растенијата. Благунот разлисти."},{"word":"различен","type":"прид.","description":"Поинаков (појава, предмет, лице и сл.) од другите, што се одделува според своите поинакви особености. Различен проект. Два различни света. Различни погледи на светот. Различен состав."},{"word":"различи","type":"св.","description":"Види, забележи разлика кај нешто (предмет, појава и сл.) и/или кај некого. Тој не може да го различи вистинскиот квалитет. Тој ја различи добрата од лошата постапка."},{"word":"различи","type":"св.","description":"Направи да стане нешто полично, поубаво, подобро и сл. Новогодишните украси го различија градот. Таа ја различи собата со цвеќиња."},{"word":"Разлог","type":"м.","description":"Гратче во Пиринска Македонија, Бугарија."},{"word":"разложен","type":"прид.","description":"Добар, протолкуван, образложен, разумен. Разложен одговор. Разложна постапка."},{"word":"разложи","type":"св.","description":"Раздели, оддели на составни елементи, на делови. Тој го разложи дадениот вектор. Професорот ги разложи примерите и ги систематизира според определена шема."},{"word":"разложи","type":"св.","description":"Изгасне оган, престане да го ложи; Тој го разложи огнот."},{"word":"разлока","type":"св.","description":"Разрие, раскопа, разрони. Мразот ги разлока улиците. Поројот ги разлока бреговите на реката. Водата го разлока патот."},{"word":"разломоти се","type":"св.","description":"Почне многу да ломоти, да зборува, да брбори сè и сешто. Девојчињата се разломотиле."},{"word":"разлошен","type":"прид.","description":"Што престанал да биде добар, мирен, кроток; станал лош или уште полош. Разлошени деца. Разлошени соседи."},{"word":"разлоши","type":"св.","description":"Поттикне некого, направи некој да стане лош. Неговите совети ги разлошија децата."},{"word":"разлуден","type":"прид.","description":"Што е умствено растроен во нагласена мера; станал луд или уште полуд. Разлуден човек."},{"word":"разлула","type":"св.","description":"Разниша, разлелее; почне да ниша, да лелее силно или уште посилно. Таа го разлула бебето и почна да му пее. Брановите го разлулаа кајчето."},{"word":"разлулан","type":"прид.","description":"Што е несигурен, нестабилен; разнишан. Разлулана самодоверба. Разлулана позиција."},{"word":"разлулеан","type":"прид.","description":"Што е занесен, поведен од емоции. Разлулеани чувства. Разлулеана девојка."},{"word":"разлутен","type":"прид.","description":"За храна ‒ што е лут по вкус. Разлутена манџа."},{"word":"разлутен","type":"прид.","description":"Што се лути, што е исполнет со лутина; лут, гневен, бесен. Разлутен човек."},{"word":"разлути","type":"св.","description":"Направи нешто да стане луто по вкус. Везените пиперки ја разлутија манџата. Со неколку феферончиња го разлути јадењето. Ренот ја разлути салатата."},{"word":"разлути","type":"св.","description":"Доведе некого во состојба на бес, гнев, лутина; налути, разгневи, расрди некого. Тој ја разлути девојката со своето непристојно однесување. Таа ги разлути кучињата. Неговата арогантност ги разлути присутните."},{"word":"разљуби","type":"св.","description":"Престане да љуби, да сака некого или нешто; отсака. Таа го разљуби."},{"word":"размав","type":"м.","description":"Силен замав, широчина на развој, обем, размер; засиленост на некоја активност, дејност или движење. Размавот на економијата се движи со засилено темпо. Творечки размав. Полн размав на нејзиниот глас."},{"word":"размава","type":"несв.","description":"Прави широки движења со рацете или со нешто друго; размавнува. Кога зборува, размава со рацете. Не размавај со стапот, ќе удриш некого."},{"word":"размава","type":"несв.","description":"Мава, удира на различни страни по некого или со нешто многу, засилено. Кога ќе се налути, размава со различни предмети по децата. Тој се налути и ги размава децата и жената."},{"word":"размавне","type":"св.","description":"Направи силно, широко движење со рацете или со нешто; Ако размавне, сè ќе истурка. Размавна отсечно со раката и ги преврте чашите."},{"word":"размавта","type":"св.","description":"Почне да мавта со раце или со нешто друго;"},{"word":"размагнетизира","type":"св. и несв.","description":"Престане, престанува да има моќ на магнет, престане, престанува да привлекува;"},{"word":"размајтапен","type":"прид.","description":"Што сака да прави мајтап, да се мајтапи повеќе или уште повеќе. Размајтапено момче. Размајтапена младина."},{"word":"размајтапи се","type":"св.","description":"Се подбие, се потсмее, направи шега, мајтап повеќе или уште повеќе. Младите момчиња се размајтапија."},{"word":"размати","type":"св.","description":"Направи нешто да биде матно со мешање, со матење. Таа ја размати водата во вирот."},{"word":"размачка","type":"св.","description":"Со мачкање стави тенок слој, разнесе нешто по некоја површина. Таа го размачка маргаринот врз парчето леб."},{"word":"размеѓи","type":"св.","description":"Постави определена меѓа, омеѓи. При процесот на денационализација специјални комисии ги размеѓија нивите."},{"word":"размекнат","type":"прид.","description":"Што е омекнат, смекнат, што станал мек или помек. Размекнат маргарин."},{"word":"размекне","type":"св.","description":"Направи да стане меко, омекне, смекне. Водата ја размекна глината. Топлината го размекна снегот. Таа го размекна квасецот во филџан вода."},{"word":"размена","type":"ж.","description":"замена_1"},{"word":"размени","type":"св.","description":"Даде нешто во замена за друго, изврши размена, обично со иста вредност, замени. Децата разменија сликички. Ние ги разменивме книгите. Таа ги размени денарите во евра."},{"word":"разменлив","type":"прид.","description":"Што може да се размени, што е подложен на размена. Разменливи стоки."},{"word":"размер","type":"м.","description":"Големина, пропорции определени со некаков вид мерливост. Фотографии во размер на поштенска картичка. Размерот на кошаркарското игралиште е помал од размерот на фудбалското игралиште."},{"word":"размерен","type":"прид.","description":"Што одговара на определена мера. Размерен простор."},{"word":"размери","type":"св.","description":"Измери, определи со мерење димензии. Тие го размерија просторот уште еднаш."},{"word":"размеси","type":"св.","description":"Со повеќекратно месење, размеша, промеша нешто густо; направи тесто (тестест производ) со месење; измеси уште еднаш. Таа го размеси тестото двапати. Учениците ја размесија глината неколку пати."},{"word":"размести","type":"св.","description":"Смести, распредели по места, најде секому место. Учителката ги размести децата во училницата. Тренерот ги размести фудбалерите по теренот."},{"word":"разместлив","type":"прид.","description":"Што е подложен на разместување. Разместливи места."},{"word":"размете","type":"св.","description":"Расчисти со метење. Таа го размете дворот."},{"word":"размеша","type":"св.","description":"Добро измеша течност или некаква смеса. Таа ја размеша супата. Мајсторите го размешаа малтерот."},{"word":"размеша се","type":"св.","description":"Почне силно, забрзано да меша. Се размеша и испрска насекаде."},{"word":"размине","type":"св.","description":"(само 3 л., разг.) Помине, измине, исчезне. Детството размина и младоста бргу размина."},{"word":"размириса се","type":"св.","description":"Почне силно да мириса, да се шири мирис на сите страни. Полето се размириса. Собата се размириса од зумбулите."},{"word":"размирица","type":"ж.","description":"Несогласување, расправија, раздор, смут. Жестоки размирици."},{"word":"размисла","type":"ж.","description":"Мисла проследена со долга и сериозна анализа. Грешна размисла. Точна размисла. Слободна размисла. Критички размисли."},{"word":"размисли","type":"св.","description":"Со мислење оцени, одмери, расуди, дојде до некаков став, заклучи; обмисли сестрано. Тој размисли добро пред да дојде кај нас. Размисли за понудата, а потоа одговори ми. Јас треба да размислам како да му помогнам."},{"word":"размјаука се","type":"св.","description":"Почне многу да мјаука. Мачките се размјаукаа."},{"word":"размножи","type":"св.","description":"Овозможи нешто живо да го има повеќе, расплоди, намножи со плодење. Сточарите ги размножија стадата во планините. Научниците од Институтот го размножија вирусот, обидувајќи се да го сопрат неговиот прогрес."},{"word":"размолскоти","type":"св.","description":"Почне силно да молскоти. Небото силно размолскоти."},{"word":"размоми","type":"св.","description":"Направи некоја да не биде мома, одземе девственост. Тој многу моми размомил."},{"word":"размонтира","type":"св. и несв.","description":"Разглоби, разглобува, растури, растура нешто монтирано; Мајсторите ја размонтираа бараката. Тие ја размонтираа машината. Тој ја размонтира печката за еден час."},{"word":"размота","type":"св.","description":"Развие, одмота нешто замотано. Таа го размота клопчето. Тој ја размота хартијата од кутијата."},{"word":"размотка","type":"св.","description":"Развие нешто размотано; размота. Тој ја размотка макарата."},{"word":"размрда","type":"св.","description":"Направи да се движи, направи кратки движења, раздвижи нешто. Тој ги размрда нозете. Ветрот ги размрда гранките."},{"word":"размрежи","type":"св.","description":"Отстрани мрежа од нешто покриено со неа; замрежи. Тој ги размрежи рибите во кајчето."},{"word":"размрзне","type":"св.","description":"Мине во состојба спротивна од замрзнат. Мразот размрзна и улицата се наполни со вода. Од топлината месото размрзна."},{"word":"размрмори се","type":"св.","description":"Почне многу да мрмори, да зборува. Девојчињата се размрморија."},{"word":"размрси","type":"св.","description":"Разврзе, расплете, размота нешто замрсено; замрси. Taа го размрси конецот и го замота во клопче. Девојчето ја размрси косата и ја прибра."},{"word":"размрсулави","type":"св.","description":"Почне да мрсулави. се ~ Стане мрсулав. Детето се размрсулави."},{"word":"размуабети","type":"св.","description":"Занесе во разговор, замуабети, навлече во муабет, зазбори. Таа ги размуабети девојчињата."},{"word":"размука се","type":"св.","description":"Почне силно или сè почесто да мука (за говеда). Воловите се размукаа."},{"word":"разнебитен","type":"прид.","description":"Што е непрепознатлив во споредба со претходните сопствени карактеристики, разрушен, растроен. Разнебитен глас. Разнебитени села. Разнебитено семејство."},{"word":"разнебити","type":"св.","description":"Целосно уништи, разруши. Преселбите го разнебитија народот. Ваквите написи го разнебитија весникот."},{"word":"разнебитувачки","type":"прид.","description":"Што може да разнебити, што разнебитува, уништувачки, сосипувачки, разрушувачки. Разнебитувачки реформи. Разнебитувачка преселба. Разнебитувачки процес."},{"word":"разнежено","type":"прил.","description":"Нежно, мило. Шепотеше разнежено."},{"word":"разнежи","type":"св.","description":"Направи да стане нежен, неотпорен, со слаб имунитет. Таа ги разнежи децата. Тој го разнежи девојчето. Богатството го разнежи момчето."},{"word":"разнеможе се","type":"св.","description":"Стане немоќен, немошен, крајно истоштен и истрошен. Стариот се разнеможе последнава година. Маратонците се разнеможеа последните 5 километри."},{"word":"разнервира","type":"св.","description":"Доведе некого во напната нервна состојба, многу изнервира. Нејзините постапки ги разнервираа другарите."},{"word":"разнервирано","type":"прил.","description":"Многу нервозно, изнервирано. Зборува разнервирано."},{"word":"разнесе","type":"св.","description":"Носејќи достави до мнозина, на различни места, раздаде нешто на присутни. Поштарот ги разнесе писмата. Студентите го разнесоа материјалот до сите."},{"word":"разнесувач","type":"м.","description":"Службено или приватно лице што разнесува некаков материјал (покани, писма, храна, стока и сл.). Разнесувач на пица. Разнесувач на поштенски пратки."},{"word":"разниже","type":"св.","description":"Одниже, оддене; извади, извлече нешто што било нанижано. Девојчето го разнижало ѓерданот. Тие ги разнижаа низите и го калапеа тутунот. Таа го разнижа бисерот."},{"word":"разниша","type":"св.","description":"Направи нешто да почне да се ниша, да изгуби цврстина, стабилност. Ветрот ги разниша сувите гранки. Земјотресот ги разниша трошните куќи."},{"word":"разнишан","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од разниша."},{"word":"разно","type":"ср.","description":"Точка на дневен ред, рубрика во весник, списание и сл. Ова прашање ќе го разгледаме во разно."},{"word":"разно","type":"прил.","description":"Ние разно гледаме на настаните."},{"word":"разно-","type":"претс.","description":"Како прв дел во сложени зборови со значење дека е различно, нееднакво, со различни својства тоа што е означено во вториот дел (разнобоен, разновиден, разнолик)."},{"word":"разнобоен","type":"прид.","description":"Што е со различни бои, обоен со повеќе бои. Разнобоен фустан. Разнобојни знамиња. Разнобојни светилки."},{"word":"разновиден","type":"прид.","description":"Што е различен по вид, разнообразен, составен од различни видови. Разновиден животен опит. Разновидна активност. Разновидни јадења. Разновидни вежби. Разновидна дејност."},{"word":"разновремен","type":"прид.","description":"Што се случува во различно време; истовремен. Разновремени настани."},{"word":"разногласен","type":"прид.","description":"Што е составен од различни гласови, од повеќе гласови. Разногласни мелодии. Разногласни звуци."},{"word":"разногласие","type":"ср.","description":"Несогласување, различност во мислењата, гледиштата, ставовите. Разногласие околу поимот национална програма. Разногласие околу ова прашање."},{"word":"разногласица","type":"ж.","description":"Недоразбирање, остро спротивставен став,"},{"word":"разнозвучен","type":"прид.","description":"разногласен_1"},{"word":"разноимен","type":"прид.","description":"Што има различни имиња. Разноимени предмети."},{"word":"разнојазичен","type":"прид.","description":"Што е составен од луѓе што зборуваат различни јазици. Разнојазична група. Разнојазично одделение."},{"word":"разнолик","type":"прид.","description":"Што има различен лик, изглед; што го има, што се јавува во различни ликови, облици. Разнолика природа. Разнолики предели."},{"word":"разномислие","type":"ср.","description":"Различен начин на мислење. Разномислието ја збогати дискусијата."},{"word":"разнообразен","type":"прид.","description":"Што е различен, постојано поинаков, што се разликува по некои карактеристики. Разнообразна храна. Разнообразни текстови. Разнообразни етапи во творењето."},{"word":"разнообразие","type":"ср.","description":"Тематско разнообразие"},{"word":"разнороден","type":"прид.","description":"Што е од различен род; што е со различен состав и карактеристики. Разнородна флора. Разнородни елементи. Разнородни дискусии. Разнородни градежни материјали."},{"word":"разнос","type":"м.","description":"Доставка, доставување, разнесување нешто (предмети, пратки и сл.) на различни места. Разносот од оваа фирма никогаш не доцни."},{"word":"разносен","type":"прид.","description":"Што се однесува на разнос, на разнесување (за книга во која се води евиденција за предадени пратки). Разносна книга."},{"word":"разносен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од разноси."},{"word":"разноси","type":"св.","description":"Со носење (чевли, облека) направи да стане приспособено кон телото, удобно за носење. Девојчето ги разноси новите чевли. Разноси го фустанот и ќе се пушти."},{"word":"разносложен","type":"прид.","description":"Што е на различни слогови. Разносложен акцент."},{"word":"разностран","type":"прид.","description":"(мат.) Што има различни страни. Разностран триаголник. Разностран повеќеаголник."},{"word":"разноцветен","type":"прид.","description":"Што има, што се состои од различни цветови. Разноцветен дезен. Разноцветна градина."},{"word":"разобеси","type":"св.","description":"Обеси поголем број предмети по разни места. Таа разобеси ткаени народни творби на ѕидовите."},{"word":"разоблачи се","type":"св.","description":"Престане да биде облачно. Небото се разоблачи."},{"word":"разобличи","type":"св.","description":"Јавно покаже нечиј негативен лик, улога, постапка; демаскира нечие однесување или дејствување. Авторот ја разобличил сета нивна аморалност и хипокризија."},{"word":"разобличувачки","type":"прид.","description":"Што прави нешто да се разобличи. Разобличувачки постапки."},{"word":"разоглавен","type":"прид.","description":"Што е без оглав, ослободен од оглав. Разоглавен коњ."},{"word":"разоглави","type":"св.","description":"Симне оглав од животно (за коњ). Момчето го разоглави коњот."},{"word":"разоди се","type":"св.","description":"Се раздвижи со одење по долго седење. Таа добро се разоди."},{"word":"разонода","type":"ж.","description":"Забава, задоволство во некоја активност за да се подобри расположението. Секому му треба малку разонода. Тоа го прави од разонода."},{"word":"разоноди","type":"св.","description":"Одвлече некому мисли, развесели некого; причини некому задоволство. Тој ги разоноди присутните со своите весели досетки. Таа ги разоноди гостите."},{"word":"разопита","type":"св.","description":"Праша, распраша, опита повеќе и повеќемина за нешто или за некого. Таа ги разопита соседите за момичето."},{"word":"разопне","type":"св.","description":"Оптегне, затегне платно, мрежа и сл. Тој ја разопна воловската кожа да се суши. Морнарите ги разопнаа едрата и запловија."},{"word":"разопули","type":"св.","description":"Отвори, опули очи ширум. Таа ги разопули очите."},{"word":"разор","type":"м.","description":"Бразда што се формира при орање. Добар орач не создава длабоки и широки разори."},{"word":"разора","type":"св.","description":"Првпат обработи, изора земја (нива, ледина). Тој ја разора ледината."},{"word":"разорен","type":"прид.","description":"Што има својство да разори, да разорува, да уништи; уништувачки, опустувачки. Разорна бомба. Разорно дејство. Разорно оружје."},{"word":"разори","type":"св.","description":"Опустоши, разнесе (со експлозив и сл.); разурне, разруши. Војската ја разори зградата со бомби. Атомската бомба го разори градот. Земјотресот го разори Скопје."},{"word":"разорлив","type":"прид.","description":"Што може да се разори, да се сосипе. Разорливи материи."},{"word":"разортачи","type":"св.","description":"Растури ортаклак со некого; ортачи, заортачи. Тој го разортачи."},{"word":"разорувач","type":"м.","description":"Лице што ништи, што разорува. Двајца разорувачи го срушија ѕидот. Тој е разорувач на моминските сништа."},{"word":"разорувачки","type":"прид.","description":"Што разорува; уништувачки. Разорувачка моќ. Разорувачки сили."},{"word":"разоруженост","type":"ж.","description":"Состојба на тој што е разоружен."},{"word":"разоружи","type":"св.","description":"Одзеде оружје, обезоружи, лиши некого што е вооружен од оружје; вооружи. Силите ги разоружија герилските војски. Командантот го разоружи него."},{"word":"разотвори","type":"св.","description":"Отвори сосема, ширум нешто или повеќе предмети. Таа ги разотвори прозорците за да влезе воздух во собата. Тој ширум ги разотвори вратите на куќата. Таа ги разотвори очите и вџашено гледаше."},{"word":"разотиде се","type":"св.","description":"За множество луѓе ‒ отиде, замине на разни страни. По свадбата сите се разотидоа дома. Децата се разотидоа."},{"word":"разоткрие","type":"св.","description":"Открие докрај нешто покриено. Таа го разоткри детето и го натера да стане. Го разоткри лицето и го фрли фереџето."},{"word":"разотуѓи","type":"св.","description":"Целосно, сосема отуѓи, направи да му биде некој некому отуѓен. Таа ги разотуѓи децата."},{"word":"разофка се","type":"св.","description":"Почне да офка зачестено и погласно. Таа се разофка од силните болки."},{"word":"разочара","type":"св.","description":"Предизвика чувство на незадоволство, не исполни некому очекувања. Тој ме разочара мене. Нејзиниот избор ги разочара домашните."},{"word":"разочаран","type":"прид.","description":"Што се разочарал, што изгубил надеж, што доживеал спротивно од очекуваното. Разочарани деца. Разочарана публика. Разочаран човек."},{"word":"разочарувачки","type":"прид.","description":"Што предизвикува чувства на разочараност. Разочарувачки податоци. Разочарувачки резултати. Разочарувачка информација."},{"word":"разработен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од разработи."},{"word":"разработи","type":"св.","description":"Направи да работи добро, интензивно, во голема мера, оспособи за користење. Жените ја разработија ткајачницата. Новите сопственици го разработија дуќанот."},{"word":"разработка","type":"ж.","description":"Дополнителна, поподробна обработка, доработка на нешто (замисла, план итн.). Разработката на оваа идеја е неопходна. Тој пристапи кон разработка на јазичните прашања."},{"word":"разрадости се","type":"св.","description":"Почне да се радува, се разрадува, почувствува радост во поголема мера. Кога ја слушна веста, тој многу се разрадости."},{"word":"разрадува","type":"несв.","description":"Носи, пренесува, предизвикува некому радост. Тој ги разрадува домашните. Убавата вест ги разрадува присутните."},{"word":"разранет","type":"прид.","description":"Што има рани. Разранета уста. Разранети нозе. Разрането тело. Разранети плеќи."},{"word":"разрани","type":"св.","description":"Причини рана, направи да се појави рана, обично на кожа. Комарците му ја разранија раката. Чевлите му ги разранија нозете."},{"word":"разрасне","type":"св.","description":"Израсне, расне повисоко и зафати повеќе место. Разраснале децава, не ги познав. Разраснале дрвјата. Разраснала тревата во градината."},{"word":"разраст","type":"м.","description":"Нагласен раст кон поширок опфат; Разрастот на банкарскиот систем е постојан. Разрастот на писменоста."},{"word":"разреве се","type":"св.","description":"Почне да реве силно или уште посилно (за животно). Коњот се разреве."},{"word":"разред","type":"м.","description":"Група, дел. Платни разреди."},{"word":"разредба","type":"ж.","description":"Редослед, распоред, класификација, групирање. Со новата разредба добиваме три групи."},{"word":"разреден","type":"прид.","description":"Што е растворен (за течност, гас, воздух), со помала густина, што не е густ, со послаба сила. Разредена киселина. Разреден воздух. Разреден амонијак. Разредена ракија со вода."},{"word":"разреди","type":"св.","description":"Зголеми растојание меѓу одделни лица или предмети, размести пооддалечено, смести на определена оддалеченост. Наставничката ги разреди учениците. Ветрот ги разреди лисјата на дрвјата. Непланските сечења ја разредија шумата. Таа го разреди расадот."},{"word":"разреди","type":"св.","description":"Растури, расипе нешто. Децата ја разредиле целата куќа, со денови е така, јас ќе наредам, тие ќе разредат."},{"word":"разредлив","type":"прид.","description":"Што може да се разреди, да се раствори лесно. Разредлива течност. Разредлив гас. Разредливи супстанции."},{"word":"разредувач","type":"м.","description":"Средство за разредување, материја што служи за намалување на густината на друга материја. Разредувач за боја. Разредувач за лак. Силен разредувач. Алкохолен разредувач."},{"word":"разреже","type":"св.","description":"Раздели нешто на делови. Го разреже овошјето и го стави во чинија. Таа ја разрежа лубеницата."},{"word":"разрез","type":"м.","description":"Прорез, разрежано место. Фустан со разрези отстрана. Кошула со длабок разрез. Разрези на ракавите."},{"word":"разресен","type":"прид.","description":"Што е со реси, што е изресен. Разресено здолниште. Разресени черги."},{"word":"разреси","type":"св.","description":"Направи да има реси, направи нешто да се реси. Таа ја разресила плетката. Децата го разресија пердето."},{"word":"разретчен","type":"прид.","description":"Што е проретчен, со поголем простор околу себе. Разретчени заби. Разретчена шума."},{"word":"разретчи","type":"св.","description":"Изретчи, проретчи, направи да биде изретчено, проретчено. Таа го разретчи расадот. Дивите сечачи ја разретчија шумата."},{"word":"разрешение","type":"ср.","description":"Резултат, објаснение, разјаснување, конечен производ, одговор или решение. Тој го чека разрешението од судскиот спор. Има неколку разрешенија на ова прашање. Сè уште нема разрешение за спорот со името."},{"word":"разреши","type":"св.","description":"Реши со обмислување, најде вистинско решение, најде правилен одговор. Дали може да се разреши загатката на животот? Тој ќе разреши кому ќе припадне наградата."},{"word":"разрешлив","type":"прид.","description":"Што може да се разреши. Разрешлива ситуација. Разрешлив проблем."},{"word":"разрешница","type":"ж.","description":"Ослободување од должност откако ќе се оцени работата на разрешениот (раководител, орган и сл.). Тој им даде разрешница на поранешните членови. Раководството доби разрешница."},{"word":"разривач","type":"м.","description":"Земјоделска машина за обработка на почвата. Длабоко разровкување на почвата се врши со разривачи и специјални плугови."},{"word":"разрига се","type":"св.","description":"Почне силно да рига. Детето се разрига."},{"word":"разрие","type":"св.","description":"Изрие, раскопа. Разријте ја таа грамада, расчистете го патот. Тој ја разри земјата околу себе. Водата ја разри браната."},{"word":"разрика се","type":"св.","description":"За животно ‒ почне да рика силно и долго. Говедата се разрикаа. Магарето се разрика."},{"word":"разрине","type":"св.","description":"Раскопа, разрие, расчисти со лопата. Тие веднаш го разринаа снегот."},{"word":"разрипа","type":"св.","description":"Натера, поттикне некого да рипа, да скока со поголем интензитет. Убавата музика ги разрипа гостите."},{"word":"разровка","type":"св.","description":"Направи да стане ровок, ронлив, да се раздробува. Подривачот го разровка долниот дел на почвата. Оваа машина ја издроби и ја разровка земјата."},{"word":"разровкан","type":"прид.","description":"Што е ронлив, раздробен. Разровкан слој почва. Разровкани почви. Разровкана земја."},{"word":"разровкувач","type":"м.","description":"Земјоделска машина за обработка на почвата; разривач. Нова серија разровкувачи на почвата."},{"word":"разружа","type":"св.","description":"Отстрани, симне од некого опрема, накит и сл. Тој ги разружа коњите. Млади девојчиња ја разружаа невестата."},{"word":"разрумени","type":"св.","description":"Направи да стане румен, заруменет. Сонцето му го разрумени лицето."},{"word":"разрушен","type":"прид.","description":"Што е разурнат, престорен во урнатини, уништен. Разрушен мост. Разрушен дом. Разрушени градови."},{"word":"разрушен","type":"прид.","description":"Што е разбушавен, неисчешлан. Руси коси разрушени. Долга разрушена коса."},{"word":"разрушение","type":"ср.","description":"Урнатина, нешто што е разурнато. На местото од градот се наоѓаа разрушенија."},{"word":"разрушеност","type":"ж.","description":"Состојба на тоа што се разрушило;"},{"word":"разруши","type":"св.","description":"Разурне, разори, сруши, уништи, претвори во урнатини. Силниот земјотрес го разруши градот. Тој го разруши внатрешниот ѕид. Силната експлозија го разруши мостот."},{"word":"разруши","type":"св.","description":"Разбушави, направи да стане бушаво. Момчето ѝ ја разруши убавата фризура. Таа си ја разруши косата."},{"word":"разрушител","type":"м.","description":"Дојде разрушителот."},{"word":"разрушителен","type":"прид.","description":"Разрушителен збор. Разрушителна постапка. Разрушителни мини."},{"word":"разрушлив","type":"прид.","description":"Што може да биде разрушен. Разрушлив ѕид."},{"word":"разрушувач","type":"м.","description":"Тој што разрушува или тоа што служи за разрушување. Огнен разрушувач. Разрушувач на почвата. Водени разрушувачи."},{"word":"разрушувачки","type":"прид.","description":"Разорен, разурнувачки, што има моќ да разруши. Разрушувачка сила. Разрушувачка моќ. Разрушувачка постапка."},{"word":"разубавен","type":"прид.","description":"Што е поличен, поубав, попријатен, поинтересен, содржински побогат. Разубавена жена. Разубавен двор. Разубавен град. Разубавен простор. Разубавено време. Разубавени мисли."},{"word":"разубави","type":"св.","description":"Направи да стане нешто полично, поубаво, поизразито. Таа ги разубави сите во својот фризерски салон. Масерот ѝ го разубави телото."},{"word":"разубавувач","type":"м.","description":"Средство што разубавува, што прави да стане нешто поубаво, попријатно и сл. Сите овие козметички средства се разубавувачи на кожата на лицето. Природните маски за коса служат како разубавувачи и ѝ даваат сјај и живост на косата."},{"word":"разубеди","type":"св.","description":"Премисли некого, стори, предизвика некој да смени мислење. Не му требаше многу да го разубеди детето. Ветувањата ги разубедија работниците. Разубеди ја да дојде со нас."},{"word":"разубедувач","type":"м.","description":"Лице што премислува некого, што го убедува да смени мислење. Постојано е во некоја позиција на разубедувач на децата и на сопствената жена."},{"word":"разувери","type":"св.","description":"Разубеди, премисли некого за нешто со уверливи докази. Лекарот го разувери во врска со терапијата. Најновите настани го разуверија во чесноста на соседите."},{"word":"разуверувач","type":"м.","description":"Лице што разуверува, премислува некого. Околу мене имам разуверувачи колку што ти душа сака."},{"word":"разуздан","type":"прид.","description":"Што е без узда. Разуздани коњи."},{"word":"разузди","type":"св.","description":"Симне узда од коњ. Разузди ги коњите, нека се одморат малку."},{"word":"разузнава","type":"несв.","description":"Разбира, сфаќа, осознава, распознава. Малечкото веќе разузнава по нешто. Кога се разбуди од кома, почна да разузнава. Далтонистите не разузнаваат бои."},{"word":"разузнавач","type":"м.","description":"Лице што се занимава професионално со разузнавање, што работи во служба за разузнавање. Владините разузнавачи први ја пренесоа информацијата."},{"word":"разузнавачки","type":"прид.","description":"Што се однесува на разузнавач и на разузнавање. Разузнавачки методи. Разузнавачка служба."},{"word":"разузнае","type":"св.","description":"Сфати, разбере, распознае, осознае, препознае предмети и појави. Децата може да ги разузнаат родителите по првите два месеца. Откако се освестив, јас прво ја разузнав мајка ми."},{"word":"разукраси","type":"св.","description":"Отстрани украсни предмети, раскити нешто накитено. Неколку дена по празникот ја разукраси куќата."},{"word":"разулавен","type":"прид.","description":"Што е поулавен, безумен, избезумен, збеснат. Разулавена жена. Разулавени деца. Разулавен коњ. Разулавен кикот."},{"word":"разулави","type":"св.","description":"Поулави, доведе некого во состојба на улав, налути некого, направи некој да се однесува како улав. Нејзиното присуство ги разулави децата. Не е првпат да ја разулави мајка си."},{"word":"разум","type":"м.","description":"Способност на човекот за мислење, размислување, создавање ставови, логички судови, заклучоци; ум, памет. Само со разумот може да се донесе добар заклучок. Човекот користи само дел од својот разум. Разумот му работеше со голема брзина. Разумот не му работи. Да имаше разум, нема да се појавеше пред нас. Здрав разум. Болен разум. Досетлив разум."},{"word":"разумен","type":"прид.","description":"Што има разум, што има моќ да го користи разумот. Разумно суштество."},{"word":"разурнат","type":"прид.","description":"Што е урнат во голем степен, престорен во урнатини, разрушен. Разурната црква. Разурнат град. Разурнати мостови. Разурната зграда."},{"word":"разурне","type":"св.","description":"Претвори во урнатини, разруши. Тие го разурнаа целото село. Силниот земјотрес го разурна Скопје."},{"word":"разурнувач","type":"м.","description":"Тој што разурнува, што урива, руши нешто. Работи како разурнувач во една градежна фирма."},{"word":"разурнувачки","type":"прид.","description":"Што е разорен, оној што има моќ да разурне. Разурнувачки земјотрес. Разурнувачко невереме. Разурнувачка сила. Разурнувачки елементи."},{"word":"разучи","type":"св.","description":"Проучи, продлабочено научи нешто. Првиот дел од испитот го разучи до најситни делови. Проблемот го разучи во целост."},{"word":"разџавка се","type":"св.","description":"Почне да џавка засилено, гласно. Кучињата се разџавкале по улицата."},{"word":"разџагори се","type":"св.","description":"Почне да џагори засилено, многу гласно. Девојчињата се разџагориле, немаат срам."},{"word":"разџвака се","type":"св.","description":"Почне да џвака засилено, гласно. Што сте се разџвакале така? Сите се разџвакале како да не виделе храна во својот живот."},{"word":"разџивка се","type":"св.","description":"Почне да џивка засилено, многу гласно. Врапчињата се разџивкале во дворот."},{"word":"рај","type":"м.","description":"(рел.) Прекрасно место каде што по смртта престојуваат душите на чесните и праведните. Праведните и чесните ќе се најдат во рајот. Гласници на рајот."},{"word":"раја","type":"ж.","description":"(истор.) Немуслиманското поданичко население во Турското Царство, коешто плаќало данок. Измачена раја. Обесправена раја. Христијанска раја. Рајата од сите три вери."},{"word":"рајатин","type":"м.","description":"Покорен, потчинет христијанин во Турското Царство. Вреден рајатин. Чесен рајатин. Се собрале ем Турци ем рајати."},{"word":"рајбер","type":"м.","description":"Вид кука, резе за затворање врати, прозорци и сл. однатре. Вратата однатре е затворена со неколку големи рајбери. Таа ги провери рајберите на прозорците."},{"word":"Рајна","type":"ж.","description":"Река во Германија."},{"word":"рајски","type":"прид.","description":"Што се однесува на рај. Рајски порти. Рајски градини. Рајско јаболко."},{"word":"рак","type":"м.","description":"(зоол.) Вид водно животно, заштитено со раковина, со издолжени делови од телото ‒ краци, живее во слатка и во солена вода. Морски рак. Речен рак. Раковите имаат многу вкусно месо. Ловеа риби и фаќаа ракови."},{"word":"рак","type":"м.","description":"Општ назив за сите малигни тумори; карцином, канцер. Рак на белите дробови. Рак на дојка. Рак на кожата."},{"word":"рака","type":"ж.","description":"Еден од горните екстремитети на човечкото тело, делот од прстите до горниот раменски зглоб. Десна рака. Лева рака. Момчето си ја повреди раката. Ме фати за рака. Децата високо ги креваа рацете."},{"word":"ракав","type":"м.","description":"Дел од облеката што покрива дел од раката или целата рака без дланката со прстите. Куси ракави. Долги ракави. Тесни ракави. Широки ракави. Подвиткани ракави. Везени ракави. Фустан без ракави."},{"word":"ракавец","type":"м.","description":"(мех.) Долгнавест, валчест дел од машина. Хоризонталниот ракавец на моторот од тракторот. Вертикален ракавец."},{"word":"ракавица","type":"ж.","description":"Дел од облеката што служи за заштита на рацете, на дланката и на прстите. Волнени ракавици. Долги и куси ракавици. Заштитни ракавици. Гумени ракавици. Ја изгубив едната ракавица."},{"word":"ракавичар","type":"м.","description":"Лице што произведува или што продава ракавици."},{"word":"ракатен","type":"прид.","description":"Ракатна пила."},{"word":"ракатка","type":"ж.","description":"Количина жито, трева и сл. колку што може да се опфати со една рака; китка 2. Ракатка полски цвеќиња. Неколку ракатки оризова трева. Ракатка праз."},{"word":"ракета","type":"ж.","description":"а) (воен.) Експлозивно тело со разорна моќ, проектил. Атомските ракети се свртени кон небото. Во подморницата има сто атомски ракети. Најновите ракети имаат силна разорна моќ. Ракета земја ‒ воздух. б) Вид граната што експлодира во воздух и дава светлина. Сигнална ракета. Светлосна ракета. Запалива ракета. Правеле огномет со ракети."},{"word":"ракета","type":"ж.","description":"Лопатка за играње пинг‒понг. Кинески ракети. Силен удар со ракетата кон левиот агол."},{"word":"ракетар","type":"м.","description":"Аматер што се занимава со изработка на летала на реактивен погон. Најдобрите ракетари беа наградени."},{"word":"ракетарство","type":"ср.","description":"Аматерска изработка на летала на реактивен погон. Натпревар по ракетарство."},{"word":"ракетен","type":"прид.","description":"Што се однесува на ракета1. Ракетна техника. Ракетен систем. Ракетна рампа. Ракетен знак. Ракетен сигнал. Ракетни балони."},{"word":"ракетира","type":"св. и несв.","description":"Исфрли, исфрла ракети, изврши, врши напад, гаѓање со ракети. Тие ракетираа неколку проектили. Секој час ракетираа по една сигнална ракета. Во утринските часови го ракетираа градот."},{"word":"ракетодром","type":"м.","description":"Место уредено за полетување, за лансирање, за сместување и за одржување ракети и други слични летала на реактивен погон. Ракетодром за вселенски летови."},{"word":"ракетоносач","type":"м.","description":"Брод и сл. што е носач на ракети."},{"word":"ракетоплан","type":"м.","description":"Ракета што сообраќа како авион; шатл."},{"word":"ракиен","type":"прид.","description":"Што е за сместување, за чување ракија, за пиење ракија. Ракиено шише. Ракиена бочва. Ракиени чаши. Ракиени казани."},{"word":"ракија","type":"ж.","description":"Алкохолен пијалак што се добива со дестилација на комиње од грозје, овошје, компир или од житни растенија, кога гликозата од овошјето и сл. се претвора во етанол што се раствора со дестилирана вода. Гроздова ракија. Комова ракија. Сливова ракија. Греана ракија. Тој пие само домашна ракија."},{"word":"ракијада","type":"ж.","description":"Манифестација, настан, натпревар во правење подобра и поквалиетна ракија. Ракијада во Валандово."},{"word":"ракијар","type":"м.","description":"Производител на ракија или трговец со ракија. Најпознатите ракијари се од Кавадаречко."},{"word":"раки-сапун","type":"м.","description":"Име за тоалетен сапун во минатото носен од Исток."},{"word":"ракита","type":"ж.","description":"Вид ниска врба со црвеникава кора; Salix purpurea. Крај реката нависнале ракити."},{"word":"ракитник","type":"м.","description":"Простор, место каде што има ракита, што е засаден или што е обраснато со ракита;"},{"word":"ракитов","type":"прид.","description":"Што е од ракита, што припаѓа на ракита. Ракитови гранки. Ракитова грмушка."},{"word":"ракитовина","type":"ж.","description":"Ракитово дрво, ракитова гранка. Кошниците се направени од ракитовина."},{"word":"ракиџија","type":"м.","description":"Тој што произведува и што продава ракија; ракијар. Кавадаречки ракиџии. Ракиџијата точеше ракија."},{"word":"ракиџилница","type":"ж.","description":"Место каде што се произведува, каде што се вари ракија. Зад куќата имаа ракиџилница. Ракиџискиот казан беше ставен среде ракиџилницата."},{"word":"ракла","type":"ж.","description":"Ковчег, сандак за облека. Дрвени ракли. Црна дрвена ракла со метални украси."},{"word":"раклица","type":"ж.","description":"Едногодишно растение, еден од најчестите видови плевел во житото; Agrostemma githago. Животните се трујат од плодот на раклицата."},{"word":"раков","type":"прид.","description":"Што се однесува на рак, што е од рак; Раков специјалитет. Ракови јајца. Ракова салата."},{"word":"раковиден","type":"прид.","description":"Што има форма на рак1, што е сличен на рак; Раковидни знаци. Раковидна градба. Раковидни животни. Раковидни фигури."},{"word":"раковина","type":"ж.","description":"Цврстиот, тврд, коскест заштитен покрив кај некои животни (рак, полжав и сл.). Раковината се крши за да се дојде до месестиот дел."},{"word":"раководен","type":"прид.","description":"Што раководи со нешто, во некоја област, што се однесува на раководење. Раководен тим. Раководно место. Раководен кадар. Раководна улога. Раководни лица. Раководни функции."},{"word":"раководи","type":"несв.","description":"Организира, планира, управува нешто, одлучува и стои на чело на нешто како раководител. Тој ја раководи секцијата. Професорот го раководеше нашиот тим. Тој ја раководеше фирмата. Тој раководи со војската."},{"word":"раководител","type":"м.","description":"Лице што раководи, управува нешто, управувач на определена работа. Тој беше раководител и учител. Раководител на проектите. Класен раководител. Стручен раководител. Раководител на смена."},{"word":"раководителски","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на раководител. Раководителски средби. Раководителски состанок."},{"word":"раководство","type":"ср.","description":"(само едн.) Насока, упатство, прирачник, поставени правила според кои треба да се постапува. Раководство за работа. Наставникот им остави раководство за часот."},{"word":"ракоделен","type":"прид.","description":"Рачно изработен. Ракоделни предмети."},{"word":"ракоделец","type":"м.","description":"Работник што работи рачно, што се занимава со рачна изработка. Се намали бројот на ракоделците."},{"word":"ракоделски","type":"прид.","description":"Што се однесува на ракоделец и на ракоделство. Ракоделски планови. Ракоделска програма за работа."},{"word":"ракоделство","type":"ср.","description":"Рачен труд, обично женска рачна работа (плетење, везење и сл.). Ракоделството се насочи кон културното фолклорно наследство и кон традицијата."},{"word":"раколик","type":"прид.","description":"Раковиден, ракообразен. Раколики фигури. Раколики форми на животни."},{"word":"ракомет","type":"м.","description":"Вид спорт, игра со топка со раце меѓу две екипи од кои секоја се обидува да даде повеќе погодоци во спротивниот гол. Македонскиот ракомет е во подем. Женски ракомет."},{"word":"ракометар","type":"м.","description":"Спортист што се занимава со ракомет. Тој е најдобриот македонски ракометар."},{"word":"ракометен","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на ракомет. Ракометен турнир. Ракометна топка. Ракометно првенство. Ракометно игралиште."},{"word":"ракообразен","type":"прид.","description":"Што има облик на рак, раколик; Ракообразни животни. Ракообразни форми."},{"word":"ракопашен","type":"прид.","description":"Само во составот: ракопашен бој, ракопашна борба ‒ борба гради в гради со ладно оружје."},{"word":"ракопис","type":"м.","description":"Начин на пишување на перото при движење со рака, стил, специфична форма, специфичен облик на пишување на буквите. Убав ракопис. Читлив ракопис. Тој внимава на ракописот кога ги пишува писмата за неа."},{"word":"ракописен","type":"прид.","description":"Што се однесува на ракопис, што е во ракопис. Ракописни букви. Ракописно писмо. Ракописни книги. Ракописни текстови. Ракописна збирка. Ракописно наследство."},{"word":"ракоплеска","type":"несв.","description":"Плеска со рацете, аплаудира во знак на одобрување или на пофалба. Сите ракоплескаа. Публиката ракоплескаше."},{"word":"ракоплескач","type":"м.","description":"Лажни поддржувачи, донесена публика платена да ракоплеска. Група ракоплескачи се огласуваа на дадениот знак."},{"word":"ракоположи","type":"св.","description":"Постави, унапреди, воведе некого во црковен чин, направи да влезе во некаков црковен ред. Него го ракоположиле за епископ. Во Рим го ракоположиле за словенски свештеник."},{"word":"ракотворба","type":"ж.","description":"Рачно изработена творба. Дрвени ракотворби. Македонски ракотворби. Домашни ракотворби."},{"word":"ракотворец","type":"м.","description":"Лице што изработува ракотворби, рачно произведува некои предмети, обично авторски дела, рачно создава творби. Македонските ракотворци, копаничари и терзии се познати надалеку."},{"word":"ракува","type":"несв.","description":"Управува, се служи со нешто (машина, алат, оружје итн.). Тој знае да ракува со трактор. Таа ракува со машината според даденото упатство. Тој ракува со пиштолот исто толку добро како и со пушката."},{"word":"ракува се","type":"св. и несв.","description":"Се поздрави, се поздравува еден со друг, подавајќи си раце, прави со некого заеднички поздрав со рацете. Добродушно се ракуваа. Тој се ракуваше со сите. Нежно се ракуваа."},{"word":"ракувач","type":"м.","description":"Лице што знае да управува, да ракува со нешто. Тој е вешт ракувач со огнено оружје. Тие се опитни ракувачи со овие моторни пили."},{"word":"ракун","type":"м.","description":"Северноамериканско диво четириножно животно, цицач, со скапоцено крзно и карактеристични црни шарки околу очите; Procyon lotor."},{"word":"ракурс","type":"м.","description":"Во уметноста ‒ агол на снимање, положба на објективот на камерата во која е сосредоточен некој детаљ; агол на набљудување, гледна точка, гледиште. Позиција на двоен и обратен ракурс."},{"word":"ракче","type":"ср.","description":"Салата со ракчиња и со други морски плодови. Во вирот имаше ракчиња. Морски ракчиња."},{"word":"ралица","type":"ж.","description":"Дел од рало, рачка на ралото, на плугот. Тој се фати за ралицата и ја направи првата бразда. Плужни ралици."},{"word":"ралник","type":"м.","description":"Дел од плуг што ја сече хоризонтално земјата при орање и ја превртува. Ралникот ја сече почвата хоризонтално, а ножот вертикално. Ралникот се изработува од квалитетен челик. Овој модерен трактор има неколку ралници."},{"word":"ралниче","type":"ср.","description":"Дел од машински сеалки, мали ралници што прават бразди каде што се сее семето. Редосеалките имаат обично и дисковидно ралниче."},{"word":"ралничен","type":"прид.","description":"Што е како ралник, што се однесува на ралник. Ралнични и обични плугови. Ралничните плугови се најстари."},{"word":"рало","type":"ср.","description":"Земјоделско орудие за орање, обично изработено од дрво. Дрвените рала сè уште се употребуваат во планинските предели. Тој ги зеде ралото и воловите и почна да ора."},{"word":"рамазан","type":"м.","description":"Деветти месец од исламскиот календар, месец на строг пост кај муслиманите кога се јаде само ноќе во определени часови."},{"word":"рамен","type":"прид.","description":"Што се однесува на рамо. Раменен појас. Рамена коска."},{"word":"рамен","type":"прид.","description":"Што е без височини, ридови и угорнини во вертикална насока, за земја, пат и сл. Рамна месност со мал број жители. Рамна калдрма. Рамни патишта. Рамно место."},{"word":"раменица","type":"ж.","description":"рамо."},{"word":"раменски","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на рамо. Раменски појас. Раменски коски."},{"word":"рамка","type":"ж.","description":"Посебно изработена летвичка, метална или пластична лајсна со која се опкружува по рабовите и се заштитува нешто (слика, огледало, стаклена површина, очила итн.). Сребрена рамка. Дрвена рамка. Огледало во рамка. Фотографии во убави рамки. Сребрени рамки за очила. Очила со црни рамки."},{"word":"рамковен","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на рамка. Рамковни украси. Рамковна позлата."},{"word":"рамнач","type":"м.","description":"Дел од машина за обработка на почвата, за рамнење на почвата. Почвата ја обработувавме со брана или со рамначи. Монтиран рамнач."},{"word":"рамни","type":"несв.","description":"Прави нешто да стане рамно или мазно, зарамни, израмни, намести со рамнење. Работниците го рамнеа патот со машини. Девојката го рамнеше здолништето. Со наводените раце ја рамнеше косата."},{"word":"рамнина","type":"ж.","description":"Земјина површина, предел без ридови и долови или со ненагласена брановидна почва. Котлинска рамнина. Плодна рамнина. Песочна рамнина. Водна рамнина. Зелена рамнина."},{"word":"рамнинка","type":"ж.","description":"Мала ледина, лединка, чистинка. Излеговме на една рамнинка обрасната со полско цвеќе. Застанавме на рамнинката. Во полето место ниви запустени рамнинки."},{"word":"рамнител","type":"м.","description":"Во христијанската религија, тој што исправува, управува, дотерува, што израмнува, регулира нешто. Господ рамнител. Свети Петар е рамнителот кому треба да се поклониме."},{"word":"рамничар","type":"м.","description":"Тој што живее во рамнина, во рамнински крај. Сточарите рамничари се навикнати на таков живот."},{"word":"рамничарски","type":"прид.","description":"Што е својствен, што ѝ припаѓа на рамница. Рамничарски предели. Рамничарско пасиште. Рамничарско село. Рамничарска населба."},{"word":"рамниште","type":"ср.","description":"Рамно место; рамнина, рамница. Децата играа фудбал на рамништето."},{"word":"рамно","type":"ср.","description":"Тие излегоа на рамно. На рамното кога одам ми е полесно."},{"word":"рамно","type":"ср.","description":"Вид народно оро, обично членувано. Девојките го играа рамното."},{"word":"рамно-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки со значење ист, еднаков со некој друг или со нешто друго според означеното со вториот дел од сложенката (рамноправен, рамноделен, рамнозначен, рамнокрак, рамносилен)."},{"word":"рамноаголен","type":"прид.","description":"Што има еднакви, исти агли. Рамноаголен триаголник. Рамноаголен многуаголник."},{"word":"рамноапостол","type":"м.","description":"Еднаков, ист, рамен со апостолите. Рамноапостолот Кирил. Рамноапостолите Кирил и Методиј."},{"word":"рамноглав","type":"прид.","description":"Што е ист по височина со некого; токмоглав. Рамноглави деца."},{"word":"рамногласен","type":"прид.","description":"Што има ист глас, во ист ритам, еднаков тоналитет без да се менува. Рамногласни звуци. Рамногласно пеење."},{"word":"рамноденица","type":"ж.","description":"Време, деноноќие во годината кога денот и ноќта еднакво траат. Сите ритуали биле правени на рамнодениците. Есенска рамноденица. Пролетна рамноденица."},{"word":"рамнодушен","type":"прид.","description":"Што е незаинтересиран, без интерес кон она што го опкружува. Рамнодушни ученици. Рамнодушни соседи. Рамнодушни слушатели."},{"word":"рамнозначен","type":"прид.","description":"Што е еднаков, ист по значење; Рамнозначни изрази. Рамнозначни зборови. Рамнозначни термини."},{"word":"рамнокрак","type":"прид.","description":"Што има еднакви, исти краци. Рамнокрак триаголник."},{"word":"рамномерен","type":"прид.","description":"Што е постојан, еднаков, ист, одмерен во некаков однос. Рамномерен чекор. Рамномерни удари. Рамномерно трепкање. Рамномерен развиток. Рамномерно движење."},{"word":"рамнообразен","type":"прид.","description":"Што има ист, идентичен вид, лик. Рамнообразни форми на жив свет."},{"word":"рамноправен","type":"прид.","description":"Што има исти права како и другите, што е еднаков, изедначен во правата со другите. Рамноправен граѓанин. Рамноправен противник. Рамноправен член. Рамноправен третман. Рамноправен партнер."},{"word":"рамноправност","type":"ж.","description":"Еднаквост на правата и на должностите на луѓето; состојба на тој што е рамноправен, на тоа што е рамноправно. Тие се бореа за рамноправност и за слобода. Рамноправност при вработување на мажите и на жените. Полова рамноправност. Борци за рамноправност."},{"word":"рамносилен","type":"прид.","description":"Што е еднаков, ист по сила. Момчињата се рамносилни."},{"word":"рамностран","type":"прид.","description":"Што има еднакви страни. Рамностран триаголник."},{"word":"рамнотежа","type":"ж.","description":"Состојба на еднаквост на силите што дејствуваат врз некое тело кога тоа е во мирување, состојба на телата кога сите сили и брзините на моќта на телото ќе станат рамномерни. Телата се наоѓаат во стабилна рамнотежа. Кога на лостот се постигнува рамнотежа, станува збор за иста тежина."},{"word":"рамо","type":"ср.","description":"(анат.) Дел од човечкото тело од вратот до горниот крај на раката, надлактицата. Тој го стави палтото на рамо и си замина. Навивачите го кренаа на рамена и го носеа меѓу толпата. Тој го повреди рамото. Со мотика на рамо. Повредено рамо."},{"word":"рампа","type":"ж.","description":"Пречка на некаков премин од еден во друг простор или во ограден простор (преку пруга, на паркинг, преку граница и сл.). Гранична рампа. Наплатна рампа. Крената рампа."},{"word":"рамстек","type":"м.","description":"Парче чисто, меко, сочно јунешко месо од страничниот дел на грбот. Порачаа два рамстека. Парче рамстек испечено на жар."},{"word":"ран","type":"прид.","description":"Што се случува, што е, што се јавува на почетокот на денот. Рано утро. Рана зора."},{"word":"рана","type":"ж.","description":"Отворена, механичка повреда на ткивата придружена со прекин на интегритетот на кожата, телесна повреда, кај човек или кај животно, со некое оружје, остар предмет или со каснување од некое животно; повреда Површинска рана. Внатрешна рана. Отровна рана. Огнострелна рана. Длабока рана. Преврзани рани. Инфицирани рани. Зараснати рани. Рани по целото тело. Отворени рани. Крвави рани."},{"word":"ранак","type":"м.","description":"Прво дете што се раѓа порано. Тој е ранак, се роди на седум месеци. Ранаците обично се машки."},{"word":"ранг","type":"м.","description":"Звање, степен, чин во хиерархија. Висок ранг. Понизок ранг. Ранг на министер."},{"word":"рангира","type":"св. и несв.","description":"Постави, поставува според ранг, определи, определува ранг. Жирито ги рангираше мелодиите и ја избра најдобрата. Учениците беа рангирани според успехот."},{"word":"Рангун","type":"м.","description":"Главен град на Мјанмар."},{"word":"рандеву","type":"ср.","description":"Состанок, обично љубовна средба. Моето прво рандеву пропадна."},{"word":"рандман","type":"м.","description":"Сооднос, принос, приход добиен од сировината во вид на фабрикат или на полуфабрикат (обично во рударството и во прехранбената индустрија). Со машинската преработка на грозјето се добива поголем рандман на шира. Рандманот од оваа сорта говеда е висок."},{"word":"раненик","type":"м.","description":"Посвоеник, посвојче. Таа го чуваше својот раненик од бебе. На крајот си зедоа раненик."},{"word":"ранет","type":"ж.","description":"Лице на кое му е нанесена рана. Ранетите ги сместија во најблиската болница. Ранетиот се освести и прозборе. Ранетата не зборуваше и не помнеше ништо"},{"word":"ранет","type":"прид.","description":"Што има, што добил рани, телесни повреди. Ранети војници. Тројцата беа тешко ранети. Ранети птици. Ранет волк. Ранета срна. Ранет со нож."},{"word":"ранец","type":"м.","description":"Вид лоза. Ранецот успева во Кавадаречко."},{"word":"ранец","type":"м.","description":"Еден вид специјална торба, чанта со ремени отстрана што се носи нарамена на грб; Планинарски ранец. Војнички ранец. Училишни ранци."},{"word":"ранжир","type":"м.","description":"Распоред, разместување, средување според определени мерила, критериуми, потреби. Тој врши ранжир на книгите во библиотеката. Изврши ранжир на вагоните во композицијата."},{"word":"ранжира","type":"св. и несв.","description":"Распореди, распоредува, размести, разместува нешто; Таа ги ранжира книгите и старите списи. Два часа ги ранжира железничките вагони."},{"word":"ранжирен","type":"прид.","description":"Што се однесува на ранжир. Ранжирен погон. Ранжирна станица."},{"word":"рани","type":"св.","description":"Нанесе некому рана. Неа ја ранија во десната рака. Тие смртно го ранија момчето."},{"word":"рани","type":"несв.","description":"Станува рано наутро; порани, подрани. Рано ми ранила млада невеста."},{"word":"ранина","type":"ж.","description":"Многу рано наутро, пред зора. Прва ранина."},{"word":"раница","type":"ж.","description":"Специјална торба за храна и сл. што се носи на рамо; Полна раница. Празна раница. Носеше раница со храна на грбот."},{"word":"раничка","type":"ж.","description":"Раничка на усната. Раничка на раката."},{"word":"ранка","type":"ж.","description":"Вид круша, цреша, дуња, грозје или слива што даваат плодови меѓу првите овошја. Сливата ранка дава поситни плодови."},{"word":"ранко","type":"прил.","description":"Ранко си легнавме, ранко да станеме."},{"word":"ранлив","type":"прид.","description":"Што може да биде ранет, да добие рана. Само петицата беше неговото ранливо место."},{"word":"ранобуден","type":"прид.","description":"Што се разбудува, што се буди рано. Ранобудните петли ја навестија зората. Ранобудни фабрички работници. Ранобудна домаќинка."},{"word":"ранобудник","type":"м.","description":"Тој што се буди, што се разбудува рано. Тој е ранобудник."},{"word":"рановизантиски","type":"прид.","description":"Што е, што се појавува во раниот византиски период. Рановизантиска книжевност. Рановизантиски текстови. Рановизантиска епоха."},{"word":"раноградинарски","type":"прид.","description":"Градинарски култури што се јавуваат рано напролет. Раноградинарски производи. Раноградинарски зеленчук."},{"word":"раноесенски","type":"прид.","description":"Што е, што се појавува рано наесен. Раноесенски производи. Раноесенски температури."},{"word":"ранозрел","type":"прид.","description":"Што достигнува рано зрелост, порано завршува со растење. Ранозрели раси овци. Мерино прекос означува ранозрела овца."},{"word":"ранопролетен","type":"прид.","description":"Што е, што се појавува рано напролет. Ранопролетни култури. Ранопролетни температури."},{"word":"раноутрински","type":"прид.","description":"Што е, што се одвива многу рано наутро. Раноутрински час. Раноутрински разговори. Раноутрински прошетки. Раноутрински сцени."},{"word":"ранохристијански","type":"прид.","description":"Што е, што се појавува во раниот христијански период. Ранохристијански автори. Ранохристијанска книжнина. Ранохристијански период."},{"word":"раноцветен","type":"прид.","description":"Што се појавува, што цвета многу рано. Раноцветни растенија."},{"word":"ранч","type":"м.","description":"Сточарска фарма, поголема или помала област која е организирана за одгледување крупен добиток (коњи, говеда, овци) слична на сточарско стопанство, изобилува со тревнати површини, вода и сè што е потребно за одгледување добиток; карактеристично за Северна и Јужна Америка, Канада и Австралија. Тој го поседува најголемиот ранч во Америка. Таа има ранч каде што го минува летото."},{"word":"ранчер","type":"м.","description":"Сточар (каубој, воловар, кравар) што има ранч или што работи на ранч. Американски ранчери. Канадски ранчери."},{"word":"рап","type":"м.","description":"Музички стил што се карактеризира со звучно рецитирање, придружено со наметлив ритам во кој доминираат ударните инструменти. Тврдокорен рап. Македонски рап. Комерцијален рап."},{"word":"рапав","type":"прид.","description":"Што е груб, нерамен, што нема мазна површина. Рапава подлога. Рапава површина. Рапав ѕид. Рапави прсти."},{"word":"рапавина","type":"ж.","description":"Рапавост, грубост, избразденост, збрчканост на површината на предмет или кај кожата на луѓето. Меѓу рапавините на каменот светкаа златните жици. Рапавината на нејзиното лице и на рацете беше слика на тешкиот живот."},{"word":"рапер","type":"м.","description":"Музичар што изведува и твори рап. Македонски рапери."},{"word":"рапиден","type":"прид.","description":"Што е молскавичен, ненадеен, исклучително брз и со голем интензитет. Рапиден скок на берзата. Рапиден развиток. Рапиден пораст на цените."},{"word":"рапир","type":"м.","description":"(истор.) Меч со двострано сечило и со шилест врв. Тој си го позна рапирот по дршката."},{"word":"раплав","type":"прид.","description":"За дрво ‒ што е со врги; вргав, врглест, врглав. Раплави стебла."},{"word":"рапорт","type":"м.","description":"(воен.) а) Отчет, известување, информација, целосен опис за извршена задача или за определена обврска. Секое утро тој поднесуваше рапорт кај водникот. б) Сослушување кај претпоставен по повик или по свое барање. Тие го повикаа на рапорт. Сега е на рапорт кај генералот."},{"word":"рапортира","type":"св. и несв.","description":"Поднесе, поднесува рапорт, даде, дава отчет по службена должност. Војникот му рапортираше на десетарот. Секое утро рапортира пред шефот."},{"word":"рапсод","type":"м.","description":"Старогрчки поет и пејач кој патува, обично придружуван со лира. Пееле рапсодите на разни празници."},{"word":"рапсодија","type":"ж.","description":"Песна на рапсод кај Старите Грци."},{"word":"рапсодичен","type":"прид.","description":"Што има елементи или карактеристики на рапсодија. Рапсодични напеви."},{"word":"рапче","type":"ср.","description":"Неколку рапчиња на ракавите."},{"word":"раритет","type":"м.","description":"Реткост, нешто несекојдневно, што се издвојува по својот квалитет или по некоја друга карактеристика. Овој камен е раритет. Ваквите настани се раритет кај нас."},{"word":"раритетен","type":"прид.","description":"Редок, исклучителен, малоброен. Раритетни сорти. Раритетна убавина. Раритетен примерок. Раритетен настан."},{"word":"раса","type":"ж.","description":"Историски создаден тип луѓе со заеднички телесни и духовни својства, морфолошки, географски и др. особини, со заеднички наследни физички карактеристики што се појавиле со текот на еволуцијата со приспособувањето кон определени средини и што ги издвојуваат од другите (боја на кожата, очи, коса, структура на телото и сл.). Бела раса. Црна раса. Жолта раса. На средбата присуствуваа припадници од сите раси. Формата на косата варира според расата на човекот, а исто така и бојата на очите. Припадници на белата раса."},{"word":"расад","type":"м.","description":"Специјално одгледувани растенија за пресадување. Расад за домати. Расадот е подготвен за садење. Празот се одгледува исклучиво со расад. Расад за цвеќиња. Расад на тутун. Производство на расади. Квалитетен расад."},{"word":"расаден","type":"прид.","description":"Што е одгледан со помош на расад, со расадување. Расаден начин на производство. Расадни растенија. Расаден систем."},{"word":"расади","type":"св.","description":"Пресади растенија, расад на определени места. По еден месец ги расади цвеќињата. Напролет го расади празот."},{"word":"расадилиште","type":"ср.","description":"Површина, дел од расадник што служи за расадување на прегусто изникнат расад."},{"word":"расадник","type":"м.","description":"Простор, градина каде што се одгледуваат растенија за расадување. Во расадникот имаше неколку видови цвеќе. Најсигурен расад е од расадниците."},{"word":"расадничар","type":"м.","description":"Лице што работи во расадник или што одгледува расад."},{"word":"расадосадачка","type":"ж.","description":"Машина за механичко расадување расад. Расадосадачка со автоматски диск за расадување."},{"word":"расвести","type":"св.","description":"Направи некој да почне да преоѓа од несвесна во свесна состојба; освести. Студената вода и свежиот воздух ја расвестија девојката. Таа го расвести со вода и со студени облоги."},{"word":"расветли","type":"св.","description":"Опсипе, облее со светлина. Тој ја расветли собичката со батерија. Тој го расветли патот. Месечината го расветли морето."},{"word":"расвири се","type":"св.","description":"Почне да свири многу, се занесе во свирењето. Тој се расвири и од срце се израдува."},{"word":"Рас Дашан","type":"м.","description":"Планински врв во Етиопија, Африка."},{"word":"расеан","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од расее. Семето е расеано од ветрот."},{"word":"расед","type":"м.","description":"Расцеп, пукнатина во Земјината кора."},{"word":"раседла","type":"св.","description":"Симне седло или самар од животно; Тој ги раседла коњите и им даде да зобаат."},{"word":"расее","type":"св.","description":"Растури, исипе на разни страни. Момчето го расеало житото по патот без да сети. Урната ја расеавме по полето."},{"word":"расек","type":"м.","description":"Прорез, расцеп во должина. Здолниште со расеци отстрана."},{"word":"расели","type":"св.","description":"Исели на разни места. Тој ги расели сиромашните семејства во приградските населби."},{"word":"расен","type":"прид.","description":"Што се однесува на раса. Расни разлики. Расна дискриминација."},{"word":"расече","type":"св.","description":"Разреже, исече на делови (парчиња) со остро орудие. Тој го расече месото на ситни парчиња. Таа ја расече лубеницата на неколку поголеми делови."},{"word":"раси","type":"несв.","description":"Сипе, тресе раски на нешто, рони раски врз нешто. Таа ги раси трошките од масата на подот. Раси пепел пред вратата. Раси брашно на масата."},{"word":"расизам","type":"м.","description":"Псевдонаучна општествена и политичка теорија според која постои разлика во способностите на припадниците на определени раси; идеологија за дискриминација меѓу луѓето од различни раси според која се разликуваат надредени и подредени раси. Треба да се сопре расизмот."},{"word":"расип","type":"м.","description":"Трошок, растурање без водење сметка. Расип на парите. Расип на силата. Расип на храната."},{"word":"расипан","type":"прид.","description":"а) Што не може да се употреби, што не работи, на кој нешто му недостига. Расипан мотор. Расипан телевизор. б) Што не е за употреба, што ги изгубил нужните својства за употреба, загаден, содржи штетни материи, не треба да се користи. Расипана храна. Расипано млеко. Расипано месо."},{"word":"расипаник","type":"м.","description":"Нечесен, неморален, без основни принципи и морални норми во однесувањето. Голем расипаник."},{"word":"расипе","type":"св.","description":"а) Доведе во неисправна состојба. Децата го расипаа телевизорот. Тој го расипа компјутерот. б) За храна ‒ стане неупотреблива. Топлото време ја расипа храната. Високите температури го расипаа млекото."},{"word":"расипе","type":"св.","description":"Исипе нешто, на многу места, истури, растури. Тој го расипа млекото. Детето ги расипа коцките низ собата."},{"word":"расипикуќа","type":"м.","description":"Лош домаќин што не може да ги доварди домот, семејството, имотот;"},{"word":"расиплив","type":"прид.","description":"Што се расипува лесно, што може да стане неупотреблив. Расиплива стока. Лесно расипливи производи."},{"word":"расипник","type":"м.","description":"Лице што троши без мерка, што бесцелно и неразумно располага со материјални добра. Мажот беше голем расипник. Тој е голем неранимајко и расипник."},{"word":"расипнички","type":"прид.","description":"Што е својствен за расипник. Тој има расипнички дух. Расипнички живот."},{"word":"расипништво","type":"ср.","description":"Трошење без мерка, бесцелно и неразумно располагање со материјални добра. Нема крај на неговото расипништво."},{"word":"расист","type":"м.","description":"Приврзаник на расизмот; член на расистичко движење."},{"word":"раситни","type":"св.","description":"Раздели, раздроби на ситни делови; направи да стане нешто на делови. Тој ја раситни земјата во саксиите."},{"word":"раска","type":"ж.","description":"Ситен мал дел, парче од нешто. Во воздухот летаа раски. Ситни раски. Една раска од песокта ми влезе во окото."},{"word":"раскади","type":"св.","description":"Закади на некое место; кади 2. (разг.) Зачади некаде; кади 2. Таа ја раскади собата."},{"word":"раскае се","type":"св.","description":"Зажали за тоа што го сторил, ја признае сторената грешка, лоша постапка; се покае. Откако видеа што сториле, се раскајаа. Никогаш нема да се раскаат. Тој ќе се раскае, ама ќе биде доцна."},{"word":"раскаже","type":"св.","description":"а) Усно изложи, соопшти нешто (настан, случка и сл.). Таа ни раскажа што се случило. Тој ми го раскажа сонот. Девојчето раскажа една случка. б) Со свои зборови (усно или писмено) искаже, пренесе текст. Таа расакажа три долги приказни. Тој ја раскажа лекцијата."},{"word":"раскажлив","type":"прид.","description":"Што умее добро да раскажува. Раскажлива жена. Раскажливо момче."},{"word":"раскажник","type":"м.","description":"Лице што сака да раскажува. Мудар раскажник."},{"word":"раскажувач","type":"м.","description":"Лице што умее убаво да раскажува. Баба ми беше добар раскажувач. Тој е добар раскажувач, јас сум добар слушач."},{"word":"раскажувачка","type":"ж.","description":"Тема што се раскажува, што се претставува усно, раскажување. Тој ја заврши раскажувачката. Неговата раскажувачка беше долга и мачна."},{"word":"раскажувачки","type":"прид.","description":"Што се однесува на раскажувач. Раскажувачка традиција. Раскажувачки талент. Раскажувачка постапка."},{"word":"расказ","type":"м.","description":"Претставување, излагање на некоја случка, настан; раскажување, раскажувачка. Девојката го заврши својот расказ. Неговиот расказ беше неверојатен."},{"word":"расказен","type":"прид.","description":"Што се однесува на расказ. Расказна форма. Расказен облик. Расказно единство."},{"word":"раскајник","type":"м.","description":"Човек што се раскајал. По неколку дена се појавија неколку раскајници пред нашите порти."},{"word":"раскалавен","type":"прид.","description":"Што има својство на кал. Раскалавена земја. Раскалавена нива. Раскалавен двор."},{"word":"раскалави","type":"св.","description":"Направи да биде нечисто, калливо. Детето ги раскалави панталоните."},{"word":"раскалашен","type":"прид.","description":"Разгален, распуштен, неодговорен. Раскалашена девојка. Раскалашени деца."},{"word":"раскали","type":"св.","description":"Направи да стане кал;"},{"word":"раскалуѓер","type":"м.","description":"Тој (калуѓер) што се раскалуѓерил или го раскалуѓерил некој. Има многу малку раскалуѓери."},{"word":"раскалуѓери","type":"св.","description":"Отстрани некого од калуѓерски ред, одземе некому калуѓерски чин; Тој ги раскалуѓери побунетите калуѓери."},{"word":"раскапан","type":"прид.","description":"Што е скапан, изгниен. Раскапани мрши. Раскапани штици. Раскапан мебел. Раскапано возило."},{"word":"раскапаник","type":"м.","description":"Што е снемоштен, изнемоштен."},{"word":"раскапе","type":"св.","description":"Раздроби, разбие, стори да биде на делови, раскрши, претепа. Тој ги раскапа штиците. Тие му ја раскапале главата. Го раскапале од ќотек."},{"word":"раскапе се","type":"св.","description":"Почне да капе отсекаде, засилено од сите страни; Покривот се раскапа. Стреите се раскапале. Солзите ѝ се раскапаа по образите."},{"word":"раскара","type":"св.","description":"Предизвика, направи караница меѓу некого, скара. Старата го раскара синот со снаата. Новата невеста ги раскара роднините."},{"word":"раскасапен","type":"прид.","description":"Што е искасапен, разделен со сечење на повеќе места, на повеќе делови. Раскасапени трупови. Раскасапено тело."},{"word":"раскасапи","type":"св.","description":"Искасапи, исече на повеќе парчиња месо. Тие ја раскасапија свињата. Го раскасапија овенот и го поделија на соседите."},{"word":"раскастри","type":"св.","description":"Искастри, со кастрење расчисти. Ја раскастри оградата. Ја раскастри грмушката во дворот."},{"word":"раскати","type":"св.","description":"Оддели, одвои со катење многу, со засилен интензитет. Децата брзо ја раскатија пченката."},{"word":"раскачи","type":"св.","description":"Откопча, откачи, раскопча. Таа ги раскачи копчињата на кошулата. Раскачи две копчиња од блузата."},{"word":"раскашавен","type":"прид.","description":"Што е кашав, мек како каша. Раскашавен снег. Раскашавена маса."},{"word":"раскашави","type":"св.","description":"Направи нешто да биде меко како каша. Таа го раскашави гравот. Работниците го раскашавија цементот."},{"word":"раскашла се","type":"св.","description":"Почне да кашла силно, многу и зачестено. Таа се раскашла, не можеше здив да земе. Децата се раскашлале."},{"word":"расквака се","type":"св.","description":"Почне да квака многу, зачестено и во голема мера. Жабите се расквакале."},{"word":"раскваси","type":"св.","description":"Натопи со некоја течност или со вода. Му ја раскваси устата на болниот со вода."},{"word":"расквичи се","type":"св.","description":"За животно (прасе и сл.) – почне да квичи многу, зачестено и во голема мера. Во кочината се расквичиле прасињата."},{"word":"раскива се","type":"св.","description":"Почне да кива силно, многу и зачестено. Детето се раскива и крена температура."},{"word":"раскикоти","type":"св.","description":"Засмее, насмее, предизвика гласна смеа кај некого. Тој ги раскикоти присутните со своите досетки. Смешните инсерти ги раскикотија присутните."},{"word":"раскилави","type":"св.","description":"Направи некој да стане килав, да добие кила. Полека, ќе го раскилавиш детето."},{"word":"раскин","type":"м.","description":"Целосен прекин, раскинување на некаков договор, дружење, контакти и сл. Тие потпишаа раскин на договорот. Раскин на брак. Раскин на нивното дружење. Раскинот ја погоди само неа."},{"word":"раскинат","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од раскине."},{"word":"раскине","type":"св.","description":"Скине, искине на парчиња, растргне. Тој го раскина писмото на ситни парчиња. Иван ја раскина кошулата со заби. Кучето го раскина пердето."},{"word":"раскинлив","type":"прид.","description":"Што може да се раскине. Раскинлив договор."},{"word":"раскинувач","type":"м.","description":"Лице што раскинува. Тој е раскинувачот на договорот."},{"word":"раскинувачка","type":"ж.","description":"Раскинување; На свршувачката не дојде, ама на раскинувачката беше прв."},{"word":"раскинувачки","type":"прид.","description":"Што раскинува, што се однесува на раскинување. Раскинувачка средба. Раскинувачки состанок."},{"word":"раскисели","type":"св.","description":"Направи нешто да стане кисело. Таа им ја раскисели салатата со јаболков оцет."},{"word":"раскисне","type":"св.","description":"Стави нешто да кисне во вода, во течност до размекнување. Таа ги раскисна алиштата во топла вода."},{"word":"раскити","type":"св.","description":"Отстрани она со што нешто било накитено; Тие ја раскитија елката. Уште вечерта ја раскитија собата."},{"word":"расклања се","type":"св.","description":"Почне многу да се клања. Тие се расклањаа пред гостинот."},{"word":"расклапа","type":"св.","description":"Направи нешто да клапа, да се разлабави, да изгуби цврстина меѓу составните делови: По еден месец ги расклапала чевлите. За една година го расклапа возилото."},{"word":"расклапан","type":"прид.","description":"Што е клапав, немоќен, тром, дотраен. Расклапана снага. Расклапан маж. Расклапан велосипед."},{"word":"раскласен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од раскласи."},{"word":"раскласи","type":"св.","description":"Почне да класи, да создава клас. Житото раскласи. Кога ќе раскласат житата, таа ќе дојде."},{"word":"расклати","type":"св.","description":"Направи да стане лабаво, да се клати. Забарот прво ми го расклати забот, па потоа го извади. Децата го расклатија столот. Тешките книги ја расклатија полицата."},{"word":"расклацка","type":"св.","description":"Почне да клацка многу, зачестено и во голема мера; Таа го расклацка млекото во шишето. Мајката ја расклацка лулката."},{"word":"расклепа се","type":"св.","description":"Засилено почне да клепа, да остри со ковање. Мајсторите се расклепале, ги острат секирите."},{"word":"расклепа се","type":"св.","description":"Многу и често почне да клепа со очите; Детето се расклепало со очите од страв."},{"word":"расклешти се","type":"св.","description":"Почне да се клешти многу, зачестено и во голема мера; се. Се расклештиле пијаните мајстори. Децата се расклештиле. Се расклештил како будала."},{"word":"расклика се","type":"св.","description":"За некои птици ‒ почне силно, зачестено да клика. Птиците се раскликале. Орелот се раскликал."},{"word":"расклинка се","type":"св.","description":"Почне да клинка многу; Децата се расклинкале низ дворот."},{"word":"расклокоти се","type":"св.","description":"Почне да клокоти многу, зачестено и во голема мера; Водата се расклокотила. Јадењето во тенџерето се расклокоти. Во стомакот сè ми се расклокоти."},{"word":"расклони се","type":"св.","description":"Пушти гранки (клонови), разграни. Новите расади се расклонија. Грмушестите растенија се расклонија паралелно со почвата."},{"word":"расклопен","type":"прид.","description":"Што е на делови, раздвоен, одделен на составни елементи. Расклопен часовник. Расклопена пушка. Во собата имаше расклопени делови од машината."},{"word":"расклопи","type":"св.","description":"Раздели нешто на составни делови. Тој го расклопи часовникот на делови. Работниците ја расклопија машината."},{"word":"расклоплив","type":"прид.","description":"Што може да се расклопи. Расклоплива кутија. Расклоплив апарат."},{"word":"расклоца се","type":"св.","description":"Почне да клоца многу, зачестено и во голема мера; Коњите се расклоцаа. Детето се расклоца."},{"word":"раскове","type":"св.","description":"Извади шајки од нешто заковано; ослободи од потков; поткове. Работниците ја расковаа вратата. Тој ги расковал потковиците од коњот."},{"word":"расковниче","type":"ср.","description":"Растение што има, според преданијата, магиска моќ да отвора какви било брави, да открива скриени богатства, да ништи магии и сл.; Siler."},{"word":"раскока","type":"св.","description":"Натера некого да почне да скока. Таа ги раскока сите, ги натера и најстарите да станат на оро."},{"word":"раскокори","type":"св.","description":"Нагласено, ширум отвори очи; Таа ги раскокори очите."},{"word":"раскол","type":"м.","description":"Расцеп, отпадништво од црквата, во религијата и во верски и друг вид идеолошки заедници (организација, партија) ‒ верување што не е во согласност со постојното учење, одвојување, разделување, цепење, шизма. Раскол во христијанството, познат како Големата шизма или Големиот раскол. Тој размислува за раскол и за формирање нова верска институција. Расколот во црквата предизвика формирање групи."},{"word":"расколеба","type":"св.","description":"Предизвика колебање, сомневање кај некого, предизвика неувереност во нечии постапки и намери. Тој ги расколеба селаните. Таа ги расколеба младите. Тој ги расколеба присутните. Тажниот настан ги расколеба сите."},{"word":"расколебано","type":"прил.","description":"Колебливо, несигурно, нерешително. Зборуваше расколебано."},{"word":"расколне","type":"св.","description":"Почне многу, засилено да колне, проколне многу. Старата ги расколна сите, почнувајќи од најблиските."},{"word":"расколник","type":"м.","description":"Лице што внесува раскол. Расколниците први проговорија. Недоверливи расколници на нашата идеја."},{"word":"раскомати","type":"св.","description":"За храна (леб, пита и сл.) ‒ раздели, раскрши комати на делови, на парчиња. Таа го раскомати лебот и им го подели на децата. Питата ја раскоматија уште врела."},{"word":"раскомотен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од раскомоти."},{"word":"раскомоти","type":"св.","description":"Расоблече, симне од некого облека за да се чувствува комотно, поопуштено, послободно. Таа го раскомоти детето. Таа ја раскомоти старата."},{"word":"раскопа","type":"св.","description":"Со копање направи, прошири бразда; изврши обработка на земја со копање; копа 1 и 4. Тој ја раскопа нивата. Кртови ја раскопале градината."},{"word":"раскопан","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од раскопа."},{"word":"раскопачи","type":"св.","description":"Расчисти, откорне, искорне, отстрани дрвја, шума и сл. со копање; ископачи. Селаните ги раскопачиле лозјата."},{"word":"раскопачувач","type":"м.","description":"Лице што раскопачува. Двајца раскопачувачи направија патека меѓу дрвјата."},{"word":"раскопина","type":"ж.","description":"Раскопано место заради откривање предмети од стара култура;"},{"word":"раскопка","type":"св.","description":"Раскопа малку или уште малку. Раскопка низ дворот и седна да се одмори."},{"word":"раскопне","type":"св.","description":"Раскопа малку или уште малку;"},{"word":"раскопне","type":"св.","description":"За мраз, за снег ‒ почне да се топи. Мразовите раскопнеа."},{"word":"раскопча","type":"св.","description":"Откопча, отпетла, распетла, делумно се ослободи од облека; Таа ја раскопча кошулата. Тој ја раскопча блузата на детето. Тој го раскопча палтото и седна."},{"word":"раскорне","type":"св.","description":"Искорне на повеќе места, повеќе или уште малку повеќе. Раскорне треви. Раскорне плевел."},{"word":"раскоси се","type":"св.","description":"Почне засилено да коси трева и сл.; Момчето се раскосило, цела ливада ја искоси."},{"word":"раскоси се","type":"св.","description":"Многу се загрижи; Старата се раскоси, цела ноќ не спиеше."},{"word":"раскостен","type":"прид.","description":"Што е изнемоштен, папсан, снемоштен, без сила во себе. Раскостена снага. Раскостен грб. Раскостени тела."},{"word":"раскости","type":"св.","description":"Раздели на составни делови ‒ за тело на човек или на животно. Месарите ја раскостија свињата. Тој го раскости телото на умрениот."},{"word":"раскош","type":"м.","description":"Прекумерно богатство што се покажува во начинот на живот, изобилство од материјални и друг вид добра и уживање во тоа богатство. Тие живеат во раскош. Мене не ми е потребен раскош. Тој се навикнал на раскош."},{"word":"раскошен","type":"прид.","description":"Што е богат, сјаен, што се одликува со раскош. Раскошен живот. Раскошен одмор. Раскошно патување. Раскошна свадба."},{"word":"раскошка","type":"св.","description":"Почне да кошка нешто, растури нешто со кошкање засилено, повеќе или уште малку повеќе;"},{"word":"раскоштрави","type":"св.","description":"Разбушави некого; прави да изгледа некој несреден, неуреден. Таа ги раскоштравила децата."},{"word":"раскрака се","type":"св.","description":"За кокошки и некои други птици ‒ почне силно, зачестено да крака. Кокошките силно се раскракале."},{"word":"раскраси","type":"св.","description":"Разубави, украси повеќе или уште повеќе. Таа ја раскраси просторијата со светилки во разни бои."},{"word":"раскрачи","type":"св.","description":"Рашири широко нозе. Тој седна на столот и ги раскрачи нозете. Таа непристојно ги раскрачила нозете."},{"word":"раскрвавен","type":"прид.","description":"Што е облеан со крв. Раскрвавен нос. Раскрвавена облека."},{"word":"раскрвави","type":"св.","description":"Направи да потече крв некому, да биде нешто облеано со крв, разрани некого или дел од сопственото тело. Тој му го раскрвави носот. Му ја раскрвавиле главата на кучето. Таа паднала и ја раскрвавила ногата."},{"word":"раскрви се","type":"св.","description":"Се степа, се скара, многу се скрвави со некого. Тие се раскрвија, не сакаа да се видат."},{"word":"раскрева","type":"несв.","description":"Раздига, прави да стане средено, наместено; крене; Таа ја раскрева масата и ги мие садовите. Секое утро децата ја раскреваа постелнината."},{"word":"раскрека се","type":"св.","description":"За жаба ‒ почне силно, зачестено да крека. Во вирот се раскрекале жабите."},{"word":"раскрене","type":"св.","description":"Раздигне, расчисти, направи да стане средено, наместено. Ние ќе ја раскренеме масата, вие одете во другата соба. Децата ја раскренаа постелнината."},{"word":"раскрепости","type":"св.","description":"Ослободи некого од крепосна зависност; Востаниците ги раскрепостија селаните."},{"word":"раскреска се","type":"св.","description":"За некои птици ‒ почне силно, зачестено да креска; креска. Птиците се раскрескале на дрвото."},{"word":"раскрие","type":"св.","description":"Открие тоа што било скриено, покриено."},{"word":"раскрили","type":"св.","description":"Отвори, рашири крилја. Орелот ги раскрили крилјата и летна."},{"word":"раскринка","type":"св.","description":"Открие, разоткрие целосно, изнесе пред јавност нечија незаконска или неморална дејност. Тој ги раскринка јавно предавниците. Тој го откри и го раскринка. Таа ја раскринка нивната политика."},{"word":"раскрка се","type":"св.","description":"раскрека_2"},{"word":"раскрои","type":"св.","description":"Разреже со кроење ткаенина, кожа и сл. Таа го раскрои платното. Мајсторот ја раскрои кожата."},{"word":"раскрпи","type":"св.","description":"Распара, распори нешто закрпено; Девојчето ги раскрпи џебовите на панталоните."},{"word":"раскрсница","type":"ж.","description":"Сообраќајница, место каде што се вкрстуваат, се пресечуваат повеќе патишта, улици; крстосница, крстопат, распаќе. Нашиот град има многу раскрсници. Раскрсница со семафори."},{"word":"раскрсти","type":"св.","description":"Раскине односи со некого; заврши со нешто, стави крај на нешто, престане да соработува или да другарува со некого. Јас раскрстив со семејството, ама раскрстив и со пиењето. Таа раскрсти со старите навики."},{"word":"раскрупни","type":"св.","description":"Ситни пари ги претвори во банкноти со поголема вредност. Раскрупни ги металните пари во една банкнота."},{"word":"раскрцка","type":"св.","description":"Почне да крцка зачестено, засилено; Таа ги раскрцка забите. Тие ги раскрцкаа оревите."},{"word":"раскрчми","type":"св.","description":"Потроши сè докрај (за имот, за пари итн.); Ние ги раскрчмивме парите. Таа ги раскрчми ткаените чаршафи."},{"word":"раскрши","type":"св.","description":"Скрши на два или на повеќе делови. Таа го раскрши лебот на неколку парчиња. Сватовите ја раскршија погачата. Тој ги раскрши прачките."},{"word":"раскубе","type":"св.","description":"Почне да кубе нешто или некого со засилен интензитет, повеќе или уште повеќе. Таа ја раскуба за косата. Таа си ја раскуба кошулата. Девојките ги раскубаа пердувите на кокошките."},{"word":"раскука се","type":"св.","description":"Почне да кука зачестено, засилено; Надвор се раскукала птица. Жените се раскукале."},{"word":"раскуќи","type":"св.","description":"Растури, запусти, уништи куќа или семејство, дом со несоодветно стопанисување; Тој го раскуќи домот, ја раскуќи куќата."},{"word":"раскукурига се","type":"св.","description":"Почне да кукурига; Утрото се раскукуригале селските петли."},{"word":"раскуми","type":"св.","description":"Откаже кумство. Таа го раскуми кумството."},{"word":"раскупи","type":"св.","description":"Купи сè, разграба со купување. Таа ги раскупи сите цреши. Тој ги раскупи сите стоки."},{"word":"раскусури","type":"св.","description":"Раздолжи некого, ослободи од некаков долг со целосно плаќање, израмни нечија сметка. Таа го раскусури мажот, плаќајќи го целиот негов долг."},{"word":"раслабен","type":"прид.","description":"Што е снемоштен, истоштен, немоќен, без сила. Раслабено момче."},{"word":"раслаби","type":"св.","description":"Направи некого да е бессилен, да е немоќен. Болеста многу го раслаби. Немаштијата ги раслаби децата."},{"word":"раслече","type":"св.","description":"Слече, соблече, расоблече, отстрани алишта со слекување. Таа ги раслече децата. Момчето ги раслече панталоните."},{"word":"раслои","type":"св.","description":"Раздели, издели на слоеви нешто што е составено од повеќе слоеви. Тој ги раслои одделните примероци од овие растенија."},{"word":"расмеан","type":"прид.","description":"Што е насмеан, радосен, расположен во поголема мера. Расмеани лица. Расмеани деца."},{"word":"расмее","type":"св.","description":"Предизвика, поттикне кај некого силно смеење. Таа ги расмеа гостите. Прво ги расмеаја, потоа ги растажија. Таа го расмеа до солзи."},{"word":"расмрди се","type":"св.","description":"Почне силно да смрди, да испушта непријатен мирис. Месото се расмрди."},{"word":"расне","type":"несв.","description":"Станува поголем, повисок. Детето раснело многу бргу. Бебето најмногу расне првите месеци од животот."},{"word":"расност","type":"ж.","description":"Севкупност на добрите особини, одлики на една раса (кај животните); . Расноста кај коњите е услов за успешно грло. Расноста кај говедата е многу важна. Свињи со добра расност."},{"word":"расо","type":"ср.","description":"Вид горна облека на православни свештеници. Под расото се криел безверник. Штом го стави расото на себе, почна да се моли."},{"word":"расоблече","type":"св.","description":"Соблече, слече, отстрани дел од облека или сета облека од некого или од себе. Таа ги расоблече децата. Тие го расоблекоа болниот. Девојчето ја расоблече горната облека."},{"word":"расобуе","type":"св.","description":"Собуе, отстрани обувки или чорапи од нозете некому или себеси. Таа ги расобу децата и им ги триеше премрзнатите нозе. Тој ги расобу новите чевли."},{"word":"расол","type":"м.","description":"Кисела зелка. Една главица расол. Расол без месо. Расол со везени пиперки. Салата од расол. Расол со свинско месо."},{"word":"расолзи","type":"св.","description":"Насолзи, предизвика солзи, тага, плачење кај некого. Таа глетка ме расолзи. Таа ги расолзи децата."},{"word":"расоли","type":"св.","description":"Отсоли, отстрани сол од нешто со помош на вода. Таа го расоли сирењето во студена вода. Ова јадење не може да се расоли."},{"word":"расолка","type":"ж.","description":"Лист од кисела зелка. Тенки расолки. Во расолка ставаше пропржен ориз и парче сува пиперка и правеше посни сарми."},{"word":"расолник","type":"м.","description":"Вид пита со расол, со кисела зелка. Пред Бадник, за постот јадевме расолник."},{"word":"расолница","type":"ж.","description":"Солена вода во која се чува расолот, киселата зелка; јува. Пиеше расолница за да се трезни. Јадеше расолница со леб."},{"word":"расони","type":"св.","description":"Разбуди некого, прекине сон, дремка некому. Силен тресок ја расони. Таа ги расони домашните. Ѕвонењето на телефонот ме расони."},{"word":"распавта се","type":"св.","description":"Почне силно да павта, се размавта, обично со раце. Тој се распавта со рацете. Тие се распавтале со знамињата."},{"word":"распад","type":"м.","description":"Распаѓање на некаква целина (организација, партија, систем и сл.). Распад на клубот."},{"word":"распади","type":"св.","description":"Разбрка, растера, разгони на разни страни, сите. Таа ги распади децата од дворот."},{"word":"распадлив","type":"прид.","description":"Што може да се распадне, што се распаѓа. Распадлив материјал. Распадлива материја."},{"word":"распадливост","type":"ж.","description":"Својство на тоа што може да се распадне. Материјата се загрева до степен на распадливост."},{"word":"распадне се","type":"св.","description":"Загуби целост, единственост, се уништи. Од невремето оградата се распадна. Фасадите од зградите се распаднаа од земјотресот."},{"word":"распакува","type":"св. и несв.","description":"Извади, вади предмети од куфер, торба и сл., растури, растура пакет;"},{"word":"распалави се","type":"св.","description":"Почне да палавее, да прави лудории, да лудува. Гостите се распалавија. Славеникот се распалави, се разгали многу."},{"word":"распален","type":"прид.","description":"За оган ‒ разгорен, распламтен. Распален оган. Распалени дрва."},{"word":"распали","type":"св.","description":"Направи да стане оган, да почне нешто да гори; запали, разгори. Таа го распали огнот. Коледарите распалија голем оган. Тој ја распали печката."},{"word":"распалив","type":"прид.","description":"Што може да распали лесно оган, што се распалува лесно. Сувите гранки ги користеше како распалив материјал."},{"word":"распаметеност","type":"ж.","description":"Состојба на тој што е распаметен, што изгубил памет; избезуменост."},{"word":"распамети","type":"св.","description":"Извади од памет, избезуми некого, уплаши некого со своите постапки до поулавување. Таа ги распамети децата со својата строгост. Момчето ги распамети родителите."},{"word":"распара","type":"св.","description":"Рашие, испара, искине по шевот нешто сошиено. Таа ја распара кошулата. Детето ги распара новите панталони на неколку места."},{"word":"распарампарчи","type":"св.","description":"Направи парампарче, уништи до ситни делови. Децата ги распарампарчија играчките. Таа ја распарампарчи облеката."},{"word":"распартали","type":"св.","description":"Направи во партали (книга, облека и сл.) со кинење или со долга употреба. Тој ги распартали книгите. Таа ги распартали неговите слики."},{"word":"распарчаност","type":"ж.","description":"Раздвоеност, разделеност"},{"word":"распарчи","type":"св.","description":"Искрши, исече, искине на парчиња. Тој ја распарчи чашата од ѕидот. Таа го распарчи месото на неколку парчиња. Децата ја распарчија топката."},{"word":"распарчоса","type":"св.","description":"Парчоса во поголем размер;"},{"word":"распасе се","type":"св.","description":"За тревопасно животно ‒ почне да пасе многу, брзо, лакомо. Овците се распасле по туѓи ниви."},{"word":"распати","type":"св.","description":"Одгледа, расплоти, се погрижи за оплодување, расплодување на домашни животни; запати. Таа распати пилиња. Тој распати кучиња."},{"word":"распатува се","type":"св.","description":"Почне да патува често, многу, насекаде. Таа се распатува, цел свет го прошета."},{"word":"распашан","type":"прид.","description":"Што е без појас. Распашан домаќин."},{"word":"распаше","type":"св.","description":"Симне појас од некого или од себе. Таа го распаша мажот. Тој го распаша појасот."},{"word":"распеан","type":"прид.","description":"а) Што се препуштил на пеење, што е занесен во песна. Распеани деца. Распеана дружина. б) За човечки глас ‒ што е добро извежбан, подготвен, сигурен во изведбата. Распеан глас."},{"word":"распее","type":"св.","description":"Направи некој да почне (многу) да пее. Тој ги распеа гостите."},{"word":"распекмези","type":"св.","description":"Разгали, распушти. Таа ги распекмези децата. Родителите ја распекмезиле."},{"word":"распени","type":"св.","description":"Направи да има пена. Таа со рака ја распени водата во легенот."},{"word":"распердаши","type":"св.","description":"Силно мавне, удри, истепа некого. Тој го распердаши момчето, го сотре од ќотек. Мајка му го распердаши пред сите."},{"word":"распердуши","type":"св.","description":"Симне, отстрани, искубе пердуви ‒ обично за птица. Таа ги распердуши кокошките. Кучето ја распердуши гуската."},{"word":"расперчен","type":"прид.","description":"Разбушавен, со растурена, несредена коса. Расперчена коса. Расперчена глава."},{"word":"расперчи се","type":"св.","description":"Почне многу да се перчи. Таа се расперчи пред другите."},{"word":"Распети","type":"прид.","description":"Само во составот - Распети петок - денот на распнувањето на Исус Христос; Велипеток. На Распети петок е строг пост."},{"word":"распетие","type":"ср.","description":"Крст со ликот на распнатиот Исус Христос. На ѕидот имаше распетие."},{"word":"распетла","type":"св.","description":"Раскопча, откопча, ослободи нешто запетлано. Таа си ја распетла блузата. Тој ја распетла кошулата."},{"word":"распечати","type":"св.","description":"Симне печат, отвори нешто запечатено. Таа го распечати пакетот. Полицијата ја распечати влезната врата."},{"word":"распие се","type":"св.","description":"Почне да пие многу. Тие се распиле и останале цела ноќ во меана."},{"word":"распис","type":"м.","description":"Умножено службено писмо што го испраќа власта до своите органи, циркуларно писмо, циркулар; официјално писмо, дописка упатена до лица или до установи. Тој испрати расписи до своите претставници."},{"word":"расписка","type":"ж.","description":"Официјална потврда, признаница, белешка со потпис дека е примено нешто. Тој му даде расписка за парите. Поштенски расписки."},{"word":"расписка се","type":"св.","description":"Почне силно да писка, да вреска. Сирената се расписка. Децата се распискаа."},{"word":"распит","type":"м.","description":"Сослушување при некаква истрага, еден вид информативен разговор со цел да се дознае нешто. Тој вршеше распит на сведоците. Тие го повикаа на распит."},{"word":"распита","type":"св.","description":"(ретко) Праша, распраша, испраша за да дознае нешто. Тој ги распита децата за неа. Таа распита каде има продавница. Тие распитале за мене."},{"word":"распитаник","type":"м.","description":"Лице што се распитува, што е подложено на распит. Во собата чекаа распитаниците."},{"word":"распитувач","type":"м.","description":"Лице што распитува, што врши распит. Распитувачите работеле цела ноќ."},{"word":"распишан","type":"прид.","description":"Објавен, отворен писмен повик. Распишан конкурс."},{"word":"распише","type":"св.","description":"Објави по писмен пат. Институтот распиша конкурс за асистенти. Министерството распиша конкурс за нови проекти."},{"word":"распишти се","type":"св.","description":"Почне силно да пишти, да вреска, да писка. Сирените се распиштиле. Децата се распиштија. Ветрот се распиштил."},{"word":"распиштоли се","type":"св.","description":"Се распушти, се раскомоти, се опушти премногу. Децата се распиштолиле низ собата. Момчињата се распиштолија по селото."},{"word":"расплакан","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од расплака."},{"word":"распламени се","type":"св.","description":"Вивне во пламен. Огнот се распламени."},{"word":"распламти","type":"св.","description":"Направи нешто да почне силно да гори; разгори, распали. Ветрот го распламти огнот. Тој со малку нафта го распламти огнот во печката."},{"word":"расплапоти се","type":"св.","description":"(разг.) Почне да зборува многу, да брбори, да дрдори, раздрдори; плапоти. Група девојчиња се расплапотиле под прозорецот."},{"word":"распласка се","type":"св.","description":"Почне да пласка зачестено, засилено, да удира произведувајќи специфичен звук. Таа се распласкала со рацете. Птицата се распласка со крилјата. Детето се распласкало со устата."},{"word":"расплата","type":"ж.","description":"Пресметка, одмазда, расчистување сметки и долгови од различен вид. Еден ден ќе дојде времето за расплата."},{"word":"расплати се","type":"св.","description":"Плати парични сметки, исплати, се ослободи од долг, заем и сл. По една година тој се расплати и никому веќе не должеше. Тие се расплатија и секој тргна по својот пат."},{"word":"расплаче","type":"св.","description":"Направи некој да почне да плаче. Таа ги расплака присутните. Тој прво ќе ги расплаче децата, а потоа ги задева."},{"word":"расплеска","type":"св.","description":"Почне да плеска зачестено, засилено, да удира по нешто да стане пошироко. Таа го расплеска лебот."},{"word":"расплет","type":"м.","description":"Расчистување, размрсување на нешто, разврска. Таа го очекуваше расплетот од целата ова необична ситуација."},{"word":"расплете","type":"св.","description":"Растури нешто сплетено. Таа го расплете волнениот шал. Тој ги расплете јажињата."},{"word":"расплетка","type":"св.","description":"Отплетка, одмрси нешто заплеткано, замрсено. Тој ги отплетка конците."},{"word":"расплива се","type":"св.","description":"а) Почне да плива повеќе или уште повеќе. Децата се распливаа. Гумените играчки се распливаа по водата. Куќите се распливаа во вода. б) Со вежбање постигне добро, сигурно владеење во пливањето, се подготви, се загрее за пливачки натпревар. Половина час пред натпреварот пливачите се распливаа."},{"word":"распливне","type":"св.","description":"Разлие, растури. Таа го распливна маслото по масата."},{"word":"расплиска","type":"св.","description":"Почне да плиска на разни страни. Децата ја расплискаа водата од коритото."},{"word":"расплисне","type":"св.","description":"Плисне течност на сите страни."},{"word":"расплод","type":"м.","description":"Приплод, размножување, расплодување. Оваа сорта ја чуваа за расплод."},{"word":"расплоден","type":"прид.","description":"Што е определен, што се чува за расплод. Расплодни јунци. Расплодни кокошки."},{"word":"расплоди","type":"св.","description":"Размножи во големо количество. Квачката расплоди пилиња."},{"word":"расплодлив","type":"прид.","description":"Што може да се расплоди. Расплодлива живина."},{"word":"расплодник","type":"м.","description":"Животно определено за расплод, обично машко. Овие овни се расплодници."},{"word":"расплука се","type":"св.","description":"Почне често, многу да плука."},{"word":"распљампа се","type":"св.","description":"Почне многу да пљампа."},{"word":"распне","type":"св.","description":"Оптегне, растегне (платно, шатор и сл.) од сите страни; постави на определен локалитет, на определена позиција. Рибарите ги распнаа мрежите. Тој го распна шаторот на една полјана."},{"word":"расповие","type":"св.","description":"Симне повои, пелени; Таа неколку пати во денот го расповива бебето."},{"word":"расподели","type":"св.","description":"Подели повеќе или уште повеќе; подели_1_2"},{"word":"распознае","type":"св.","description":"Различи, познае некого или нешто сред множество лица или предмети. Тој го распозна нејзиниот глас. По толку години и во темнина лесно ја распознав."},{"word":"распознатлив","type":"прид.","description":"Препознатлив, што може да се распознае лесно. Распознатлив стил. Распознатливи лица. Распознатливи делови."},{"word":"распојаса","type":"св.","description":"Отстрани појас од нечија половина. Жената го распојаси мажот и му даде чиста облека за да се преслече."},{"word":"распокине","type":"св.","description":"Испокине, искине во голема мера или многу нешта. Тој ги распокина листовите. Ги распокинав чевлите барајќи ја неа."},{"word":"располага","type":"несв.","description":"Владее со нешто; држи нешто во своја власт и користи по своја волја; има над нешто неограничена власт и моќ. Власта располага со сите ресурси. Тие располагаат со богатството."},{"word":"расползи се","type":"св.","description":"За дете или за животно ‒ почне да ползи, да лази повеќе; се. Во седмиот месец детето се расползи. Во ливадата се расползиле змии."},{"word":"располови","type":"св.","description":"Преполови, расече на два дела, на две половини. Месарите ја располовија свињата. Таа го располови јаболкото и му даде на момчето."},{"word":"расположба","type":"ж.","description":"Положба, поставеност, местоположба. Населбата има убава расположба."},{"word":"расположен","type":"прид.","description":"Што е во добро расположение, развеселен, задоволен и сл. Расположени гости. Расположено население."},{"word":"расположение","type":"ср.","description":"Душевна состојба; настроение. Добро расположение. Расположение за работа. Борбено расположение. Нејзините расположенија се менуваа."},{"word":"расположи","type":"св.","description":"Предизвика кај некого добро настроение, расположение. Таа многу ги расположи присутните. Убавите песни ги расположија гостите."},{"word":"расположлив","type":"прид.","description":"Што е на располагање, што може да се користи. Расположливи капацитети. Расположливи ресурси. Расположливи средства."},{"word":"распон","type":"м.","description":"Растојание меѓу две крајни точки. Распон на крилата на авионот. Временски распон."},{"word":"распоп","type":"м.","description":"Свештено лице лишено од чин или што се откажало од свештениот чин. Еден распоп ми зборуваше. На едно место се сретнаа попови и распопи."},{"word":"распопи","type":"св.","description":"Лиши некого од свештенички чин; По овој настан црквата го распопила. Тие му се заканиле дека ќе го распопат."},{"word":"распоред","type":"м.","description":"Распределба, меѓусебен однос на единици, делови од составот на некое множество. Распоред на воени единици. Распоред на играчи на теренот. Распоред по групи. Нов распоред во собата. Распоред на планетите."},{"word":"распоредба","type":"ж.","description":"распоред."},{"word":"распореди","type":"св.","description":"Направи распоред, сложи во определен ред; распредели групирајќи. Таа ги распореди книгите на полицата. Таа ги распореди учениците во две групи."},{"word":"распоредлив","type":"прид.","description":"Што може да се распореди. Распоредлива група. Распоредливи профили."},{"word":"распоредувач","type":"м.","description":"Тој што врши распоред, што распоредува, обично распоредува посетители (во театар и сл.). На вратата имаше двајца распоредувачи."},{"word":"распори","type":"св.","description":"Разреже, расече. Месарот го распори мевот на свињата. Момчето ја распори кошулата. Тој ги распори панталоните."},{"word":"распорне","type":"св.","description":"Распори, направи мал засек со нож или со остар предмет. Јас со нож го распорнав пердето."},{"word":"распосее","type":"св.","description":"Посее на поширок простор, насекаде; разнесе, растури на сите страни; расее, посее."},{"word":"распостеле","type":"св.","description":"Постеле нешто нашироко, распросте. Таа ги распосла чаршафите. Тие ги распослаа чергите на ливадата."},{"word":"расправа","type":"ж.","description":"Текст, спис во кој сестрано се обработува определена поширока тема. Расправа за правата на жените. Политичка расправа. Научни расправи."},{"word":"расправа","type":"несв.","description":"Раскажува, усно искажува со зборови, поопширно зборува за нешто. Тие им расправаа на граѓаните за големиот град. Таа расправаше за настаните."},{"word":"расправачка","type":"ж.","description":"Караница, кавга, расправија. Домашни расправачки. Нашата расправачка ги мина границите."},{"word":"расправи","type":"св.","description":"Усно изложи, раскаже нешто; расправа Тој им расправи како му било тешко сам."},{"word":"расправија","type":"ж.","description":"Караница, кавга, усна препирка. Тешка расправија. Големи расправии. Растеше во расправии и безредие."},{"word":"распрати","type":"св.","description":"Прати на различни места. Таа ги распрати сите покани."},{"word":"распраша","type":"св.","description":"Зададе, постави некому повеќе прашања со цел да дознае, да разјасни нешто. Тој го распраша момчето за настаните во населбата. Тие го распрашаа за гостите."},{"word":"распраши","type":"св.","description":"Изврши прашење;"},{"word":"распрашувач","type":"м.","description":"Алатка, машина или дел од машина што служи за распрашување земја. Во комората се вградува распрашувач."},{"word":"распрден","type":"прид.","description":"Разгален. Распрдени деца."},{"word":"распрди","type":"св.","description":"Премногу разгали. Тие го распрдиле детето."},{"word":"распрегне","type":"св.","description":"Оттргне, ослободи од спрега, отпрегне; спрегне. Тој ги распрегна маските. Тој го распрегна волот."},{"word":"распреде","type":"св.","description":"Прави да стане расучено, отсуче нишки што се предени. Таа го распреде волнениот конец. Девојчето го распреде волненото клопче."},{"word":"распределба","type":"ж.","description":"Разместување, распоред, поставување ред. Таа направи распределба во групи според возраста. Новата распределба во станот не му се допадна."},{"word":"распределеност","type":"ж.","description":"Состојба на тоа што е распределено. Територијална распределеност на определената појава."},{"word":"распредели","type":"св.","description":"Раздели нешто меѓу мнозина по определен ред. Тој го распредели имотот на децата. Таа ги распредели парите на хуманитарни организации. Наставникот им ги распредели темите на учениците."},{"word":"распрета","type":"св.","description":"а) Разгрне, отстрани пепел од жар или од тоа што се пече под пепелта. Таа ја распрета жарта и го потпали огнот. Таа ја распрета пепелта и ги извади уште врели компирите. б) Разгрне нешто покриено со земја, со песок, со снег и сл. Тие го распретаа патот од снегот. в) Со претање растури нешто. Кокошките го распретале ѓубрето во дворот."},{"word":"распријатели","type":"св.","description":"Стори, направи да се скараат пријатели, да се уништи нечие пријателство. Тој ги распријатели децата."},{"word":"расприкажаност","type":"ж.","description":"Состојба на тој што е расприкажан и на тоа што е расприкажано."},{"word":"расприкаже","type":"св.","description":"Натера, поттикне некого да зборува, да се занесе во зборување;"},{"word":"распродаде","type":"св.","description":"Продаде сè, докрај, обично по пониска цена. Билетите ги распродадовме веднаш. Таа ја распродаде летната конфекција."},{"word":"распродажба","type":"ж.","description":"Продажба на сета преостаната стока по пониска цена. Почнаа распродажбите. Сезонска распродажба."},{"word":"распролети се","type":"св.","description":"Настапи, дојде пролет. Времето се распролети."},{"word":"распромени","type":"св.","description":"Преслече облека, обично нова, празнична. Таа ги распромени децата."},{"word":"распростирач","type":"м.","description":"Простирка, ткаенина за покривање. Шарени распростирачи."},{"word":"распространет","type":"прид.","description":"Проширен, раширен, познат нашироко. Распространето мислење. Распространет израз. Распространети ендемски видови. Распространета болест."},{"word":"распространи","type":"св.","description":"Направи нешто да зафати голем простор, прошири, рашири. Тој го распространи својот имот."},{"word":"распространувач","type":"м.","description":"Личност што шири некакво влијание, што дејствува во некоја област. Распространувач на класичната музика во Македонија. Распространувачи на романтизмот."},{"word":"распростре","type":"св.","description":"Простре нешто нашироко. Тој го распростре шаторот на ливадата. Таа ги распростре чаршафите."},{"word":"распрпела","type":"св.","description":"Прпела малку или уште малку. Таа го распрпела месото во брашно."},{"word":"распрпелка","type":"св.","description":"Распрпела малку;"},{"word":"распрска","type":"св.","description":"Изврши прскање со течност нашироко, на разни страни; прска 2. распрсне"},{"word":"распрскувач","type":"м.","description":"Прскалка или дел од прскалка. Распрскувачите се поставуваат на неколку места. Преку цевката водата доаѓа до распрскувачот."},{"word":"распрснат","type":"прид.","description":"Што е расчленет на ситни делови. Распрснати парчиња од стакло."},{"word":"распрсне","type":"св.","description":"Разнесе на ситни парчиња проследено со остар звук, прсне на разни страни, растури. Ракетите распрснаа на небото. Неколку бомби распрснаа крај нас."},{"word":"распрснувач","type":"м.","description":"Сад со направа за распрснување течност. Ароматизирани распрснувачи. Распрснувач за боја."},{"word":"распрчка","type":"св.","description":"Расфрли, растури; прчка. Децата ја распрчкале собата."},{"word":"распука","type":"св.","description":"Направи нешто да добие пукнатини, да се раздвои. Таа ја распука тиквата. Тој ја распука стомната од ѕидот."},{"word":"распукне","type":"св.","description":"Пукне целосно, докрај; распука."},{"word":"распули","type":"св.","description":"Загледа, разгледа убаво, гледа со зголемен интерес кон нешто. Пред да го земеш фустанот, распули го убаво. Тој го распули девојчето од сите страни."},{"word":"распупи (се)","type":"св.","description":"Пушти пупки, пупи целосно и нагласено. Црешата распупи. Сите цвеќиња (се) распупиле."},{"word":"распуст","type":"м.","description":"Училиштен одмор, прекин на настава во текот на учебната година или меѓу две учебни години. Сите училишни распусти се планирани временски. Децата сега се на распуст. Неколку распусти оди кај баба му. Училиштен распуст. Зимските распусти. Летен распуст."},{"word":"распуфка се","type":"св.","description":"Почне силно да пуфка, да брефта; Тие многу се распуфкале. Мажине се распуфкале, ништо не се гледа во собата од чад. Моторот се распуфка."},{"word":"распуши се","type":"св.","description":"Натера некого да почне да пуши многу. Тој се распуши дружејќи се со него."},{"word":"распуштен","type":"прид.","description":"Своеволен, недисциплиниран, без контрола на однесувањето; несреден. Распуштени деца. Распуштен ѕвер. Распуштени луѓе. Распуштена коса."},{"word":"распуштеник","type":"м.","description":"Маж разведен од жената. Млад распуштеник."},{"word":"распушти","type":"св.","description":"Пушти на одмор, дозволи да се разотидат, ослободи од некаква дејност. Министерството ги распушти училиштата. Генералот ја распушти војската. Тие ги распуштија работниците од погонот."},{"word":"распцуе","type":"св.","description":"Натера некого да почне да пцуе многу. Тој ги распцу децата."},{"word":"расрди","type":"св.","description":"Налути, разлути некого. Тој многу ги расрди селаните. Таа ги расрди присутните."},{"word":"рассали се","type":"св.","description":"За сало ‒ се стопи, се растопи. Салото се рассали од врелиот оган."},{"word":"раст","type":"м.","description":"Бој, става. Таа го позна момчето по растот. По растот личи на мене. Девојка со среден раст. Џиновски раст. Мал раст."},{"word":"растажен","type":"прид.","description":"Тажен, натажен, обземен од тага. Растажени родители. Растажено дете."},{"word":"растажи","type":"св.","description":"Натажи некого, предизвика тага кај некого. Таа ги растажи присутните. Тој ги растажи сите."},{"word":"растајни","type":"св.","description":"Одгатне, растолкува, разјасни, открие нешто тајно. Тој ги растајни нејзините зборови. Јас му растајнив сè."},{"word":"расталка се","type":"св.","description":"Почне да талка, да шета, мине многу време во талкање. Тие се расталкаа по продавници. Таа се расталка по светот."},{"word":"растане","type":"св.","description":"Сето множество (луѓе) стана, многумина, сите станаа еден по друг. Публиката растана и ја напушти салата. Гостите растанаа. Другарите растанаа и зборуваа стоејќи."},{"word":"растапани се","type":"св.","description":"Почне силно да бие, да чука. Срцето ѝ се растапани кога го виде момчето."},{"word":"растапка","type":"св.","description":"Со тапкање натисне, натапка, разгази, разгмечи. Децата го растапкаа патот до училиштето. Таа го растапка снегот околу куќата."},{"word":"растарашка се","type":"св.","description":"Почне да претура, растура, потарашка со зголемен интензитет. Тие се растарашкале по собите. Таа се растарашка по гардероберот."},{"word":"раствор","type":"м.","description":"Течност во која рамномерно е растворена некоја материја; супстанција, смеса што се добива со додавање течност или со мешање течност и некоја друга супстанција за да се распрснат еднакво атомите, молекулите и јоните. Воден раствор. Раствор од вар. Заситен раствор. Раствор од сол."},{"word":"раствори","type":"св.","description":"Направи раствор, растопи. Таа го раствори шеќерот во млеко, а солта ја раствори во вода."},{"word":"раствори","type":"св.","description":"Отвори ширум прозорец, врата и сл.; отвори нешто што е сосема затворено. Утрото таа ширум ги раствори прозорците Таа ја раствори портата."},{"word":"растворлив","type":"прид.","description":"Што може да се раствори, што се раствора. Растворливи бактериски отрови. Растворливи соли. Растворливи витамини. Растворлива форма."},{"word":"растворливост","type":"ж.","description":"Својство на тој и на тоа што е растворливо. Тие имаат висок степен на растворливост."},{"word":"растворувач","type":"м.","description":"Течност што растворува, супстанција што се додава на друга супстанција и овозможува со неа да се добие раствор, материја со која се добива раствор. Поларен растворувач. Молекулите на растворувачот се мешаат со молекулите на другата супстанција. Воден растворувач."},{"word":"растворувачки","type":"прид.","description":"Што предизвикува растворување. Растворувачки материи. Растворувачки супстанции."},{"word":"расте","type":"несв.","description":"Станува поголем како резултат на животниот процес на развој. Децата растеа бргу. Во градината растеше бел јоргован."},{"word":"растеблува се","type":"несв.","description":"Развива стебло. Младите садници се растеблуваа за една година."},{"word":"растег","type":"м.","description":"Растојание за еден вид мерка за должина рамна на просторот меѓу оптегнати, испружени раце. Зеде платно колку два растега. Простре неколку растези черги во тремот."},{"word":"растеглив","type":"прид.","description":"Што се растега, што може да се растегне. Растегливи ткаенини. Растеглива пружина. Многу растеглива гума."},{"word":"растегне","type":"св.","description":"Со тегнење направи нешто да биде подолго или пошироко. Таа го растегна платното. Работниците ги растегнаа кожите. Растегнете го ластикот колку што можете."},{"word":"растеж","type":"м.","description":"Процес на развој на живите организми, растење. Во процесот на растежот овие организми минуваат низ пет фази."},{"word":"растение","type":"ср.","description":"Организам што се храни со неоргански материи од почвата и од воздухот и што се разликува со својата клеточна структура од животните, според основната поделба на живите организми. Едногодишно растение. Украсно растение. Водни растенија. Во градината имаше различни растенија. Лековити растенија."},{"word":"растенчи","type":"св.","description":"Направи да биде нешто потенко, растегне, развлече. Таа ги растенчи корите и ги стави да се сушат."},{"word":"растера","type":"св.","description":"Изгони на разни страни, разбрка; отстрани, пропади. Тој ги растера кучињата од улицата. Таа ги растера децата од собата."},{"word":"растече се","type":"св.","description":"Почне да тече повторно, многу или од сите страни. Чешмата се растече. Виното од бочвата се растече. Пресушените извори се растекоа."},{"word":"растила","type":"несв.","description":"Раширува, простира, постила нешто нашироко. Таа ги растила покривките."},{"word":"растителен","type":"прид.","description":"Што се однесува, што е својствен на растение, што потекнува од растение и носи негови особини. Растителен свет. Растителна клетка. Растително потекло."},{"word":"растителност","type":"ж.","description":"Целиот растителен свет на одделна територија или на земјата општо, флора. Климатските услови влијаат врз растителноста. Места без растителност. Богата растителност."},{"word":"расткае се","type":"св.","description":"Почне засилено да ткае, со засилен интензитет. Девојките се расткаа со песна. Многу си се расткаел."},{"word":"растовар","type":"м.","description":"Ослободување превозно средство од товар, симнување товар од превозно средство. Работниците вршеа растовар на камионот. Тие го гледаа растоварот на сандаци."},{"word":"растовари","type":"св.","description":"Ослободи од товар, симне товар од товарно животно или од превозно средство. Тој го растовари магарето. Тие ги растоварија коњите. Работниците го растоварија камионот. Тие ги растоварија дрвата."},{"word":"растовит","type":"прид.","description":"Строен, со добро градена и развиена снага. Растовити момчиња. Растовита девојка."},{"word":"растојание","type":"ср.","description":"Оддалеченост меѓу два предмета, две места или од една точка до друга. Растојанието меѓу нашите куќи беше педесет метри. Растојанието меѓу двете замислени точки е мерливо."},{"word":"растока","type":"ж.","description":"Место каде што се разделува река. Пред да се влее во морето, реката се дели на неколку растоки. Неколку речни растоки формираат делта."},{"word":"растокми","type":"св.","description":"Растури, размести нешто стокмено, натокмено, наместено; натокми. Таа ја растокми куќата. Тој ги растокми парите."},{"word":"растолкува","type":"св.","description":"Протолкува, разјасни, објасни, изврши толкување. Тој ѝ го растолкува настанот. Му требаше некој да му растолкува што значат нејзините зборови."},{"word":"растопи","type":"св.","description":"Стопи, истопи, доведе нешто од тврда во течна или во полутечна состојба. Таа го растопи чоколадото на тивок оган. Високите температури и ветрот го растопија снегот."},{"word":"растоплив","type":"прид.","description":"Што може да се растопи, што е топлив. Растопливи метали."},{"word":"расторбеши","type":"св.","description":"Неприбрано, несмасно, неуредно облече некого. Таа ги расторбешила децата."},{"word":"расточи","type":"св.","description":"Расука, расучи, со сучење тесто направи кори. Таа тенко и убаво го расточи тестото во една голема кора."},{"word":"растрака се","type":"св.","description":"Почне засилено да тропа, да трака. Машината се растрака, ама работеше."},{"word":"растрбуши","type":"св.","description":"Извади дел од внатрешноста на некое животно. Месарот ја растрбуши свињата."},{"word":"растргне","type":"св.","description":"Раскине, со кинење направи нешто на парчиња. Волците растргнале половина стадо овци. Кучето го растргнало килимчето."},{"word":"растреби","type":"св.","description":"Расчисти, отстрани нешто што е непотребно, доведе во некаков ред средувајќи. За неколку дена момчињата ја растребија куќата. Тој го растреби подрумот и ги исфрли непотребните работи."},{"word":"растревожен","type":"прид.","description":"Вознемирен во голем степен. Растревожен глас. Растревожени жени."},{"word":"растревожи","type":"св.","description":"Вознемири, предизвика немир, тревога. Таа ги растревожи домашните. Нејзините постапки ги растревожија присутните."},{"word":"растрезни","type":"св.","description":"Направи некој да стане трезен. Студениот туш полека го растрезни. Силната светлина го растрезни и го уплаши."},{"word":"растрел","type":"м.","description":"Стрелање, убивање со стрелање."},{"word":"растрела","type":"св.","description":"Стрела, убива со стрелање."},{"word":"растреперен","type":"прид.","description":"Што трепери, што се движи со треперење. Растреперени прсти. Растреперени усни. Растреперени рамена. Растреперена става."},{"word":"растрепери","type":"св.","description":"Предизвика нешто да трепери. Силните звуци ги растреперија стаклата на прозорците."},{"word":"растрепетен","type":"прид.","description":"Обземен, опфатен од трепет, што трепети. Растрепетени мисли. Растрепетено срце. Растрепетени прсти."},{"word":"растрепети","type":"св.","description":"Почне забрзано да трепети; Свеќата растрепети. Таа ги растрепети машките срца."},{"word":"растрепка","type":"св.","description":"Почне почесто да трепка. Таа ги растрепка убавите очи."},{"word":"растресе","type":"св.","description":"Расклати, раздвижи силно. Силниот ветар ги растресе прозорците. Земјотресот ги растресе зградите. Тој силно ја растресе неговата рака. Таа силно го растресе детето."},{"word":"растресит","type":"прид.","description":"Што лесно може да се растресе, што лесно се рони, се ситни; ровкав, ровок, мек, обично за земја и во исхраната. Растресита почва. Растресита земја. Растресита материја."},{"word":"растреска се","type":"св.","description":"Почне силно да треска. Таа се растрескала низ куќи. Прозорците се растрескаа од силниот ветер."},{"word":"растрешти се","type":"св.","description":"Почне силно да трешти, да грми. Надвор се растрешти, се разгрми и почна да врне."},{"word":"растрие","type":"св.","description":"Истрие, потрие, трие со зголемен интензитет. Тој стана и си ги растри очите. Таа му ја растри раката."},{"word":"растркала","type":"св.","description":"Почне да тркала нешто или некого. Тој ги растркала џамлиите низ собата. Таа го растркала детето на креветот."},{"word":"растрлуши","type":"св.","description":"Разбушави, бушави. Таа ги растрлушила децата. Ветрот ѝ ја растрлушил долгата коса."},{"word":"растроен","type":"прид.","description":"За ред, строј ‒ растурен, расипан. Растроена редица. Растроена колона."},{"word":"растрои","type":"св.","description":"Наруши нормален ред, строј и сл. Тој ги растрои партиските редови. Последните немири го растроија стариот поредок."},{"word":"растројство","type":"ср.","description":"Состојба на безредие, отсуство на ред, нарушеност на нормалниот ред. Растројство во банкарскиот систем. Економско растројство. Временски растројства."},{"word":"растропа се","type":"св.","description":"Почне силно, многу да тропа. Мајсторите се растропаа. Децата се растропаа."},{"word":"растроши","type":"св.","description":"Изрони, направи да стане во вид на трошки, ронки. Таа го растроши лебот и го попари со млеко. Растроши едно парче леб и им го даде на врапчињата."},{"word":"раструби","type":"св.","description":"Разгласи, рашири, распространи некаква информација насекаде. Таа раструбила дека сме се скарале."},{"word":"растрча","type":"св.","description":"Натера, направи некој да почне да трча, да биде во активна состојба. Таа ги растрча помошничките. Тој го растрча кучето. Тие ги растрчаа учениците по различни секции. Таа растрча по масите и ги нудеше гостите со пијалак."},{"word":"растршавен","type":"прид.","description":"Растрлушен, разбушавен, несреден. Растршавена девојка. Растршавени деца."},{"word":"раступа се","type":"св.","description":"Почне да тупа, да удира засилено. Децата се раступаа."},{"word":"раступка се","type":"св.","description":"Почне да тупка, да тропа засилено. Децата се раступкаа со нозете."},{"word":"растур","type":"м.","description":"Растурање, растуреност; растури."},{"word":"растурач","type":"м.","description":"Лице што врши растур, што растура, разнесува; разнесувач. Растурач на весници. Растурач на пошта."},{"word":"растурен","type":"прид.","description":"Уништен, разрушен, разнесен. Растурена куќа. Растурен дом. Растурени села. Растурено семејство. Растурен мравјалник. Растурен ред."},{"word":"растури","type":"св.","description":"Расипе ред, внесе безредие. Тој ги растури книгите."},{"word":"растурка","type":"св.","description":"Истурка на сите страни; Таа ги растурка книгите по масата."},{"word":"растурник","type":"м.","description":"Тој што растура, што троши лекоумно, непромислено, неодговорено;"},{"word":"растуфка се","type":"св.","description":"Почне силно да се туфка, се истуфка, се изжали. Таа се растуфкала и глава преврзала."},{"word":"расудба","type":"ж.","description":"Расудување, изречен суд, искажано мислење, решение. Нејзината расудба беше во вистинското време. Таквите расудби не водат кон решение."},{"word":"расуди","type":"св.","description":"Реши, преку мислење донесе, изрече суд за нешто. Тој расуди дека нема можност за преговори. Тој расуди и тивко проговори. Таа не расуди добро."},{"word":"расудлив","type":"прид.","description":"Умен, разумен, што се води од разумот и носи разумни решенија. Расудлив човек. Расудливи одлуки."},{"word":"расудник","type":"м.","description":"Тој што расудува добро, разумен човек. Таа е непристрастен расудник."},{"word":"расудок","type":"м.","description":"Логична мисла, способност да се расудува. Логичен расудок. Генијален расудок. Критички расудок. Автентични расудоци."},{"word":"расуче","type":"св.","description":"Исуче, направи нешто сукано; со сукање истегне, растегне, развие тесто. Расукав неколку кори. Тие ќе расучат пита."},{"word":"расформира","type":"св. и несв.","description":"Растури, растура, направи, прави да престане постоење на нешто како организирана целина; Тој ја расформира групата. Новата управа го расформира Одделот за инвестиции."},{"word":"расфрлен","type":"прид.","description":"Фрлен, растурен на сите страни, несреден. Расфрлена облека. Расфрлени книги. Расфрлен кревет."},{"word":"расфрли","type":"св.","description":"Фрли на разни страни. Таа ги расфрли книгите на масата. Таа ја расфрли својата облека низ собата."},{"word":"расфрчи се","type":"св.","description":"Почне силно да фрчи, на сите страни. Коњите се расфрчија. Куршумите се расфрчија во воздухот."},{"word":"расфучи се","type":"св.","description":"Почне силно да фучи. Ветрот се расфучи."},{"word":"расход","type":"м.","description":"Парични давачки на правно или на физичко лице или други средства потрошени за различни движни и недвижни добра во определен период, трошок, издаток; Заеднички расход. Вкупни расходи. Нејзин расход. Расходи за комуналии."},{"word":"расходен","type":"прид.","description":"Што се однесува на расход. Расходна сметка. Расходно салдо."},{"word":"расходник","type":"м.","description":"Во книговодство ‒ книга во која се внесени податоци за расходите, расходна книга. Расходниците се наредени по години. Сите податоци за потрошените средства се внесени во расходникот."},{"word":"расходува","type":"св. и несв.","description":"Потроши, потрошува. Ние годишно расходуваме малку средства за патни трошоци. Минатата година тие расходуваа многу средства за канцелариски материјали."},{"word":"расцапа","type":"св.","description":"Направи валкани траги од стапки. Децата го расцапаа ходникот."},{"word":"расцар","type":"м.","description":"Цар кој го изгубил престолот, соборен цар. Расцарот го снема"},{"word":"расцари","type":"св.","description":"Собори цар од престол. Бунтовниците го расцарија и му го уништија семејството."},{"word":"расцвет","type":"м.","description":"Развој, општ напредок; расцут. Расцвет на младоста. Расцвет на културата. Расцвет на човештвото. Расцвет на духовните добра."},{"word":"расцвета","type":"св.","description":"Пушти цвет, расцути; процвета целосно или во поголем степен. Јаболкницата расцвета. Сите цвеќиња во градината расцветаа."},{"word":"расцветан","type":"прид.","description":"Расцутен, опфатен со цвет. Расцветани градини. Расцветани бадеми. Расцветани лалиња. Расцветано поле."},{"word":"расцвили се","type":"св.","description":"Почне почесто, посилно да цвили. Коњите се расцвилиле. Таа се расцвилила."},{"word":"расцвичи се","type":"св.","description":"Испушти звук, почне силно да цвичи. Свињите се расцвичиле."},{"word":"расцвркоти се","type":"св.","description":"Испушти глас, почне да цвркоти. Врапчињата се расцвркотиле на расцветаните гранки."},{"word":"расцеп","type":"м.","description":"Процеп, пукнатина, цеп. На ѕидот се појавија мали расцепи. На земјата имаше голем расцеп. На палтото имаше расцеп и оттаму ѕиркаше белата кошула."},{"word":"расцепен","type":"прид.","description":"Скинат, со расцеп, со процеп ‒ обично за облека, за текстил и сл. Расцепено здолниште. Расцепени панталони. Расцепено палто. Расцепени пердиња. Тесен фустан расцепен од едната страна."},{"word":"расцепи","type":"св.","description":"Раздели на делови со цепење. Таа го расцепи платното по должина. Тој го расцепи трупецот на неколку парчиња. Тие ја расцепија лубеницата на половина."},{"word":"расцепка","type":"ж.","description":"Машински дел кој се употребува за да се спречи одвртувањето на навртките или на завртките. Расцепката се изработува од полукружна челична жица."},{"word":"расцепка","type":"св.","description":"Исцепка, исцепи повеќе или уште повеќе;"},{"word":"расцепканост","type":"ж.","description":"Раздробеност, раздвоеност, разделеност. Расцепканост на семејството. Расцепканост на ставови."},{"word":"расцивка се","type":"св.","description":"Почне многу да цивка. Пилињата се расцивкаа по дворот."},{"word":"расцимоли се","type":"св.","description":"Почне многу да цимоли. Децата се расцимолија."},{"word":"расцрка се","type":"св.","description":"Почне силно да црка. Таа се расцрка на цел глас."},{"word":"расцрта се","type":"св.","description":"Почне многу да црта. Тој се расцрта и за неколку дена го заврши планираното."},{"word":"расцрцори се","type":"св.","description":"Почне многу да црцори. Во градината се расцрцорија биљбилите."},{"word":"расцут","type":"м.","description":"Процут, процвет;"},{"word":"расцутеност","type":"ж.","description":"За растенија ‒ состојба на тоа што е расцутено. Овошките во градината се во фаза на расцутеност."},{"word":"расчади се","type":"св.","description":"Почне многу да чади. Оџакот се расчади."},{"word":"расчекор","type":"м.","description":"Отсуство на усогласеност, изразено несогласување; остра разлика, изразена спротивност меѓу ставови, изјави, дејност и сл. Расчекор меѓу можности и желби. Расчекор меѓу теориската и креативната практика. Продлабочен расчекор."},{"word":"расчекорен","type":"прид.","description":"Што е со позиција на нозете раздвоени една од друга. Расчекорени нозе. Расчекорен кошаркар. Расчекорен спортист."},{"word":"расчекори се","type":"св.","description":"При стоење раздалечи, рашири нозе една од друга; се најде во положба со подраширени нозе. Полицаецот се расчекори и ги стави рацете на половината. Детето застана пред мене и се расчекори."},{"word":"расчепатен","type":"прид.","description":"Што е раширен, со непристојна позиција на телото (нозете). Расчепатени нозе."},{"word":"расчепати","type":"св.","description":"Рашири, расчепи, раздвои нозе докрај. Тој седна и ги расчепати нозете."},{"word":"расчепи","type":"св.","description":"Премногу раздвои, рашири преку мера, ширум отвори (обично за нозе, уста). Децата ги расчепиле устите, ги рашириле очите и не трепнуваат. Таа ги расчепи нозете и направи шпага. Тој застана среде голот и ги расчепи нозете и рацете."},{"word":"расчепинозе","type":"ж.","description":"Неморална жена."},{"word":"расчепиуста","type":"ж.","description":"Жена или маж што многу зборува; алапачка, брборка, брборко. Тој ти е една расчепиуста што ја нема. Сосетката ми е расчепиуста"},{"word":"расчепка","type":"св.","description":"Разгребе, раскопа, чепкајќи со раце, прсти, нокти и сл. Тој си ја расчепка косата. Таа си ја расчепка раната."},{"word":"расчеречи","type":"св.","description":"Подели на четири дела, расече, одвои на череци; раздели на делови. Тие го расчеречија јагнето. Волците го расчеречиле."},{"word":"расчет","type":"м.","description":"Сметка, пресметка. Банката прави расчет за да ја провери состојбата. Расчет на кредитот."},{"word":"расчетка","type":"св.","description":"Со четкање расчешла, среди, исчетка коса и сл. Таа ја расчетка косата со густа четка. Тој ги расчетка ресите на тепихот."},{"word":"расчеша","type":"св.","description":"Со чешање разрани, исчеша многу. Тој си ја расчеша раната."},{"word":"расчешла","type":"св.","description":"Со чешлање уреди коса; направи нешто да биде исчешлано. Таа му ја расчешла косата на девојчето. Тој ги расчешла опашките на коњите. Домаќинката ги расчешла ресите на тепихот."},{"word":"расчешне","type":"св.","description":"Растргне, раскине, уништи со тргање, со кинење. Волкот го расчешнал јагнето. Таа со раце го расчешна материјалот."},{"word":"расчини","type":"св.","description":"Раствори, растопи, направи водлесто, водникаво. Таа го расчини квасецот."},{"word":"расчини","type":"св.","description":"Одземе некому чин, лиши од звање и сл. Капетанот го расчиниле. По оваа случка, попот го расчиниле."},{"word":"расчисти","type":"св.","description":"Ослободи, исчисти површина од нешто што пречи; среди со чистење. Работниците ги расчистија урнатините. Таа ја расчисти масата. Машините го расчистија патот."},{"word":"расчита","type":"св.","description":"Прочита стар текст што тешко се чита, усоврши техника на раздвојување на одделните зборови во текст, читање стари текстови ‒ пишувани без празен простор меѓу зборовите. Тој го расчита псалтирот за неколку месеци."},{"word":"расчита се","type":"св.","description":"Се занесе во читање или почне да чита многу. Децата се расчитаа во второто полугодие. Летото таа се расчита."},{"word":"расчлени","type":"св.","description":"Оддели, раздели на одделни делови; распредели на подгрупи или едно од друго. Таа ги расчлени прашањата. Тој ги расчлени групите."},{"word":"расчовечи","type":"св.","description":"Направи некој да стане нечовечен, отчовечи некого. Тешкиот живот и неправдите ги расчовечија бегалците."},{"word":"расчорли","type":"св.","description":"Разбушави, раскоштрави, растури коса, направи да стане несредена. Тој ѝ ја расчорли косата."},{"word":"расчувствува","type":"св.","description":"Направи да стане обземен од чувства, од засилени емоции. Ти ќе ме расчувствуваш повеќе отколку што треба. Нејзиното пеење ги расчувствува присутните."},{"word":"расчувствуван","type":"прид.","description":"Што е нагласено емотивен, разнежнет, восхитен, опфатен од емоции. Расчувствувана жена. Расчувствувани родители."},{"word":"расчуди се","type":"св.","description":"Се размисли, се замисли, доуми. Остави му време да се расчуди."},{"word":"расчуе се","type":"св.","description":"Се разгласи, се прочуе, се дознае, се рашири информација и сл. Во училиштето се расчу убавата вест. Информацијата се расчу низ целото село. Се расчу дека имало немири во градот. Тогаш се расчу дека е убиен пашата."},{"word":"расчука","type":"св.","description":"Со чукање отстрани, оддели плод од лушпа (обично грав и сл.). Уште од утрото го расчукаа гравот."},{"word":"расчука се","type":"св.","description":"Почне силно да чука, да удира силно или уште посилно. Тие во ниедно време се расчукале."},{"word":"рата","type":"ж.","description":"Дел од отплата. Јас ја платив првата рата. Тој ги плати сите рати."},{"word":"ратај","type":"м.","description":"Земјоделски работник, земјоделец, полјоделец."},{"word":"ратајство","type":"ж.","description":"Обработка на земјата како стопанска гранка; земјоделство; полјоделство. Во периодот на неговото ратајство тој се разболе."},{"word":"ратификација","type":"ж.","description":"Акт со кој се извршува потврда, прифаќање на меѓународна спогодба или договор, конвенција од страна на овластен државен орган или од определена државна институција. Закон за ратификација на договори. Потребно е да се изврши ратификација на секоја европска спогодба и тоа да биде достапно до јавноста."},{"word":"ратификува","type":"св. и несв.","description":"Изврши, врши ратификација; потврди, потврдува меѓународен договор. Владата го ратификува овој меѓународен договор."},{"word":"раун","type":"м.","description":"Свадбен дар/дарови. Голем и мал раун му подари. Бабата го изнесе раунот за зетот. Таа се грижеше за раунот на девојчето. Како раун му даде везена кошула."},{"word":"рафал","type":"м.","description":"Зачестена стрелба едноподруго, испукувања без прекини од автоматско огнено оружје. Цела ноќ се слушаа рафали. Рафалот го покоси и тој падна. Рафалот го погоди во раката."},{"word":"рафален","type":"прид.","description":"Што се прави во рафал. Рафална стрелба."},{"word":"рафе","type":"ср.","description":"Дел од семката на виновата лоза, средиштен раб во вид на лента. Семката на виновата лоза од внатрешната страна има две бразди низ кои минува рафе."},{"word":"рафија","type":"ж.","description":"Вид палма што расте на југот од Африка; Rahpia vinifera. Рафијата се користи во козметиката при изработката на козметички масла. Крај брегот се нишаа зазеленети рафии."},{"word":"рафинер","type":"м.","description":"Работник во рафинерија."},{"word":"рафинерија","type":"ж.","description":"Фабрика каде што се пречистуваат и се преработуваат петрол, петролеум, масло, шеќер и други слични смеси (суровини) во чиј состав има примеси. Рафинерија за нафта. Рафинерија за сончогледово масло. Рафинерија за шеќер."},{"word":"рафинира","type":"св. и несв.","description":"Пречисти, пречистува од примеси. Македонската рафинерија го рафинира петролот во нафтени деривати со врвен квалитет. Новите машини бргу и добро го рафинираат шеќерот. Фабриката во Велес рафинира квалитетно масло за јадење."},{"word":"рафиниран","type":"прид.","description":"Пречистен, ослободен од примеси. Рафинирано масло. Рафиниран шеќер."},{"word":"рафт","type":"м.","description":"Хоризонтална штица прикрепена кон ѕид, закачена на ѕид или вградена во мебел (шкаф, кујнски елементи итн.), полица. Рафтови полни со книги. Рафтови со различни украсни предмети. Првите два рафта во плакарот ги остави празни. Метални рафтови. Дрвен рафт. Празни рафтови. Полни рафтови."},{"word":"рахитис","type":"м.","description":"Болест на коските при недостиг на Д‒витамин, нарушен развој и недоволна калцификација на коскеното ткиво, особено кај децата во раната возраст."},{"word":"рахитичар","type":"м.","description":"Тој што боледува од рахитис."},{"word":"рахитичен","type":"прид.","description":"Што има рахитис, што е оболен од рахитис. Рахитични коски. Рахитично дете. Рахитично животно. Рахитично ткиво."},{"word":"рација","type":"ж.","description":"Акција од страна на овластени лица (полиција, војска, инспекција и сл.), хајка, организирана проверка, претрес со определена цел од страна на органи на прогонот. Ноќна рација. Неделна рација на полицијата."},{"word":"рацио","type":"ср.","description":"Свесност, свест, резон, разум, човекова способност или развиено чувство за спознавање, за откривање и за определување на вистинското и на доброто. Проработи неговото рацио. Меѓу рациото и импулсот останаа неодговорени прашања."},{"word":"рационален","type":"прид.","description":"Што е разумен, што е заснован врз разум. Рационален план. Рационален начин. Рационално решение. Рационална потрошувачка 2. а) Што е добро обмислен, целисходен, практичен (за предмет, за направа и сл.). Рационална градба. б) Што е штедлив, економичен, умерен во трошење пари, енергија, материјал и сл. Рационална личност. Рационален соработник. Рационален човек."},{"word":"рационализам","type":"м.","description":"Филозофско сфаќање според кое човековиот разум има безгранична моќ. Рационализмот има свои претходници, приврзаници и следбеници."},{"word":"рационализатор","type":"м.","description":"Тој што има активен, сериозен однос кон определена дејност што ја извршува свесно и со целосна посветеност. Тој е рационализатор на сите наши планови."},{"word":"рационализаторство","type":"ср.","description":"Дејност на рационализатор."},{"word":"рационализација","type":"ж.","description":"Посветено, соодветно, најповолно организирање на процесот на производство за да се изврши успешно, во оптимално време и со висок квалитет. Рационализација на процесот на производството на автомобили. Рационализација на работата во рудникот."},{"word":"рационализира","type":"св. и несв.","description":"Воведе, воведува, изврши, врши рационализација; организира некоја дејност да се извршува разумно и целесообразно. Тој ја рационализира издавачката дејност. Управата го рационализира производството со нови машини."},{"word":"рационалист","type":"м.","description":"Приврзаник на рационализмот. Врвните рационалисти ја толкуваат теоријата на познанието."},{"word":"рационира","type":"св. и несв.","description":"Воведе, воведува ограничување на потрошувачката, на купувањето на определени прехранбени производи. Владата го рационира увозот на шеќер во земјата."},{"word":"рача","type":"несв.","description":"Заедно со глаголот порача или нарача, изврши нарачка. Рачај порачувај мило либе. Јас рачав порачав."},{"word":"рачателство","type":"ср.","description":"Гаранција, сигурност. Остави рачателство за заемот."},{"word":"рачен","type":"прид.","description":"Што се однесува на рака. Рачни зглобови. Рачни коски."},{"word":"раченце","type":"ср.","description":"Таа ми ги подаде раченцата."},{"word":"рачест","type":"прид.","description":"Што има долги, големи раце. Рачесто момче."},{"word":"рачешки","type":"прид.","description":"Што се однесува на рак1, раков. Рачешки нозе."},{"word":"рачка","type":"ж.","description":"Дел од предмет што се држи со рака при носење, кревање или употреба на предметот; дршка Секира со нова дрвена рачка. Чанта со долги рачки. Рачките на комодата беа позлатени. Го удри со рачката на револверот. Рачка на брава. Долга рачка. Рачка од метла. Метла со куса рачка. Тава со долга рачка."},{"word":"рачник","type":"м.","description":"Пешкир, крпа за бришење раце, лице и сл. Во бањата имаше обесено нови рачници."},{"word":"рашета","type":"св.","description":"Прошета, разгледа простор со шетање, шета насекаде и на повеќе места за разонода. За едно попладне го рашетаа дворецот. Откако го рашетаа градот, седнаа да ручаат."},{"word":"рашетар","type":"м.","description":"Тој што многу шета, безделничи со шетање."},{"word":"рашие","type":"св.","description":"Отшие, отпара, распара нешто сошиено. Прво го рашив фустанот, а потоа го исправ платното."},{"word":"раширен","type":"прид.","description":"Што е распространет, проширен на различни страни. Раширено мислење. Раширена приказна. Раширено невреме."},{"word":"рашири","type":"св.","description":"Направи нешто да стане пошироко. Рашири пат. Тој со раце ја рашири оградата и влезе во дворот. Девојчињата го раширија ластикот. Рашири влез."},{"word":"рашка","type":"ж.","description":"Вид круша. Децата береа рашки од долот."},{"word":"рашка","type":"ж.","description":"Парче, дел, резанка од нешто. Му даде една рашка од печеното месо."},{"word":"рашомонијада","type":"ж.","description":"Настан прераскажуван во повеќе различни верзии, така што е невозможно да се утврди вистината."},{"word":"раштима","type":"св.","description":"(муз.) Растрои музички инструмент (клавир, гитара и сл.), направи да испушта лош, неправилен звук, да изгуби созвучност. Децата го раштимаа пијаното."},{"word":"раштрака се","type":"св.","description":"Почне засилено да штрака. Кројачките се раштракале со ножиците. Тој се раштракал со пиштолот."},{"word":"раштрка","type":"св.","description":"Разбрка, распрсне, разотиде, разбега, рашета на разни страни. Детето ги раштрка пилињата по дворот. Таа ги раштрка децата по собите."},{"word":"раштркан","type":"прид.","description":"Распрснат, разместен на различни страни. Раштркани книги. Раштркана облека."},{"word":"раштрклави се","type":"св.","description":"За стока (говеда, кози и сл.) ‒ разбега, раздвижи вознемирено. Козите се раштрклавија на сите страни. Стадото се раштрклави."},{"word":"'рбел","type":"м.","description":"Само во поговорката ‒ Се насмеал (се посмеал) 'рбел на штрбел ‒ не се гледа себеси, а зборува за други."},{"word":"'рбет","type":"м.","description":"Дел од скелетот кај човекот и кај некои животни ('рбетници), составен од ковчести прешлени, столб ('рбетен столб) во вид на флексибилен синџир од 33 прешлени, кој го заштитува 'рбетниот мозок, ја потпира главата и има места за спојување со карличните коски и со градниот кош. Таа се здоби со повреди на 'рбетот. Ги повреди 3. и 4. прешлен од 'рбетот. Многу го боли 'рбетот. Одвај го исправи 'рбетот."},{"word":"'рбетен","type":"прид.","description":"Што се однесува на 'рбет 1. 'Рбетен столб. 'Рбетен мозок. 'Рбетна коска."},{"word":"'рбетник","type":"м.","description":"Поттип на хордови животни; животни со 'рбет, скелет, череп на крајот; Vertebrata, Craniata. 'Рбетниците се поделени на осум класи. Цицачите се најсовршени 'рбетници."},{"word":"'рблак","type":"м.","description":"Пукнатина во карпа, во камен каде што се цеди вода. Карпата имаше 'рблаци и од нив се цедеше вода."},{"word":"'рвеник","type":"м.","description":"Бунар. Селски 'рвеник. Загаден 'рвеник."},{"word":"'рга","type":"несв.","description":"Удира, мава. Таа го 'ргаше со тупаница по грбот."},{"word":"'рѓа","type":"несв.","description":"Станува покриен со 'рѓа; 'рѓосува"},{"word":"'рѓа","type":"ж.","description":"Слој од црвеникав оксид врз некои метали што се јавува како резултат на оксидација. Железото фатило 'рѓа. Траги од 'рѓа се гледаа на споменикот. На металната плоча се појавиле 'рѓи. Железна 'рѓа. Бакарна 'рѓа."},{"word":"'ргало","type":"ср.","description":"Тој што работи многу, до исцрпување; Тој е такво 'ргало што не може да седне една минута."},{"word":"'ргач","type":"м.","description":"Тој што работи премногу,"},{"word":"'рѓест","type":"прид.","description":"Што има некакво својство, изглед на 'рѓа или што е составен од прав од 'рѓа. 'Рѓеста боја. 'Рѓест прав. 'Рѓести дамки. 'Рѓести точки."},{"word":"'ргне","type":"св.","description":"Се вдаде во нешто, се внесе силно во некаква дејност. Таа 'ргна да плаче. Толпата 'ргнала кон палатата. Ние тогаш 'ргнавме најсилно да врескаме."},{"word":"'рѓоса","type":"св.","description":"Покрие со 'рѓа при оксидација на железните предмети, постепено стане 'рѓосан. Железната ограда 'рѓосала. Цевките 'рѓосале."},{"word":"'рѓосан","type":"прид.","description":"Опфатен, покриен со 'рѓа. 'Рѓосан плуг. 'Рѓосана ограда. 'Рѓосана железна рамка. 'Рѓосани жици."},{"word":"'рдоква","type":"ж.","description":"Растение со црвен, топчест корен со луткав вкус што се користи во исхраната, вид трупка; Raphanus sativus. 'Рдоквите беа свежи и големи со прекрасна црвена боја."},{"word":"'рдоквен","type":"прид.","description":"Што се однесува или што е од 'рдоква. 'Рдоквен корен. 'Рдоквени насади. 'Рдоквена салата."},{"word":"ре","type":"ср.","description":"Музичка нота, вториот тон од нотната скала и знакот со кој се бележи."},{"word":"ре-","type":"претс.","description":"Претставка, префикс кај зборови од интернационалната лексика со значење: повторно, одново, обратно, назад (ревакцинација, реконструкција, реорганизација, реакција итн.)."},{"word":"реа","type":"ж.","description":"Остар, силен мирис. Околу неа се ширеше реа од скап парфем. Од облеката доаѓаше реа од средството за омекнување."},{"word":"реав","type":"прид.","description":"Разресен, тенок, што се изѕира. Реави пердиња. Реава ткаенина. Реаво здолниште."},{"word":"реагенс","type":"м.","description":"Активна супстанција, меѓупроизвод или готов производ во вид на средство што се користи во хемиски анализи за да се добијат или да се потврдат основните карактеристики на друга супстанција, материја и сл. Овој реагенс се употребува во процесот на прозводство во козметичката индустрија. Реагенси во форма на прав и во форма на течност."},{"word":"реагира","type":"св. и несв.","description":"Возврати, возвраќа; одговори, одговара на некој начин на примени податоци, дразби и сл. Гледачите реагираа со бурна смеа. Овие цвеќиња реагираат на студено време. Лицето реагираше на допир."},{"word":"реактив","type":"м.","description":"Супстанција, материја со сложен состав што предизвикува определена реакција; Оваа материја е моќен реактив."},{"word":"реактивација","type":"ж.","description":"Повторно активирање, повторно враќање во активна положба (дејност, работа, функција и сл.). Реактивација на погонот за производство. Реактивација на дејноста."},{"word":"реактивен","type":"прид.","description":"(хем.) Што се однесува на реактив, што служи како реактив во хемиските анализи. Реактивна материја. Реактивни својства."},{"word":"реактивизира","type":"св. и несв.","description":"Повторно активизира;"},{"word":"реактивира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави да стане повторно активно, врати повторно во активна положба нешто што било пасивно;"},{"word":"реактор","type":"м.","description":"(техн.) Дел од нуклеарни централи, постројка или уред што управува и ја покренува постапката за производство на енергија. Нуклеарен реактор. Атомски реактор. Дефектот на реакторот е многу голем."},{"word":"реактуализација","type":"ж.","description":"Стане повторно актуелно, оживување, реобновување, повторна актуализација. Реактуализациите на некои филмски наслови имаа добар одек. Реактуализација на постапката за легализирање на објектот."},{"word":"реактуализира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави да биде повторно актуелно, повторно актуализира;"},{"word":"реакција","type":"ж.","description":"Одглас, воздејство, повратно дејство што се јавува како последица или како одговор од некое претходно дејство; акција предизвикана од друга акција и се јавува како нејзин рефлекс или како нејзин одговор. Таа ја очекуваше реакцијата на домашните. Брза реакција. Остра реакција. Секоја негова акција има и нејзина реакција."},{"word":"реакција","type":"ж.","description":"Идеолошка определба што ја дава партијата на власт за општестен слој или група што покажува отпор кон постојните владејачки сили, порано толкувана во негативна, а во денешни услови во позитивна конотација. Тие ќе се пресметаат со реакцијата. Оние од реакцијата постојано нешто бараат. Антикомунистичка реакција."},{"word":"реакционен","type":"прид.","description":"Што се однесува на реакција1, реакциски."},{"word":"реакционен","type":"прид.","description":"Што се однесува на реакција2, реакционерен. Реакциона група. Реакционен комитет."},{"word":"реакционер","type":"м.","description":"Лице што е приврзаник или е во состав на реакцијата, реакција 2. Реакционерите го сопираа и го саботираа процесот на развој на партијата. Тој никогаш не бил реакционер."},{"word":"реакционерен","type":"прид.","description":"Што се однесува на реакционер и кој дејствува во согласност со реакцијата. Реакционерен план. Реакционерни сили. Реакционерни ставови. Реакционерна програма."},{"word":"реакционерство","type":"ср.","description":"Особина или појава на реакционер; Неговото реакционерство се докажа преку гласањето."},{"word":"реал","type":"м.","description":"Стари бакарни монети, пари што се користеле во Шпанија, Португалија и др. земји; парична единица во Бразил денеска."},{"word":"реален","type":"прид.","description":"Што е вистински, стварен, постоен, што постои во стварноста. Реална приказна. Реална основа. Реална слика на нашата состојба. Реални потреби. Реален свет."},{"word":"реализам","type":"м.","description":"Вистински, стварен, постоен начин на согледување на светот околу себе и на состојбите. Креативен реализам. Магичен реализам. Неговиот реализам се граничи со грубост."},{"word":"реализатор","type":"м.","description":"Лице што реализира нешто, што извршува докрај некаква дејност со своите активности; рационализатор, изведувач, извршител, извршувач. Тој е реализатор на попладневната програма. Наставниците се реализатори на наставната програма."},{"word":"реализација","type":"ж.","description":"Постапка со која нешто станува реално; остварување, извршување, творба и сл. успешно изведена, спроведена во замислената положба. Реализација и афирмација на планот. Реализација на нашите заложби. Сценска реализација. Тонска реализација."},{"word":"реализира","type":"св. и несв.","description":"Оствари, остварува, спроведе, спроведува во дело. Тие ја реализираа идејата за изградба на нов театар за деца. Ние го реализиравме нашиот план, сега реализираме нов проект."},{"word":"реализиран","type":"прид.","description":"Што е остварен, спроведен во дело. Реализиран план. Реализиран сообраќај. Реализирана градба. Реализирани соништа."},{"word":"реалија","type":"ж.","description":"Стварност, нешто што постои опредметено или мисловно како предмет и како поим во свеста. Лирски реалии. Реалии на времето. Непостоење реалија за вистинските настани."},{"word":"реалист","type":"м.","description":"Тој што се потпира и што ја поткрепува својата дејност со ставрноста и со вистинските искуства. Тој е реалист и никогаш не бега од стварноста. Во вакви времиња мора да бидеме реалисти."},{"word":"реалистичен","type":"прид.","description":"Објективен, што се потпира врз стварноста, врз реалноста. Реалистична реакција. Реалистичен човек."},{"word":"реалистичност","type":"ж.","description":"Својство на тоа што е реалистично; стварност, вистинитост, реалност. Смисла за реалистичност. Суптилна реалистичност. Елементи на реалистичност."},{"word":"реалитет","type":"м.","description":"Тоа што е реално, што постои во стварноста, што е вистинско. Естетски реалитети. Животен реалитет. Егзистенцијален реалитет."},{"word":"реалност","type":"ж.","description":"Стварност, вистинитост, сето она што нè опкружува и што претставува објективно постоење, што може да го приемаме со сетилата. Нашата реалност е таква. Реалноста во која живееме не е убава. Груба реалност."},{"word":"реанимација","type":"ж.","description":"(мед.) Оживување, повторно враќање во живот. Реанимација на пациентот. Сала за реанимација."},{"word":"реанимира","type":"св. и несв.","description":"Врати, враќа во живот, спаси, спасува од смрт. Пациентот успешно го реанимираа."},{"word":"реанимиран","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од реанимира."},{"word":"реафирмација","type":"ж.","description":"Повторно истакнување, постигнување успех, повторна афирмација. Реафирмација на народниот јазик. Реафирмација на неговите способности."},{"word":"реафирмира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави нешто повторно да биде афирмирано. Ги реафирмира традиционалните вредности."},{"word":"ребрен","type":"прид.","description":"Што се однесува на ребро. Ребрен простор. Ребрена коска."},{"word":"ребрест","type":"прид.","description":"Тој што има ребра, што му се нагласени ребрата. Ребрест коњ. Стариот ребрест вол. Ребресто куче."},{"word":"ребри се","type":"несв.","description":"Се прави важен, покажува сила и надмоќ. Тој се ребреше пред нас. Таа се ребреше во новите скапи алишта."},{"word":"ребро","type":"ср.","description":"Долгнавеста малку тесна коска кај човекот, дел од коските кај човекот и кај некои животни, сместени во градниот кош, поврзани со 'рбетниот столб, а дел од нив и со градната коска. Човекот има 12 пара ребра. Тој скрши две ребра."},{"word":"ребус","type":"м.","description":"Поим во енигматиката, загатка од слики, букви, бројки и од цртежи. Детски ребуси. Анаграмен ребус."},{"word":"ребусен","type":"прид.","description":"Што се однесува, што припаѓа на ребус. Ребусно списание."},{"word":"рев","type":"м.","description":"Силен, пробивен глас што го испуштаат некои животни. Лавски рев. Ревовите на стоката не престануваа."},{"word":"ревакцинација","type":"ж.","description":"Второ, повторно вакцинирање. Ревакцинацијата се изведува во групи."},{"word":"ревакцинира","type":"св. и несв.","description":"Повторно вакцинира, повторно даде, дава вакцина некому. Сите деца ги ревакцинираа."},{"word":"ревалвација","type":"ж.","description":"Поврат, враќање на вредноста на некои стоки, пари или хартии од вредност и на различни други вредности. Ревалвација на акциите на берзата. Ревалвација на денарот."},{"word":"ревалвира","type":"св. и несв.","description":"Врати, враќа вредност на нешто (пари, стока и сл.), повторно валоризира; изврши ревалвација, ревалоризација. Комисијата го ревалвира неговото творештво. Народна банка ги ревалоризира стоковите резерви."},{"word":"реванш","type":"м.","description":"Победа по претрпен пораз, одмазда (во војна, во игра). Победата беше реванш за минатонеделниот натпревар."},{"word":"реваншизам","type":"зам.","description":"Политика, намера, подготовка за реванш, задоволување на потребата од одмазда за претрпен пораз, навреда или некаква штета. Новата власт покажа реванши Реваншизмот меѓу овие екипи постоел секогаш."},{"word":"реваншира се","type":"св. и несв.","description":"Возврати, возвраќа, одмазди, одмаздува, искористи, искористува можност да одговори на претходно неуспешно извршена дејност. Таа им се реваншираше на своите конкуренти со иста жестина. Наредната недела ракометарките се реваншираа со висока победа над гостинската екипа."},{"word":"реваншист","type":"м.","description":"Тој што се реваншира, што има желба за реванш. Такви реваншисти се намножија во последно време."},{"word":"реве","type":"несв.","description":"За животно ‒ издава, испушта силен рев вика, завива. Добитокот ревеше во плевната. Кучињата ревеа."},{"word":"ревен","type":"м.","description":"Градинарско растение, се користи во исхраната во некои кујни, со широки лисја и долги месести дршки; Rheum undulatum/rhabarbarum. Дршките од ревенот содржат минерални материи, шеќери и органски киселини."},{"word":"ревер","type":"м.","description":"Дел од горна облека, крајниот дел од јака, крагна. На реверот имаше црвен цвет. На реверот од фустанот имаше убав брош."},{"word":"реверзибилен","type":"прид.","description":"Што може да се врати, повратен. Реверзибилна комуникација. Реверзибилна реакција."},{"word":"реверс","type":"м.","description":"Признаница, документ што претставува потврда за позајмени или за земени работи што треба да се вратат. Документите ги зедов на реверс. Оружјето му го дале без реверс."},{"word":"ревидира","type":"св. и несв.","description":"Подложи, подложува, предложи, предлага нешто на ревизија, на преиспитување; преиспита, преиспитува нешто; изврши, врши ревизија. Тој ги ревидира сопствените ставови под влијание на професорот. Комисијата го ревидираше Законот за високо образование."},{"word":"ревизија","type":"ж.","description":"Проверка, преглед на дејноста на некоја установа или лице. За еден месец се изврши целосна ревизија на претпријатието. Ревизија на сметководствените книги."},{"word":"ревизионизам","type":"м.","description":"Правец што се застапува за ревизија, за ревидирање на марксистичкото учење и за реформа во некои негови делови."},{"word":"ревизионист","type":"м.","description":"Приврзаник на ревизионизам Ревизионистите се сомневаа во нужноста од социјалистичка револуција."},{"word":"ревизор","type":"м.","description":"Службено лице што врши преглед, контрола на некаква дејност, тој што врши ревизија."},{"word":"ревија","type":"ж.","description":"Списание што излегува на определен период (неделно, месечно) со книжевна, научна, културна и друг вид содржина. Ревија за млади. Ревија за автомобили. Ревија за безбедност."},{"word":"ревијален","type":"прид.","description":"Што се однесува на ревија. Ревијален печат. Ревијална патека. Ревијална претстава."},{"word":"ревир","type":"м.","description":"Предел, област, подрачје ограничено за вршење некаква дејност (лов, риболов и сл.). Риболовен ревир. Скопски ревир."},{"word":"ревитализација","type":"ж.","description":"Враќање во живот, оживување, обновување на виталноста. Ревитализација на кожата на лицето. Ревитализација на клетките. Ревитализација на музичкиот фолклор."},{"word":"ревитализира","type":"св. и несв.","description":"Повторно оживее, оживува, врати, враќа во живот; возобнови, возобновува нешто што било витално. Овој крем многу бргу ја ревитализира кожата. Нашата фолклорна група ја ревитализира изворната музика."},{"word":"ревлив","type":"прид.","description":"Што создава врева, што многу вика. Ревливи жени."},{"word":"ревма","type":"зам.","description":"Вид болест;"},{"word":"ревматизам","type":"м.","description":"Вид болест на коските и на зглобовите; назив на повеќе видови болести што се однесуваат на болка, виење, разградување и попуштање на коскеното ткиво; артритис."},{"word":"ревматичен","type":"прид.","description":"Што е заболен или има симптоми на ревматизам. Ревматичен човек. Ревматични пациенти."},{"word":"ревматологија","type":"ж.","description":"Наука што се занимава со изучување и со лекување на болестите на коските, што ги опфаќа сите болести на коските."},{"word":"ревне","type":"св.","description":"Се огласи со рев; Тој ревна уште посилно. Тој ревна кон децата."},{"word":"ревнив","type":"прид.","description":"Што покажува, што изразува љубомора. Ревнив маж. Ревнив поглед."},{"word":"ревнивец","type":"м.","description":"Љубоморен човек."},{"word":"ревнивост","type":"ж.","description":"Сомнеж во верноста на саканото лице; љубомора Со нескриена ревнивост ги следеше нејзините постапки.Нагласена ревнивост се јавуваше кај неа кога ќе се доближеше некој до момчето."},{"word":"ревнител","type":"м.","description":"Тој што се стреми ревносно да постапува, оној што е ревносен."},{"word":"ревносен","type":"прид.","description":"Што покажува ревност, што се залага, што се труди; вреден, трудољубив. Ревносен посетител. Ревносни застапници. Ревносна службеничка."},{"word":"ревност","type":"ж.","description":"Приврзаност кон работата, трудољубивост, големо залагање, грижа за успех, совесност и сериозност. Строга ревност. Нагласена ревност."},{"word":"ревокација","type":"ж.","description":"Во дипломатијата ‒ отповикување (укинување, поништување, отказ) од должност на пратеник или на некој друг владин служеник во земјата или надвор од неа."},{"word":"револвер","type":"м.","description":"Лесно, рачно, огнострелно оружје со повеќе куршуми што се ставаат во барабан и што има можност за повеќе истрели, еден вид пиштол со продолжена цевка. Долг револвер со рачка од слонова коска. Голем позлатен револвер. Стар револвер."},{"word":"револврист","type":"м.","description":"Добар, вешт стрелец со револвер. Тој е најдобриот револверист во нашата група."},{"word":"револт","type":"м.","description":"Нагласено несогласување, реакција, бунт против нешто. Огорчен револт. Силен револт. Жесток револт. Скриен револт."},{"word":"револтира","type":"св. и несв.","description":"Поттикне, поттикнува негодување, несогласување, негативна реакција, бунт, револт кон нешто. Тој ги револтираше другарите. Нејзините постапки го револтираа момчето. Малите плати ги револтираа вработените."},{"word":"револтиран","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од револтира."},{"word":"револуција","type":"ж.","description":"Целосна, коренита, длабока промена во општествените и во економските односи изведена со насилни средства, која се јавува како резултат на претходни дејства, несогласувања, незадоволство и сл. Социјалистичка револуција. Перманентна револуција. Пролетерска револуција. Секоја еволуција настанува со револуција."},{"word":"револуционер","type":"м.","description":"Тој што учествува во револуција. Славни македонски револуционери. Подвиг на револуционерот Гоце Делчев. Млади и стари револуционери."},{"word":"револуционерен","type":"прид.","description":"Што ги остварува идеите на револуцијата. Револуционерна борба. Револуционерно движење. Револуционерна младина. Револуционерни групи."},{"word":"револуционерност","type":"ж.","description":"Особина на тој што е револуционер и својство на тоа што е револуционерно."},{"word":"револуционерство","type":"ср.","description":"Севкупност на погледи и постапки на револуционер; дејност на револуционер."},{"word":"револуционизира","type":"св. и несв.","description":"Рашири, шири идеи на револуцијата. Тие ја револуционизираа младината."},{"word":"регал","type":"м.","description":"Дел од мебел (составен од повеќе делови), полици за сместување различни предмети. Регал со витрина и плакар. Нов регал во бела боја."},{"word":"регалии","type":"и.","description":"Обележја, предмети (скиптар, круна и сл.) со кои се означува власт на монарх. Царски регалии. На царот му светеа регалиите. Принцот ги доби регалиите од сопствениот татко."},{"word":"регата","type":"ж.","description":"Спортски натпревар на едрилици или на веслачи во определен простор. Регата на кајак и на кану во мирни води. Веслачка регата. Едриличарска регата. Охридска регата."},{"word":"регенерат","type":"м.","description":"Еднаш искористен материјал кому му се повратени карактеристиките."},{"word":"регенеративен","type":"прид.","description":"Што се однесува на регенерација, што служи за регенерација. Регенеративна сила. Регенеративна способност."},{"word":"регенератор","type":"м.","description":"(техн.) Дел од регенеративна печка што помага при загревањето на воздухот што влегува во печката. Најнов модел регенератор. Регенераторот е расипан и воздухот не се загрева."},{"word":"регенерација","type":"ж.","description":"(биол.) Обновување на ткивото на повредени или на изгубени делови на организмот. Регенерација на кракот кај морската ѕвезда. Регенерација на крајниците по операција на многу мала возраст."},{"word":"регенерација","type":"ж.","description":"Одродување на високопроизводни раси животни. Регенерацијата често се среќава кај високопроизводните раси животни како последица на промената на местото на живеење."},{"word":"регенерира","type":"св. и несв.","description":"Во хемијата и во биологијата ‒ подмлади, подмладува; прероди, преродува; обнови, обновува. Оваа супстанција ги регенерира клетките за неколку дена. Гелот ја регенерира кожата. Шампонот ја регенерира косата."},{"word":"регент","type":"м.","description":"Привремен владател на државата на местото од легитимниот монарх во земјите со монархистички облик на владеење."},{"word":"регентство","type":"ср.","description":"Привремено тело, орган на владеење во монархистички земји составен од едно или од повеќе лица."},{"word":"регија","type":"ж.","description":"Подрачје на една или повеќе држави што се изделува со некои посебни географски, економски, политички или други обележја. Поширока регија. Македонски регии."},{"word":"регион","type":"м.","description":"Територија, подрачје, област, место, крај; регија Источни региони на Европа. Охридски Регион. Брегалнички Регион."},{"word":"регионален","type":"прид.","description":"Што се однесува на регион, што припаѓа на регион, на некоја одделна област, дел од земја; областен, местен. Регионални патишта. Регионална програма. Регионално производство. Регионални говори."},{"word":"регионализам","type":"м.","description":"Стремеж, настојување за одделно економско, културно и политичко осамостојување, со истакнување локални и регионални особини."},{"word":"регионализам","type":"м.","description":"Карактеристични црти во јазикот. Има зборови што може да ги сметаме за регионализми. Карактеристиките на носијата се регионализми и не се среќаваат во други носии."},{"word":"регионализација","type":"ж.","description":"Делење на покраини, на региони. Регионализацијата во некои области се покажа како добра идеја."},{"word":"регионалист","type":"м.","description":"Приврзаник на регионализмот и/или негувач на регионализми. Продуктивни македонски регионалисти."},{"word":"регистар","type":"м.","description":"Список со записи подредени во определен ред: попис на зборови, предмети, лица подредени по азбучен ред или според некоја друга прегледна форма. Регистар на имиња. Азбучен регистар. Регистар на зборовни единици."},{"word":"регистар-каса","type":"ж.","description":"Благајна што пресметува автоматски, книжи, подредува и има определен простор за чување пари."},{"word":"регистратор","type":"м.","description":"Лице што води регистар во некоја установа. Овие документи треба да ги заверите кај регистраторот."},{"word":"регистратура","type":"ж.","description":"Служба, оддел каде што се врши регистрација. Во градот има неколку регистратури."},{"word":"регистрација","type":"ж.","description":"Запишување податоци, состојби, појави, факти (заради статистички преглед) во регистар. Регистрација на вработените."},{"word":"регистрационен","type":"прид.","description":"Што се однесува на регистрација, што служи за регистрација. Регистрациона комисија. Регистрациона постапка. Регистрациони податоци."},{"word":"регистрира","type":"св. и несв.","description":"Запише, запишува во книга; внесе, внесува во регистар. Пограничната служба ги регистрираше бегалците. Матичната служба го регистрира секое новороденче. Ние го регистриравме претпријатието. Тој го регистрираше камионот."},{"word":"реглер","type":"м.","description":"Регулатор на напонот на струја во моторот."},{"word":"регрес","type":"м.","description":"Назадување, движење наназад; прогрес. Тие доживуваат регрес на сите полиња. Регрес во економијата."},{"word":"регресивен","type":"прид.","description":"Што е назаден, што води кон регрес; Регресивен процес. Регресивна состојба. Регресивна асимилација."},{"word":"регресија","type":"ж.","description":"Отстапување, враќање назад, назадување. Економијата доживеа регресија. Регресија во литературата."},{"word":"регресира","type":"св. и несв.","description":"Назадува, заостане, заостанува, опадне, опаѓа. Процесот на производство регресира."},{"word":"регрут","type":"м.","description":"(воен.) Војник во почеток на служба, до давање заклетва."},{"word":"регрутација","type":"ж.","description":"(воен.) Пополнување воени единици со нови војници. Регрутација на момчиња од 18 до 28 години."},{"word":"регрутен","type":"прид.","description":"Што се однесува на регрутација. Регрутен центар. Регрутна комисија."},{"word":"регрутира","type":"св. и несв.","description":"Земе, зема обврзници за регрути (војници); врши, изврши регрутација. Министерството за одбрана ги регрутираше сите момчиња над 18 години."},{"word":"регула","type":"ж.","description":"Правило, пропис, мерило, одредба. Законски регули."},{"word":"регуларен","type":"прид.","description":"Што се подведува под определена регула, што е според прописите, правилен, редовен, рамномерен, навремен. Регуларни барања. Регуларен преглед. Регуларен план. Регуларен одговор."},{"word":"регулатива","type":"ж.","description":"Вкупност од правила или прописи. Законска регулатива. Правописни регулативи."},{"word":"регулативен","type":"прид.","description":"Што е дел од регулатива, што регулира, што врши регулација. Регулативна улога. Регулативна мерка."},{"word":"регулатор","type":"м.","description":"(техн.) Апарат за регулирање, за следење на работата на некој механизам, машина и сл. Регулатор на топлина. Регулатор на светлина. Регулатор на брзина."},{"word":"регулаторен","type":"прид.","description":"Што се однесува на регулатор; Регулаторна дејност. Регулаторно дејство."},{"word":"регулација","type":"ж.","description":"Внесување определен ред, уредување на нешто. Регулација на системот за издавање патни исправи. Регулација на производството на лекови."},{"word":"регулира","type":"св. и несв.","description":"Уреди, уредува; подложи, подложува на извесен ред, на правила. Владата ги регулираше цените на лебот. Државите ги регулираа меѓусебните односи. Полицијата го регулираше сообраќајот."},{"word":"ред","type":"м.","description":"а) Редица, севкупност од нешта (лица, предмети и сл.) што доаѓаат едно до друго во хоризонтална линија според некои правила (височина, обележаност со број и сл.). Момчињата беа наредени во ред. Тој ги читаше буквите од првиот ред. Беше сместен во втората куќа од првиот ред куќи. б) Позиција на нешта (предмети, лица) што се наоѓаат едно зад (по) друго. Десет реда војска стоеше построена. Првиот ред беше со црвени седишта, другите редови со зелени. Редот се протегаше до влезот на аптеката. Насадија два реда сливи, а потоа два реда круши. в) Збир од предмети наредени еден врз друг, во вертикална линија. Постелнината беше наредена во прецизен ред. Еден ред бели маици, врз нив ред сини."},{"word":"редактира","type":"св. и несв.","description":"Исправи, исправува; подготви, подготвува; среди, средува списание, текст, книга и сл.; изврши, извршува редакција. Професорот го редактираше речникот. Врвни научници го редактираа ракописот. Тој досега редактирал неколку книги."},{"word":"редактор","type":"м.","description":"Лице што ја води издавачката дејност во некоја издавачка куќа, раководи со издавањето на некој текст, раководител на издание (весник, списание, едиција и сл.). Одговорен редактор на весници. Директорот е редактор на сите книги што се изданија на Институтот."},{"word":"редакторство","type":"ср.","description":"Должност, дејност на редактор."},{"word":"редакција","type":"ж.","description":"Подготовка, обработка, проверка на текст (книга, списание, весник и сл.) за печат. Текстот ја мина последната редакција. Треба да се направи уште една редакција пред печатење."},{"word":"редакционен","type":"прид.","description":"Што се однесува на редакција; Редакциона група. Редакционен одбор."},{"word":"редаленка","type":"ж.","description":"Жена што тажи, што реди, оплакува нешто или некого; тажачка. На гробот застанаа две редаленки."},{"word":"редар","type":"м.","description":"Лице задолжено за редот на некоја манифестација (собир, приредба) или во некоја установа (кино, театар, стадион и сл.). Редарот го натера да се врати на своето место. Редарите држеа сè под контрола."},{"word":"редарица","type":"ж.","description":"редарка."},{"word":"редарство","type":"ср.","description":"Должност, служба на редар."},{"word":"редачка","type":"ж.","description":"Жена што оплакува умрен на погреб или при погребен обред. На редачките гласот им зарипна."},{"word":"редба","type":"ж.","description":"Жална песна, тажаленка со која се оплакуваат мртвите, Таа тажна редба реди."},{"word":"редеж","type":"м.","description":"Редица, низа, ред; ред, редица на дрвја или на камења. Редеж од бисерни заби."},{"word":"реден","type":"прид.","description":"Што е во некој определен, прифатен ред, што означува ред, редослед. Реден број. Редни броеви."},{"word":"реденик","type":"м.","description":"Појас, ремен за носење куршуми, фишеци. Тие беа со реденици на градите. Тој ги испука сите фишеци во реденикот."},{"word":"реденица","type":"ж.","description":"реденик."},{"word":"редефинира","type":"св. и несв.","description":"Преформулира дадена дефиниција, поинаку дефинира нешто. Тие ги редефинираа основните поими."},{"word":"редефиниција","type":"ж.","description":"Повторно дефинирање, редефинирање. Редефиниции на поимите."},{"word":"реди","type":"несв.","description":"Поставува лица или предмети во определен ред, подредува. Тој ги редеше учениците по височина. Тие ги редеа чашите една до друга."},{"word":"редизајн","type":"м.","description":"Поинаков дизајн од претходниот, преобликување на нештата. Редизајн на мебелот. Редизајн на визуелните ефекти."},{"word":"редизајнира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави нов дизајн поинаков од претходниот. Го редизајнира целиот стан."},{"word":"редингот","type":"м.","description":"Дел од облека, долго машко палто за јавање."},{"word":"редистрибуција","type":"ж.","description":"Прераспределба на стоки, средства, доход и сл. Редистрибуција на добивката."},{"word":"редиф","type":"м.","description":"Војник резервист во турската војска."},{"word":"редица","type":"ж.","description":"Прав ред, права линија составена од лица или од предмети. Пред вратата имаше цела долга редица."},{"word":"редница","type":"ж.","description":"Жена одговорна во големи семејства, што го води семејството и што воспоставува ред во него. Во куќата може да има само една редница."},{"word":"редно","type":"прил.","description":"Обично во составот ‒ дојде време, треба да се изврши некакво дејство. Редно е да дојде дома. Редно е да ги поздрави гостите. Редно е да запее."},{"word":"редов","type":"м.","description":"Обичен војник без чин. Редовите беа дисциплинирани."},{"word":"редова","type":"прид.","description":"Во составот редова недела ‒ неделата пред зимската задушница."},{"word":"редоват","type":"прид.","description":"Во составот редоват петок ‒"},{"word":"редовен","type":"прид.","description":"Што се одвива, се извршува по определен ред. Редовна пауза. Редовна посета. Редовна пошта."},{"word":"редок","type":"прид.","description":"Поставен на растојание едно од друго. Ретки бели влакна. Ретка шума. Ретки снегулки. Ретка коса."},{"word":"редосеалка","type":"ж.","description":"Машина за сеење во редови. На полето имаше трактори и редосеалки. Сеидбата се извршува со редосеалки."},{"word":"редослед","type":"м.","description":"Определен ред, распоред според кој е поставено или претставено нешто. Редослед на буквите. Редослед на зборовите. Редослед на стиховите. Редослед на месеците."},{"word":"редоследен","type":"прид.","description":"Што е поставен според определен ред. Редоследни дејства. Редоследно значење."},{"word":"редува се","type":"несв.","description":"Се заменува на работа еден по друг според определен ред. Болничарките се редуваа."},{"word":"редуктор","type":"м.","description":"Механизам што ја намалува брзината на вртежите при пренос на вртежно движење; намалувач, менувач на брзина што овозможува намалување на вртењата. Редуктор на брзината."},{"word":"редукција","type":"ж.","description":"Сведување на сложеното кон едноставно, кон попросто со намалување, ограничување. Редукција на сложените теории. Во денешни услови обредните песни трпат мошне брза редукција."},{"word":"редукционен","type":"прид.","description":"Што се однесува на редукција;"},{"word":"редум","type":"прил.","description":"По ред, со ред еден по друг (во просторот и во времето). Години редум верувате во чуда. Ги повикуваше сите редум. Редум се гласеа селските петли."},{"word":"редундантен","type":"прид.","description":"Што се однесува на редунданција. Редундантни примери. Редундантен стил. Редундантни истражувања. Редундантна употреба."},{"word":"редунданција","type":"ж.","description":"Развлечено, преопширно зборување со многу непотребни, неважни зборови. Во неговиот говор имаше редунданција и импровизации."},{"word":"редупликација","type":"ж.","description":"(лингв.) Повторување на елемент од основата на зборот при зборообразувањето. Редупликација на ‒ов во примерот Јаковов. Редупликација во зборот. Редупликација на суфикси."},{"word":"редуплицира се","type":"св. и несв.","description":"Се повтори, се повторува; се издвои, се издвојува. Во текстот се редуплицираат исти делови, но освежени со други. Скоро сите зборови може да се редуплицираат."},{"word":"редуцира","type":"св. и несв.","description":"Намали, намалува; скрати, скратува; сведе, сведува на помала мера. Управата ја редуцира паузата за ручек. Таа ги редуцира оброците."},{"word":"редуциран","type":"прид.","description":"Што се јавува како резултат на редукција; скратен, намален. Редуцирани вокали. Редуциран текст. Редуцирана изведба. Редуциран материјал."},{"word":"рее","type":"несв.","description":"Занесено гледа. Таа со погледот рееше некаде во далечините."},{"word":"реевакуација","type":"ж.","description":"Враќање на евакуирано население и имот на постојното место. Реевакуација на населението."},{"word":"реекспорт","type":"м.","description":"Извоз на увезена стока за да се изврши нејзина доработка или за времена употреба."},{"word":"режало","type":"ср.","description":"Предмет (метален, дрвен, пластичен) во форма на нож што служи за режење, сечење и сл. Украсени метални режала. Пластично режало."},{"word":"реже","type":"несв.","description":"Сече со некое остро орудие (нож, пила и сл.). Таа го режеше лебот на тенки парчиња. Работниците го режеа алуминиумот на ленти. Оваа сабја реже остро. Ножиците не режеа добро."},{"word":"режија","type":"ж.","description":"Сите дејства врзани со поставување и со реализација на некоја драмска, филмска, телевизиска, театарска сцена до нејзиното остварување во сценски чин. Многу добра и скапа режија. Според режијата се предвидени голем број статисти."},{"word":"режим","type":"м.","description":"Начин на владеење и систем на државно уредување. Народен режим. Капиталистички режим. Демократски режим."},{"word":"режимлија","type":"ж.","description":"Бескомпромисен приврзаник на определен систем на владеење. Режимлиите слепо му веруваа на лидерот."},{"word":"режимски","type":"прид.","description":"Што му припаѓа, што се однесува на режим. Режимски човек. Режимски живот."},{"word":"режира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, врши работа на режисер. Тој ја режираше оваа драма."},{"word":"режисер","type":"м.","description":"Уметнички раководител во создавањето на некое дело (филм, театарска претстава, телевизиска серија и сл.). Млади режисери. Умешен режисер. Филмски режисер."},{"word":"режисерство","type":"ср.","description":"Дејност на режисер. Еден период тој се занимаваше со режисерство."},{"word":"режиски","type":"прид.","description":"Што се однесува, што припаѓа на режија. Режиска постановка. Режиски трошоци."},{"word":"режовит","type":"прид.","description":"За пијалак ‒ што реже. Режовита боза. Режовито вино."},{"word":"рез","type":"м.","description":"Дел од сечило на нож, на сабја и сл. Ножот има добар рез. Резот на сабјата е прецизен."},{"word":"резакија","type":"ж.","description":"Вид десертно грозје. Чинија полна со резакија."},{"word":"резанка","type":"ж.","description":"Парче, дел, обично од лубеница, диња, леб и сл. Една резанка лубеница. Една резанка црн леб."},{"word":"резанки","type":"ж.","description":"Мошне тенко изрежано тесто што се користи за супи, за чорби или како прилог кон јадење. Супа со резанки. Варени резанки."},{"word":"резач","type":"м.","description":"Лице што реже лозје, дрвја и др. Напролет резачите имаа работа во овоштарникот."},{"word":"резачка","type":"ж.","description":"Машина за режење."},{"word":"резба","type":"ж.","description":"Изработка на фигури со резбање, обично во дрво. Дарбата за резба ја имаше од дедо му. Се занимава со резба."},{"word":"резба","type":"несв.","description":"Длаби, реже, копаничи, обично во дрво. Тие резбаа во дрвото цела ноќ. Резбаа рамки со убави форми."},{"word":"резбан","type":"прид.","description":"Што е украсен со резба, што е резултат од резбање. Резбан ковчег. Резбан иконостас."},{"word":"резбар","type":"м.","description":"Тој што се занимава со резба, мајстор што изработува резби. Мијачки резбари. Охридски резбар."},{"word":"резбарство","type":"ср.","description":"Дејност на резбар, изработување резби; копаничарство. Тој се занимава со резбарство. Развој на резбарството во Македонија."},{"word":"резе","type":"ср.","description":"Железна направа за заклучување порти, прозорци и сл. Тешко резе. Крцна резето. Црковно резе. Порта со резе затворена."},{"word":"резеда","type":"ж.","description":"(бот.) Вид пролетно, мирисливо цвеќе; Reseda lutea."},{"word":"резерва","type":"ж.","description":"Складирани продукти или други стоки оставени за да бидат употребени во случај на потреба; обично Резервите од шеќер се намалија. Резерви од масло. Материјални резерви. Резерви од жито."},{"word":"резерват","type":"м.","description":"Територија, подрачје каде што се заштитени одделни растенија, животни, остатоци од некоја етничка група со правни акти од страна на државата. Шумски резерват. Ловен резерват. Резерват за барски птици."},{"word":"резервација","type":"ж.","description":"Задржување право врз нешто додека не се исплати цената. Колата е во резервација до крајот на исплатата."},{"word":"резервен","type":"прид.","description":"Помошен, што се чува како резерва и се употребува само во случај на неопходност. Резервен фонд. Резервна гума. Резервни чорапи. Резервно палто. Резервно пакување шеќер."},{"word":"резервира","type":"св. и несв.","description":"Осигури, осигурува некое право однапред. Тој резервира два авионски билета. Таа резервира маса. Резервира термин за масажа."},{"word":"резервиран","type":"прид.","description":"Што се чува за да се употреби подоцна. Резервиран билет. Резервирана маса. Резервирана канта сирење."},{"word":"резервист","type":"м.","description":"Лице што спаѓа во резервен состав на војска. Млади резервисти."},{"word":"резервоар","type":"м.","description":"Голем сад или заградено место, сместилиште на течности или на гасови. Резервоар за вода. Резервоар за нафта. Резервоари со плин."},{"word":"резец","type":"м.","description":"Преден заб кај човек или кај животно. Овцата има четири пара ресци."},{"word":"резигнантен","type":"прид.","description":"Безволен. рамнодушен, помирувачки. Резигнантна насмевка. Резигнантно однесување."},{"word":"резигнација","type":"ж.","description":"Помирување со состојбата, потиштеност, рамнодушност кон случувањата, кон околината. Беше обземен од некоја долготрајна резигнација. Полн со резигнација кон животот."},{"word":"резигнира","type":"св. и несв.","description":"Предаде, предава на судбината, се помири, се помирува со нешто."},{"word":"резигниран","type":"прид.","description":"Потиштен, безволен, рамнодушен, помирен со судбина. Резигниран човек. Резигнирана констатација. Резигнирана постапка. Резигнирана личност."},{"word":"резидба","type":"ж.","description":"Процес и време на режење во овоштарството. Систем на резидба. Остра резидба на овошката."},{"word":"резидент","type":"м.","description":"Дипломатски претставник по ранг понизок од амбасадор."},{"word":"резиденција","type":"ж.","description":"Место на постојано живеење на шефот на државата или на владата или на лица што заземаат високи општествени положби. Резиденцијата на претседателот."},{"word":"резиденцијален","type":"прид.","description":"Што е наменет за живеење или престој на лица што заземаат високи општествени положби или на гости од таков ранг. Резиденцијални објекти."},{"word":"резил","type":"м.","description":"Срамота, срам. Голем резил."},{"word":"резилак","type":"м.","description":"Големи резилаци."},{"word":"резили","type":"несв.","description":"Прави некого резил, срами некого со своите постапки. Тој го резили семејството. Таа ги резилеше децата пред сите."},{"word":"резиме","type":"ср.","description":"Кратка, концизна содржина на некој текст (статија, реферат и сл.). Резиме на половина страница на англиски јазик."},{"word":"резимира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави краток опис; даде, дава резиме; претстави, претставува нешто преку краток преглед. Професорот резимираше набрзина. Тој кратко резимира. Таа го резимира својот настап во неколку реченици."},{"word":"резистентен","type":"прид.","description":"Што е отпорен, издржлив. Резистентни бактерии. Резистентен паразит."},{"word":"резистенција","type":"ж.","description":"Отпорност, издржливост на организмот кон штетни влијанија. Резистенција на некои препарати."},{"word":"резлив","type":"прид.","description":"Што е остар, што сече добро. Резлив нож."},{"word":"резне","type":"св.","description":"Пресече тенко парче. Тој резна малку од кашкавалот за да го проба."},{"word":"резник","type":"м.","description":"резница."},{"word":"резница","type":"ж.","description":"Отсечен дел до растение што се става во вода или во земја да ожили. Ожилување на резници."},{"word":"резок","type":"прид.","description":"Остар, груб, жесток. Резок глас. Реска смена на настаните. Реска процена. Резок удар. Реска граница. Рески промени."},{"word":"резолуција","type":"ж.","description":"Решение, заклучоци писмено формулирани од некој собир, состанок или конгрес на здруженија, партии, политички организации или државна власт; политички или службен акт во кој се прецизирани определени правила за однесување во некоја дејност. Сенатот донесе резолуција која стапи веднаш во сила. Конгресот усвои резолуција."},{"word":"резон","type":"м.","description":"Размисла, причина, смисла; свесна, разумна основа за извршување некакво дејство. Нема резон да се убедуваме. Провинциски резон. Интелектуален резон. Поинаков резон, резон на младинец."},{"word":"резонантен","type":"прид.","description":"Што се однесува на резонанција. Резонантна кутија."},{"word":"резонанција","type":"ж.","description":"(физ.) Својство на телата да затреперат или да го зголемат треперењето во непосредна близина на друго тело што трепери. Механичката резонанција може да ја набљудуваме кај нишалото."},{"word":"резонатор","type":"м.","description":"(физ.) Тело или направа што ги засилува треперањата преку резонанција. Звучен резонатор."},{"word":"резонер","type":"м.","description":"(разг.) Лице што сака да води долги, филозофски разговори и преку нив да поучува. Добар и неуморен резонер."},{"word":"резонерство","type":"ср.","description":"Склоност кон резонирање. Неговото резонерство беше непотребно. Обично резонерство."},{"word":"резонира","type":"несв.","description":"Трепери, одекнува на иста фреквенција, е во созвучност."},{"word":"резонира","type":"несв.","description":"Размислува, расудува, заклучува. Тој резонира како некој што доживеал многу во животот. Таа добро резонира. Тие резонираат поинаку."},{"word":"резонски","type":"прид.","description":"Разумен, прифатлив, промислен. Резонски одговор. Резонски совет."},{"word":"резултанта","type":"ж.","description":"Сила, величина што се добива како збир со спојување на две или повеќе управувани сили, величини или вектори."},{"word":"резултат","type":"м.","description":"Конечен, краен произлез, последен заклучок, крајно решение што се добива по долго истражување; работа на нешто. Оваа книга е резултат на неколкугодишно истражување. Нема резултати од нивната работа. Резултати од тестирањето."},{"word":"резултатив","type":"м.","description":"Начин на изразување видска опозиција кај дејствата, кај глаголите; категорија на глаголот. Посесивен резултатив. Девербативен резултатив."},{"word":"резултативен","type":"прид.","description":"Што се однесува на резултатив. Резултативен аорист. Употреба на перфектот со резултативно значење. Резултативен вид."},{"word":"резултира","type":"св. и несв.","description":"Настане, настанува; се јави, се јавува како последица, како резултат од нешто. Забраните не резултираа повлекување од почетниот план. Болеста резултира од мала настинка до сериозни проблеми."},{"word":"реим","type":"м.","description":"Хипотека, залог, гаранција. Сарајот го дал под реим. Целиот имот го дал под реим."},{"word":"реинкарнација","type":"ж.","description":"Верување во некои религии дека постои преродување, повторно раѓање, пренесување на човечката душа по смртта во друго тело."},{"word":"реинкарнира се","type":"св. и несв.","description":"Доживее, доживува реинкарнација. Неговата душа се реинкарнира и завлегува во повисок стадиум на развој."},{"word":"реинтеграција","type":"ж.","description":"Враќање во првобитна, поранешна состојба; поврат на одземени права, звања или добра; повторно спојување на нешто што било одделено. Реинтеграција на државјанство и на имот."},{"word":"реинтерпретација","type":"ж.","description":"Повторна интерпретација. Реинтерпретација на текст. Реинтерпретација на песна. Реинтерпретација на театарска претстава."},{"word":"реис","type":"м.","description":"(арх.) Заповедник, капетан на брод."},{"word":"реис-ул-улема","type":"м.","description":"Титула со која се означува врховниот старешина (поглавар) на исламската верска заедница."},{"word":"Рејкјавик","type":"м.","description":"Главен град на Исланд."},{"word":"рејтинг","type":"м.","description":"Вредност врз основа на постигнат успех; системски поставена позиција како резултат на јавно мислење преку оценување на личност, организација, здружение, дејност и сл. Рејтинзите на партиите се менуваат постојано. Личност со многу висок рејтинг. Добар рејтинг."},{"word":"река","type":"ж.","description":"Голем воден тек, протечна вода, поголем и подолг од поток. Голема река. Најдолгата река. Широка река. Реката надојде и поплави сè."},{"word":"Река","type":"ж.","description":"Област во Македонија."},{"word":"рекапитулација","type":"ж.","description":"Повторување, потсетување за некои настани, делови од нешто прочитано или кажано по хронолошки ред, преиспитување и кратко потсетување. Рекапитулација на настаните. Рекапитулација на претходните поглавја."},{"word":"рекапитулира","type":"св. и несв.","description":"Повтори, повторува нешто накусо; се потсети, се потсетува преку концизен преглед. Очекуваме од неа да го рекапитулира целото патување. Остана само да го рекапитулира материјалот пред испит."},{"word":"реквием","type":"м.","description":"Музичко дело, во католичката црква се изведува за покој на душата при божјата служба. Моцартов реквием."},{"word":"реквизит","type":"м.","description":"а) Предмет што се употребува при изведување театарска претстава. Тој ги собра реквизитите од сцената. б) Предмет што се употребува во спортските активности и во некои игри, вежби и сл. Спортските реквизити како што се дресовите, топките ги носат боите на клубот. Реквизити за вежбање."},{"word":"реквизитер","type":"м.","description":"Лице што врши набавки на реквизити и што се грижи за нив."},{"word":"реквизиција","type":"ж.","description":"Присилно трајно или привремено одземање имот и материјални добра од приватни лица за потребите на државната или на воената власт. Реквизиција на стоката. Реквизиција на пченицата."},{"word":"реквизиционен","type":"прид.","description":"Што се однесува на реквизиција, што служи за реквизиција; Реквизициона постапка. Реквизициона програма."},{"word":"реквирира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, извршува реквизиција на нешто. Тие му го реквирираа моторот."},{"word":"реквириран","type":"прид.","description":"Тоа што е предмет на реквизиција, што е присилно или времено одземено. Реквириран автомобил. Реквириран добиток."},{"word":"рекет","type":"м.","description":"(спорт.) а) Во тенисот ‒ лопатка преплетена со мрежа и со долга рачка, тениски реквизит. Тој го купи најскапиот рекет. б) Во кошарката ‒ означен простор под кошот во кошаркарското игралиште каде што не смее да се задржи противникот повеќе од 3 секунди. Остана во рекетот подолго од дозволеното."},{"word":"рекет","type":"м.","description":"Незаконско изнудување средства од лице, фирма, организација и сл. Тој со закани и со рекет се збогати."},{"word":"рекетар","type":"м.","description":"Тој што изнудува, што одзема незаконски средства и добра од други. Немилосрдни рекетари и измамници."},{"word":"рекетарство","type":"ср.","description":"Незаконска дејност на организирани групи што изнудуваат пари со уцена на луѓе наводно за заштита на нивните блиски и/или на нивниот имот, деловни простории од криминални дејства, што самите тие ги организираат."},{"word":"реклама","type":"ж.","description":"Економски насочена смислена и организирана информација, пропагандна порака упатена преку средствата за јавно информирање, за претставување определени стоки и услуги со цел да се овозможи подобра продажба или да предизвика интерес кај поширок круг можни купувачи; економска пропаганда. Добра реклама. Реклама на нашите производи. Реклама за козметички производи."},{"word":"рекламација","type":"ж.","description":"Жалба, поплака, приговор за квалитетот или за квантитетот на нешто, усна или писмена пријава, забелешка за квалитетот на некоја стока или на некоја услуга. Рекламацијата не се прима по изнесувањето на стоката од објектот."},{"word":"рекламен","type":"прид.","description":"Што се однесува на реклама или што содржи во себе реклама. Рекламен спот. Рекламни табли. Рекламни повици. Рекламни прилози. Рекламни плакати."},{"word":"рекламира","type":"св. и несв.","description":"Соопшти, соопштува; даде, дава информација преку средствата за рекламирање. Таа рекламира женска облека во модните списанија. Телевизиите рекламираат различни стоки. Некои списанија рекламираат алкохол."},{"word":"рекламира","type":"св. и несв.","description":"Вложи, вложува протест, објави, објавува, поднесе рекламација, жалба, приговор. Тој веднаш го рекламираше расипаното сирење. Таа ја рекламираше високата телефонска сметка."},{"word":"рекогносцира","type":"св. и несв.","description":"(воен.) Извиди, извидува, испита, испитува позиција на непријателот пред војна. Тие ги рекогносцираа слабите точки на противничката војска."},{"word":"реколта","type":"ж.","description":"Принос, собран род во земјоделството (при жетва, при берба и сл.) во една сезона, во еден определен период. Нова реколта. Богата реколта. Две реколти. Минатогодишна реколта."},{"word":"реколтен","type":"прид.","description":"Што се однесува на реколта. Реколтен период."},{"word":"рекомандација","type":"ж.","description":"Препорака, писмено или усно позитивно мислење."},{"word":"рекомандира","type":"св. и несв.","description":"Даде, дава препорака, даде, дава рекомандација (писмено или усно) за некого или за нешто. Тој го рекомандира пред новиот претпоставен."},{"word":"рекомпензација","type":"ж.","description":"Надоместок, отштета, надополнување, повторна компензација со нешто друго. Таа го добила мебелот како рекомпензација. Соодветна рекомпензација."},{"word":"рекомпензира","type":"св. и несв.","description":"Надомести, надоместува; отштети, отштетува, повторно компензира со нешто, изврши рекомпензација. Тој ја рекомпензира штетата со пари."},{"word":"реконвалесцент","type":"м.","description":"Тој што заздравува, закрепнува по некоја повреда. Центарот беше полн со реконвалесценти."},{"word":"реконвалесцентен","type":"прид.","description":"Што се однесува на реконвалесцент и на реконвалесценција. Реконвалесцентен период. Реконвалесцентна состојба."},{"word":"реконвалесценција","type":"ж.","description":"Период кога се закрепнува, се заздравува од некоја болест или од повреда."},{"word":"реконструира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, врши поправки, реконструкција; обнови, обновува, повторно изгради онака како што било. Најдобриот македонски архитект ја реконструира железничката станица. Ова лето реконструираа неколку стари куќи во центарот на градот. За две недели го реконструираа мостот."},{"word":"реконструктивен","type":"прид.","description":"Што се однесува на реконструкција. Реконструктивен план. Реконструктивни дејности."},{"word":"реконструкција","type":"ж.","description":"Повторна изградба, преобновување на нешто и враќање во слична или во иста форма, обнова на постојна конструкција на објект и сл. Реконструкција на стариот театар. Реконструкција на куќата."},{"word":"реконтра","type":"ж.","description":"Израз во некои игри со карти (преферанс, покер и сл.) кога главниот играч одговара на понудата на противникот, прифаќајќи го предизвикот со двоен износ во играта; контра на контра."},{"word":"рекорд","type":"м.","description":"(спорт.) Врвен резултат, најдобро постигнување на локално ниво, во светски рамки или за определен настан, генерација, одделен спорт и сл. Постигна светски рекорд на 100 м. Тој го собори државниот рекорд во фрлање диск за пионери. Ова е нов олимписки и светски рекорд."},{"word":"рекорден","type":"прид.","description":"Што претставува, што се јавува како рекорд; најдобар, највисок резултат. Рекордна добивка. Рекордни приноси. Рекордно време. Рекорден скок."},{"word":"рекордер","type":"м.","description":"(спорт.) Спортист што постигнал рекорд во некоја дисциплина од некој спорт. Рекордер во скок во височина. Олимписки рекордери. Светски рекордер."},{"word":"рекреативен","type":"прид.","description":"Што се однесува на рекреација или што служи за рекреација. Рекреативен спорт. Рекреативна дејност. Рекреативен центар."},{"word":"рекреативец","type":"м.","description":"Тој што се занимава со рекреација, со телесни вежби. Изградивме повеќе терени за вежбање бидејќи има сè повеќе рекреативци."},{"word":"рекреација","type":"ж.","description":"Активност, дејност што се одвива во слободно време и по слободен избор како одмор, забава, освежување, закрепнување. Добра рекреација. Секојдневна рекреација. Центар за рекреација."},{"word":"рекреира се","type":"несв.","description":"Се забавува, се опушта, се освежува, се занимава необврзно со некаква дејност. Во неделите тој се рекреира со различни спортски активности."},{"word":"ректален","type":"прид.","description":"Што се однесува на ректум. Ректален преглед. Ректално црево. Ректални жлезди. Ректална температура."},{"word":"ректификација","type":"ж.","description":"Начин, постапка што се спроведува за прочистување течности. Ректификација на фекалните води."},{"word":"ректификационен","type":"прид.","description":"Што се однесува на ректификација, што служи за ректификација. Ректификациона постапка. Ректификациони апарати. Ректификационен процес."},{"word":"ректифицира","type":"св. и несв.","description":"Подложи, подложува на прочистување, поправање; изврши, врши ректификација. Фекалните води постојано ги ректифицираат во прочистителната станица."},{"word":"ректор","type":"м.","description":"Раководител, управник на универзитет или на некоја духовна и образовна институција од висок ранг. Ректорите на македонските универзитети одржаа состанок."},{"word":"ректорат","type":"м.","description":"Управа на универзитет или на некоја духовна и образовна институција од висок ранг. Ректоратот одлучува за овие прашања."},{"word":"ректорство","type":"ср.","description":"Должност на ректор. Ректорството го доживуваше како голема обврска."},{"word":"ректум","type":"м.","description":"Крајниот дел од дебелото црево."},{"word":"релаксатор","type":"м.","description":"(техн.) Апарат што вибрира и овозможува опуштање на мускулите. Релаксаторот се користи секојдневно по десет минути."},{"word":"релаксација","type":"ж.","description":"Опуштање. закрепнување, разонода, психички и физички одмор. Релаксација по напорната работа."},{"word":"релаксира","type":"св. и несв.","description":"Опушти, опушта; разоноди, разонодува, закрепне, закрепнува психички и физички. Новата програма релаксира и смирува."},{"word":"релаксиран","type":"прид.","description":"Што е опуштен, што е ослободен од психички притисок и од физички напор. Релаксирани гости. Релаксирано момче."},{"word":"релативен","type":"прид.","description":"Што важи само под определени услови, што може да биде променлив, односен и обусловен од околностите, што нема определена вредност сам по себе; апсолутен. Релативен поим. Релативна рамнотежа."},{"word":"релативизам","type":"м.","description":"(филоз.) а) Гледиште во теоријата на спознанието според кое секое спознание е релативно зашто е обусловено и зависно од односот и од становиштето на субјектот спрема објектот на спознанието. б) Во етиката ‒ ставови според кои доброто и злото се релативни поими, па оттаму моралните вредности се од релативен (променлив карактер)."},{"word":"релативизира","type":"св. и несв.","description":"Стори, прави нешто да се сфаќа како релативно; Тој релативизира многу животни вредности."},{"word":"релативист","type":"м.","description":"Приврзаник на релативизмот."},{"word":"релативитет","type":"м.","description":"Состојба на тоа што е релативно, релативност. Теорија на релативитетот од Ајнштајн."},{"word":"релација","type":"ж.","description":"Однос меѓу поими, предмети, лица, појави и врската што се создава меѓу нив. Сега имаме добра релација. Создаде добра релација со родителите. Релацијата на снаата со свекрвата се влоши. Филозофски релации на духот."},{"word":"релационен","type":"прид.","description":"Односен. Релациони, флексивни морфеми. Релациона страна на признакот. Релациони содржини."},{"word":"релевантен","type":"прид.","description":"Што е важен, битен, суштински, ценет, решавачки, главен. Релевантни фактори. Релевантни докази. Релевантен елемент. Релевантни признаци."},{"word":"релевантност","type":"ж.","description":"Својство на тоа што е релевантно; важност, битност."},{"word":"релеен","type":"прид.","description":"Што се однесува на релеј. Релејна радиостаница."},{"word":"релеј","type":"м.","description":"(елек.) Автоматски уред што ги извршува приклучоците и прекините во електричните водови. Електромагнетен релеј. Херметички затворени релеи."},{"word":"рели","type":"ср.","description":"Спортски натпревар во долго возење со моторни возила (автомобили, мотори и сл.) низ населени и ненаселени места што се води и се оценува по определени правила. Стартуваше релито Париз ‒ Дакар. Тој настапи на неколку релија."},{"word":"религија","type":"ж.","description":"Облик на општествена свест преку систем од верувања и сфаќања насочен кон толкување на природата и сè што е земско како волја и активност на замислени натприродни сили. Христијанска религија. Протестантска религија. Источни религии."},{"word":"религиозен","type":"прид.","description":"Што се однесува на религија. Религиозни предрасуди. Религиозна музика. Религиозно значење. Религиозни книги. Религиозни песни. Религиозен празник."},{"word":"реликвија","type":"ж.","description":"Предмет поврзан со некое верување со чудотворна сила, со магиска моќ, кон кој се прави религиозна почит. Во џебот си носеше бакарна реликвија. Ковчеже за реликвии."},{"word":"реликт","type":"м.","description":"Нешто што е зачувано од минатото како посебна вредност и реткост, раритет. Историски ортографски реликт. Лексички реликт."},{"word":"реликтен","type":"прид.","description":"Што се однесува на реликт или што претставува реликт. Реликтна симболика. Реликтна изложба."},{"word":"релјеф","type":"м.","description":"(геогр.) Претставување на различните нерамнини на земјината површина. Ридски, претпланински и планински релјеф. Релјеф на земјата."},{"word":"релјефен","type":"прид.","description":"Што се однесува на релјефот на земјиштето; релјеф Релјефни карти на овој регион. Релјефни предели."},{"word":"релса","type":"м.","description":"Шина. Се движи по релсите."},{"word":"рема","type":"ж.","description":"Новото во исказот што е поврзано со темата (старото) и веќе кажаното."},{"word":"ремарка","type":"ж.","description":"Во драмските текстови ‒ белешка, појаснување од авторот наменето за актерите, за сценските толкувачи. Некој ги избришал ремарките на авторот. Ремарките се пишувани на дијалект."},{"word":"ремек-дело","type":"ср.","description":"Врвно уметничко дело, мајсторско дело, совршено дело со голема вредност. Ремек-дела собрани во Лувр."},{"word":"ремен","type":"м.","description":"Цврста лента од кожа или од некој друг материјал со различни намени, обично служи за пристегнување на облеката кон телото. Кожен ремен. Убав ремен. Црн ремен на сиви панталони. Ремен со златна тока."},{"word":"ременче","type":"ср.","description":"Дем. од ремен; ремен 2. Мало, тесно каивче како дел од облека, обувки, рачен часовник и сл. Сандали со златно ременче. Ременчиња на грбот што го поврзуваат фустанот. Златно ременче на часовникот."},{"word":"реми","type":"ср.","description":"Нерешен резултат во шах или во некоја друга игра. Се договорија на реми. Понуди реми."},{"word":"реми","type":"ср.","description":"Вид игра со карти."},{"word":"ремизира","type":"св. и несв.","description":"Во шахот или во некоја друга игра ‒ заврши, завршува нерешено, со реми, без победник. Тие ремизираа."},{"word":"ремилитаризација","type":"ж.","description":"Повторна милитаризација, повторно вооружување на војска, територија и сл. којашто била разоружана претходно; повторно подготвување и оспособување за воени дејства."},{"word":"ремилитаризира","type":"св. и несв.","description":"Повторно вооружи, вооружува; подготви, подготвува за војна, воведувајќи воен режим."},{"word":"реминисцентен","type":"прид.","description":"Нејасен, заматен, замаглен, без добра претстава за нешто во минатото, само одблесок од минатото. Реминисцентна состојба. Реминисцентна епизода од животот."},{"word":"реминисценција","type":"ж.","description":"Нејасност, замагленост, сеќавање само во делови. Филозофски реминисценции. Потресна реминисценција."},{"word":"ремонт","type":"м.","description":"Поправка, подновување, отстранување дефект на возило, објект, опрема и сл. Генерален ремонт. Ремонт на главната печка."},{"word":"ремонтен","type":"прид.","description":"Што се однесува на ремонт. Ремонтен план. Ремонтни работници. Ремонтна работа."},{"word":"ремонтира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, врши ремонт; одново монтира. Тој го ремонтира возилото со оригинални делови."},{"word":"ремонтиран","type":"прид.","description":"Што е обновен, поправен. Ремонтиран мост. Ремонтирано возило."},{"word":"реморкер","type":"м.","description":"Брод за влечење други бродови, што ги насочува големите бродови да влезат во пристаништето."},{"word":"ремотивација","type":"ж.","description":"Повторна мотивација."},{"word":"ремче","type":"ср.","description":"Ново ремче за часовникот."},{"word":"рен","type":"м.","description":"Повеќегодишно растение со дебел цилиндричен месест корен, познат како лут корен што се користи во исхраната како зачинска билка; Armoracia lapathifolia. Ливадски рен. Јапонски рен."},{"word":"рендген","type":"м.","description":"Апарат за преглед (снимање) на телото со помош на рендгенски зраци. Во болницата донесоа нов рендген."},{"word":"рендгенов","type":"прид.","description":"Што се однесува на рендген; Рендгенов апарат."},{"word":"рендгенограм","type":"м.","description":"Снимка добиена со рендген; рендгенска снимка. Рендгенограм на главата."},{"word":"рендгенографија","type":"ж.","description":"Снимање на внатрешните органи на телото со помош на рендгенски зраци."},{"word":"рендгенолог","type":"м.","description":"Стручно лице, специјалист по рендгенологија."},{"word":"рендгенологија","type":"ж.","description":"Наука што се занимава со рендгенските зраци и нивната примена."},{"word":"рендгеноскопија","type":"ж.","description":"Преглед на внатрешни органи на телото со помош на рендгенов апарат."},{"word":"рендгенотерапија","type":"ж.","description":"Лекување, терапија на организмот или на делови на телото со рендгенски зраци."},{"word":"ренде","type":"ср.","description":"Дрводелска алатка, струг. Рендиња од челик за дрво и за метал."},{"word":"рендоса","type":"св.","description":"Струже со ренде материјали од дрво и од метал и прехранбени продукти. Тој ја рендоса штицата. Таа ги рендаса морковите и јаболката."},{"word":"ренегат","type":"м.","description":"Тој што ги напуштил своите политички убедувања и преминал на противничката страна; отпадник, отстапник. Еден бесрамен ренегат."},{"word":"ренегатски","type":"прид.","description":"Што се однесува на ренегат и на ренегатство. Ренегатски живот. Ренегатска политика. Ренегатска група."},{"word":"ренегатство","type":"ср.","description":"Отпадништво, предавство; состојба и постапка на ренегат. Тој беше обвинет за ренегатство."},{"word":"ренесанса","type":"ж.","description":"(истор.) Епоха во средината на XIV до почетоците на XVI век, првенствено во Италија, обележана како општо преобразување и преродба во сите сфери, голема преродба на европската култура, наука и уметност по инспирација и по углед на античкото културно наследство. Европска ренесанса. Во времето на ренесансата се создадоа врвни дела од сите области."},{"word":"ренесансен","type":"прид.","description":"Што се однесува на ренесанса, што припаѓа на ренесанса, што е својствен на ренесанса. Ренесансно творештво. Ренесансен писател. Ренесансни дела. Ренесансен период."},{"word":"ренета","type":"ж.","description":"Вид, сорта убаво јаболко со дамки; Malis domestica. Канадската ренета поднесува ниски температури."},{"word":"ренѕа","type":"несв.","description":"Цимоли, плаче, кенка. Цел ден само ренѕа."},{"word":"ренѕало","type":"ср.","description":"Тој што постојано, често ренѕа; плачливко."},{"word":"ренк","type":"м.","description":"Нијанса на боја."},{"word":"реновира","type":"св. и несв.","description":"Обнови, обновува; поправи, поправа; измени, изменува на подобро. Тој ја реновираше старата куќа. Тие ја реновираа кујната. Ние го реновиравме станот."},{"word":"реноме","type":"ср.","description":"Углед, добра репутација, прочуеност, популарност. Високо реноме. Адвокат со реноме. Уметничко реноме. Литературно реноме."},{"word":"реномиран","type":"прид.","description":"Што е познат, славен популарен, што е на добар глас, со реноме. Реномиран писател. Реномирани автори. Реномирана фирма."},{"word":"рента","type":"ж.","description":"Приход од капитал, недвижен имот и др., добиен без да се вложи труд. Тој живее од рента. Добива рента од дуќанот секој месец."},{"word":"рента","type":"несв.","description":"Издава под наем недвижен имот и др. за да се здобие со приход без да вложи труд. Тој го рента камионот."},{"word":"рентабилен","type":"прид.","description":"Доходен, исплатлив, што работи со добивка. Рентабилна фабрика. Рентабилно производство."},{"word":"рентен","type":"прид.","description":"Што се однесува на рента. Рентен приход."},{"word":"рентиер","type":"м.","description":"Тој што живее само од рента, што се занимава со рента."},{"word":"рентиертство","type":"ср.","description":"Дејност на рентиер. Рентиерството се разви во капиталистичкиот свет."},{"word":"рентиран","type":"прид.","description":"Што се дава под наем, под рента. Рентирани апартмани. Рентиран автомобил."},{"word":"рентира се","type":"несв.","description":"Се исплаќа, се издава под наем, под рента и носи добивка. Оваа работа добро се рентира."},{"word":"реон","type":"м.","description":"Дел од географска површина (месност, зона, регион, област) што се карактеризира по некои свои особености. Индустриски реон. Земјоделски реон. Лозарски реон. Западен реон."},{"word":"реонизација","type":"ж.","description":"Поделба на реони. Нова реонизација на градовите. Реонизација според расите на ловиштето."},{"word":"реонира","type":"св. и несв.","description":"Раздели, разделува на реони. Управата го реонираше градот."},{"word":"реорганизатор","type":"м.","description":"Тој што спроведува, што врши реорганизација."},{"word":"реорганизација","type":"ж.","description":"Преуредување, повторна организација, преустројство. Реорганизација на партијата. Реорганизација на синдикалните организации. Реорганизација на распоредот."},{"word":"реорганизациски","type":"прид.","description":"Што се однесува на реорганизатор и на реорганизација. Реорганизациски план."},{"word":"реорганизира","type":"св. и несв.","description":"Преуреди, преуредува; промени, променува; преустрои, преустројува со повторна организација; изврши, извршува, спроведе, спроведува реорганизација. Тој ја реорганизираше групата. Таа го реорганизираше планот."},{"word":"реосигури","type":"св.","description":"Повторно осигури,; двојно осигури, заради подобра сигурност и за поголема отштета; Тој го осигури и го реосигури имотот во две осигурителни компании. Таа ја реосигури куќата."},{"word":"реостат","type":"м.","description":"Апарат за регулирање на електричната струја, отпорник."},{"word":"репа","type":"ж.","description":"Вид трупка, репка, коренест зеленчук што се употребува во исхраната и во индустријата; Raphanus sativus var major. Шеќерна репа. Добиточна репа."},{"word":"репај","type":"м.","description":"Вид 'рдоква, репка, расте напролет и има форма на компир."},{"word":"репаратор","type":"м.","description":"Специјалист за репарација, лице што врши репарација."},{"word":"репарација","type":"ж.","description":"Воена отштета, надомест за нанесена штета во војна што ѝ ја исплаќа победената на победничката страна. Германија плаќаше репарација по Првата светска војна."},{"word":"репарационен","type":"прид.","description":"Што се однесува на репарација. Репарациони обврски. Репарациона комисија."},{"word":"репарира","type":"св. и несв.","description":"Поправи, поправа, повторно доведе, доведува во некаков ред. Работниците го репарираа левото крило од музејот."},{"word":"репатријација","type":"ж.","description":"Враќање во татковината на прогонети, бегалци, емигранти, воени заробеници и сл. Некои западноевропски земји извршија репатријација на бегалците од Босна."},{"word":"репатрира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, извршува репатријација, врати некого во сопствената татковина. Тие ги репатрираа бегалците."},{"word":"репатрирец","type":"м.","description":"Тој што се вратил од прогон, од емиграција во сопствената татковина по сила на репатријација; повратник."},{"word":"репер","type":"м.","description":"(геод.) Највисока висинска точка на цврста подлога според која се врши нивелирање."},{"word":"реперкуира се","type":"св. и несв.","description":"Се одрази, се одразува како последица од некаква активност, од некое дејство. Нивното однесување се реперкуира врз успешноста на проектот."},{"word":"реперкусија","type":"ж.","description":"Промена што се јавува како одраз, последица од нешто; одраз, одглас. Неговото зборување предизвика непријатни реперкусии. Настанот ќе предизвика реперкусии."},{"word":"репертоар","type":"м.","description":"План и распоред (драмски, музички, балетски и др.) што се изведуваат во определен временски период (сезона). Репертоар на скопските киносали."},{"word":"репертоарен","type":"прид.","description":"Што се однесува на репертоар, што е дел од репертоар. Репертоарен список. Репертоарни дела."},{"word":"репете","type":"ср.","description":"Повторување, обично за храна. Репете десерт. Вторпат добива репете."},{"word":"репетира","type":"св. и несв.","description":"Подготви, подготвува со повторување, со вежби јавен настап; изврши, врши репетиција. Тој неколку пати го репетираше утрешниот говор."},{"word":"репетитор","type":"м.","description":"Предавател на сигнали, направа што добива и испраќа сигнали во телевизиска мрежа на определена, поширока територија. Репетиторот на Црн Врв е во дефект. Има неколку репетитори распоредени во земјава."},{"word":"репетиториум","type":"ср.","description":"Курс или книга што служи за брзо повторување на совладана содржина, на обработуван материјал во наставата, за проверка на знаење."},{"word":"репетиција","type":"ж.","description":"Повторување, обично проба на театарска претстава. Репетицијата на делото пред премиерата беше добро изведена."},{"word":"репетиционен","type":"прид.","description":"Што се однесува на репетиција и што служи за репетиција. Репетиционен материјал."},{"word":"репка","type":"ж.","description":"Вид трупка со месест задебелен корен што се користи во исхраната; Raphanus sativus. Напролет се одгледува репката, а наесен репата. Репката и репата имаат умерена потреба за топлина."},{"word":"реплантација","type":"ж.","description":"Замена на орган или на друга структура (прст, екстремитет, заб) со друг; пресадување, всадување, вметнување."},{"word":"реплика","type":"ж.","description":"Краток одговор, забелешка или искажување несогласување со излагањето на некого. Нивниот разговор прерасна во реплики. Оригинална реплика. Тој даде куса реплика на неговиот говор."},{"word":"реплицира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави забелешка на нечиј говор."},{"word":"репне","type":"св.","description":"Удри силно некого. Тој го репна со книгата по глава. Таа го репна со камен по ногата."},{"word":"реповадач","type":"м.","description":"Машина за вадење (собирање) репи (репки, трупки и сл.). Обичен реповадач. Реповадач со решеткави дискови."},{"word":"репортажа","type":"ж.","description":"Новинарски текст напишан врз основа на собрани податоци, известувања, искажувања и впечатоци добиени на терен. Новинарска репортажа. Фоторепортажа. Радиорепортажа. Телевизиска репортажа. Филмска репортажа. Репортажа за бербата на тутунот."},{"word":"репортажен","type":"прид.","description":"Што има форма на репортажа; што се однесува на репортажа. Репортажен напис. Репортажна форма на текстот."},{"word":"репортер","type":"м.","description":"Тој што пишува репортажи, новинар што известува во живо од местото каде што се одвива некој настан. Натпреварот го пренесуваат репортери од целиот свет."},{"word":"репортерство","type":"ср.","description":"Репортерска дејност, занимање на репортер."},{"word":"репрезентант","type":"м.","description":"Претставник, лице што претставува нешто или некого. Репрезентант на модерната уметност."},{"word":"репрезентативен","type":"прид.","description":"Што се однесува на репрезентација, што служи за репрезентација, за углед, за пример. Репрезентативна зграда. Репрезентативни остварувања. Репрезентативна вредност. Репрезентативен плоштад."},{"word":"репрезентативец","type":"м.","description":"Член на репрезентација, претставник на национален тим. Кошаркарски репрезентативец. Ракометни репрезентативци."},{"word":"репрезентација","type":"ж.","description":"Претставништво, застапништво; избран состав, избраници за претставување, за прикажување. Овие модели служат за репрезентација. Репрезентација на автомобили."},{"word":"репрезентира","type":"св. и несв.","description":"Претстави, претставува; настапи, настапува во својство на претставник, на репрезентација. Тие ја репрезентираат фирмата во странство. Девојките ја репрезентираа новата пролетна колекција. Тие го репрезентираат македонскиот спорт. Тој репрезентира добар тренинг."},{"word":"репресалии","type":"и.","description":"Притисоци, одговор на една држава на сила со сила; присилни мерки. Жестоки репресалии. Бран од репресалии."},{"word":"репресивен","type":"прид.","description":"Што се однесува на репресија, што се јавува преку репресалии. Репресивна политика. Репресивни постапки."},{"word":"репресија","type":"ж.","description":"Казнена мерка, средство за присила, за притисок. Репресија врз оние што учествуваа во протестите. Органи на репресија."},{"word":"репресира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, врши притисок, примени, применува казнени мерки, спроведе, спроведува репресија и репресалии врз некого. Властите ги репресираа бунтовниците."},{"word":"реприза","type":"ж.","description":"а) Прва претстава по праизведбата. Репризата се одвиваше наредната вечер. Реприза на приредбата. б) Секоја изведба по првата. Репризите се во сабота. Репризата на филмот ќе биде утре на програма."},{"word":"репризен","type":"прид.","description":"Што се однесува на реприза. Репризен термин. Репризни серии."},{"word":"репризира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, врши, даде, дава реприза. Театарот ќе ја репризира претставата во недела."},{"word":"репринт","type":"м.","description":"Повторно печатење, препечатување, репродукција на книга, печатено дело без промени во однос на првото издание. Репринт на Зборникот на Миладиновци."},{"word":"репрограмира","type":"св. и несв.","description":"Преуреди, преуредува програма, изврши, врши повторно програмирање целосно или делумно. Тој го репрограмира настанот."},{"word":"репродуктивен","type":"прид.","description":"Што се однесува на репродукција. Репродуктивни дела. Репродуктивна уметност. Репродуктивна функција. Репродуктивен период."},{"word":"репродуктивец","type":"м.","description":"Тој што работи на репродукција, репродуктивен уметник."},{"word":"репродукција","type":"ж.","description":"(екон.) Повторно производство како процес на непрекинато производство. Репродукцијата на делови за автомобили се одвива според рокот."},{"word":"репродукционен","type":"прид.","description":"Што се однесува на репродукција, што е предмет на репродукција. Репродукционен период. Репродукциона постапка."},{"word":"репродуцент","type":"м.","description":"Тој што репродуцира, што произведува повторно. Тие се репродуценти во неговиот погон."},{"word":"репродуцира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави репродукција (копија) на цртежи, слики, снимки и сл. Музејот ги репродуцира теракотните икони."},{"word":"репродуциран","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од репродуцира."},{"word":"репроматеријал","type":"м.","description":"Материјал што се употребува за репродукција; суровини, полупреработки што треба да се доработат за да се добие финален производ. Фабрика за материјали и за репроматеријали."},{"word":"рептил","type":"м.","description":"(зоол.) Влекач, влечуга (крокодил, гуштер, змија и сл.). Во Австралија има различни видови рептили. Јајца од рептили."},{"word":"република","type":"ж.","description":"(само едн.) Форма на државно уредување во кое власта се избира од народот на определено време. Социјалистичка република. Демократска република."},{"word":"Република Зелен ’Рт","type":"ж.","description":"Островска држава во Атлантскиот Океан, во близина на Африка."},{"word":"републиканец","type":"м.","description":"Приврзаник на републиканско уредување."},{"word":"републикански","type":"прид.","description":"Што се однесува на републиканец и на приврзаниците на такво уредување. Републиканска партија. Републикански делегат. Републикански дух."},{"word":"републички","type":"прид.","description":"Што се однесува на република или што опфаќа дејност во рамките на републиката. Републички завод. Републички натпревар. Републички средби."},{"word":"репунца","type":"ж.","description":"Отпечаток, жиг со кој се обележуваат предмети од благородни метали (злато, сребро и сл.)."},{"word":"репутација","type":"ж.","description":"Углед, реноме, изградено мислење во јавноста за некого или за нешто. Добра репутација. Лоша репутација. Лажна репутација. Репутација на експерт во својата област."},{"word":"рерна","type":"ж.","description":"Дел од шпорет во кој се пече, се приготвува печена храна (леб, месо и сл.). Загреана рерна. Рерна со воздушен систем."},{"word":"реса","type":"ж.","description":"(бот.) Цут кај некои растенија. Врбова реса. Цутот на виновата лоза се собира во реси."},{"word":"ресав","type":"прид.","description":"Што е со реси; Ресав шал. Ресави пердиња."},{"word":"ресачка","type":"ж.","description":"Вид машка горна облека. Нова ресачка за прошетки по селото."},{"word":"Ресен","type":"м.","description":"Град во Макеоднија."},{"word":"реси","type":"св. и несв.","description":"Пушти, пушта реси. Врбите почнаа да ресат."},{"word":"реси","type":"св.","description":"Прецрта, поништи, стави крст на нешто напишано, забележано. Му го реси долгот."},{"word":"ресинтеза","type":"ж.","description":"Синтеза на нови белковини, повторна синтеза. Измената на материјата во растенијата претставува синтеза, разложување и ресинтеза."},{"word":"реско","type":"прил.","description":"Остро, отсечно, грубо; Одговори реско. Тој реско ги разграничува овие две појави."},{"word":"рескост","type":"ж.","description":"Острина, грубост, силина, отсечност. Во неговиот став имаше нескриена рескост."},{"word":"ресор","type":"м.","description":"Дејност на државна извршна власт во определена област (економија, земјоделство, финансии, култура, образование и др.) раководена од министер; министерство. Тој го води ресорот за внатрешни работи. Во неговиот ресор е редовноста на вработените. Подготвувањето на прослававата е во негов ресор. Дејност без ресор."},{"word":"ресорбира","type":"св. и несв.","description":"Впие, впива, прими, прима некаква течност. Сунѓерот ја ресорбира течноста."},{"word":"ресорен","type":"прид.","description":"Што се однесува, што припаѓа на определен ресор. Ресорни министерства. Ресорен оддел."},{"word":"ресорпција","type":"ж.","description":"Впивање, примање, вцицување течност. Ресорпција на течности. Ресорпција на хранливи материи."},{"word":"ресоцијализација","type":"ж.","description":"Повторно вклучување, враќање на лице во социјална средина по долго отсуство и живеење во некаква изолирана средина."},{"word":"респект","type":"м.","description":"Почит, уважување, углед. Длабок респект. Голем респект. Посебен респект."},{"word":"респектабилен","type":"прид.","description":"Достоен за почит, почитуван, ценет. Респектабилен научник. Респектабилен успех."},{"word":"респективен","type":"прид.","description":"Што е соодветен, односен. Респективна креативна свест. Респективен план. Респективен орган."},{"word":"респектира","type":"несв.","description":"Почитува, уважува, цени високо. Тој го респектира професорот. Тие не го респектираа противникот."},{"word":"респектиран","type":"прид.","description":"Респектиран научник. Респектирана личност."},{"word":"респиратор","type":"м.","description":"Апарат, направа што се става на уста и на нос за заштита на дишните органи или за овозможување на полесно дишење. Болниот е ставен под респиратор."},{"word":"респираторен","type":"прид.","description":"(анат.) Што служи за респирација, дишни патишта. Респираторни патишта. Респираторни органи кај човекот."},{"word":"респирација","type":"ж.","description":"Дишење, внесување воздух, вдишување и издишување."},{"word":"респондент","type":"м.","description":"Еден вид службеник, известувач, прегледувач, информатор."},{"word":"респондер","type":"м.","description":"Електронско помагало што овозможува да се провери знаењето на повеќе ученици во исто време."},{"word":"респондира","type":"св. и несв.","description":"Одговара, соодветствува со нешто или со некого или едно со друго. Оваа боја на ѕидот респондира со мебелот. Нејзините сфаќања респондираат со модерниот начин на живот."},{"word":"реставратор","type":"м.","description":"Специјалист за реставрација, за обновување стари уметнички дела и споменици на културата. Реставратор на икони."},{"word":"реставраторски","type":"прид.","description":"Што се однесува на реставратор и на реставрација. Реставраторски центар. Реставраторска постапка. Реставраторски план. Реставраторски работи."},{"word":"реставрација","type":"ж.","description":"Обновување, враќање на стари, уметнички предмети во поранешната состојба. Реставрација на иконостасот во црквата."},{"word":"реставрира","type":"св. и несв.","description":"Обнови, обновува, врати, враќа во првобитен облик уметнички предмет, споменик на културата и сл.; изврши, врши реставрација. Тој ги реставрираше фреските во црквата. Тие го реставрираа манастирот."},{"word":"реставриран","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од реставрира."},{"word":"рестант","type":"м.","description":"Должник што доцни со исплатата, што не го вратил долгот во определеното време, во определениот рок."},{"word":"рестартира","type":"св. и несв.","description":"Повторно стави, става во работа стопански објект, фабрика, погон, дел од производствен процес. Ја рестартираа фабриката за шеќер."},{"word":"реституира","type":"св. и несв.","description":"Повторно воспостави, воспоставува право на сопственост врз насилно одземен имот."},{"word":"реституција","type":"ж.","description":"Воспоставување на поранешна состојба, на поранешните права. Комисија за реституција."},{"word":"ресто","type":"ср.","description":"Остаток од дадени пари при плаќање, кусур. Рестото го задржа за себе."},{"word":"ресторан","type":"м.","description":"Угостителски објект каде што се служат храна, оброци и пијалаци со послужување. Ексклузивен ресторан. Луксузен ресторан."},{"word":"ресторатер","type":"м.","description":"Тој што се занимава со ресторанска дејност, сопственик на ресторан."},{"word":"рестриктивен","type":"прид.","description":"Ограничен, стеснет, намален. Рестриктивна меморија. Рестриктивен буџет. Рестриктивна политика."},{"word":"рестрикција","type":"ж.","description":"Ограничување, намалување, стеснување. Рестрикција на електрична енергија. Рестрикција на производството на млеко."},{"word":"рестува","type":"несв.","description":"Потпржува на масло. Рестува компири. Рестува месо."},{"word":"ресурс","type":"м.","description":"Резерви од природни богатства (суровини, руди, минерални извори и сл.), стопански извори на приходи, средства. Природни ресурси. Човечки ресурси. Ресурс од природна изворска вода."},{"word":"ретардација","type":"ж.","description":"(мед.) Физичко или психичко заостанување, забавување, задржување во развојот. Блага ретардација."},{"word":"ретардиран","type":"прид.","description":"За лице со посебни потреби ‒ што е забавен, заостанат во психичкиот или во физичкиот развој."},{"word":"ретерира","type":"св. и несв.","description":"Се повлече, се повлекува, отстапи, отстапува пред некого или пред нешто; се откаже, се откажува од некоја намера."},{"word":"ретина","type":"ж.","description":"Внатрешен дел од окото, опна, мрежичка;"},{"word":"реткач","type":"м.","description":"Ретка, проретчена шума."},{"word":"реткост","type":"м.","description":"Нешто (обично предмети) што го има во многу мал број; Знаменитости и реткости."},{"word":"ретор","type":"м.","description":"Добар говорник, оратор, беседник; учител по говорништво. Класични ретори. Модерен ретор."},{"word":"реторика","type":"ж.","description":"Наука за убавото зборување, за елоквентното изразување; вештина на добро говорништво."},{"word":"реторичар","type":"м.","description":"Тој што се занимава со реторика."},{"word":"реторичен","type":"прид.","description":"Што се однесува на реторика. Реторично влијание. Реторични часови."},{"word":"реторта","type":"ж.","description":"Стаклен сад што се употребува во хемиските опити, со крушковидна форма и со долго извиено грло. Стерилизирана реторта. Празна реторта."},{"word":"ретро-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложени зборови со значење: назад, наназад, повторно, повратно оживување на нешто од минатото, во определени области, од информациите што ги дава вториот дел од сложенката (ретроспектива, ретроактивен итн.)."},{"word":"ретроактивен","type":"прид.","description":"Што има повратна сила, што дејствува наназад. Ретроактивно дејство. Ретроактивна казна. Ретроактивна исплата."},{"word":"ретроакција","type":"ж.","description":"Повратно дејство, дејствување наназад."},{"word":"ретровегетација","type":"ж.","description":"Повторна вегетација, повторно оживување на делови на некои растенија. Неправилното полевање предизвикува ретровегетација што се одразува на луковицата."},{"word":"ретровизор","type":"м.","description":"Огледало на моторно возило со кое возачот гледа назад, на патот зад возилото."},{"word":"ретроград","type":"м.","description":"Реакционер, противник на напредокот, на постојните случувања."},{"word":"ретроградација","type":"ж.","description":"Намалување, навраќање на претходна состојба. Ретроградација на фосфорот во почвата. Ретроградација на штетниците во почвата."},{"word":"ретрограден","type":"прид.","description":"Што е заостанат, назаден, што назадува и постапно опаѓа, слабее. Ретроградна практика. Ретроградна идеологија. Ретроградно дело."},{"word":"ретроспектива","type":"ж.","description":"Потсетување на минатото, преглед на минатото, навраќање кон нешто што минало. Ретроспектива на настаните. Историска ретроспектива."},{"word":"ретроспективен","type":"прид.","description":"Што се однесува на минатото, што е свртен, посветен на минатото. Ретроспективен поглед. Ретроспективна изложба. Ретроспективен карактер."},{"word":"ретроспектира","type":"св. и несв.","description":"Се потсети, се потсетува на минатото, се наврати, се навраќа наназад, со мислите ги оживее, ги оживува спомените. Ретроспектира настани од младоста. Тој го ретроспектира нејзиниот лик."},{"word":"ретур","type":"м.","description":"Враќање назад, ознака за поврат на поштенска пратка."},{"word":"ретуш","type":"м.","description":"Дотерување, поправање на слика, фотографија, снимка и сл. Мајсторски ретуш. Ретуш на негативот."},{"word":"ретушер","type":"м.","description":"Тој што поправа, дотерува со ретуширање, особено фотографии."},{"word":"ретушира","type":"св. и несв.","description":"Дотера, дотерува, поправи, поправа слика (фотографија, снимка и сл.). Тој ги ретушира фотографиите."},{"word":"ретче","type":"ср.","description":"Најдобро се сади во ретчиња."},{"word":"ретчи","type":"несв.","description":"Прави да стане ретко, изретчува, проретчува. Тој ги ретчеше цвеќињата во градината."},{"word":"реулав","type":"прид.","description":"Во лозарството ‒ вид грозд со неразвиени, неоплодени зрна. Реулави гроздови."},{"word":"рефекториум","type":"м.","description":"Трпезарија во католичките манастири. Свештениците седеа на долга маса во рефекториумот."},{"word":"реферат","type":"м.","description":"Јавно излагање на научен труд, предавање на определена тема; текст претставен на некој собир, конференција, конгрес и сл. Рефератите и дискусијата се објавени во зборник. Реферати на македонските слависти. Воведен реферат."},{"word":"референдум","type":"м.","description":"Начин на изјаснување, гласање на сите лица со право на глас во една општествено-политичка заедница (општина, град, држава) за некој законски предлог или за некое прашање од голема важност. Владата побара ова прашање да оди на референдум. Масовен референдум."},{"word":"референт","type":"м.","description":"Тој што настапува негде со реферат. На собирот настапија дваесет референти. Референтите се од осум држави."},{"word":"референција","type":"ж.","description":"Податоци и оцена за работните ангажмани на некое лице. Таа имаше добри референции."},{"word":"референцијален","type":"прид.","description":"Потврден, оценет. Референцијална соодветност. Референцијално време. Референцијална функција. Референцијална конвергенција."},{"word":"реферира","type":"св. и несв.","description":"Одржи, одржува, изложи, излага реферат; изложи, излага содржина на нешто, извести, известува за нешто. Реферираа половината учесници на конгресот. Тој реферираше во првиот дел на пленарната седница."},{"word":"рефлекс","type":"м.","description":"(мед.) Моментална, автоматска реакција на организмот на надворешна дразба. Добри рефлекси. Чувствени рефлекси. Природен рефлекс."},{"word":"рефлексен","type":"прид.","description":"Што се однесува на рефлекс. Рефлексна реакција."},{"word":"рефлексивен","type":"прид.","description":"Што е поврзан со рефлексија и се јавува како нејзин резултат; рефлексија 2. Рефлексивна насмевка. Рефлексивен поздрав."},{"word":"рефлексивност","type":"ж.","description":"Својство на тоа што е рефлексивно."},{"word":"рефлексија","type":"ж.","description":"(физ.) Одраз, одблесок, одбивање светлина од рамна површина. Рефлексија од зраци."},{"word":"рефлектант","type":"м.","description":"Тој што сака да постигне нешто, што смета дека има право на нешто. Се јавија неколку рефлектанти за овој проект."},{"word":"рефлектира","type":"св. и несв.","description":"Стане, станува одраз на светлина, зрак. Апаратот ја рефлектира светлината. Огледалото ги рефлектира сончевите зраци."},{"word":"рефлектор","type":"м.","description":"Одразувач, одбивач на светлина, светилка што емитува сноп светлина. Сè е поинаку под светлината на рефлекторите."},{"word":"реформа","type":"ж.","description":"Преобразба, промена, изменување на нешто, преуредување во некоја дејност заради подобрување, усовршување. Реформи во образованието. Аграрна реформа."},{"word":"реформатор","type":"м.","description":"Тој што спроведува или што планира, организира извесни реформи. Реформатор на образовниот систем. Реформатори на судството. Верски реформатор."},{"word":"реформаторство","type":"ср.","description":"Дејност на реформатор. Реформаторство во религијата."},{"word":"реформација","type":"ж.","description":"Верско и социјално‒политичко движење во западноевропските земји во XVI век против папската власт и состојбата во католичката црква, коешто довело до формирање нови христијански цркви, независни од католичката црква. Реформација иницирана од страна на црквата."},{"word":"реформизам","type":"м.","description":"Политичко учење и дејствување за ненасилно напредување на општеството преку спроведување општествено‒политички реформи. Радикален реформизам."},{"word":"реформира","type":"св. и несв.","description":"Спроведе, спроведува реформи, преобрази, преобразува, преуреди, преуредува, внесе, внесува промени, измени. Владата донесе програма за да го реформира задравството. Новиот закон го реформира судството."},{"word":"реформист","type":"м.","description":"Приврзаник на реформизмот."},{"word":"рефрен","type":"м.","description":"(лит.) Стих или група стихови што се повторуваат, обично на крајот на секоја строфа. Четвртата строфа завршува со рефрен."},{"word":"рефундација","type":"ж.","description":"Поврат, враќање пари, обично што биле погрешно платени или натплатени при плаќање. Владата го рефундираше данокот од приходот од влезниците."},{"word":"рефундира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, врши рефундација, поврат, надомести, надоместува, врати, враќа пари. Тие ги рефундираа средствата."},{"word":"рефус","type":"м.","description":"Стока (прехранбени производи) што претставува отпадок при производството, но што може да се користи. Рефусот од производството го пакуваа во големи картонски кутии. Многу малку останува рефус."},{"word":"рехабилитација","type":"ж.","description":"Повторно воспоставување углед, добар глас, чест, репутација. Морална рехабилитација. Рехабилитација на добриот глас."},{"word":"рехабилитира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, врши рехабилитација на некого или на нешто. Со помош на Законот за денационализација таа го рехабилитира одземениот имот. Најновите научни истражувања ја рехабилитираа неговата дејност."},{"word":"рецензент","type":"м.","description":"Автор на рецензија; оценувач, критичар на уметничко дело, тој што пишува рецензија за нешто. Театарски рецензент. Рецензентите напишаа позитивна рецензија."},{"word":"рецензентски","type":"прид.","description":"Што се однесува, што припаѓа на рецензент и на рецензија. Рецензентска комисија. Рецензентски извештај."},{"word":"рецензија","type":"ж.","description":"Писмен приказ, оцена на уметничко, научно дело, за определена дејност на некоја личност и сл. Позитивна рецензија. Долга рецензија. Негативна рецензија."},{"word":"рецензира","type":"св. и несв.","description":"Напише, пишува рецензија за нешто; оцени, оценува; даде, дава приказ, мислење, информација, извештај за нешто или за некого. Одборот позитивно ја рецензира статијата. Тој ја рецензира книгата."},{"word":"рецепис","type":"м.","description":"Писмена потврда, расписка со која се докажува сопственост или дека нешто е предадено некому или испратено преку пошта."},{"word":"рецепт","type":"м.","description":"Писмено упатство од лекар за издавање, подготвување лек во аптека и за негово користење. Матичната докторка му напиша рецепти за два месеца. Лекот треба да се користи според рецептот 2. Упатство за изработка и за постапка при изработка на некоја смеса, храна, пијалак и сл. Рецепти за готвење. Рецепт за торта. Рецепт за слатко од смокви. Рецепти за маски за лице."},{"word":"рецептивен","type":"прид.","description":"Што е способен за приемање, за сфаќање, за прифаќање; што е способен за рецепција. Рецептивен дел од окото. Рецептивни слушатели. Рецептивни нервни влакна."},{"word":"рецептор","type":"м.","description":"Собирач на данок, долг и сл. Општински рецептори."},{"word":"рецептура","type":"ж.","description":"Упатство за пропишување, подготвување и издавање лекови во аптека. Лекарот му пропиша две рецептури."},{"word":"рецепција","type":"ж.","description":"Примање, преземање, усвојување (поими, културни вредности и сл.); сфаќање, разбирање на нешто. Лесна рецепција на оваа поезија. Рецепција на неговите уметнички дострели."},{"word":"рецепционер","type":"м.","description":"Тој што работи на рецепција, што врши рецепција, пречекува, прима и испраќа гости. Рецепционер во хотел. Рецепционерот зборува неколку светски јазици."},{"word":"рецес","type":"м.","description":"(екон.) Заостанат долг."},{"word":"рецесивен","type":"прид.","description":"Што се однесува на рецесија, во кој има рецесија. Рецесивна личност."},{"word":"рецесија","type":"ж.","description":"Опаѓање на стопанската активност, на економската моќ на некоја земја, намалување на способноста за инвестирање и за вработување, состојба што значи завлегување во економска криза, стопанска криза од поголеми размери. Рецесијата ги погоди најразвиените земји. Голема економска рецесија. Материјална рецесија."},{"word":"рецидив","type":"м.","description":"(мед.) Враќање, повторување на некоја прележана болест. Рецидив од прележани морбили."},{"word":"рецидивизам","type":"м.","description":"Повторување кривични дела од извршител кој извршил такви дела порано. Казните за рецидивизам немаат олеснување."},{"word":"рецидивира","type":"св. и несв.","description":"(мед.) Се повтори, се повторува некоја болест. Туморите рецидивираат."},{"word":"рецидивист","type":"м.","description":"Повторник на кривично дело. Рецидивистите добиваат построги казни. За рецидивистот нема олеснувања."},{"word":"рециклажа","type":"ж.","description":"Повторно искористување, повторна употреба на користени предмети (отпадоци) во производствен процес со нивна целосна преработка. Рециклажа на хартија. Рециклажа на старо железо."},{"word":"рециклира","type":"св. и несв.","description":"Повторно искористи, искористува отпадоци, стари, користени предмети (хартија, стакло, пластика и др.). Тие ја рециклираа старата хартија."},{"word":"реципиент","type":"м.","description":"(мед.) Лице што прима крв со трансфузија. На реципиентот му се дава само иста крвна група."},{"word":"реципира","type":"св. и несв.","description":"Усвои, усвојува, создаде, создава навика да прими, да прима нешто. Лесно го реципираат уметничкиот текст. Учениците го реципираат материјалот етапно."},{"word":"реципроцитет","type":"м.","description":"Заемност, меѓусебност, рамноправен заемен однос. Во нивните средби и другарувања има реципроцитет."},{"word":"реципрочен","type":"прид.","description":"Што е во рамноправен меѓусебен однос, меѓусебно обусловен, заемен, соодносен. Реципрочен однос. Реципрочни правила и закони."},{"word":"рецитал","type":"м.","description":"Солистички музички настап. Рецитал на познатиот македонски виолинист."},{"word":"рецитатив","type":"м.","description":"Вокална форма во музичко дело, особено во опера, составена од испрекинати музички фрази во вид на говорење, напевен говор."},{"word":"рецитативен","type":"прид.","description":"Што се однесува на рецитатив. Рецитативна изведба. Рецитативен хор. Рецитативна форма."},{"word":"рецитатор","type":"м.","description":"Лице што рецитира. Натпревар на рецитатори. Врвен рецитатор."},{"word":"рецитаторски","type":"прид.","description":"Што се однесува на рецитација и на рецитатор. Рецитаторска секција. Рецитаторски глас."},{"word":"рецитација","type":"ж.","description":"Говорно, уметничко претставување (рецитирање) на литературни дела, особено поезија. Добро изведена рецитација. Рецитациите на младите поети претставуваа освежување."},{"word":"рецитира","type":"несв.","description":"Чита или кажува напамет стихови, обично на некоја приредба, јавен настап и сл. Младите поети рецитираа поезија од познати светски поети."},{"word":"рецка","type":"ж.","description":"Црта, цртичка вертикално или косо напишана, вдлабната или создадена сама од себе. На ѕидот ставаше рецки. Рецките на ѕидот ја означуваа височината на детето. Секоја рецка на ѕидот е сведок на времето. Рамката е украсена со косо поставени рецки."},{"word":"рецка","type":"несв.","description":"Прави рецки, реже, делка. Тој го рецкаше дрвото со длето."},{"word":"рецне","type":"св.","description":"Направи рецка. Тој го рецна дрвото на две места."},{"word":"реч","type":"ж.","description":"Говор, способност за зборување. Важеше за човек со добра реч. Растроена реч."},{"word":"рече","type":"св.","description":"вели."},{"word":"речев","type":"прид.","description":"Што се однесува на реч; говорен. Речева култура. Речеви можности кај учениците. Речеви стилистички разновидности."},{"word":"речел","type":"м.","description":"Вид слатко од мешано овошје (тиква, дуња, грозје и сл.) варено во шира или во гроздов сок, во маџун. Ги послужи со речели."},{"word":"речен","type":"прид.","description":"Што се однесува на река или е дел од неа. Речен слив. Речен остров. Речен брег. Речна вода. Речно корито."},{"word":"речение","type":"ср.","description":"Тоа што е кажано да биде, што е судбински определено. Речение ни било да не сме заедно. Така е според речението."},{"word":"реченица","type":"ж.","description":"Основна единица во синтаксата со која се искажува некоја мисла или се создава некоја претстава, јазична единица составена од глагол во лична глаголска форма, што е услов за градба на реченицата, и од првостепени (подмет, прирок, предмет, прилошки определби) и второстепени (атрибут и апозиција) делови. Тој зборува со кратки и јасни реченици. Прашална реченица. Извична реченица. Потврдна реченица."},{"word":"реченичен","type":"прид.","description":"Што се однесува на реченица или е дел од неа. Реченичен еквивалент. Реченичен член. Реченична интонација. Реченичен исказ."},{"word":"речено","type":"ср.","description":"Судбина, судено, Од реченото не се бега. Реченото остана да лебди во воздухот."},{"word":"речина","type":"ж.","description":"Вид ситно решето. Таа со речината го требеше гравот."},{"word":"речиси","type":"прил.","description":"Скоро, без малку, така да се каже, уште сосема малку. Скулптурата е речиси готова. Споменикот е зачуван речиси во истиот облик. Жетварите речиси не се гледаа. Речиси сите беа со прекари."},{"word":"речник","type":"м.","description":"а) Книга, публикација што ги содржи зборовите на еден јазик, обично средени по азбучен ред, со толкувања на истиот јазик или со превод на друг или на неколку јазици (толковен, еднојазичен, преводен, двојазичен, повеќејазичен речник). Толковен речник на македонскиот јазик. Македонско-англиски речник. б) Специјализирана публикација што содржи дел од зборовниот фонд на еден јазик, зборови и изразни средства што се карактеризираат според посебноста на нивната употреба или според намената, целта на публикацијата (терминолошки, дијалектен, фразеолошки, правописен, етимолошки речник и др.). Мал етимолошки речник. Интенцијален речник на македонските глаголи."},{"word":"речникар","type":"м.","description":"Тој што составува или што издава речници; лексикограф. Познати речникари од XIX век."},{"word":"речникарство","type":"ср.","description":"Дејност со која се опфаќа изработката на различни видови речници, дејност на речникар; лексикографија."},{"word":"речов","type":"прид.","description":"Што се однесува на реч. Речова култура."},{"word":"речовит","type":"прид.","description":"Што зборува лесно, течно, што се изразува убаво, слаткоречив, красноречив. Речовит човек."},{"word":"реш","type":"прид.","description":"Крцкав, добро испечен. Реш печено."},{"word":"решавач","type":"м.","description":"Тој што решава, што има одлучувачка дејност за исходот на нешто, што наоѓа решение. Решавач на натпреварот. Решавач на случајот. Решавачи на најтешките задачи."},{"word":"решавачки","type":"прид.","description":"Што решава, клучен, пресуден, од кого или од што зависи исходот на нешто, што определува како ќе се развива нешто понатаму. Решавачки натпревар. Решавачка борба. Решавачки фактор."},{"word":"решен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од реши."},{"word":"решение","type":"ср.","description":"Обмислен заклучок за избор на една од две или повеќе постапки. Таа донесе решение да не се мажи. Тие отстапија од своите решенија. Тој секогаш носи избрзани решенија. Разумно решение."},{"word":"решеност","type":"ж.","description":"Подготвеност, обмисленост, сигурност во желбата да се оствари нешто. Кај нив имаше решеност да победат. Цврста решеност."},{"word":"решетар","type":"м.","description":"Тој што прави или што продава решета."},{"word":"решетарка","type":"ж.","description":"Растение, билка со тенко стебленце и светли виолетови цветчиња; Pterocephalus plumosus."},{"word":"решети","type":"несв.","description":"Прави дупки на/во нешто. Тие ја решетеа влезната врата. Куршумите го решетеа ѕидот."},{"word":"решетка","type":"ж.","description":"Ограда од вкрстени или паралелно блиску поставени прачки (дрвени или метални). На прозорците има решетки. Железни решетки. Решетки на кафез."},{"word":"решеткав","type":"прид.","description":"Што личи на решетка, што е заштитен со решетка. Решеткави отвори за вентилација."},{"word":"решето","type":"ср.","description":"Вид сад со тркалезна форма со дупчиња на дното, што служи за одвојување отпадоци од зрна од житни растенија, грав и сл. Старо решето. Дрвено решето. Дупнато решето."},{"word":"реши","type":"св.","description":"Обмисли, донесе решение откако размисли како да постапи; одлучи, избере решение. Тој реши да отпатува во Америка. Таа реши да се мажи. Тие решија да се преселат."},{"word":"решителен","type":"прид.","description":"Што е непоколеблив, одлучен, решен, храбар, цврст во намерите (во решенијата) да изврши некое дејство. Решително момче. Решителна екипа."},{"word":"решка","type":"ж.","description":"Дел од метална пара (монета) каде што е прикажана вредноста (петка, писмо)."},{"word":"решлив","type":"прид.","description":"Тој што може да се реши, разрешлив. Решливи проблеми."},{"word":"решме","type":"ср.","description":"Украсна, сребрена низа, синџирче од скапоцени парички нашиени на подвески; женски сребрен накит. Убаво решме на вратот. Неколку решмиња имаше невестата."},{"word":"решо","type":"ср.","description":"Апарат на електрична струја или на гас за подготвување храна (за варење, за готвење). Кафето го вари на решо"},{"word":"'рж","type":"ж.","description":"(бот.) Житно растение, житарка со цврсто високо стебло; Secale cereale. 'Ржјето пораснале. Посеа една нива 'рж."},{"word":"'ржан","type":"прид.","description":"Што е од 'рж, што се однесува на 'рж. 'Ржано брашно. 'Ржан леб. 'Ржана слама."},{"word":"'ржаник","type":"м.","description":"Леб направен од 'ржано брашно. Два големи 'ржаници."},{"word":"'ржаница","type":"ж.","description":"Снопје, слама од 'рж, што се користи за постела, врзување, заштита, покрив. Стеблото се витка со 'ржаница или со хартија. Покрив од 'ржаница."},{"word":"'ржен","type":"прид.","description":"'Ржена погача. 'Ржено брашно."},{"word":"'ржи","type":"несв.","description":"Испушта специфичен глас, реве. Кучето постојано 'ржеше. Коњите 'ржеа."},{"word":"'ржиште","type":"ср.","description":"Нива посеана со 'рж. 'Ржиштето добро роди оваа година."},{"word":"'ржлив","type":"прид.","description":"Што е со специфичен глас, груб и придушен, што прилега на 'ржење. Одговори со 'ржлив глас. 'Ржлив кучешки глас."},{"word":"'ржне","type":"св.","description":"'Ржи малку, еднократно. Коњот само ќе 'ржне и ќе се смири."},{"word":"'ржобија","type":"ж.","description":"Специјална прачка со која се чука 'ржта. Имаше неколку 'ржобии со кои ја чукавме 'ржта."},{"word":"'ржовит","type":"прид.","description":"Што содржи 'рж. 'Ржовито брашно."},{"word":"'рз","type":"чест.","description":"Образ. Не му остана 'рз."},{"word":"'рзак","type":"м.","description":"За коњ ‒ здрав, силен, бесен, нескротлив."},{"word":"'рзлија","type":"прид.","description":"Чесен човек."},{"word":"'рзне","type":"св.","description":"Удри, тропне; испушти остар ненадеен звук. 'Рзнаа тапани, спиштеа зурли. Силно 'рзна и почна да врне."},{"word":"риба","type":"ж.","description":"(зоол.) 'Рбетник што живее во вода, дише на жабри и се движи со перки. Свежа риба. Пржена риба. Дневен улов на риба. Лови риба. Морска риба. Речна риба."},{"word":"риба","type":"несв.","description":"Чисти нешто со четка, силно трие. Го риба подот во кујната."},{"word":"рибанка","type":"ж.","description":"Големо парче, обично пресечен леб. Изеде две рибанки леб."},{"word":"рибар","type":"м.","description":"Човек што лови или што продава риба. Рибарите рано испловија со кајчињата. Покрај брегот едно чудо рибари со трски. Рибарите ги крпеа мрежите."},{"word":"рибари","type":"несв.","description":"Се занимава со ловење риба. Тој рибареше на Охридското Езеро. Домородците ја обработувале земјата, ловеле и рибареле."},{"word":"рибарина","type":"ж.","description":"Такса, данок за рибарење."},{"word":"рибарница","type":"ж.","description":"Дуќан, место каде што се продава риба. Во рибарницата на аголот донеле сом."},{"word":"рибарство","type":"ср.","description":"Стопанска гранка, индустрија и трговија со риби. Завод за рибарство. Слатководно рибарство."},{"word":"рибен","type":"прид.","description":"Што се однесува на риба, поврзан со лов, продажба и обработка на риба. Рибен фонд. Рибна индустрија. Рибен ресторан. Рибен пазар."},{"word":"рибизла","type":"ж.","description":"Вид грмушка, овошно растение, со долги и прави гранки, со црвени или црни ситни плодови во вид на грозд; Ribes sp. Црна рибизла. Црвена рибизла."},{"word":"рибин","type":"прид.","description":"Што се однесува на риба, што припаѓа на риба, што е приготвен од риба. Рибино масло. Рибина чорба."},{"word":"рибиште","type":"ср.","description":"Аугументатив од риба."},{"word":"рибник","type":"м.","description":"Место за одгледување риба. Рибник за мрест на пастрмки. Рибник јагулник. Производство на риба во рибници."},{"word":"рибовиден","type":"прид.","description":"Што има изглед на риба. Рибовиден гуштер."},{"word":"рибокрадец","type":"м.","description":"Лице што краде риби. Рибокрадците фрлиле динамит во реката."},{"word":"риболовен","type":"прид.","description":"Што се однесува на риболов. Риболовна сезона."},{"word":"риболовец","type":"м.","description":"Човек што лови риба како спорт, за рекреација. Спортски риболовец."},{"word":"риболовство","type":"ср.","description":"Ловење риба како професија."},{"word":"рибон","type":"м.","description":"Лента за машина за пишување или за сметање; лента за компјутерски печатач."},{"word":"ривал","type":"м.","description":"Соперник, конкурент, противник. Тие отсекогаш биле ривали за првото место. Тој му беше ривал за тоа работно место. Вечни ривали."},{"word":"ривалитет","type":"м.","description":"Конкуренција, соперништво; Локален ривалитет меѓу некои населени подрачја. Ривалитетот во училиштето треба да се напушти."},{"word":"ривалство","type":"ср.","description":"Однос на соперништво, на конкуренција. Избувнувале ривалства меѓу четите. Економско ривалство. Ривалство меѓу снаата и золвата."},{"word":"ривиера","type":"зам.","description":"Тесен појас покрај брегот на морето погоден за тури"},{"word":"рига","type":"ж.","description":"Линија, црта, обично на облека како дезен. Кошула на риги."},{"word":"рига","type":"несв.","description":"Исфрла гасови од желудникот; ждрига."},{"word":"Рига","type":"ж.","description":"Главен град на Летонија."},{"word":"ригест","type":"прид.","description":"Што е со риги. Ригести панталони. Ригест фустан."},{"word":"ригиден","type":"прид.","description":"Што е крут, здрвен, вкочанет."},{"word":"ригорозен","type":"прид.","description":"Претерано строг, крут, бескомпромисен. Ригорозни мерки. Ригорозен човек."},{"word":"рид","type":"м.","description":"Возвишение на земјата, височина, брдо. Пошумен рид. Се искачивме горе по ридот, дури до врвот. Слегува од ридот да ги пречека. Зад ридот на исток се појави сонцето."},{"word":"рида","type":"несв.","description":"Плаче. Почна да рида како дете."},{"word":"риден","type":"прид.","description":"Што се однесува на рид. Ридно место. Пошумена ридна месност."},{"word":"рие","type":"несв.","description":"За животно (крт, свиња и сл.) ‒ копа отвор во земјата со муцката или со нозете. Кртот риеше по ливадата и наместа оставаше дупки. Со чурилката свињата ја риеше земјата околу дабовото дрво. Дивиот вепар риеше по земјиштето околу изворот."},{"word":"Риека","type":"ж.","description":"Град на Истра, Хрватска."},{"word":"риза","type":"несв.","description":"Слуша, е послушен. а) За човек. Му измеќаруваше и го ризаше. Да ја ризате баба ви! б) За дел од телото. Едната рака почнува да не го риза. Очите не го ризаат веќе."},{"word":"риза","type":"ж.","description":"Свештеничка облека, мантија."},{"word":"ризик","type":"м.","description":"Возможна опасност од нешто. Таа работа е со ризик. Се изложи на ризик. Постои голем ризик. Презеде ризик."},{"word":"ризик","type":"м.","description":"Среќа. Ризик немала да се омажи за младо момче."},{"word":"ризикува","type":"несв.","description":"Се изложува на ризик. На тоа работно место таа ризикува да го изгуби здравјето. Таа ризикуваше да загине за да го спаси своето дете. Тој многу ризикуваше, но сепак успеа да ја постигне целта."},{"word":"ризичен","type":"прид.","description":"Што содржи во себе опасност, ризик, што е поврзан со ризик. Ризична инвестиција. Ризична работа. Ризична акција."},{"word":"ризлинг","type":"м.","description":"(бот.) Вид бело грозје."},{"word":"ризница","type":"ж.","description":"а) Просторија во која се чуваат пари, накит и други скапоцености; каса, благајна. Царска ризница. б) (црков.) Просторија за чување одежди и други скапоцености. Манастирска ризница."},{"word":"ризничар","type":"м.","description":"Човек што ја чува, што е одговорен за ризницата."},{"word":"ризом","type":"м.","description":"Подземно стебло со издолжен облик. Ментата образува подземни стебла, ризоми преку кои се размножува."},{"word":"ризото","type":"ср.","description":"Вид јадење од ориз и зеленчук."},{"word":"Ријад","type":"м.","description":"Главен град на Саудиска Арабија."},{"word":"рик","type":"м.","description":"Силен, продорен вик, глас на некои животни (лав, говедо и др.). Рикот на лавовите одекнуваше во саваната."},{"word":"рик","type":"м.","description":"Песок од оловна руда што се употребувала за сушење на свежо испишан текст. Нанесе рик на писмото."},{"word":"рика","type":"несв.","description":"За животно ‒ испушта специфичен глас, рикање. Во ливадата рикаше магарето. Во циркусот одвреме-навреме рикаше лавот."},{"word":"рикавица","type":"ж.","description":"Голема, магарешка кашлица."},{"word":"рикне","type":"св.","description":"За животно ‒ се огласи со рик. Во долот рикна магаре."},{"word":"рикордер","type":"м.","description":"Апарат што снима телевизиски програми или репродуцира видеокасети, цедеа на екранот на телевизор; магнетоскоп."},{"word":"рикша","type":"ж.","description":"Лесна двоколка за пренесување патници и багаж што ја влече човек (во земјите на Јужна и Источна Азија). Изнајми рикша. Прошетавме со рикша."},{"word":"рила","type":"несв.","description":"Обично за лозје ‒ копа длабоко. Утре ќе го риламе лозјето. Пред да ја садиме бавчата, ја риламе."},{"word":"Рила","type":"ж.","description":"Планина во Бугарија."},{"word":"рилач","type":"м.","description":"Човек што рила. Изнајми двајца рилачи за лозјето."},{"word":"рилест","type":"прид.","description":"За некои животни ‒ што има рилка."},{"word":"рилка","type":"ж.","description":"Муцка, особено кај свиња. Свињата рие со рилката."},{"word":"рилкар","type":"и.","description":"Животни со издадена рилка."},{"word":"Рим","type":"м.","description":"Главен град на Италија."},{"word":"рима","type":"ж.","description":"Во поезијата ‒ гласовно поклопување на крајните слогови во два или повеќе стихови во една поетска творба. Стихови без рима."},{"word":"римува","type":"св. и несв.","description":"Избере, избира зборови за добивање рима, сложи, сложува стихови по рима."},{"word":"римуван","type":"прид.","description":"Што има рима, што е со рима. Римувани стихови. Римуван текст."},{"word":"ринг","type":"м.","description":"Ограден простор за натпревари во бокс и во борење. Тој е победник во рингот."},{"word":"рингишпил","type":"м.","description":"Направа во забавен парк со седишта што се вртат;"},{"word":"рингла","type":"ж.","description":"Метална плоча на шпорет што се загрева и на која се готви. Шпорет со четири рингли. Го стави ѓезвето на ринглата да свари кафе."},{"word":"рине","type":"несв.","description":"Отстранува, чисти со лопата или со механизација снег, ѓубре и сл. Тој го ринеше со лопата снегот од патеката. Тој го ринеше ѓубрето од дворот и го товареше во приколката."},{"word":"ринка","type":"несв.","description":"Чепка, буричка, рие со рило. Свињите ринкаат во дворот."},{"word":"ринолог","type":"м.","description":"Специјалист за ринологија."},{"word":"ринологија","type":"ж.","description":"Наука за проучување и лекување на болестите на носот."},{"word":"ринопластика","type":"ж.","description":"Пластична операција на носот."},{"word":"ринта","type":"несв.","description":"Работи тешко, работи премногу, работи нешто што многу исцрпува. По цел ден ринта."},{"word":"Рио Гранде","type":"ср.","description":"Река во Северна Америка, на границата меѓу САД и Мексико."},{"word":"Рио де Жанеиро","type":"ср.","description":"Град во Бразил."},{"word":"рипа","type":"несв.","description":"Прави скок; се движи со скокање. Тој рипаше од скокалницата во водата. Надвор децата играа, рипаа и врескаа."},{"word":"рипач","type":"м.","description":"Лице што рипа, што е добар во рипање; скокач."},{"word":"рипида","type":"ж.","description":"Тркалезна икона прицврстена на подолг стап, со слика на серафим што ја носат ѓачиња при црковни свечености, осветување цркви и литии, симболично ја претставува војската на серафимите што го окружуваат олтарот."},{"word":"рипка","type":"несв.","description":"Скока по малку, подрипнува. Девојчето рипкаше покрај мајка си."},{"word":"рипне","type":"св.","description":"Направи скок. Момчето рипна преку прозорецот и влезе во собата. Тој рипна преку подѕидокот и се најде во нечиј двор. Срната рипна преку потокот и се изгуби меѓу дрвјата."},{"word":"рипс","type":"м.","description":"Ткаенина, вид штоф со вткаени линии. Фустан од рипс."},{"word":"рипсен","type":"прид.","description":"Што е од рипс. Рипсен комлет."},{"word":"рис","type":"м.","description":"Диво животно од родот на мачките; Felis lynx. Во шумата виделе два риса. Рисот го однесе уловениот зајак."},{"word":"рис","type":"м.","description":"Мера за хартија. Купи два риса бела хартија."},{"word":"рис","type":"м.","description":"Горниот дел од стапалото. Има висок рис."},{"word":"рисов","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на рис1, што се однесува на рис1. Рисов брлог. Рисовски скок"},{"word":"ритам","type":"м.","description":"Рамномерно повторување на звуци, тонови, движења и сл., во определени временски интервали (во природата, во телото на човек или животно, во сите облици на човековото творење); тек, брзина на одвивање на некое дејство и на неговите промени. Игри со брз ритам. Ритам на денот. Ритам на срцето. Во ритамот на валцерот се вртеа сите на подиумот. Ритам на животот. Воедначен ритам."},{"word":"ритер","type":"м.","description":"(истор.) Во Западна Европа во средниот век ‒ лице што му припаѓало на воено-благородничкиот сталеж, борец коњаник."},{"word":"ритерство","type":"ср.","description":"(истор.) Ритерски, рицарски сталеж што опфаќал борци коњаници кои влегувале во него со строго утврдена церемонија, а за посебни заслуги."},{"word":"ритмика","type":"ж.","description":"Систем од сите ритмички елементи во определена композиција, сите тонски ефекти на една појава, рамномерни движења во гимнастиката, во танцот и сл; ритам. Ритмика на стихот на народната песна."},{"word":"ритмичен","type":"прид.","description":"Што има правилен ритам, што му е потчинет на ритамот, рамномерен, хармоничен. Ритмични движења. Ритмично биење на тапанот."},{"word":"ритуал","type":"м.","description":"Систем од обреди што се вршат по строго утврден ред при некој религиозен чин. Верски ритуали."},{"word":"ритуален","type":"прид.","description":"Што е поврзан со ритуал. Ритуална песна. Ритуални дејства."},{"word":"ритче","type":"ср.","description":"Се искачивме на ритчето."},{"word":"ритчест","type":"прид.","description":"Што се однесува на рид. Ритчест предел."},{"word":"рицинус","type":"м.","description":"(бот.) Маслодајно растение со високо стебло и големи расечени листови со назабени рабови, со плод од кој се добива масло; протока; Ricinus communis."},{"word":"рицинусов","type":"прид.","description":"Што се однесува на рицинус, што е од рицинус. Рицинусово масло."},{"word":"риџа","type":"ж.","description":"Молба. Голема риџа ти чиниме. Никаква риџа не прифаќаше."},{"word":"риџаџија","type":"м.","description":"Молител. Пратиле риџаџии кај царот."},{"word":"'рка","type":"несв.","description":"При спиење издава рапав глас. Кога спиеше, тој многу силно 'ркаше."},{"word":"'ркавица","type":"ж.","description":"Рапав звук што се слуша при 'ркање."},{"word":"'ркач","type":"м.","description":"Лице што 'рка."},{"word":"'ркне","type":"св.","description":"При спиење издаде рапав глас. Еднаш 'ркна и го снема."},{"word":"'рмба","type":"несв.","description":"Многу напорно и тешко работи. Цел ден 'рмба. Едни седат, други 'рмбаат."},{"word":"'рмбач","type":"м.","description":"Тој што 'рмба, работник што работи тешки физички работи."},{"word":"'рмпалија","type":"м.","description":"Физички многу развиен човек, крупен и силен. Во кафеаната влегоа двајца 'рмпалии."},{"word":"'рнка","type":"ж.","description":"Ноздра. 'Рнките му затреперија."},{"word":"роб","type":"ср.","description":"(истор.) Неслободен човек, припадник на експлоатираната класа во робовладетелското општество ‒ човек кој е лишен од средствата за производство и кој се јавува како сопственост на својот господар. Робови станувале воени заробеници, граѓани од освоените земји и презадолжени граѓани. Востание на робовите. Три синџири робје. Пазариште на робови."},{"word":"роба","type":"ж.","description":"Вид горна домашна облека, обично женска. Во домашна свилена роба седеше пред телевизорот."},{"word":"роби","type":"св. и несв.","description":"Земе, зема во ропство, направи, прави некого роб. Ќе нè роби непријателот. Ги робат побунетите и ги праќаат на робија."},{"word":"робија","type":"ж.","description":"Најтешка казна, лишување од слобода обично придружено со тешка физичка работа; ропство, робување. Доживотна робија. Го пратија на робија на островите. Одлежа три години робија."},{"word":"робијаш","type":"м.","description":"Тој што е осуден на издржување казна робија. Робијашите се побуниле во затворот. Како робијаш кршеше камен."},{"word":"робијашки","type":"прид.","description":"Што се однесува на робијаш. Робијашки живот. Робијашка облека."},{"word":"робијашница","type":"ж.","description":"Место (затвор, логор) каде што се издржува робија. Тешки беа зимските ноќи во робијашницата."},{"word":"робина","type":"ж.","description":"Жена роб. Покрај слободните жени, тука живееле и робинки. Робинки поли крепеле"},{"word":"робовладетел","type":"м.","description":"Во робовладетелското општество ‒ припадник на владејачката класа, сопственик на робови."},{"word":"робовладетелство","type":"ср.","description":"Општествен систем заснован врз ропство."},{"word":"роболов","type":"м.","description":"Лов на риби. Спортскорекреативен риболов. Морски/речен риболов. Зимски риболов. Оди на риболов."},{"word":"робот","type":"м.","description":"Автомат со изглед на човек што исполнува сложени операции, командуван од вештачка интелигенција, човек машина."},{"word":"роботизација","type":"ж.","description":"Автоматизирање на производниот процес целосно или само на одделни фази со примена на роботи."},{"word":"роботика","type":"ж.","description":"Научна дисциплина што ја проучува примената на роботите во производството, во стопанството и во други дејности."},{"word":"робува","type":"несв.","description":"Издржува казна робија. Тој робуваше многу години во Анадолија. Војводата робуваше со години во фашистичките затвори."},{"word":"робувачка","type":"ж.","description":"Робување, ропство."},{"word":"робустен","type":"прид.","description":"Што е силен, здрав, цврст, грубо граден. Подмладокот е здрав, робустен, отпорен на заболувања. Робусно црномуресто момче."},{"word":"ров","type":"м.","description":"Длабок и тесен ископ во земја. Околу куќата ископаа два рова по кој тече водата од дождот. Планинарите пробиваа ровови во снегот. Водата направила ров покрај патот."},{"word":"ровари","type":"несв.","description":"Скришно, тајно работи против некого или против нешто, предизвикувајќи раздор, кавга, немир, неслога. Роварат против власта, ги поткупуваат малодушните да прават штрајкови."},{"word":"рови","type":"несв.","description":"Копа земја правејќи бразди, ровови. Со машини ја роват земјата."},{"word":"ровина","type":"ж.","description":"Ров направен од поројница, дол."},{"word":"ровја","type":"ж.","description":"Гром, секавица, молња; рофја. Се чу далечен татнеж на ровја. Трештила ровја во дабот на ритчето. Ровји трескотеа некаде близу."},{"word":"ровок","type":"прид.","description":"Што не е цврст, што е мек, што се рони. Ровка земја. Ровки леи."},{"word":"ровокопач","type":"м.","description":"Машина што копа ровови."},{"word":"рог","type":"м.","description":"а) Тврд, шилест израсток на главата на некои животни цицачи. Овен со извиени рогови. Бик со еден скршен рог. Елен со големи рогови. б) Трофеј од убиено животно со такви рогови. На ѕидот висеа еленски рогови. в) Таков или сличен израсток кај некои митолошки суштества или суштества од фолклорот. Еднорог коњ. Ѓаволот го сликаат со рогови."},{"word":"рога","type":"ж.","description":"Само во изразот баба рога ‒ вештерка со која се плашат децата. Приказни за баба роги."},{"word":"рога","type":"несв.","description":"Удира, бие, шиба, 'рга. Ја рога топката многу силно. Ветерот силно го рога в грб."},{"word":"роган","type":"м.","description":"Лакирана кожа. Чевли од роган."},{"word":"роганлија","type":"прид.","description":"Што е од роган, од лакирана кожа. Чевли роганлии."},{"word":"рогат","type":"прид.","description":"Што е со рогови, што има рогови. Рогат добиток. Рогат прч. Рогат овен."},{"word":"рогач","type":"м.","description":"Вид грав."},{"word":"рогачка","type":"ж.","description":"Дрво и плод од него во вид на рог, со сладок вкус; Ceratonia siliqua."},{"word":"рогле","type":"ср.","description":"Животно со рогови."},{"word":"рогне","type":"св.","description":"Удри силно, шибне. Ја рогна топката многу силно. Болката го рогна над дијафрагмата."},{"word":"роговиден","type":"прид.","description":"Што има облик на рог. Роговиден израсток."},{"word":"рогоз","type":"м.","description":"Вид високо мочуришно растение, шамак, шавар; Tupha latifolia. Ветерот свиреше во вршките на рогозот. Корнеше рогоз."},{"word":"рогозен","type":"прид.","description":"Што се однесува на рогоз, што е од рогоз. Рогозна кошница."},{"word":"рогозина","type":"ж.","description":"Груба постилка исплетена од рогоз. Спијат на рогозина. Плетат рогозини и ги продаваат."},{"word":"рогозинар","type":"м.","description":"Човек што плете и продава рогозини."},{"word":"рогоносец","type":"м.","description":"Човек кому жената му е неверна. Го направила мажа си рогоносец."},{"word":"рогуша","type":"ж.","description":"Овца со рогови"},{"word":"рогуши се","type":"несв.","description":"Се лути, се прави силен. За ништо, ете го кај се рогуши."},{"word":"род","type":"м.","description":"(истор.) Општествена група во првобитното општество, составена од роднини кои потекнуваат од ист, заеднички предок. Родот е основна клетка во првобитното општество."},{"word":"рода","type":"ж.","description":"Род, роднини, луѓе блиски по род; Тие се моја рода. Ние сме блиска рода."},{"word":"Род Ајленд","type":"м.","description":"Сојузна држава во САД."},{"word":"родан","type":"м.","description":"Направа за предење. Цел ден над роданот предеше."},{"word":"Родезија","type":"ж.","description":"Поранешно име на Зимбабве, Африка."},{"word":"роден","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од роди (се). Тој е роден на туѓина. Дете родено на нива."},{"word":"роден","type":"прид.","description":"Што дава многу род; плодороден. Родни ниви. Родно поле. Родна година. Родно дрво."},{"word":"роденден","type":"м.","description":"Ден кога е некој роден. На првиот роденден. Подарок за роденденот. Среќен роденден!"},{"word":"родео","type":"ср.","description":"Натпреварување во каубојски вештини."},{"word":"роди","type":"св.","description":"а) За жена ‒ донесе на свет дете. Таа роди син. Таа роди близнаци. б) За некои животни (ретко, кога нема соодветен збор) донесе на свет младо. Лавицата родила две лавчиња."},{"word":"родилен","type":"прид.","description":"Што се однесува на раѓање. Родилни болки. Родилни маки. Родилна треска. Родилен дом."},{"word":"родилка","type":"ж.","description":"Жена што родила скоро или која тукушто раѓа. Младата родилка се чувствува добро. На родилките им ги донесоа бебиња да ги дојат."},{"word":"родина","type":"ж.","description":"Татковина, земја каде што се родил некој. Мојата родина да биде напредна земја."},{"word":"родител","type":"м.","description":"а) Татко. Тој е добар родител. б) Мајка. Таа е мојот биолошки родител."},{"word":"родителски","type":"прид.","description":"Што се однесува на родител, што им припаѓа на родителите. Родителски состанок. Родителска нежност. Родителски грижи. Родителски дом. Родителска куќа."},{"word":"родителство","type":"ср.","description":"Чувство на родителот спрема детето. Родителството им прилегаше на двајцата."},{"word":"родиум","type":"м.","description":"Метал со сребреникаво‒бела боја од групата на платините."},{"word":"родлив","type":"прид.","description":"Што дава род; плодороден. Родливо дрво."},{"word":"роднина","type":"ж.","description":"Лице што се наоѓа во крвно сродство со некого. Ние со него сме блиски роднини."},{"word":"роднински","type":"прид.","description":"Што се однесува на роднина, што е заснован врз роднинство. Роднински односи. Роднинска поврзаност. Роднинските врски треба да се негуваат."},{"word":"роднинство","type":"ср.","description":"Сродство, роднински односи; роднини. Го обновивме роднинството со нив."},{"word":"родница","type":"ж.","description":"Земја што дава добар род; родна земја. Земја родница."},{"word":"родница","type":"ж.","description":"Надворешен дел од женскиот полов орган."},{"word":"родност","type":"ж.","description":"Особина на тоа што дава род, плодност. Родноста кај грозјето оваа година е задоволителна. Родноста на пченицата ги надмина очекувањата."},{"word":"родовит","type":"прид.","description":"Што дава многу род; родлив."},{"word":"родовница","type":"ж.","description":"Матична служба, книга во која се води евиденција за потеклото и за селекцијата на животните."},{"word":"родовски","type":"прид.","description":"Што се однесува на род. Родовска припадност. Родовски старешина. Родовско уредување. Родовска традиција."},{"word":"рододендрон","type":"м.","description":"Вид украсна билка; Rhododendron."},{"word":"родољуб","type":"м.","description":"Човек што ја сака својата татковина, што му е предан на својот народ; патриот."},{"word":"родољубив","type":"прид.","description":"Што ги сака својата татковина и својот народ. Родољубиви младинци. Родољубиво семејство. Родољубив поет."},{"word":"родољубие","type":"ср.","description":"Љубов кон татковината и кон својот народ; патриотизам. Неговото родољубие е посилно од гладот и од бедата"},{"word":"родоначалник","type":"м.","description":"Предок од кој го води своето потекло некој род; животно од кое произлегол некој животински вид. Тој станал родоначалник на фамилијата Кузмановци. Домашните говеда водат потекло од два родоначалници."},{"word":"родоостапник","type":"м.","description":"Човек што ги изневерува својата татковина и својот народ; предавник. Смрт на родоотстапниците."},{"word":"Родопи","type":"и.","description":"Планински масив во Европа."},{"word":"родосквернавење","type":"ср.","description":"Повреда на чистотата на семејните односи, полов однос со крвен сродник."},{"word":"родословен","type":"прид.","description":"Што се однесува на родословие и родословје. Родословно дрво/стебло."},{"word":"родословие","type":"ср.","description":"Историја на родот, на фамилијата, потекло, генеалогија; родослов, родопис. Тој зборува за своето родословие неколку колена наназад"},{"word":"родствен","type":"прид.","description":"Што се однесува на родство; роднински, сроден."},{"word":"родство","type":"ср.","description":"Роднински односи и врски; роднинство, сродство."},{"word":"родум","type":"прил.","description":"По раѓање, по родното место. Тој беше родум од нашиот град."},{"word":"рожба","type":"ж.","description":"(хип.) Дете, чедо во однос на родителите. Секоја жена копнее по својата рожба. Имаа две рожби. Таа се моли за рожба. Машка рожба."},{"word":"рожбен","type":"прид.","description":"Што се однесува на рожба. Се родило дете на смрзната земја, / без рожбена песна се родило чедо!"},{"word":"рождество","type":"ср.","description":"Раѓање ‒ обично во изразот Рождество Христово."},{"word":"рожен","type":"прид.","description":"Што е направен од рог. Рожен чешел. Рожни украси. Очила со рожни рамки."},{"word":"рожиште","type":"ср.","description":"Аугументатив од рог."},{"word":"рожница","type":"ж.","description":"Надворешна прозрачна ципа на окото."},{"word":"розариум","type":"м.","description":"Градина со рози. Пред куќата имаше розариум со десетици сорти рози."},{"word":"розга","type":"несв.","description":"За течност ‒ силно тече. Од земјата розгаше вода. Од раната розга крв."},{"word":"розета","type":"ж.","description":"Уметнички украс, орнамент во вид на цвет на ружа со стилизирани листови. На таванот имаше голема розета."},{"word":"розикав","type":"прид.","description":"Што е малку розов. Пастрмката има розикаво месо. Розикави облачиња."},{"word":"розов","type":"прид.","description":"Што е со боја на роза (бледоцрвен, румен, руменикав); Розов фустан. Розова постелнина. Розово лице. Розови вина. Розова пена му изби на устата."},{"word":"рои се","type":"несв.","description":"За пчели и некои други инсекти ‒ создава нов рој, ново пчелно семејство, се размножува. Пчелите се ројат."},{"word":"рој","type":"м.","description":"Семејство на пчели или на други слични инсекти што се изведени од една матица во иста кошница и што прават одделна заедница. Ројот пчели застана на дрвото. Прифаќањето на ројот се врши уште додека лета или кога ќе застане на некое дрво."},{"word":"ројак","type":"м.","description":"Млад рој пчели."},{"word":"ројализам","type":"м.","description":"Приврзаност кон крал и кралска власт како облик на владеење."},{"word":"ројалист","type":"м.","description":"Приврзаник на кралска власт."},{"word":"ројалистички","type":"прид.","description":"Што се однесува на ројализам и на ројалист."},{"word":"рок","type":"м.","description":"Ограничено, утврдено долго или пократко време, период во кој треба нешто да биде завршено, да се направи, да се изврши и сл. Рок за исплата на долгот. Тече рокот за извршување на казната. Течат роковите за пријавување проекти."},{"word":"рок","type":"м.","description":"Модерен брз танц, главно за млади, што овозможува слободно движење на танчарите"},{"word":"рокада","type":"ж.","description":"Во шахот ‒ истовремено преместување на кралот и топот на определени полиња по утврдени правила. Шахистот направи рокада. Мала рокада. Голема рокада."},{"word":"рокаден","type":"прид.","description":"Што се однесува на рокада. Рокаден напад."},{"word":"рокер","type":"м.","description":"Тој што свири или танцува рок, рокенрол."},{"word":"рокерски","type":"прид.","description":"Што се однесува на рок‒музика и на рокери."},{"word":"рокира","type":"св. и несв.","description":"Во шахот ‒ направи, прави рокада. Шахистот рокира и тргнува во напад."},{"word":"роковен","type":"прид.","description":"Што се однесува на рок1."},{"word":"роковник","type":"м.","description":"Бележник, тетратка со датуми што служи како потсетник за работи поврзани со рок."},{"word":"рококо","type":"ср.","description":"Уметнички стил во 18 век што се одликува со раскошни облици и орнаменти. Во рококо стил. Порцелански рококо фигурини."},{"word":"рокче","type":"ср.","description":"Дем. од рог."},{"word":"ролат","type":"м.","description":"Вид слатки од свиткано печено тесто со фил. Ролат со мармалад."},{"word":"ролери","type":"и.","description":"Специјални чевли со тркалца. Децата возеа ролери."},{"word":"ролетна","type":"ж.","description":"Заштитна завеса од низа споени дрвени, пластични или метални елементи, од платно и др. што може да се намотува наменета за прозорци, за врати, за излози и сл. Дрвени ролетни. Ролетните беа спуштени на прозорците. Сонцето пробиваше низ спуштените ролетни."},{"word":"ролја","type":"ж.","description":"Лик што се остварува во сценско дело (театарско, филмско, оперско, балетско); улога. Тој игра епизодни ролји. Таа ја игра главната ролја во новиот телевизиски серијал."},{"word":"ролка","type":"ж.","description":"Маица, блуза со рол‒крагна. Под сакото носеше црвена ролка."},{"word":"рол-крагна","type":"ж.","description":"Висока и мека јака што досега високо на вратот, пресвиткана еднаш или повеќе пати."},{"word":"ролна","type":"ж.","description":"Свиток, завиена хартија, фолија и сл., во форма на труба. Ролна хартија."},{"word":"ролшуа","type":"ж.","description":"Вид обувки со тркалца за возење по рамни, мазни површини."},{"word":"ром","type":"м.","description":"Обично во изразот: ром‒ракија;"},{"word":"Ром","type":"м.","description":"Припадник на етничка група од азиско потекло, населена низ Европа и светот."},{"word":"ромак","type":"м.","description":"Болно, обично криво животно кое дома се храни и се пои."},{"word":"роман","type":"м.","description":"Поголемо литературно дело, обично во проза, со сложено сиже и повеќе ликови. Психолошки роман. Научно-фантастичен роман. Љубовен роман. Криминален роман."},{"word":"романеска","type":"ж.","description":"Вид основен мелодиски образец на некое дело."},{"word":"романескен","type":"прид.","description":"Што се однесува на романеска, распеан, возбудлив."},{"word":"романизам","type":"м.","description":"Збор или друг јазичен елемент преземен од романските јазици во друг јазик."},{"word":"романизација","type":"ж.","description":"Наметнување власт, култура, начин на живот и сл. од страна на Римската Империја. Романизација на покорените народи."},{"word":"романизира","type":"св. и несв.","description":"Наметне, наметнува некого или нешто да ги усвои основните елементни на културата на Римската Империја во областите на покорените народи."},{"word":"Романија","type":"ж.","description":"Држава во Европа."},{"word":"романист","type":"м.","description":"Специјалист по романистика. Студент по романска филологија."},{"word":"романистика","type":"ж.","description":"Наука што ги изучува романските јазици и култури; романска филологија."},{"word":"романистички","type":"прид.","description":"Што се однесува на романист и на романистика."},{"word":"романса","type":"ж.","description":"(муз.) Мало вокално дело, обично со лирска содржина. Пееше убаво руски романси во придружба на гитара."},{"word":"романсиер","type":"м.","description":"Писател, автор на романи. Тој беше драмски писател и романсиер."},{"word":"романсира","type":"св. и несв.","description":"Обработи, обработува, обично биографија, како роман. Тој ја романсира неговата биографија."},{"word":"романски","type":"прид.","description":"Што се однесува, што припаѓа на народите што говорат на јазиците коишто потекнуваат од народниот латински јазик. Романски јазици. Романска филологија. Романска култура. Романски стил во архитектурата."},{"word":"романтизам","type":"и.","description":"Правец во литературата и во уметноста од крајот на 18 и во почетокот на 19 век, во кој доаѓаат до израз бујните субјективни чувства, индивидуализмот, култот кон природата и интересот за националните јазици и за народната традиција. Епоха на романтизмот."},{"word":"романтизира","type":"св. и несв.","description":"Прикаже, прикажува, опише, опишува во романтичен дух."},{"word":"романтика","type":"ж.","description":"Поетско настроение, занес. Помина времето на младоста и на романтиката."},{"word":"романтичар","type":"м.","description":"Следбеник на романтизмот. Тој беше повеќе реалист, отколку романтичар."},{"word":"романтичен","type":"прид.","description":"Што се однесува на романти Романтична поема. Револуционерни песни со романтичен пиетет."},{"word":"ромб","type":"м.","description":"Кос четириаголник со еднакви страни и без прави агли."},{"word":"ромбичен","type":"прид.","description":"Што е во форма на ромб. Ромбичен орнамент."},{"word":"ромбовиден","type":"прид.","description":"Што е во вид на ромб, ромбичен."},{"word":"ромбоид","type":"м.","description":"Кос четириаголник со две еднакви и две паралелни страни."},{"word":"ромбоиден","type":"прид.","description":"Што се однесува на ромбоид. Ромбоидни форми."},{"word":"Ромејско Царство","type":"ср.","description":"Официјално име на средновековната држава позната како Византија."},{"word":"ромобил","type":"м.","description":"Детско возило со две тркалца; тротинет."},{"word":"ромон","type":"м.","description":"Едноличен шум што се слуша кога ромони нешто (дожд, река, шума и сл.). Сал ромонот на дождот ја нарушува тишината. Уште го слушам ромонот на селската чешма."},{"word":"ромони","type":"несв.","description":"Издава ромон, шуми тивко, еднолично, монотоно; жубори. Ромони ситен есенски дожд."},{"word":"ромонлив","type":"прид.","description":"Што ромони, што издава глас на ромонење."},{"word":"ронатица","type":"ж.","description":"Земја што се рони, обично на стрмно место, покрај брег и сл."},{"word":"роначка","type":"ж.","description":"Машина за ронење."},{"word":"рондо","type":"ср.","description":"Музичка композиција во која главниот мотив постојано се повторува."},{"word":"рони","type":"несв.","description":"Одделува зрна од пченка, од од класје и др. Децата ронеа пченка. Со една изроната кочанка тој ги ронеше другите кочани."},{"word":"ронка","type":"ж.","description":"Сосем мало парченце леб, трошка. По ручекот, ги смете ронките од масата."},{"word":"ронкарка","type":"ж.","description":"Вид метла за метење ронки."},{"word":"ронлив","type":"прид.","description":"Што лесно се рони. Ронлив пченкарник. Ронлива земја."},{"word":"ропот","type":"м.","description":"Незадоволство изразено притаено, тивко, придушен израз на протест, на незадоволство. Се слушаше само претсмртниот ропот на ранетите. Поднесуваше сè без ропот."},{"word":"ропски","type":"прид.","description":"Што се однесува на роб, што е својствен на роб. Ропски живот. Ропска душа. Ропска покорност."},{"word":"ропство","type":"ср.","description":"(истор.) Состојба, положба на роб. Укинување на ропството. Повеќевековно ропство."},{"word":"ропти","type":"несв.","description":"Искажува незадовоство, оддава ропот."},{"word":"ропче","type":"ср.","description":"Млад роб."},{"word":"роса","type":"ж.","description":"Водни капки што напролет и во лето, во вечерните и во утринските часови ги покриваат земјата и растенијата. Утринска роса. Сонцето веќе ја крена росата. Пролетна роса."},{"word":"росен","type":"прид.","description":"Што е покриен со роса. Росна детелина. Росна трева. Росна ливада. Росно цвеќе. Росен трендафил."},{"word":"роси","type":"несв.","description":"(само 3 л.) Врне слабо, тивко, пополека. Надвор росеше. Земи чадор, роси! Вчера росеше ситна роса."},{"word":"роска","type":"несв.","description":"Роси по малку, сосема малку. Почна да роска некаков дробен дожд."},{"word":"росница","type":"ж.","description":"Вид каша."},{"word":"роспија","type":"ж.","description":"Блудна жена; ороспија."},{"word":"Ростов","type":"м.","description":"Град во Русија."},{"word":"ротација","type":"ж.","description":"Вртење, кружење на некое тело околу својата оска. Ротација на Земјата околу својата оска. Ротација на триаголник."},{"word":"Ротердам","type":"м.","description":"Пристаништен град во Холандија."},{"word":"ротира","type":"св. и несв.","description":"Врти, заврти нешто во круг (околу оска или околу точка на ротација). Тој го ротираше глобусот и ги бараше земјите што излегувааат на вода. Ученикот ја ротираше отсечката околу точката А. Циркусантот ги ротираше алките околу својата рака."},{"word":"ротирачки","type":"прид.","description":"Што се врти, што ротира. Ротирачки казан на машина. Ротирачки огледала."},{"word":"ротквичка","type":"ж.","description":"Вид мала 'рдоква со црвен корен; Raphanus radiculata."},{"word":"ротонда","type":"ж.","description":"Валчеста градба со купола."},{"word":"ротор","type":"м.","description":"Подвижен дел на машина, турбина, електричен двигател и сл. Роторот на динамо-машината добива кружно движење од коленестата оска."},{"word":"роторен","type":"прид.","description":"Што се однесува на ротор."},{"word":"рото-хартија","type":"ж.","description":"Хартија што, обично, се користи за печатење весници."},{"word":"рочиште","type":"ср.","description":"Судски претрес, судска расправа, процес. На рочиштето исказ даде главниот сведок."},{"word":"рошав","type":"прид.","description":"За коса, брада, мустаци и сл. ‒ неуреден, расфрлан, бушав. Рошава брада. Рошава и абрашлива глава."},{"word":"рошка","type":"ж.","description":"Суви гранки, шишарки, деланки и сл. што служат за потпалување оган. Насобра цел товар суви рошки и ги фрли во огнот."},{"word":"рошка","type":"несв.","description":"Чепка, буричка нешто во тесен простор, обично во џеб и сл. Рошка во торбата. Напразно рошкаше по џебовите, не најде ништо. Рошка по огништето."},{"word":"рошне","type":"св.","description":"Чепне, буричне. Ќе рошнам во ношвите, ако останало нешто."},{"word":"'рп","type":"м.","description":"Изговор и бележење на звук што се слуша при кршење суви гранки, при џвакање нешто кревко, цврсто."},{"word":"'рпа","type":"несв.","description":"Издава звук 'рп, остар и едноличен, обично, при џвакање. 'Рпа зелка. 'Рпа праз."},{"word":"'рпалец","type":"м.","description":"Сува, скршена гранка. Товар 'рпалци."},{"word":"'рпало","type":"ср.","description":"Заби, тоа со што се 'рпа. Крмакот ја удрил мечката со 'рпалата."},{"word":"'рпне","type":"св.","description":"Еднаш издаде звук 'рп, обично, при гризење, при џвакање. 'Рпна со забите."},{"word":"'рс","type":"м.","description":"Изговор и бележење на звук што се слуша при кршење суви гранки, при џвакање и сл."},{"word":"'рска","type":"несв.","description":"Издава звук 'рс при џвакање, при газење по песок, по снег и сл. Песокта 'рска под чекорите. 'Рска снегот под тешките чизми."},{"word":"'рскав","type":"прид.","description":"Што 'рска. 'Рскави зрна грозје."},{"word":"'рскавица","type":"ж.","description":"Тврдо, соединувачко ткиво кај луѓе и кај животни. 'Рскавица на гркланот. На ребрата кај птиците нема ребрена 'рскавица."},{"word":"'рскавичав","type":"прид.","description":"Што се однесува на 'рскавица, што е со многу 'рскавица. 'Рскавичаво месо."},{"word":"'рскавичен","type":"прид.","description":"Што е од 'рскавица. 'Рскавична носна преграда. 'Рскавично ткиво."},{"word":"'рскот","type":"м.","description":"Звук што се слуша при кршење, при дробење и сл. Од небеси грмна 'рскот. Се чу 'рскот од долот. Слушаше 'рскот, лелек и ѕвекот. Татни 'рскот при летните луњи."},{"word":"'рскоти","type":"несв.","description":"Издава 'рскот. Тапаните 'рскотеа. Суви гранки 'рскотеа под неговите нозе. Планината 'рскоти од експлозии."},{"word":"'рсне","type":"св.","description":"Издаде звук 'рс при кршење, пр. трескање. Едноподруго 'рснаа десетина бомби. 'Рсна со забите."},{"word":"рт","type":"м.","description":"Вид ловечко куче. Го поведе 'ртот и тргна на лов."},{"word":"рт","type":"м.","description":"Тесен, истурен дел од копно што се дига во висина и се пружа во море и сл. Го обиколија 'ртот на карпите. Се движеа кон 'ртот на планината."},{"word":"'рти","type":"несв.","description":"За семе ‒ пушта 'ртулци. Посеаното семе напролет ќе 'рти. Во леата бавно 'ртеше засеаното семе."},{"word":"'ртица","type":"ж.","description":"Женка 'рт. 'Ртицата се окучи"},{"word":"'ртиште","type":"ср.","description":"Место каде што 'рти семето. Две стебленца од едно 'ртише и плодиште."},{"word":"'ртлив","type":"прид.","description":"Што може да 'рти. 'Ртливи зрна."},{"word":"'ртливост","type":"ж.","description":"Биолошко својство, способност на семето да 'рти. 'Ртливоста се изразува со процент на 'ртливи зрна во определена мера семенски материјал. Семе со висок процент на 'ртливост."},{"word":"’Рт на Добрата Надеж","type":"м.","description":"Најјужната точка на африканскиот континент."},{"word":"'ртулец","type":"м.","description":"(бот.) Израсток на растение на самиот почеток на развитокот на новото растение. Нежни 'ртулци на пченица."},{"word":"’Рт Хорн","type":"м.","description":"Остров, најјужната точка на јужноамериканскиот континент."},{"word":"Руанда","type":"ж.","description":"Држава во Африка."},{"word":"руба","type":"ж.","description":"Облека, алишта. Девојката била облечена во машка руба. Комитска руба. Облекла калуѓерска руба. Чиста руба. Зетовска руба."},{"word":"рубајлија","type":"прид.","description":"Мома, невеста што има многу руба, многу чеиз"},{"word":"рубашка","type":"ж.","description":"Долга машка руска кошула, дел од народна носија."},{"word":"рубеола","type":"ж.","description":"Заразна болест што се јавува најчесто кај децата, вид сипаници со црвени печати по телото."},{"word":"рубиичка","type":"ж.","description":"Летно цвеќе со бели цветови; маргаритка; Leucanthemum vulgare."},{"word":"рубија","type":"ж.","description":"Стара ситна златна монета."},{"word":"рубин","type":"м.","description":"Вид скапоцен камен со црвена боја. Прстен со рубин."},{"word":"рубинен","type":"прид.","description":"Што се однесува на рубин; што има боја на рубин. Рубинен одблесок."},{"word":"рубља","type":"ж.","description":"Основна парична единица во Русија."},{"word":"рубрика","type":"ж.","description":"Постојан оддел во весник, во списание и сл. Неделна рубрика. Културна рубрика. Тој е уредник на рубриката."},{"word":"руво","type":"ср.","description":"Облека, обично горна, носија. Невестинско руво. Војничко руво. Ново руво. Празнично руво."},{"word":"руга","type":"ж.","description":"Заработувачка за определено време на слуга во селско домаќинство или на селски слуга. Му ја плати ругата. Прво соберете ја ругата, за едно говедо еден осмак, па потоа клавајте нов говедар."},{"word":"руга","type":"несв.","description":"Вика на некого, кара. Господарот го руга секој ден. Мајката го руга непослушното дете."},{"word":"руд","type":"прид.","description":"Обично за коса, волна и сл. ‒ што е со кадрави, долги и извиткани влакна. Рудо јагне. Руда глава. Руди овни."},{"word":"руд","type":"прид.","description":"Што е со црвена боја."},{"word":"руда","type":"ж.","description":"Минерал што содржи метали или нивни соединенија. Железна руда. Бакарна руда. Оловна руда."},{"word":"руда","type":"ж.","description":"Дрвениот лост на предната страна на запрежна кола во кој се впрегаат коњите и воловите. Седна на рудата до коњот. Коњот беше впрегнат од левата страна на рудата."},{"word":"рудар","type":"м.","description":"Лице што копа и преработува руда. Првата смена рудари влезе во рудникот."},{"word":"рударство","type":"ср.","description":"Стопанска гранка што се занимава со ископување и преработка на руда. Месното население се занимавало со рударство."},{"word":"рудее (се)","type":"несв.","description":"Станува румен, црвеникав. Зората рудее. Рудеат првите сончеви зраци."},{"word":"руден","type":"прид.","description":"Што се однесува на руда1. Рудно богатство. Рудни наоѓалишта. Рудна жица. Рудни наслаги."},{"word":"рудимент","type":"м.","description":"Основа, почеток, почетен стадиум. Фолклорен рудимент."},{"word":"рудиментарен","type":"прид.","description":"Што е ембрионален, основен, почетен. Рудиментарен облик. Едноставен, рудиментарен вајарски израз."},{"word":"рудиментација","type":"ж.","description":"Заостанатост во развитокот, спеченост."},{"word":"рудина","type":"ж.","description":"Планинска полјана. Рамна рудина. Стоката се растури да пасе по рудината."},{"word":"рудица","type":"ж.","description":"Руда овца, овца со кадрава волна."},{"word":"рудник","type":"м.","description":"Место каде што се врши ископ на руда. Рудник на јаглен. Рудник на железо."},{"word":"рудоносен","type":"прид.","description":"Што има лежишта, резерви на руда."},{"word":"руен","type":"прид.","description":"Најчесто како епитет на вино ‒ црвен; убаво, црвено, бистро. Рујно вино."},{"word":"ружа","type":"несв.","description":"Обично за коњ ‒ спрема, токми, дотерува. Коња ружа, солзи рони."},{"word":"ружа","type":"ж.","description":"а) Украсно растение во форма на грмушка, со голем број видови, со трње и со убави цветови во разни бои, со збирен плод во форма на шипинка; роза, трендафил; Rosa. Ружа месечарка. Ружа јазачица. б) Цветот од ова растение. Скина една црвена ружа. Букет ружи. в) Украс, орнамент, везбен мотив и сл. во вид на ова растение. Чаршаф со везени ружи."},{"word":"ружест","type":"прид.","description":"Што има форма на ружа."},{"word":"ружин","type":"прид.","description":"Што е подготвен од ружа, што се добива од ружа. Ружина вода. Ружино масло. Ружино дрво."},{"word":"ружица","type":"ж.","description":"Дем. и хип. од ружа."},{"word":"ружје","type":"ср.","description":"Традиционален накит кон народна носија."},{"word":"рузмарин","type":"м.","description":"Вид средоземноморско растение со кожести лисје и ситен син цвет од кој се добива етерично масло; Rosmarinus officinalis."},{"word":"руина","type":"ж.","description":"Остаток од тоа што пропаднало, што се урнало, што се растурило; урнатина. По бомбардирањето, од градот останаа само руини."},{"word":"руинира","type":"св. и несв.","description":"Урне, урива нешто, сруши, руши."},{"word":"руј","type":"м.","description":"Разгранета грмушка чии листови наесен поцрвенуваат, се употребуваат за штавење; Rhus cotinus. Материјалот што се бојадисува се потопува во раствор од руј."},{"word":"руј","type":"м.","description":"Руменило. Рујот од зората се појави на исток."},{"word":"рулек","type":"м.","description":"Мало дете, пеленаче, бебе. Невести со рулци на рацете"},{"word":"рулет","type":"м.","description":"Коцкарска направа, кружна направа со бројки на неа што се врти. Фрлаа коцки и вртеа рулет. Рулетот и натаму непрекинато се врти."},{"word":"рум","type":"м.","description":"Вид жесток пијалак што се добива со дестилација на превриена меласа од шеќерна трска. Шише рум. Чај со рум."},{"word":"румба","type":"ж.","description":"Вид танц; музика за таков танц. Оркестарот свиреше румба."},{"word":"румен","type":"прид.","description":"За лице, образи и сл. ‒ што е со руменина. Усни румени. Детенце со румени обравчиња."},{"word":"руменее (се)","type":"несв.","description":"Станува румен, се покрива со руменина. Од срам девојченцето се руменееше пред гостите. Образите ѝ руменееја пред него. Кога е збунета, таа руменее."},{"word":"руменикав","type":"прид.","description":"Што има боја блиску до румената. Руменикаво сонце."},{"word":"руменило","type":"ср.","description":"Румена боја, обично, на лице, на усни и сл. Руменило на усните. Благо руменило ѝ ги обли образите. Лицето му го покри нездраво руменило."},{"word":"руменина","type":"ж.","description":"руменило_1"},{"word":"руменолик","type":"прид.","description":"Што е румен, што има румено лице. Руменолика девојка."},{"word":"руна","type":"ж.","description":"Стари писмени знаци на северните германски племиња, најчесто на Скандинавците. Зборот руна е од готско потекло и означува тоа што се крие, што е тајна."},{"word":"рунда","type":"ж.","description":"(спорт.) Во боксот ‒ определено време за еден дел од борбата. Нашиот боксер победи во втората рунда со нокаут."},{"word":"рунест","type":"прид.","description":"Што има густо руно, што е обраснат со руно; рунтав. Рунесто стадо. Рунеста волна."},{"word":"руно","type":"ср.","description":"Влакнест покривач на телото на овцата кој при стрижењето не се распаднува, туку се држи во една целина. Бело руно. Овчо руно."},{"word":"рунолист","type":"м.","description":"Повеќегодишна планинска билка со бели цветови во форма на ѕвезда со густи влакненца по стеблото и по листовите; еделвајс; Leontopodium alpinum."},{"word":"рунски","type":"прид.","description":"Што се однесува на руно. Рунска волна."},{"word":"рунски","type":"прид.","description":"Што се однесува на руни. Рунско писмо."},{"word":"рунтав","type":"прид.","description":"За животно ‒ што има долга и густа волна или козина. Рунтав пес. Рунтаво мече."},{"word":"рупа","type":"несв.","description":"За добиток ‒ јаде раздробувајќи ја храната со шум. Магарето ги рупаше корите од лубеницата. Во темнината рупаше коњот."},{"word":"рупија","type":"ж.","description":"Парична единица во Индија и во Пакистан и во некои други источни земји."},{"word":"рупка","type":"несв.","description":"Тој рупка сливи во браздата. Магарето рупка трње во меѓата."},{"word":"Рур","type":"м.","description":"Урбана област во Германија."},{"word":"рурален","type":"прид.","description":"Селски, земјоделски; Рурална средина. Рурални елементи. Рурален развој."},{"word":"рус","type":"прид.","description":"Што има коса, брада, мустаќи со светложолта боја. Руса мома. Русо момче. Млада руса жена со сини очи."},{"word":"руса","type":"ж.","description":"Лековита билка, расте како плевел, со жолти цветови; при берење од растението капе портокалов сок што дразни; Chelidonium majus."},{"word":"русалија","type":"м.","description":"Учесник во обредни игри со сабји."},{"word":"русалка","type":"ж.","description":"По народното верување ‒ самовила што живее во вода, во река."},{"word":"русан","type":"м.","description":"Лековита билка со листови слични на јасен и белузлави или розикави цветови; Dictamnus albus. Руса мома, русин брала"},{"word":"русвај","type":"м.","description":"Голема мешаница, метеж. Се налути, влезе во собата и направи русвај."},{"word":"русее","type":"несв.","description":"Станува рус. На сонцето русееше."},{"word":"русизам","type":"м.","description":"Јазичен елемент, збор, израз преземен од рускиот јазик или настанат под влијание на рускиот јазик во некој друг јазик."},{"word":"Русија","type":"ж.","description":"Држава во Европа и Азија."},{"word":"русист","type":"м.","description":"Специјалист по русистика."},{"word":"русистика","type":"ж.","description":"Наука што го изучува рускиот јазик и култура."},{"word":"русифицира","type":"св. и несв.","description":"Даде, дава руски карактер на нешто; внесе, внесува руски облежја (елементи) во јазикот, обичаите и др."},{"word":"рускавица","type":"ж.","description":"Вид рано јаболко."},{"word":"Русо","type":"ср.","description":"Главен град град на Доминика."},{"word":"русобрад","type":"прид.","description":"Што има руса брада. Русобрад маж."},{"word":"русокос","type":"прид.","description":"Што е со руса коса. Русокосо момче. Русокоса девојка."},{"word":"русолик","type":"прид.","description":"Што е со светол лик. Русолик човек."},{"word":"рустика","type":"ж.","description":"Ѕид од грубо делкан камен."},{"word":"рустикален","type":"прид.","description":"Селски, рустичен. Рустикална куќа."},{"word":"рустичен","type":"прид.","description":"Што се однесува на рустика; што е направен грубо, едноставено, без фина обработка; селски. Рустични елементи. Рустични садови од керамика."},{"word":"рута","type":"ж.","description":"Крпа, партал, облека што е како партал;"},{"word":"рути","type":"несв.","description":"Крши, урива. Рутат сè пред нив."},{"word":"рутина","type":"ж.","description":"Вештина во работењето стекната со искуство, со вежбање. Таа работа бара рутина. Уште нема рутина во работењето. Таму стекна рутина."},{"word":"рутинер","type":"м.","description":"Човек што има рутина, извежбан, навикнат на нешто, опитен човек. Тој е политички рутинер. Тој се експонира како извонреден рутинер."},{"word":"рутинерство","type":"ср.","description":"Особина, пројава, постапка на рутинер. Кога неговата комика е прочистена од познати ефекти, од шаблон и рутинерство, таа донесува нови тонови."},{"word":"рутиниран","type":"прид.","description":"Што е извежбан, опитен, што има рутина. Од говорницата се чу рутинираниот глас на спикерот."},{"word":"рутински","type":"прид.","description":"Што се прави по рутина, по вообичаен ред и постапки. Рутинска контрола. Рутинска воена вежба."},{"word":"рутиште","type":"ср.","description":"Облека, руво. Бели бисери на зелени рутишта ‒ загатка со значење роса. Беше во градски рутишта."},{"word":"руфет","type":"м.","description":"Облека; мода во облекувањето. Го поднови руфетот."},{"word":"руча","type":"св. и несв.","description":"Изеде, јаде ручек. Аргатите седнаа да ручаат. Гостите ручаа пастрмка на скара. Секој петок тој руча посен грав."},{"word":"ручек","type":"м.","description":"Оброк што се јаде напладне. Готви ручек секој ден. Ги викнаа сватовите на ручек. Свечен ручек."},{"word":"ручка","type":"несв.","description":"Во детскиот говор ‒ јаде. Сега детето ќе ручка супа."},{"word":"рушвет","type":"м.","description":"Бакшиш како поткуп, мито за завршена работа или што треба да се заврши. Не даде рушвет и молбата му беше одбиена."},{"word":"рушветчија","type":"м.","description":"Оној што прима рушвет."},{"word":"рушветчилак","type":"м.","description":"Давање и примање поткуп."},{"word":"руши","type":"несв.","description":"Претвора во урнатини, разурнува, урива. Градежните работници ја рушеа старата зграда. Ураганот рушеше куќи, далноводи."},{"word":"рушител","type":"м.","description":"Човек што руши, што урива, што уништува нешто. Рушителите на старата фабрика ја започнаа својата работа рано наутро."},{"word":"'рчка","type":"несв.","description":"Задева. Не 'рчкај го детето."},{"word":"'рчпал","type":"м.","description":"Гранка, стап. Го акна со еден 'рчпал по грбот."},{"word":"'ршум","type":"м.","description":"Викање, лутина, разбеснетост."},{"word":"с","type":"предл.","description":"(само во поезијата и во некои состави: с овци, с кози)"},{"word":"с","type":"глас","description":"Глас, безвучна согласка во македонскиот стандарден јазик, забновенечна според местото на образување, фрикативна според начинот на образување."},{"word":"с-","type":"претс.","description":"Претставка/префикс"},{"word":"сè","type":"зам.","description":"Целиот износ од нешто, сите делови, елементи на даден збир; Му дадов сè. Родила жената сè девојчиња. Од сè срце ти посакувам среќа. Сè или ништо."},{"word":"сè","type":"прил.","description":"а) За време ‒ секогаш, постојано. Сè доаѓам, а тебе те нема. Сè тоа го зборува. б) сè уште ‒ досега, уште и сега, уште и понатаму."},{"word":"са","type":"прид.","description":"Само во состав со некои именки што означуваат време – цел, сиот: са лето, са зима, са година, са ноќ. Са зима болна лежала. Са лето работел на село. Са ноќ не заспал."},{"word":"саан","type":"м.","description":"Поголем плиток бакарен сад. Бакарен саан. Полн саан со туршија. Изнесе саан со сирење."},{"word":"саат","type":"м.","description":"(разг.) Единица за време еднаква на шеесет минути; час. Три саати. Неколку саати. За еден саат тргнуваме."},{"word":"саатчија","type":"м.","description":"Тој што поправа или продава часовници. Познат саатчија. Имаше саатчија на аголот."},{"word":"саатчиски","type":"прид.","description":"Што се однесува на саатчија; часовничарски. Саатчиски дуќан."},{"word":"сабајле","type":"прил.","description":"Наутро. Сабајле стануваше рано. Заминуваат в недела сабајле."},{"word":"сабајле","type":"ср.","description":"Утро. Сабајлето беше ведро."},{"word":"сабајлешен","type":"прид.","description":"Што се однесува на сабајле; утрински. Сабајлешна средба."},{"word":"сабар","type":"м.","description":"Трпение, стрпливост"},{"word":"сабар(ли)","type":"прид.","description":"Трпелив, стрплив."},{"word":"сабја","type":"ж.","description":"Студено оружје од челик со издолжена форма, кај сечилото малку закривена, што се носи на ремен на колковите и се чува во корици. Остра сабја. Сабја со позлатена рачка. Замавна со сабјата."},{"word":"сабјарка","type":"ж.","description":"(зоол.) Вид риба; Pelecus cultratus."},{"word":"сабјест","type":"прид.","description":"Што има форма на сабја. Сабјест лист. Сабјести заби."},{"word":"сабјолик","type":"прид.","description":"Што личи на сабја; сабјест."},{"word":"сабота","type":"ж.","description":"Шести ден од неделата, ден по петокот. Таму сабота е пазарен ден. В сабота заминува. Во саботите планинареше."},{"word":"саботажа","type":"ж.","description":"Тајна, однапред смислена активност со цел попречување на процесот на работа на претпријатие, организација и др. Подготвуваа саботажа. Се случуваа саботажи, бојкоти, протести."},{"word":"саботажен","type":"прид.","description":"Што се однесува на саботажа. Саботажна активност. Саботажни акции."},{"word":"саботен","type":"прид.","description":"Што се однесува на сабота. Саботна вечер. Саботно попладне."},{"word":"саботер","type":"м.","description":"Тој што прави саботажа. Млад саботер. Саботерот беше фатен."},{"word":"саботерски","type":"прид.","description":"Што се однесува на саботер и саботерка."},{"word":"саботерство","type":"ср.","description":"Активноста на тој што е саботер. Нивните постапки не можат никако поинаку да се протолкуваат освен како саботерство."},{"word":"саботира","type":"несв.","description":"Прави саботажа. Тој ја саботираше работата на проектот. Со нивното отсуство ја саботираа конференцијата."},{"word":"саботјанин","type":"м.","description":"Приврзаник на христијанска секта којашто држејќи се строго до Стариот завет ја празнува саботата, а не неделата;"},{"word":"саботјански","type":"прид.","description":"Што се однесува на саботјанин и саботјанка."},{"word":"саботник","type":"м.","description":"Човек роден во сабота, особено пред задушница, пред Велигден или на полноќ на Бадна вечер што може да ги види самовилите."},{"word":"саботнина","type":"ж.","description":"Помен на мртвиот што се прави во сабота, до една година од смртта."},{"word":"савак","type":"м.","description":"Дел од воденичарскиот јаз каде што се вглавени горните краишта на буката."},{"word":"савана","type":"ж.","description":"Тропска област покриена со високи треви и ретки грмушки. Африканска савана. Животните доаѓаат до храна во саваните."},{"word":"сават","type":"м.","description":"Стадо јарци и јалови кози кои се товат преку летото за пастрма."},{"word":"саватлија","type":"прид.","description":"Што е покриен со глеѓ; глеѓосан. Прстен саватлија."},{"word":"сага","type":"ж.","description":"Старо усно или писмено предание кај западнонордиските народи за подвизите на боговите, кралевите, митолошките јунаци итн."},{"word":"саѓа","type":"ж.","description":"Црн прав што се ослободува при непотполно согорување. Мирисаше на саѓи. Рацете му беа црни од саѓи."},{"word":"саѓав","type":"прид.","description":"Што е извалкан со саѓи; што е исполнет со саѓи. Саѓав котел. Саѓави раце."},{"word":"саѓест","type":"прид.","description":"Што има особини на саѓи, што личи на саѓи; саѓав. Саѓеста светлина. Саѓести дупки."},{"word":"саѓинка","type":"ж.","description":"Овца или крава што има темна боја, со боја на кожата слична на саѓи."},{"word":"саглам","type":"прид.","description":"Здрав, сигурен, чесен. Саглам човек. Саглам домаќинка."},{"word":"саѓоса","type":"св.","description":"Извалка, покрие со саѓи. Лицето му се издолжи, очите му саѓосаа."},{"word":"сад","type":"м.","description":"Посатка во кујна. Стаклен сад. Огноотпорен сад. Емајлирани садови."},{"word":"сад","type":"м.","description":"Младо засадено лозје."},{"word":"садач","type":"м.","description":"Тој што сади нешто."},{"word":"саде","type":"прил.","description":"Само, единствено, исклучително. Саде од вода како да живее. Цела ноќ саде на тоа мислеше."},{"word":"саден","type":"прид.","description":"Што е за садење. Саден материјал."},{"word":"сади","type":"несв.","description":"Стави во земја расад, садница за да израсне растение. Таа околу куќата садеше разновиден зеленчук. Тие садат тутун. Садеа компир и од него јадеа преку целата година."},{"word":"садизам","type":"м.","description":"Полова изопаченост при која се чувствува задоволство со измачување на својот партнер."},{"word":"садилка","type":"ж.","description":"Направа, орудие во вид на кол што служи за правење дупки при садење;"},{"word":"садист","type":"зам.","description":"Човек што ужива во сади"},{"word":"садистички","type":"прид.","description":"Што се однесува на садист; што е својствен на садист. Садистички изјави."},{"word":"садница","type":"ж.","description":"Младо дрво предвидено за садење. Јаболкова садница. Садници од цреша."},{"word":"садно","type":"ср.","description":"Рана кај животни предизвикана од самарот односно седлото. Коњот беше сиот садно до садно. Магарето имаше загноено садно на вратот."},{"word":"садноса","type":"св.","description":"Добие садно. Магарето садноса од претешкиот товар."},{"word":"садовина","type":"ж.","description":"Земја што не пропушта вода."},{"word":"садомазохизам","type":"м.","description":"Полова изопаченост со присуство и на садистички и на мазохистички елементи."},{"word":"садразам","type":"м.","description":"Голем везир."},{"word":"саем","type":"м.","description":"Повремена средба, на едно место и во определено време, на продавачи на стоки и услуги заради излагање на определени или на различни производи (саем на автомобили, саем на техника) и заради склучување трговски зделки."},{"word":"саемски","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на саем. Саемска хала. Саемски стоки. Саемски водич. Саемски попуст."},{"word":"сажен","type":"м.","description":"Стара мерка за должина од околу два метра. Сонцето беше на два сажни од ридот. Брегот се гледаше на десет сажни од него."},{"word":"саз","type":"м.","description":"Растение што живее на мочурливи места; Typha latifolia."},{"word":"саз","type":"м.","description":"Музички инструмент, вид лаута. Свирач на саз."},{"word":"саздрма","type":"ж.","description":"Јадење од месо;"},{"word":"саја","type":"ж.","description":"Вид дебела чоја."},{"word":"сајбија","type":"м.","description":"Сопственик; господар. Тој е сајбија на нивата. Куче без сајбија."},{"word":"сајгилак","type":"и.","description":"Почитување, уважување."},{"word":"сајдиса","type":"св.","description":"Уважи, одобри. Сајдисаа некое време детето да остане кај нив. Тој не го сајдиса студот и продолжи."},{"word":"сајла","type":"ж.","description":"Челично јаже. Сајлата на лифтот се расипа. Ги одзатнуваа цевките со дебели челични сајли."},{"word":"сајмиште","type":"ср.","description":"Место каде што се одржува саем. Промоцијата ќе се одржи на сајмиштето."},{"word":"сак","type":"м.","description":"Мрежа за фаќање риби. Ловеше со сак."},{"word":"сака","type":"несв.","description":"Има желба, чувствува потреба за нешто. Тој се вртеше, сакаше да го види, ама во толкава толпа не успеа. Сакам да јадам."},{"word":"сакагија","type":"м.","description":"Заразна болест кај коњите; сараџа."},{"word":"сакаглив","type":"прид.","description":"Што има сакагија."},{"word":"саказ","type":"м.","description":"Мастика, смола од мастика."},{"word":"сакалдиса","type":"св.","description":"Направи некому тешкотија, немир, налути, вознемири некого. Тоа што го слушна многу го сакалдиса."},{"word":"сакан","type":"прид.","description":"Што се сака, што се љуби. Сакан другар. Сакана сопруга."},{"word":"сакан!","type":"изв.","description":"Немој, никако; на никаков начин. Сакан чедо, не зборувај така!"},{"word":"сакана","type":"прил.","description":"Само во составот на сакана – по своја волја, намерно, свесно, сакајќи. На сакана задоцни за да не мора да се поздравува со сите."},{"word":"саканик","type":"м.","description":"Љубовник; тој што се сака. Тој ѝ беше саканик."},{"word":"сакање","type":"ср.","description":"Глаголска именка од сака."},{"word":"сакаска","type":"ж.","description":"Вид тиква со долгнавеста форма."},{"word":"сакат","type":"прид.","description":"Што е со повредена рака или нога. Сакат старец. Многумина од војната излегоа сакати."},{"word":"сакати","type":"несв.","description":"Прави некој да биде сакат; повредува некому рака или нога. Ги сакатеа во нозете."},{"word":"сакатник","type":"м.","description":"Сакат човек, маж. Не се знаеше што е подобро, да си умрен или да си сакатник."},{"word":"саќе","type":"ср.","description":"Правилни, симетрично распоредени клетки од восок што ги прават пчелите за складирање на медот и за положување јајца. Мед со саќе. Подвижно саќе претставуваат специјалните рамки. Медните клетки пчелите ги изработуваат во горниот дел од саќето."},{"word":"саклет","type":"м.","description":"Мака, тешкотија; немир. Саклет му беше полна душата. Саклет го фати кога виде што се случило."},{"word":"сакма","type":"ж.","description":"Долго машко палто, вид наметка за дожд. Тој ја остави сакмата и седна. Ги криеја пушките под сакмите."},{"word":"сако","type":"ср.","description":"Кратко палто, обично како составен дел од костум, или костим. Црно сако. Изветвено сако. Тој го соблече сакото и го префрли преку рамото."},{"word":"сакрален","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на верски обреди. Сакрална градба. Сакрални теми. Иконите имаат големо сакрално значење."},{"word":"сакрализација","type":"ж.","description":"Добивање елементи со сакрален карактер."},{"word":"сакрализира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави да стане нешто сакрално."},{"word":"сакрализиран","type":"прид.","description":"Што придобил особини на сакралност."},{"word":"сакрамент","type":"м.","description":"Света тајна, религиозен обред по којшто се добива божја милост (крштевање, причест, венчавање итн.)."},{"word":"сакраментален","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на сакрамент."},{"word":"сакристија","type":"ж.","description":"Просторија, дел од црква каде што се чуваат предметите што се употребуваат при обредите."},{"word":"саксија","type":"ж.","description":"Длабок сад од глина, пластика итн. во кој се одгледуваат цвеќиња. Саксија со сардела. Во дворот имаше засадено лимон во саксија. Саксиите беа наредени покрај прозорецот."},{"word":"Саксонија","type":"ж.","description":"Покраина во Германија."},{"word":"саксофон","type":"м.","description":"Метален дувачки инструмент, карактеристичен за џез-оркестар."},{"word":"саксофонист","type":"м.","description":"Тој што свири на саксофон."},{"word":"сакула","type":"ж.","description":"Малечко торбиче."},{"word":"сал","type":"м.","description":"Примитивно пловно средство; сплав."},{"word":"сал","type":"прил.","description":"Само, единствено, исклучиво. Сите дојдоа, сал тој не дојде. Немаше никаде дрвце, сал песок и кал. Збор не прозборе, сал стоеше вџашено."},{"word":"сала","type":"ж.","description":"Голема, пространа просторија за различни намени (приредби, концерти, состаноци, приеми итн.) Свечена сала. Спортска сала. Операциона сала. Сала за состаноци. Свечена сала на ресторанот."},{"word":"салама","type":"ж.","description":"Општ назив за сувомесни производи во форма на дебел колбас. Децата сакаа често за ужина сендвич со салама."},{"word":"саламура","type":"ж.","description":"Солена вода со мирудии во која отстојува риба, месо, сирење и сл. Рибата се става малку време во саламура, па дури потоа се пече."},{"word":"саламурен","type":"прид.","description":"Што се однесува на саламура. Саламурено месо. Саламурено сирење."},{"word":"салана","type":"ж.","description":"Вид дрвено скеле на кое се суши пастрма."},{"word":"салата","type":"ж.","description":"(бот.) Градинарско растение со зелени, сочни, кревки и набрани листови; марула; Lactuca sativa. Пролетна салата. Ги обожувам првите пролетни салати."},{"word":"салатен","type":"прид.","description":"Што е наменет за салата. Салатен оцет. Салатна чинија."},{"word":"салатник","type":"м.","description":"Длабок сад за салата. Стаклен салатник."},{"word":"салаш","type":"м.","description":"Земјоделски имот заедно со придружните објекти што е оддалечен од градот."},{"word":"салва","type":"ж.","description":"Почесен истрел од огнено оружје. Топовска салва. Салви на победата. Неколку салви беа истрелани во чест на хероите."},{"word":"Салвадор","type":"м.","description":"Држава во Средна Америка."},{"word":"салдира","type":"св. и несв.","description":"Изведе, изведува салдо, направи, прави салдо. На почетокот на годината ги салдираа сметките од претходната година."},{"word":"салдиса","type":"св.","description":"Оддалечи, испрати, упати некого. Го салдисаа во едно мало далечно место."},{"word":"салдо","type":"ср.","description":"Разликата од износот на приходот и расходот; остаток што останува при затворањето на сметката и се пренесува на следната страна на книговодствената книга. Позитивно салдо. Негативно салдо. Книговодителот пресмета дека салдото е нула."},{"word":"салеп","type":"м.","description":"(бот.) Лековито растение со корен во вид на грутчиња, гороцвет 2; Orchis morio."},{"word":"салепчија","type":"м.","description":"Тој што прави или продава салеп. Во чаршијата имаше неколку салепчии."},{"word":"салинитет","type":"м.","description":"Степен на содржината на сол во морската или во езерската вода, изразен во промили или во проценти; соленост."},{"word":"салицил","type":"м.","description":"Бел прав што спречува ферментирање и гниење; салицилна киселина. Во туршијата редовно става салицил."},{"word":"салицилен","type":"прид.","description":"Што се однесува на салицил. Салицилна киселина."},{"word":"салма","type":"ж.","description":"Старинско оружје во вид на метална топка на синџир или на ремен."},{"word":"сало","type":"ср.","description":"Масни наслаги кај човекот или кај некои животни. Салото во вратот како да го душеше. Свињата беше целата во сало, па одвај се движеше."},{"word":"салон","type":"м.","description":"Голема, пространа просторија уредена за примање гости; гостинска соба. Огромен салон исполнет со светлина. Гостите влегоа во салонот."},{"word":"салонит","type":"м.","description":"Вид градежен материјал од цемент и азбест кој се користи за изработка на цевки и покривни плочи."},{"word":"салонитски","type":"прид.","description":"Што е направено од салонит. Салонитски водоводни цевки. Покрив од салонитски плочи."},{"word":"салонка","type":"ж.","description":"Вид елегантни чевли со потпетици наменети за свечени пригоди."},{"word":"салонски","type":"прид.","description":"Што се однесува на салон. Салонски цвеќиња."},{"word":"салтамарка","type":"ж.","description":"Вид краток капут, обично од чоја или кадифе, со кратки ракави до над лактите. Чоена салтамарка."},{"word":"салтанат","type":"м.","description":"Сјај, раскош; луксуз. Пречекот беше со сите салтанати. Тој беше познат во градот по своите салтанати."},{"word":"салтанатлија","type":"прид.","description":"Тој што сака сјај, раскош, луксуз. Сватовите беа салтанатлии."},{"word":"салтар","type":"м.","description":"Широк, плиток сад од бакар или од бронза."},{"word":"салто","type":"ср.","description":"(спорт.) Скок во воздух со превртување на телото преку главата."},{"word":"салтомортале","type":"ср.","description":"Акробатски скок опасен по животот. Младиот циркуски акробат изведе салтомортале."},{"word":"салут","type":"м.","description":"Свечен војнички поздрав со стрелба. Гардата го пречека високиот гостин со салут."},{"word":"салутира","type":"св. и несв.","description":"Поздрави, поздравува со салут. Војниците му салутираа на својот командант."},{"word":"салфета","type":"ж.","description":"Крпа од ткаенина или од хартија што се употребува за бришење на устата и рацете или за заштита на облеката при јадење."},{"word":"салца","type":"ж.","description":"Сос, пире од домати. Домашна салца."},{"word":"Салцбург","type":"м.","description":"Град во Австрија."},{"word":"салџија","type":"м.","description":"Тој што прави или вози салови. Салџијата пловеше по реката."},{"word":"сам","type":"м.","description":"Средство за штавење козји кожи при обработката."},{"word":"сам","type":"зам. прид.","description":"Што го врши глаголското дејство како единка, лично, без други. Сам го одржува зеленилото. Често си шеташе сам. Сам остана во собата."},{"word":"самар","type":"м.","description":"Направа од дрвени и исполнети меки делови, приспособена на грбот на товарно животно (магаре, коњ и др.) Стар, искинат самар. Тој го обеси ткаеното торбиче на самарот. Девојчето седна на самарот."},{"word":"самарен","type":"прид.","description":"Што се однесува на самар. Самарна игла. Самарна штица."},{"word":"самари","type":"св. и несв.","description":"Стави, става самар на животно (коњ, магаре); насамари Дрварите ги самареа добиците и се подготвуваа за тргнување."},{"word":"самарјанин","type":"м.","description":"Самарјанин, Самарјани м. а) Жител на областа Самарија во стара Палестина. б) Епитет на Исус Христос."},{"word":"самарјански","type":"прид.","description":"Што се однесува на самарјанин."},{"word":"самарјанство","type":"ср.","description":"Однесување својствено на самарјанин, милосрдие; милосрдна дејност; човекољубие."},{"word":"самарџија","type":"м.","description":"Тој што изработува и продава самари. Тој работеше како занаетчија, самарџија. Момчето беше чирак кај еден самарџија."},{"word":"самарџилница","type":"ж.","description":"Дуќан, работилница каде што се изработуваат и се продаваат самари."},{"word":"самарџиов","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на самарџија. Самарџиовото магаре."},{"word":"самба","type":"ж.","description":"Вид темпераментен, ритмичен танц по потекло од Бразил. Сите играа во ритамот на самбата. На плажата од далечината се слушаше самба."},{"word":"самее","type":"несв.","description":"Живее осамено; самува. Тој не ја прифати реалноста и самее во планинската колиба. Едно старо дрво самееше во испустената нива."},{"word":"самец","type":"м.","description":"Тој што живее сам, без семејство, без брачен другар. Издаваше соби за самци. Во поткровјето живееше самец."},{"word":"самечки","type":"прид.","description":"Што се однесува на самец, самица. Самечки живот. Самечка соба."},{"word":"самица","type":"ж.","description":"Таа што живее сама; самец. Таа беше стара самица заборавена од сите."},{"word":"самјак","type":"м.","description":"Машко, полово дораснато зрело животно што живее само. Елен самјак."},{"word":"самне","type":"св.","description":"(само во 3 л. едн.) Зазори, се раздени; осамне. Самна, а таа сè уште не можеше да си ги собере мислите. – Самна, а ти уште не си легнал!"},{"word":"само","type":"прил.","description":"Точно толку, не повеќе на единственоста, исклучителноста на нешто. Сите ученици стоеја, само еден не се помрдна од местото. Таква можност се нуди само еднаш."},{"word":"само","type":"сврз.","description":"Исклучување, изземање, освен; обично едната реченица е негирана и се укажува на отсуство на предмет, лице или дејство по исклучок. Сите дојдоа, само тој не дојде. Сите деца си играа во градината, само тие седеа во училницата. Ништо не кажа, само се насмевна."},{"word":"само","type":"чест.","description":"Со именки и заменки, со значење единствено, исклучиво. Само мајстор може да го поправи тоа. Само тој може да ти помогне."},{"word":"само-","type":"претс.","description":"Претставка/префикс за образување глаголи, именки и придавки."},{"word":"Самоа","type":"ж.","description":"Островска држава и архипелаг на Тихиот Океан, дел од Полинезија."},{"word":"самоанализа","type":"ж.","description":"Анализа на сопствената личност и сопствените постапки. Длабока самоанализа. Тој умееше да направи самоанализа и да се преиспита за секој свој потег."},{"word":"самобендисан","type":"прид.","description":"Што претерано се бендисал самиот себе. Самобендисани уметници."},{"word":"самобендиса се","type":"св.","description":"Се бендиса самиот себеси."},{"word":"самобитен","type":"прид.","description":"Што е својствен, оригинален, што се одликува со самостоен развоен пат, што не се поведува по други. Самобитен развиток. Самобитна традиција. Самобитно народно творештво. Самобитни јазични обележја."},{"word":"самобитност","type":"ж.","description":"Одлика на тој што е самобитен или на тоа што е самобитно. Национална самобитност. Творечка самобитност. Самобитност на македонскиот народ."},{"word":"самовар","type":"м.","description":"Специјален метален сад за подготвување чај којшто во внатрешниот дел се загрева со јаглен или со електрична енергија. Врел самовар. Самоварот го наполнија со вода. Го вклучи самоварот."},{"word":"самовила","type":"ж.","description":"Митолошко женско суштество, коешто според народното верување живее во шумите, во планините, покрај реките; вила 3. Горска самовила. Лична како самовила. Самовилите се чести ликови во епската поезија."},{"word":"самовилски","type":"прид.","description":"Што се однесува како самовила. Самовилско оро. Самовилска убавина. Самовилски суштества."},{"word":"самовласник","type":"м.","description":"Владетел со неограничена моќ; апсолутен владетел; самодржец."},{"word":"самовласнички","type":"прид.","description":"Кој се однесува на самовласник; што има особини на самовласник. Самовласнички потези."},{"word":"самовласт","type":"ж.","description":"Неограничена, апсолутна власт на едно лице или на еден систем на управување; самовластие. Таква самовласт народот не можеше да издржи."},{"word":"самовластен","type":"прид.","description":"Што не е ограничен во својата власт; самодржавен. Самовластен господар."},{"word":"самовљубен","type":"прид.","description":"Што се вљубил, што е обземен од љубов кон себеси. Самовљубен човек."},{"word":"самоволен","type":"прид.","description":"Што работи, постапува според својата волја, без ограничување и без почитување на вообичаеното однесување. Самоволен сопственик. Самоволна младина."},{"word":"самоволие","type":"ср.","description":"Постапување според својата волја, без ограничување и без почитување на вообичаеното однесување. Самоволие на раководството. Самоволие на селаните."},{"word":"самоволник","type":"м.","description":"Тој што работи според својата волја."},{"word":"самовоспита се","type":"св.","description":"Се воспита самиот себеси."},{"word":"самоглавник","type":"м.","description":"Човек што останал сосема сам, без семејство."},{"word":"самогласен","type":"прид.","description":"Што се однесува на самогласка; вокален. Самогласна функција."},{"word":"самогласка","type":"ж.","description":"Глас што се изговара со слободно поминување на воздушната струја; вокал. Акцентирана самогласка. Изговор на самогласките."},{"word":"самодеен","type":"прид.","description":"Што дејствува сам, без помош од страна, на аматерска основа. Самодејна активност. Самодеен уметник."},{"word":"самодеец","type":"м.","description":"Тој што дејствува сам, без помош од други, на аматерска основа. Скулптор – самодеец."},{"word":"самодејност","type":"ж.","description":"Состојба на тој што дејствува по сопствена иницијатива."},{"word":"самоделен","type":"прид.","description":"Што е со рачна изработка, недоволно стручно; аматерски. Самоделна шупелка. Самоделско луле"},{"word":"самодисциплина","type":"ж.","description":"Дисциплина во сопственото држење, однесување, навики, наметната од себеси. Железна самодисциплина. Таа работа бара самодисциплина."},{"word":"самодоверба","type":"ж.","description":"Доверба во себеси, во сопствените можности и способности. Силна самодоверба. Полека тој си ја поврати самодовербата."},{"word":"самодоволен","type":"прид.","description":"Задоволен од самиот себеси; Самодоволен човек."},{"word":"самодокажува се","type":"несв.","description":"Самиот ги докажува сопствените вредности пред себеси и пред светот."},{"word":"самодопадлив","type":"прид.","description":"Што е допадлив на самиот себеси; што се допаѓа на себеси. Самодопадлив гест."},{"word":"самодржавен","type":"прид.","description":"Што се однесува на самодржавие и самодржавје."},{"word":"самодржавие","type":"ср.","description":"Неограничена власт на владетелот; систем на управување на државата со неограничена власт. Самодржавието ја ограничува слободата на поединецот"},{"word":"самодржец","type":"м.","description":"Тој што има неограничена власт; апсолутен владетел."},{"word":"саможив","type":"прид.","description":"Што живее само за себе; егоистичен. Саможив владетел. Саможивен љубовник. Саможивни луѓе"},{"word":"саможивник","type":"м.","description":"Тој што живее мислејќи само на себеси и на своите потреби, егоистичен човек; Имаше семејство, но сепак беше саможивник. Бездушен саможивник."},{"word":"саможивништво","type":"ср.","description":"Состојба на тој што е саможивец / саможивник."},{"word":"саможртва","type":"ж.","description":"Жртвување на себеси; Решителна саможртва. Чин на саможртва. Саможртва за татковината."},{"word":"саможртвен","type":"прид.","description":"Што се однесува на саможртва. Саможртвен подвиг."},{"word":"саможртвува се","type":"св. и несв.","description":"Се жртвува себеси; Тој свесно се саможртвуваше. Многумина се саможртвуваа за слободата."},{"word":"самозаборав","type":"м.","description":"Заборавање на себеси, на своите потреби; занесеност. Љубовен самозаборав. Плачеше до самозаборав."},{"word":"самозаборава се","type":"несв.","description":"Се заборава себеси. Се самозабораваше од опиеноста од таа девојка."},{"word":"самозаборави се","type":"св.","description":"Се заборави себеси, се најде во состојба на самозаборав. Од неочекуваниот успех се самозаборави."},{"word":"самозадоволен","type":"прид.","description":"Што е уверен во сопствените способности и достоинства. Самозадоволен израз. Самозадоволна насмевка."},{"word":"самозадоволи се","type":"несв.","description":"Задоволи себеси, своите потреби со сопствени сили. Се самозадоволи, а на другите не ни помисли."},{"word":"самозадоволство","type":"ср.","description":"Состојба на тој што е задоволен со самиот себеси."},{"word":"самозалаже се","type":"св.","description":"Залаже, убеди, занесе самиот себеси во нешто. Се самозалажа дека тој глас е само привидение."},{"word":"самозапалив","type":"прид.","description":"Што од себе самиот може да се запали. Самозапалив материјал."},{"word":"самозапалување","type":"ср.","description":"Самоубиство со спалување, обично во знак на протест."},{"word":"самозаштита","type":"ж.","description":"Заштита со сопствени сили и средства на себеси, на личната сопственост и интереси. Самозаштита на населението. Обука за самоодбрана и самозаштита."},{"word":"самозаштити се","type":"св.","description":"Се заштити со сопствени сили и средства. Се самозаштити на сите можни начини."},{"word":"самозван","type":"прид.","description":"Што самиот се смета, се прогласува за нешто. Самозван добротвор. Самозван водач."},{"word":"самозванец","type":"м.","description":"Тој што самиот се претставува за нешто, без да има знаење, способност, право за тоа. Работел како лекар самозванец. Татко самозванец."},{"word":"самоизгнаник","type":"м.","description":"Тој што самиот се казнил со прогонство."},{"word":"самоизградба","type":"ж.","description":"Образование, изградување на сопствената личност, самостојно без туѓа помош. Тој многу вложи во личната самоизградба."},{"word":"самоизгради се","type":"св.","description":"Изгради самиот себеси, подобри сопствената личност со сопствени сили, без туѓа помош. Не беше образована, но затоа се самоизгради кога веќе беше возрасна."},{"word":"самоиздржи се","type":"св.","description":"Обезбеди издршка на самиот себеси; обезбедува самиот основни, животни потреби."},{"word":"самоиздршка","type":"ж.","description":"Издржување на самиот себеси, обезбедување, задоволување на сопствените основни, животни потреби."},{"word":"самоизмама","type":"ж.","description":"Измама на самиот себеси. Свесна самоизмама. Жртва на самоизмама."},{"word":"самоизмами се","type":"св.","description":"Се измами самиот себеси. Се самоизмами дека тој се променил."},{"word":"самоизмамнички","type":"прид.","description":"Што се однесува на самоизмама."},{"word":"самоизмачи се","type":"св.","description":"Измачи самиот себеси. Се самоизмачи со постојаното размислување."},{"word":"самоизолација","type":"ж.","description":"Доброволна изолација на самиот себеси, свесно одвојување од средината. По тоа што се случи се повлече во самоизолација."},{"word":"самоилузија","type":"ж.","description":"Илузија, привид предизвикан од себеси. Живееше во самоилузии."},{"word":"самоиницијатива","type":"ж.","description":"Иницијатива со личен поттик без наметнување отстрана. Пројавува самоиницијатива. Сè се случи по негова самоиницијатива."},{"word":"самоиницијативен","type":"прид.","description":"Што пројавува самоиницијатива; што е поттикнат од самоиницијатива. Самоиницијативен потег."},{"word":"самоиронија","type":"ж.","description":"Иронија насочена кон самиот себеси. Блага самоиронија. Доза на самоиронија."},{"word":"самоисклучи се","type":"св.","description":"Исклучи самиот себеси од некаква организација, група и сл. Тој се самоисклучи од редовите со неколкумесечното недоаѓање."},{"word":"самоисмевање","type":"ср.","description":"Исмевање на самиот себеси"},{"word":"самоиспита се","type":"св.","description":"Испита самиот себеси. Се самоиспитуваше до лудило."},{"word":"самоистреби се","type":"св.","description":"За множество, многумина, сите – се истреби еден со друг. Се самоистребија до еден."},{"word":"самоказнување","type":"ср.","description":"Казнување на самиот себеси."},{"word":"самоквас","type":"м.","description":"Млеко што се поткиселило самото од себе."},{"word":"самокитка","type":"ж.","description":"Вид многугодишно растение со розетни листови, со јадри цветови групирани во грозд или метличка со жолта или сина боја; Aconitum nallepus."},{"word":"самоков","type":"м.","description":"Чекан што се движи со силата на вода, пареа или на електрична енергија."},{"word":"самоконтрола","type":"ж.","description":"Контрола над сопствените чувства, постапки, работа и сл. Полна самоконтрола. Тој ја губеше самоконтролата."},{"word":"самокори се","type":"несв.","description":"Кори самиот себеси; . Се самокореше за непромислената постапка."},{"word":"самокритика","type":"ж.","description":"Критика искажана за себеси, за сопствените постапки и работа; за сопствените слабости и недостатоци. Лажна самокритика. Чувство за самокритика."},{"word":"самокритикува се","type":"несв.","description":"Искажува критика за самиот себеси, за сопствените постапки и работа, за сопствените слабости и недостатоци. Никогаш не се самокритикуваше."},{"word":"самокритичен","type":"прид.","description":"Што се однесува критички кон себеси. Самокритичен човек. Самокритични ученици."},{"word":"самокритички","type":"прид.","description":"Што се однесува на самокритика. Самокритички пристап."},{"word":"самолеплив","type":"прид.","description":"Што е премачкан со слој лепило што овозможува брзо и лесно поставување на местото наменето за тоа."},{"word":"самољубец","type":"м.","description":"Тој што се сака само себеси; егоист. Тој е уметник самољубец."},{"word":"самољубив","type":"прид.","description":"Што се одликува со самољубие. Самољубива личност. Самољубив владетел."},{"word":"самољубие","type":"ср.","description":"Чувство за сопствена висока вредност и пречувствителност кон туѓото мислење за себеси. Празно самољубие. Тоа што го слушна му годеше на неговото самољубје. Роб на сопственото самољубје"},{"word":"самонабљудува се","type":"несв.","description":"Се набљудува самиот себеси, сопствените мисли и чувства, својата психичка и физичка состојба итн. Таа се самонабљудуваше и го откриваше своето скриено јас."},{"word":"самоник","type":"м.","description":"Растение што никнало самото од себе, без човечки труд. Кајсија самоник."},{"word":"самообвинение","type":"ср.","description":"Обвинение кон самиот себеси. Наметнато самообвинение. Се душеше во самообвиненија."},{"word":"самообвини се","type":"св.","description":"Обвини самиот себеси. За да го заштити виновникот, се самообвини."},{"word":"самообразование","type":"ср.","description":"Образование стекнато самостојно, без посета на настава и без помош од наставник. Филозофско самообразование. Самообразование од различни области."},{"word":"самообразова се","type":"св. и несв.","description":"Образова самиот себеси, без посета на настава и без помош од наставници. Се самообразова на туѓ јазик. Желбата да се самообразова не го напушти дури ни во поодмината возраст."},{"word":"самообразовен","type":"прид.","description":"Што се однесува на самообразование. Самообразовен процес. Самообразовен период."},{"word":"самоограничи се","type":"св.","description":"Ограничи самиот себеси своите потреби, желби, интереси. Се самоограничи во темите што ги обработуваше."},{"word":"самоодбрана","type":"ж.","description":"Одбрана на себеси со сопствени сили и средства, на личната сопственост и интереси; Оружје за самоодбрана. Убиство во самоодбрана."},{"word":"самоодржи се","type":"св.","description":"Се одржи во живот самиот себеси, ја зачува својата личност при тешки околности. И покрај тоа што немаше никој покрај него во тешките моменти, успеа да се самоодржи."},{"word":"самоодржување","type":"ср.","description":"Глаголска именка од самоодржува се."},{"word":"самооплоден","type":"прид.","description":"Што самиот се оплодува. Некои зеленчукови култури се самооплодни."},{"word":"самооплоди се","type":"св.","description":"Се оплоди без посредник."},{"word":"самооплодување","type":"ср.","description":"Глаголска именка од самооплодува се."},{"word":"самооправдување","type":"ср.","description":"Оправдување на себеси, на сопствените постапки."},{"word":"самоопредели се","type":"св.","description":"Се определи сам во однос на националната припадност за животот во едно општество. Народот се самоопредели да живее во одделна држава."},{"word":"самоопределување","type":"ср.","description":"Глаголска именка од самоопредели се."},{"word":"самоорганизираност","type":"ж.","description":"Организираност без туѓо посредство. Во тие критични моменти, населението постигна висок степен на самоорганизираност."},{"word":"самоорганизира се","type":"св. и несв.","description":"Се организира меѓусебно, без туѓа помош, без посредство на органите на власта. Населението се самоорганизира во справувањето со стихијата. Станарите се самоорганизирале при фаќањето на натрапникот."},{"word":"самоосвести се","type":"св.","description":"Се освести самиот;"},{"word":"самоостварување","type":"ср.","description":"Остварување на сопствените цели и задачи. Со последното дело тој доживува целосно самоостварување."},{"word":"самоосуда","type":"ж.","description":"Осуда на самиот себеси, на своите постапки. Чувство на самоосуда."},{"word":"самооткажување","type":"ср.","description":"Подготвеност за нешто преку жртвување на личните потреби и желби. Целосно самооткажување."},{"word":"самооценување","type":"ср.","description":"Оценување на самиот себеси. Самооценување на учениците."},{"word":"самоповикан","type":"прид.","description":"Што самиот се смета себеси за обврзан, задолжен, надлежен, способен за нешто; повикан 2."},{"word":"самопожртвуван","type":"прид.","description":"Што е подготвен, по сопствен избор, да се жртвува за доброто на другите или за општо добро;"},{"word":"самопожртвување","type":"ср.","description":"Пожртвување на самиот себеси за доброто на другите или за општо добро. Самопожртвувањето не беше својствено на неговата егоистична природа."},{"word":"самопознавање","type":"ср.","description":"Познавање на самиот себеси, на сопствената суштина. Тој беше насочен кон самопознавање."},{"word":"самопоканет","type":"прид.","description":"Што дошол без покана да учествува, да присуствува некаде каде што е за поканети. Самопоканет гостин."},{"word":"самопомош","type":"ж.","description":"Помош што си ја укажува повредениот самиот себеси. Во првите моменти најбитна е самопомошта."},{"word":"самопонижи се","type":"св.","description":"Се понижи самиот себеси."},{"word":"самопослуга","type":"ж.","description":"Продавница во којашто купувачот се служи сам. Малечка самопослуга. Продавачка во самопослуга."},{"word":"самопослужување","type":"ср.","description":"Начин на продавање во продавници и во некои ресторани (за брза услуга) во кои купувачот сам го зема и го носи до касата тоа што го купува."},{"word":"самопочит","type":"ж.","description":"Почит кон самиот себеси. Изгубена самопочит."},{"word":"самопочитување","type":"ср.","description":"Почитување кон самиот себеси; Самопочитувањето е основа на самодовербата."},{"word":"самопрегор","type":"м.","description":"Подготвеност на единката да се жртвува себеси за доброто на други или за општо добро. Работеше со самопрегор."},{"word":"самопрегорен","type":"прид.","description":"Што е подготвен да се жртвува себеси за доброто на другите или за општо добро; самопожртвуван. Самопрегорен активист.2. Исполнет со самопрегор. Самопрегорна работа."},{"word":"самопрезир","type":"м.","description":"Презир кон самиот себеси. Живееше во самопрезир."},{"word":"самопрекор","type":"м.","description":"Прекор кон самиот себеси. Растргнат меѓу самопрекорот и самољубието."},{"word":"самопридонес","type":"м.","description":"Договорен личен придонес што го даваат граѓаните (во пари или во работа) за некаква заедничка цел (изградба на пат, училиште, болница и сл.). Местен самопридонес. Општината организира неколку самопридонеси."},{"word":"самопризнание","type":"ср.","description":"Признание за сопствената вина, престап и сл. што го дава осомничениот самиот, по сопствена волја. Самопризнанието му ја олесни совеста."},{"word":"самопрогласи се","type":"св.","description":"Се прогласи самиот себеси за нешто, без почитување на посебно утврдената постапка за тоа. Се самопрогласи за победник."},{"word":"самопрогонство","type":"ср.","description":"Прогонство на себеси по личен избор. Се казни со самопрогонство."},{"word":"саморазвиток","type":"м.","description":"Умствен или физички развиток со сопствен труд, без туѓа помош. Саморазвиток на личноста. Саморазвитокот се одвиваше заедно со исполнувањето на животните цели."},{"word":"саморанување","type":"ср.","description":"Ранување на самиот себе. Се случија неколку саморанувања при чистење на оружјето."},{"word":"самораспушти се","type":"св.","description":"Се распушти самиот. Собранието се самораспушти."},{"word":"самореклама","type":"ж.","description":"Рекламирање, фалење на самиот себеси. Работеше и живееше скромно, далеку од самореклама."},{"word":"саморекламер","type":"м.","description":"Човек што самиот си прави реклама себеси. Тој е самобендисан саморекламер."},{"word":"саморекламерство","type":"ср.","description":"Склоност кон рекламирање на самиот себе. Саморекламерството како да стана мода."},{"word":"саморекламира се","type":"св. и несв.","description":"Се рекламира самиот себеси. Нивната организација се саморекламира во секоја пригода."},{"word":"самороден","type":"прид.","description":"Чист, во чиста состојба, без примеси. Самородно злато."},{"word":"Самос","type":"м.","description":"Грчки остров во Егејско Море."},{"word":"самосвесен","type":"прид.","description":"Што е свесен за самиот себеси, за својата вредност, самоувереност. Самосвесна личност. Самосвесна девојка."},{"word":"самосвест","type":"ж.","description":"Свест за самиот себеси, за сопствената вредност, самоувереност. Изградена самосвест. Длабока и јасна самосвест."},{"word":"самосвести се","type":"св.","description":"Стане самосвесен."},{"word":"самосвоен","type":"прид.","description":"Што има свои посебни карактеристики; посебен, специфичен. Самосвоен стил. Самосвоен опус. Во целокупната литература тој зазема самосвојно место."},{"word":"самосовладување","type":"ср.","description":"Совладување на самиот себеси. Неговото самосовладување одаваше впечаток на рамнодушност. Го напушташе мирот и самосовладувањето."},{"word":"самосожали се","type":"св.","description":"Се сожали самиот себеси."},{"word":"самост","type":"ж.","description":"Осаменост, самотија. Старечка самост. Тивка самост крај реката."},{"word":"самостоен","type":"прид.","description":"Што не е потчинет или зависен од некого или од нешто; независен. Самостојна држава. Самостојна црква."},{"word":"самострел","type":"м.","description":"Рачно ладно оружје за борба, лов и спорт со кое се исфрлаат стрели и кугли."},{"word":"самосугестија","type":"ж.","description":"Сугестивно влијание врз самиот себеси; Си влијаеше со самосугестија. Со самосугестија ја надмина кризата."},{"word":"самота","type":"ж.","description":"Осаменост; Убиствена самота. Страв од самота."},{"word":"самотвор","type":"м.","description":"Што е создаден сам од себе, независно од надворешните влијанија."},{"word":"самотворен","type":"прид.","description":"Што се однесува на самотвор."},{"word":"самотен","type":"прид.","description":"Што живее сам, одделен од луѓето. Самотна калуѓерка. Самотен странец."},{"word":"самоти","type":"прил.","description":"За потсилување на предлогот во состави со значење на близина, многу блиску по место или време: веднаш до, сосема до, токму на. Се судриле на самоти раскрсница. Ја дотера колата до самоти порта. Се родила на самоти Велигден."},{"word":"самоти","type":"чест.","description":"На почеток на реченица за да се искаже неодобрување на нечија постапка, со значење сè туку. Самоти седи и ништо не прави. Самоти ломоти."},{"word":"самотија","type":"ж.","description":"Живот во осаменост, без општење со луѓето. Затворска самотија. Се плаши од самотија. Живее во самотија."},{"word":"самотник","type":"м.","description":"Тој што живее во самотија. Старец самотник. Разочаран самотник. Самотник на своето време."},{"word":"самотнички","type":"прид.","description":"Што се однесува на самотник. Самотнички живот."},{"word":"самоток","type":"м.","description":"Првото вино што се добива пред ферментација на грозјето. Вкусен самоток."},{"word":"самоубеден","type":"прид.","description":"Убеден во себе; Самоубеден во својата способност."},{"word":"самоубедување","type":"ср.","description":"Убедување на себеси, самоубеденост, самоувереност."},{"word":"самоубие се","type":"св.","description":"Убие себеси; изврши самоубиство. На крај главниот лик се самоуби. Борците се самоубиле за да не паднат во рацете на непријателот."},{"word":"самоубиец","type":"м.","description":"Тој што извршил самоубиство. Бомбаш самоубиец. Пилот самоубиец."},{"word":"самоубиствен","type":"прид.","description":"Што има особини на самоубиство; опасен за себеси. Самоубиствен напад. Самоубиствено решение. Самоубиствени мисли."},{"word":"самоубиство","type":"ср.","description":"Одземање на сопствениот живот. Фанатично самоубиство. Обид за самоубиство."},{"word":"самоуважение","type":"ср.","description":"Уважение кон себеси, сопствената личност. Чувство на самоуважение."},{"word":"самоуверен","type":"прид.","description":"Што е уверен во себеси, во сопствените способности и квалитети. Самоуверена девојка. Самоуверен раководител 2. Што покажува, што сведочи за увереност во себе. Самоуверен тон. Самоуверено држење."},{"word":"самоуверување","type":"ср.","description":"Верување во себеси;"},{"word":"самоук","type":"м.","description":"Тој што научил нешто сам, без помош од некого или без школување. Некои самоуци се добри колку и образованите."},{"word":"самоук","type":"прид.","description":"Што научил нешто сам. Самоук бербер. Самоука шивачка."},{"word":"самоукине се","type":"св.","description":"Се укине самиот себе. Комисијата се самоукина со таа одлука."},{"word":"самоуништи се","type":"св.","description":"Уништи себеси."},{"word":"самоуништувачки","type":"прид.","description":"Што се однесува на самоуништување. Самоуништувачки постапки."},{"word":"самоуправа","type":"ж.","description":"Право на организација или заедница (општина, град, реон и др.) самостојно да управува со внатрешните работи; автономија. Локална самоуправа. Градска самоуправа. Црковна самоуправа."},{"word":"самоуправен","type":"прид.","description":"Што се однесува на самоуправа. Самоуправен орган. Самоуправни единици."},{"word":"самоуправување","type":"ср.","description":"Глаголска именка од самоуправува."},{"word":"самоуправува (се)","type":"несв.","description":"Управува сам, самостојно."},{"word":"самоуправувач","type":"м.","description":"Тој што учествува во самоуправување."},{"word":"самофалба","type":"ж.","description":"Фалба на себеси. Празни самофалби."},{"word":"самофалбаџија","type":"м.","description":"Тој што се фали самиот себеси. Од него поголем самофалбаџија немам сретнато."},{"word":"самофалбен","type":"прид.","description":"Што се однесува на самофалба."},{"word":"самофалство","type":"ср.","description":"Особина на тој што самиот себеси се фали. Проѕирно самофалство. Се внесе во самофалство."},{"word":"самофинансира се","type":"св. и несв.","description":"Се финансира самиот себе. Се самофинансираше за време на целото школување."},{"word":"самохипноза","type":"ж.","description":"Хипноза спроведена врз самиот себеси."},{"word":"самохран","type":"прид.","description":"Што е сам, без никого и сам се грижи за себе. Самохран родител."},{"word":"самоцел","type":"ж.","description":"Тоа што се јавува како цел сама за себе, а не како средство за постигнување нешто. Јасна самоцел. Играта како самоцел."},{"word":"самоцелен","type":"прид.","description":"Што е цел сам за себе. Самоцелна поезија. Самоцелна уметност."},{"word":"самоцензура","type":"ж.","description":"Цензура над самиот себеси, воздржување од објавување на текст што може да предизвика некакви реакции. Самоцензурата е присутна кај некои автори од постарата генерација."},{"word":"самочувство","type":"ср.","description":"Чувство што се јавува само од себе, од сопствената физичка состојба и од своето душевно расположение."},{"word":"самрак","type":"м.","description":"Слаб мрак, полумрак пред изгревање или по заоѓање на сонцето. Ран самрак. Есенски самрак. Тргнаа во самракот за да стасаат навреме."},{"word":"самрачен","type":"прид.","description":"Што се однесува на самрак. Самрачен ветер."},{"word":"самува","type":"несв.","description":"Живее сам, одделен од луѓето. Во младоста имаше многу пријатели, а во староста самуваше. Самуваа двајцата на два краја од градот."},{"word":"самур","type":"м.","description":"(зоол.) Вид сибирско животно, слично на куна, со скапоцено крзно; Martes cibellina."},{"word":"самурај","type":"м.","description":"Припадник на кастата витези во феудална Јапонија."},{"word":"самурен","type":"прид.","description":"Што се однесува на самур; што е од самур."},{"word":"самурлија","type":"прид.","description":"Што е од кожа од самур. Капа самурлија."},{"word":"Сана","type":"ж.","description":"Главен град на Јемен."},{"word":"санаториум","type":"м.","description":"Здравствена установа за лекување и одмор, најчесто сместена во природа; болница. Санаториум за душевно болни. Го испратија во санаториум."},{"word":"санација","type":"ж.","description":"(мед.) Излекување, оздравување. Таа болест бара долготрајна санација."},{"word":"санационен","type":"прид.","description":"Што се однесува на санација. Санационен кредит. Санациски мерки"},{"word":"сангвиник","type":"м.","description":"Тој што има сангвинична природа, што е со жива, весела, бујна, избувлива природа. Сангвиникот тешко се воздржува."},{"word":"сангвиничен","type":"прид.","description":"Што е жив, буен, избувлив;"},{"word":"сандак","type":"м.","description":"Направа од дрво или метал со поклопец за чување облека, продукти и сл.; ковчег. Дрвен сандак со шари. Сандаци со муниција. Килимите ги чуваше во стариот сандак. Сандаци со пчели."},{"word":"сандаклија","type":"прид.","description":"Што има форма, што личи на сандак."},{"word":"сандала","type":"ж.","description":"Вид лесна летна обувка. Женски сандали. Кожени сандали. Сандали со врвки."},{"word":"сандалија","type":"ж.","description":"Стол. Дрвена сандалија."},{"word":"Сан Диего","type":"ср.","description":"Најјужното пристаниште во САД на Тихи Океан."},{"word":"сандолина","type":"ж.","description":"Вид тесен и плиток чун. Лесна сандолина. Сандолина со еден веслач."},{"word":"санира","type":"св. и несв.","description":"(мед.) Излечи, лекува некого. Лекарите ги санираа повредите."},{"word":"санитар","type":"м.","description":"Здравствен работник од помошниот медицински персонал, болничар. Работеше како санитар во болницата."},{"word":"санитарен","type":"прид.","description":"Што се однесува на здравје, хигиена; здравствен, хигиенски. Санитарен материјал. Санитарна инспекција. Санитарни мерки."},{"word":"санитет","type":"м.","description":"Јавни установи што се грижат за чување на здравјето и за нега на болните."},{"word":"санка","type":"несв.","description":"Влече на санка некого. Тој го санкаше своето братче."},{"word":"санка","type":"ж.","description":"Направа од дрво, метал, пластика за лизгање на снег. Детска санка. Дрвена санка."},{"word":"санкање","type":"ср.","description":"Глаголска именка од санка."},{"word":"санким","type":"прил.","description":"Божем, како да, небаре. Санким тој не греши. Се дотераа санким на гости ќе одат."},{"word":"Санкт Петербург","type":"м.","description":"Град во Русија."},{"word":"санкција","type":"ж.","description":"Одобрување, потврдување на полноважноста на некој акт на пониската власт од страна на повисоката."},{"word":"санкционира","type":"св. и несв.","description":"Одобри, одобрува, потврди, потврдува; санкција 2. Определи, определува санкции; санкција 2 и 3."},{"word":"Сан Марино","type":"ср.","description":"Држава во Европа."},{"word":"саноќ","type":"прил.","description":"Цела ноќ, преку цела ноќ. Саноќ седам, Трено, саноќ мислам..."},{"word":"санс","type":"м.","description":"Вид игра со карти. Партија санс."},{"word":"Сан Салвадор","type":"м.","description":"Главен град на Салвадор/Ел Салвадор."},{"word":"санскрит","type":"м.","description":"Древен јазик на индиската литература."},{"word":"санскритист","type":"м.","description":"Лице што се занимава со проучување на санскрит."},{"word":"санскритски","type":"прид.","description":"Што се однесува на санскрит; што е напишано на санскрит. Санскритски јазик. Санскритска песна."},{"word":"санта","type":"ж.","description":"Огромна дебела плоча од мраз којашто плови по водена површина. Ледена санта. Сантата напукна. Бродот удри во санта мраз."},{"word":"санти-","type":"претс.","description":"Претставка/префикс за образување на мерни единици, при што го означува стотиот дел од основната мерна единица: сантиметар, сантилитар и сл."},{"word":"сантиграм","type":"м.","description":"Стоти дел од грам."},{"word":"Сантијаго","type":"м.","description":"Главен град на Чиле."},{"word":"сантилитар","type":"м.","description":"Стоти дел од литар."},{"word":"сантим","type":"м.","description":"Стоти дел од валутата франк."},{"word":"сантиметар","type":"м.","description":"Стоти дел од метарот. Петнаесет сантиметри. Неколку сантиметри."},{"word":"Санто Доминго","type":"м.","description":"Главен град на Доминиканска Република."},{"word":"сантрач","type":"м.","description":"Вид ограда околу бунар, гроб и сл. Се потпре на сантрачот околу бунарот."},{"word":"Сан Франциско","type":"м.","description":"Град во Калифорнија, САД."},{"word":"Сан Хосе","type":"м.","description":"Главен град на Костарика."},{"word":"Сан Хуан","type":"м.","description":"Главен град на Порторико."},{"word":"санџак","type":"м.","description":"Административна единица во времето на турското владеење; округ. Битолскиот санџак."},{"word":"Санџак","type":"м.","description":"Област во Србија."},{"word":"санџактар","type":"м.","description":"Знаменосец; бајрактар."},{"word":"сања","type":"ж.","description":"санка."},{"word":"Сао Паоло","type":"ср.","description":"Град во Бразил."},{"word":"сап","type":"м.","description":"Дршка, рачка на секира, лопата и сл."},{"word":"сапи","type":"и.","description":"Задниот дел над нозете кај некои четириножни животни. Мускулести сапи. Сапи на коњ."},{"word":"сапун","type":"м.","description":"Хемиско средство во тврда состојба за миење, перење. Тоалетен сапун. Детски сапун. Сапун за алишта. Сапун од камилица. Сода за варење сапун."},{"word":"сапунар","type":"м.","description":"Тој што прави сапун. Тој беше сапунар во фабриката за сапун."},{"word":"сапунарница","type":"ж.","description":"Работилница, дуќан каде што се прави или продава сапун."},{"word":"сапунарски","type":"прид.","description":"Што се однесува на сапунар и сапунарство."},{"word":"сапунарство","type":"ср.","description":"Занает на сапунар."},{"word":"сапунен","type":"прид.","description":"Што е од сапун. Сапунени меури."},{"word":"сапунерка","type":"ж.","description":"Мала кутија за сапун. Пластична сапунерка."},{"word":"сапунест","type":"прид.","description":"Што има својства на сапун. Сапунеста вода."},{"word":"сапуни","type":"несв.","description":"Мачка со сапун; Пред да се бричи, го сапунеше лицето. Го сапунеше своето витко тело."},{"word":"сапуниса","type":"св.","description":"Намачка со сапун. Ја сапуниса косичката на бебето."},{"word":"сапуница","type":"ж.","description":"Бела пена добиена од сапун и вода. Меур од сапуница. На лицето имаше остатоци од сапуница."},{"word":"сапунски","type":"прид.","description":"Што се однесува на сапун."},{"word":"сапунче","type":"ср.","description":"Дем. од сапун."},{"word":"сапунџија","type":"м.","description":"Тој што прави и продава сапун;"},{"word":"сапунџилница","type":"ж.","description":"Дуќан, работилница каде што се произведува и продава сапун.;"},{"word":"сарабанда","type":"ж.","description":"Стар шпански и француски народен танц."},{"word":"сарага","type":"ж.","description":"Вид ситна, слатководна риба; Alburnus scoranza."},{"word":"Сараево","type":"ср.","description":"Главен град на Босна и Херцеговина."},{"word":"сарај","type":"м.","description":"Голема убава куќа на великодостојник во времето на турското владеење; дворец. Раскошен сарај. Сарај на султанот."},{"word":"сарајлија","type":"ж.","description":"Вид вртено печиво од киснато тесто. Топли сарајлии."},{"word":"сарајски","type":"прид.","description":"Што се однесува на сарај, што припаѓа на сарај. Сарајски цветни градини."},{"word":"сарак","type":"м.","description":"Долг стап за потпирање на жица за спростирање алишта."},{"word":"сарандар","type":"м.","description":"Молитва што се чита секојдневно до 40 дена од смртта на покојникот."},{"word":"сараф","type":"м.","description":"Тој што се занимава со менување пари; банкар."},{"word":"сарафлак","type":"м.","description":"Занимање на сараф. Сарафлакот слабо му одеше."},{"word":"Сарацен","type":"м.","description":"Генеричко име за муслиманите во средновековна Европа."},{"word":"сарач","type":"м.","description":"Тој што изработува производи од кожа како узди, амови, седла и сл. Во чаршијата останаа уште неколку сарачи. Отиде кај сарачот да порача седло."},{"word":"сарачлак","type":"м.","description":"Занимање на сарач. Родителите го дадоа на сарачлак."},{"word":"сарачница","type":"ж.","description":"Сарачки дуќан."},{"word":"сараџа","type":"ж.","description":"(арх.) Заразна болест кај коњите, еден вид сакагија. Коњите фатија сараџа."},{"word":"сараџица","type":"ж.","description":"Вид лековито растение; Polygonatum multiflorum. Маст од сараџица."},{"word":"сараџлив","type":"прид.","description":"Што има, што е со сараџа. Сараџливи раце."},{"word":"саргија","type":"ж.","description":"Груба, цврста ткаенина за вреќи, за покривање и за пакување стоки. Торбата ја стави во аголот и ја покри со саргија."},{"word":"сардела","type":"ж.","description":"(бот.) Вид саксиско растение со цветови во разни бои; Црвена сардела. Саксии со сардели. Ги пресади сарделите."},{"word":"сардина","type":"ж.","description":"Вид ситна морска риба; Sardina pilcharelus. Конзервирани сардини. Кутија со сардини."},{"word":"сардинен","type":"прид.","description":"Што е од сардини; што е со сардини. Сардинена салата. Сардинени конзерви."},{"word":"сардиса","type":"св.","description":"(арх.) Постави опсада на некое место. Војската го сардиса градот. За миг ја сардисаа куќата. Тука беше крајот, четата беше сардисана."},{"word":"сардоникс","type":"м.","description":"Минерал со правилно распоредени линии во темноцрвена и бела боја. Ѓердан од сардоникс."},{"word":"сардоничен","type":"прид.","description":"Што е злобен, зајадлив; саркастичен. Сардоничен поглед. Сардонична насмевка."},{"word":"сардонски","type":"прид.","description":"Злобен, зајадлив; саркастичен."},{"word":"сари","type":"ср.","description":"Женска традиционална облека во Индија, убаво изработено платно обвиткано околу телото на специфичен начин, со еден дел префрлен преку рамо или преку глава. Црвено сари. Сари со раскошни украси."},{"word":"сарикана","type":"ж.","description":"Смеса за отстранување на влакната од телото."},{"word":"сарказам","type":"м.","description":"Остро потсмевање, подбив; силна иронија. Нечовечен сарказам. Скриен сарказам."},{"word":"саркастичен","type":"прид.","description":"Што изразува, што содржи во себе сарка Саркастичен призвук. Саркастична насмевка. Саркастични шеги."},{"word":"сарком(а)","type":"м.","description":"Малиген тумор; рак со лоши прогнози."},{"word":"саркофаг","type":"м.","description":"Мртовечки ковчег од камен кај древните народи. Римски саркофаг. Раскошен саркофаг. Саркофази полни со злато."},{"word":"сарма","type":"ж.","description":"Вид традиционално јадење од ориз и мелено месо завиткано во листови од зелка, лоза, штавеј и сл. Посна сарма. Сарма од стасана зелка."},{"word":"сармаџија","type":"м.","description":"Тој што сака да јаде сарма. Тој е голем сармаџија."},{"word":"сарош","type":"м.","description":"Пијаница, бекрија; боем."},{"word":"саска","type":"несв.","description":"Поттикнува со звук што потсетува на продолжено „с“, дразни (куче) да нападне. Го саскаше кучето."},{"word":"саскав","type":"прид.","description":"Што личи на саскање. Саскаво дишење."},{"word":"саскот","type":"м.","description":"Звук на саскање. Метален саскот. Саскот од животно."},{"word":"сатана","type":"м.","description":"(рел.) Според религиозните верувања, натприродно суштество што што ги наведува луѓето на грев, на лоши дела и владее со пеколот, олицетворение на зол дух; ѓавол, враг. Сатаната влегла во него."},{"word":"сатанизам","type":"м.","description":"Обожување на ѓаволот."},{"word":"сатанизира","type":"св. и несв.","description":"Прикаже, прикажува некого или нешто како сатана, оцрни, оцрнува до крајност. Го сатанизира својот противник за полесно да го победи на изборите."},{"word":"сатански","type":"прид.","description":"Што се однесува на сатаната, што е својствен на сатаната. Сатански дух. Сатанска насмевка. Сатанско учење."},{"word":"сатар","type":"м.","description":"Широк и долг месарски нож, сличен на мала секира. Закрвавен сатар. Месото го сечеше со сатар. Сатарот се заби во трупецот."},{"word":"сателит","type":"м.","description":"(астр.) Помало небесно тело коешто се движи по орбита околу поголема планета; придружник, сопатник. Месечината е сателит на Земјата."},{"word":"сатен","type":"м.","description":"Вид мазна свилена ткаенина со висок сјај. Бел сатен. Панделка од сатен. Црвен фустан од сатен."},{"word":"сатеска","type":"ж.","description":"Мала река; теснец меѓу две планини. Тесни сатески меѓу огромните карпи. Планински води се влечкаа по сатеските."},{"word":"сатинен","type":"прид.","description":"Што е од сатен. Сатинена наметка."},{"word":"сатинет","type":"м.","description":"Вид тенок сатен. Ракави од сатинет."},{"word":"сатиниран","type":"прид.","description":"Што е мазен и сјаен како сатен. Сатинирано платно. Сатинирана хартија."},{"word":"сатир","type":"м.","description":"(мит.) Полубожество во грчката митологија, олицетворение на похота."},{"word":"сатира","type":"ж.","description":"Литературно дело во кое грубо се исмеваат негативни особини, појави и сл. Тој пишуваше сатири."},{"word":"сатиричар","type":"м.","description":"Писател, автор на сатири. Познат сатиричар. Талент на сатиричар."},{"word":"сатиричен","type":"прид.","description":"Што се изразува, што содржи во себе сатира. Сатирична приказна. Сатирични стихови. Сатиричен призвук. Сатиричен јазик."},{"word":"сатисфакција","type":"ж.","description":"(истор.) Чин на задоволување за навреда на честа и достоинството преку повикување на двобој кај благородниците во феудалното општество."},{"word":"сатрап","type":"м.","description":"(истор.) Владетел на покраина во Стара Персија."},{"word":"Саудиска Арабија","type":"ж.","description":"Држава на Арабискиот Полуостров, Азија."},{"word":"сауна","type":"ж.","description":"Вид финска парна бања. Хотелот имаше сауна."},{"word":"Саун Томе и Принсип","type":"ср.","description":"Островска држава во Гвинејскиот Залив, Африка."},{"word":"сафа","type":"ж.","description":"Сад за вода. Држеше сафа во растреперената рака."},{"word":"сафари","type":"ср.","description":"Странска истражувачка или ловечка експедиција во Африка во која учествува домородното население како носачи на товар и оружје."},{"word":"сафи","type":"прид.","description":"Што е чист, јасен, вистински. Сафи злато. Сафи ќеф."},{"word":"сафијан","type":"м.","description":"Фино обработена овча или козја кожа."},{"word":"сафир","type":"м.","description":"Вид скапоцен камен со сина боја што се прелева; алуминиумов оксид."},{"word":"сафирен","type":"прид.","description":"Што е од сафири; што е со сафири. Сафирен прстен. Сафирни обетки."},{"word":"сафра","type":"ж.","description":"Мака, тегоба; несвестица. Го фати сафра. Му се кренаа сафрите."},{"word":"сафт","type":"м.","description":"Каша, сос. Ќофте во сафт."},{"word":"сафтен","type":"прид.","description":"Што се однесува на сафт."},{"word":"Сахалин","type":"м.","description":"Руски остров во Тихиот Океан."},{"word":"Сахара","type":"ж.","description":"Пустина во Северна Африка."},{"word":"сахарин","type":"м.","description":"Бел кристален прашок многу посладок од обичниот шеќер."},{"word":"сахароза","type":"ж.","description":"Природен шеќер во растенијата шеќерна репа и шеќерна трска."},{"word":"сач","type":"м.","description":"Метална, кована поклопка што се става врз подница, тепсија во која се пече леб, зелник и др.; вршник. Погача под сач."},{"word":"сачка","type":"ж.","description":"Прачка, стапче. Сува сачка. Запалени сачки. Сачки за потпалување оган."},{"word":"сачма","type":"ж.","description":"Ситни оловни топчиња, муниција за ловечка пушка. Издупчена од сачми. Ја полнеше двоцевката со сачми."},{"word":"сачмарка","type":"ж.","description":"Вид пушка што како муниција користи сачми."},{"word":"сачмен","type":"прид.","description":"Што се однесува на сачма."},{"word":"саџак","type":"м.","description":"Метален триножник на огниште врз кој се става сад за готвење;"},{"word":"саштиса","type":"св.","description":"Збуни, вознемири, изненади некого. Неочекуваното писмо ја саштиса. Со приказната ги саштиса сите околу себе."},{"word":"свадба","type":"ж.","description":"Семејна прослава, свеченост по повод венчавање, стапување во брак. Селска свадба. Скромна свадба. Свадба со многу гости. Покана за свадба. Прави свадба. Си спомнуваше за својата свадба."},{"word":"свадбар","type":"м.","description":"Гостин на свадба; сват. Весели свадбари. Музика за свадбарите. Дворот беше полн со свадбари."},{"word":"свадбарина","type":"ж.","description":"Давачка, такса што се плаќа за венчавање."},{"word":"свадбен","type":"прид.","description":"Што се однесува на свадба. Свадбен фустан. Свадбено патување. Свадбени обичаи."},{"word":"свадбува","type":"несв.","description":"Прави свадба. Наши блиски роднини в недела свадбуваат."},{"word":"Свазиленд","type":"м.","description":"Држава во Африка."},{"word":"сваќа","type":"ж.","description":"Жена на сват; жена во својство на сват."},{"word":"свалка","type":"св.","description":"Со тркалање придвижи, премести; истркала;"},{"word":"свампири се","type":"св.","description":"Стане вампир; се повампири. Некои веруваа дека мртовецот може да се свампири."},{"word":"свампироса се","type":"св.","description":"Стане вампир; се."},{"word":"свари","type":"св.","description":"Зготви храна во вода со варење. Свари компири. – Свари јајца за појадок!"},{"word":"сварлив","type":"прид.","description":"Што може да се свари. Тешко сварлива храна. Овој грав е лесно сварлив. Несварливо месо."},{"word":"сват","type":"м.","description":"Сродство на родителите чии деца стапиле во брак. Сватовите ги пречекаа со музика."},{"word":"сватовен","type":"прид.","description":"Што се однесува на сват; сватовски."},{"word":"сватовство","type":"ср.","description":"Пријателство стекнато преку женидба, мажачка. Сватовството го расипаа многу брзо."},{"word":"сватовштина","type":"ж.","description":"Тие што се во сватовска врска; сватови."},{"word":"сватоса се","type":"св.","description":"Стане сват, еден на друг, меѓусебно при женидба, односно мажачка; се. Се сватосаа со првите соседи."},{"word":"сватува","type":"несв.","description":"Учествува на свадба во својство на сват. Сватовите сватуваа по дворовите."},{"word":"сведбина","type":"ж.","description":"Светлина."},{"word":"сведе","type":"св.","description":"Спушти, наведне. Таа го сведе погледот. Не рече ништо, само ја сведе главата."},{"word":"сведен","type":"м.","description":"Ден што се празнува; празник, слава. Селски сведен. Го празнуваат сведенот. Благослов за сведенот. Цела недела се големи сведни."},{"word":"сведение","type":"ср.","description":"Известување; податок."},{"word":"сведнатост","type":"ж.","description":"Состојба на тој што е сведнат; искривеност."},{"word":"сведне","type":"св.","description":"Спушти надолу, наведне. Сведна глава. Житото сведнало класови. Тагата ѝ ја сведна снагата."},{"word":"сведок","type":"м.","description":"Тој што видел лично некаков настан, случување; очевидец. Сведок на трогателната средба. Сведок на тепачката."},{"word":"сведочи","type":"несв.","description":"Информира, потврдува нешто како сведок. Сведочеа неколку сведоци на несреќата. Ќе сведочам дека таа е виновникот."},{"word":"сведоштво","type":"ср.","description":"Потврда на сведок, очевидец, на некој што има информации. Лично сведоштво. Сведоштва на најблиските за неговата неверојатна упорност. Според сведоштвото на очевидецот, сè се случило многу брзо."},{"word":"свеж","type":"прид.","description":"Што ги има своите природни својства; што не е обработен. Свеж ананас. Свежа риба. Свежо цвеќе."},{"word":"свежина","type":"ж.","description":"Својство на тоа што е свежо. Утринска свежина. Пролетна свежина. Животна свежина. Свежина на детските очи."},{"word":"свежост","type":"ж.","description":"Својство на тоа што е свежо; Пријатна свежост. Градите им се полнеа со свежост."},{"word":"свеќа","type":"ж.","description":"Прачка од восок, лој или парафин низ која е провлечен фитил и којашто служи за осветлување. Бела свеќа. Миризлива свеќа. Запалени свеќи. Капеше восок од свеќата."},{"word":"свеќар","type":"м.","description":"Тој што прави или што продава свеќи. Селски свеќар. Тој беше трговец и свеќар."},{"word":"свеќарник","type":"м.","description":"Направа на којашто се палат свеќи."},{"word":"свеќарница","type":"ж.","description":"Продавница, работилница за свеќи. Мала свеќарница. Свеќарницата беше до камбанаријата."},{"word":"свеќарство","type":"ср.","description":"Професионална дејност на свеќар."},{"word":"свеќичка","type":"ж.","description":"Дем. од свеќа."},{"word":"свеќник","type":"м.","description":"Украсна направа за ставање свеќи. Сребрен свеќник. Свеќник со три свеќи."},{"word":"свекор","type":"м.","description":"вок. свекре. Татко на сопругот. Лош свекор. Свекор за пример."},{"word":"свекрва","type":"ж.","description":"Мајка на сопругот. Добра свекрва. Зајадлива свекрва. Свекрва и снаа."},{"word":"свекрвин","type":"прид.","description":"Што се однесува на свекрва. Свекрвина клетва."},{"word":"свекров","type":"прид.","description":"Што се однесува на свекор. Свекров. прекор."},{"word":"свенат","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од свене."},{"word":"свене","type":"св.","description":"За растение – загуби свежина, овене. Од летната жештина розите свенаа. Дуњата долго не свена. – Изедете го овошјето додека не свенало."},{"word":"свесели се","type":"св.","description":"Стане весел; (се). Полека, по некое време, детето се свесели."},{"word":"свесен","type":"прид.","description":"Што е способен да ја восприема стварноста околу себе. Повредениот е свесен."},{"word":"свеси","type":"св.","description":"Спушти; Тој веднаш ги свеси веѓите."},{"word":"свеска","type":"ж.","description":"Сестра на сопругата. Убава свеска. Тој има две свески. Дојдоа на гости свеската и баџанакот."},{"word":"свеска","type":"ж.","description":"Том, една книга од пообемно издание. Прва свеска. Од речникот има издадено неколку свески."},{"word":"свест","type":"ж.","description":"Способност на човекот да мисли, да расудува за објективниот свет, да ја восприема стварноста. Развиена свест."},{"word":"свести","type":"св.","description":"Помогне некому да дојде на свест; освести. Еден средовечен човек го испрска со вода и го свести."},{"word":"свет","type":"м.","description":"Целокупната материјална стварност, Земјата со сè што суштествува на неа; вселена, универзум. Настанок на светот. Пропаст на светот. Страни на светот. Го прошета светот."},{"word":"свет","type":"прид.","description":"Што е предмет на религиозна почит, култ; божествен. Света книга. Света литургија. Свети мошти. Света вода."},{"word":"Света Гора","type":"ж.","description":"Црковна автономна област на полуостровот Халкидики, Грција."},{"word":"Света Елена","type":"ж.","description":"Британски остров во јужниот дел Атлантскиот Океан."},{"word":"светало","type":"ср.","description":"Лимена, мала домашна ламба без стакло;"},{"word":"светен","type":"прид.","description":"Над којшто е извршен црковен обред; осветен. Светена вода. Светено масло."},{"word":"светец","type":"м.","description":"Тој што го посветил својот живот на христијанското учење, а црквата го прогласила за свето лице. Светецот Климент. Лик на светец. Житие на светецот."},{"word":"свети","type":"несв.","description":"Излачува, пушта светлина. Сонцето свети. Месечината свети. Ламбата сè уште свети."},{"word":"свети","type":"несв.","description":"Со религиозни обреди и молитви подложува на осветување вода, масло и сл. Сите светеа вода во куќите за големиот празник. Попот светеше масло за болниот."},{"word":"свети","type":"прид.","description":"Само во состав со име на светец; 2: свети Илија, свети Никола, свети Трифун, свети Климент."},{"word":"Свети Китс и Невис","type":"м.","description":"Островска држава во Карипското Море."},{"word":"светилен","type":"прид.","description":"светлечки."},{"word":"светилиште","type":"ср.","description":"(рел.) Свет храм, свето место според религиозните верувања. Христијанско светилиште. Будистичко светилиште."},{"word":"светилка","type":"ж.","description":"Направа што служи за осветлување, електрична ламба. Улична светилка. Батериска светилка. Неонска светилка. Светилката трепереше."},{"word":"светилник","type":"м.","description":"Направа што служи за осветлување; светало. Го запали светилникот и за миг собата се осветли."},{"word":"светило","type":"ср.","description":"светало."},{"word":"Свети Николе","type":"ср.","description":"Град во Македонија."},{"word":"светиња","type":"ж.","description":"(рел.) Место или предмет на религиозна почит. Одеждата на архиепископот беше светиња."},{"word":"светител","type":"м.","description":"Свет човек; светец. Православен светител. Словенски светители."},{"word":"светителство","type":"ср.","description":"Дејноста на светител. Неговата дејност претставува светителство. На почетоците на христијанството светителството било честа појава."},{"word":"светка","type":"несв.","description":"(само во 3 л.) За молња, молскавица – блеска со силна заслепувачка светлина; сека, молска. Во далечината светкаа молскавици. Се стемни, светкаше некое време, а потоа силно заврна."},{"word":"светкав","type":"прид.","description":"Што излачува, пушта треперлива светлина. Светкав ремен. Живи, светкави очи. Светкав фустан."},{"word":"светкавица","type":"ж.","description":"Молња, секавица; молскавица. Ослепувачка светкавица. Глува светкавица. Светкавици ја осветлуваа ноќта."},{"word":"светкавичав","type":"прид.","description":"Што има, што е исполнет со светкавици. Светкавичава ноќ. Светкавичаво небо."},{"word":"светкавичен","type":"прид.","description":"Што се одвива извонредно брзо, одвај дофатливо со поглед. Светкавичен удар. Светкавичен поглед. Светкавична брзина."},{"word":"светларник","type":"м.","description":"Застаклен простор, изграден дополнително, како извор на светлина за простории коишто не се директно изложени на светлина."},{"word":"светлее","type":"несв.","description":"Станува посветол. Косата со време му светлееше."},{"word":"светлечки","type":"прид.","description":"Што свети, што испушта светлина. Светлечка реклама. Светлечки рафали во ноќта."},{"word":"светлив","type":"прид.","description":"Што пушта, што произведува светлина; светкав. Светлив метал. Светлива блуза. Светливи очи."},{"word":"светликав","type":"прид.","description":"Што пушта треперлива светлина; светкав. Светликав конец. Светликави монистра."},{"word":"светлина","type":"ж.","description":"Енергија што ја испушта некое тело и го прави видлив околниот свет. Сончева светлина. Светлина од Месечината. Светлината од батеријата откри маж и жена."},{"word":"светло","type":"ср.","description":"Извор, направа за осветлување; осветление. Запалени светла. Изгаси го светлото. Возеше со изгасени светла."},{"word":"светло-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенка со кој се означува послабо изразена, бледа нијанса на некоја боја: светложолт, светлозелен, светлокафен, светломодар."},{"word":"светложолт","type":"прид.","description":"Што е со бледожолта боја. Светложолт чадор."},{"word":"светлозелен","type":"прид.","description":"Што е со бледозелена боја. Светлозелени панталони."},{"word":"светлокафен","type":"прид.","description":"Што е со кафена боја во бледа нијанса. Светлокафено палто."},{"word":"светлокос","type":"прид.","description":"Што е со светла коса; рус. Светлокосо момче."},{"word":"светлолик","type":"прид.","description":"Што е со светол тен на лицето. Светлолик старец. Светлолика жена."},{"word":"светломер","type":"м.","description":"Дел кај фотоапарат за регулирање на светлината."},{"word":"светломодар","type":"прид.","description":"Што е со модра боја во бледа нијанса. Светломодро небо."},{"word":"светлоносен","type":"прид.","description":"Што носи светлина."},{"word":"светлоносец","type":"м.","description":"Тој што носи светлина. Светлоносец во поезијата."},{"word":"светлоок","type":"прид.","description":"Што има светли (сини, зелени) очи. Светлооко момче. Руса, светлоока жена."},{"word":"светлорус","type":"прид.","description":"Што е со руса коса во изразено светла нијанса. Светлоруса девојка со блед тен. Светлоруса коса и брада."},{"word":"светлосен","type":"прид.","description":"Што се однесува на светлост. Светлосен ефект. Светлосен сноп. Светлосна енергија. Светлосни знаци. Светлосни години."},{"word":"светлосив","type":"прид.","description":"Што е со сива боја во бледа нијанса. Светлосиво палто. Светлосиви панталони."},{"word":"светлосин","type":"прид.","description":"Што е со сина боја во бледа нијанса. Светлосино небо. Светлосини води. Светлосини очи."},{"word":"светлост","type":"ж.","description":"светлина. Бледа светлост. Светлост на денот. Зрак светлост. Трепереше светлоста во мракот. Светлоста на огнот му го откриваше лицето."},{"word":"светлоцрвен","type":"прид.","description":"Што е со бледоцрвена боја. Бледоцрвена шамија."},{"word":"светне","type":"св.","description":"Испушти, излачи светлина еднаш или повеќе пати краткотрајно. Сонцето силно светна неколку пати, но не се проби низ густите облаци. Светна месечината во ноќта. Фрлената цигара светна на плочникот."},{"word":"светник","type":"м.","description":"Ламба на борина во вид на триножник."},{"word":"световен","type":"прид.","description":"Што не е црковен, религиозен; граѓански. Световен живот. Световна содржина."},{"word":"светоглед","type":"м.","description":"Севкупност од погледи и претстави за животот; поглед на светот, мироглед. Религиозен светоглед. Материјалистички светоглед."},{"word":"светогорски","type":"прид.","description":"Што е од Света Гора. Светогорски манастир. Светогорски монах."},{"word":"светол","type":"прид.","description":"Што испушта силна светлина; јасен, сјаен. Светло сонце. Светла месечина."},{"word":"светост","type":"ж.","description":"При обраќање кон црковно лице од висок ранг. Ваша светост. Неговата светост Патријархот."},{"word":"светрум","type":"прил.","description":"Брзо како ветар, одеднаш. Светрум почнаа да се шират болести меѓу луѓето и добитокот. Светрум есента помина и дојде зимата."},{"word":"светски","type":"прид.","description":"Што се однесува на целиот свет или се простира на целата Земјина топка. Светска војна. Светска историја."},{"word":"светулка","type":"ж.","description":"Вид инсект што свети во темно; Lampiris noctiluca. Рој светулки засветеа покрај патот, во полето. Огнот фрлаше ситни искри како разлетани светулки во ноќ."},{"word":"светулка","type":"несв.","description":"Пушта, излачува треперлива светлина;"},{"word":"свечен","type":"прид.","description":"Што е наменет за специјален момент; што се одвива со специјална церемонија. Свечен фустан. Свечена сала. Свечен пречек. Свечена вечера."},{"word":"свеченост","type":"ж.","description":"Особина, состојба на тоа што е свечено; свечен."},{"word":"свечери (се)","type":"св.","description":"Стане темно, настапи ноќ; се стемни. Не забележаа кога (се) свечери. Се свечери и стана посвежо."},{"word":"свечерум","type":"прил.","description":"Непосредно пред да настапи ноќ; квечерум. Пристигнаа свечерум."},{"word":"свештен","type":"прид.","description":"Што е поврзан со религиозен култ, што е со религиозно обележје. Свештено лице. Свештен оган. Свештени обреди."},{"word":"свештеник","type":"м.","description":"Црковно звање во православната религија; поп. Млад свештеник. Селски свештеник. Литургијата ја држеа тројца свештеници."},{"word":"свештенодејство","type":"ср.","description":"Вршење на црковен обред."},{"word":"свештенодејствува","type":"несв.","description":"Врши, спроведува црковен обред. На литургијата свештенодејствуваше Архиепископот."},{"word":"свештенство","type":"ср.","description":"Свештеничка служба. Тој се посвети на свештенството."},{"word":"свивка","type":"ж.","description":"(истор.) Лист од папирус, животинска кожа или од пергамент свиткан во облик на валјак како најраширен облик на книга во антиката и во средниот век."},{"word":"свиден","type":"прид.","description":"Што е мил, драг. Свидни спомени. Приказни свидни. Свидна мома."},{"word":"свидетелство","type":"ср.","description":"Официјален документ со кој се докажува нешто. Свидетелство за завршено средно образование."},{"word":"свидлив","type":"прид.","description":"Кој може да се свиди некому, допадлив."},{"word":"свие","type":"св.","description":"Придаде на нешто полукружна форма; наклони, наведне нешто надолу. Со силните раце ковачот лесно го сви железото. Песот ја сви опашката и со квичење замина. Ветрот ги сви младите и кревки гранки на јаболкницата во дворот."},{"word":"свијок","type":"м.","description":"Место каде што завива (свива) пат или река."},{"word":"свика","type":"св.","description":"Викне силно еднаш или одеднаш. Тој најпосле свика по келнерот да донесе нешто и да ги почести момчињата. Свикав, свесен дека постапувам како дете."},{"word":"свика","type":"св.","description":"Покани, повика мнозина да се соберат на едно место; покани луѓе на заседание, советување. Директорот свика итен состанок. Командантот ги свика офицерите и им ги раздели задачите."},{"word":"свикне","type":"св.","description":"Направи некој да добие навика, привикне некого на нешто. Најпрвин беше тешко, но подоцна воспитувачите децата ги свикнаа на ред."},{"word":"свила","type":"ж.","description":"Конец, влакно произведено од кожурецот свилена буба. Точи свила."},{"word":"свилар","type":"м.","description":"Тој што произведува или што продава свила."},{"word":"свиларка","type":"ж.","description":"Жена свилар. Свиларките точеа свила од кожурците на свилената буба."},{"word":"свиларница","type":"ж.","description":"Работилница, фабрика за изработка на свила."},{"word":"свиларски","type":"прид.","description":"Што се однесува на свилар и свиларство. Свиларски занает. Свиларски комбинат. Свиларски реон."},{"word":"свиларство","type":"ср.","description":"Стопанска гранка за производство и обработка на свила."},{"word":"свилен","type":"прид.","description":"Што е направен од свила. Свилен фустан. Свилена марама. Свилено шамивче. Свилен конец."},{"word":"свиленикав","type":"прид.","description":"Што прилега на свила, што има свила во помало количество. Свиленкав фустан. Свиленкава марама"},{"word":"свилест","type":"прид.","description":"Што прилега на свила. Свилест кожурец. Свилеста брада."},{"word":"свилокос","type":"прид.","description":"Што има коса која прилега на свила. Свилокосо девојче."},{"word":"свилорун","type":"прид.","description":"За јагне, овца ‒ што има руно кое прилега на свила. Свилоруно јагне."},{"word":"свинг","type":"м.","description":"Правец во џез‒музиката развиен во 30-те години од дваесеттиот век."},{"word":"свински","type":"прид.","description":"Што се однесува на свиња. Свинска кочина."},{"word":"свинштина","type":"ж.","description":"Крајна нечистотија, многу нечисто. Во собата си направил вистинска свинштина."},{"word":"свиња","type":"ж.","description":"(зоол.) Домашно животно, цицач со куси нозе и масивно тело, кое се одгледува за добивање месо, сало, кожа, четина и др.; Suc domestica."},{"word":"свињар","type":"м.","description":"Лице што пасе или што одгледува свињи."},{"word":"свињарник","type":"м.","description":"Просторија за одгледување свињи."},{"word":"свињарски","type":"прид.","description":"Што се однесува на свиња или на свињарство. Свињарска фарма."},{"word":"свињарство","type":"ср.","description":"Стопанска гранка, дел од сточарството што се занимава со одгледување и размножување на свињи."},{"word":"свирач","type":"м.","description":"Човек што свири на некој инструмент и што професионално се занимава со свирење (обично во состав на народен оркестар). Свирачите ја засвирија омилената песна на свекорот. Уличен свирач на гитара."},{"word":"свиреж","type":"м.","description":"Силен, остар, продорен звук. Свиреж на локомотива. Свиреж со прсти. Судиски свиреж."},{"word":"свиреп","type":"прид.","description":"Што е жесток, суров, беспоштеден, крвожеден. Свирепи фашисти. Свирепи непријателски војници. Свиреп човек."},{"word":"свири","type":"несв.","description":"Исполнува мелодија на некој инструмент. Момчињата свиреа на електрични гитари. Тој свири на кларинет, а брат му на хармоника. Воениот оркестар свиреше свечен марш."},{"word":"свирипиле","type":"ср.","description":"Јадење од леб и пипер размешано со вода."},{"word":"свирка","type":"ж.","description":"Мал инструмент на кој се свири со дување; примитивен детски инструмент. Му направи свирка од врба. Свирка од трска."},{"word":"свирка","type":"несв.","description":"Свири по малку со уста или на инструмент со прекини. Оди тој и си свирка. Публиката свиркаше со негодување. Тој свиркаше некаква своја мелодија. Неколку момчиња ѝ свиркаа на една млада девојка."},{"word":"свирне","type":"св.","description":"Произведе еднократно краток тон, звук на музички инструмент, со уста, со свирка и сл. Саксофонистот пред да почне да свири, за проба свирна неколку пати. Судијата свирна со свирчето и го означи крајот на натпреварот. Тој трипати силно свирна и неговиот другар веднаш истрча."},{"word":"свирол","type":"м.","description":"Народен музички инструмент, шупелка."},{"word":"свирче","type":"ср.","description":"Мала свирка што оддава остар, продорен звук; пишталка."},{"word":"свисне","type":"св.","description":"Се наклони надолу, се отпушти, се обеси. Му свисна главата на градите. Снагата ѝ свисна. На небото свиснаа облаци."},{"word":"свита","type":"ж.","description":"Придружба на важна, високопоставена личност, обично од политичкиот живот, на висок достоинственик. Кралска свита. Влегува кнезот со свитата."},{"word":"свита","type":"ж.","description":"Цикличен музички облик со повеќе ставови од различен карактер. Мала свита за флејта и пијано. Балетска свита."},{"word":"свита","type":"ж.","description":"Вид чоја, дебела волнена ткаенина."},{"word":"свитка","type":"св.","description":"Придаде полукружна форма; свие Човекот полека ја свитка својата висока снага и седна. Таткото го откачи килимчето, го свитка и излезе без збор. Тој го свитка книвчето без да погледне што пишува во него."},{"word":"свитлив","type":"прид.","description":"Што може да се свитка. Лесно свитливо врбово гранче."},{"word":"свиток","type":"м.","description":"Лист од папирус, пергамент или од хартија, свиткан во облик на валјак; свивка, свитка. Свитоци на стари ракописи. Пергаментен свиток. Свиток на диплома."},{"word":"свлак","type":"м.","description":"Место на стрмна падина каде што се слизга земјата, свлечена земја"},{"word":"свлече","type":"св.","description":"Со влечење симне некого или нешто од високо. Стражарите го свлекоа затвореникот долу во ќелијата без свест. Потоа тој полека го свлече мртвото тело во визбата."},{"word":"свлечиште","type":"ср.","description":"Ридско место каде што земјата се свлекува, се лизга. Свлечиштето урна три куќи."},{"word":"свлечка","type":"св.","description":"Симне со влечење некого или нешто;"},{"word":"свод","type":"м.","description":"Обично во сали, храмови, мостови и сл. ‒ лак што соединува ѕидови, столбови и сл. Сводот на црквата беше зографисан. Сводовите на мостот беа изработени од камен. Сводот бил мозаик на златна основа."},{"word":"сводест","type":"прид.","description":"Што има форма на свод. Сводест ходник. Сводеста врата."},{"word":"сводник","type":"м.","description":"Лице што уредува сексуални врски меѓу мажи и жени со користољубива цел, за пари."},{"word":"сводништво","type":"ср.","description":"Користољубиво посредништво меѓу мажи и жени."},{"word":"своевиден","type":"прид.","description":"Што се одликува од другите, необичен, оригинален, посебен. Своевиден феномен. На своевиден начин. Своевидна композиција."},{"word":"своеволен","type":"прид.","description":"Што постапува по своја волја, желба, што е склон кон своеволие, што изразува своеволие. Своеволен човек. Своеволен карактер."},{"word":"своеволие","type":"ср.","description":"Склоност да се дејствува по своја волја, пројава на своеволник. Неговите своеволија веќе не се поднесуваа."},{"word":"своеволник","type":"м.","description":"Човек што постапува по своја волја, што е своеволен. Тој беше пакосен своеволник."},{"word":"своевремен","type":"прид.","description":"Што се јавува или што се извршува навреме, кога е неопходно. Своевремена покана. Своевремена помош."},{"word":"своеглав","type":"прид.","description":"Што работи на своја глава; тврдоглав. Своеглаво момче. Тој беше тежок човек, своеглав и пргав."},{"word":"своеобразен","type":"прид.","description":"Што се одликува значително од другите; необичен, особен, оригинален; своевиден. Своеобразна тактика. Тоа е своеобразна варијанта на граѓански живот."},{"word":"своерачен","type":"прид.","description":"Што е направен, напишан со своја рака. Своерачен потпис."},{"word":"своетина","type":"ж.","description":"Подалечни роднини на едно семејство. Тој му беше некаква своетина."},{"word":"свој","type":"зам. прид.","description":"Што му припаѓа на вршителот на дејството; што се јавува како личен, сопствен. Тој има своја соба. Си има тој своја работа. Сите свои работи ги остави на туѓина. Таа има свој пород."},{"word":"својски","type":"прил.","description":"Добро, како што треба, со сета сила. Својски запнавме и ја завршивме работата пред ручек."},{"word":"својствен","type":"прид.","description":"Што е карактеристичен за некого или за нешто. Одеше на начин својствен само за неа. Го завладеа носталгија својствена за чувствителни луѓе. Редот не му беше својствен на момчето. Тоа е својствено за него."},{"word":"својство","type":"ср.","description":"Признак, карактеристична особина на накого или на нешто. Својства на водата. Својтва на металите. Физички својства. Ботанички својства на грашокот."},{"word":"сворче","type":"ср.","description":"Народен инструмент, шупелка."},{"word":"свракин","type":"прид.","description":"Што се однесува на сврака."},{"word":"сврат","type":"м.","description":"Вододел, раздел на вода во два тока."},{"word":"сврати","type":"св.","description":"Наврати, намине накратко. Свратив само да те видам. Свратија на кафе."},{"word":"сврбогаска","type":"ж.","description":"Вид дива ружа; шип. Rosa canina."},{"word":"свргав","type":"прид.","description":"За дрво ‒ што има многу врги."},{"word":"сврдел","type":"м.","description":"Направа за правење дупки во дрво, метал и сл. Дрвото го дупеле со сврдел."},{"word":"сврдлар","type":"м.","description":"Човек што прави или што продава сврдли."},{"word":"сврдли","type":"несв.","description":"Прави дупка со сврдел. Цел ден сврдлат нешто во дрвото."},{"word":"сврели","type":"св.","description":"Загрее, направи да стане врел, вжешти. Многу си ја сврелил водата."},{"word":"свреска","type":"св.","description":"Одеднаш викне, вресне. Сврескаа дечињата за јадење. Таа силно свреска кога го виде човекот на врата."},{"word":"свржи","type":"несв.","description":"За ветар ‒ дува остар, студен ветар."},{"word":"сврзан","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од сврзе."},{"word":"сврзе","type":"св.","description":"Поврзе, врзе еден крај со друг; врзе Брзо ги сврза двата краја од јажето што беа скинати. Работникот повторно ги сврза жиците и дупката на оградата беше затворена."},{"word":"сврзлив","type":"прид.","description":"Што може да се сврзе."},{"word":"сврзник","type":"м.","description":"Неменлив збор, зборовна група, со кој се поврзуваат два збора, два дела во реченицата или две реченици."},{"word":"сврталиште","type":"ср.","description":"Место каде што често се собираат, наминуваат луѓе со исти склоности и интереси. Клубот е сврталиште на уметници."},{"word":"сврти","type":"св.","description":"Заврти, измени положба на нешто или на некого, дел од телото (глава, лице, поглед и сл.). Докторот го сврте пациентот кон светлото. Тој ја сврте главата и виде како на ритчето се собираа жени. Таа го сврте лицето кон него со израз на преколнување. Возачот нагло ја сврте колата и одвај успеа да не удри во ѕидот. Таа го сврте огледалото кон светлината."},{"word":"свртница","type":"ж.","description":"Направа, механизам што овозможува премин на шински возила (воз, трамвај) од еден колосек на друг. Свртницата беше автоматизирана."},{"word":"свртничар","type":"м.","description":"Лице што ракува со свртница."},{"word":"свруќи","type":"св.","description":"Загрее, вжешти, направи да биде вруќ. Ја свруќи водата."},{"word":"свршен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од сврши2. (грам.) Глаголски вид, глагол што изразува свршено дејство; вид2 3. Свршен глаголски вид."},{"word":"свршеник","type":"м.","description":"Момче што направило, договорило свршувачка, што е свршено. Свршеникот ја чекаше шест месеци."},{"word":"свршенички","type":"прид.","description":"Што се однесува на свршеник и свршеница. Свршенички прстен."},{"word":"свршеност","type":"ж.","description":"Особина или состојба на тоа што е свршено. Свршеност на дејството."},{"word":"свршеток","type":"м.","description":"Крај, завршница на нешто, граница до каде што нешто трае. Драмата се ближи до својот свршеток."},{"word":"сврши","type":"св.","description":"Изврши, изработи, доведе нешто до крај. Тие ја свршија работата за два дена. Тој сврши со пазарот и се врати."},{"word":"сврши","type":"св.","description":"Договори свршувачка, даде и прими согласност за стапување во брак. Тие ја свршиле ќерката за момчето што го сакала. Таткото ја свршил ќерката без нејзино знаење."},{"word":"свршувачка","type":"ж.","description":"Чин на давање согласност и одобрување на договор за стапување во брак. Свршувачката се одржа во неделата. Денот на свршувачката брзо дојде."},{"word":"се","type":"глаг.","description":"Трето лице множина, сегашно време од глаголот сум. Сите се веќе тука. Тие се добри луѓе."},{"word":"се","type":"зам.","description":"а) Кратка форма за директен објект на повратната заменка себе, со која се удвојува ‒ себе / себеси се; себе. Себеси се фатив во лага."},{"word":"се-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки со значење: а) општ ‒ сенароден, сесловенски, сеопшт. б) нај, наполно, на сите начини ‒ сесилен, сеопфатен, сеприсутен."},{"word":"сеалка","type":"ж.","description":"Земјоделска машина за сеење."},{"word":"сеанса","type":"ж.","description":"Состанок, средба на која без прекин, активно се учествува. Имавме повеќе сеанси со живи разговори. Вечерна сеанса."},{"word":"себап","type":"м.","description":"Добро дело, добродетелство. Направи го тој себап."},{"word":"себаплија","type":"прид.","description":"Што прави добри дела."},{"word":"себапчија","type":"м.","description":"Лице што прави добри дела."},{"word":"себе","type":"зам.","description":"Го заменува секое лице во еднина и во множина. Си рекол сам со себе. Себе се видел како многу успешен човек."},{"word":"себе-","type":"претс.","description":"Во сложенки означува дека тоа што значи вториот член се однесува на самиот себе, на пр.: себеафирмирање, себеизразување, себеистакнување и др."},{"word":"себеафирмирање","type":"ср.","description":"Афирмирање на самиот себе, на себеси."},{"word":"себеизразување","type":"ср.","description":"Изразување на сопствената личност, на сопствените ставови."},{"word":"себеиспитување","type":"ср.","description":"Испитување на самиот себеси, на своите ставови, дејствување и сл."},{"word":"себеистакнување","type":"ср.","description":"Јавно истакнување на самиот себеси, на својата работа, на својата личност. Изнасилено себеистакнување."},{"word":"себељубец","type":"м.","description":"Себељубив човек, егоист."},{"word":"себељубив","type":"прид.","description":"Што се сака само себеси, егоистичен, проникнат со самољубие, егои Самољубив човек. Самољубиви постапки."},{"word":"себељубие","type":"ср.","description":"Грижа само за себе, за своите интереси, егоизам. Исполнет со себељубие"},{"word":"себеп","type":"м.","description":"Причина, повод, мотив."},{"word":"себеунижување","type":"ср.","description":"Унижување на самиот себе; самоунижување."},{"word":"себичен","type":"прид.","description":"Што мисли само на себе, на своите интереси; егоистичен. Себичен човек."},{"word":"себичник","type":"м.","description":"Човек што мисли само на себеси и на своите интереси; егоист. Себичник ниеден!"},{"word":"себлаг","type":"прид.","description":"Милостив, премилостив; обично во изразот себлаг Господ или Себлагиот како синоним за Господ."},{"word":"себореја","type":"ж.","description":"Кожна болест со преголемо лачење на лојните жлезди што доведува до опаѓање на косата."},{"word":"севастократор","type":"м.","description":"Во средниот век ‒ титула на висок државен достоинственик; лице со таква титула; принц."},{"word":"Севастопол","type":"м.","description":"Град на Полуостровот Крим."},{"word":"севда","type":"ж.","description":"Љубов кон лице од спротивниот пол, љубовен копнеж. Прва севда. Голема севда имал по вдовицата."},{"word":"севдалија","type":"прид.","description":"Заљубен; љубовен. Да се сторам севдалија."},{"word":"севдалинка","type":"ж.","description":"Народна љубовна песна со ориентални мелодиски примеси, исполнета со копнеж и страст. Чалгаџиите свиреа и пееја севдалинки."},{"word":"севдалински","type":"прид.","description":"Што има карактер на севда. Севдалиски пеења"},{"word":"севдоса (се)","type":"св.","description":"Се вљуби. Севдалино малој моме, / Зошто си ме севдосало."},{"word":"север","type":"м.","description":"Една од четирите страни на светот; југ. Собата е на север."},{"word":"северен","type":"прид.","description":"Што се однесува на север, што се наоѓа, живее или што доаѓа од север. Северна граница. Северна полутопка. Северни мориња. Северен Пол. Северна страна. Северен ветер. Северен елен."},{"word":"Северен Повратник","type":"м.","description":"Еден од петте главни напоредници на Земјината топка."},{"word":"Северен Пол","type":"м.","description":"Најсеверна т.е. најјужна точка на Земјината топка."},{"word":"Северен Поларен Круг","type":"м.","description":"Еден од петте главни напоредници на Земјината топка."},{"word":"северец","type":"м.","description":"Ветер што дува од север, студен и остар; северник. Лут северец."},{"word":"Северна Америка","type":"ж.","description":"Континент."},{"word":"Северна Ирска","type":"ж.","description":"Земја во северниот дел на островот Ирска што влегува во составот на Обединетото Кралство на Велика Британија и Северна Ирска."},{"word":"Северна Кореја","type":"ж.","description":"Држава во Азија."},{"word":"Северница","type":"ж.","description":"Најсветла ѕвезда на северното небо и најблиска до Северниот Пол;"},{"word":"северно","type":"прил.","description":"Во правец на север. Северно од нашата земја."},{"word":"Северно Море","type":"ср.","description":"Море меѓу Велика Британија и Скандинавскиот Полуостров."},{"word":"северњак","type":"м.","description":"Човек од северна земја, што живее на север."},{"word":"северозапад","type":"м.","description":"Страна на светот меѓу север и запад. Се упати на северозапад."},{"word":"северозападен","type":"прид.","description":"Што се наоѓа на северозапад, што доаѓа од северозапад. Северозападен ветер."},{"word":"североисток","type":"м.","description":"Страна на светот меѓу север и исток."},{"word":"североисточен","type":"прид.","description":"Што се наоѓа на североисток, што доаѓа од североисток. Североисточен ветер. Североисточен правец."},{"word":"севидлив","type":"прид.","description":"Што може да види сè. Севидливо око."},{"word":"Севилја","type":"ж.","description":"Град во Шпанија."},{"word":"севишен","type":"прид.","description":"Што стои над сè, што е над сè."},{"word":"Севишниот","type":"м.","description":"Господ, Бог."},{"word":"севкупен","type":"прид.","description":"Што претставува краен број, износ или резултат; што вклучува сè; збирен. Севкупни трошоци. Севкупна културна историја."},{"word":"севласт","type":"м.","description":"Власт над сè, полна власт."},{"word":"севластен","type":"прид.","description":"Што има власт над сè. Севластен господар."},{"word":"севозможен","type":"прид.","description":"Што е составен од најразлични видови, најразлични нешта. Севозможни алатки. Севозможни чуда. Севозможни пречки."},{"word":"сега","type":"несв.","description":"Подава рака да дофати нешто. Децата напразно сегаат по бонбоните."},{"word":"сега","type":"прил.","description":"Во овој момент, во сегашно време. Сега не можам да станам. Сега работам на новата книга. Сега не сакам, инаку јадам лубеница."},{"word":"сегашен","type":"прид.","description":"Што се однесува на времето во кое се живее, на актуелниот момент. Сегашниве деца сè знаат. Сегашната состојба е добра."},{"word":"сегашнина","type":"ж.","description":"Сето тоа што претставува сегашно време и што се случува во времето во кое се зборува. Живеј во сегашнинава."},{"word":"сегмент","type":"м.","description":"Еден од деловите на кои е нешто поделено или може да се подели. Еден од тие сегменти бара посериозен пристап. Завршен сегмент на песната. Два различни сегмента."},{"word":"сегментација","type":"ж.","description":"Делење на делови, на сегменти. Сегментација на текстот."},{"word":"сегментен","type":"прид.","description":"Што се однесува на сегмент, што има форма на сегмент. Сегментна површина."},{"word":"сегментира (се)","type":"св. и несв.","description":"Дели, подели или се дели, се подели на сегменти."},{"word":"сегне","type":"св.","description":"Подаде рака да дофати, да земе нешто. Сегна рака во пазува. Тој сегна во торбата."},{"word":"сегрегат","type":"м.","description":"Тоа што е одделено, отстрането, различно."},{"word":"сегрегација","type":"ж.","description":"Издвојување, одделување и ограничување на правата на делови од населението врз основа на раса, вера, пол и сл. Расна сегрегација. Социјална сегрегација. Национална сегрегација."},{"word":"сед","type":"прид.","description":"За коса, брада и сл. ‒ што е со бела, побелена коса. Седа коса. Седава брада"},{"word":"седало","type":"ср.","description":"Дел од стол, клупа и сл. каде што се седи. Задно седало на пајтонот. Столови со плетени седала од трска."},{"word":"седатив","type":"м.","description":"Средство за смирување на нервниот систем."},{"word":"седативен","type":"прид.","description":"Што се однесува на седатив."},{"word":"седба","type":"ж.","description":"Тоа што е посеано. Тие имаат многу седба за вршење. Годинава седбата беше добра."},{"word":"седело","type":"ср.","description":"Место каде што лежат кокошките, несат јајца итн. Кокошките правеа седела во јаслите."},{"word":"седенка","type":"ж.","description":"Вечерно собирање на млади луѓе, најмногу девојки и млади жени, обично на село, зиме или наесен заради дружење и заедничка работа (ронење кочани пченка, предење, везење, плетење и сл.)."},{"word":"седеф","type":"м.","description":"Бела, блескава маса со која е обложена внатрешноста на некои школки, полжави и сл. Украси од седеф. Крст од седеф."},{"word":"седефен","type":"прид.","description":"Што е од седеф. Седефни копчиња."},{"word":"седефест","type":"прид.","description":"Што е од седеф или како седеф. Седефести копчиња."},{"word":"седефлија","type":"прид.","description":"седефен, седефест."},{"word":"седечки","type":"прид.","description":"Што е во положба, состојба на седење. Седечка положба."},{"word":"седи","type":"несв.","description":"Е во положба во која долниот дел од телото, обично со свиткани нозе во колената, ја носи тежината на горниот дел. Седи на стол. Седеа на маса. Тие седеа во еден агол од вагонот. Адам седеше под црешата. Не седи на земја!"},{"word":"седимент","type":"м.","description":"Талог на некоја течност, материја издвоена од водата, наслојка, мил."},{"word":"седиментација","type":"ж.","description":"Механичко таложење на честички (почвени и др.) 2. (мед.) Дијагностичка метода во која се мери брзина на таложење на црвените крвни зрнца."},{"word":"седиментен","type":"прид.","description":"Што е добиен со процес на седиментација. Седиментни карпи."},{"word":"седиште","type":"ср.","description":"Единечно место на кое се седи. Сала со 2000 седишта. Седна на задното седиште од автомобилот. Седиштата на пајтонот беа од црвено кадифе. Помошно седиште."},{"word":"седла","type":"несв.","description":"Става седло на животно, обично на коњ. Го седла коњот."},{"word":"седлар","type":"м.","description":"Мајстор што изработува седла; сарач."},{"word":"седларница","type":"ж.","description":"Работилница на седлар."},{"word":"седларство","type":"ср.","description":"Занает на седлар."},{"word":"седлест","type":"прид.","description":"Што има форма на седло."},{"word":"седло","type":"ср.","description":"Кожено седало што се става на коњ при јавање. Дамско седло."},{"word":"седловина","type":"ж.","description":"Ниска месност на планинско било; преслап;"},{"word":"седмак","type":"м.","description":"Добиче на седум години."},{"word":"седмаче","type":"ср.","description":"Дете родено во седмиот месец од зачнувањето, недоносче."},{"word":"седмерец","type":"м.","description":"Стих од седум слога."},{"word":"седми","type":"бр.","description":"Што е по ред зад шестиот, редна бројна придавка според бројот седум."},{"word":"седмина","type":"бр.","description":"Седум мажи или седум мешани лица, и мажи и жени;"},{"word":"седмина","type":"ж.","description":"Еден дел од целината разделена на седум еднакви дела."},{"word":"седмица","type":"ж.","description":"Недела, седум дена во неделата."},{"word":"седмичен","type":"прид.","description":"Што се јавува, што се прави или се произведува еднаш во неделата."},{"word":"седмичник","type":"м.","description":"Весник, списание што се појавува еднаш седмично; неделник. Прилогот излезе во еден седмичник."},{"word":"седмобој","type":"м.","description":"Атлетски натпревар, најчесто за жени, во кој натпреварувачите учествуваат во седум дисциплини."},{"word":"седмоглав","type":"прид.","description":"Што има седум глави. Седмоглав змев. Седмоглаво чудовиште."},{"word":"седмокласен","type":"прид.","description":"Што се состои од седум класа, што е од седум класа. Седмокласно образование."},{"word":"седмокласник","type":"м.","description":"Ученик во седми клас."},{"word":"седмокрак","type":"прид.","description":"Што има седум крака."},{"word":"седмокрил","type":"прид.","description":"Што има седум крилја."},{"word":"седмолетен","type":"прид.","description":"Што трае седум години, седум лета."},{"word":"седмолетка","type":"ж.","description":"Седумгодишно училиште; седумгодишен план."},{"word":"седмолист","type":"прид.","description":"Што има седум листа. Седмолисто растение."},{"word":"седморен","type":"прид.","description":"Што е составен од седум ката, дела; седумкратен."},{"word":"седморка","type":"ж.","description":"Група, екипа што се состои од седум лица."},{"word":"седмостран","type":"прид.","description":"Што има седум страни."},{"word":"седмочисленици","type":"и.","description":"Светите Кирил и Методиј и нивните ученици."},{"word":"седмочлен","type":"прид.","description":"Што има седум члена; Седмочлена комисија."},{"word":"седне","type":"св.","description":"Заземе положба на седење; седи Гостите седнаа по масите. Тој седна на креветот да се одмори. Седнавме на земја. По ручекот гостите седнаа да играат карти. Седнавме во една слаткарница да се напиеме кафе."},{"word":"седница","type":"ж.","description":"Состанок, заседание на некое тело, организација (парламент, сенат на универзитет, одбор, совет, управа и сл.). Пленарна седница. Конститутивна седница. Сала за седници."},{"word":"седокос","type":"прид.","description":"Што има седа, бела коса. Седокос старец."},{"word":"Седржител","type":"м.","description":"Епитет на Господ, Бог."},{"word":"седум","type":"бр.","description":"Основен број поголем за една единица од шест, помал за една единица од осум, се бележи со бројката 7. Седум години. Седум џуџиња. Седум недели. Седум светски чуда."},{"word":"седум-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложени зборови што значат збир или состав од седум делови, предмети, поими и сл.: седумделен."},{"word":"седумаголен","type":"прид.","description":"Што е со седум агли; седмоаголен."},{"word":"седумаголник","type":"м.","description":"Многуаголник со седум агли."},{"word":"седумгодишен","type":"прид.","description":"Што е на седум години. Седумгодишно дете. Седумгодишно девојче."},{"word":"седумгодишник","type":"м.","description":"Дете што има седум години. Седумгодишниците седнаа во училишните клупи."},{"word":"седумгодишнина","type":"ж.","description":"Годишнина од настан што се случил пред седум години. Седумгодишнина од бракот."},{"word":"седумделен","type":"прид.","description":"Што има седум дела. Листот е седумделен."},{"word":"седумдесет","type":"бр.","description":"Основен број за определена бројност, седум пати поголем од десет; се бележи со бројката 70. Седумдесет километри. Седумдесет дена."},{"word":"седумдесетгодишен","type":"прид.","description":"Што има седумдесет години, што е на седумдесет години."},{"word":"седумдесетгодишник","type":"м.","description":"Човек што има седумдесет години."},{"word":"седумдесетгодишнина","type":"ж.","description":"Годишнина од настан што станал пред седумдесет години."},{"word":"седумдесетдневен","type":"прид.","description":"Што трае седумдесет дена; предназначен за седумдесет дена. Седумдесетдневно патување. Седумдесетдневни резерви."},{"word":"седумдесетина","type":"бр.","description":"Множество од околу седумдесет души или предмети."},{"word":"седумдесетмина","type":"бр.","description":"Само за мажи или за мешани лица, седумдесет души."},{"word":"седумдесетти","type":"бр.","description":"Бројна придавака од седумдесет."},{"word":"седумдесеттина","type":"ж.","description":"Еден дел од целина разделена на седумдесет еднакви дела."},{"word":"седумдневен","type":"прид.","description":"Што таре седум дена, предназначен за седум дена. Седумдневно отсуство. Седумдневен престој. Седумдневни резерви."},{"word":"седумка","type":"ж.","description":"Бројката 7."},{"word":"седумкатница","type":"ж.","description":"Зграда што има седум ката."},{"word":"седумкратен","type":"прид.","description":"Произведен седумпати, што се повторило седумпати. Седумкратен шампион."},{"word":"седуммесечен","type":"прид.","description":"Што има седум месеци. Седуммесечно бебе."},{"word":"седуммина","type":"бр.","description":"Само за мажи или за мешани лица, седум души."},{"word":"седуммина","type":"бр.","description":"Седум мажи или седум мешани лица, и мажи и жени;"},{"word":"седумнаесет","type":"бр.","description":"Основен број за седум единици поголем од десет; се бележи со бројката 17. Имаше седумнаесет години."},{"word":"седумнаесетгодишен","type":"прид.","description":"Што има седумнаесет години. Таа беше седумнаесетгодишна девојка."},{"word":"седумнаесетгодишник","type":"м.","description":"Лице што има седумнаесет години."},{"word":"седумнаесетгодишнина","type":"ж.","description":"Годишнина од настан што се случил пред седумнаесет години."},{"word":"седумнаесетдневен","type":"прид.","description":"Што трае седумнаесет дена; предназначен за седумнаесет дена."},{"word":"седумнаесетина","type":"бр.","description":"Множество од околу седумнаест души или предмети."},{"word":"седумнаесетка","type":"ж.","description":"Тоа што е обележано со бројот седумнаесет (превозно средство и др.)."},{"word":"седумнаесетмина","type":"бр.","description":"Само за мажи или за мешани лица, што се седумнаесет на број."},{"word":"седумнаесетти","type":"бр.","description":"Бројна придавка од седумнаесет. Седумнаесетти мај."},{"word":"седумнаесеттина","type":"ж.","description":"Еден дел од целина разделена на седумнаесет еднакви делови."},{"word":"седумнеделен","type":"прид.","description":"Што трае седум недели. Седумнеделен пост."},{"word":"седум-осум","type":"бр.","description":"Приближно околу седум и осум. Седум‒осум дена."},{"word":"седум-осумдесет","type":"бр.","description":"Приближно околу седумдесет и осумдесет. Седум‒осумдесет килограми."},{"word":"седум-осуммина","type":"бр.","description":"Приближно околу седум и осум души."},{"word":"седум-осумнаесет","type":"бр.","description":"Приближно околу седумнаесет и осумнаесет. Седум-осумнаесет овци."},{"word":"седум-осумнаесетмина","type":"бр.","description":"Неопределено колку, приближно околу седумаесет или осумнаесет."},{"word":"седумпати","type":"прил.","description":"Повторено седум пати"},{"word":"седумсложен","type":"прид.","description":"Што е од седум слога; Седумсложен збор."},{"word":"седумстогодишнина","type":"ж.","description":"Годишнина од настан што се случил пред седумстотини години."},{"word":"седумстотини","type":"бр.","description":"Бројот и количеството 700. Седумстотини километри пат."},{"word":"седумчасовен","type":"прид.","description":"Што трае седум часа. Седумчасовно работно време."},{"word":"седумчлен","type":"прид.","description":"Што е од седум члена; Седумчлена екипа."},{"word":"сее","type":"несв.","description":"Фрла семе со рака или со некаква машина на подготвена почва за сеидба. Селаните ги сееја нивите со пченица и со јачмен. Таа сееше разни семиња од цвеќе во леите во дворот. Утре ќе сееме на горната нива."},{"word":"сеедно","type":"прил.","description":"Во секое време, постојано. Сеедно си седел на туѓина. Сеедно се расправал со соседите."},{"word":"сеедно","type":"прил.","description":"Исто, без оглед, безразлично; за искажување незаинтересираност или непристрасност. Сеедно ми е што ќе одбереш. Сеедно дали се бели или црни."},{"word":"сезнаен","type":"прид.","description":"Што знае сè. Никој не е сезнаен."},{"word":"сезнајко","type":"м.","description":"Тој што знае сè ‒ најчесто иронично. Тој е голем сезнајко. Надуен сезнајко."},{"word":"сезона","type":"ж.","description":"Едно од четирите годишни времиња. Зимска сезона. Летна сезона."},{"word":"сезонски се","type":"прид.","description":"Што се однесува на сезона, што е поврзан со определена сезона. Сезонски попуст. Сезонски работник. Сезонска облека. Сезонски грип."},{"word":"сеидба","type":"ж.","description":"Сеење на посеви. Есенска сеидба. Пролетна сеидба. Се погоди времето за сеидба."},{"word":"сеидбен","type":"прид.","description":"Што се однесува на сеидба. Сеидбен план."},{"word":"сеиз","type":"м.","description":"Момок што работи во штала, во коњушница, коњар, коњушар."},{"word":"сеизмички","type":"прид.","description":"Што се однесува на земјотрес, на потресите на земјината кора. Сеизмичка активност."},{"word":"сеизмичност","type":"ж.","description":"Сеизмичка активност, честотата на земјотресите во една област."},{"word":"сеизмограма","type":"ж.","description":"Автоматски запис на потресите во земјината кора со помош на сеизмограф."},{"word":"сеизмограф","type":"м.","description":"Апарат, прибор за автоматско бележење на потресите на земјината кора."},{"word":"сеизмолог","type":"м.","description":"Специјалист по сеизмологија."},{"word":"сеизмологија","type":"ж.","description":"Наука што ги проучува потресите на земјината кора."},{"word":"сеир","type":"м.","description":"Гледање, посматрање."},{"word":"сеирџија","type":"м.","description":"Лице што гледа, што посматра, што се забавува гледајќи што се случува. Сеирџии колку сакаш."},{"word":"сејад","type":"м.","description":"Инсекти или животни што јадат секаква храна; Omnivora."},{"word":"сејаден","type":"прид.","description":"Што јаде секаква храна. Свињата е сејадно животно."},{"word":"сејанина","type":"ж.","description":"Тоа што се сее, семе, жито за сеење; тоа што е посеано."},{"word":"сејач","type":"м.","description":"Лице што сее семе, што ја засева земјата."},{"word":"сејачки","type":"прид.","description":"Што се однесува на сејач."},{"word":"сејмен","type":"м.","description":"Војник во јаничарската пешадија во војската на Турското Царство."},{"word":"Сејшели","type":"и.","description":"Островска држава во Индискиот Океан, североисточно од Мадагаскар."},{"word":"сек","type":"м.","description":"Расцеп, место каде што е пресечено, засечено. Длабок сек."},{"word":"сека","type":"несв.","description":"безл. За молскавица: молска, светка, испушта силна светлина. Секаше од сите страни, се подготвуваше да врне."},{"word":"секавичен","type":"прид.","description":"Што се извршува многу брзо, молскавично. Секавичен успех. Секавична брзина. Секавичен подем."},{"word":"секаде","type":"прил.","description":"На секое место, на сите места; насекаде. Секаде те барав. Секаде околу беа ниви. Секаде завладеа мир. Секаде истото."},{"word":"секако","type":"прил.","description":"Во секој случај, на секој начин, сигурно. Секако ќе дојдеме. Секако ми одговара, како што ќе решите. Секако знаеш што се случува."},{"word":"секаков","type":"зам. прид.","description":"Најразличен (вид, тип, големина и сл.), севозможен, каков и да е. Секакви болести има по луѓето. Имаше на масата секакви јадења."},{"word":"секало","type":"ср.","description":"Орудие за секање, за палење огин со помошта на трат и кремен; огнило."},{"word":"секач","type":"м.","description":"Уред за сечење железо или метал воопшто."},{"word":"секвенца","type":"ж.","description":"(муз.) Повторување на некој мотив на различни степени од скалата."},{"word":"секвестар","type":"м.","description":"(прав.) Забрана над имот од страна на органите на власта за да се обезбеди некакво побарување."},{"word":"секвестратор","type":"м.","description":"Управувач на имот ставен под секвестар."},{"word":"секвестрација","type":"ж.","description":"(прав.) Наложување на секвестар."},{"word":"секвестрира","type":"св. и несв.","description":"Наложи, наложува секвестар (кон зн. 1) над нешто."},{"word":"секвоја","type":"ж.","description":"Иглолисно дрво со огромни размери, расте во Калифорнија; Sequoia."},{"word":"секира","type":"ж.","description":"Орудие за сечење или цепење дрва со тешко железно сечило и дрвена рачка. Ја наостри секирата."},{"word":"секира","type":"несв.","description":"Прави некој да се нервира, да се коси. Ја секира жената за ништо."},{"word":"секирација","type":"ж.","description":"Неспокојство, вознемиреност, јадосување, загриженост. Од секирација за децата падна болна. Сега имам големи секирации."},{"word":"секне","type":"несв.","description":"Чисти нос со дување, со секнење. Жената ги бришеше солзите, го секнеше носот и продолжуваше да плаче. Селанецот го брчка челото, го секне носот и воздивнува длабоко."},{"word":"секне","type":"св.","description":"За извор на вода (извор, кладенец, чешма и сл.) ‒ престане да тече. Изворчињата по незапаметеното сушно лето секнаа. Малите води секнуваат во време на суши."},{"word":"секне","type":"св.","description":"Удри со секало, огнило во кремен за да фрли искра;"},{"word":"секогаш","type":"прил.","description":"Во секое време, секојпат. Секогаш беше многу внимателен. Секогаш правеше така. Тој секогаш доцни."},{"word":"секогашен","type":"прид.","description":"Што постои, што го има секогаш, постојан, траен."},{"word":"секој","type":"зам.","description":"За човек ‒ сите луѓе, кој и да е, еден од нив, или поединечно сите до еден. Секој човек има своја среќа. Секој може да помогне. Секој од вас нека се изјасни поединечно."},{"word":"секој","type":"зам.","description":"Се однесува на сè, сите поими и предмети. Секое утро. Секој ден оди на пазар."},{"word":"секојдневен","type":"прид.","description":"Што станува, што се врши секој ден без промена, што се одвива, што се случува секој ден. Секојдневна работа. Секојдневни обврски. Секојдневни разговори."},{"word":"секојдневие","type":"ср.","description":"Тоа што станува секој ден, секојдневен живот. Грубо секојдневје. Работа му го исполнуваше секојдневието"},{"word":"секрет","type":"м.","description":"Тоа што се држи во тајност, тајна."},{"word":"секрет","type":"м.","description":"Тоа што се излачува од некои жлезди. Секретот служи за парализирање на жртвата. Лоен секрет."},{"word":"секретар","type":"м.","description":"Лице што ги води правните работи во некоја организација, установа, претпријатие и сл., обично правник. Секретар на претпријатието."},{"word":"секретаријат","type":"м.","description":"Постојан управен оддел на установа, организација и сл. што служи за водење тековни работи од организациски карактер. Секретаријат за законодавство при Владата. Републички секретаријат за култура."},{"word":"секретарка","type":"ж.","description":"секретар_1"},{"word":"секретарство","type":"ср.","description":"Исполнување на секретарски обврски, секретарска должност."},{"word":"секретарствува","type":"несв.","description":"Врши секретарска работа."},{"word":"секретен","type":"прид.","description":"Што се држи во тајност, таен."},{"word":"секретен","type":"прид.","description":"Што излачува секрет, што е во врска со секрет.; Секретни жлезди."},{"word":"секреција","type":"ж.","description":"Лачење на секрет. Внатрешна секреција."},{"word":"секс","type":"м.","description":"Полов живот, полов однос. Сексот како љубовен акт не бил табу во прапочетните времиња."},{"word":"сексапил","type":"м.","description":"Сексуална привлечност."},{"word":"сексапилен","type":"прид.","description":"Што е сексуално привлечен."},{"word":"секси","type":"прид.","description":"Што е сексуално привлечен. Секси девојка."},{"word":"сексолог","type":"м.","description":"Специјалист по сексологија."},{"word":"сексологија","type":"ж.","description":"Наука што го проучува половиот живот или половите односи кај човекот."},{"word":"секстант","type":"м.","description":"Агломерен инструмент што се користи во морепловството и во авијацијата."},{"word":"секстет","type":"м.","description":"Музичко дело за шест инструменти или за шест гласа."},{"word":"сексуален","type":"прид.","description":"Што се однесува на секс. Сексуално воспитување. Сексуален однос. Сексуална револуција."},{"word":"секта","type":"ж.","description":"Религиозна група што се отцепила од својата црква. Верска секта."},{"word":"сектант","type":"м.","description":"Приврзаник на секта; секташ."},{"word":"секташ","type":"м.","description":"Лице што ѝ припаѓа на некоја секта. Имаше неколку секташи во партијата."},{"word":"секташи","type":"несв.","description":"Образува, формира секта, се однесува како секташ."},{"word":"секташки","type":"прид.","description":"Што се однесува на секташ и секташтво. Секташка група."},{"word":"секташтво","type":"ср.","description":"Движење на лица што се одделиле од црквата, активност на секта."},{"word":"сектор","type":"м.","description":"Дел од некое пространство, подрачје. Несреќата се случила во секторот „Б“."},{"word":"секуларен","type":"прид.","description":"Што се однесува на нештата од овој свет, световен, што не е црковен, граѓански."},{"word":"секуларизација","type":"ж.","description":"Претворање на нешто црковно во световно. Секуларизација на училиштата."},{"word":"секуларизира","type":"св. и несв.","description":"Претвори, претвора нешто црковно во световно (имот, дејност и сл.)"},{"word":"секунда","type":"ж.","description":"Единица за мерење на времето, шеесетти дел од минута."},{"word":"секундант","type":"м.","description":"Посредник и сведок на еден од учесниците во двобој."},{"word":"секундарен","type":"прид.","description":"Што зазема второ место во некој ред, второстепен, спореден. Тие својства не се примарни, туку секундарни. Секундарно прашање."},{"word":"секундарник","type":"м.","description":"Стрелка на часовникот што ги покажува секундите."},{"word":"секунден","type":"прид.","description":"Што се однесува на секунда. Секундна стрелка. Секундна точност."},{"word":"секундира","type":"св. и несв.","description":"Се јави, се јавува како сведок при двобој, како секундант."},{"word":"секција","type":"ж.","description":"Оддел или пододдел на установа, организација и сл. со определена специјалност; подраздел на конгрес, конференција и сл. Младинска секција. Литературна секција. Конгресот работи по секции."},{"word":"секцира","type":"св. и несв.","description":"Распори, распорува, расчлени, расчленува труп на човек или животно при обдукција, аутопсија."},{"word":"селам","type":"м.","description":"Муслимански поздрав со значење „мир“. Селам чини на татко ти."},{"word":"селамет","type":"м.","description":"Помош, поддршка, успех, спас. Си најде селамет."},{"word":"селанец","type":"м.","description":"Човек што живее на село и се занимава главно со земјоделство. Имотен селанец. Селаните се собраа пред селското училиште. Простодушен селанец."},{"word":"селански","type":"прид.","description":"Што се однесува, што припаѓа на селанец, на селани. Селанско востание."},{"word":"селанство","type":"ср.","description":"Дел од населението, општествен слој, што се поврзува со животот на село и што предимно се занимава со земјоделство. Напредно селанство. Работно селанство. Масовно осиромашување на селанството.."},{"word":"селанштина","type":"ж.","description":"Особина на селанец кон зн. 2; простота. Не може да не ја покаже својата селанштина."},{"word":"селвија","type":"ж.","description":"Јужно вечно зелено дрво; кипарис; чемпрес; Cupressus."},{"word":"селективен","type":"прид.","description":"Што е заснован врз селекција, што може да врши селекција. Селективна метода. По селективен пат се изделени најдобрите. Селективен упис на факултет."},{"word":"селектира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави селекција; одбере, одбира, издели, изделува според некоја особина, карактеристика и сл. Работничките го селектираа овошјето според големината."},{"word":"селектор","type":"м.","description":"Лице што врши селекција, особено во некој спорт. Селектор на фудбалската репрезентација."},{"word":"селекција","type":"ж.","description":"Одбирање, одбир на нешто според позитивни критериуми (што е најдобар, најдобро). Врши селекција на материјалот за новиот албум. За изложбата се врши строга селекција на автори и дела."},{"word":"селен","type":"м.","description":"Хемиски елемент, се наоѓа во сулфурните руди, служи за изработка на фотоќелии; Se."},{"word":"селенит","type":"м.","description":"Во научно-фантастичната литература ‒ жител на Месечината."},{"word":"Селечка Планина","type":"ж.","description":"Планина во Македонија."},{"word":"сели","type":"несв.","description":"Пренесува на друго место на живеење; преселува. Тие мебелот го селеа со камиони, а ситните работи ги товареа во колата. Двајца амали го селеа семејството во нова куќа."},{"word":"селидба","type":"ж.","description":"Промена на местото на живеење или на станот, на куќата, преселување. Селидба од село в град. Селидба во нова куќа."},{"word":"селидбен","type":"прид.","description":"Што се однесува на селидба. Селидбени трошоци."},{"word":"селиште","type":"ср.","description":"Населено место. Таму заселиле ново селиште."},{"word":"селјак","type":"м.","description":"Невоспитан, необразован човек, простак."},{"word":"село","type":"ср.","description":"Мало населено место во кое жителите се занимаваат главно со земјоделство и сточарство. Живее на село. Планинско село."},{"word":"селотејп","type":"м.","description":"Леплива проѕирна лента."},{"word":"селски","type":"прид.","description":"Што се однесува или што му припаѓа на селото, што е својствен за селото. Селска чешма. Селски атар. Селски говедар."},{"word":"Селце","type":"ср.","description":"Име на неколку села во Македонија."},{"word":"Селџук","type":"м.","description":"Припадник на средновековно турско племе, основачи на првата турска држава."},{"word":"Селџук","type":"м.","description":"Град во Турција."},{"word":"сема","type":"ж.","description":"Минимална компонента што го носи значењето на зборот."},{"word":"семантем(а)","type":"ж.","description":"Основен елемент што изразува идеја или претстава."},{"word":"семантика","type":"ж.","description":"Дел од лингвистиката што се занимава со проучување на значењата на зборовите и изразите."},{"word":"семантичар","type":"м.","description":"Специјалист по семантика."},{"word":"семафор","type":"м.","description":"Сигнален уред за регулирање на сообраќај со помош на светла во боја (црвена, жолта и зелена)."},{"word":"семе","type":"ср.","description":"(биол.) Репродуктивен орган на вишите растенија, обично сместен во заштитна обвивка, зрно, семка, од кој се развива нова билка. Семе на афион. Ленено семе. Остави пченица за семе."},{"word":"семевод","type":"м.","description":"Дел од сеалката кој служи за подавање на семето."},{"word":"семеен","type":"прид.","description":"Што има семејство, што не е сам, фамилијарен. Семеен човек."},{"word":"семејство","type":"ср.","description":"Основна општествена единица што се состои од лица обединети со брак, крвно сродство или со усвојување и што претставува едно домаќинство; фамилија. Сиромашно семејство. Земјоделско семејство. Многучлено семејство."},{"word":"семен","type":"прид.","description":"Што содржи семе. Семена кесичка. Семена течност."},{"word":"семенар","type":"м.","description":"Лице што произведува или што продава семе."},{"word":"семенарница","type":"ж.","description":"Продавница во која се продава семе."},{"word":"семенарство","type":"ср.","description":"Производство на семе."},{"word":"семеник","type":"м.","description":"(бот.) Ќесичка во која се наоѓа семето на некое растение."},{"word":"семенски","type":"прид.","description":"Што се однесува на семе. Семенски материјал."},{"word":"семестар","type":"м.","description":"Полугодие во вишите школи и во високото образование. Летен семестар. Зимски семестар."},{"word":"семестрален","type":"прид.","description":"Што се однесува на семестар; семестарски. Семестрален лист за заверка на семестар."},{"word":"семи-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки со значење пола, напола, полу семифинале, семипропустлив, семивалентност."},{"word":"семилостив","type":"прид.","description":"Епитет на цар или господар, на Господ, на Бог ‒ што покажува голема милост. Семилостив царе. Семилостив Боже."},{"word":"семинар","type":"м.","description":"Практични вежби за студенти по некој предмет или тема во виша или висока наставна установа. Семинар по македонски јазик."},{"word":"семинарија","type":"ж.","description":"Образовна институција за теолошко образование; верско училиште."},{"word":"семинарист","type":"м.","description":"Учесник на семинар. Семинаристите ја посетија Самоиловата тврдина."},{"word":"семиолог","type":"м.","description":"Специјалист по семиологија."},{"word":"семиотика","type":"ж.","description":"Општа теорија за знаците, вклучувајќи ги и јазичните, и за симболичките системи, која го истражува односот на знаците спрема означеното, односно условите под кои еден знак може да се однесува на некој објект."},{"word":"семитски","type":"прид.","description":"Што се однесува на Семитите. Семитски јазици."},{"word":"семка","type":"ж.","description":"Одделно зрно од семето на некои растенија. Семки од лубеница. Семки од пипер."},{"word":"семкар","type":"м.","description":"Лице што продава печени семки од тиква."},{"word":"семожен","type":"прид.","description":"Што е составен од најразлични видови, најразличен; што има најразлични нешта. Семожни шпекулации. Носеше со себе семожни врзулчиња, бали и ќебиња."},{"word":"семоќ","type":"м.","description":"Неограничена власт, сила."},{"word":"семоќен","type":"прид.","description":"Што има неограничена сила, моќ, сесилен. Семоќен владар. Семоќни ветрови. Семоќниот бог. Семоќна рака."},{"word":"семоќник","type":"м.","description":"Лице што има неограничена моќ."},{"word":"семудар","type":"прид.","description":"Што е најмудар од сите, премудар."},{"word":"семудрост","type":"ж.","description":"Состојба на тој што е семудар."},{"word":"сен","type":"ж.","description":"Сенка. Го следи како сен. Високо дрво сен нема, убава мома род нема. (нар. поез.)."},{"word":"сен","type":"м.","description":"Железен прстен на горниот крај на воденичкото вретено."},{"word":"Сена","type":"ж.","description":"Река во Франција."},{"word":"сенар","type":"м.","description":"Продавач на сено."},{"word":"сенарник","type":"ж.","description":"Место, обично оградено, каде што се чува сено"},{"word":"сенароден","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на сиот народ, што се однесува на сиот народ; во кој учествува сиот народ; општонароден. Сенароден собир. Сенародна жалост. Сенародно востание."},{"word":"сенат","type":"м.","description":"(истор.) Во стариот Рим ‒ највисок државен орган."},{"word":"сенатор","type":"м.","description":"Член на сенат."},{"word":"сендвич","type":"м.","description":"Две танки парчиња леб премачкани со путер, маст и сл. и со месо, салама и др. меѓу нив. Сендвич со пилешко. Сендвич со кашкавал."},{"word":"сендвичарница","type":"ж.","description":"Угостителски објект каде што се подготвуваат и продаваат сендвичи."},{"word":"Сенегал","type":"м.","description":"Држава во Африка."},{"word":"сенет","type":"м.","description":"Писмена потврда, исправа, документ, гаранција."},{"word":"сенештар","type":"м.","description":"Мал трговец што продава сенешто."},{"word":"сенештарница","type":"м.","description":"Дуќан во кој се продава сенешто, во кој има сè."},{"word":"сенешто","type":"зам.","description":"Многу нешта, различни работи (дејности, случки, поими итн; сешто. Изнакупи сенешто од чаршија. Има таму сенешто."},{"word":"сенешто","type":"прил.","description":"Постојано, на таков начин. Сенешто подзастанува, се мисли."},{"word":"сензација","type":"ж.","description":"Силен впечаток од необичен настан. Прави сензација. Предизвика сензација."},{"word":"сензационален","type":"прид.","description":"Што предизвикува сензација, способен да предизвика сензација. Сензационални вести. Сензационален настап. Сензационална изјава."},{"word":"сензационализам","type":"м.","description":"Сензационалистички пристап во дејствувањето, во работата, во новинарството, во политиката итн."},{"word":"сензационалистички","type":"прид.","description":"Што има за цел да предизвика сензација, да предизвика голем интерес или да шокира дури и со искривување на фактите. Сензационалистички пристап во новинарството."},{"word":"сензибилен","type":"прид.","description":"Што е мошне чувствителен на надворешна дразба; чувствителен. Сензибилен дух. Сензибилен човек."},{"word":"сензибилитет","type":"ж.","description":"Особина на тој што е многу осетлив, чувствителен; осетливост, чувствителност. Поетски сензибилитет. Медитерански сензибилитет. Автентичен ликовен сензибилитет. Национален сензибилитет."},{"word":"сензитивен","type":"прид.","description":"Што е чувствителен. Сензитивен свет."},{"word":"сензор","type":"м.","description":"Апарат, уред што открива и мери физички својства (светлина, топлина, притисок, радиобранови и сл.) и ги покажува, забележува или реагира на соодветен начин. Сензорите покажаа присуство на извор на енергија. Сензорот на телевизорот не реагираше."},{"word":"сензорен","type":"прид.","description":"Што се однесува на сензор."},{"word":"сензуален","type":"прид.","description":"Што се однесува на физичките сетила, чувства, или што ги задоволува физичките чувства; телесен, плотски. Сензуални задоволства."},{"word":"сензуализам","type":"м.","description":"(филоз.) Екстремно сфаќање според кое сетилата се единствен извор на спознанието."},{"word":"сени","type":"несв.","description":"Држи сенка; покрива со сенка. Момчето му сенеше на мајсторот, но тој ништо не му рече. Чадорот за сонце сенеше на масата на која пиевме кафе. Ми сениш ‒ му рече бабата на детето."},{"word":"сенилен","type":"прид.","description":"Душевно и телесно опаднат, изнемоштен поради старост. Сенилна старица."},{"word":"сениор","type":"м.","description":"Постар човек, претпоставен, старешина."},{"word":"сеница","type":"ж.","description":"Засолниште, место заштитено од сонце покриено со гранки, лисја и сл. Во ливадата направија сеница за децата да спијат."},{"word":"сеница","type":"ж.","description":"Вид појна птица; Parus."},{"word":"сеничар","type":"м.","description":"Лице што фаќа птици сеници."},{"word":"сеничарник","type":"м.","description":"Стапица за птици сеници."},{"word":"сениште","type":"ср.","description":"Привидение на мртовец, зол дух. Сеништа и вампири. Му се прикажуваа сеништа во ноќта."},{"word":"сеништен","type":"прид.","description":"Што се однесува на сениште, што прилега на сениште. Сенишно стебло. Сенишна шума."},{"word":"сенка","type":"ж.","description":"Место заштитено од зраците на сонцето или од некој друг извор на светлина. Седи на сенка. Пладнуваа под дебелите сенки на буките."},{"word":"сенкар","type":"м.","description":"Мрзливец, човек што седи под сенка; безработник. На клупите во паркот едно чудо сенкари испоседнале. Ни требаат работници, а не сенкари."},{"word":"сенлив","type":"прид.","description":"Што прави сенка, што фрла сенка; сенест"},{"word":"Сен Лоренс","type":"м.","description":"Река во Северна Америка."},{"word":"сено","type":"ср.","description":"Окосена трева што служи за исхрана на добитокот. Копа сено. Пласт сено им фрли на овците."},{"word":"сенокос","type":"м.","description":"Косење трева за сено."},{"word":"сенокосен","type":"прид.","description":"Што се однесува на сенокос. Сенокосна акција."},{"word":"Сент Винсент и Гренадини","type":"м.","description":"Островска држава во Карипското Море."},{"word":"сентенција","type":"ж.","description":"Мудра, поучна изрека."},{"word":"сентимент","type":"м.","description":"Длабоко душевно преживување; чувство, чувственост."},{"word":"сентиментален","type":"прид.","description":"Што може лесно да се расчувствува, претерано чувствителен; емотивен. Сентиментални луѓе."},{"word":"Сент Лусија","type":"ж.","description":"Островска држава во Карипското Море."},{"word":"Сент Џорџ","type":"м.","description":"Главен град на Гренада."},{"word":"сенф","type":"м.","description":"Паста од мелени семки од синап и оцет, сол, шеќер и други зачини."},{"word":"сенчест","type":"прид.","description":"Што дава густа сенка, сенлив. Под сенчестиот даб седеа аргати. Сенчести липи."},{"word":"сенчи","type":"несв.","description":"Во сликарството ‒ прави сенки со повлекување прави линии; затемнување дел од слика, да личи како сенка."},{"word":"сеодаен","type":"прид.","description":"Што е целосно предаден на нешто или некому. Сеодајна љубов."},{"word":"сеопфатен","type":"прид.","description":"Што опфаќа сè. Сеопфатна анализа на состојбите. Сеопфатна воена операција."},{"word":"сеопшт","type":"прид.","description":"Што се однесува на сите, што ги опфаќа сите. Сеопшто избирачко право. Сеопшто востание."},{"word":"сепак","type":"сврз.","description":"За поврзување реченици меѓу кои се воспоставува спротивен сооднос, кој може да биде силно или послабо изразен; за изразување спротивно од очекуваното, со значење: и покрај тоа што. Таа многу сакаше да учи, сепак не се запиша на факултет."},{"word":"сепак","type":"чест.","description":"Во различни контексти како одобрување, потврдување за да се искаже олеснителна околност за некого или за нечија постапка. Тоа е сепак дете. Сепак, таа е возрасна. Сепак, тоа се почетоци на една дејност."},{"word":"сепарат","type":"м.","description":"Одделен отпечаток на статија од списание или книга."},{"word":"сепаратен","type":"прид.","description":"Што е одделен, засебен."},{"word":"сепаратизам","type":"ж.","description":"Општествено движење за одвојување на една група од пошироката заедница поради стремеж за приклучување кон друга заедница или за полно осамостојување. Политички сепаратизам."},{"word":"сепаратист","type":"м.","description":"Приврзаник на сепаратизмот."},{"word":"сепаратистички","type":"прид.","description":"Што се однесува на сепаратист и на сепарати Сепаратистички акции. Сепаратистички стремежи."},{"word":"сепаратор","type":"м.","description":"Машина или друга направа за одделување на една материја од друга. Сепаратор на руда. Сепаратор на отпад."},{"word":"сепарација","type":"ж.","description":"Одделување на една материја од друга."},{"word":"сепаре","type":"ср.","description":"Посебно изделен дел од просторија или засебна просторија обично во угостителски објект за посебна намена, посебно друштво што сака да биде изделено од другите."},{"word":"сепарира","type":"св. и несв.","description":"Оддели, одделува едно нешто од друго (руда, предмети, отпад, овошје и др.). Тука го сепарираме пластичниот отпад од органскиот."},{"word":"сепет","type":"ж.","description":"Кошница, кош, корпа. Една сепетка јајца. Полни сепети овошје"},{"word":"сепеткар","type":"м.","description":"Лице што изработува сепетки."},{"word":"сепија","type":"ж.","description":"(зоол.) Морско мекотелно животно, сипа; Sepia officinalis."},{"word":"сепне","type":"св.","description":"Направи некој да се стресе, да се штрекне, наеднаш да прекине некое дејство, мисла, намера; ненадејно разбуди некого. Таа мисла го сепна и тој стана од креветот. Таа случка го сепна директорот на училиштето. Смртта на момчето ги сепна сите што имаа некаква врска со случајот."},{"word":"сепобеден","type":"прид.","description":"Што победува или освојува сè. Сепобедна смеа. Сепобедна упорност."},{"word":"сеприсутен","type":"прид.","description":"Што е присутен насекаде во исто време. Сеприсутен господар."},{"word":"сепса","type":"ж.","description":"Општо заразување на организмот; труење на крвта."},{"word":"септември","type":"м.","description":"Деветтиот месец од календарската година; гроздобер во народниот календар."},{"word":"септет","type":"м.","description":"Ансамбл од седум изведувачи, свирачи или пејачи."},{"word":"септина","type":"ж.","description":"Во поезијата ‒ строфа од седум стиха."},{"word":"септичен","type":"прид.","description":"Што е во врска со сепса, што е заразен со бактерии."},{"word":"серафим","type":"м.","description":"Во христијанската религија ‒ ангел од највисок ранг; со три пара крила."},{"word":"сербез","type":"прид.","description":"Слободен, смел, самостоен; пркосен. Сербез мома. Сербез жена."},{"word":"сербезлак","type":"м.","description":"Слободно држење, смелост, пркос."},{"word":"серва","type":"ж.","description":"Вид игра со топка за двајца или за четворица играчи."},{"word":"сервер","type":"м.","description":"(спорт.) Во спортот (тенис, одбојка, пинг-понг и сл.) ‒ лице што сервира2, ја внесува топката во игра."},{"word":"сервилен","type":"прид.","description":"Што се држи понизно пред некого, робовски, што е претерано послушен. Сервилен човек."},{"word":"сервира","type":"св. и несв.","description":"Постави, поставува, подготви, подготвува маса за јадење, принесе, принесува храна. Таа ја сервира масата за неделниот ручек. Келнерите ја сервираа вечерата."},{"word":"сервира","type":"св. и несв.","description":"Во спортот (во тенис, одбојка, пинг-понг) ‒ изведе, изведува почетен удар со кој топката се внесува во игра. Нашиот тенисер сервира прв во третиот сет. Домаќините сервираа лошо за време на целиот натпревар."},{"word":"сервирка","type":"ж.","description":"Жена што работи на сервирање храна во ресторан, пансион, трпезарија и сл."},{"word":"сервис","type":"м.","description":"а) Служба за давање услуги на граѓаните од најразличен тип. Сервис за поправка на автомобили. Сервис за перење и хемиско чистење облека. б) Зградата во која е сместена таква служба."},{"word":"сервисен","type":"прид.","description":"Што служи како сервис или се однесува на сервис. Сервисна служба."},{"word":"сервисер","type":"м.","description":"Лице што врши поправка на електрични апарати, компјутери и сл."},{"word":"сервисира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, врши поправка на некаков механизам, машина и сл. Автомобилот го сервисирав пред два месеца."},{"word":"сервус","type":"м.","description":"Поздрав меѓу пријатели, блиски луѓе ‒ здраво!"},{"word":"серген","type":"м.","description":"Ѕиден долап, полица."},{"word":"сергија","type":"ж.","description":"Привремена продавница на отворено. Од страните на манастирскиот двор една до друга беа наредени сергии со секакви занаетчиски производи."},{"word":"сергиџија","type":"м.","description":"Лице што продава на сергија, што држи сергија. Сергиџиите рано ги поставија сергиите."},{"word":"сердар","type":"м.","description":"Војвода, заповедник, старешина во Османлиското Царство."},{"word":"сердарија","type":"ж.","description":"Подрачје на сердар."},{"word":"сердарство","type":"ср.","description":"Чест и достоинство на сердар."},{"word":"сере","type":"несв.","description":"Врши празнење на цревата, исфрлање на изметот од телото."},{"word":"середум","type":"прил.","description":"Секаде со ред. Середум оди и расправа."},{"word":"Серез","type":"м.","description":"Град во Егејска Македонија, Грција."},{"word":"сереј","type":"м.","description":"Маснотијата на првото млеко кај жена и кај добитокот."},{"word":"серејлив","type":"прид.","description":"Што содржи маснотија од првото млеко. Серејливо млеко."},{"word":"серенада","type":"ж.","description":"Песна за саканата исполнета обично под нејзиниот прозорец. Момчињата со гитари пееја серенади. Навечер правевме серенади."},{"word":"серж","type":"м.","description":"Вид лесна свилена ткаенина, најчесто се употребува како постава на палта, капути и др."},{"word":"сержант","type":"м.","description":"Звање, чин, а исто така и лице од нижиот команден состав на армијата или полицијата во некои земји."},{"word":"серија","type":"ж.","description":"Ред еднородни предмети или појави со ист општ признак, со исти или слични особини, низа од дејства што се одвиваат едноподруго. Серија фотографии од матурската вечер. Серија предавања. Му зададе серија удари. Серија земјотреси."},{"word":"серијал","type":"м.","description":"Низа телевизиски емисии или филмови со исти актери и на иста тематика."},{"word":"сериозен","type":"прид.","description":"Што се одликува со разумен однос кон животот; што ја знае добро својата работа, што се одликува со добри намери, што е обмислен во постапките. Сериозни луѓе, домаќини. Најдовме сериозен купувач за автомобилот. Тој е сериозен кандидат за претседател."},{"word":"сериски","type":"прид.","description":"Што се однесува на серија. Сериско производство."},{"word":"серко","type":"м.","description":"Недостоен, плашлив, неснаодлив, недораснат човек. Бегајте од тука, серковци ниедни!"},{"word":"сермија","type":"ж.","description":"Имот, капитал, богатство, стока, добиток. Наследи многу сермија."},{"word":"серозен","type":"прид.","description":"Што се однесува на серум, што се состои од серум или е смешан со серум. Серозна течност."},{"word":"серологија","type":"ж.","description":"Дел од бактериологијата што ги проучува серумите и нивните својства."},{"word":"серолошки","type":"прид.","description":"Што се однесува на серумот и неговото испитување."},{"word":"серотерапија","type":"ж.","description":"Лекување на инфективни заболувања со серуми."},{"word":"серпентин","type":"м.","description":"Вид камен, минерал најчесто во зелена боја, прошаран со бели кривулести даги што наликуваат на змија, се употребува во градежништвото како украсен камен, за изработка на вази и сл."},{"word":"серпентина","type":"ж.","description":"Пат со многу кривини, змиулест, обично на повисоки места."},{"word":"серсем","type":"прид.","description":"Што е глупав, туп."},{"word":"серсемин","type":"м.","description":"Глупак."},{"word":"серт","type":"прид.","description":"Што е остар, лут; строг, жесток. Серт жена. Серт тутун."},{"word":"сертификат","type":"м.","description":"Потврда, диплома. Сертификат за завршен курс за компјутери."},{"word":"сертме","type":"ср.","description":"Вид мрежа за риболов."},{"word":"серум","type":"м.","description":"Крвна сурутка ‒ водниот составен дел од крвта."},{"word":"сесветски","type":"прид.","description":"Што е општ за целиот свет; сеопшт."},{"word":"сесија","type":"ж.","description":"Заседанија на различни претставнички органи што се повторуваат периодично, периодот на таквите заседанија. Редовна сесија на судот. Работата на Конгресот се одвиваше по сесии. Симпозиумот работеше во две сесии."},{"word":"сесилен","type":"прид.","description":"Што има неограничена власт, сила, влијание, семожен. Сесилен владетел."},{"word":"сесловенски","type":"прид.","description":"Што се однесува на сите Словени, општословенски. Сесловенски конгрес."},{"word":"сесојузен","type":"прид.","description":"Што е општ за целиот сојуз. Сесојузен конгрес на синдикатот."},{"word":"сесрден","type":"прид.","description":"Што е направен од сè срце, наполно срдечен. Сесрден прием. Сесрдни усилби."},{"word":"сестина","type":"ж.","description":"Во поезијата ‒ строфа од шест стиха."},{"word":"сестра","type":"ж.","description":"Ќерка во однос на другите деца на исти родители. Браќа и сестри. Три сестри. Постара сестра. Најмалата сестра е најгалена."},{"word":"сестран","type":"прид.","description":"Што има широко образование, што покажува интерес за многу области, што се разбира во многу дејности. Сестрана творечка личност."},{"word":"сестрин","type":"прид.","description":"Што се однесува на сестра кон зн. На сестрината свадба."},{"word":"сестрински","type":"прид.","description":"Што е својствен на сестра, близок. Сестринска љубов. Сестринска милост."},{"word":"сестринство","type":"ср.","description":"Односот меѓу сестри."},{"word":"сестрица","type":"ж.","description":"Дем. и хип. од сестра кон зн. 1.; сестричка."},{"word":"сестриче","type":"ср.","description":"Помала, неполнолетна сестра. Моето мало сестриче."},{"word":"сестрична","type":"ж.","description":"Сестрина ќерка по однос на нејзините браќа и сестри."},{"word":"сестричник","type":"м.","description":"Сестрин син по однос на нејзините браќа и сестри."},{"word":"сестроубиец","type":"и.","description":"Убиец на сопствената сестра."},{"word":"сестроубиство","type":"ср.","description":"Убиство на своја сестра."},{"word":"сет","type":"м.","description":"Во тенис, пинг-понг и др. ‒ одделен дел од играта. Во првиот сет победи нашиот тенисер."},{"word":"сет","type":"м.","description":"Комплет: а) Од блуза и џемпер. б) Чинии, чаши и сл. в) Декоративна плетена или везена гарнитура."},{"word":"сети","type":"св.","description":"Почувствува; испита некакво чувство. Сети силна болка и од тоа се разбуди. Тој сети како му се потат рацете. Сети солено на јазикот."},{"word":"сетики","type":"прил.","description":"Сетики ќе дознаеме нешто."},{"word":"сетилен","type":"прид.","description":"Што се однесува на сетило. Сетилни центри. Сетилен свет. Сетилни сензации. Сетилна наслада. Сетилни органи."},{"word":"сетило","type":"ср.","description":"Еден од петте органи кај човекот и кај животните преку кој се примаат впечатоците и дразбите од надворешниот свет (за вид, слух, допир, вкус, мирис). Сетило за вкус. Сетило за мирис."},{"word":"сети се","type":"св.","description":"Дојде на ум. Не се сети да го повика и него."},{"word":"сетнина","type":"ж.","description":"Обично во изразот на сетнина ‒ крај, завршеток; А пак на сетнина гледаме дека ништо не се случило. Никој не си ја знае сетнината."},{"word":"сетре","type":"ср.","description":"Капутче, палто."},{"word":"Сеул","type":"м.","description":"Главен град на Јужна Кореја."},{"word":"сеф","type":"м.","description":"Метална кутија, долап за чување пари или скапоцености."},{"word":"сефа","type":"ж.","description":"Добро, весело расположение, задоволство. Од мака, а не од сефа."},{"word":"сефард","type":"м.","description":"Шпански или португалски Евреин."},{"word":"сефте","type":"ср.","description":"Првата покупка или продажба изутрина или воопшто. Направи ми сефте во дуќанот."},{"word":"сефте","type":"прил.","description":"Првпат. Не ти е сефте, та да се плашиш."},{"word":"сефтоса","type":"св.","description":"Направи сефте, за првпат проба нешто, купи прв нешто и сл. Сефтосај го новиот костим. Го сефтосавме новиот автомобил."},{"word":"сецесија","type":"ж.","description":"Одделување, раздружување особено во политички поглед; отцепување, преминување на друга страна."},{"word":"сецесионизам","type":"м.","description":"Стремеж или движење за отцепување, издвојување на една политичка група, национална или државна целина од поширока организација, од политички сојуз или конфедерација."},{"word":"сецесионист","type":"м.","description":"Приврзаник на сецесионизмот."},{"word":"сецесионистички","type":"прид.","description":"Што се однесува на сецесионист и сецесиони Сецесионистичка војна."},{"word":"сеч","type":"м.","description":"сеча."},{"word":"сеча","type":"ж.","description":"Сечење дрва, место во шума каде што се сечат дрва; сечиште. Сеча на државните шуми."},{"word":"сечач","type":"м.","description":"Лице што сече дрва."},{"word":"сече","type":"несв.","description":"Реже сосем или на делови со нешто остро; одделува, прекинува. Жената сечеше крупни дробенки месо. Тој сече дрва. Ги сечеше цигарите со ножици наполу."},{"word":"сеченица","type":"ж.","description":"Пресечено место."},{"word":"сечиј","type":"зам.","description":"Што припаѓа секому. Сечие и ничие. Телевизијата влезе во сечиј дом."},{"word":"сечилиште","type":"ср.","description":"Шума што се сече;"},{"word":"сечило","type":"ср.","description":"Остриот дел од нож, секира, меч и сл. со кој се сече. Нож со две сечила. Го удри со сечилото на секирата."},{"word":"сечиште","type":"ср.","description":"Место во шума, планина каде што се сече дрва. Стигнаа на горното сечиште."},{"word":"сечка","type":"несв.","description":"Сече по малку."},{"word":"сечко","type":"ср.","description":"Народно име за вториот месец во годината, февруари."},{"word":"сечник","type":"м.","description":"Трупец за сечење дрва."},{"word":"сеџаде","type":"ср.","description":"Мала простирка, килимче за клањање при молитва кај муслиманите."},{"word":"сешто","type":"зам.","description":"Многу разни работи, секакви нешта, предмети или поими, сè; сенешто. Може сешто да се случи. Изнакупи од пазар сè и сешто. Сешто му се причинуваше."},{"word":"сештојад","type":"м.","description":"Што јаде сè, што се храни со разновидна храна."},{"word":"си","type":"несв.","description":"Второ лице еднина, сегашно време од глаголот сум, е. Ти си убава жена. Ти си тој што треба да го направи тоа."},{"word":"си","type":"зам.","description":"а) Кратка форма од заменката себе си за индиректен објект. Си рекла жената, да видам што прават децата. б) Заедно со долгата форма. Едвај си дојдов на себеси."},{"word":"си","type":"ср.","description":"Седмата нота од музичката скала."},{"word":"Сибир","type":"м.","description":"Област во Русија."},{"word":"сив","type":"прид.","description":"Што има боја на пепел, меѓу црна и бела. Сив сокол. Сиво палто. Сиви униформи. Сива пепел. Сиви очи."},{"word":"сивак","type":"м.","description":"Грозје што не созрева."},{"word":"сивее","type":"несв.","description":"Прави нешто да стане сиво (небо, светлина). Мракот полека го сивееше небото. Маглата го сивееше денот."},{"word":"сивец","type":"м.","description":"Вид камен, мермер од околината на Прилеп."},{"word":"сивило","type":"ср.","description":"Состојба или пројава на сив, сива боја; сивота. Сивилото на небото беше застрашувачко. Сивилото на бетонот."},{"word":"сивина","type":"ж.","description":"Предутринска сивина."},{"word":"сивкав","type":"прид.","description":"Што е малку сив, што има боја блиска до сивата. Сивкави влакна. Сивкаво веленце."},{"word":"сивкаст","type":"прид.","description":"Сивкаста магла."},{"word":"сиво-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки со значење што има сива боја или сива нијанса: сивобел, сивожолт итн."},{"word":"сивобел","type":"прид.","description":"Што е меѓу бел и сив, сив со бела нијанса. Сивобела кобила."},{"word":"сивобрад","type":"прид.","description":"Што е со сива брада. Сивобрад старец."},{"word":"сивожолт","type":"прид.","description":"Што е меѓу сив и жолт, сив со жолта нијанса. Сивожолта зачаденост."},{"word":"сивожолтеникав","type":"прид.","description":"Што е сив со малку жолта нијанса. Сивожолтеникави куќи."},{"word":"сивозелен","type":"прид.","description":"Што е сив со зелена нијанса. Сивозелена шапка."},{"word":"сивозем","type":"м.","description":"Вид почва со сива боја."},{"word":"сивокос","type":"прид.","description":"Што има сива коса, побелен, сед. Сивокоса жена."},{"word":"сивомаслинест","type":"прид.","description":"Што е меѓу сив и маслинест, сив со маслинеста нијанса. Сивомаслинеста униформа."},{"word":"сивомодар","type":"прид.","description":"Што е меѓу сив и модар, сив со модра нијанса. Сивомодра езерска шир."},{"word":"сивоок","type":"прид.","description":"Што е со сиви очи. Сивоока мома."},{"word":"сивооловен","type":"прид.","description":"Што е сив како олово. Сивооловен ден. Сивооловна скрама."},{"word":"сивопепелав","type":"прид.","description":"Што е сив како пепел. Сивопепелава кошула."},{"word":"сивопер","type":"прид.","description":"Што има сиви пердуви. Сивопер орел."},{"word":"сивосин","type":"прид.","description":"Што е меѓу сив и син, што има боја меѓу сивата и сината. Сивосин небесен свод."},{"word":"сивосинкав","type":"прид.","description":"Што е сив и малку синкав, сив со синкава нијанса. Сивосинкав чад."},{"word":"сивоцрвеникав","type":"прид.","description":"Што е сив со црвеникава нијанса. Сивоцрвеникава земја."},{"word":"сивоцрн","type":"прид.","description":"Што е сив и црн, сив со црна нијанса. Сивоцрни панталони."},{"word":"сивчо","type":"м.","description":"За добиток ‒ што е со сива боја на кожата или на влакното."},{"word":"сига","type":"ж.","description":"Фигура што се образува во пештери со цедење на водата."},{"word":"сигла","type":"ж.","description":"Во стенографијата ‒ знак како кратенка со кој се означува слог или збор."},{"word":"сигма","type":"ж.","description":"Буква од грчката забука."},{"word":"сигнал","type":"м.","description":"Условен знак за предавње на соопштение, распоред и сл. Звучни сигнали. Светлосен сигнал. Даде сигнал."},{"word":"сигнален","type":"прид.","description":"Што се однесува на сигнал кон зн."},{"word":"сигнализатор","type":"м.","description":"Апарат за сигнализирање или негов дел."},{"word":"сигнализација","type":"ж.","description":"Систем од сигнали што се употребува во одделни области. Железничка сигнализација. Светлосна сигнализација. Вертикална сигнализација."},{"word":"сигнализира","type":"св. и несв.","description":"Даде, дава сигнал, соопшти, соопштува со сигнал. Полицаецот сигнализираше со рацете во кој правец движењето е дозволено. Знакот сигнализира дека овде паркирањето е забрането."},{"word":"сигналист","type":"м.","description":"Тој што дава сигнали. Сигналист на брод. Сигналист на железничка станица."},{"word":"сигнатура","type":"ж.","description":"Ознака на корицата на книга што го означува местото за сместување во библиотеката."},{"word":"сигнатурен","type":"прид.","description":"Што се јавува како сигнатура. Сигнатурен број."},{"word":"сигнира","type":"св. и несв.","description":"Постави, поставува сигнатура."},{"word":"сигур","type":"прил.","description":"Утре сигур ти носам."},{"word":"сигурен","type":"прид.","description":"Уверен, убеден, што не се сомнева во нешто. Сигурен сум дека и тој беше присутен на состанокот. Јас сум сигурен во нејзината верност. Сигурен сум дека што кажа гласникот е чиста вистина."},{"word":"сигурно","type":"прил.","description":"На сигурен начин. Настапува сигурно пред другите."},{"word":"сигурносен","type":"прид.","description":"Што служи за секоја сигурност, при опасност, ризична работа, дефект и сл. Сигурносни ремени. Сигурносни вентили."},{"word":"сигурност","type":"ж.","description":"Состојба на тоа што е сигурно, безбедно. Настапуваше со голема сигурност. Тој се грижи за сигурноста на семејството."},{"word":"сида","type":"ж.","description":"Тешка, заразна болест што го онеспособува природниот имунолошки систем на организмот и доведува до смрт."},{"word":"Сиднеј","type":"м.","description":"Град во Австралија."},{"word":"Сидон","type":"м.","description":"Град во Либан."},{"word":"сидри","type":"несв.","description":"Фрла, спушта сидро од брод, пловен објект за да се држи, да стои на едно место. Тука ги сидрат бродовите."},{"word":"сидриште","type":"ср.","description":"Место каде што се сидрат пловни објекти."},{"word":"сидро","type":"ср.","description":"Тешка железна направа за врзување на пловни објекти; котва."},{"word":"Сиера Леоне","type":"ж.","description":"Држава во Африка."},{"word":"сиже","type":"м.","description":"Основна содржина, предмет, тема на едно уметничко дело. Сиже на роман. Развојот на сижето се движи од приказна до легенда. Историските песни за сиже имаат конкретни историски настани. Сижето на најновито дело на авторот"},{"word":"сижеен","type":"прид.","description":"Сижејни структури. Сижејни компоненти."},{"word":"сижетен","type":"прид.","description":"Што се однесува на сиже. Сижетни линии. Сижетна градација. Сижетна композиција."},{"word":"сижетика","type":"ж.","description":"Сижетика на народната поезија."},{"word":"Сизифов","type":"прид.","description":"Само во изразот Сизифов труд ‒ залудна тешка работа."},{"word":"сизифовски","type":"прид.","description":"Што се однесува на Сизифов. Сизифовски напори."},{"word":"Сијам","type":"м.","description":"Поранешно име на Тајланд, Азија."},{"word":"сијарик","type":"м.","description":"Добра, радосна вест."},{"word":"сиктер!","type":"изв.","description":"Надвор! Марш! Оди си! Ај, сиктер оттука!"},{"word":"сиктериса","type":"св.","description":"Истера, избрка од некое место. Го сиктериса детено од дворот."},{"word":"сил","type":"м.","description":"Лековита билка што се користи и во функција на етимолошка магија, да се сили стоката; див копар; Peucedanum ostuthium; Selinum peucedanum. Мартинки од сил и матерка."},{"word":"сила","type":"ж.","description":"(физ.) Способност да се произведе работа, тоа што предизвикува промена на состојбата на една материја, тоа што ги движи телата од состојба на мирување во движење. Центрифугална сила. Сила на земјината тежа. Силата на отпорот. Магнетни сили. Сила на ветрот."},{"word":"силаба","type":"ж.","description":"Слог во зборот."},{"word":"силабизација","type":"ж.","description":"Систем на ритмичко мерење според бројот на слоговите во стихот; силабичност."},{"word":"силабичен","type":"прид.","description":"Што е изграден од слободно определено количество слогови; што се однесува на слог."},{"word":"силабичност","type":"ж.","description":"Својство на силабичен стих."},{"word":"силав","type":"м.","description":"Кожен појас за пари или за оружје."},{"word":"силажа","type":"ж.","description":"Конзервирање крма од надземните органи на растенијата во специјални јами или силоси."},{"word":"силажира","type":"св. и несв.","description":"Приготви, приготвува силажа."},{"word":"силач","type":"м.","description":"Коледарче, обично водачот на коледарската дружина што сили и благословува во куќата каде што влегле коледарите."},{"word":"силен","type":"прид.","description":"За човек, животно ‒ што се одликува со голема физичка сила, добро развиен, здрав, јак. Силен човек. Силни волови."},{"word":"силеџија","type":"м.","description":"Лице што прави насилија, насилник."},{"word":"силеџиски","type":"прид.","description":"Што се однесува на силеџија. Силеџиско однесување."},{"word":"силеџиство","type":"ср.","description":"Својство на силеџија. Испарила неговата храброст и силеџиството."},{"word":"сили","type":"несв.","description":"Тера со сила некого да направи нешто или да постапува на одреден начин. Другите деца го силеа момчето да се тепа. Родителите го силеа да се жени, но тој размислуваше. Силачот ги силеше коледарчињата да пеат коледарски песни и да благословуваат."},{"word":"силикат","type":"м.","description":"Општ назив за минерали и хемиски соединенија што содржат силициум."},{"word":"силикатен","type":"прид.","description":"Што се однесува на силикати, што содржи силикати. Силикатен раствор. Силикатни бои."},{"word":"силикоза","type":"ж.","description":"Професионална белодробна болест што настанува со вдишување на силикатна прашина, карактеристична за некои занимања: рудари, каменоресци, точачи и др."},{"word":"силикон","type":"м.","description":"(хем.) Органско хемиско соединение со голема примена во индустријата за изработка на синтетички ткаенини, накит, делови за пластичната хирургија и др."},{"word":"силина","type":"ж.","description":"Сила, јачина; жестокост. Од силината на земјотресот испукаа ѕидовите на неколку постари куќи. Силината на ударот била многу голема. Од силината на ветрот гранките на јаболкницата се веднеа доземи. Ги потера коњите со сета силина."},{"word":"силициум","type":"м.","description":"Хемиски елемент што влегува во составот на многу минерали: кварц, песок и др.; Si."},{"word":"силициумов","type":"прид.","description":"Што се однесува на силициум."},{"word":"силник","type":"м.","description":"Лице што прави насилија, што настапува насилно и самоволно во работата. Селаните се спротивставија и ги истераа силниците. Настрада од локалните силници. Силници на власта. Многу силници поминале низ овие краишта."},{"word":"силнички","type":"прид.","description":"Што се однесува на силник. Силничка дружина."},{"word":"силништво","type":"ср.","description":"Својство и пројава на силник. Ги издржа сите силништва и гнет. Живееше од силништво над кутрото незаштитено население."},{"word":"силогизам","type":"м.","description":"Посреден дедуктивен заклучок во кој од вистинитоста на два суда ‒ премиси, се изведува вистинитоста на трет суд ‒ конклузија."},{"word":"силојама","type":"ж.","description":"Јама во која се подготвува силажа."},{"word":"силокомбајн","type":"м.","description":"Комбајн за подготвување силажа."},{"word":"силомер","type":"м.","description":"Уред за мерење на физичката сила."},{"word":"силос","type":"м.","description":"Голем склад за чување жито и сточна храна; силокула."},{"word":"силува","type":"несв.","description":"Врши обљуба на сила."},{"word":"силувач","type":"м.","description":"Лице што врши обљуба на сила."},{"word":"силуета","type":"ж.","description":"Еднобојна контура на објект или на живо суштество, обично изрежан од хартија или нешто слично. Сценографијата се состоеше од неколку силуети на куќи и ограда од железо. Силуетата на камбанаријата се оцртуваше јасно."},{"word":"силум","type":"прил.","description":"Со сила, насилно. Силум ја омажи за постаро момче што не го сакаше. Оддома силум го доведоа во училиштето."},{"word":"сима","type":"ж.","description":"Физиономија, форма, облик. Лицето ѝ беше млечно бело, а симата црномурна, зашто косата го пренесува своето црнило и врз целиот нејзин изглед."},{"word":"симбиоза","type":"ж.","description":"Биолошка рамнотежа, сожителство на два независни биолошки системи од кои функционирањето на едниот е претпоставка за другиот живот и обратно. Карактеристичен пример за симбиоза е лишајот, заедница меѓу алга и габа. Симбиозата на животно со животно е честа меѓу морските безрбетници."},{"word":"симбол","type":"м.","description":"Сетилно восприемлив објект, писмен или звучен знак со кој конвенционално се означува некој поим, предмет или појава. Гулабот е симбол на мирот. Црвената боја е симбол на револуционерната борба. Соколот е симбол на смелоста, брзината, слободниот лет, а гавранот на злото. Јагнето е симбол на чистотата, на невиноста."},{"word":"симболизам","type":"м.","description":"Изразување со помош на симболи; симболика."},{"word":"симболизација","type":"ж.","description":"Прикажување со симболи некоја идеја, предмет, настан."},{"word":"симболизира","type":"св. и несв.","description":"Прикаже, прикажува со симбол идеја, предмет, настан. Сечењето на борот симболизира скромно дарување на Божицата. Овенот кај голем број народи го симболизира светиот пламен и машката психофизичка моќ."},{"word":"симболика","type":"ж.","description":"Претставување на идеи, поими или чувства со симболи."},{"word":"симболист","type":"м.","description":"Приврзаник на симболизмот."},{"word":"симболистички","type":"прид.","description":"Што се однесува на симболизам и на симболист. Симболистичка поезија. Симболистички атрибути."},{"word":"симболичен","type":"прид.","description":"Што е симбол, што симболизира нешто. Симболично значење. Симболичен подарок. Симболична помош. Симболична цена."},{"word":"символ","type":"м.","description":"Симбол. Символ на верата."},{"word":"симетрала","type":"ж.","description":"Правец што го дели геометриското тело на два еднакви дела."},{"word":"симетрија","type":"ж.","description":"(мат.) Права или рамнина што ја дели геометриската фигура на два еднакви дела; асиметрија. Постојат два вида симетрија: осна и централна."},{"word":"симетричен","type":"прид.","description":"Што е по правилата за симетрија, во кој има симетрија. Симетрични линии. Симетрични фигури."},{"word":"симит","type":"м.","description":"Мало лепче од бело брашно со специјално приготвена маја од наут."},{"word":"симитчија","type":"ж.","description":"Лице што произведува или продава симити."},{"word":"симне","type":"св.","description":"а) Премести некого или нешто од повисоко на пониско. Тој ги симна книгите од полицата. Старецот ја симна торбата од рамо. Војниците ги симнаа селаните долу во подрумот. б) За поглед, очи, глас и сл. ‒ спушти подолу од претходно. Тој очите не ги симнуваше од неа, толку му се виде убава."},{"word":"симпатизер","type":"м.","description":"Човек што симпатизира некого, приврзаник. Неколку симпатизери на нашето движење беа испратени на присилна работа. Кметот беше наш симпатизер и работеше по наши директиви. Симпатизери на фудбалскиот клуб „Вардар“."},{"word":"симпатизира","type":"св. и несв.","description":"Чувствува, има симпатија кон некого или кон нешто. Таа го симпатизира тој пејач. Девојчето сите го сипатизираа."},{"word":"симпатија","type":"ж.","description":"Склоност кон некого или кон нешто. Отсекогаш чувствуваше симпатија кон своите соседи. Критиката со симпатија го прифати неговиот нов роман. Тој стекнал симпатии кај народот. Покажуваше отворена симпатија кон него."},{"word":"симпатичен","type":"прид.","description":"Што предизвикува симпатија, мил, привлечен, пријатен. Симпатична девојка. Симпатичен маж. Симпатично носе. Симпатични завеси. Симпатична госпоѓа."},{"word":"симплификација","type":"ж.","description":"Поедноставување на нештата. Симплификација и формализација на знакот."},{"word":"симплифицира","type":"св. и несв.","description":"Поедностави, поедноставува. Ти премногу ги симплифицираш работите."},{"word":"симплока","type":"ж.","description":"Стилска фигура што се состои од повторување на исти зборови на почетокот и на крајот од стиховите."},{"word":"симпозиум","type":"м.","description":"Состанок на научници, на тесен круг специјалисти по определена тема. На симпозиумот беа поднесени 30 реферати. Симпозиум посветен на животот на поетот."},{"word":"симптом","type":"м.","description":"(мед., биол.) Карактеристична пројава или надворешен признак на некоја болест. Симптоми на грип. Најкарактеристични симптоми на недостаток на калиум во исхраната на растението се сретнуваат на листот, коренот, цветот и плодовите."},{"word":"симптоматичен","type":"прид.","description":"Што служи како симптом на нешто. Симптоматично е однесувањето на директорот по тоа прашање. Симптоматично држење. Симптоматично е донесувањето на одлуката токму во ваков критичен момент."},{"word":"симпур","type":"м.","description":"Нервоза. Ме фаќа симпур."},{"word":"симс","type":"м.","description":"Продолжена стреа на куќа, издаден дел од покривот. Должината на симсот изнесувала до 80 см."},{"word":"симсиле","type":"ср.","description":"Род, потекло, фамилија. Во моето симсиле немало кодоши."},{"word":"симулант","type":"м.","description":"Човек што симулира, што се преправа. Меѓу пријавените војници за преглед имаше и болни и симуланти."},{"word":"симулантство","type":"ср.","description":"Пројава, дејство на симулант; симулирање."},{"word":"симулатор","type":"м.","description":"Направа што симулира некоја вистинска појава или процес со цел да се проучи нешто или да се извежба нешто. Симулатор за возење на автомобил."},{"word":"симулација","type":"ж.","description":"Во повеќе дејности и научни области ‒ имитација на некој процес, дејство или состојба со цел подобро да се проучи, да се навикне некој на нешто, да се предизвика бараниот или очекуваниот ефект; симулирање. Симулација на земјотрес поради проверка на издржливоста на градежни објекти."},{"word":"симулира","type":"несв.","description":"Се преправа, создава лажна претстава за нешто. Симулира дека е болен."},{"word":"симултан","type":"прид.","description":"Што станува, што се случува во исто време. Симултан превод. Симултан преведувач."},{"word":"симултанка","type":"ж.","description":"Во шахот ‒ игра на еден играч против повеќемина на повеќе шаховски табли истовремено."},{"word":"симфониета","type":"ж.","description":"Мала симфонија."},{"word":"симфонија","type":"ж.","description":"(муз.) Големо музичко дело за оркестар што се состои од повеќе делови. Петтата симфонија од Бетовен."},{"word":"симфоничар","type":"м.","description":"Композитор на симфонии."},{"word":"син","type":"прид.","description":"Што има една од основните бои на спектарот, боја на ведро небо. Сини очи. Сино небо. Син фустан. Сина капа."},{"word":"син","type":"м.","description":"Машко дете во однос на своите родители. Имаше два сина. Вонбрачен син. Еден од синовите отиде на туѓина. Постар син. Единец син."},{"word":"синагога","type":"ж.","description":"Молитвен дом, храм на еврејските верници."},{"word":"Синај","type":"м.","description":"Полуостров во Египет."},{"word":"синап","type":"м.","description":"Растение со ситни жолти цветови; Sinapis arvensis."},{"word":"синапов","type":"прид.","description":"Што се однесува на синап, што е од синап. Синапово зрно."},{"word":"Сингапур","type":"м.","description":"Град држава во Азија."},{"word":"сингл","type":"м.","description":"Во спортот ‒ тенис и пинг-понг ‒ игра во која настапува само по еден натпреварувач од обете страни."},{"word":"сингуларен","type":"прид.","description":"Што се однесува на сингулар, еднински. Сингуларни форми."},{"word":"синдикален","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на синдикат. Синдикален лидер. Синдикална книшка. Синдикално движење. Синдикален дом. Синдикален весник."},{"word":"синдикалец","type":"м.","description":"Член на синдикат."},{"word":"синдикализам","type":"м.","description":"Синдикално движење, движење, севкупна теориска и практична дејност на синдикатите."},{"word":"синдикалист","type":"м.","description":"Приврзаник на синдикално движење."},{"word":"синдикалистички","type":"прид.","description":"Што се однесува на синдикалист и на синдикали Синдикалистичка струја."},{"word":"синдикат","type":"м.","description":"Здружение на работниците од определена професија или од повеќе стопански и нестопански гранки која се бори за остварување, одбрана и унапредување на економските, социјалните, политичките и други нивни интереси и права. Синдикат на работниците од образованието, науката и културата."},{"word":"синдилија","type":"ж.","description":"Пропаст, крај на светот."},{"word":"синдрак","type":"м.","description":"Пејор. од син. Синдраци мајчини. Ќе дојде и тој, синдрак мајчин."},{"word":"синдром","type":"м.","description":"(мед.) Комплекс од симптоми карактеристични за некоја болест."},{"word":"синеаст","type":"м.","description":"Лице што се занимава со кинематографија, специјалист за филм."},{"word":"синеастички","type":"прид.","description":"Што се однесува на филмската уметност или на филмската индустрија."},{"word":"синевина","type":"ж.","description":"Јасна сина боја, боја на сино небо, сино море и сл. Небесна синевина. Морска синевина. Балонот полека се креваше кон синевината. Блеснува синевината над езерото."},{"word":"синевица","type":"ж.","description":"синевина."},{"word":"синегдоха","type":"ж.","description":"Појава во семантиката и стилска фигура во поетиката, во која целината е претставена со еден свој дел, потесен наместо поширок поим (огниште наместо дом.)."},{"word":"синее","type":"несв.","description":"Се покажува, се изделува со својата сина боја. Езерото синееше пред погледот на момчето. Меѓу гранките небото благо синееше. Далеку синееја планините."},{"word":"синекура","type":"ж.","description":"Работно место што не бара многу труд, а е добро платено, приход што се добива без да се заслужи."},{"word":"синекурен","type":"прид.","description":"Што се однесува на синекура. Синекурна должност."},{"word":"синемаскоп","type":"м.","description":"Техничка постапка што овозможува на обична филмска лента да се сними многу поширок филмски простор."},{"word":"синија","type":"ж.","description":"Ниска тркалезна маса за јадење; софра, трпеза. Старата ја поставува големата синија да вечераат."},{"word":"синило","type":"ср.","description":"Модра, сина површина; модрина 2. Небесно синило. Морското синило."},{"word":"синина","type":"ж.","description":"Попладневна синина."},{"word":"синкав","type":"прид.","description":"Што има боја блиска до сината. Синкавиот чад од цигарата се извиваше во собата. Синкава светлина. Синкава магла. Синкаво пламенче. Синкав облак."},{"word":"синко","type":"ср.","description":"Само во обраќање. Подај ми, синко, една чаша вода."},{"word":"синкопа","type":"ж.","description":"(муз.) Сврзување на втората половина на еден такт во еден тон со првата половина на следниот такт."},{"word":"синкретизам","type":"м.","description":"Соединување на идеи, верувања, религии од различно потекло и сл. Синкретизам во фолклорот на балканските народи."},{"word":"синкретичен","type":"прид.","description":"Што се однесува на синкрети Синкретичен карактер на фолклорот. Синкретичен облик на лирско-епскиот начин на пеење."},{"word":"сино-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки со значење:"},{"word":"синов","type":"прид.","description":"Што се однесува на син, што му припаѓа на син. Синова куќа."},{"word":"синовски","type":"прид.","description":"Што се однесува на син, што е својствен на син. Синовска љубов. Синовска приврзаност. Синовска почит."},{"word":"синод","type":"м.","description":"(црков.) Највисок орган во православната црква. Синод на Македонската православна црква."},{"word":"синодален","type":"прид.","description":"Што се однесува на синод. Синодален хор. Синодална библиотека. Синодска печатница"},{"word":"сино-зелен","type":"прид.","description":"Што е со сино и со зелено."},{"word":"синоќа","type":"прил.","description":"Вчеравечер, сношти. Синоќа врнеше дожд. Тој синоќа не бил дома. Заминал синоќа со вечерниот воз."},{"word":"синоќен","type":"прид.","description":"Настан, нешто што се случило синоќа, вчеравечер. Синоќешната посета многу ми значи. Синоќешните натпревари во шах."},{"word":"синоличка","type":"ж.","description":"Планинска темјанушка; Viola."},{"word":"синолог","type":"м.","description":"Специјалист по синологија."},{"word":"синологија","type":"ж.","description":"Наука што го проучува кинескиот јазик, литература, историја, култура и сл."},{"word":"синоним","type":"м.","description":"Збор различен од друг по звуков состав, но ист или многу близок со него по значење; (доктор ‒ лекар, љуби ‒ сака)."},{"word":"синонимен","type":"прид.","description":"Што се јавува како синоним. Синонимни форми. Синонимни парови."},{"word":"синонимија","type":"ж.","description":"Појава на истозначни зборови со различно звучење; појава на различни граматички средства со исто значење и сл. Лексичка синонимија. Синонимија меѓу инфинитивот и да-конструкциите. Граматичка синонимија. Синтаксичка синонимија."},{"word":"синонимика","type":"ж.","description":"синонимија."},{"word":"синоок","type":"прид.","description":"Што е со сини очи. Синоока убавица. Синоок дојденец."},{"word":"синопсис","type":"м.","description":"Општ осврт, поглед на целината, синтетички или шематски приказ на некој материјал, на некој предмет."},{"word":"синоптик","type":"м.","description":"Авторите на првите три евангелија: Матеј, Марко и Лука."},{"word":"синоптика","type":"ж.","description":"Гранка на метеорологијата што се занимава со прогнозирање на времето."},{"word":"синоптичар","type":"м.","description":"Метеоролог што се занимава со прогнозирање на времето."},{"word":"синоптички","type":"прид.","description":"Што ја дава основната слика на нешто; прегледен."},{"word":"синор","type":"м.","description":"Меѓа меѓу две ниви, ливади и сл. Горницата изникнала на синорот меѓу двете ниви."},{"word":"синорен","type":"прид.","description":"Што се однесува на синор"},{"word":"синорник","type":"м.","description":"Камен што ја одвојува една нива, ливада и сл. од друга; меѓник."},{"word":"синост","type":"ж.","description":"Сина боја, синкава нијанса на нешто."},{"word":"синотија","type":"ж.","description":"Сина боја, синкава нијанса на нешто, обично на големо пространство; синевина. Синотијата на езерото. Небесна синотија."},{"word":"синоубиец","type":"м.","description":"Убиец на својот син. Тој е осуден како синоубиец."},{"word":"синоубиство","type":"ср.","description":"Убиство на својот син. Тој е осуден за синоубиство."},{"word":"сино-црвен","type":"прид.","description":"Што е со сино и со црвено."},{"word":"синтагма","type":"ж.","description":"Целосна синтаскичка смисловно-интонациска единица составена од два или повеќе збора (бистар ум, кристална чаша, скапоцен камен, нашите и вашите деца)."},{"word":"синтакса","type":"ж.","description":"(лингв.) а) Дел од граматиката што се занимава со строежот на реченицата и начините на поврзување на зборовите во реченицата. б) Граматички распоред на зборовите што ги покажува нивните врски и односи. в) Збир од правила за вакво редење."},{"word":"синтаксичар","type":"м.","description":"Специјалист по синтакса, тој што се занимава со синтакса."},{"word":"синтеза","type":"ж.","description":"Научен метод на проучување при кој одделните елементи на предметите и појавите се посматраат во нивните заемни врски и се поврзуваат во единствена целина; анализа. Синтеза на податоците добиени од терен."},{"word":"синтетизира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, врши синтеза, соедини, соединува, обопшти, обопштува. Наставникот ги синтетизира впечатоците од испитувањето. Романот синтетизира големи животни искуства."},{"word":"синтетика","type":"ж.","description":"Материјал добиен по хемиски пат, не по природен пат, не од природата; вештачко, неприродно ‒ обично за текстил, храна, пијалаци и сл. Блузата не е памучна, чиста синтетика."},{"word":"синтетичен","type":"прид.","description":"Што е заснован врз синтеза; аналитичен. Синтетичен метод."},{"word":"синтисајзер","type":"м.","description":"Вид електричен музички инструмент со клавијатура што може да произведе широк дијапазон на звукови. Синтисајзерот дава неисцрпни можности за модификација на звукот, за постигање невиден звучен интензитет со симфониски размери."},{"word":"синус","type":"м.","description":"(мат.) Една од тригонометриските функции на аголот."},{"word":"синусен","type":"прид.","description":"Што се однесува на синус. Синусна функција. Синусно воспаление."},{"word":"синусов","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на синус"},{"word":"синусоида","type":"ж.","description":"Брановидна крива линија која графички ги прикажува промените на синусот зависно од промените на аголот."},{"word":"синхронизатор","type":"зам.","description":"Уред што служи за синхронизација на некој процес или на работата на некој механи"},{"word":"синхронизација","type":"ж.","description":"Усогласување по време на две или повеќе појави или процеси; синхронизирање. Синхронизација на звукот со сликата."},{"word":"синхронизира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, врши синхронизација."},{"word":"синхронизираност","type":"ж.","description":"Временска усогласеност."},{"word":"синхронија","type":"ж.","description":"Точно временско совпаѓање на две или повеќе појави или процеси; истовременост."},{"word":"синхроничен","type":"прид.","description":"Што се одликува со синхронизам, истовремен. Синхронична таблица. Синхроничен метод."},{"word":"синчец","type":"м.","description":"Рано пролетно ливадско цвеќе со сини цветови; Centaurea cyanus."},{"word":"синџав","type":"м.","description":"Пораб."},{"word":"синџир","type":"м.","description":"Низа од метални алки наврени една во друга со различна намена; верига. Котлето беше обесено над огнот со синџир. Одеше со синџирот од џебниот саат на мевот. Синџирите за гумите на возилото се задолжителни во зимскиот период. Синџирот на велосипедот се скинал."},{"word":"синџирест","type":"прид.","description":"Што личи на синџир, што е во форма на синџир."},{"word":"синџирлија","type":"прид.","description":"Што личи на синџир, што е во форма на синџир."},{"word":"синџирџија","type":"м.","description":"Занетчија што изработува синџири."},{"word":"сињак","type":"м.","description":"Мали мразовни капки, кристали што се нафаќаат на дрвјата, тревата и др.; укит, иње. Полето осамна накитено со сињак."},{"word":"сињелко","type":"м.","description":"Господ, тој што е на синото небо. Така рекол овој сињелко одозгора. Не правете вие ништо, та сињелко ќе ви помогне."},{"word":"сиот","type":"зам.","description":"Укажува на целокупноста на одделни предмети, лица, појави; што е без исклучок. На сите страни. Сите жени стоеја во ред. Сето поле беше прекриено со црвени булки. Сета дружина му ја избија."},{"word":"сип","type":"изв.","description":"За имитирање на гласот, пеењето на сипката."},{"word":"сип","type":"м.","description":"Возвишение во облик на купа настанато со таложење на материјал добиен со ронење на планински стрмнини."},{"word":"сипа","type":"ж.","description":"Sepia officinalis."},{"word":"сипаник","type":"м.","description":"Место каде што има сипови."},{"word":"сипаница","type":"ж.","description":"Заразна болест со гнојници по телото кај човекот и животните. Мали сипаници. Големи сипаници. Децата мали прележаа сипаници."},{"word":"сипаничав","type":"прид.","description":"Што е болен од сипаници. Сипаничави деца."},{"word":"сипе","type":"св.","description":"Налее, тури течност во нешто или врз нешто. Тој си сипа една чаша вода и ја испи одеднаш. Домаќинката им сипа врела чорба секому по една црпалка. Немој да му сипаш многу вода на цвеќето."},{"word":"сипе","type":"несв.","description":"Налева, тура течност во нешто или врз нешто. Домаќините сипеа вино во чашите. Тој си сипеше чаша вода."},{"word":"сипка","type":"ж.","description":"Гнојници по кожата поради болеста сипаница."},{"word":"сипка","type":"ж.","description":"Вид појна птица што оддава глас сип ‒ сип; Parus ."},{"word":"сипка","type":"ж.","description":"Мочуришно или крајводно растение од кое се плетат кошници и сл.; Juncus."},{"word":"сипкав","type":"прид.","description":"сиплив. Во сува состојба таквата почва е сипкава, сама се распаѓа на одделни честички."},{"word":"сиплив","type":"прид.","description":"Што се сипе лесно, ронлив;"},{"word":"сир","type":"м.","description":"Тркалесто парче сирење или кашкавал, пита сирење. Еден сир кашкавал. Тој донесе еден сир биено сирење во едно цедилце."},{"word":"сирак","type":"м.","description":"Дете без еден или без двата родители. Остана сирак и од татко и од мајка."},{"word":"сирак","type":"м.","description":"Житна зрнеста крма; метла. Главна намена на сиракот е за силажа."},{"word":"Сиракуза","type":"ж.","description":"Град во Јужна Италија."},{"word":"сирачка","type":"ж.","description":"За женско лице ‒ сирак."},{"word":"сирачки","type":"прид.","description":"Што се однесува на сирак. Сирачка судбина. Сирачка свадба."},{"word":"сирен","type":"прид.","description":"Обично во составот Сирна недела ‒ недела пред Поклади; Бела Недела."},{"word":"сирена","type":"ж.","description":"Во старо‒грчката митологија ‒ морско суштество: половина девојка половина риба."},{"word":"сирена","type":"ж.","description":"Уред за давање звучен сигнал. Автомобилска сирена. Фабричка сирена. Писокот на сирените најавуваше воздушен напад."},{"word":"сирењар","type":"м.","description":"Лице што произведува или што продава сирење."},{"word":"сирењарница","type":"ж.","description":"Просторија каде што се подготвува или се продава сирење."},{"word":"сирењарски","type":"прид.","description":"Што се однесува на сирењар и сирењарство."},{"word":"сирењарство","type":"ср.","description":"Производство на сирење."},{"word":"сирење","type":"ср.","description":"Вид млечен производ добиен со потсирување и ферментирање на млеко. Младо сирење. Леб и сирење. Овчо сирење. Биено сирење."},{"word":"сирење","type":"ср.","description":"Глаголска именка од сири."},{"word":"сиреч","type":"мод.","description":"То ест, имено, заправо."},{"word":"сири","type":"несв.","description":"Става сириште во млеко за да добие сирење; потсирува. Овчарите го сират млекото."},{"word":"Сирија","type":"ж.","description":"Држава во Азија."},{"word":"сириште","type":"ср.","description":"(анат.) Кај преживарите ‒ вистински желудник."},{"word":"сирница","type":"ж.","description":"Сад во кој се чува млекото пред да се сири."},{"word":"Сирница","type":"ж.","description":"Сирна недела."},{"word":"сиромав","type":"м.","description":"Човек што нема доволно средства за живот, беден, скуден, сиромашен. Сиромаси луѓе сме ние, немаме пари да платиме."},{"word":"сиромав","type":"прид.","description":"Што нема доволно средства, пари за живот, беден; богат. Не беше богат, но не беше ни сиромав."},{"word":"сиромашен","type":"прид.","description":"Што има скудни средства за живот, сиромав; богат. Човекот бил многу сиромашен, немал пари за леб. Сиромашни селани. Сиромашен студент. Сиромашно дете."},{"word":"сиромашец","type":"м.","description":"Се исплаши сиромашецот и избега."},{"word":"сиромаши (се)","type":"несв.","description":"Станува сиромашен, без доволно средства за живот. Луѓето сиромашеа од ден на ден."},{"word":"сиромашиште","type":"ср.","description":"Пејор. од сиромав. Сиромашишта и тие како нас."},{"word":"сиромашка","type":"ж.","description":"Хип. за жена од сиромав кон зн. Таа беше сиромашка, едвај имаше за леб."},{"word":"сиромашки","type":"прид.","description":"Што се однесува на сиромав, што му припаѓа на сиромав. Сиромашка куќа."},{"word":"сиромаштија","type":"ж.","description":"Состојба на скудност, немање доволно средства за живот. Живееше во крајна сиромаштија. Војната носи сиромаштија. Настанаа времиња на глад и сиромаштија."},{"word":"сиропиталиште","type":"ср.","description":"Дом за згрижување деца без родители, напуштени или сиромашни деца."},{"word":"сиросан","type":"прид.","description":"За крв, млеко и сл. ‒ што се засирил."},{"word":"сироса се","type":"св.","description":"За крв, млеко и сл. ‒ се згусне, се стврдне; се засири. Млекото се сироса. Тука, на подот , се сироса неговата крв."},{"word":"сирота","type":"ж.","description":"За жена ‒ сиромашна. Сиротата дојде уште изутрина на работа."},{"word":"сиротен","type":"прид.","description":"Сиротен крај. Сиротна жена."},{"word":"сиротица","type":"ж.","description":"Лице од женски пол без родители или без блиски роднини. Остана сиротица многу мала."},{"word":"сируп","type":"м.","description":"Густо сварен сок од овошје или сл. и шеќер. Сируп од малина. Јаворов сируп."},{"word":"сирче","type":"ср.","description":"Едно сирче биено сирење."},{"word":"систем","type":"м.","description":"Установен ред заснован на делови што прават некоја целина, заснован врз нивните заемни врски и односи. Книгите на полицата беа наредени без ред и систем."},{"word":"систематизација","type":"ж.","description":"Приведување, подведување на нешто во определен систем. Правилник за систематизација на работните места. Жанровска систематизација. Систематизација на собраниот материјал."},{"word":"систематизира","type":"св. и несв.","description":"Стави, постави во определен систем. Тој е задолжен да го систематизира собраниот материјал од терен. Бегалците ги систематизираме во неколку групи."},{"word":"систематика","type":"ж.","description":"Воведување во систем, класификација на предмети, појави и сл."},{"word":"систематичар","type":"м.","description":"Специјалист по систематика."},{"word":"систематичен","type":"прид.","description":"Што работи по опрделен систем, што се придржува за определен систем."},{"word":"систематски","type":"прид.","description":"Што се извршува по определен ред, по определен систем, што е постојан, доследен. Систематско учење. Систематската работа дава резултати. Систематска културно-просветна пропаганда. Систематски преглед на учениците."},{"word":"системски","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на систем. Системска грешка."},{"word":"систола","type":"ж.","description":"Собирање, стегање на срцевиот мускул, при што доаѓа до исфрлање крв од срцевите комори во крвните садови."},{"word":"сит","type":"прид.","description":"Што не е гладен, што се заситил со храна, што не чувствува глад; гладен. Децата беа сити. Сит сум до гуша."},{"word":"ситар","type":"м.","description":"Лице што прави сита."},{"word":"ситен","type":"прид.","description":"Што се состои од мали еднородни делови; крупен, јадар. Ситен дожд. Ситна сол. Ситен добиток. Ситен песок."},{"word":"ситест","type":"прид.","description":"Што е како сито. Ситеста површина."},{"word":"сити се","type":"несв.","description":"Се радува на туѓа штета или несреќа. Се ситат непријателите на нашата загуба. Му се сити на маката."},{"word":"ситнак","type":"м.","description":"(бот.) Вид даб, благун; Quercus lanuginosa."},{"word":"ситнеж","type":"м.","description":"Ситни работи, ситни нешта, ситни предмети. Јагнешка глава и ситнеж. Ситнежот од кокошката го стави во супата. По калапењето тутун, остана многу ситнеж."},{"word":"ситни","type":"несв.","description":"Дели нешто на поситни парчиња, прави нешто да биде поситно. Тој ја ситнеше земјата, ја дробеше меѓу своите прсти. Родителите иако го ситнеа имотот, решија на секого да дадат по нешто."},{"word":"ситнина","type":"ж.","description":"Ситни нешта, пари и други ситни предмети."},{"word":"ситница","type":"ж.","description":"Нешто мало по големина. На масата имаше многу ситници. На тезгите имаше разни ситници."},{"word":"ситница","type":"ж.","description":"Овошка со ситен плод, најчесто круша."},{"word":"ситничав","type":"прид.","description":"Што е склон кон ситничарење. Ситничаво лицемерје. Таа е претпазлива, суетна и ситничава. Ситничава претпазливост."},{"word":"ситничар","type":"м.","description":"Лице што продава ситни стоки, мал трговец, праматар. Без ситничарите не бива свадба: мониста, копчиња, игли од сè треба по малку."},{"word":"ситничари","type":"несв.","description":"Внимава на ситни работи кои немаат суштествено значење. Тој секогаш ситничари. Тој ситничари и кога треба и кога не треба."},{"word":"ситничарски","type":"прид.","description":"Што се однесува на ситничар Ситничарска стока."},{"word":"ситничарство","type":"ср.","description":"Занимавање со несуштествени, безначајни работи; ситничарење. Неговото ситничарство нема крај."},{"word":"ситничок","type":"прид.","description":"Ми се гледа ситничок."},{"word":"ситно","type":"ср.","description":"Нешто мало, ситнеж, ситнина. Ситни зрнца."},{"word":"ситно-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложени зборови (именки и придавки) со значење:"},{"word":"ситнобуржоаски","type":"прид.","description":"Што се однесува на ситната буржоазија, што ги одразува интересите, идеологијата, сфаќањата на ситната буржоазија. Ситнобуржоаски елементи. Ситнобуржоаски сфаќања. Ситнобуржоаски морал."},{"word":"ситноглав","type":"прид.","description":"Што е со ситна глава. Ситноглав и беззаб старец. Ситноглав човек со ретки мустаќи."},{"word":"ситноглавец","type":"м.","description":"Тој што е со ситна глава."},{"word":"ситногорица","type":"ж.","description":"Ситна, ниска шума. Ридот беше прекриен со ситногорица."},{"word":"ситнозем","type":"м.","description":"Ситна земја во која преовладува песок, обично на површинскиот дел од почвата."},{"word":"ситнозрнест","type":"прид.","description":"Што има ситно зрно. Ситнозрнеста пченка."},{"word":"ситноклас","type":"прид.","description":"Што има ситен клас. Ситнокласа пченица."},{"word":"ситнолик","type":"прид.","description":"Што има ситно, мало лице. Ситнолика мома."},{"word":"ситнолистен","type":"прид.","description":"Што има ситен лист. Ситнолистен тутун. Ситнолисна липа."},{"word":"ситноод","type":"прид.","description":"Што оди ситно, со ситни чекори. Ситноода девојка."},{"word":"ситноок","type":"прид.","description":"Што има ситни очи. Ситнооко момче."},{"word":"ситноплоден","type":"прид.","description":"Што има ситен плод. Ситноплодни краставици. Ситноплодни пиперки."},{"word":"ситнопоседник","type":"м.","description":"Сопственик на мал имот."},{"word":"ситносопственик","type":"м.","description":"Сопственик на мал дуќан, имот, производствен објект и сл., лице што има мали материјални можности, ситен сопственик."},{"word":"ситносопственички","type":"прид.","description":"Што се однесува на ситносопственик, на ситнопоседник, што ги изразува интересите, идеологијата на ситносопствениците. Ситносопственички однос кон работите. Ситносопственички погледи на работите. Ситносопственички групи. Ситносопственичка средина."},{"word":"ситнотија","type":"ж.","description":"Нешто што има мала димензија, ситен предмет; ситнурија."},{"word":"ситношарен","type":"прид.","description":"Што има ситни шари. Ситношарен килим. Ситношарена басма."},{"word":"ситнурија","type":"ж.","description":"Ситни предмети, ситници. Разни ситнурии истури од чантата. Една кутија ситнурии. На подот имаше една черга, ѓум и некакви ситнурии."},{"word":"сито","type":"ср.","description":"Направа за сеење зрнеста или прашковидна материја. Ситно сито. Сито за песок. Свилено сито."},{"word":"ситопечат","type":"м.","description":"Ликовна техника на печтење низ фина мрежеста ткаенина."},{"word":"ситуативен","type":"прид.","description":"Што се однесува на ситуација."},{"word":"ситуација","type":"ж.","description":"Збир од услови и околности, положба, состојба во кои некој или нешто се наоѓа. Фактичка ситуација. Безизлезна ситуација. Неудобна, непријатна, тешка ситуација. Безбедносна, политичка ситуација. Ќе се снајде во секаква ситуација. Говорна ситуација. Ситуација на теренот за градба."},{"word":"ситуационен","type":"прид.","description":"Што се однесува на ситуација. Ситуациски условено. Ситуационен план"},{"word":"ситуира","type":"св. и несв.","description":"Постави, поставува, намести, наместува, определи, определува место некому или на нешто."},{"word":"ситуиран","type":"прид.","description":"Што е материјално добро обезбеден."},{"word":"Сиудад де Гватемала","type":"м.","description":"Главен град на Гватемала."},{"word":"Сиудад Мексико","type":"м.","description":"Главен град на Мексико."},{"word":"сифилис","type":"м.","description":"Заразна венерична болест."},{"word":"сифилистичар","type":"м.","description":"Лице што боледува од сифилс."},{"word":"сифилистичен","type":"прид.","description":"Што страда од сифилис. Сифилистични болни."},{"word":"сифилистички","type":"прид.","description":"Што се однесува на сифилис. Сифилистичка краста. Сифилистичка пневмонија."},{"word":"сифон","type":"м.","description":"Извиена цевка за прелевање течности од повисок во понизок сад."},{"word":"Сицилија","type":"ж.","description":"Италијански остров во Средоземно Море."},{"word":"сиџим","type":"м.","description":"Врвка, потенко јаже; канап."},{"word":"сјагна","type":"прид.","description":"(само женски род) Овца што е бремена, што има плод во утробата. При недостиг на минерални материи, сјагните овци лижат земја."},{"word":"сјае","type":"несв.","description":"За извори на светлина, осветлени тела ‒ силно свети; испушта сјај; пушта зраци. Јулското сонце сјаеше сè посилно. Ноќта беше блага, а на небото сјаеше бледа месечина. На темносиниот свод сјаеја ситни ѕвезди."},{"word":"сјаен","type":"прид.","description":"Што сјае, што дава силна светлина. Сјајна ѕвезда. Сјајна месечина. Сјаен ореол."},{"word":"сјај","type":"м.","description":"Силна, заслепителна светлост што сјае или се одбива од нешто, блесок. Месечев сјај. Метален сјај. Сјајот на електричната светлина го заслепуваше. Сончев сјај."},{"word":"сјајноок","type":"прид.","description":"Што има сјајни очи, што се одликува со сјајни очи."},{"word":"сјури","type":"св.","description":"Стрча наеднаш со голема брзина. Сјури по скалите. Сјурив преку дворот во другата зграда."},{"word":"Скагерак","type":"м.","description":"Морски проток помеѓу Данска и Норвешка."},{"word":"Скадар","type":"м.","description":"Град во Албанија."},{"word":"Скадарско Езеро","type":"ср.","description":"Езеро во Црна Гора и Албанија."},{"word":"скажува","type":"несв.","description":"Постојано, премногу зборува нешто, зборува сè и сешто."},{"word":"сказна","type":"ж.","description":"Народна приказна, особено волшебна приказна. Сказните содржат најмногу елементи на првобитниот, митолошки начин на мислење и верување. Има една стара сказна. Дедо ми ни раскажуваше волшебни сказни."},{"word":"скај","type":"м.","description":"Вештачка кожа за изработка на мебел, чевли, чанти и др."},{"word":"скакавица","type":"ж.","description":"Место каде што водата скака од камен на камен или друг вид височинка."},{"word":"скакало","type":"ср.","description":"Водопад."},{"word":"скакулец","type":"м.","description":"(зоол.) Инсект правокрилец од фамилијата Acrididae со два пара крилца и долги, силни задни нозе за скокање. Рој скакулци."},{"word":"скала","type":"ж.","description":"а) Преносна направа од дрво или метал направена од две паралелни долги гредички поврзани со попречни пречки по кои се гази, за качување и слегување. Се поткачи на скалата да ја дофати книгата. Премести ја скалата да ја наместам завесата. б) Секоја од попречните пречки по кои се гази; скалило."},{"word":"скала","type":"ж.","description":"Голема камена маса; камена маса со еднородна структура; карпа. Од левата страна имаше огромен стар јавор, а под него скала."},{"word":"скалапи","type":"св.","description":"Стави нешто во калап, во утврден образец, форма и сл.; вкалапи."},{"word":"скалест","type":"прид.","description":"Што е во вид на скала, што има изглед и структура на скала. Скалести полици. Скалеста пирамида."},{"word":"скалест","type":"прид.","description":"Место што е од камен, каменит, каменен. Скалесто место. Скалест пат. Низ проѕирната вода се гледаше скалестото корито на реката. Скалеста клисура."},{"word":"скалило","type":"ср.","description":"Дел од скала1 на кој се гази. Искачи две-три скалила и седна да се одмори. Се качи на првото скалило. Мраморни скалила."},{"word":"скалиште","type":"ср.","description":"Аугм. од скала1 кон зн."},{"word":"скаловиден","type":"прид.","description":"Што е во форма на скала. Скаловидно патче."},{"word":"скалп","type":"м.","description":"Кожата одрана од главата на непријателот заедно со косата како трофеј кај некои индијански племиња."},{"word":"скалпел","type":"м.","description":"Вид хируршки нож, обично со сечило во вид на лак."},{"word":"скалпира","type":"св. и несв.","description":"Извади скалп некому, симне, симнува скалп од некого."},{"word":"скалун","type":"ж.","description":"Страк праз."},{"word":"скама","type":"ж.","description":"Пена од сапун, сапуница."},{"word":"скаменет","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од скамени."},{"word":"скамени","type":"св.","description":"Претвори во камен. Боговите го скамениле грешникот."},{"word":"скамија","type":"ж.","description":"Стол, клупа, обично училишна. Седна на скамијата до вратата. Учителот поминува меѓу скамлиите"},{"word":"скандал","type":"м.","description":"Неприличен, непристоен, срамен случај, настан што добива широк глас и предизвикува негодување. Направи скандал од ништо. Предизвика скандал со своето нападно однесување. Тој се прочу по скандалите што го следеа на секој чекор."},{"word":"скандализира","type":"св. и несв.","description":"Претвори, претвора некаков настан, случка во скандал. Медиумите го скандализираа обраќањето на претседателот."},{"word":"скандалозен","type":"прид.","description":"Што предизвикува негодување, одвратен, срамен. Скандалозно однесување. Скандалозен напис. Скандалозна афера."},{"word":"Скандинавија","type":"ж.","description":"Заедничко име за државите од Скандинавскиот Полуостров."},{"word":"Скандинавски Полуостров","type":"м.","description":"Полуостров во Северна Европа."},{"word":"скандира","type":"несв.","description":"Извикува громко и јасно зборови, пароли, име и сл. разделувајќи го на слогови. Насобраната маса го скандираше неговото име."},{"word":"скап","type":"прид.","description":"Што чини многу пари, скапоцен; евтин. Скап прстен. Скапи чевли. Скапа свила."},{"word":"скапан","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од скапе."},{"word":"скапаник","type":"м.","description":"Гнилеж."},{"word":"скапаница","type":"м.","description":"Гнилост, гнилеж."},{"word":"скаперник","type":"м.","description":"Скржавец. Старецот е голем скаперник. Тие иако скаперници, ги отворија ќесињата."},{"word":"скапе (се)","type":"св.","description":"а) Се разложи, се распадне поради гниење; изгние. Крушите брзо скапаа. Рачката на лопатата се скапала. Сламата скапа на нивата, не ја собравме навреме. б) За метал ‒ 'рѓоса, се распадне, кородира. Каросеријата на нашиот стар автомобил веќе скапа. Олуците со текот на времето се скапаа."},{"word":"скапец","type":"м.","description":"Брдо, рид меѓу две долини."},{"word":"скапотија","type":"ж.","description":"Високо ниво на цените; Фати голема скапотија. На оваа скапотија ништо не стасува."},{"word":"скапоцен","type":"прид.","description":"Што чини многу пари, многу скап. Скапоцени предмети. Скапоцено оружје од рачна изработка. Скапоцено крзно. Скапоцен бисерен ѓердан."},{"word":"скапчија","type":"м.","description":"Трговец што продава скапо, што држи цена на тоа што го продава."},{"word":"скара","type":"ж.","description":"Метална направа во вид на сплосната решетка за печење месо. Скара на ќумур. Во дворот направивме скара."},{"word":"скара","type":"св.","description":"Предизвика недоразбирање, караница меѓу две или повеќе лица. Братучедот подло ги скара браќата. Таа работа ги скара двајцата пријатели засекогаш."},{"word":"скарлатина","type":"ж.","description":"Тешка заразна болест (обично кај децата) со карактеристичен посип по кожата;"},{"word":"скарувачка","type":"ж.","description":"Караница, кавга."},{"word":"скаса се","type":"св.","description":"Одеднаш почне заемно да се каса. Кучињата одеднаш се скасаа."},{"word":"скастри","type":"св.","description":"Отсече гранки, врвови на дрво, искастри, поткастри. Ги скастри гранките на вишната што удираа во прозорецот."},{"word":"скаут","type":"м.","description":"Припадник на скаутска, извидничка организација, извидник."},{"word":"скафандер","type":"м.","description":"Едноделна облека со опрема за дишење наменета за нуркачи."},{"word":"скашка","type":"св.","description":"Направи нешто да биде нечисто, извалка. Детето ги скашкало новите чевли цапајќи по калта."},{"word":"сквер","type":"м.","description":"Мал јавен парк, најчесто среде плоштад во големи градови. Се разминаа на широкиот сквер под мостот."},{"word":"сквернави","type":"несв.","description":"Во религијата ‒ наруши чистота на нешто. Неверниците го сквернавеа храмот божји."},{"word":"сквичи","type":"св.","description":"Наеднаш почне да квичи; Прасињата сквичија. Тој сквичи од болка."},{"word":"скеларина","type":"ж.","description":"Данок или такса за преминување река со скеле."},{"word":"скеле","type":"ср.","description":"Привремена метална или дрвена конструкција што се поставува при градба или поправка покрај градежен објект. Ѕидарите најпрвин го поставија скелето."},{"word":"скелет","type":"м.","description":"(анат.) Сите коски во телото на човек или на животно што ја сочинуваат основата која го држи телото и на која се прикрепени мускулите. Човечки скелет. Скелет на мачка. Под урнатините најдоа делови од скелет."},{"word":"скелетен","type":"прид.","description":"Што се однесува на скелет. Скелетна конструкција."},{"word":"скелеџија","type":"м.","description":"Лице што управува со скеле, што пренесува луѓе и стоки со скеле."},{"word":"скемлија","type":"ж.","description":"Стол, клупа."},{"word":"скендер","type":"м.","description":"Диво и стрмно место; стрмно место со вода и природни водопади."},{"word":"скенер","type":"м.","description":"Уред за скенирање, читање или испитување на нешто; оптички читач."},{"word":"скенира","type":"св. и несв.","description":"Пренесува слика, текст и др. во комјутер со помош на скенер, т.е. оптички читач."},{"word":"скепар","type":"м.","description":"Секира, тесла. Дојдоа луѓето со мистрии, со лопати, со чекани и скепари готови да градат."},{"word":"скепса","type":"ж.","description":"Сомнеж, недоверба, Гледаше со скепса."},{"word":"скептик","type":"м.","description":"Приврзаник на скептицизмот 2. Лице што се однесува со недоверба и сомневање. По природа беше скептик."},{"word":"скептицизам","type":"м.","description":"(филоз.) Правец во филозофијата чијшто основен принцип е сомневањето во можноста да се спознае објективната вистина."},{"word":"скептичен","type":"прид.","description":"Што е проникнат со скептицизам 2. Скептичен однос."},{"word":"скептички","type":"прид.","description":"Што се однесува, што припаѓа на скептицизам Скептичка школа."},{"word":"скерле","type":"прид.","description":"Што е многу несмасен."},{"word":"скерцо","type":"ср.","description":"Мало музичко дело во живо темпо; дел од поголемо музичко дело."},{"word":"скеч","type":"м.","description":"Мало драмско дело со шеговита содржина, едночинка во која се маркира една случка или епизода"},{"word":"скија","type":"ж.","description":"Спортски реквизит за лизгање по снег, вода и сл."},{"word":"скијање","type":"ср.","description":"Глаголска именка од скија (се)."},{"word":"скија (се)","type":"несв.","description":"Се лизга со скии. Тој многу добро (се) скија. Тие се скијаа на една стрмна падина како вистински професионалци. Во далечината некој (се) скијаше на вода, го влечеше глисер."},{"word":"скијач","type":"м.","description":"Лице што се лизга со скии."},{"word":"скимне (ми)","type":"св.","description":"Падне случајно на ум некоја мисла, желба; текне. Ѕидаат куќи кому каде ќе му скимне."},{"word":"скинат","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од скине."},{"word":"скинатина","type":"ж.","description":"Место (на облека и др.) каде што е скинато. Скинатина на панталони."},{"word":"скине","type":"св.","description":"Направи нешто да биде на парчиња, на два или повеќе дела; кине Таа го скина конецот. Тој го прочита писмото двапати и го скина."},{"word":"скинувачка","type":"ж.","description":"Скинување. Ова јаже нема скинувачка."},{"word":"скипи","type":"св.","description":"Дојде во состојба на вриење. Водата скипе, тури ги корите да се варат."},{"word":"скипне","type":"св.","description":"За вода ‒ спадне, опадне, се намали протокот. Наеднаш водата скипна и ние поминавме преку реката."},{"word":"скиптар","type":"м.","description":"Царски жезол со бесценети камење и резба."},{"word":"скиселен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од скисели."},{"word":"скисели","type":"св.","description":"Направи нешто да стане кисело. Оваа година не скиселивме краставички за зимница. Тој скиселува зелка секоја година."},{"word":"скиснат","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од скисне."},{"word":"скисне (се)","type":"св.","description":"а) За тесто ‒ нарасне под дејство на квасец. Лебот скиснал, втасал за печење. б) За храна ‒ се скисели, добие лош вкус, се расипе. Гравот скиснал. Манџата се скиснала."},{"word":"скита","type":"несв.","description":"Оди без цел од едно место до друго; безделничи. Тоа лето тие скитаа по манастирите. Бесцелно скиташе по улиците."},{"word":"скитач","type":"м.","description":"Тој што постојано скита; скитник, скиталец. Стана скитач со празна торба на рамото."},{"word":"скитне","type":"св.","description":"Скита малку, во ограничена мера. Еден ден скитна низ планината и донесе мало мече."},{"word":"скитник","type":"м.","description":"Човек што не се задржува долго на едно место, без постојано живеалиште; скитач, скиталец. Вечен скитник. Скитник и безделник. Витез скитник. Бегајќи од војната станавме скитници."},{"word":"скитништво","type":"ср.","description":"Скитнички живот, скитање. По толку години скитништво и бездомен живот, научи како да преживее."},{"word":"скиф","type":"м.","description":"Лесен тесен чун за еден возач; дисциплина во веслачкиот спорт. Натпревар во скиф."},{"word":"скифист","type":"м.","description":"Возач на скиф."},{"word":"скица","type":"ж.","description":"Графички приказ, цртеж, нацрт на слика, на статуа или на архитектонско дело."},{"word":"скицира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави скица. Учениците го скицираа моделот што стоеше пред нив. Архитектот ја скицираше куќата полека, но со душа. Тој само го скицираше својот најнов роман."},{"word":"склав","type":"м.","description":"Роб, заробеник."},{"word":"Склавин","type":"м.","description":"Припадник на племе од Јужните Словени."},{"word":"склад","type":"м.","description":"Специјална просторија за чување материјали; магацин. Има на склад. Склад со прехранбени продукти. Житни складови. Тутунов склад."},{"word":"склад","type":"м.","description":"Согласност, сообразност, хармонија меѓу две или повеќе нешта. Склад на бои. Во склад со неговото мислење. Не е во склад со досегашните наши настојувања за решавање на проблемот. Тоа е во полн склад со природата."},{"word":"складен","type":"прид.","description":"Што е во согласнот, во хармонија со нешто друго; хармоничен. Складни бои. Складен распоред. Складна композициска структура. Складни движења."},{"word":"складира","type":"св. и несв.","description":"Смести, сместува на определено место (склад, магацин и сл.). Таа ги складираше писмата по чекмеџињата во кои држеше лични документи. Фабриките за масла го складираат семето во силоси."},{"word":"складиште","type":"ср.","description":"Царински складишта."},{"word":"складиштен","type":"прид.","description":"Што се однесува на складиште. Складиштен простор."},{"word":"склап","type":"м.","description":"Речен бран, место каде што бранот вода удира во брегот на реката и пак се враќа во коритото."},{"word":"склапеј","type":"м.","description":"Воден бран."},{"word":"склепа","type":"св.","description":"Изработи нешто површно, на брза рака и неквалитетно. Ја склепаа бараката за неколку дена. Склепа неколку грниња."},{"word":"склероза","type":"ж.","description":"Стврднување на ткивото на некои органи со таложење на соли. Склероза на крвните садови."},{"word":"склерозен","type":"прид.","description":"Што се однесува на склероза. Склерозни појави."},{"word":"склеротик","type":"м.","description":"Лице болно од склероза"},{"word":"склеротичен","type":"прид.","description":"Што се однесува на склероза, што е зафатен од склероза. Склеротичен процес. Склеротични крвни садови."},{"word":"склештен","type":"прид.","description":"Што е фатен како со клешти. Склештени раце. Склештени заби."},{"word":"склешти","type":"св.","description":"Фати нешто како со клешти да не може да мрда; приклешти."},{"word":"склон","type":"прид.","description":"Што е наклонет кон нешто, што има афинитет, склоност кон нешто. Тој е склон кон уметноста."},{"word":"склони","type":"св.","description":"Наслони, наклони, навали, наведне. Ја склони главата на перницата. Сонце склонило на ручек. (нар. поез.) 2. (прен.) Наговори, натера некого на нешто. По многу убедувања го склони на разговор. Ја кандисаа да склони и да се премажи."},{"word":"склоп","type":"м.","description":"Состав, структура. Во склопот на фестивалот се одржа посебна програма посветена на јубилејот. Во склопот на сите овие податоци треба да се оценува делото. Среќен склоп на околности."},{"word":"склопец","type":"м.","description":"Мал дрвен сад со поклопка за носење храна (сирење, сол, пиперки и др.). Во торбата имаше само леб и дрвен склопец со сол."},{"word":"склопи","type":"св.","description":"Состави, поврзе, соедини делови од нешто. Детето работеше цело претпладне и склопи еден вид кафез. Работниците брзо ги склопија скелињата и веднаш почнаа со работа. Тој по голема мака ја склопи играчката."},{"word":"склопитен","type":"прид.","description":"Што може да се склопува. Склопитно ноже."},{"word":"склопка","type":"ж.","description":"Уред за автоматско исклучување и вклучување на електрично коло, прекинувач."},{"word":"склопчи се","type":"св.","description":"Се свие во клопче седнат или легнат. Се склопчи како змија отровница. Се склопчи под јорганот. Детето се склопчи во скутот на мајката. Се склопчив, колениците и брадата ги составив."},{"word":"склоца","type":"св.","description":"Наеднаш почне да клоца. Склоцал коњот и го фрлил јавачот на земја. Само склоца неколку пати и издиша."},{"word":"склука","type":"св.","description":"Одеднаш почне да тропа; клука 3. Некој склука на портата."},{"word":"склупца","type":"ж.","description":"Направа за фаќање глувци. Глушецот в склупца не може да ја промени својата судбина."},{"word":"склучен","type":"прид.","description":"За веѓи, раце и сл. ‒ составен, соединет. Склучени раце. Склучени веѓи."},{"word":"склучи","type":"св.","description":"Состави краишта на две нешта што се наоѓаат близу; склопи. Тој имаше болки во стомакот и затоа ги склучи нозете. Старата ги склучи рацете и остана да чека што ќе се случи. Ги склучи колената крај фотелјата."},{"word":"скобичка","type":"ж.","description":"Метална плочка на чевел."},{"word":"скобуст","type":"м.","description":"Вид риба во Охридското Езеро; Chondostroma nasus Ochridanum."},{"word":"скован","type":"прид.","description":"Здрвен, неподвижен. Со скован поглед. Скован во пранги."},{"word":"скове","type":"св.","description":"Направи со ковење. Скова остра сабја."},{"word":"скоевец","type":"м.","description":"Член на СКОЈ ‒ Сојуз на комунистичката младина на Југославија."},{"word":"скожури се","type":"св.","description":"Добие кожурец, се завие во кожурец."},{"word":"скозна","type":"прид.","description":"За коза ‒ која носи плод во утробата."},{"word":"скок","type":"изв.","description":"Извик при скокање, поттикнување на скок."},{"word":"скок","type":"м.","description":"а) Отфрлање на телото во воздух или во далечина и преминување од едно место на друго со ненадеен напор на мускулите на нозете. Момчето во еден скок се најде до вратата. Со секој нов скок беше поблиску до целта. Волци со скокови се ближеа. б) (спорт.) Низа од спортски дисциплини во скокање. Скок во далечина. Скок во вода. Скок во височина. Скок со стап."},{"word":"скока","type":"несв.","description":"Прави движење со скок, се движи со скокање; потскокнува. Децата скокаа на една нога. Играорците скокаат во ритмот на музиката. Кутрето радосно скокаше околу девојчето. Птиците скокаа од гранче на гранче. Пајтонот скокаше по калдрмата."},{"word":"скокалиште","type":"ср.","description":"Место од каде се скока, на пример во некои спортови."},{"word":"скокалница","type":"ж.","description":"Спортски објект, место од каде што се изведуваат скокови со скии."},{"word":"скокало","type":"ср.","description":"Место во река каде што скока водата од камен на камен."},{"word":"скокалче","type":"ср.","description":"Мало камено, стаклено или железно топче со кое децата си играат; џамлија. Децата играа со скокалчиња."},{"word":"скокач","type":"м.","description":"а) Лице што скока. б) Натпреварувач во спортска дисциплина што се изведува со скок. Скокачите во вода настапија први."},{"word":"скокле","type":"ср.","description":"Човек (почесто дете) или мало животно што многу скока."},{"word":"скоклест","type":"прид.","description":"Што е многу висок и има долги нозе. Комшиското дете беше едно скоклесто момче со долг врат."},{"word":"скоклив","type":"прид.","description":"Што сака да скока. Скокливо јаре. Тој беше скоклив на од. Скокливи бубалки."},{"word":"скокне","type":"св.","description":"Направи движење со скок. Патниците во паничен страв скокнале од запалениот брод. Скокна од креветот и почна да се облекува. Таа скокна од столот. Војникот скокна на нозе и застана во став мирно. Песот скокна на парчето месо."},{"word":"скоковит","type":"прид.","description":"Што се изведува во скокови, нерамномерно. Скоковит развој. Скоковит напредок."},{"word":"скокот","type":"м.","description":"Слабо дразнење предизвикано од лесен допир по кожата или на осетливи места што предизвикува смеа. Има скокот. По телото му проструи пријатен скокот. Почувствува лесен скокот по табаните."},{"word":"скокотка","type":"несв.","description":"Со лесен допир ја дразни кожата со цел да предизвика смеа. Мајката го скокоткаше синчето за да се насмее. Сламчиња од сеното ми ги скокоткаа нозете."},{"word":"скокотлив","type":"прид.","description":"Што е чувствителен или претерано чувствителен на скокот. Децата беа претерано скокотливи и на најмал допир се смееја заразно."},{"word":"скокум","type":"прил.","description":"Со скокови, скокајќи со скокови. Тие скокум се нафрлија на момчето. Станува скокум. Се искачи скокум по скалите."},{"word":"сколастик","type":"м.","description":"Приврзаник на сколастичката филозофија"},{"word":"сколастика","type":"ж.","description":"(филоз.) Филозофија на средниот век заснована на христијанското учење и во служба на теологијата."},{"word":"сколастичен","type":"прид.","description":"Што е својствен на сколастиката, што има обележја на сколастиката"},{"word":"сколободија","type":"ж.","description":"Хаос, неред. Одеднаш се најде во некоја сколободија."},{"word":"сколовранец","type":"м.","description":"Појна птица преселница; Sturnus vulgaris."},{"word":"скомина","type":"ж.","description":"Истрпнување на забите при јадење на нешто кисело. Забите му фатија скомина од зелените сливи што лакомо ги јадеше."},{"word":"скомраз","type":"м.","description":"Одвратност, гроза. Скомраз му е од таа работа. Со чувство на скомраз свика девојката. Ќе се испотепаат меѓу себе од лакомија и скомрази."},{"word":"сконтира","type":"св. и несв.","description":"Пресмета, пресметува сконто, даде, дава попуст."},{"word":"сконто","type":"ср.","description":"Во проценти изразен попуст од фактурниот износ што му го дава продавачот на стоката на купецот."},{"word":"скончание","type":"ср.","description":"Крај на животот, смрт; скончило. Тука му било сканчанието. Часот на скончанието."},{"word":"скончи","type":"св.","description":"Сврши, заврши, обично со животот. Скончи со животот. Не се знае колку ќе живее, кога и каде ќе скончи. Ако не сконча на туѓина, ќе се врати дома згрбавен старец."},{"word":"скончило","type":"ср.","description":"Крај, свршувачка на нешто, обично на животот; скончание. Скончилото на светот."},{"word":"скопа","type":"св.","description":"Обработи со копање. Го скопале компирот (тутунот, гравот, лозјето)."},{"word":"скопак","type":"м.","description":"Скопен човек; евнух, адам."},{"word":"скопец","type":"м.","description":"Метална кукачка, направа за закопчување, копец. Машки скопци."},{"word":"скопи","type":"несв.","description":"Отстранува полни жлезди од човек или од животно; кастрира. Селаните сакале да го скопат. Денес ќе ги скопат нерезите."},{"word":"Скопје","type":"ср.","description":"Главен град на Северна Македонија."},{"word":"Скопска Црна Гора","type":"ж.","description":"Планина во Македонија."},{"word":"скопчи","type":"св.","description":"Поврзе цврсто едно нешто со друго. Ги скопчи прстите во косата. Му ги скопчи рацете околу вратот и почна да го дави."},{"word":"скорави","type":"св.","description":"Образува кора. Студениот ветер им ги скорави лицата на војниците. Мокрите алиште скоравеа на студот."},{"word":"скорбут","type":"м.","description":"Болест што се развива поради исхрана сиромашна со витаминот Ц. Скорбутот се јавува кај човекот и кај животните при недостаток на витаминот Ц во исхраната."},{"word":"скорбутен","type":"прид.","description":"Што се однесува на скорбут. Скорбутни симптоми."},{"word":"скорен","type":"м.","description":"Чизма. Војнички скорни."},{"word":"скорешен","type":"прид.","description":"Што е од скоро време, од неодамна. Тие се скорешни, новопечени богаташи."},{"word":"скорија","type":"ж.","description":"Останки од изгорен јаглен, железо и сл.; згура."},{"word":"скорне","type":"св.","description":"Прекине сон некому. Мајката ги скорна децата за на училиште. Таман се обзорило, тој ги скорнал браќата за да трганат на пат."},{"word":"скоро","type":"прил.","description":"Не многу одамна. Сега скоро дојде кај нас. До скоро не се знаеше ништо за него. Скоро се врати од туѓина. Скоро се оженил, па уште немале деца. Скоро купи машина за шиење."},{"word":"скоро","type":"прил.","description":"Речиси, за малку. Скоро цел живот тоа го посакуваше. Скоро сум готов со работата, уште сосема малку. Ми зборуваше скоро молејќи ме. Беше скоро невозможно да се случи тоа."},{"word":"скороевец","type":"м.","description":"Човек што од скоро се збогатил или се пробил во високите кругови во општеството и се однесува во стилот на тие слоеви."},{"word":"скорпија","type":"ж.","description":"(зоол.) Ситно животно од редот на членконогите, со осум нозе и вилица во форма на штипалка, со боцка на опашката, т.е. отровна жлезда; чкрапја, шкорпија; Euscorpius flavicaudis."},{"word":"скорчав","type":"прид.","description":"Обично за дрво ‒ што има тврда кора, глуждови, што тешко се сече. Скорчаво дрво."},{"word":"скоси","type":"св.","description":"искоси1"},{"word":"скот","type":"м.","description":"Животно. Се собрале сите шумски скотови."},{"word":"скотна","type":"прид.","description":"За кучка и за диви животни: зајачица, мечка и др. ‒ што носи во себе плод. Кучката била скотна."},{"word":"скотност","type":"ж.","description":"Состојба на оплоденост кај зајачици, кучки и др. Скотноста кај зајачиците трае 30 дена."},{"word":"скотски","type":"прид.","description":"Што е својствен на скот, како кај скот. Скотски живот. Скотска работа."},{"word":"скотство","type":"ср.","description":"Особина, карактеристика на тој што е груб, некултурен, што се служи со ниски постапки, подлост."},{"word":"скотштина","type":"ж.","description":"Пројава на морално низок човек;"},{"word":"скочанет","type":"прид.","description":"Што загубил подвижност, чувствителност. Скочанет врат. Скочанети прсти. Скочанети тела лежеа на брегот."},{"word":"скочани","type":"св.","description":"Изгуби подвижност, чувствителност; здрви (од студ, поради болест и сл.). Студот им ги скочани прстите на перачките."},{"word":"скочен","type":"прид.","description":"Што се однесува на скок, што е во врска со скок. Го боли скочниот зглоб."},{"word":"скраен","type":"прид.","description":"Што се наоѓа на крајот, што е скраја. Од скрајните падини се огласија истрели. Ене онаа, скрајната куќа е негова."},{"word":"скраја","type":"прил.","description":"Далеку, многу далеку. Скраја од патот, во предградието живееше таа. Отиде да работи скраја."},{"word":"скрака","type":"св.","description":"Почне наеднаш да крака. Скракале кокошките, изгледа им влегла лисица."},{"word":"скрама","type":"ж.","description":"Кожичка што се фаќа по површината на течности од долго стоење. Застоената вода имаше бела скрама помешана со суви лисје."},{"word":"скрастави","type":"св.","description":"Покрие со красти, зарази со красти, фати красти. Во такви услови, скрастави целиот по телото."},{"word":"скратен","type":"прид.","description":"Што има помал обем, големина од претходно, како резултат од скратување. Скратено работно време. Скратена форма."},{"word":"скратеница","type":"ж.","description":"Скратено напишан збор. (бр. ‒ број, г‒ѓа ‒ госпоѓа, проф. ‒ професор), сложен израз (итн. ‒ и така натаму, сл. ‒ слично) или назив (МАНУ од Македонска академија на науките и уметностите, ИМЈ од Институт за македонски јазик, ООН ‒ Организација на обединетите нации)."},{"word":"скрати","type":"св.","description":"Направи нешто да биде кратко или пократко. Шивачката го скрати фустанот една педа. Уредникот му го скрати написот на младиот новинар. Наставникот ни го скрати часот за пет минути."},{"word":"скрб","type":"м.","description":"Длабока душевна болка; тага, јад. Срцето е полно со скрб. Со скрб во душата замина на туѓина."},{"word":"скрбен","type":"прид.","description":"Што исполнет со скрб, што изразува скрб. Скрбно срце. Скрбна вест. Скрбна мајка. Скрбен поглед."},{"word":"скрби","type":"несв.","description":"Чувствува скрб; тагува. Кога несреќата ќе удри на еден, сите скрбиме. Мајката скрби по синот."},{"word":"скрвавен","type":"прид.","description":"Покриен, прелиен со крв. Со скрвавени очи од неспиење."},{"word":"скрвави","type":"св.","description":"Покрие, прелие со крв. Го скрвави од ќотек."},{"word":"скрви се","type":"св.","description":"Се скара крвно со некого. Со комшиите толку се скрвија, ни добар ден не си викаат."},{"word":"скрди","type":"св.","description":"Обично за добиток ‒ собере во крдо. Го скрди добитокот и го остави да пасе на ливадата."},{"word":"скреба","type":"ж.","description":"Растение што се вие околу друго растение, повит; Clematis vitalba. Газеа по младите пченици, опашани со ѓурѓовденско цвеќе и со скреби и пееја."},{"word":"скреж","type":"м.","description":"По гранките на дрвјата се нафаќал густ скреж."},{"word":"скрежен","type":"прид.","description":"Што се однесува на скреж. Скрежната превлака на вирчето се здроби под неговите нозе."},{"word":"скрежец","type":"м.","description":"Штурец, црцорец; Gryllus."},{"word":"скрежов","type":"прид.","description":"Бели скрежови укити на гранките."},{"word":"скрежовен","type":"прид.","description":"Скрежовно утро."},{"word":"скрека","type":"св.","description":"За жаба ‒ почне одеднаш да крека. Скрекаа жабите во мочуриштето."},{"word":"скреска","type":"св.","description":"За птица ‒ почне одеднаш да креска. Кусото петле скрескува наеднаш. Страчката скреска на дрвото во дворот."},{"word":"скржав","type":"прид.","description":"Што не троши многу, што штеди многу. Скржав домаќин. Скржав трговец."},{"word":"скржавец","type":"м.","description":"Скржав човек. Тој е богат скржавец, ништо не троши и сè држи под клуч."},{"word":"скржави","type":"несв.","description":"Пројавува скржавост. Тој скржави дури и на јадење."},{"word":"скржавштина","type":"ж.","description":"Однесување на скржавец, прекумерна скржавост. Неговата скржавштина била прочуена."},{"word":"скрже","type":"ср.","description":"Некрстено дете."},{"word":"скрибоман","type":"м.","description":"Човек што пишува многу и не многу критички."},{"word":"скрибоманија","type":"ж.","description":"Појава на некритичко пишување литературни и други дела без поголема вредност."},{"word":"скривалиште","type":"ср.","description":"Место каде што може нешто да се скрие; Во сокачињата бараше скривалиште. Ги остави парите во скривалиштето во ѕидот зад вратата. Скривалиштата личеа на колиби покриени со широки лопатести лисја."},{"word":"скриви","type":"св.","description":"Направи нешто недозволено, што не е во согласност со нормите на однесување. Многу сум му скривил на татко ми. Што си скривил сега?"},{"word":"скривница","type":"ж.","description":"Место, изграден објект, засолниште во случај на војна или елементарна непогода. Атомска скривница. Подземна скривница од воздушни напади."},{"word":"скрие","type":"св.","description":"Направи да биде незабележливо, невидливо, прикриено. Тој ја скри пушката во една грмушка. Таа го скри писмото во фиоката. Облаците го скрија сонцето. Старата го скри лицето со рацете и заплака."},{"word":"скриен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од скрие (се). Беше скриен меѓу гредите."},{"word":"скрипец","type":"м.","description":"Направа за дигање тешки предмети, макара."},{"word":"скрипец","type":"м.","description":"Вид тревно растение; 1; Silene vulgaris."},{"word":"скрипта","type":"ж.","description":"Предавања на професор умножени на фотокопир, компјутерски и сл., за потребите на студентите при полагање испит."},{"word":"скриптарница","type":"ж.","description":"Место каде што се умножуваат и се продаваат скрипти."},{"word":"скрипториум","type":"м.","description":"Одделна просторија во средновековен манастрир каде што се пишувале и препишувале црковни и богослужбени книги."},{"word":"скришен","type":"прид.","description":"Таен, прикриен, недостапен. Скришно место. Скришна болница во планината."},{"word":"скришум","type":"прил.","description":"Тајно, скришно, без да се види, без да се разбере. Скришум се состануваа. Тој пиел скришум. Скришум избриша една солза."},{"word":"скрка","type":"ж.","description":"Неплодна каменлива земја. Задишани се качуваа по скрките."},{"word":"скркори","type":"св.","description":"За човек ‒ почне одеднаш да кркори. Селанецот скркоре држејќи се за градите."},{"word":"скроб","type":"м.","description":"Органска материја, брашнеста маса, без вкус, што се добива од плодовите на растенија (компир, жито и сл.); нишесте."},{"word":"скробен","type":"прид.","description":"Што се однесува на скроб."},{"word":"скрои","type":"св.","description":"Со кроење приготви облека, обувки и друго за крајна обработка. Мајсторот тесно ми го скроил фустанот. Една од мајките им скрои и им соши работни облеки на првачињата од нашето училиште."},{"word":"скромен","type":"прид.","description":"Што избегнува сам да се фали, да се истакнува себеси. Тој отсекогаш бил скромен човек. Скромно момче."},{"word":"скроти","type":"св.","description":"За животно ‒ направи да биде покротко, покорно, послушно. Дресерот го скроти овој лав за еден месец. Тој ја скротил мечката."},{"word":"скротител","type":"м.","description":"Лице што скротува диви животни. Скротител на лавови во циркусот."},{"word":"скротлив","type":"прид.","description":"Што може да се скроти."},{"word":"скрофула","type":"и.","description":"Отоци на вратните жлезди."},{"word":"скрофулоза","type":"ж.","description":"Заболување на вратните жлезди, обично на туберкулозна основа."},{"word":"скрофулозен","type":"прид.","description":"Што се однесува на скрофули."},{"word":"скрпи","type":"св.","description":"Направи нешто набрзина од разни делови. Скрпија некако колиба да има кај да преноќеваат. Скрпивме некако оркестар што ќе свири на прославата."},{"word":"скрснозе","type":"прил.","description":"Со скрстени нозе. Седи скрснозе."},{"word":"скрстен","type":"прид.","description":"Што е поставен на крст, обично за раце, нозе и др. Скрстени раце. Скрстени нозе."},{"word":"скрсти","type":"св.","description":"Постави на крст ‒ најчесто за раце, нозе. Ги скрсти рацете на градите и почна да се смее. Седи со скрстена нога преку нога."},{"word":"скрсти","type":"и.","description":"Обичај на изнесување на икони од црква и одење со нив околу црквата, по полето и сл., најчесто со цел да се измоли дожд; крсти, по крсти. Скрсти одам, бога молам / да зароси ситна роса"},{"word":"скрум","type":"м.","description":"Мирис на изгорена волна. Мириса на скрум."},{"word":"скрумовина","type":"ж.","description":"Замириса на скрумовина."},{"word":"скрупец","type":"м.","description":"Обично ‒ грутка сол. Жетварска сол се прави со три скрупци сол, три чешниња лук и неколку кромидови перца што пливаат во водата со киселина."},{"word":"скрупула","type":"ж.","description":"Сомневање во исправноста на постапките, гризење на совеста поради извршено дело, колебање. Човек без скрупули и морал. Однесување без срам и без скрупули."},{"word":"скрупулозен","type":"прид.","description":"Што е совесен, претерано точен, крајно педантен, претпазлив, колеблив, нерешителен. Скрупулозна анализа. Скрупулозен историчар. Скрупулозна аналитичка јасност."},{"word":"скрц!","type":"изв.","description":"За означување на звук на крцкање."},{"word":"скрцка","type":"св.","description":"Почне наеднаш да крцка. Тешката врата скрцка. Скалите скрцкаа под неговите чизми. Гранките скрцкаа под него."},{"word":"скрцлив","type":"прид.","description":"Што крцка, што оддава звук на крцање. Стари скрцливи штици."},{"word":"скрцне","type":"св.","description":"Скрцка еднаш. Скрцнаа дрвените скали. Скрцна вратата."},{"word":"скршен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од скрши."},{"word":"скрши","type":"св.","description":"Со удирање направи нешто да биде на парчиња; крши Децата го скршија лустерот. Војниците ја скршија влезната врата. Брат ми ми ги скрши очилата. Кошаркарот ја скрши таблата на кошот."},{"word":"скршне","type":"св.","description":"Открши парче од нешто; Тој скршна едно залче од топлиот леб. Детето скршна крајче од лебот и избега надвор."},{"word":"скршне","type":"св.","description":"Сврти во друг правец. Децата скршнале од патот. Ќе ја минеш реката, а потоа ќе скршнеш влево."},{"word":"скубач","type":"м.","description":"Човек што материјално искористува некого."},{"word":"скубе","type":"несв.","description":"Вади, истрга од корен, од основата влакно, пердув и сл.; кубе. Таа ги скубе белите влакна од косата на мајка си. Таа си ги скубе веѓите пред огледалото. Влакно по влакно му скубел од брадата. Жената ја скубе закланата кокошка."},{"word":"скубне","type":"св.","description":"Извади од корен, истргне; кубне. Бајачката скубна неколку влакна од косата на младата жена. Детето скубна неколку пердуви од опашката на петелот."},{"word":"скувал","type":"ж.","description":"Недовршена пченица или друго жито, фира од жито што останува при веењето под вејачката. Ги нарани кокошките со скувал. Ја збираше скувалта од под решетото."},{"word":"скуден","type":"прид.","description":"Што не е голем по количество, незначителен, недоволен, беден. Скудни податоци. Скудна живејачка. Скудни историски извори. Скудни материјални услови. Скудна облека."},{"word":"скудоумен","type":"прид.","description":"Што е со скуден ум, умствено ограничен; малоумен, глупав."},{"word":"скукален","type":"прид.","description":"Што е како кукалка. Скукалени раце."},{"word":"скукали","type":"св.","description":"Направи како кукалка. Животот го скукалил, кутриот."},{"word":"скулптура","type":"ж.","description":"Вид сликарска уметност, вајање во камен, дрво, метал и сл. Изложба на скулптура и графика."},{"word":"скумрија","type":"ж.","description":"Мала морска риба со вретенесто тело, скуша; Scomber scombrus."},{"word":"Скупи","type":"м.","description":"Древното име на Скопје."},{"word":"скупчи се","type":"св.","description":"Стане како купче. Се скупчил пред вратата."},{"word":"скупштина","type":"ж.","description":"Во поранешна Југославија ‒ собрание, парламентот на Југославија и на некои сојузни републики;"},{"word":"скурав","type":"м.","description":"Нож за бричење;"},{"word":"скуси (се)","type":"св.","description":"Направи да биде нешто покусо; Ги скуси малку ракавите."},{"word":"скут","type":"м.","description":"Дел од бедрата и мевот на седнат човек. Детето седело во скутот на баба си. Ја навали главата во скутот на мајка си. Рацете ги држеше во скутот."},{"word":"скутер","type":"м.","description":"Вид мотоцикл со заштитен параван на предниот дел."},{"word":"скутина","type":"м.","description":"Дел од облеката, престилка што се носи опашана околу половината. Си го врза шарениот скутник. Си ги избриша рацете од скутникот. Собра во скутникот цреши. Невестински скутници"},{"word":"скутоносец","type":"м.","description":"Оној што придржува скут некому."},{"word":"скучна","type":"прид.","description":"За кучка што носи плод, што е бремена."},{"word":"скуша","type":"ж.","description":"Scomber scombrus."},{"word":"слаб","type":"прид.","description":"Што нема доволно физичка сила; што е со опаднати физички сили; бессилен, немоќен, болникав; силен. Децата ми сè уште мали и слаби. По тешката болест, сè уште беше слаб. Слаби мускули. Слабо срце. Слаби нерви."},{"word":"слабак","type":"м.","description":"Физички слаб човек."},{"word":"слабее","type":"несв.","description":"Прави да биде слаб или послаб. Болеста го слабееше детето. Нападите на варварските племиња од север ја слабееле Римската Империја. Војната го слабееше регионот. Економската нестабилност ја слабееше државата."},{"word":"слабикав","type":"прид.","description":"Што е слаб, недоволно развиен. Слабикаво дете. Слабникави голиштарци"},{"word":"слабина","type":"ж.","description":"Кај човек и животно ‒ место на долниот страничен дел од мевот. Има болки во слабините. Го удри во слабината."},{"word":"слабинка","type":"ж.","description":"Suringa vulgaris."},{"word":"слабичок","type":"прид.","description":"Слабичка женичка. Слабичок, висок старец. Ситно, слабичко животно."},{"word":"слабо","type":"прил.","description":"Со мала незначителна сила. Огинот слабо гори. Го удри по рамото слабо, колку да го потсети дека е тука."},{"word":"слабо-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки со значење слаб: слабоволен, слабодушен, слабокултурен и др."},{"word":"слабоволен","type":"прид.","description":"Што е со слаба волја. Слабоволни граѓани. Слабоволни ученици."},{"word":"слабоволие","type":"ср.","description":"Отсуство на силна волја."},{"word":"слабодушен","type":"прид.","description":"Што е слаб по дух; малодушен. Слабодушен по природа, не можеше да му се спротивстави на татко си."},{"word":"слабокарактерен","type":"прид.","description":"Што се одликува со слаб карактер. Слабокарактерен човек."},{"word":"слабоквалитетен","type":"прид.","description":"Што е со слаб квалитет. Слабоквалитетни производи. Слабоквалитетен штоф."},{"word":"слабокрвен","type":"прид.","description":"Што страда од слабокрвност; анемичен. Слабокрвно дете."},{"word":"слабонаселен","type":"прид.","description":"Што нема многу население. Слабонаселен крај."},{"word":"слабоосветлен","type":"прид.","description":"Што не е добро осветлен, што е со слаба светлост. Слабоосветлена улица. Слабоосветлена крчма."},{"word":"слабописмен","type":"прид.","description":"а) Што не умее добро да чита и да пишува. Слабописмени селани. Слабописмени ученици. б) Што не познава доволно некоја област на знаењата. Музички слабописмен."},{"word":"слабопрооден","type":"прид.","description":"Што е непрооден, низ кој тешко се минува. Слабопроодна шума. Слабопроодни предели."},{"word":"слабост","type":"ж.","description":"Состојба на немоќ, телесна и духовна; недостиг на сила, енергија. Почувствува слабост при помислата на утрешната средба. Го обзеде слабост, нозете и рацете му трепереа. Ја совлада слабоста, се прави силен пред другарите."},{"word":"слаботија","type":"ж.","description":"Телесна слабост, немоќ, мршавост. Тој беше за грев, слаботија, едвај стои на нозе."},{"word":"слабоумен","type":"прид.","description":"Што е умно неразвиен, заостанат, глупав; малоумен. Слабоумен човек."},{"word":"слабоумие","type":"ср.","description":"Состојба на слабоумен, недоволна умствена развиеност. Вродено слабоумие. Старечко слабоумје"},{"word":"слабоумник","type":"м.","description":"Човек што не е умствено развиен, слабоумен. Ги нападна еден неранимајко и слабоумник. Му придавате многу значење на еден слабоумник."},{"word":"слабуњав","type":"прид.","description":"Што е телесно слаб; Слабуњаво дете."},{"word":"слава","type":"ж.","description":"(само едн.) Сеопшто признание на нечии залуги, квалитети, заложби за општо добро или општествено признат авторски труд. Стекна слава борејќи се за слободата на својот народ. Се здоби со светска слава со својот последен роман."},{"word":"славеј","type":"м.","description":"Мала жолтеникавосива појна птица; Luscinia megarhynchos. Во долчето се слуша славеј."},{"word":"славејски","type":"прид.","description":"Што се однесува на славеј. Славејски пој."},{"word":"славен","type":"прид.","description":"Што стекнал слава, многу прочуен, знаменит. Славна личност. Славен пејач. Славни ликови од нашата историја."},{"word":"славеник","type":"м.","description":"Тој што се слави. На нашиот славеник му посакуваме долг живот. За животот и делото на славеникот зборуваа истакнати творци."},{"word":"славенички","type":"прид.","description":"Што се однесува на слава и славеник. Славеничко расположение."},{"word":"слави","type":"св.","description":"Оддава признание, воздигнува некого или нешто; прославува. Македонскиот народ ги слави своите борци за слобода. Војводата го слават во народни песни."},{"word":"славизација","type":"ж.","description":"Чин на словенизирање. Славизација на топонимите."},{"word":"славизира","type":"св. и несв.","description":"Направи некој да биде Словен по јазикот и обичаите, придава на нешто словенски карактер."},{"word":"славина","type":"ж.","description":"Направа во облик на кратка цевка (дрвена, метална или стаклена), со затворач што го регулира испуштањето течности или гасови од некаков сад или од цевка. Ја отвори (затвори) славината. Позлатена славина. Славина на буре. Славина на чешма."},{"word":"славист","type":"м.","description":"Специјалист по славистика. Меѓународен конгрес на славистите."},{"word":"славистика","type":"ж.","description":"Наука што ги проучува словенските јазици, литератури и културата на словенските народи."},{"word":"славистички","type":"прид.","description":"Што се однесува на славист и на славистика. Славистички студии. Славистичка наука."},{"word":"славољубец","type":"м.","description":"Човек што копнее за слава; славољубив човек."},{"word":"славољубив","type":"прид.","description":"Што има силна желба, што тежнее, што копнее за слава. Славољубиви млади момчиња. Славољубив политичар. Славољубив владетел."},{"word":"славољубие","type":"ср.","description":"Силна желба за слава"},{"word":"Славонија","type":"ж.","description":"Област во Хрватска."},{"word":"славопојка","type":"ж.","description":"Величање, обично неумерено на некого или на нешто. Му пее славопојки."},{"word":"славофон","type":"м.","description":"Во политички текстови во врска со прашањето за Македонците во Грција ‒ лице што зборува на словенски јазик."},{"word":"славски","type":"прид.","description":"Што се однесува на слава. Славски колач. Славска свеќа."},{"word":"слага","type":"несв.","description":"Смета, има важност, така е. Тоа го слагам за вистина."},{"word":"слагач","type":"м.","description":"Работник во печатница што врши слагање, обично на рака."},{"word":"слагачница","type":"ж.","description":"Оддееление во печатница каде што се врши слагање на текст."},{"word":"слад","type":"м.","description":"Производ добиен со вештачко 'ртење на јачмен, кој се употребува за производство на пиво, разни екстракти и сирупи."},{"word":"слади","type":"несв.","description":"Прави да биде сладок со додавање шеќер, мед и сл. Чајот го слади со мед."},{"word":"сладина","type":"ж.","description":"Вкус на нешто што е слатко, благо. Сладина на грозјето."},{"word":"сладникав","type":"прид.","description":"Што не е толку сладок, што наблажува. Сладникава манџа, без сол. Пиеја некое сладникаво вино."},{"word":"сладок","type":"прид.","description":"Што има вкус својствен на шеќер, мед и сл.; благ; горчлив. Сладок мед. Слатка диња. Слатко грозје."},{"word":"сладолед","type":"м.","description":"Многу изладена до замрзната слатка смеса обично од млеко, шеќер и јајца со разни додатоци од овошје и други ароми. Сладолед од ванила и чоколада. Овошен сладолед. Два сладоледа."},{"word":"сладоледен","type":"прид.","description":"Што се однесува на сладолед. Сладоледна торта."},{"word":"сладоледџија","type":"м.","description":"Лице што прави или што продава сладолед. Сладоледџијата поминува секој ден со својата количка полна со сладолед од ванила."},{"word":"сладосен","type":"прид.","description":"Што е полн со сладост; што причинува задоволство, сласт, наслада. Сладосни морници. Сладосна умора. Сладосно чувство. Сладосен занес."},{"word":"сладострасник","type":"м.","description":"Човек што е сладострастен, склон кон сетилни уживања. На млади години беше голем сладострасник."},{"word":"сладострастен","type":"прид.","description":"Што има силна склоност кон сетилни уживања. Сладострастен човек."},{"word":"сладострастие","type":"ср.","description":"Силен стремеж кон задоволување на половото чувство, кон сетилни наслади. Со сладострастие мислеше на идната средба."},{"word":"сладун","type":"м.","description":"Вид даб; Quercus pubescens."},{"word":"слајд","type":"м.","description":"Специјално подготвена фотографија за проектирање на екран. Ги гледаа слајдовите од патувањето."},{"word":"слалом","type":"м.","description":"Алпска скијачка дисциплина во која натпреварувачот се спушта со скии поминувајќи низ одреден број врати (капии)."},{"word":"слама","type":"ж.","description":"Исушени стебленца од разни видови жито што останува по вршењето. Оризова слама. 'Ржена слама. Ги наполни перниците со слама. Врз сламата послаа черга и си легнаа."},{"word":"сламарица","type":"ж.","description":"Душек наполнет со слама. Спие на сламарица."},{"word":"сламарница","type":"ж.","description":"Плевна."},{"word":"сламен","type":"прид.","description":"Што е направен од слама. Сламен покрив. Сламена шапка за сонце. Сламена гарнитура за седење. Сламен зембил. Сламена колиба."},{"word":"сламеница","type":"ж.","description":"Куќа или колиба покриена со слама."},{"word":"сламка","type":"ж.","description":"Едно стебленце слама. На капата имаше сламки и пајажина. Се истресе од сламките."},{"word":"слана","type":"ж.","description":"Смрзната роса, бела како снег. Падна првата слана оваа есен. Сланата ги попари посевите."},{"word":"сланина","type":"ж.","description":"Мрсен поткожен слој кај свињата или кај некои други животни од кој се топи сало. Свињи што се чуваат за месо и свињи што се чуваат за сланина."},{"word":"сланлив","type":"прид.","description":"Што е покриен со слана. Сланлива нива. Сланливо лозје."},{"word":"сланоса","type":"св.","description":"Фати слана, попари слана. Слана го сланоса полето."},{"word":"сланосан","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од сланоса."},{"word":"слануток","type":"м.","description":"Едногодишно растение чии семки служат како храна (леблебии), а печени и мелени како сурогат на кафето; наут; Cicer arietinum."},{"word":"слап","type":"м.","description":"склап. Во ноќта се слушаа слаповите на поточето."},{"word":"сласно","type":"прил.","description":"На сластен начин; Сласно го изеде колачот."},{"word":"сласт","type":"м.","description":"Нешто што е слатко, вкусно, пријатно; сладина. Со сласт помислува на вечерашната средба. Устата му се исполни со сласт и благост. Ја допушува цигарата без сласт."},{"word":"сластен","type":"прид.","description":"Што се однесува на сласт, што е исполнет со сласт."},{"word":"слатина","type":"ж.","description":"Солена земја."},{"word":"слатка","type":"ж.","description":"Слаткарски производи, колачи. Слатки прелиени со шербет."},{"word":"слаткар","type":"м.","description":"Човек што произведува и продава слатки."},{"word":"слаткарница","type":"ж.","description":"Угостителски објект каде што се продаваат и се служат слатки."},{"word":"слаткарниче","type":"ср.","description":"Мал сад за послужување на слатко."},{"word":"слаткарски","type":"прид.","description":"Што се однесува на слаткар и на слаткарство. Слаткарска работилница. Слаткарски занает. Слаткарски излози. Слаткарски производ."},{"word":"слаткарство","type":"ср.","description":"Дејност, професија на слаткар. Училиште за слаткарство."},{"word":"слатко","type":"прил.","description":"На сладок начин, пријатно. Слатко се изнајаде цреши. Слатко спиеше под лозницата во дворот."},{"word":"слатко","type":"ср.","description":"Густо сварено овошје со шеќер. Слатко од вишни. Слатко од дуњи. Вари слатко."},{"word":"слатководен","type":"прид.","description":"Што има слатка вода, обично за езеро или река. Слатководно езеро."},{"word":"слаткогласен","type":"прид.","description":"Што има пријатен, нежен глас. Слаткогласна птица. Слаткогласна уста."},{"word":"слаткозборен","type":"прид.","description":"Што зборува пријатно, умилно."},{"word":"слаткозвучен","type":"прид.","description":"Што звучи пријатно, нежно, умилно. Слаткозвучна песна."},{"word":"слаткопоен","type":"прид.","description":"Што пее убаво, пријатно. Слаткопојна птица. Слаткопоен славеј. Слаткопоен глас."},{"word":"слаткоречив","type":"прид.","description":"Што умее да зборува убаво, интересно, пријатно; речовит. Слаткоречив говорник. Слаткоречив собеседник."},{"word":"слач","type":"м.","description":"Сладок пријатен вкус; чувство, наслада, задоволство; Го сети слачот на благото јаболко. Јадењево нема слач. Живееше во светот на слач и милувки"},{"word":"слачен","type":"прид.","description":"Што има слач, сладина, што е сластен. Најслачни јаболка што некој ги пробал некогаш."},{"word":"слеан","type":"прид.","description":"Што е соединет, цврсто поврзан, составен. Слеано пишување. Силуетите слеани во ноќта се движеа нагоре надолу."},{"word":"слегне","type":"св.","description":"Сталожи, смири. Прашината слегна на џадето. Тињата слегна и во водата се гледаа ситните рипчиња."},{"word":"слегува","type":"несв.","description":"Се симнува од повисоко на пониско место. Слегува по скалите. Слегуваа по надолницата."},{"word":"следбеник","type":"м.","description":"Тој што доаѓа по некој друг на некое место, функција и сл. Неговиот следбеник ја продолжи неговата работа."},{"word":"следбеништво","type":"ср.","description":"Следување по нешто; приврзаност."},{"word":"следен","type":"прид.","description":"Што е најблизок по време, место, ред и сл. по дадениот, по тој што е актуелен во моментот. Следниот понеделник. Следниот пат. Во следните минути следуваше разврската на драмата. Тоа ќе го правиме во следната фаза."},{"word":"следи","type":"несв.","description":"а) Оди по некого или по нешто. Гостилничарот го следел гостинот до собата. Песот го следел крадецот. Сè до бродот некој постојано ќе ве следи во чекор. б) Оди по трага на човек или животно. Ловџиите ја следеле трагата на волкот додека не го убиле."},{"word":"следователно","type":"сврз.","description":"Врзувачко средство со значење: на тој начин, според тоа, значи. Вие ми велите да останам, следователно да ја прифатам работата. Следователно на она што го работеа, се јавија мали недоразбирања."},{"word":"следува","type":"несв.","description":"(обично само во 3 л.)"},{"word":"следување","type":"ср.","description":"Глаголска именка од следува."},{"word":"слее","type":"св.","description":"Соедини во една целост; поврзе неразделно. Својот глас го слеа со хорот. Борбата нè слеа цврсто."},{"word":"слез","type":"м.","description":"Едногодишно или двегодишно растение чии листови и плодови се употребуваат како зеленчук, а уште почесто како лековито средство. Бел слез ‒ Malva rotundifolia, црн слез ‒ многу распространета лековита билка со виолетови цветови; Malva silvestris."},{"word":"слезе","type":"св.","description":"Се спушти, се симне од повисоко место на пониско. Војската слезе в град. Цело попладне работеше на таванот и дури попладне слезе. Планинарите слегоа од планината. Слезе по скали."},{"word":"слезина","type":"ж.","description":"Кај човекот и кај животните цицачи ‒ крвотворен орган што се наоѓа во горниот лев дел од стомачната празнина под дијафрагмата."},{"word":"слекува","type":"несв.","description":"слече."},{"word":"слелека","type":"св.","description":"Почне наеднаш да лелека. Жените наеднаш слелекаа."},{"word":"слеме","type":"ср.","description":"Најголемата греда во средината на покривот на градба, на куќа."},{"word":"сленг","type":"м.","description":"Посебен говор на затворена група луѓе што го разбираат само тие, при што значењето на зборовите отстапува од општоприфатените семантички вредности; жаргон, арго."},{"word":"слеп","type":"прид.","description":"а) Што е лишен од сетилото за вид, што не гледа, што не може да гледа. Слеп роден. Училиште за слепи. Слеп питач. Слепиот гуслар ја извиваше својата тажна мелодија. б) Како им. слепец. Слепиот влезе. Водач на слепи."},{"word":"слепак","type":"м.","description":"Чир што нема врв, слеп чир."},{"word":"слепачка","type":"ж.","description":"Слепа жена."},{"word":"слепее","type":"несв.","description":"Станува слеп."},{"word":"слепец","type":"м.","description":"Слеп човек, што не може да гледа. Слепецот свиреше преубаво на виолина. Пејачи ‒ слепци имало кај нас многу."},{"word":"слепечки","type":"прид.","description":"Што се однесува на слепец, што е својствен на слепец. Слепечки живот. Слепечка песна. Слепечки замав на раката."},{"word":"слепи","type":"несв.","description":"Прави да биде слеп. Убавина што ти ги слепи очите."},{"word":"слепило","type":"ср.","description":"Потполн или делумен, привремен или траен недостаток, немање вид. Слепилото настанало како последица на зголемен шеќер во крвта."},{"word":"слепо","type":"прил.","description":"Без да гледа каде оди. Оди на слепо."},{"word":"слепок","type":"м.","description":"Вид влекач сличен на змија, гуштер без нозе; Anguis fragilis."},{"word":"слепоочен","type":"прид.","description":"Што се однесува на слепото око. Слепоочна коска. Слепоочен мускул."},{"word":"слепоочница","type":"ж.","description":"Место меѓу веѓата и горниот крај на увото. Го удри со рачката од четката по левата слепоочница. На десната страна над слепоочницата на невестата ѝ се клава низа со пет сребрени пари."},{"word":"слепороден","type":"прид.","description":"Што е слеп по раѓање. Слепородено дете."},{"word":"слепост","type":"ж.","description":"Состојба на тој што е слеп."},{"word":"слепчо","type":"м.","description":"Обично при обраќање за човек што не ги согледува работите, што не ги сфаќа во нивната суштина. А, бре, слепчо ниеден, гледаш ли што правиш?"},{"word":"слет","type":"м.","description":"Голема приредба на членови на масовна организација, особено на гимнастичари, со цел да ги покажат своите вежби. Младински слет. Слет по повод Денот на младоста."},{"word":"слета","type":"св.","description":"Со летање се спушти на нешто, се приземји. Испокиснати врапчиња слетаа во дворот. Птицата слета со собрани крилја. Пчелата слета на цветот."},{"word":"слече","type":"св.","description":"Соблече облека, дел од облека од себе. Ја слече нечистата облека. Тој го слече палтото."},{"word":"слив","type":"м.","description":"базен_1 По сливот на Брегалница."},{"word":"слива","type":"ж.","description":"Овошно дрво со густа крошна, јајчести листови со заострен врв, бели ситни цветови и мали, тркалезни или долгнавести, коскести и сочни, месести плодови со темномодра, зелена, црвена или жолта лушпа; Prunus domestica. Се качи на сливата. Во дворот насади слива."},{"word":"сливар","type":"м.","description":"Лице што бере или што продава сливи."},{"word":"сливарник","type":"м.","description":"Место засадено со сливи, сливова градина. Задружен сливарник. Шетавме низ сливарниците над селото."},{"word":"сливарски","type":"прид.","description":"Што се однесува на сливар и на сливарство. Сливарски реони."},{"word":"сливарство","type":"ср.","description":"Земјоделска гранка што се занимава со одгледување и преработка на сливи; професија на сливар."},{"word":"сливин","type":"прид.","description":"Сливини гранки. Сливин цвет во златна ваза."},{"word":"сливица","type":"ж.","description":"Крајник, крајници. Воспаление на сливиците."},{"word":"сливичка","type":"ж.","description":"Седевме под една сливичка."},{"word":"сливка","type":"ж.","description":"Дем. од слива."},{"word":"сливник","type":"м.","description":"Цевка низ која се одлева нечистата вода на када, лавабо и др. Го одзатна сливникот на кадата."},{"word":"сливов","type":"прид.","description":"Што се однесува на слива, што припаѓа или е добиен од слива. Сливова ракија. Сливово дрво. Сливови гранки."},{"word":"сливовица","type":"ж.","description":"Ракија од слива. Се напија по една сливовица. Донесе шише сливовица пред гостите."},{"word":"слизга","type":"несв.","description":"Лизга некого по лизгава површина. Го слизгаше детето на патеката во дворот."},{"word":"слика","type":"несв.","description":"Создава, црта слика со молив, туш, бои и сл. Тој слика мртва природа. Во слободните часови сликам."},{"word":"слика","type":"ж.","description":"Уметничко дело изработено во боја на платно, хартија, картон, стакло и сл. Слика во масло на платно. Неговата последна слика достигна висока цена."},{"word":"сликар","type":"м.","description":"Ликовен уметник. Сликар на пејзажи (портрети, мртва природа). Академски сликар."},{"word":"сликарница","type":"ж.","description":"Просторија, место, дуќан, во која се чуваат или се продаваат слики."},{"word":"сликарство","type":"ср.","description":"Гранка на ликовната уметност што ги предава, претставува предметите и појавите со помош на бои. Ѕидно сликарство. Средновековно сликарство."},{"word":"сликовен","type":"прид.","description":"Што е составен од слики, и што содржи слики. Сликовен материјал. Сликовна композиција."},{"word":"сликовит","type":"прид.","description":"Што е јасен, изразит, живописен; што се претставува, што се прикажува преку слики, што е како слика. Сликовит начин на изразување. Сликовит стил. Сликовит говор. Сликовит приказ. Сликовит предел."},{"word":"сликовница","type":"ж.","description":"Книга со слики, обично за деца. Имав една стара сликовница со многу животни нацртани во неа. Сликовница со народната приказна мома Злата Позлатена"."},{"word":"слинка","type":"ж.","description":"Слузава течност што ја лачат жлездите во устата на човекот и на животните; лига. Му течат слини. Си ги поголтна слинките."},{"word":"слисан","type":"прид.","description":"Зачуден, збунет; смајан. Остана слисан."},{"word":"сличен","type":"прид.","description":"Што личи на некого, што личи на нешто. Слични фустани. Слични слики. Слични прашања ме измачуваа. Песни со слични мотиви."},{"word":"слобода","type":"ж.","description":"(филоз., соц.) Можност за независно, недетерминирано, автономно формирање на сопствена волја и дејствување без постоење на принуда или притисок; можност на човекот да ги оствари своите цели и стремежи. Граѓанска слобода. Слобода на вероисповед. Слобода на волјата. Слобода на движење. Слобода на мислење. Слобода на личноста."},{"word":"слободар","type":"м.","description":"Оној што е поборник за слобода."},{"word":"слободарство","type":"зам.","description":"Севкупност на погледите и уверувањата што се стремат кон постојан процес на ослободување; движење за слобода. Стремеж за слободарство. Оживеа идеалот за вистинољубивост, за слободарство, за патриоти"},{"word":"слободен","type":"прид.","description":"Што не е покорен, поробен, што не под нечија власт; независен, самостоен. Слободна држава. Слободен народ. Слободен живот. Слободна територија."},{"word":"слободија","type":"ж.","description":"(арх.) слобода."},{"word":"слободник","type":"м.","description":"Човек пуштен на слобода."},{"word":"слободнички","type":"прид.","description":"Што се однесува на слободник."},{"word":"слободништво","type":"ср.","description":"Состојба на слободник."},{"word":"слободно","type":"прил.","description":"На слободен начин, без забрана и ограничување. Живее слободно. Оди слободно по патот. Слободно седеа пред дуќанот. Слободно влези во дворот."},{"word":"слободољубец","type":"м.","description":"Човек што ја љуби слободата."},{"word":"слободољубив","type":"прид.","description":"Што се одликува со слободољубие. Слободољубив народ. Слободољубиви чувства. Слободољубиво движење."},{"word":"слободољубие","type":"ср.","description":"Љубов кон слобода, стремеж, копнеж за слобода; слободољубивост. Исполнет со слободољубје"},{"word":"слободоумен","type":"прид.","description":"Што се одликува со слободоумје. Слободоумни интелектуалци. Слободоумна жена."},{"word":"слободоумие","type":"ср.","description":"Слободен, независен начин на мислење"},{"word":"слободоумник","type":"м.","description":"Тој што е слободоумен, слободоумен човек."},{"word":"Словачка","type":"ж.","description":"Држава во Европа."},{"word":"Словен","type":"м.","description":"Припадник на древна група племиња, од кои потекнува словенската група индоевропски народи."},{"word":"словенизам","type":"м.","description":"Збор или израз во несловенски јазик земен од некој од словенските јазици, или општо, сфатен како словенски елемент."},{"word":"словенизира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави словенски по јазик, по обичаи и по други карактеристики; врши словенизација. Словенизирано население."},{"word":"Словенија","type":"ж.","description":"Држава во Европа."},{"word":"словенофил","type":"м.","description":"Приврзаник на словенофилството."},{"word":"словенофилски","type":"прид.","description":"Што се однесува на словенофил и словенофилство. Словенофилски идеи. Словенофилска политика. Словенофилска ориентација."},{"word":"словенофилство","type":"ср.","description":"Пристрасност кон сè што е словенско."},{"word":"словенофоб","type":"м.","description":"Приврзаник на словенофопството;"},{"word":"словенофобија","type":"ж.","description":"Омраза, непријателство кон сè што е словенско;"},{"word":"словенофопски","type":"прид.","description":"Што се однесува на словенофоб и словенофобија. Словенофопски погледи."},{"word":"слово","type":"ср.","description":"(арх.) Збор."},{"word":"слог","type":"м.","description":"Дел од нива меѓу две бразди."},{"word":"слог","type":"м.","description":"Еден или повеќе гласови што се изговараат со едно издишување. Акцентот паѓа на третиот слог."},{"word":"слог","type":"м.","description":"Сложени печатарски букви во текст за печатење."},{"word":"слога","type":"ж.","description":"Целосна согласност во мислењето, постапките, желбите меѓу луѓето, поклопување на чувствата и волјата помеѓу две или повеќе лица. Живееја во слога и разбирање. Мир, љубов и слога посакуваа сите. Имаа слога во семејството."},{"word":"слога","type":"ж.","description":"Наредени дрва покрај ѕид; камара."},{"word":"слоган","type":"м.","description":"Кратка фраза што се користи како основна мисла, содржина на нешто што им се предочува на другите, најчесто на широките народни маси во рекламирање на нешто, при политички кампањи и сл.; парола."},{"word":"слоговен","type":"прид.","description":"Што се однесува на слог2, што може да образува слог. Слоговно р. Слоговен елемент. Слоговна поделба на зборот."},{"word":"слоготворен","type":"прид.","description":"Што може да образува слог 2; слоговен."},{"word":"слоевит","type":"прид.","description":"Што се состои од слоеви. Слоевити карпи. Планирањето е слоевит творечки чин. Слоевит текст. Неговиот лик е слоевит."},{"word":"сложен","type":"прид.","description":"Што има слога, што има исто мислење, што добро се согласува, што има единство. Сложни браќа. Сложно семејство."},{"word":"сложен","type":"прид.","description":"За пат ‒ што се спушта или издига благо, постепено. Додека е патот вака сложен, лесно ќе одиме. Таму доловите беа посложни. Планината е сложна и има многу места да се разиграат коњите."},{"word":"сложен","type":"прид.","description":"Што се состои од неколку дела, елементи; прост. Сложена реченица. Сложени зборови."},{"word":"сложенка","type":"ж.","description":"Сложен збор обично од два полнозначни збора. Сложенките заземаат важно место во зборообразувањето."},{"word":"сложи","type":"св.","description":"Подреди на едно место по определен ред разни предмети. Стариот ги сложи дрвата во визбата."},{"word":"слој","type":"м.","description":"Дел од некоја материја што се наоѓа по површината или меѓу други такви делови, пласт. Намачка тенок слој путер. Се нанесува еден слој малтер. Тенок слој асфалт. Лековитите билки се сушат во тенки слоеви на провев."},{"word":"слом","type":"м.","description":"Пораз, уништување, пропаст. Нервен слом. Непријателот претрпе слом. Доживеа целосен слом."},{"word":"слон","type":"м.","description":"Заграден, отворен дел пред зимско трло."},{"word":"слон","type":"м.","description":"(зоол.) Најголем сувоземен цицач, кој живее во саваните и шумите на Азија и Африка; Индиски слон; Elephas. Африкански слон; Loxodonta africana."},{"word":"слоница","type":"ж.","description":"Заслон за заслонување на овчарите од невреме."},{"word":"слониште","type":"ср.","description":"Место кај што има кошари од леси за ситен добиток."},{"word":"слонов","type":"прид.","description":"Што припаѓа на слон2; што е од слон. Слонова коска. Слонова кожа."},{"word":"слоновски","type":"прид.","description":"Што се однесува на слон2. Слоновска сурла."},{"word":"слонче","type":"ср.","description":"Младо од слон."},{"word":"слота","type":"ж.","description":"Лошо и мокро место."},{"word":"слоши (ми) се","type":"св.","description":"Стане лошо некому. Малку ми се слоши, но сега ми е подобро. Му се слоши зашто многу испи. Им се слоши, па излегоа надвор на воздух."},{"word":"слуга","type":"ж.","description":"Вршење црковен обред; Слуга служи младиот поп."},{"word":"слуга","type":"м.","description":"Човек најмен од некого да му врши лични, обично домашни работи. Работел како слуга кај чорбаџијата."},{"word":"слугарка","type":"ж.","description":"Табла за послужување; послужавник."},{"word":"слугинка","type":"ж.","description":"Жена најмена да врши домашни работи; домашна помошничка. Таа работеше како слугинка по богатите куќи. Слугинката послужи кафе и колачи на терасата."},{"word":"слугник","type":"м.","description":"Стројник."},{"word":"слугува","type":"несв.","description":"Врши работа на слуга. Слугуваше по богатите куќи. Слугувал, работел за корка леб."},{"word":"служба","type":"ж.","description":"Работа на службеник. Стапи на служба. Напредува во службата. Доби државна служба. Ја загубил службата."},{"word":"службен","type":"прид.","description":"Што се однесува на служба и на вршење должности во службата. Службен печат. Службена просторија. Службен телефон. Службена линија. Службено возило."},{"word":"службеник","type":"м.","description":"Лице што врши јавна, односно општествена служба во државните органи, што не учествува директно во производството. Царински службеник. Службеник во општинската администрација. Државни службеници. Работници и службеници."},{"word":"службува","type":"несв.","description":"Врши служба, работи како службеник. Службуваше со години без да се пожали на условите на работа."},{"word":"служебник","type":"м.","description":"Книга што содржи текстови по кои се врши богослужба."},{"word":"служи","type":"несв.","description":"Врши некаква служба, извршува должност, работи. Служеше како писар во општината. Таа служела како келнерка во една кафеана."},{"word":"служител","type":"м.","description":"Лице што служи на маса. Тој бил готвач и служител."},{"word":"служителов","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на служител. Служителовиот глас одекнуваше во ходникот."},{"word":"слуз","type":"ж.","description":"Густа, лигава течност што ја лачат некои жлезди (во носот, во устата и др.) или некои клетки. Раната лачи слуз. Од устата му течеше слуз."},{"word":"слузен","type":"прид.","description":"Што се однесува на слуз, што е како слуз. Слузна материја."},{"word":"слузест","type":"прид.","description":"Што содржи, што лачи слуз. Слузести жлезди. Слузеста течност."},{"word":"слузница","type":"ж.","description":"Тенка опна на внатрешната страна на некои шупливи органи што е покриена со слуз. Слузница на дишникот. Слузокожа на носот"},{"word":"слупи","type":"св.","description":"Симне, одере кожа, лушпа и сл.; излупи. При падот ја слупи кожата на колената."},{"word":"слути","type":"несв.","description":"Претчувствува, насетува нешто. Никој не слутеше што ќе се случи таа вечер."},{"word":"слух","type":"м.","description":"(само едн.) Едно од петте сетила, способност да се слуша. Од високата температура го загуби слухот. Лица со оштетен слух."},{"word":"случаен","type":"прид.","description":"Што се случил непредвидено, непланирано, неочекувано, ненамерно. Случајна средба. Случајна грешка. Случајни приходи. Случајна појава. Случаен успех. Случаен минувач бил погоден од залутун куршум. Случаен избор."},{"word":"случај","type":"м.","description":"Тоа што се случило, настан, случка. Целиот случај го изнесе пред полицаецот. Извонреден случај. Исклучителен случај. Смртен случај. Несреќен случај."},{"word":"случи се","type":"св.","description":"Стане, се стори, се изврши, се оствари нешто. Вчера се случила голема сообраќајна незгода. Наскоро и тоа ќе се случи. Се случи обратното. Пред детските очи се случи голема маѓија."},{"word":"случка","type":"ж.","description":"Нешто што станало, што се случило; случај"},{"word":"слуша","type":"несв.","description":"Има способност да слуша. За своите години тој слуша доста добро. Стариот воопшто не слушаше. Девојката речиси не слушаше по операцијата."},{"word":"слушалка","type":"ж.","description":"(техн., обично во мн.) Технички уред, направа, апарат за слушање: а) При радиоврски во возила од најразличен тип (авиони, автомобили, вселенски летала и др.) и телекомуникациски системи. Телефонска слушалка. б) За слушање музика. Момчето, со слушалки на ушите слушаше музика."},{"word":"слушална","type":"ж.","description":"Просторија каде што се слушаат предавања"},{"word":"слушател","type":"м.","description":"Лице што слуша нешто (радио, музика и др.). Слушателите на радиото ни јавуваат за проблемите во својата средина. Слушателите на добрата музика можат да гласаат за својот фаворит."},{"word":"слушач","type":"м.","description":"Лице што слуша нешто; слушател. Тој беше лош слушач. Слушачите на стиховите биле воодушевени."},{"word":"слушен","type":"прид.","description":"Што се однесува на слух, што служи за слушање. Слушни органи. Слушен апарат."},{"word":"слушне","type":"св.","description":"Прими со сетилото за слух ‒ гласови, звуци или шумови. Тој слушна кога заѕвони телефонот. Тој слушна како тропна влезната врата. Тој ја слушна радосната вест. Си го слушна името и се јави дека е присутен."},{"word":"смагли се","type":"св.","description":"Покрие се одеднаш со магла; се замагли. Наеднаш се смагли."},{"word":"смад","type":"м.","description":"Миризба на обгорено. Се чувствуваше смад во воздухот."},{"word":"смаден","type":"прид.","description":"Што мириса на загорено, нагорен, обгорен, засмаден. Смаден чорап."},{"word":"смади","type":"несв.","description":"Симина влас, нагорува, обгорува; прли. Ја смади кокошката. Го смади закланото прасе."},{"word":"смадри","type":"св.","description":"Направи да стане мирен, смири. Смадри ги веќе децана. Да беше жив татко ти, ќе те смадреше."},{"word":"смае","type":"св.","description":"Силно почуди со својата необичност, зашемети. Неговиот изглед ја смаја жената. Толку се смаја што едвај се задржа да не падне."},{"word":"смајан","type":"прид.","description":"Што е силно изненаден, вчудовиден, зашеметен. Смајаните селани само немо гледаа. Остана смајан."},{"word":"смали","type":"св.","description":"Направи нешто да биде помало по обем, количество, големина, по интензитет, степен од претходната состојба; намали. Газдата го смали бројот на вработените. Автомобилот ја смали брзината наеднаш и гумите зачкрипеа."},{"word":"смандори","type":"св.","description":"Излаже некого набрзина. Ќе го смандори тој стариот, ќе му земе пари."},{"word":"смарагд","type":"м.","description":"Вид скапоцен камен со зелена боја. Прстен со смарагд."},{"word":"смарагден","type":"прид.","description":"Што е од или со смарагд; што е со боја на смарагд. Смарагден прстен."},{"word":"смасен","type":"прид.","description":"Што внимава на својот изглед, уреден, прибран; несмасен. Не е многу смасен, секогаш е накапан од последниот ручек."},{"word":"сматен","type":"прид.","description":"Што е нејасен, неодреден, матен. Имаше некои сматни слики од детството. Со сматен поглед стоеше на вратата. Сматна фотографија."},{"word":"смати","type":"св.","description":"За вода, течност ‒ направи да стане матен. Ветерот ја смати водата во езерцето."},{"word":"сматкоса се","type":"св.","description":"За јајце ‒ се расипе, стане сматок. Јајцава се сматкосале."},{"word":"сматок","type":"м.","description":"Расипано јајце. Сите јајца испаднаа сматоци. И ова јајце е сматок."},{"word":"смачи (ми) се","type":"св.","description":"Стане некому мачно, тешко, здодевно. Ми се смачи од чекање нешто убаво да се случи. Нему му се смачи од слушање глупости."},{"word":"смачка","type":"св.","description":"Сплеска, столчи, направи нешто да изгуби форма. Таа го смачка јајцето. Каменот го смачка возилото што било паркирано тука. Тој со стапот смачка една грутка земја."},{"word":"смачкан","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од смачка."},{"word":"смачна","type":"прид.","description":"(само женски род) За мачка ‒ што носи плод, што е скотна."},{"word":"сме","type":"несв.","description":"Прво лице, сегашно време од глаголот сум, е."},{"word":"смеа","type":"ж.","description":"(само едн.) Изразување на добро расположение, чувство на среќа, задоволство, радост, веселост со испрекинати карактеристични звуци и мимика на лицето и усните. Од училницата се слушаше смеа. Заразна смеа. Ѕвонлива смеа. Гргорлива смеа."},{"word":"смеачка","type":"ж.","description":"Смеа, смеење."},{"word":"смеаџија","type":"м.","description":"Лице што сака да предизвикува смеа кај другите, да прави смеа; шегаџија."},{"word":"смее","type":"несв.","description":"Предизвикува смеа кај некого. Тој ги смееше децата со кажување шеги. Кловновите ги смееја и децата и возрасните."},{"word":"смее","type":"несв.","description":"Има дозвола да прави нешто. Смеам ли да земам колаче? Смеам ли да ве прашам што се случило? Само тој смее да влезе таму. Никој не смее да му се меша."},{"word":"смејач","type":"м.","description":"Оној што се смее. Некогаш беше голем смејач."},{"word":"смеќа","type":"ж.","description":"Од мене нема никакви смеќи."},{"word":"смеќава","type":"несв.","description":"Пречи. Никој не му смеќаваше да учи ако сака."},{"word":"смекнат","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од смекне."},{"word":"смекне","type":"св.","description":"Направи нешто да биде меко или помеко, поеластично; омекне. Децата го смекнаа пластелинот убаво, па потоа правеа фигури. Со постојано користење на овој крем ќе ја смекнете кожата на вашето лице. Омекнувачот ги смекнува алиштата."},{"word":"смел","type":"прид.","description":"Што не знае за страв, храбар. Смел борец. Смел човек. Смел витез."},{"word":"смена","type":"ж.","description":"Промена, менување на едно нешто, појава, дејство и др. со друго нешто различно од првото. Смена на дежурниот. Смена на стражата се врши во точно определено време. Во тоа време се случи смена на раководството на организацијата."},{"word":"смени","type":"св.","description":"Замени едно со друго. Ја смени прегорената светилка. Жената ја смени шамијата, стави нова и побрза да излезе. На аеродром ми ги смениле куферите. Агата три пати ги смени коњите, остави уморен, земи одморен."},{"word":"сменка","type":"ж.","description":"Смена, промена, замена. Стрелаа на сменка."},{"word":"сменоводач","type":"м.","description":"Лице одговорно за смена во производствен процес, во фабрика и сл."},{"word":"сменски","type":"прид.","description":"Што се однесува на смена. Сменски работник."},{"word":"смеса","type":"ж.","description":"Мешаница на разни супстанции, производ добиен со такво мешање. Органските ѓубриња претставуваат смеса од разни органски соединенија од растително и животинско потекло. Сумпорна смеса."},{"word":"смеска","type":"ж.","description":"Подготвена храна за домашни животни и птици добиена со смешување на разни супстанции. Смеската од јачмен, пченка, овес, 'рж и пченица е одлична храна за кокошките. Денес во смеските не се додаваат антибиотици."},{"word":"смесник","type":"м.","description":"Мешано, помешано брашно."},{"word":"смести","type":"св.","description":"Постави, прибере нешто на определено место. Стоката ја сместивме во магацинот. Тој ги смести јаболката од годинашнава берба во визбата."},{"word":"смет","type":"м.","description":"Отпадоци што се фрлаат; ѓубре. Комунален смет. Канта за смет."},{"word":"смета","type":"несв.","description":"Работи со броеви, пресметува со броеви. Детето научи да смета до сто. Тој смета напамет. Во стариот век разни народи го сметале времето на свој начин."},{"word":"сметалка","type":"ж.","description":"Направа со дрвени или пластични зрна од која се учи сметање во подготвителната настава."},{"word":"сметанка","type":"ж.","description":"Учебник по математика во почетните одделенија од наставата."},{"word":"сметач","type":"м.","description":"Човек што умее добро да смета."},{"word":"смете","type":"св.","description":"Со метење отстрани смет, ѓубре. Снаата го смете ѓубрето од собата. Таа го смете дворот."},{"word":"смете","type":"св.","description":"Збуни, збрка некого. Со дополнителните прашања, учителката го смете детето."},{"word":"сметен","type":"прид.","description":"Што е збркан, збунет. Сметен селанец. Питачот сметен стоеше со испружена рака."},{"word":"сметеник","type":"м.","description":"Збунет човек."},{"word":"сметиште","type":"ср.","description":"Место каде што се фрла смет, ѓубре; буниште. Патиштата беа заглотени со сметишта."},{"word":"сметка","type":"св.","description":"Сплетка, замрси. Ги сметка конците."},{"word":"сметка","type":"ж.","description":"Белешка, писмен документ, потврда за продадена стока или сторена услуга, со назначено количество, цена и вкупен износ што треба да се плати или е платен; фактура. Продавачот му ја донесе сметката за купените продукти. Келнерот ја донесе сметката за вечерата. Ја плати сметката за струја."},{"word":"сметкаџија","type":"м.","description":"Човек што не прави ништо без сметка, без да има лична полза. Сметкаџии и злобници колку да сакаш, ги има на секој чекор."},{"word":"сметкаџиски","type":"прид.","description":"Што се однесува на сметкаџија и сметкаџика. Сметкаџиски муабети. Сметкаџиска политика."},{"word":"сметкаџиство","type":"ср.","description":"Особина, постапка на сметкаџија."},{"word":"сметковен","type":"прид.","description":"Што се однесува на сметка. Сметковна операција."},{"word":"сметководен","type":"прид.","description":"Што се однесува на сметководство. Сметководни книги."},{"word":"сметководител","type":"м.","description":"Лице што се занимава со сметководство."},{"word":"сметководителски","type":"прид.","description":"Што се однесува на сметководител. Сметководителски курсеви."},{"word":"сметководствен","type":"прид.","description":"Што се однесува на сметководство. Сметководствени пресметки."},{"word":"сметководство","type":"ср.","description":"Посебна организациска единица што се занимава со системно книжење и следење на сите видови промени и состојби во имотот и работата на стопанската организација (книговодство, пресметка на производството, благајна, ликвидатура, финансиска статистика, финансиско планирање и др.). Води сметководство на две фирми."},{"word":"сметкополагач","type":"м.","description":"Лице што полага сметка пред официјален орган."},{"word":"сметкопотврда","type":"ж.","description":"Белешка со која се потврдува купување на некоја стока во готово."},{"word":"сметкорасписка","type":"ж.","description":"Расписка за платена сметка."},{"word":"смеурија","type":"ж.","description":"Весела приказна, смешна работа; смеа. Децата од тоа направија вистинска смеурија."},{"word":"смеша","type":"св.","description":"Соедини, измеша две или повеќе работи во едно. Ги смешал старото и новото вино. За оваа торта смешај ги сите состојки одеднаш. Го смешал стариот и новиот грав."},{"word":"смешен","type":"прид.","description":"Што предизвикува смеа со својата содржина или со својата појава, забавен, комичен. Смешна случка. Смешен настан. Смешен човек. Смешни движења. Двајцата се во многу смешна, дури комична положба."},{"word":"смешка","type":"ж.","description":"Весела приказна, шега. Тој цела вечер правеше смешки и ги забавуваше сите. Прави смешки на своја сметка."},{"word":"смешка се","type":"несв.","description":"Со насмевка изразува пријатни чувства, весело расположение кон нешто, задоволство поради нешто. Девојчето цело време се смешкаше. Среќно се смешкаше."},{"word":"смешлив","type":"прид.","description":"Што е склон кон смеење, што е секогаш (или многу често) расположен за смеење. Смешливо суштество."},{"word":"смешник","type":"м.","description":"Лице што ги засмева присутните, шегаџија."},{"word":"смие","type":"св.","description":"Отстрани со миење нешто што загадува. Дождот ќе ја смие сета нечистотија од воздухот. Ќе ја смие крвта од плочата."},{"word":"смил","type":"м.","description":"Лековито растение со жолти ситни цветови, што расте на песокливи планински ливади; Helichrysum arenarium. Китка смил."},{"word":"смили","type":"св.","description":"Направи да стане милостив. Белки ќе го смилиме бога да помогне."},{"word":"смилица","type":"ж.","description":"Место со земја со боја на смил."},{"word":"смилоса се","type":"св.","description":"Добие боја на смил поради болест. Се смилосал во лицето."},{"word":"смирен","type":"прид.","description":"Што е покорен, скромен, незлобен. Смирен карактер. Набожна, кротка и смирна старица. Смирна и блага душа."},{"word":"смирен","type":"прид.","description":"Што е исполнет со мир, со спокојство; сталожен. Смирен човек. Смирената толпа полека се разотидуваше. Смирен живот. Со смирени чувства влезе во салата."},{"word":"смири","type":"св.","description":"Направи некој да стане мирен, скроти. Ги смири децата со неколку чоколатца."},{"word":"смириса","type":"св.","description":"Почне наеднаш да мириса на нешто, нешто да пушта мирис. Наеднаш смириса на изгорено."},{"word":"Смирна","type":"ж.","description":"Старо име за Измир"},{"word":"смирувачки","type":"прид.","description":"Што смирува, успокојува. Смирувачки поглед. Смирувачки жубор на потокот."},{"word":"смисла","type":"ж.","description":"Внатрешна логична содржина на нешто, значење. Смислата на романот. Во поширока смисла. Во буквална смисла. Во позитивна смисла."},{"word":"смислен","type":"прид.","description":"Што е однапред обмислен, планиран. Смислено убиство. Смислена и стрплива борба.Смислена провокација."},{"word":"смисли","type":"св.","description":"Со мислење дојде до оформена мисла, заклучок, решение и сл. Ученикот смисли две сложени реченици. Кумот смисли три имиња за бебето. Организаторот смисли уште една награда во тој момент. Татко ми го смисли планот за ова собиче. Старата смисли решение за проблемот."},{"word":"смисловен","type":"прид.","description":"Што се однесува на смислата, на внатрешната содржина на нешто, на неговото значење. Смисловна нијанса. Смисловна врска. Смисловни односи. Смисловна мотивираност."},{"word":"смлачи","type":"св.","description":"Направи да биде млако, загрее до определена температура; замлачи. Го смлачи млекото. Смлачи ја супата."},{"word":"смог","type":"м.","description":"Загаден воздух создаден со испуштање согорливи материи (нафтени деривати, чад, јаглерод диоксид и сл.) кој поради густа магла или ладни слоеви воздух не може да се крене нагоре. Градот беше покриен со смог."},{"word":"смогне","type":"св.","description":"Дојде во можност, е во состојба да направи, да постигне нешто, да успее во нешто. Смогна да се скрие. Смогнав да седнам на столчето. Ништо не смогна да каже. Не смогна да го крене товарот."},{"word":"смок","type":"м.","description":"Вид неотровна змија со долго тело, одозгора црна, а на стомакот жолтеникава; Coluber flavescens. Црн смок. Долги смокови"},{"word":"смоква","type":"ж.","description":"Суптропско овошно дрво со ниско и разгрането стебло, со дебели, заоблени и светлозелени листови и мали, зелени, тркалезни или долгнавести плодови со сочно црвено месо и многу ситни, жолтеникави семки; Ficus carica. На брегот растеше смоква. Застанаа под сенката на смоквата."},{"word":"смокварник","type":"м.","description":"Место што е обраснато или насадено со смокви. Зад куќата се простираше голем смокварник."},{"word":"смоквен","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на смоква. Смоквина градина. Смоквини дрвја"},{"word":"смокинг","type":"м.","description":"Свечено машко палто, обично од црн штоф, со длабок изрез на градите и со ревери опшиени со свила. Црн смокинг."},{"word":"смоковница","type":"ж.","description":"Смоквино дрво. Седнаа под смоковницата."},{"word":"смола","type":"ж.","description":"Леплива материја, со боја од жолта до црна или безбојна, што се цеди од кората на некои дрвја. Густа смола. Борова смола. Мирисаше на смола."},{"word":"смолар","type":"м.","description":"Лице што се занимава со смоларење, со добивање смола. Млади смолари."},{"word":"смолари","type":"несв.","description":"Се занимава со добивање смола. Со денови смолареа низ боровата шума."},{"word":"смолен","type":"прид.","description":"Што се однесува на смола. Смолна кора."},{"word":"Смоленск","type":"м.","description":"Град во Русија."},{"word":"смолест","type":"прид.","description":"Што содржи смола. Смолесто дрво."},{"word":"смолец","type":"м.","description":"Мочуришно растение со остри листови; острика; Bolboschoenus maritimus."},{"word":"смоли","type":"несв.","description":"Мачка со смола. Боровите гранки му ја смолеа косата."},{"word":"смолкне","type":"св.","description":"Со влечење симне, спушти нешто од високо. Ја смолкна косата и почна да коси. Ги смолкнаа сите трупци од планината."},{"word":"смолница","type":"ж.","description":"Мрсна, леплива земја која не пропушта вода поради големото количество глина. Смолниците се тешки почви."},{"word":"смолничав","type":"прид.","description":"Што е со карактеристики на смолница. Смолничава почва."},{"word":"смолоса","type":"св.","description":"Намачка со смола; посмоли. Додека работеше, ја смолоса облеката."},{"word":"смолчи","type":"св.","description":"Замолчи, не одговори, не каже ништо. Смолчи веќе еднаш!"},{"word":"смота","type":"св.","description":"Свие во клопче, намота на нешто. Ја смота преѓата во клопче."},{"word":"смотра","type":"ж.","description":"Свечена војничка парада, дефиле."},{"word":"смрамори","type":"св.","description":"Претвори во мрамор, во камен. Волшебничката ги смрамори сите во дворецот."},{"word":"смрачи","type":"св.","description":"(безл.) Се најде, се затекне некаде кога настапи мрак. Кога дошол до селото, го смрачило. Ме смрачи во шумата."},{"word":"смрда","type":"св.","description":"Одеднаш почне да мрда, замрда. Јарето смрда со нозете и се исправи."},{"word":"смрдеа","type":"ж.","description":"Непријатна, тешко поднослива миризба, реа. Смрдеа од чад. Силна смрдеа."},{"word":"смрдеж","type":"м.","description":"смрдеа."},{"word":"смрделика","type":"ж.","description":"Вид смрека; Juniperus sabina."},{"word":"смрден","type":"прид.","description":"Што мириса тешко, непријатно, неподносливо. Смрдена рана. Смрдена облека."},{"word":"смрди","type":"св.","description":"Направи нешто да смрди, остави нешто да се расипе, да добие лош мирис. Си ја смрдел колава од цигари. Посоли го месото, да не го смрдиш."},{"word":"смрди","type":"несв.","description":"Испушта, има непријатна, неподнослива миризба. Тој смрдеше на лук. Собата смрди на мувла. Смрди на риба. Смрди на чад од цигари."},{"word":"смрдле","type":"м.","description":"Тој што смрди. Смрдле ниедно!"},{"word":"смрдлив","type":"прид.","description":"Што смрди. Смрдлив чад. Смрдлива волна. Смрдливо место."},{"word":"смрдливец","type":"м.","description":"(пејор.) Тој што смрди, смрдле. Бегајте оттука смрдливци!"},{"word":"смрдлоса","type":"св.","description":"Добие непријатна, неподнослива миризба. Месото смрдлоса од стоење."},{"word":"смрдулка","type":"ж.","description":"Инсект, бубачка што, кога ќе се пипне, има многу непријатен мирис; Palomena prasina."},{"word":"смрека","type":"ж.","description":"Зимзелено иглолисно растение од фамилијата чемпреси од чии плодови (црвени или црни бобинки) се прави ракија; Juniperus communis. Гранка од смрека. Стари смреки."},{"word":"смрекарка","type":"ж.","description":"Вид дрозд што се храни со плод од смрека. Од некаде долетаа смрекарки."},{"word":"смрекинка","type":"ж.","description":"Плод од смрека."},{"word":"смреков","type":"прид.","description":"Што се однесува на смрека, што е направен од смрека. Смреков плод. Смреково стебло. Смрекови столчиња."},{"word":"смрековина","type":"ж.","description":"Смреково дрво. Наоколу се ширеше мирис на смрековина."},{"word":"смрзнат","type":"прид.","description":"Што е претворен во мраз, во лед; замрзнат Смрзната вода. Смрзнато езеро."},{"word":"смрзне","type":"св.","description":"За течности ‒ мине во цврста состојба, стане мраз; замрзне Водата во шишето смрзнала."},{"word":"смрмори","type":"св.","description":"Одеднаш почне да мрмори; замрмори. Старицата смрмори нешто и седна."},{"word":"смрси","type":"св.","description":"За конец, јаже, коса и сл. ‒ сплетка, исплетка; Детето ѝ ги смрси конците за везење. Ветрот ѝ ја смрси косата."},{"word":"смрт","type":"ж.","description":"а) Престанување на животот, на животните функции на организмот (на човек, животно, растение), престанување на животот на единката како посебен жив организам; умирање. Ненадејна смрт. Насилна смрт. Херојска смрт. Го осудија на смрт. б) Престанување на биолошката размена на материите во организмот, во еден негов дел или орган. Физиолошка смрт. Смрт на клетките."},{"word":"смртен","type":"прид.","description":"Што се однесува на смрт. Смртен час. Смртен случај."},{"word":"смртник","type":"м.","description":"Тој што е смртен, што е подложен на смрт. Обичен смртник."},{"word":"смртност","type":"ж.","description":"Особина на тој што е смртен. Смртноста е одлика на живиот свет."},{"word":"смртоносен","type":"прид.","description":"Што предизвикува, причинува смрт. Смртоносен отров. Смртоносна рана. Смртоносно оружје."},{"word":"смрчка","type":"ж.","description":"Вид печурка што се јаде; Morchella vulgaris."},{"word":"смрштен","type":"прид.","description":"Што е покриен со брчки, збрчкан. Смрштено лице. Смрштени веѓи."},{"word":"смршти","type":"св.","description":"Направи, покрие со брчки. Го смршти челото."},{"word":"смуртен","type":"прид.","description":"Што има нерасположен, незадоволен, налутен израз на лицето; намуртен, намрштен. Смуртен старец. Смуртено лице."},{"word":"смурти се","type":"св.","description":"Добие нерасположен, незадоволен, налутен израз на лицето; се намурти, се намршти. Се смурти и ништо не рече."},{"word":"смут","type":"ж.","description":"Недоразбирање, раздор, забуна. Внесе смут во редовите на организацијата."},{"word":"смутен","type":"прид.","description":"Што е збунет, неспокоен, возбуден. Смутно лице."},{"word":"смути","type":"св.","description":"Предизвика смут, немир, метеж. Лошите вести го смутија народот."},{"word":"смутител","type":"м.","description":"Лице што предизвикува смут. Овој смутител ќе ги сврти сите против нас."},{"word":"смушне се","type":"св.","description":"Се провре, влезе или излезе крадешкум, незабележано. Се смушнал низ врата."},{"word":"снаа","type":"ж.","description":"Жената на синот во однос на неговите родители, браќа и сестри и другите членови од семејството. Старата имаше две снаи. Брат ми и снаа ми не живеат тука."},{"word":"снабден","type":"прид.","description":"Што е обезбеден со нешто нужно, неопходно. Добро снабдена продавница."},{"word":"снабди","type":"св.","description":"Достави, обезбеди нешто нужно, неопходно. Стариот ги снабди со леб и млеко. Ја снабдија фабриката со суровини."},{"word":"снабдување","type":"ср.","description":"Глаголска именка од снабди."},{"word":"снабдувач","type":"м.","description":"Тој што врши снабдување. Снабдувачот навреме ја достави стоката."},{"word":"снага","type":"ж.","description":"Човечко тело. Витка снага. Цврста снага. Гола снага. Машка снага."},{"word":"снажен","type":"прид.","description":"Што е добро, силно развиен. Снажен човек. Снажна снага."},{"word":"снаин","type":"прид.","description":"Што ѝ припаѓа на снаа. Снаина облека."},{"word":"снајде","type":"св.","description":"Погоди, се случи некому, обично, нешто лошо. Го снајде голема несреќа. Ја снајде лоша судбина."},{"word":"снајпер","type":"м.","description":"Вид пушка со оптички инструмент наменета за прецизно стрелање. Од покривот некој пукаше со снајпер."},{"word":"снајперист","type":"м.","description":"Тој што гаѓа, што стрела со снајпер. Искусен снајперист."},{"word":"снаодлив","type":"прид.","description":"Што умее да се снајде, да излезе од тешка состојба. Снаодлива жена. Снаодливи луѓе."},{"word":"сневесели се","type":"св.","description":"Се растажи, стане невесел. Се сневесели кога остана сам."},{"word":"сневиди се","type":"св.","description":"Обично во состави: Да ми (ти, му...) се сневиди ‒ вид блага клетва, израз на незадоволство од некого, од нешто."},{"word":"снег","type":"м.","description":"Врнеж од мали бели ледени кристалчиња, снегулки што паѓаат во зима. Врне снег. Грутка снег."},{"word":"снегар","type":"м.","description":"Мала шарена појна птица; Parus;"},{"word":"снеговит","type":"прид.","description":"Што изобилува со снег, што има многу снег. Снеговита планина. Снеговито место."},{"word":"снеговица","type":"ж.","description":"Вода од стопен снег."},{"word":"снегочистачка","type":"ж.","description":"Машина за чистење снег."},{"word":"снегулка","type":"ж.","description":"Бело ледено кристалче што паѓа како снег. Паѓаат снегулки. Крупни снегулки."},{"word":"снежен","type":"прид.","description":"Што е од снег. Снежен човек. Снежна топка. Снежна покривка. Снежни наноси 2. Што е покриен со снег. Снежен рид. Снежни височини."},{"word":"снежест","type":"прид.","description":"Што е како снег. Снежести бранови."},{"word":"снежи","type":"несв.","description":"Паѓа снег. Надвор снежеше. Цел ден снежи."},{"word":"снежник","type":"м.","description":"Дол, јама каде што се задржуваат сметови снег што остануваат нерастопени и преку лето; снежен лед. Гледаше кон глечерите и снежниците."},{"word":"снежнобел","type":"прид.","description":"Што има чиста бела боја, боја на снег. Снежнобел мрамор. Снежнобела главица. Снежнобел невестински фустан."},{"word":"снежовица","type":"ж.","description":"Грутка снег."},{"word":"снекбар","type":"м.","description":"Кафе-ресторан во кој се служат брзи, едноставни оброци. Се запознавме во еден снекбар."},{"word":"снема","type":"св.","description":"Престане да има, се потроши. Овој месец снемавме пари. Тие снемаа дрва. На војниците им снема муниција."},{"word":"снеможе","type":"св.","description":"Почувствува немоќ, слабост, изгуби сила. Снеможе од болка. Снемогол од замор и паднал."},{"word":"снеможен","type":"прид.","description":"Што е немоќен, без сила. Снеможен старец. Снеможени раце."},{"word":"снесе","type":"св.","description":"За птици, инсекти, влекачи ‒ оддели, испушти јајце од организмот; Кокошката снесе три јајца."},{"word":"снешко","type":"м.","description":"Фигура на човек направена од снег. Децата направија снешко."},{"word":"снижи","type":"св.","description":"За степен, големина, интензитет ‒ направи да биде понизок, помал. Му ја снижија оценката за поведение. Ги снижија цените во продавниците."},{"word":"снизок","type":"прид.","description":"Што е понизок во споредба со другите. Снизок човек."},{"word":"снизок","type":"прид.","description":"Што има мала височина, што не израснал високо, што не е направен да биде висок; низок Снизок човек. Сниско дрво. Сниска куќа. Сниска ограда."},{"word":"снимател","type":"м.","description":"Тој што снима, што прави снимки (филмски, телевизиски и др.). Филмски сниматели."},{"word":"снимач","type":"м.","description":"Направа, апарат што снима. Нов снимач."},{"word":"сними","type":"св.","description":"Забележи со средствата за фотографирање, фотографира. Го сними езерото на зајдисонце. Ги сними децата."},{"word":"снимка","type":"ж.","description":"Слика од некого или на нешто направена со помош на фотографирање. Фотографска снимка. Рендгенска снимка."},{"word":"снисходлив","type":"прид.","description":"Претерано благонаклонет, услужлив, неприродно љубезен, понизен, што се додворува. Снисходлива жена."},{"word":"сноб","type":"м.","description":"Тој што се прави отмен, што сака да ги следи модата, манирите, животот на интелектуалната и културната елита на која не ѝ е дораснат, т.н. високи кругови. Градски снобови."},{"word":"снобизам","type":"м.","description":"Однесување, манири на сноб. Снобизмот и расипништвото му го уништија животот."},{"word":"сновалка","type":"ж.","description":"Дел од направа за сновење на преѓата за основа при ткаење. Вешто ја провираше сновалката во основата."},{"word":"сновачка","type":"ж.","description":"Жена што приготвува основа за ткаење. Сновачката си ја заврши работата навреме."},{"word":"снове","type":"несв.","description":"Приготвува основа за ткаење. Старицата сновеше на мотовило."},{"word":"сновидение","type":"ср.","description":"Тоа што се видува на сон. Мрачни сновиденија."},{"word":"сноќи","type":"св.","description":"Безличен. а) Надвор сноќи. б) Ме (те, го...) фати ноќ. Го сноќи во кафеана."},{"word":"сноп","type":"м.","description":"Голем куп, множество од врзани ожнеани житни стебла со класје или врзани стебла, прачки од други растенија. Пченични снопови. Снопје јачмен. Снопје трска."},{"word":"снопи","type":"несв.","description":"Врзува, прави снопје. За нецел ден ја снопија пченицата."},{"word":"снопчест","type":"прид.","description":"Што личи на сноп. Снопчести мускули."},{"word":"сносен","type":"прид.","description":"Што може да се поднесе; поднослив. Сносен живот. Сносна цена."},{"word":"сноси","type":"несв.","description":"Поднесува, издржува, прима врз себе нешто. Сноси одговорност. Сам ја сноси вината. Тие ги сносат трошоците."},{"word":"сноштен","type":"прид.","description":"Што се случил сношти или е од сношти. Сношна разделба. Сношни разговори."},{"word":"сношти","type":"прил.","description":"Минатата вечер, вчеравечер, синоќа. Сношти бевме на кино. Се вратија сношти."},{"word":"со","type":"предл.","description":"Значење на средство, орудие, инструмент и сл. со кој се врши некое дејство. Сече дрва со пила. Го истепа детето со прачка. Јаде со прсти. Патува со воз."},{"word":"соавтор","type":"м.","description":"Лице што заедно, во соработка, содејство со друг се јавува како автор на нешто; коавтор. Тие се јавуваат како соавтори на неколку учебници."},{"word":"соавторство","type":"ср.","description":"Заедничко авторство, коавторство. Монографијата излезе како соавторство од неколку истражувачи."},{"word":"соаре","type":"ср.","description":"Домашна вечерна забава, вечеринка, седенка. На соарето беа повикани само млади луѓе."},{"word":"соба","type":"ж.","description":"Просторија во која се работи, живее или има некоја посебна намена. Дневна соба. Работна соба. Гостинска соба. Болничка соба. Хотелска соба."},{"word":"собар","type":"м.","description":"Тој што се грижи за собата, гардеробата и за лицето во чија служба работи. Висок собар. Стар собар."},{"word":"собарка","type":"ж.","description":"собар_1"},{"word":"собен","type":"прид.","description":"Што се однесува, што припаѓа на соба. Собна температура. Собни цвеќиња."},{"word":"собере","type":"св.","description":"а) За предмети ‒ прибере, стави заедно, на едно место, во определен ред. Собери ги шајките во кутијата. Ги собра книгите од кои учеше. Ги собра расфрланите играчки на децата. б) Прибере наменски, за хуманитарни цели. Со последната акција, тие собраа стара облека за децата без родители. Селаните собраа храна и облека за партизаните."},{"word":"собеседник","type":"м.","description":"Тој што зборува со некого, учесник во разговор, соговорник. Интересен собеседник. Пријатни собеседници."},{"word":"собеси","type":"св.","description":"Симне нешто обесено; Ја собеси сликата од ѕидот."},{"word":"собир","type":"м.","description":"Организирана средба на поголем број луѓе заради разгледување на определени прашања; заседание, собрание. Научен собир. Меѓународен собир."},{"word":"собиралиште","type":"ср.","description":"Место каде што се собираат луѓе, а поретко и животни; збиралиште, врталиште. Се собравме на собиралиштето под врбата. Храмот е собиралиште на сиромасите."},{"word":"собирач","type":"м.","description":"Тој што собира, што се занимава со собирање на нешто. Собирач на стара хартија."},{"word":"собирачки","type":"прид.","description":"Што се однесува на собирач и на собирање. Собирачка работа."},{"word":"собирен","type":"прид.","description":"Што собира нешто. Собирен канал."},{"word":"собирок","type":"м.","description":"Број што се собира со друг број. Непознат собирок."},{"word":"собитие","type":"ср.","description":"Важна случка, настан. Драматични собитија."},{"word":"собиште","type":"ср.","description":"Аугументатив од соба."},{"word":"соблазна","type":"ж.","description":"Тоа што предизвикува силна желба, искушение, тоа што соблазнува. Го воведе во соблазни и искушенија."},{"word":"соблазни","type":"св.","description":"Предизвика силна желба кон нешто привлечно, убаво. Убавите слатки го соблазнија."},{"word":"соблазнив","type":"прид.","description":"Што соблазнува, што предизвикува силна желба. Соблазнива појава. Соблазниви зборови."},{"word":"соблазнител","type":"м.","description":"Тој што соблазнува. Го гледаше како соблазнител."},{"word":"соблекувална","type":"ж.","description":"Просторија за соблекување и облекување во јавни бањи, плажи, стадиони и др. На секоја плажа има по неколку соблекувални."},{"word":"соблече","type":"св.","description":"а) Симне облека од себеси. Го соблече палтото. Ја соблече бундата. Ги соблече чевлите пред вратата. б) Симне облека од некого. Мајката го соблече детето. Му ги соблекоа чевлите и го внесоа внатре."},{"word":"собор","type":"м.","description":"Заседание на членови на некоја организација, на црква, за разгледување на прашања од општествен или друг интерес. Народен собор. Црковен собор."},{"word":"соборец","type":"м.","description":"Другар во заедничка борба. Се сети на своите другари и соборци."},{"word":"собори","type":"св.","description":"Со удар направи нешто да падне, турне, бутне. Ги собори книгите од полицата. Ја собори вазната од масата. Го собори дрвото."},{"word":"собориште","type":"ср.","description":"Место каде што се собираат луѓето на собор. Нивното собориште беше на сред село."},{"word":"соборски","type":"прид.","description":"Што се однесува на собор. Соборска седница. Соборски песни."},{"word":"собрание","type":"ср.","description":"а) Општо заседание на членови на некоја организација, колектив за разгледување на определени прашања. Годишно собрание. Вонредно собрание. б) Учесниците на такво заседание. Собранието ја осуди неговата постапка."},{"word":"собрат","type":"м.","description":"Другар по професија, по судбина. Мислеше на своите собраќа во затворот. Тој му беше собрат по перо."},{"word":"собуди","type":"св.","description":"разбуди."},{"word":"собуе","type":"св.","description":"Симне, извади од нозете чорапи или обувки. Ги собу чевлите и зачекори боса. Ги собу мокрите чорапи."},{"word":"совалка","type":"ж.","description":"Дрвена направа со која се внесува јатокот низ основата при ткаење. Ја гледаше како ја вовира совалката во основата."},{"word":"совесен","type":"прид.","description":"Што постапува според совеста; справедлив, чесен. Совесен службеник. Совесни граѓани."},{"word":"совест","type":"ж.","description":"Чувство за морална одговорност за сопствените постапки. Човек без совест. Работеше според својата совест."},{"word":"совет","type":"м.","description":"Укажување, поука, предлог како да се постапи во определен случај. Лекарски совет. Адвокатски совет. Пријателски совети."},{"word":"советник","type":"м.","description":"Тој што советува, што дава совети. Добар советник. Правен советник."},{"word":"советодавен","type":"прид.","description":"Што дава совети. Советодавен орган."},{"word":"советодавец","type":"м.","description":"Тој што дава совети, советник. Лош советодавец."},{"word":"советски","type":"прид.","description":"Што се однесува на СССР. Советски републики. Советска армија."},{"word":"Советски Сојуз","type":"м.","description":"Некогашна држава во Европа и Азија, скр. СССР."},{"word":"советува","type":"несв.","description":"Дава некаков совет. Мајката постојано ги советуваше своите деца. Лекарот ме советува да продолжам со терапијата. Го советував да се откаже од патувањето."},{"word":"советувалиште","type":"ср.","description":"Установа каде што се даваат совети од специјалисти за различни проблеми. Советувалиште за млади."},{"word":"советување","type":"ср.","description":"Глаголска именка од советува (се)."},{"word":"совица","type":"ж.","description":"Вид инсект, штетник, што ги напаѓа култивираните растенија. Зелкова совица. Памукова совица."},{"word":"совлада","type":"св.","description":"а) Победи, надвие во борба. Лесно го совлада противникот. Со здружени сили го совладаа непријателот. б) Победи, надвие во спортски натпревар. Нашата екипа ја совлада гостинската со три гола разлика. Ја совладавме првопласираната екипа на табелата."},{"word":"совладлив","type":"прид.","description":"Што може да се совлада, да се надвие. Совладлива пречка. Совладлив материјал."},{"word":"совпадлив","type":"прид.","description":"Што се совпаѓа, што се случува истовремено со нешто друго. Совпадливи термини за настава."},{"word":"совпадне се","type":"св.","description":"Стане, се случи истовремено со нешто друго. Доаѓањето на вујко му се совпадна со неговата свадба. Оваа година се совпаднаа и православниот и католичкиот Велигден."},{"word":"совреме","type":"прил.","description":"Без задоцнување, навреме. Врати се совреме. Да тргнеме совреме."},{"word":"современ","type":"прид.","description":"Што се однесува на сегашното време, на дадената епоха, сегашен. Современ живот. Современа музика. Современи писатели."},{"word":"современик","type":"м.","description":"Тој што живеел или живее во едно исто време со некого или со нешто. Современик на Рацин. Сите сме современици на ерата на компјутеризацијата."},{"word":"совремие","type":"ср.","description":"Тоа што се случува, доживува сега, сегашност; современост. Неговите слики се одраз на совремието."},{"word":"совршен","type":"прид.","description":"Што е без недостатоци, потполн, идеален. Совршен ракопис. Совршена убавина. Совршена личност. Совршени форми."},{"word":"совршенство","type":"ср.","description":"Состојба и особина на тоа што е совршено. Совршенство на звуци. Совршенство на уметничкиот израз. Душевни совршенства."},{"word":"совхоз","type":"м.","description":"Државно земјоделско стопанство во СССР. Тој е чиновник во совхоз."},{"word":"совхозен","type":"прид.","description":"Што се однесува на совхоз. Совхозно производство."},{"word":"согласен","type":"прид.","description":"Што има исто мислење, сфаќање со некој друг, што се согласува со некој или со нешто. Сите сме согласни со неговиот предлог."},{"word":"согласен","type":"прид.","description":"Што се однесува на согласка; консонантски. Согласни групи."},{"word":"согласи","type":"св.","description":"Сложи, доведе до усогласеност. Судијата ги согласи двата предмети. Таа ги согласи двата документи."},{"word":"согласка","type":"ж.","description":"Глас што се образува со триење или со запирање на воздушната струја при нејзиното минување низ усната празнина, со намалена звучност, и што се изговара и прави слог со помош на самогласка; консонант. Звучни и безвучни согласки."},{"word":"согласност","type":"ж.","description":"Потврден одговор, одобрување. Ја наведе главата во знак на согласност. Чекаше согласност од другите."},{"word":"согледа","type":"св.","description":"Здогледа, забележи. Го согледа меѓу толпата ученици. Ги согледа во далечината."},{"word":"согледба","type":"ж.","description":"Сфаќање, разбирање. Важна согледба. Теоретски согледби."},{"word":"согледлив","type":"прид.","description":"Што може да се согледа, да се сфати, да се разбере. Согледлив мотив. Согледливи емоции."},{"word":"соговорник","type":"м.","description":"Нервозен соговорник. Соговорници во дебатна емисија."},{"word":"соголен","type":"прид.","description":"Што е без облека, гол, непокриен. Соголени раменици."},{"word":"соголи","type":"св.","description":"Симне облека од некого или од дел од телото. Ги соголи нозете. Го соголи детето да го измие."},{"word":"согори","type":"св.","description":"Изгори, уништи со оган, со пожар. Гром ги согори електричните далноводи."},{"word":"согорлив","type":"прид.","description":"Што може да согори. Согорлив материјал."},{"word":"сограѓанин","type":"м.","description":"Човек од еден град во однос на другите жители од истиот град. Богати сограѓани."},{"word":"согради","type":"св.","description":"Изгради. Согради нова куќа."},{"word":"сода","type":"ж.","description":"Натриумов карбонат добиен од природни наоѓалишта или произведен од готварска сол. Сода за сапун. Сода бикарбона. Каустична сода."},{"word":"сода","type":"ж.","description":"Пијалак добиен од вода и јаглеродна киселина, газирана вода, сода-вода. Шише со сода."},{"word":"содаџија","type":"м.","description":"Производител или продавач на сода-вода. Млад содаџија."},{"word":"содаџилница","type":"ж.","description":"Продавница на сода."},{"word":"содејство","type":"ср.","description":"Помош, поддршка, поткрепа при некое друго дејство, акција, работа. Побара содејство од населението. Во содејство со полицијата."},{"word":"содејствува","type":"несв.","description":"Укажува содејство, потпомага. Новите мерки содејствуваат на постоечките закони."},{"word":"содере","type":"св.","description":"Оддели, симне целосно или дел од кожа; дере. Ја содрав кожата."},{"word":"содомија","type":"ж.","description":"Полово општење со животни."},{"word":"содомит","type":"м.","description":"Тој што се предава на содомија."},{"word":"содржаен","type":"прид.","description":"Што има богата содржина, голема внатрешна смисла. Содржаен реферат. Содржајна програма."},{"word":"содржател","type":"м.","description":"Број што се содржи во други броеви. Најмал заеднички содржател."},{"word":"содржи","type":"несв.","description":"Собира, опфаќа како содржина. Пакетот содржеше десетина книги. Бурето содржи вино."},{"word":"содржина","type":"ж.","description":"Тоа што се содржи, што се наоѓа во нешто, од што се состои нешто. Содржина на шишето. Содржина на куферот."},{"word":"содржински","type":"прид.","description":"Што се однесува на содржина. Содржинска поента. Содржински сличности."},{"word":"соединение","type":"ср.","description":"(арх.) соединување."},{"word":"Соединети Американски Држави","type":"и.","description":"Држава во Северна Америка."},{"word":"соедини","type":"св.","description":"Сврзе, поврзе повеќе работи. Детето ги соедини коцките. Тој ги соедини цевките."},{"word":"сожали","type":"св.","description":"Покаже, изрази жалење кон некого. Го сожали соседот и му даде пари на заем. Те сожалив зашто си многу наивен."},{"word":"сожалив","type":"прид.","description":"Што изразува сожалување. Сожалив поглед. Сожалив глас."},{"word":"соживее се","type":"св.","description":"Се зближи, се здружи, се навикне на заеднички живот со некого. Се соживеа со станарите. Се соживеаја со новите соседи."},{"word":"сожител","type":"м.","description":"Жител на едно место во однос на другите жители од истото место. Нашите сожители се чесни луѓе."},{"word":"сожителство","type":"ср.","description":"Заедничко живеење, постоење. Блиско сожителство."},{"word":"созборува се","type":"св.","description":"Се договори. Се созборуваа што да прават."},{"word":"созвучен","type":"прид.","description":"Што звучи сложно, хармонично со друг звук. Созвучни гласови."},{"word":"созвучје","type":"ср.","description":"Едновремено хармонично звучење на неколку тонови. Созвучје на мандолини. Интервалски созвучја помеѓу гласовите."},{"word":"создавач","type":"м.","description":"Тој што создава, што твори; творец. Создавач на првиот словенски универзитет."},{"word":"создаде","type":"св.","description":"а) Изработи, направи нешто што го немало порано. Тој го создаде својот дуќан скоро од ништо, а сега е газда. Тие создадоа капитал. б) Основе, образува, организира. По борбата тие создадоа слободна територија. Противничкиот тим создаде силна одбрана. Двајцата создадоа среќен брачен живот. в) Подготви, осигури нешто. Создаде услови за работа."},{"word":"создание","type":"ср.","description":"Тоа што е создадено од некого, творба, дело."},{"word":"создател","type":"м.","description":"(црков.) Господ како творец на светот."},{"word":"соземе се","type":"св.","description":"Се врати во состојба на нормално расудување, дојде на себе, се смири. Тој се созеде од шокот."},{"word":"сознае","type":"св.","description":"Разбере, сфати. Кога созна дека синот не е мобилизиран, мајката се израдува."},{"word":"сознание","type":"ср.","description":"Добиена претстава, знаење за нешто, за некој предмет, разјаснување на некој проблем со непосредно набљудување или посредно, со помош на друг. Тоа сознание го исполни со горчина. Сопствени сознанија. Научни сознанија."},{"word":"сознателен","type":"прид.","description":"Свесен."},{"word":"созрее","type":"св.","description":"а) Стане зрел, узрее. Пченицата созреа. Раните праски веќе созреаја. б) За некои производи – стаса за употреба, добие вкус. Кашкавалот созреа."},{"word":"соѕвездие","type":"ср.","description":"Група ѕвезди со препознатлива форма и со определено име. Соѕвездие Голема Мечка. Небо со ѕвезди и соѕвездија."},{"word":"соѕида","type":"св.","description":"Изѕида, изгради. Тие соѕидаа мала куќичка на село. Соседот соѕида ограда."},{"word":"соиграч","type":"м.","description":"Тој што игра во двојка или во иста екипа, иста група играчи, учесник во игра."},{"word":"соин","type":"прид.","description":"Што се однесува или што е направен од соја. Соино брашно."},{"word":"сој","type":"м.","description":"Припадност по раѓање, потекло. Невестата беше од добар сој."},{"word":"соја","type":"ж.","description":"Растение со зрнести плодови (семе) во мешунки што се користат за исхрана; Soja hispida."},{"word":"соја","type":"ж.","description":"Греди што потпираат домашна лоза."},{"word":"сојка","type":"ж.","description":"Шумска птица што подражава гласови на други птици, особено што пеат убаво и што се одзиваат на нејзиното пеење; Garrulus glandarius."},{"word":"сојкин","type":"прид.","description":"Што припаѓа на сојка. Сојкини јајца."},{"word":"сојлија","type":"прид.","description":"Што е од добар сој, од добро семејство, што има добро потекло."},{"word":"сојуз","type":"м.","description":"Здружување, спогодба на одделни лица, групи или поголем број луѓе за заедничка соработка во нешто, во некоја дејност. Сојуз на металските работници."},{"word":"сојузен","type":"прид.","description":"Што се однесува на сојуз. Сојузен буџет."},{"word":"сојузи","type":"несв.","description":"Здружува, обединува, организира во сојуз. Ги сојузи заедничката работа."},{"word":"сојузник","type":"м.","description":"Тој што е во сојуз со некого; член на сојуз."},{"word":"сојузништво","type":"ср.","description":"Сојузничка врска. Прогресивните сили беа во сојузништво."},{"word":"сок","type":"м.","description":"Течниот дел од овошјето или зеленчукот. Лимонов сок. Сладок сок од лубеница. Сок од спанаќ."},{"word":"сокај","type":"м.","description":"Вид превез, дел од невестинска народна носија."},{"word":"сокак","type":"м.","description":"Тесна улица. Стар сокак. Сокаци со калдрма. Скита по сокаци."},{"word":"сокапе","type":"св.","description":"Скрши, искрши нешто. Уште нова, колата ја сокапал."},{"word":"сокачарка","type":"ж.","description":"Жена што денгуби, безделничи."},{"word":"сокачки","type":"прид.","description":"Што се однесува на сокак."},{"word":"сокласник","type":"м.","description":"Тој што е од ист клас со некој друг. Сокласник од гимназија."},{"word":"сокол","type":"м.","description":"Граблива птица слична на јастреб со изострено сетило за вид, која може понекогаш да се дресира за лов; Falco."},{"word":"соколар","type":"м.","description":"Тој што чува и одгледува соколи за лов."},{"word":"соколи","type":"несв.","description":"Поттикнува некого на храброст, влева некому храброст, охрабрува некого. Победата ги соколеше младите војници."},{"word":"соколов","type":"прид.","description":"Што припаѓа на сокол. Соколов клун. Соколово око. Соколови пердуви. Соколово гнездо."},{"word":"соколски","type":"прид.","description":"Што се однесува на сокол. Соколски лет."},{"word":"сокровиште","type":"ср.","description":"Пари, злато, разни скапоцености."},{"word":"сол","type":"ж.","description":"(само едн.) Кршлив и растоплив минерал со специфичен вкус што се користи како зачин или за конзервирање; натриумов хлорид. Готварска сол. Морска сол. Камена сол."},{"word":"сол","type":"м.","description":"Петтата нота од музичката скала."},{"word":"солана","type":"ж.","description":"Рудник за камена сол."},{"word":"солана","type":"ж.","description":"Направено скеле за сушење пастрма."},{"word":"солар","type":"м.","description":"Тој што произведува и преработува сол."},{"word":"солар","type":"м.","description":"Уред за користење соларна енергија."},{"word":"соларен","type":"прид.","description":"Што се однесува на сонце; сончев. Соларен систем. Соларна светлина."},{"word":"солариум","type":"м.","description":"Просторија посебно уредена и опремена за сончање во зимски услови или во медицински, лечебни и естетски цели."},{"word":"соларник","type":"м.","description":"Сад во кој се чува солта. Стаклен соларник."},{"word":"соларство","type":"ср.","description":"Производство на сол."},{"word":"солвентен","type":"прид.","description":"Што има доволно средства за плаќање на долговите, платежно способен."},{"word":"солдат","type":"м.","description":"Војник."},{"word":"солдатеска","type":"ж.","description":"Неуредна, недисциплинирана, агресивна војска."},{"word":"солдатлак","type":"м.","description":"Војничка служба."},{"word":"солен","type":"прид.","description":"Што содржи сол, што е заситен со сол. Солена морска вода."},{"word":"солен","type":"прид.","description":"Што се однесува на сол_2 Солен раствор. Солна киселина."},{"word":"соленикав","type":"прид.","description":"Што е малку солен. Соленикаво печиво."},{"word":"соленка","type":"ж.","description":"Вид ситно солено печиво во разни форми."},{"word":"соленка","type":"прид.","description":"(само во женски и среден род) Соленка супа. Јадењево е соленко."},{"word":"соленоид","type":"м.","description":"Жица спирално намотана во еден или во повеќе слоеви, основа на електромагнетите."},{"word":"солза","type":"ж.","description":"Капка безбојна, чиста и солена течност што ја лачат очните жлезди. Врела солза. Капна солза. Крупни солзи. Солзи в очи."},{"word":"солзавец","type":"м.","description":"Вид боен отров што силно ги надразнува очите и го онеспособува човекот."},{"word":"солзен","type":"прид.","description":"(анат.) Што се однесува на солза. Солзен канал. Солзни жлезди."},{"word":"солзи","type":"несв.","description":"За око – пушта солзи од студ, чад и сл. Очите му солзеа од чад. Очите луто ѝ солзеа. Очите му солзеа од смеење."},{"word":"солзница","type":"ж.","description":"Солзна жлезда."},{"word":"соли","type":"несв.","description":"Додава, сипе сол во храна, посипува со сол нешто. Тој многу ја соли супата."},{"word":"солидарен","type":"прид.","description":"Што покажува разбирање за заемна поддршка, што е израз на такво разбирање. Солидарна помош. Солидарна постапка. Солидарна поддршка."},{"word":"солидаризира се","type":"св. и несв.","description":"Изјави, изјавува солидарност со некого, со нешто. Тој се солидаризирал со соседите заднички да го уредат паркчето пред зградата."},{"word":"солидарност","type":"ж.","description":"Особина на тој што е солидарен, својство на тоа што е солидарно. Граѓанска солидарност. Човечка солидарност."},{"word":"солиден","type":"прид.","description":"Цврст, траен, добро изграден. Солидна градба."},{"word":"солило","type":"ср.","description":"Раствор од сол и вода во кој се чува сирење и др. Сирење во солило. Туршија со солило."},{"word":"солист","type":"м.","description":"Музичар, пејач, балетан што настапува како изведувач. Вокален солист. Оперски солист. Солист на флејта. Балетски солисти."},{"word":"солница","type":"ж.","description":"Солена земја; слатина."},{"word":"соло","type":"ср.","description":"Музичка творба или дел од неа компонирана за исполнување од едно лице. Соло за пијано."},{"word":"соло","type":"прил.","description":"Без учество на други, самостојно. Тој пееше соло."},{"word":"Соломони","type":"и.","description":"Островска држава во Тихиот Океан, дел од Меланезија."},{"word":"сол-пипер","type":"м.","description":"Смеса од сол и толчен пипер."},{"word":"Солун","type":"м.","description":"Град во Егејска Македонија, Грција."},{"word":"Солунска Глава","type":"ж.","description":"Планински врв во Македонија."},{"word":"солуција","type":"ж.","description":"Решение, за некое прашање како отворање можност за понатамошна постапка. Прифатлива солуција."},{"word":"солфеж","type":"м.","description":"Вежби за пеење по ноти и за развивање на слухот. Часови по солфеж."},{"word":"солца","type":"ж.","description":"Леб и солца."},{"word":"сом","type":"м.","description":"Голема слатководна риба; Silurus glanis."},{"word":"Сомалија","type":"ж.","description":"Држава во Африка."},{"word":"соматолог","type":"м.","description":"Специјалист по соматологија."},{"word":"соматологија","type":"ж.","description":"Наука за општите особина на човечкото и на животинското тело."},{"word":"соматолошки","type":"прид.","description":"Што се однесува на соматолог и соматологија."},{"word":"соматски","type":"прид.","description":"Што се однесува на телото, телесен."},{"word":"сомбреро","type":"ср.","description":"Шпанска сламена шапка со многу широк раб што штити од сонце."},{"word":"сомеле","type":"св.","description":"а) Со мелење претвори во брашно или направи нешто брашнесто. Треба да сомеле жито. Сомлев кафе. Сомели шеќер за колачите! б) Со мелење направи нешто на ситни парчиња. Месарот ќе го сомеле месото."},{"word":"сомилосен","type":"прид.","description":"Што е склон кон сомилост. Сомилосна жена."},{"word":"сомилост","type":"ж.","description":"Сочувство, жал поради туѓа несреќа. Тој се заблагодари за искажаната сомилост. Сомилост и гнев му ги исполнија градите. Напати чувствуваше сомилост кон изнемоштениот старец."},{"word":"сомисленик","type":"м.","description":"Тој што има исто мислење со некого; истомисленик. Прилогот на таа тема ги импресионира неговите сомисленици."},{"word":"сомнамбулен","type":"прид.","description":"Што се однесува на сомнамбул и сомнамбули Сомнамбулни симптоми."},{"word":"сомневање","type":"ср.","description":"Глаголска именка од сомнева. Сомневање во успехот."},{"word":"сомнева се","type":"несв.","description":"Изразува сомнение во нешто што се прикажува како вистинито, реално; не верува во нешто. Тој се сомневаше во квалитетот на производот. Родителите се сомневаа дека трагичната смрт на нивниот син е самоубиство. Професорот се сомневаше во точноста на неговите искажувања."},{"word":"сомнителен","type":"прид.","description":"Што предизвикува сомневање во вистинитоста. Сомнителен став. Сомнителни податоци."},{"word":"сомов","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на сом. Сомови мустаќи."},{"word":"сомовина","type":"ж.","description":"Месо од сом. Тава со сомовина и бел ориз."},{"word":"сомот","type":"м.","description":"Црвен сомот."},{"word":"сомотски","type":"прид.","description":"Што се однесува на сомот, што е од сомот. Сомотско палто. Сомотски пижами."},{"word":"сомски","type":"прид.","description":"Што се однесува на сом. Сомско месо."},{"word":"сомун","type":"м.","description":"Леб од бело пченично брашно, обично во тркалезна форма. Бел сомун. Сомун на софра. Топли сомуни."},{"word":"сомун","type":"м.","description":"Навртка."},{"word":"сомунџија","type":"м.","description":"Тој што прави и продава сомуни; пекар."},{"word":"сон","type":"м.","description":"(само едн.) Периодична физиолошка состојба на мирување на телото при која настапува делумно или целосно отсуство на свесна дејност и на работа на скелетните мускули; спиење. Немирен сон. Ноќи без сон. Од сон се буди. Зборува во сонот."},{"word":"сон","type":"м.","description":"Во игрите со карти ‒ картите што ќе останат по делењето."},{"word":"сонант","type":"м.","description":"Еден од гласовите што се по звучност меѓу самогласките и согласките р, л, љ, м, н, њ, ј, од кои р може да образува слог (крвта, ис-тр-ча, пре-кр-ши)."},{"word":"сонантен","type":"прид.","description":"Што се однесува на сонант"},{"word":"сонародник","type":"м.","description":"Тој што е од ист народ со некој друг. Сонародници во странство."},{"word":"сонаследник","type":"м.","description":"Тој што наследува нешто заедно со друг."},{"word":"соната","type":"ж.","description":"Вид инструментално дело од три или четири дела различни по темпо и карактер."},{"word":"сонатен","type":"прид.","description":"Што се однесува на соната. Сонатна форма."},{"word":"сонатина","type":"ж.","description":"Мала, кратка соната."},{"word":"сонда","type":"ж.","description":"(геол.)Апарат за мерење на земна и морска длабочина."},{"word":"сондажа","type":"ж.","description":"(мед.) Испитување со сонда."},{"word":"сондира","type":"св. и несв.","description":"Испита, испитува со помош на сонда. Научниците ги сондираа морските длабочини за да го истражуваат живиот свет."},{"word":"сонет","type":"м.","description":"Поетска творба од 14 стихови во два дела ‒ првиот од две строфи со по четири стиха, вториот од две строфи со по три стиха."},{"word":"сонетен","type":"прид.","description":"Што се однесува на сонет."},{"word":"сони","type":"св.","description":"Види сон. Кога заспал, сонил чуден сон. Пак сонил познат сон. Во средата ја сонив ќерка ти."},{"word":"сонлив","type":"прид.","description":"Што не е сосема буден; нерасонет. Сонлив глас. Сонливи очи."},{"word":"сонливец","type":"м.","description":"Тој што често спие, што е склон кон спиење; спанко."},{"word":"соновен","type":"прид.","description":"Што се однесува на сон. Соновна состојба."},{"word":"соновник","type":"м.","description":"Книга што содржи толкување на соништа. Стар соновник."},{"word":"сонометар","type":"м.","description":"Апарат за мерење на силата на звукот, за испитување на слухот."},{"word":"сонорен","type":"прид.","description":"За глас ‒ ѕвонлив, звучен."},{"word":"сонува","type":"несв.","description":"Виѓава, гледа сон, виѓава, гледа некого или нешто на сон. Ноќва сонував убав сон. Детето сонуваше и плачеше во сонот. Три ноќи сонувала пожар."},{"word":"сонувач","type":"м.","description":"Тој што сонува."},{"word":"сонце","type":"ср.","description":"(астр., само едн.) Сонце, централно небесно тело во Сончевиот систем околу кое се врти Земјата. Затемнување на Сонцето."},{"word":"сонцељубив","type":"прид.","description":"Тој што ја сака топлината на сонцето."},{"word":"сонцобран","type":"м.","description":"Чадор за заштита од сонце."},{"word":"сонча","type":"несв.","description":"Изложува на сонце некого или некој дел од телото. Мајката го сончаше бебето во претпладневните часови. Легнат на мев го сончаше грбот."},{"word":"сончаница","type":"ж.","description":"Сончев удар. Луѓето изложени на силно сонце добиваат сончаница."},{"word":"сончев","type":"прид.","description":"а) Што се однесува на сонце, што припаѓа на сонцеб) Што се однесува на сонце, што припаѓа на сонце 2. Сончев сјај. Сончев залез. Сончева светлина. Сончеви зраци."},{"word":"сончевина","type":"ж.","description":"Сончева светлина. Летна сончевина. Сноп сончевина."},{"word":"сончоглед","type":"м.","description":"Едногодишно маслодајно растение со крупен жолт цвет и семе во средината на цветот кој се врти/гледа накај сонцето; Helianthus annuus. Расцветан сончоглед. Поле од сончогледи."},{"word":"сончогледов","type":"прид.","description":"Што припаѓа на сончоглед. Сончогледови зрна."},{"word":"сообразен","type":"прид.","description":"Што е во соодветство, во согласност со нешто, соодветен, усогласен. Сообразна терминологија. Плаќањето ќе биде сообразно со услугата."},{"word":"сообрази","type":"св.","description":"Приведе во согласност, во соодветство со нешто, усогласи. Тој ги сообрази желбите со можностите. Возачот ја сообрази брзината со условите на патот."},{"word":"сообразителен","type":"прид.","description":"Што се сообразува со нешто."},{"word":"сообраќа","type":"несв.","description":"За автобус, воз и др. ‒ одржува врска, се движи по однапред определен возен ред. Автобусот сообраќа двапати дневно."},{"word":"сообраќаен","type":"прид.","description":"Што се однесува на сообраќај. Сообраќаен знак. Сообраќајно средство. Сообраќајни прописи."},{"word":"сообраќаец","type":"м.","description":"Полициско лице што го регулира сообраќајот."},{"word":"сообраќај","type":"м.","description":"Превоз, транспорт. Патен сообраќај. Железнички сообраќај."},{"word":"сообраќајница","type":"ж.","description":"Главен, важен пат за сообраќајот. Главна сообраќајница. Долги и широки сообраќајници."},{"word":"соодветен","type":"прид.","description":"Што одговара на нешто, што е погоден, дава можности, исполнува услови за нешто. Соодветен предлог. Соодветна награда. Соодветно место. Соодветни мерки."},{"word":"соодветство","type":"ср.","description":"Согласување, поклопување на предмети или појави во некој однос. Резултатите не се во соодветство со очекувањата."},{"word":"соодветствува","type":"несв.","description":"Се наоѓа во соодветство со нешто, се согласува, се поклопува. Оценувањето секогаш треба да соодвествува на знаењето."},{"word":"соодговорен","type":"прид.","description":"Што е одговорен за нешто заедно со некого, што има иста одговорност во извршувањето на нешто заедно со некој друг."},{"word":"сооднос","type":"м.","description":"Заемен однос, заемна зависност, заемна поврзаност; корелација. Сооднос на силите. Количински сооднос. Хармоничен сооднос."},{"word":"соодносен","type":"прид.","description":"Што се наоѓа во сооднос, во заемен однос со друг; корелативен. Соодносна врска."},{"word":"соопштение","type":"ср.","description":"Тоа што се соопштува, известување, вест, новост. Официјално соопштение. Сензционално соопштение. Соопштение од изборната комисија."},{"word":"соопшти","type":"св.","description":"Извести некого за нешто со оформен текст. Заводот за статистика ги соопшти новите податоци за невработеноста. Раководителот соопшти дека состанокот се одлага. Дописникот соопштил за најновиот културен настан во градот."},{"word":"соосновач","type":"м.","description":"Тој што учествува во основањето на нешто заедно со друг."},{"word":"соочи","type":"св.","description":"Доведе некого лице в лице, непосредно пред друг. Кога го соочија со сведокот, се дозна вистината."},{"word":"сопатник","type":"м.","description":"Тој што патува, оди со некого. Случаен сопатник. Непознат сопатник. Двајцата сопатници го продолжија патот."},{"word":"сопаше","type":"св.","description":"Симне нешто што се носи опашано (појас, колан, сабја); Орачот со бавни движења го сопаша својот долг појас. Старецот ги сопаша објалата од нозе."},{"word":"соперник","type":"м.","description":"Тој што соперничи со некого во достигнувањето на некоја цел; ривал, конкурент. Политички соперник. Љубовен соперник."},{"word":"соперничи","type":"несв.","description":"Се натпреварува со некого; се стреми да ја придобие љубовта на некоја жена, односно маж."},{"word":"сопернички","type":"прид.","description":"Што се однесува на соперник. Сопернички однос. Сопернички групи."},{"word":"соперништво","type":"ср.","description":"Натпревар меѓу соперници; ривалство, конкуренција. Чувство на соперништво."},{"word":"сопирачка","type":"ж.","description":"Направа за подзапирање или за сопирање на возилото. Рачна сопирачка. Сопирачки на автомобилот."},{"word":"сопка","type":"ж.","description":"Јаже со кое му се врзуваат предните нозе на добитокот за да му се ограничи движењето."},{"word":"соплеменик","type":"м.","description":"Тој што е од исто племе со некој друг."},{"word":"соплеменички","type":"прид.","description":"Што се однесува на соплеменик."},{"word":"сопне","type":"св.","description":"Подметне некому нога при одење, стави сопка некому; препне. Другар му ја испружи ногата и тој се сопна."},{"word":"сопостави","type":"св.","description":"Постави нешто едно наспрема друго за да се утврдат разликите или заедничките карактериситики; спореди. Тој ги сопостави двете верзии од текстот за да ги утврди разликите."},{"word":"сопот","type":"м.","description":"(геогр.) Силен извор."},{"word":"сопотпис","type":"м.","description":"Потпис на документ и сл. што го потпишуваат и други."},{"word":"сопотписник","type":"м.","description":"Тој што потпишува нешто заедно со друг."},{"word":"сопран","type":"м.","description":"Највисок женски или детски глас."},{"word":"сопранист","type":"м.","description":"Момче што пее сопран."},{"word":"сопре","type":"св.","description":"Запре, спречи некаков, процес, развој. Пожарникарите ја сопреа огнената стихија. Светската економска криза го сопре и економскиот развој на нашата земја."},{"word":"сопруг","type":"м.","description":"Маж во однос на жената со која е во брак, брачен другар. Примерен сопруг. Покоен сопруг."},{"word":"сопруга","type":"ж.","description":"Жена во однос на мажот со кој е во брак, брачна другарка. Верна сопруга. Момчето ја побара за сопруга. Двајцата браќа имаа млади сопруги."},{"word":"сопружник","type":"м.","description":"сопруг."},{"word":"сопружништво","type":"ср.","description":"Сопружнички однос, живот."},{"word":"сопствен","type":"прид.","description":"Што се јавува како сопственост на некого. Сопствен имот. Сопствена куќа. Сопствени пари."},{"word":"сопственик","type":"м.","description":"Тој што има некаква сопственост. Сопственик на вредна збирка слики. Сопственици на голем имот."},{"word":"сопственост","type":"ж.","description":"Имот што припаѓа лично некому. Лична сопственост."},{"word":"сор","type":"м.","description":"Направа за кастрење лози, гранки, за сечење прачки."},{"word":"соработка","type":"ж.","description":"Заедничка дејност. Политичка соработка. Културна соработка. Меѓународна соработка."},{"word":"соработник","type":"м.","description":"Тој што соработува, што работи заедно со некого. Близок соработник. Трговски соработници."},{"word":"соработува","type":"несв.","description":"Работи нешто заедно со некого. Земјата успешно соработуваше со соседните земји. Земјоделците соработуваат со увозни и со извозни фирми."},{"word":"сорта","type":"ж.","description":"а) Вид, подраздел во систематизација на растенија, на некои производи и сл. што се изделува од другите такви по некакви карактеристични својства, обележја. Разни сорти трпезно грозје. Сорта тутун за луле. Јаболка од сортата делишес. б) Вид растенија, производи и сл. добиени со вкрстување, одбирање и сл. заради подобрување на приносот, квалитетот, или задоволување на определени барања. Нови сорти пченица. Сорта пенливо вино. Скапи сорти цигари."},{"word":"сортачи се","type":"св.","description":"Стане ортак со некого. Тие се сортачија во трговија."},{"word":"сортен","type":"прид.","description":"Што се однесува на сорта"},{"word":"сортира","type":"св. и несв.","description":"Раздели, разделува, распредели, распределува по сорти според квалитетот, размерот, формата и сл. Продавачите го сортираат зеленчукот. Овоштарите ги сортираа јаболката според квалитетот и според големината."},{"word":"сортирач","type":"м.","description":"Тој што сортира."},{"word":"сортирка","type":"и.","description":"Машина за сортирање на нешто."},{"word":"сортирница","type":"ж.","description":"Место, просторија каде што се сортира."},{"word":"соружи","type":"св.","description":"Подготви. Што коња седлиш, соружиш?"},{"word":"сос","type":"м.","description":"(кул.) Вид каша, прелив за месо, тестенини и др. Доматен сос. Сос од зеленчук. Сос со печурки. Пикантни сосови."},{"word":"соса се","type":"несв.","description":"Се спаси; се засолне, се прибере. Сите ќе се сосаат во едно сопче."},{"word":"сосвати се","type":"св.","description":"Стане сват со некого; се ороди. Децата пораснаа заедно, се засакаа, па така соседите се сосватија. Родителите на девојката сакаа да се сосватат со попот."},{"word":"сосе","type":"предл.","description":"Заедно со нешто; потсилено, нагласено значење на со. Лимоните ги јадеше сосе кора. Се продава куќа сосе мебел."},{"word":"сосед","type":"м.","description":"Тој што живее до/близу некого, што се наоѓа во непосредна близина на некого. Близок сосед. Деца од соседот. Соседи на катот."},{"word":"соседен","type":"прид.","description":"Што се наоѓа во непосредна близина на нешто, во соседство. Соседен двор. Соседна маса. Соседна улица. Соседни села."},{"word":"соседски","type":"прид.","description":"Што се однесува на сосед. Соседско внимание. Соседски односи."},{"word":"соседство","type":"ср.","description":"Непосредна близина со некого, со нешто. Во соседството имаше воен магацин."},{"word":"соселанец","type":"м.","description":"Тој што живее во исто село со некој друг. Имотен соселанец. Обесхрабрени соселани."},{"word":"сосем","type":"прил.","description":"Наполно, во целост, до краен степен. Старецот остана сосем сам во селото. Бурето беше сосем празно. Лаежот на кучињата сосема запре. Тие зазедоа сосема спротивен став."},{"word":"сосеткин","type":"прид.","description":"Што припаѓа на сосетка. Сосеткин син. Сосеткина куќа."},{"word":"сосече","type":"св.","description":"Отсече дел од нешто. Замавна и врвот му го сосече."},{"word":"сосила","type":"прил.","description":"Одвај, со краен напор, со мака, со голем труд. Сосила ги искачи скалите. Сосила го положи последниот испит. Децата сосила ги натерав да ручаат."},{"word":"сосипе","type":"св.","description":"Нанесе голема штета, опустоши, уништи. Поплавите ги сосипаа посевите. Момчињата го сосипаа детето од ќотек. Селското училиште е сосипано."},{"word":"сосипија","type":"ж.","description":"Сосипување, уништување, пропаст. Новите долгови беа права сосипија."},{"word":"сосири","type":"св.","description":"За млеко ‒ засири, стави сириште во пресно млеко за да стане сирење; потсири. Домаќинката го сосири млекото од овците."},{"word":"сослужение","type":"и.","description":"Литургиска служба на двајца или повеќе свештенослужители."},{"word":"сослуша","type":"св.","description":"Ислуша до крај (предавање, концерт и сл.) Присутните ги сослушаа сите предавања на конференцијата. Мајката го сослуша детето."},{"word":"сослушување","type":"ср.","description":"Глаголска именка од сослушува."},{"word":"соспа","type":"ж.","description":"Голем навев од снег. Снежни соспи."},{"word":"сосредоточен","type":"прид.","description":"Што е насочен, концентриран кон нешто. Сосредоточен поглед. Сосредоточено внимание."},{"word":"сосредоточи","type":"св.","description":"Насочи, концентрира, собере на едно место. Сите сили ги сосредоточи во совладување на тешкотиите."},{"word":"состав","type":"м.","description":"Целокупност од делови што образуваат некоја сложена целина. Речнички состав на македонскиот јазик. Минерален состав. Состав на филот."},{"word":"составен","type":"прид.","description":"Што влегува во состав на нешто, што е дел од некоја целина. Составен дел на животот."},{"word":"состави","type":"св.","description":"а) Соедини, приближи едно до друго, здружи. Ги стисна клепките и ги состави веѓите. Ќе ги рушиме меѓите, ќе ги составиме нивите. Ги составило злото. б) Спои, врзе. Ги состави двата краја од панделката."},{"word":"составка","type":"ж.","description":"Составен дел на една целина. Составка на општата борба. Составка на креативниот процес."},{"word":"составувач","type":"м.","description":"Тој што составува нешто. Составувач на знаменитиот манифест. Составувачи на македонската азбука."},{"word":"состанар","type":"м.","description":"Тој што живее со некого во ист стан со еднакви права на користење."},{"word":"состане се","type":"св.","description":"Се сретне со некого со некаква цел. Се состана со пријателот за да се договори. Младите се состануваа тајно."},{"word":"состанок","type":"м.","description":"Собир, средба, заседание на членови на некоја организација, колектив и сл. заради разгледување и донесување одлуки. Партиски состанок. Претседателот го отвори состанокот и го предложи дневниот ред. Тој постојано беше на состаноци, на конференции."},{"word":"состои се","type":"несв.","description":"Има во својот состав, е составен од нешто, содржи нешто. Програмата за работа се состоеше од предавања од три области. Менито се состоеше од неколку јадења."},{"word":"состојание","type":"ср.","description":"Состојба."},{"word":"состојба","type":"ж.","description":"Положба во која се наоѓа некој или нешто. Добра состојба. Имотна состојба. Душевна состојба. Состојби на војна."},{"word":"состојка","type":"ж.","description":"Составен дел од некоја целина. Хранливи состојки."},{"word":"сострадалник","type":"м.","description":"Тој што страда истовремено, напоредно со друг."},{"word":"сосуштествува","type":"несв.","description":"Суштествува, постои истовремено, напоредно; коегзистира. Двата начина на акцентирање на тие состави сосуштествуваат без да има некаква пречка."},{"word":"сот","type":"м.","description":"Восочна пита со ќелии во форма на правилно и асиметрчно поставени редови, што ги прават пчелите за чување мед или за полагање јајца. Пчелите живееат врз восочниот сот. Вештачки сотови. Со стареењето се намалува зафатнината на ќелиите во сотот."},{"word":"сотирачка","type":"ж.","description":"Уништување, истребување. Сотирачка на народот."},{"word":"сотре","type":"св.","description":"Сосема уништи, истреби. Војската го сотре непријателот."},{"word":"соул","type":"м.","description":"Стил во музиката, шлагерска музика со меланхоличен призвук и страстен ритам, карактеристичен за американските црнци."},{"word":"соумее","type":"св.","description":"Покаже способност за нешто, се пројави, се изрази со некоја особина, квалитет; успее. Единствено тој соумеа да најде излез од тешката ситуација."},{"word":"соученик","type":"м.","description":"Тој што учи или што учел заедно со некого. Тој му беше соученик од гимназија. По многу години ги сретна своите соученици."},{"word":"соучесник","type":"м.","description":"Тој што учествува заедно со некого во извршувањето на нешто (обично непријатно, недозволено, криминално). Тој беше соучесник во кражбата. Неговиот пријател беше сведок на ситуацијата, но не и директен соучесник."},{"word":"соучесништво","type":"ср.","description":"Заедничко учество во нешто; Соучесништво во криминално дејство. Во брачните односи има соучесништво во љубовта, другарството, довербата."},{"word":"соучество","type":"ср.","description":"Учество заедно со некого во нешто. Во истражната постапка се утврди и неговото соучество."},{"word":"соучествува","type":"несв.","description":"Учествува заедно со некого во нешто. Тој не прифати да соучествува во штрајкот со гладување."},{"word":"софа","type":"ж.","description":"Вид диван за лежење и за седење; канабе. Голема, стара софа за одмор."},{"word":"софизам","type":"м.","description":"Привидно уверлив, но погрешен или лажен заклучок."},{"word":"Софија","type":"ж.","description":"Главен град на Бугарија."},{"word":"софист","type":"м.","description":"(истор.) Мислител, филозоф, претставник на носителите на хеленската просветеност."},{"word":"софистика","type":"ж.","description":"Прибегнување кон заклучоци што доведуваат до заблуда."},{"word":"софистицира","type":"св. и несв.","description":"Воведе, воведува најсовремени методи и технолошки средства за работа."},{"word":"софистициран","type":"прид.","description":"За човек ‒ што е многу изграден, што има истанчен вкус."},{"word":"софистички","type":"прид.","description":"Што се однесува на софист. Софистичка расправа."},{"word":"софра","type":"ж.","description":"Дрвена, ниска, тркалезна маса што служи обично за поставување јадење, храна; трпеза. Полна софра. На Бадник фамилијата се собираше околу софрата."},{"word":"софралак","type":"м.","description":"(арх.) Платно што се ставало под софрата како заштита од валкање на простирките."},{"word":"софта","type":"м.","description":"Студент по исламска теологија, ученик во медреса."},{"word":"софтвер","type":"м.","description":"Програма за компјутерска обработка на податоци."},{"word":"софтверски","type":"прид.","description":"Што се однесува на софтвер, што се прави со софтвер."},{"word":"софтински","type":"прид.","description":"Што се однесува на софта."},{"word":"социјала","type":"ж.","description":"Социјална политика што се води за унапредување на животните и работните услови на населението."},{"word":"социјалдемократ","type":"м.","description":"Приврзаник на социјалдемократијата."},{"word":"социјалдемократизам","type":"м.","description":"Политички правец, идеологија и движење врз принципите на социјалистичката демократија."},{"word":"социјалдемократија","type":"ж.","description":"Општ назив за работничките социјалистички партии кои се формирале во капиталистичките земји во втората половина на XIX век и се застапувале за социјалистичко уредување врз принципите на демократијата."},{"word":"социјален","type":"прид.","description":"Што се однесува на животот на народот во општеството; општествен. Социјален статус. Социјална политика. Социјално осигурување. Социјални закони."},{"word":"социјалец","type":"м.","description":"Тој што прима социјална помош."},{"word":"социјализам","type":"м.","description":"Општествено-економски систем што се карактеризира со општествена сопственост на средствата за производство и распределба на доходот според принципот: секому според трудот и резултатите од трудот."},{"word":"социјализација","type":"ж.","description":"Претворање на приватната сопственост во општествена, поопштествување. Социјализација на селото."},{"word":"социјализира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави нешто општествено, нешто што припаѓа на сите."},{"word":"социјалист","type":"м.","description":"Приврзаник на идејата за воспоставување на социјалистичко општествено уредување."},{"word":"социјалистички","type":"прид.","description":"Што се однесува на социјализам и на социјалист. Социјалистички систем. Социјалистичка револуција."},{"word":"социолингвистика","type":"ж.","description":"Научна дисциплина што ги проучува сите аспекти на појавите и процесите во јазикот, обусловени од односот помеѓу јазикот и општеството."},{"word":"социолог","type":"м.","description":"Специјалист по социологија."},{"word":"социологија","type":"ж.","description":"Наука што го проучува општеството, општите законитости на неговото настанување, структура и развој."},{"word":"социолошки","type":"прид.","description":"Што се однесува на социолог и на социологија. Социолошки метод. Социолошка гранка."},{"word":"сочен","type":"прид.","description":"Што содржи многу сок. Сочен плод. Сочна трева. Сочно месо. Сочни гроздови."},{"word":"сочиво","type":"ср.","description":"(дијал.) леќа2. леќа2_1_2"},{"word":"сочини","type":"св.","description":"Направи, создаде."},{"word":"сочинител","type":"м.","description":"Творец, создавач."},{"word":"сочувствен","type":"прид.","description":"Што е исполнет со сочувство, што изразува сочувство. Сочувствен поглед. Сочувствени зборови."},{"word":"сочувство","type":"ср.","description":"Жал за туѓата несреќа, сомилост. Искрено сочувство. Изрази сочувство."},{"word":"сочувствува","type":"несв.","description":"Изразува сочувство. Тој сочувствувал со страдањата на своите соселани. Најблиските сочувствуваа со болката на мајката."},{"word":"соџвака","type":"св.","description":"Издроби, иситни со џвакање, добро изџвака. Набрзина го соџвака парчето месо."},{"word":"сошие","type":"св.","description":"Сврзе, спои, соедини едно со друго со шиење. Ги соши ракавите на кошулата."},{"word":"спаѓа","type":"несв.","description":"Е вклучен во еднородна средина од лица, предмети и појави. Тој спаѓа меѓу најпознатите собирачи на народни умотворби. Зборникот спаѓа меѓу најважните појави на книжевната преродба. Земјоделството во нашата земја спаѓа во најуспешната гранка на стопанството. Во прва категорија спаѓаат плодовите со добар квалитет и типични особини на сортата."},{"word":"спадне","type":"св.","description":"Стане помал, попушти, ослабне. Му спаднал мевот. Уште отокот не му спаднал."},{"word":"спазма","type":"ж.","description":"Силно и болно стегање на мускул или група мускули, грч, контракција."},{"word":"спазматичен","type":"прид.","description":"Што се однесува на спазма, што е предизвикан од спазма."},{"word":"спакува","type":"св.","description":"Направи пакет, смести нешто во амбалажа. Библиотекарката ги спакува книгите за дистрибуција. Децата ги спакуваа новогодишните подароци. Мајка ми ја спакува храната за излет."},{"word":"спален","type":"прид.","description":"Во состави со именка: што се употребува за спиење. Спална соба. Спален вагон."},{"word":"спална","type":"ж.","description":"Спална соба. Родителска спална. Стан со три спални."},{"word":"спанаќ","type":"м.","description":"(бот) Вид градинарско зелјесто растение со кревко стебло и зелени сочни листови; Spinacia oleracea."},{"word":"спанко","type":"м.","description":"Тој што често спие, што е склон кон спиење, сонливец. Голем спанко. Тој не ги поднесуваше спанковците."},{"word":"спарен","type":"прид.","description":"Што е со спарина; запурничав. Спарен самрак. Спарно време. Спарни ноќи."},{"word":"спари","type":"св.","description":"Спои животни (мажјак и женка) заради оплодување. Соседите ги спарија говедата. Ја спаривме мачката."},{"word":"спарина","type":"ж.","description":"Претерано топол, жежок воздух презаситен со влага; запурнина; спарнина. Летна спарина."},{"word":"спаринг-партнер","type":"м.","description":"Во боксот ‒ тој што е противник при тренирање."},{"word":"спарингува","type":"несв.","description":"Се јавува како спаринг-партнер, изведува боксерски движења без задавање силни удари."},{"word":"Спарта","type":"ж.","description":"Антички град-држава на Пелопонез; град во денешна Грција."},{"word":"спартанец","type":"м.","description":"Спартанец, Спартанци м. Жител на старата Спарта."},{"word":"спас","type":"м.","description":"Избавување, ослободување од нешто опасно, непријатно. Човекот бараше спас. Моли за спас. Ранетиот чекаше спас од другите војници. Спасот дојде неочекувано. Бедните селани побарале спас во градот."},{"word":"спасение","type":"ср.","description":"Избавување од гревовите на душата. Спасение на душите."},{"word":"спаси","type":"св.","description":"Избави, ослободи некого од нешто (опасност, беда, несреќа и сл.), заштити некого од нешто непријатно. Лекарот му го спаси животот на пациентот. Спасувачката екипа ги спасила завеаните алпинисти. Селаните го спасија добитокот од огнот."},{"word":"спасител","type":"м.","description":"Тој што спасува; избавител, избавник, избавувач; спасувач."},{"word":"спасителен","type":"прид.","description":"Што дава спас, што служи за спас; спасоносен. Спасителен потег. Спасително решение. Спасителни потфати."},{"word":"спаслив","type":"прид.","description":"Што може да се спаси."},{"word":"Спасовден","type":"м.","description":"Христијански празник посветен на Христовото вознесување на небото, што се слави на четириесеттиот ден по Велигден; Вознесение."},{"word":"спасоносен","type":"прид.","description":"Што носи спас, што спасува. Спасоносен лек. Спасоносно средство. Спасоносна надеж. Спасоносни совети."},{"word":"спастра","type":"ж.","description":"Ред во куќа. Голема спастра."},{"word":"спастрен","type":"прид.","description":"Што е уреден, прибран, дотеран. Спастрена куќа. Спастрено дете."},{"word":"спастри","type":"св.","description":"Доведе нешто во ред, во уредна состојба, собере нешто што е расфрлано, растурено на едно место, раскрене. Спастрив што имаше за спастрување. Домаќинке, спастри си ја куќата!"},{"word":"спасувач","type":"м.","description":"Тој што е обучен и што има задача да спасува, член на спасувачка екипа. Спасувачите ги спасија давениците во езерото. Спасувачите многу помогнаа во спасување на настраданите во земјотресот."},{"word":"спасувачки","type":"прид.","description":"Што се однесува на спасувач. Спасувачки тим. Спасувачка служба."},{"word":"спатија","type":"ж.","description":"Една од боите на картите за играње, црна трилисна детелина; треф."},{"word":"спахија","type":"м.","description":"Феудален коњаник во Турското Царство."},{"word":"спахилак","type":"м.","description":"Звање, достоинство на спахијата."},{"word":"спахиство","type":"ср.","description":"Владеењето на спахијата."},{"word":"спашка","type":"св.","description":"Збрка, набрка некого. Мајката ги спашка децата поради пакоста направена дома."},{"word":"спев","type":"м.","description":"Подолга поема. Спевот за Одисеј."},{"word":"спее","type":"св.","description":"Состави, создаде песна или друга поголема поетска творба."},{"word":"спектакл","type":"м.","description":"Јавна претстава или настап што предизвикува воодушевување и остава силен впечаток со сценски и други визуелни ефекти. Музички спектакл. Интернационални филмски спектакли."},{"word":"спектакуларен","type":"прид.","description":"Извонредно интересен, величествен, импресивен. Спектакуларен концерт. Спектакуларна програма."},{"word":"спектар","type":"м.","description":"(физ.) Сноп од разнобојни зраци што се добива при преминување и разлагање на сончевата светлина низ стаклена призма. Бои на спектарот."},{"word":"спектрален","type":"прид.","description":"(физ.) Што припаѓа, што се однесува на спектар."},{"word":"спектрограм","type":"м.","description":"Снимка добиена од спектограф."},{"word":"спектрограф","type":"м.","description":"Направа за снимање на спектри."},{"word":"спектроскоп","type":"м.","description":"Направа за спектрална анализа."},{"word":"спектроскопија","type":"ж.","description":"Определување на хемиските соединенија преку проучување на нивните спектри со помош на спектроскоп."},{"word":"спекулативен","type":"прид.","description":"(филоз.) Што е добиен, до кој се дошло преку спекулација, со набљудување, испитување, теоретско размислување."},{"word":"спекулација","type":"ж.","description":"(филоз.) Чисто теоретско, умствено, интуитивно спознавање; акција, практика."},{"word":"спекулира","type":"несв.","description":"Многу размислува, теоретизира."},{"word":"спелеолог","type":"м.","description":"Специјалист по спелеологија."},{"word":"спелеологија","type":"ж.","description":"Наука што се занимава со проучување на пештерите."},{"word":"спепели","type":"св.","description":"Претвори во пепел. Пожарите ги спепелија шумите."},{"word":"сперлив","type":"прид.","description":"Што се изделува од другите, необичен, чуден. Сперлив човек."},{"word":"сперма","type":"ж.","description":"Густа, матна течност со сперматозоиди, што ја исфрла машкиот полов орган."},{"word":"сперматозоид","type":"зам.","description":"Подвижна машка полова клетка која оплодува женска полова клетка за развивање нов органи"},{"word":"спермацет","type":"ж.","description":"Густа материја слична на восок што се добива од коските на посебен вид морски риби."},{"word":"спермацетен","type":"прид.","description":"Што е од спермацет. Спермацетна маса."},{"word":"специјален","type":"прид.","description":"Што е однапред определен, назначен за некого или за нешто. Специјален авион. Специјална луксузна вила. Специјално место во ложата. Специјален известувач. Специјална облека. Специјална комисија. Специјални мерки."},{"word":"специјалец","type":"м.","description":"Полицаец што врши специјални задачи, член на специјална полициска единица."},{"word":"специјализант","type":"м.","description":"Тој што е на специјализација."},{"word":"специјализација","type":"ж.","description":"Стекнување специјални знаења во некоја област, научно, стручно и друг вид усовршување. Медицинска специјализација. Спортска специјализација. Специјализација во странство. Универзитетот одвои средства за специјализации."},{"word":"специјализира","type":"св. и несв.","description":"Стекне, стекнува специјални знаења, се усоврши, се усовршува во определена област од науката, уметноста и занаетот. Синот специјализира срцеви болести. Тој специјализира соло-пеење. Сосетката го специјализира фризерството во странство."},{"word":"специјалист","type":"м.","description":"Тој што е стручно усовршен во некоја област од науката, уметноста и занаетот; тој што се истакнува со врвна стручност во нешто. Специјалист за детски болести. Воен специјалист."},{"word":"специјалитет","type":"м.","description":"Извонреден производ, посебен вид производ."},{"word":"специјалност","type":"ж.","description":"Гранка, потесно подрачје, потесна струка од науката, уметноста и занаетот."},{"word":"специфика","type":"ж.","description":"Типична карактеристика, особина, одлика на нешто; посебност. Национална специфика. Специфика на македонскиот јазик. Специфики на народното творештво."},{"word":"спецификација","type":"ж.","description":"Подробен, исцрпен опис на бројот, составот и на специфичните особености на некој индустриски производ, стока итн."},{"word":"специфицира","type":"св. и несв.","description":"Одделно, поединечно наведе, наведува, наброи, набројува, распредели, распределува, опише, опишува нешто, изврши, извршува спецификација"},{"word":"специфичен","type":"прид.","description":"Што има своја специфика, карактеристичен, посебен. Специфичен вид. Специфичен облик. Специфична положба. Специфично обележје. Специфични услови за работа."},{"word":"спечали","type":"св.","description":"Заработи, стекне нешто (пари, имот и сл.) со многу труд, работа. Тој сам спечали сè што има. Таткото спечалил многу пари и се вратил дома."},{"word":"спечен","type":"прид.","description":"Што е заостанат во развојот. Спечено дете."},{"word":"спече се","type":"св.","description":"Заостане во развојот, не напредува, не се развива."},{"word":"спечок","type":"м.","description":"Тој што заостанал во развојот, спечен човек."},{"word":"спида","type":"ж.","description":"Ветер што врти во круг, силен ветер; лошо време, невреме."},{"word":"спие","type":"несв.","description":"Се наоѓа во состојба на сон. Таа ноќ спиев со децата. Тој ретко спиеше дома. Пак не си спал од болеста. Спиј, чедо, спиј!"},{"word":"спија","type":"ж.","description":"Обично во изразот: прва спија ‒ прв сон."},{"word":"спијач","type":"м.","description":"Тој што спие многу; спанко."},{"word":"спика","type":"св.","description":"Стави во нешто тесно со притискање, насила. Детето ги спика работите в џеб."},{"word":"спикер","type":"м.","description":"Тој што чита текст пред микрофон на радиостаница или на телевизија. Спикерот ги читаше најновите вести."},{"word":"спикира","type":"несв.","description":"Работи како спикер. Таа спикира во Македонското радио."},{"word":"спила","type":"м.","description":"Стрмна, висока и остра карпа. Варовита спила. Спили од вулканско потекло."},{"word":"спилест","type":"прид.","description":"Што се состои од спили. Спилест брег. Спилеста страна од ридот. Спилести планини."},{"word":"спипиле","type":"ср.","description":"Тој што често спие, што е склон кон спиење."},{"word":"спирала","type":"ж.","description":"(мат.) Крива линија што образува низа извивки околу една точка или оска."},{"word":"спирален","type":"прид.","description":"Што е во форма на спирала. Спирална линија. Спирална пружина. Спирални скали."},{"word":"спирант","type":"м.","description":"Во фонетиката ‒ струен консонант."},{"word":"спири се","type":"св.","description":"Се запне за нешто, се заинаети. Тој се спирил да биде по негово."},{"word":"спиритизам","type":"м.","description":"Мистично верување дека човекот може да општи со душите на умрените."},{"word":"спиритист","type":"м.","description":"Тој што се занимава со спиритизам, приврзаник на спиритизмот."},{"word":"спиритистички","type":"прид.","description":"Што се однесува на спиритизам и спиритист. Спиритистичка сеанса."},{"word":"спиритуален","type":"прид.","description":"Што се однесува на духот, духовен. Спиритуален живот."},{"word":"спиритуализам","type":"м.","description":"Идеалистичко учење според кое почеток и основа на сè што постои во светот е духот, а материјата е само негова манифестација."},{"word":"спиритуалист","type":"м.","description":"Приврзаник на спиритуализмот."},{"word":"спиритуалистички","type":"прид.","description":"Што се однесува на спиритуализам и на спиритуалист."},{"word":"спис","type":"м.","description":"Општ назив за официјален документ, исправа, акт и сл."},{"word":"списание","type":"ср.","description":"Периодично издание со повеќе соработници од определена област (наука, струка, забава итн.) оформено како книга. Месечно списание. Странско списание. Модни списанија. Стручни списанија."},{"word":"списка","type":"св.","description":"Одеднаш почне да писка. Жената списка со очаен глас. Детето списка исплашено."},{"word":"список","type":"м.","description":"Листа со имиња на лица или на предмети. Избирачки список. Список на исчезнати лица. Платни списоци. Список на канцелариски материјал."},{"word":"спитомен","type":"прид.","description":"Што е направен питом, припитомен. Спитомено животно."},{"word":"спитоми","type":"св.","description":"припитоми."},{"word":"спица","type":"ж.","description":"Дел од колце на запрежна кола што ја врзува главината со наплатите."},{"word":"спица","type":"ж.","description":"Ситно и многу остро парче дрво што лесно влегува под кожата и предизвикува силна болка. Спица од штицата му влегла под ноктот."},{"word":"спицарија","type":"ж.","description":"Аптека."},{"word":"сплав","type":"м.","description":"Пловно средство, што се движи обично по река, направено од преплетени греди и сл. Сплав од бамбусова трска."},{"word":"сплавар","type":"м.","description":"Тој што управува со сплав."},{"word":"сплавари","type":"несв.","description":"Плови, превозува со сплав. Тој сплавареше со туристи по реката."},{"word":"спласне","type":"св.","description":"За оток или за нешто подуено ‒ попушти, ослаби. Отокот на коленото спласна. Образите му спласнале, подбрадокот му се спуштил."},{"word":"спласти","type":"св.","description":"Собере, сложи во пластови; Селаните го спластиле сеното."},{"word":"сплеска","type":"св.","description":"Со удар или притисок направи нешто плоскаво, смачка. Му го сплеска носот."},{"word":"сплеска","type":"св.","description":"Одеднаш почне да ракоплеска;"},{"word":"сплескан","type":"прид.","description":"Што е плоскав, обично од удар или притисок. Сплескан шлем. Сплескана чинија. Сплескан нос."},{"word":"сплет","type":"м.","description":"Тоа што е меѓусебно исплетено, измешано, преплет. Сплет од ореови гранки. Сплет од народни ора."},{"word":"сплетка","type":"ж.","description":"Клевета, лукавство, измама, интрига. Животот го помина во сплетки и озборувања. Жените често правеа разни сплетки и кавги во куќата."},{"word":"сплетка","type":"св.","description":"Заплетка, замрси. Жената ги сплетка конците."},{"word":"сплеткан","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од сплетка."},{"word":"сплеткар","type":"м.","description":"Тој што прави сплетки."},{"word":"сплеткари","type":"несв.","description":"Прави сплетки. Жените по цел ден седеа и сплеткареа."},{"word":"сплеткарство","type":"ср.","description":"Особина на сплеткар; сплеткарење."},{"word":"спливне","type":"св.","description":"Почне да плива, заплива."},{"word":"сплиска","type":"св.","description":"безл. Одеднаш почне да плиска дожд."},{"word":"сплит","type":"м.","description":"Вид растение слично на повит; Cuscuta."},{"word":"Сплит","type":"м.","description":"Приморски град во Хрватска."},{"word":"сплотен","type":"прид.","description":"Што претставува целина, здружен, обединет. Сплотено семејство. Сплотени сили."},{"word":"сплоти","type":"св.","description":"Здружи, обедини. Тие ќе ги сплотат силите во борбата против организираниот криминал. Заедничките интереси ги сплотија работниците."},{"word":"сплуе се","type":"св.","description":"За човек ‒ се распадне, изгние (обично од долго лежење). Старицата се сплула од тешката болест."},{"word":"сплуска","type":"св.","description":"Одеднаш почне да плуска."},{"word":"спогодба","type":"ж.","description":"Постигната заемна согласност, договор околу нешто спорно; 1 а). Постигне спогодба. Меѓународна спогодба. Нарушување на спогодбата."},{"word":"спогодбен","type":"прид.","description":"Што учествува во спогодба, што се однесува на спогодба; договорен. Спогодбено решение. Спогодбени страни."},{"word":"спогоди се","type":"св.","description":"Постигне спогодба, се договори. Селаните се спогодија да направат црква. Се спогодив за цената на автомобилот."},{"word":"сподели","type":"св.","description":"Изнесе свои мисли, тешкотии, проблеми пред некого заради помош, совет. Таа ги сподели своите тајни со мајка си."},{"word":"сподоби","type":"св.","description":"Го снајде некого нешто, се најде во некаква, обично непријатна положба."},{"word":"споен","type":"прид.","description":"Што спојува, што врзува едно со друго. Споени листови хартија. Споени вагони."},{"word":"спознае","type":"св.","description":"Стане свесен за нешто, запознае нешто. Девојката ја спозна големата родителска грижа."},{"word":"спознание","type":"ср.","description":"Резултат на мисловната дејност на свеста, својствена на човекот, во субјективното поимање на објективната стварност."},{"word":"спои","type":"св.","description":"Поврзе, соедини едно со друго (со врзување, прикрепување, шиење и сл.). Со спојница ги споив листовите хартија. Столарот ги спои страните од орманот. Кројачот ги спои ракавите од палтото."},{"word":"спој","type":"м.","description":"Поврзување, соединување, составување. Мозаичен спој. Спој на искуството и младоста. Синтагматски споеви."},{"word":"спојка","type":"ж.","description":"Тоа со коешто се спојува, се поврзува, се составува нешто."},{"word":"спојлив","type":"прид.","description":"Што може да се спои; сврзлив. Спојливи елементи."},{"word":"спојме","type":"св.","description":"Науми, намисли нешто. Тој спојмил да го смени занимањето."},{"word":"спојница","type":"ж.","description":"Тоа со коешто се спојува, се поврзува, се составува нешто, спојка."},{"word":"спокоен","type":"прид.","description":"Што е мирен, неподвижен, тивок. Спокојна приквечерина."},{"word":"спокојство","type":"ср.","description":"Состојба без возбудување, мир. Душевно спокојство. Дремливо спокојство. Спокојството на ноќта. Спокојство во гласот."},{"word":"сполај","type":"чест.","description":"За изразување благодарност, благодарам, обично во израз: сполај ти, сполај му на Господа, сполај им на поздравот."},{"word":"спомагало","type":"ср.","description":"Направа што служи како помошно средство."},{"word":"спомагач","type":"м.","description":"Тој што помага во нешто."},{"word":"спомен","type":"м.","description":"Сеќавање на некого или на нешто. Незаборавен спомен. Непријатен спомен. Остана споменот за него. Спомени од младоста. Спомени од селото."},{"word":"споменар","type":"м.","description":"Книга за запишување спомени, албум. Гимназиски споменар."},{"word":"спомене","type":"св.","description":"При зборување или пишување, патем именува, наведе име на некого или на нешто. Го спомена името на домаќинот и побара да му отворат. Тој поцрвенуваше кога ќе го споменеа. Нема да споменат никакви пари. Тој случај толку пати го споменаа денес."},{"word":"споменик","type":"м.","description":"Архитектонско или скулптурно дело во спомен на некоја значајна личност или значаен настан. Споменик на Климент Охридски. Споменик на паднатите борци."},{"word":"споменица","type":"ж.","description":"Книга издадена во спомен на некој настан или личност. Споменица на Институтот за македонски јазик. Споменица на ослободителите на градот."},{"word":"споменичен","type":"прид.","description":"Што се однесува на споменик. Споменично обележје."},{"word":"спондеј","type":"м.","description":"Двосложна ритмичка стапка со нагласени (долги) слогови."},{"word":"спондилоза","type":"ж.","description":"Заболување кое настанува поради дегенеративни промени на 'рбетот. Вратна спондилоза. Лумбална спондилоза. Грбна спондилоза."},{"word":"спонзор","type":"м.","description":"Тој што спонзорира; дарител."},{"word":"спонзорира","type":"св. и несв.","description":"Материјално помага, помогне некаква активност, поддржи, поддржува."},{"word":"спонзорство","type":"ср.","description":"Дејност на спонзор; покровителство, материјална поддршка."},{"word":"спонтан","type":"прид.","description":"Што се јавува сам од себе, без надворешни влијанија, природен, непринуден, непречен. Спонтан разговор. Спонтан отпор. Спонтан начин. Спонтана смеа. Спонтани реакции."},{"word":"спопалави","type":"св.","description":"Направи палав, почне да се однесува немирно, палаво; спобудали, споулави. Виното и ракијата, а пред сè веселото друштво го спопалавеа."},{"word":"спор","type":"м.","description":"Расправија, препирка. Жесток спор. Семеен спор. Ситни спорови. Сериозни спорови."},{"word":"спора","type":"ж.","description":"Едноклеточен организам за бесполово размножување што е способен да преживее подолго време, во неповолни услови, кај голем број бактерии, растенија, алги, габи и сл."},{"word":"спорадичен","type":"прид.","description":"Што се јавува, што се случува понекогаш, повремен, непостојан, случаен. Спорадичен пример. Спорадична мисла. Спорадична појава. Спорадично прашање. Спорадични сеќавања. Спорадични моменти."},{"word":"споразумение","type":"и.","description":"Спогодба."},{"word":"според","type":"предл.","description":"Сообразеност со некого или со нешто, усогласеност, заснованост. Постапка за избор според новиот Закон за високо образование. Плата според сработеното. Постапувајте според наредбите."},{"word":"споредба","type":"ж.","description":"Споредување, сопоставување на едно нешто со друго за да се видат разликите и заедничките црти. Споредба на карактерот. При споредбата на двете песни се јавуваат разлики. Старецот правеше споредба на животот некогаш и денес."},{"word":"споредбен","type":"прид.","description":"Што се засновува врз споредба; компаративен. Споредбен метод. Споредбена граматика. Споредбено проучување. Споредбени вежби."},{"word":"спореден","type":"прид.","description":"Што не е основен, главен, што не е суштествен, небитен; Спореден влез. Спореден предмет. Споредна улица. Споредна функција. Споредни ликови."},{"word":"спореди","type":"св.","description":"Сопостави за да утврди разлики или заеднички црти, направи споредба. Редакторот ја спореди старата верзија на текстот со новата. Комисијата ќе ги спореди тестовите со ист број бодови. Местото го споредив со родното село."},{"word":"споредлив","type":"прид.","description":"Што може да се спореди. Споредлива тежина. Споредливи својства."},{"word":"спорен","type":"прид.","description":"Што предизвикува спор, за кој се спори. Спорен момент. Спорна одлука. Спорно прашање. Спорно место."},{"word":"спори","type":"несв.","description":"Води спор, спротивставува свое мислење, се расправа. Тој спореше со татко му по разни прашања. Споревме, но сепак се сложивме."},{"word":"спорија","type":"ж.","description":"Печено семе од тиква."},{"word":"спорт","type":"м.","description":"Физички вежби и игри за одржување на здравјето, за забава или заради натпреварување. Воден спорт. Зимски спортови. Активно се занимава со спорт."},{"word":"спортист","type":"м.","description":"Тој што се занимава со спорт."},{"word":"спортски","type":"прид.","description":"Што се однесува на спорт. Спортски натпревар. Спортски пренос. Спортски клуб. Спортска игра. Спортски трофеи."},{"word":"спортува","type":"несв.","description":"Се занимава со спорт. Неговиот син учеше и спортуваше."},{"word":"способен","type":"прид.","description":"Што има способност за нешто, надарен. Способен адвокат. Способна домаќинка. Способни актери."},{"word":"способност","type":"ж.","description":"Дарба, надареност, талент."},{"word":"спотера","type":"св.","description":"Потера добиток, дивеч, згони. Трагачите ги спотераа коњите по патот. Момчето ги спотера козите нагоре кон шумата. Волкот ги спотера овците."},{"word":"спотне","type":"св.","description":"Подбуцне, расчепка оган подобро да гори."},{"word":"споулави","type":"св.","description":"Направи, предизвика некој да стане улав или да се однесува како улав. Вревата го споулави старецот."},{"word":"справедлив","type":"прид.","description":"Што е праведен, правичен. Строг но справедлив човек. Справедливи одлуки."},{"word":"справи се","type":"св.","description":"Излезе на крај, совлада пречки, тешкотии. Toj се справи со проблемите на работното место. Полицајците ефикасно се справија со побунетите затвореници."},{"word":"спрасна","type":"прид.","description":"За свиња ‒ што носи плод, што треба да се опраси."},{"word":"спрасност","type":"ж.","description":"Состојба кога свињата носи плод, од оплодувањето до опрасувањето."},{"word":"спрашти","type":"св.","description":"Избега, се загуби без трага, исчезне, го снема. Децата го забележаа полјакот и ја спраштија. Родителите заспаа и таа ја спрашти оддома. Го јавнал моторот и спраштил."},{"word":"спрега","type":"ж.","description":"Две или повеќе животни спрегнати заедно."},{"word":"спрегне","type":"св.","description":"впрегне_1"},{"word":"спреде","type":"св.","description":"Заврши со предење, испреде до крај. Бабата ја спреде влачената волна."},{"word":"спреј","type":"м.","description":"Течност распрсната во многу ситни капки под притисок."},{"word":"спрема","type":"предл.","description":"Обележје, карактер на односот на некого или нешто. Сè уште немаме став спрема вашиот предлог. Исполнети со неизмерна љубов спрема децата."},{"word":"спрема","type":"ж.","description":"Подготовка. Школска спрема."},{"word":"спрета","type":"св.","description":"Направи брзи движења со телото (со рацете и нозете) за да се ослободи од нешто. Детето спрета под ќебето. Коњот спрета со нозете и висна."},{"word":"спречен","type":"прид.","description":"Што е оневозможен во извршување на нешто."},{"word":"спречи","type":"св.","description":"Попречи, оневозможи нешто да изврши, не дозволи нешто да се случи. Работата ќе го спречи да замине на одмор со семејствто. Пожарникарите го спречија ширењето на пожарот."},{"word":"спречка","type":"св.","description":"Предизвика караница, расправија. Ги спречкаа децата."},{"word":"спржи","type":"св.","description":"(разг.) Приготви јадење со пржење, испржи. Таа спржи месо за ручек."},{"word":"спријатели","type":"св.","description":"Спои со некаква духовна врска, зближи, здружи. Ги спријатели љубовта кон книгата. Туѓината ги спријатели двете семејства."},{"word":"спринт","type":"м.","description":"Трчање со голема брзина на кратки патеки; забрзување на најголема можна брзина на натпревари при крајот на трчањето."},{"word":"спринтер","type":"м.","description":"Тој што спринтува."},{"word":"спринтува","type":"несв.","description":"Се занимава со спринт, трча на кратка патека."},{"word":"спрлна","type":"прид.","description":"За магарица ‒ што носи плод, што треба да се опрли."},{"word":"спроведе","type":"св.","description":"(разг.) Одведе некого на определено место. Го спровеле в затвор."},{"word":"спроведлив","type":"прид.","description":"Што може да се спроведе, изводлив, остварлив. Спроведлив план. Спроведливи решенија."},{"word":"спровод","type":"м.","description":"Група луѓе што спроведуваат некого. Мртовечки спровод. Со тажна музика спроводот тргна. Со спровод го донесоа во градот."},{"word":"спроводен","type":"прид.","description":"Што спроведува нешто. Спроводен канал. Спроводна жица."},{"word":"спроводлив","type":"прид.","description":"Што може да спроведе енергија, вода и др. Спроводлива жица."},{"word":"спроводник","type":"м.","description":"Материјал што спроведува добро топлина, звук, електрична енергија и сл."},{"word":"спростур","type":"м.","description":"Направа за сушење рибарска мрежа."},{"word":"спроти","type":"предл.","description":"Пространствено значење ‒ поставено отаде, од таа страна спрема некого или нешто. Заводот е спроти болницата. Касарната ја преселија спроти фабриката за тули."},{"word":"спротива","type":"прил.","description":"Отспротива. Влегоа во кафеаната спротива."},{"word":"спротивен","type":"прид.","description":"а) За правец ‒ обратен од дадениот, првичниот. Спротивен ветер. Спротивна насока. б) Што е во положба едно наспрема друго. Спротивен крај. Спротивен табор. Спротивна страна."},{"word":"спротиви се","type":"св.","description":"Искаже незадоволство од нешто; се спротивстави. Тој се спротиви и си го покажа својот инает. Работниците жестоко се спротивија на одлуката за прекувремено работење."},{"word":"спротивстави","type":"св.","description":"Стави едно како спротивно на друго. Тој ги спротивставил личните интереси наспроти интересите на општествената заедница."},{"word":"спрпа","type":"св.","description":"Одеднаш почне да прпа;"},{"word":"спрпела","type":"св.","description":"Извалка во прашина, пепел, земја и сл. Детето ја спрпела топката во кал."},{"word":"спрпори","type":"св.","description":"Одеднаш почне да прпори;"},{"word":"спрпоти","type":"св.","description":"Одеднаш почне да прпоти;"},{"word":"спрсне","type":"св.","description":"Наеднаш, нагло почне некое дејство; Јагнето спрсна да бега кон потокот."},{"word":"спружи","type":"св.","description":"Протегне, спростре. Свештеникот ги спружи рацете напред за да го благослови лебот. Тој седна и ја спружи десната нога. Ја спружиле рогозината спроти сонце."},{"word":"спука","type":"св.","description":"Одеднаш почне да пука; припука. Спука мразот под нозете. Војниците спукаа со пушките."},{"word":"спукоти","type":"св.","description":"Припука, спука силно. Во селото спукотија пушки."},{"word":"спурен","type":"прид.","description":"За време, воздух ‒ што е со спурнина; Спурното време траеше веќе цела недела."},{"word":"спурен","type":"прид.","description":"Што е без свежина, овенат. Спурен лист."},{"word":"спури","type":"св.","description":"Направи нешто да свене, да изгуби свежина. Силното сонце ги спури лисјата на краставиците. Топлиот воздух го спури тутунот."},{"word":"спуст","type":"м.","description":"Скијачка дисциплина во која натпреварувачите се спуштаат по многу стрмна патека со што поголема брзина."},{"word":"спутник","type":"м.","description":"сателит."},{"word":"спушти","type":"св.","description":"Премести, симне некого или нешто од повисоко на пониско место. Таа ги спушти ролетните од прозорците. Болничарката ги спушти нозете од креветот на болното момче. Тој ја спушти главата на перницата."},{"word":"сработи","type":"св.","description":"Заврши некоја работа, изработи нешто. Мајсторот ја сработи својата работа. Сите ученици ги сработиле домашните задачи по математика. Архитектот ќе го сработи проектот до крајот на месецов."},{"word":"срази","type":"св.","description":"Победи, порази во борба, во натпревар."},{"word":"сразмер","type":"м.","description":"Сооднос по некоја мера, по цена, качество итн.; соодветност, пропорционалност;"},{"word":"сразмерен","type":"прид.","description":"Што соодветствува по сразмер, соодветен, пропорционален. Сразмерен данок. Сразмерна тежина. Сразмерна казна. Сразмерни сили."},{"word":"срам","type":"м.","description":"Непријатно чувство предизвикано од сознанието за сопствените непристојни, неприфатливи, неугодни постапки или навредливи зборови. Голем срам. Се вцрви од срам. Без срам ја изнавреди старицата. Се караа без срам. Нели ти е срам?"},{"word":"срамежлив","type":"прид.","description":"Што чувствува срам. Срамежлив син. Срамежлива невеста. Срамежливо девојче."},{"word":"срамежливец","type":"м.","description":"Тој што е срамежлив."},{"word":"срамежливко","type":"м.","description":"За дете ‒ што е многу срамежливо."},{"word":"срамен","type":"прид.","description":"Што предизвикува срам. Срамен чин. Срамна работа. Срамни постапки."},{"word":"срами","type":"несв.","description":"Нанесе, предизвика состојба, чувство на срам. Синот ги срамеше родителите со дрското однесување. Не срами ме пред гости!"},{"word":"срамни","type":"св.","description":"Израмни, направи нешто да биде рамно; направи рамно со земјата. Градежниците го срамнија теренот за градба."},{"word":"срамник","type":"м.","description":"Тој што се однесува срамно, бесрамник, срамотник."},{"word":"срамниче","type":"ср.","description":"Последно послужено парче од некој вид храна (леб, месо, овошје и сл.) кое никој не го зема од срам."},{"word":"срамниче","type":"ср.","description":"Растение со бел цвет и црн толчник насреде; Orlaya; Daucus carota."},{"word":"срамота","type":"ж.","description":"Состојба на тоа што е срамно; навреда на достоинството и честа, бесрамност, нечесност. Срамота е да се лаже."},{"word":"срамотен","type":"прид.","description":"Што предизвикува срамота, срамен, нечесен. Срамотен чин. Срамотна похота. Срамотно дело."},{"word":"срамоти","type":"несв.","description":"Нанесува некому срам. Таа се колнеше во него, а тој ја срамотеше секаде."},{"word":"срамувалка","type":"ж.","description":"Дел од невестинска народна носија, невестински вел."},{"word":"сраснатост","type":"ж.","description":"Состојба на тоа што е сраснато."},{"word":"срасне","type":"св.","description":"Се поврзе, се соедини, се спои во процесот на растење, на обновување, зарасне, прирасне. Калемот на јаболкницата срасна добро. Скршените коски му сраснаа брзо."},{"word":"срастенка","type":"ж.","description":"Сложен збор што се формира со непосредно срастување на два збора, при што се чува меѓусебниот синтаксички однос на зборовите и нивните флексиски елементи."},{"word":"србизам","type":"м.","description":"Заемка од српскиот јазик."},{"word":"србизира","type":"св. и несв.","description":"Посрби, посрбува некого."},{"word":"Србија","type":"ж.","description":"Држава во Европа."},{"word":"срдба","type":"ж.","description":"Состојба на тој што е срдит или на пројавено незадоволство, лутина, гнев, јарост. Го обзела силна срдба. Нема срдба и горчина во тебе! Глас без срдба."},{"word":"срдечен","type":"прид.","description":"За човек ‒ добар, мил, љубезен. Срдечна личност."},{"word":"срдешница","type":"ж.","description":"Пролив, дизентерија."},{"word":"срди","type":"несв.","description":"Предизвикува некому срдба, исполнува некого со срдба, разгневува, лути, јадосува. Лошото однесување многу го срдеше."},{"word":"срдит","type":"прид.","description":"Што е исполнет со срдба, што чувствува срдба кон некого, лут, гневен, бесен. Срдит човек. Срдити деца."},{"word":"срдлив","type":"прид.","description":"Што се срди лесно."},{"word":"сребрар","type":"м.","description":"Тој што изработува накит и други предмети од сребро."},{"word":"сребрее","type":"несв.","description":"За коса, брада и сл. ‒ почнува да белее, побелува, станува сед. На татко ми му сребрее косата."},{"word":"сребрен","type":"прид.","description":"Што е изработен од сребро, што е посребрен или што е извезен со сребро. Сребрен прстен. Сребрени пафти. Сребрен медал. Сребрена статуа. Кошула со сребрен шев."},{"word":"сребренест","type":"прид.","description":"Што има боја како сребро, што е како сребро. Сребренеста светлина. Сребренести бранови."},{"word":"сребреник","type":"м.","description":"(арх.) Сребрена пара."},{"word":"сребреникав","type":"прид.","description":"Што во мала мера го изразува својството на сребрената боја. Сребреникава магла. Сребреникави бранови."},{"word":"сребреница","type":"ж.","description":"Сребрена чаша."},{"word":"сребри","type":"несв.","description":"Посребрува, дава сјај, боја на сребро. Сонцето ја сребреше мирната вода на езерото. Сланата ги сребреше дрвјата."},{"word":"сребро","type":"ср.","description":"(хем.) Благороден блескав метал со сивкавобела боја, хемиски елемент; симбол Ag. Топилница на сребро."},{"word":"сребро-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложен збор значи дека тоа што е именувано со вториот дел од сложениот збор е од сребро или како од сребро, сребресто (обично во поетскиот јазик): сребробел, среброглав, среброкос."},{"word":"сребробел","type":"прид.","description":"Што е бел како сребро. Сребробела коса."},{"word":"среброглав","type":"прид.","description":"Што има глава со побелена коса како сребро, среброкос."},{"word":"среброкос","type":"прид.","description":"Што има коса со боја на сребро."},{"word":"сребролик","type":"прид.","description":"Што изгледа како сребро, што личи на сребро."},{"word":"сребролистен","type":"прид.","description":"Што има лисја со боја на сребро, што е со сребрести лисја. Сребролисни врби."},{"word":"среброљубец","type":"м.","description":"Тој што е среброљубив. Голем среброљубец."},{"word":"среброљубив","type":"прид.","description":"Што сака сребро, што е алчен за пари. Среброљубив кадија."},{"word":"среброрун","type":"прид.","description":"Што има руно со боја на сребро. Среброруно јагне."},{"word":"сред","type":"предл.","description":"Пространствено значење: а) Нешто што се наоѓа на средината, на еднакво растојание од краиштата на именуваното место. Масата не треба да стои сред соба. Врвулица сред улица. б) Наоѓање меѓу нешто, во определена средина, круг на луѓе. Исклучок сред потпросечните пејачи. Голем раздор сред студентите на УКИМ."},{"word":"среда","type":"ж.","description":"Третиот ден во неделата, ден по вторникот. Минатата среда. Во среда се пости."},{"word":"среда","type":"ж.","description":"(ретко) средина1_1"},{"word":"средба","type":"ж.","description":"Состанок. Прва средба. Ненадејна средба. Средба во паркот. Куси средби."},{"word":"среде","type":"предл.","description":"Депонија среде нива. Среде зима лубеница, среде лето жолта дуња. Се скри среде толпата."},{"word":"среде","type":"прил.","description":"На средината, во средината. Сакаше да седна среде. Згазна среде во калта. Патот поминуваше среде нивите."},{"word":"среден","type":"прид.","description":"Што е доведен во ред. Средена состојба. Средени односи."},{"word":"Среден Исток","type":"м.","description":"Географски регион во Азија, го опфаќа јужниот дел на континентот, т.е. државите Авганистан, Пакистан, Индија и Бангладеш."},{"word":"среденсредниот","type":"прид.","description":"Што се наоѓа на средината, еднакво оддалечен од краиштата на нешто. Среден ред. Средна позиција."},{"word":"средзима","type":"ж.","description":"Средина на зимата."},{"word":"средзимен","type":"прид.","description":"Што се однесува на средзима, што се случува средзима. Средзимен пејзаж."},{"word":"среди","type":"св.","description":"Доведе нешто во ред, доведе во определена состојба, поправи нешто според определени барања и потреби. Домаќинката ја среди гостинската соба. Архиварката ги среди материјалите."},{"word":"средина","type":"ж.","description":"а) Место приближно еднакво оддалечено од краевите на целоста; центар. Во средината на собата имаше маса со столови. Црн толчник во средината на цветот. Листови од средината на тетратката. Средината од филмот. б) (мат., физ.) Точка еднакво оддалечена од сите точки на кругот или на топката; центар."},{"word":"средина","type":"ж.","description":"Збир од природните животни услови на живиот свет. Природна средина. Здрава еколошка средина."},{"word":"средишница","type":"ж.","description":"Во шахот ‒ средишниот дел од играта."},{"word":"средиште","type":"ср.","description":"средина2. (прен.) Значајно место на некаква дејност. Културно средиште. Религиозно средиште."},{"word":"средиштен","type":"прид.","description":"Што се однесува на средиште; централен. Средишниот дел."},{"word":"средлетен","type":"прид.","description":"Што се однесува на средлето, што се се случува средлето. Средлетна безветрина."},{"word":"средлето","type":"ср.","description":"Средина на летото."},{"word":"Средна Азија","type":"ж.","description":"Географски регион во Азија, го опфаќа централниот дел на континентот, т.е. азискиот дел на Русија, како и државите што се граничат со неа."},{"word":"Средна Америка","type":"ж.","description":"Дел од американскиот континент, помеѓу Мексико и Јужна Америка, како и островите од Карипското Море."},{"word":"средник","type":"м.","description":"Селанец со мал имот што го обработува сам."},{"word":"среднист","type":"м.","description":"Тој што е со средно образование."},{"word":"средно","type":"прил.","description":"Во просек, еднонадруго. Се капеше во езерото средно двапати на ден."},{"word":"средно-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложениот збор може да означува: а) дека нешто се наоѓа во средината на тоа што е именувано со вториот дел (средновечен, средноноќен, среднорочен); б) дека е среден, просечен во нешто според вториот дел од сложениот збор (средноимотен, среднодимензијален, среднораст, среднорочен)."},{"word":"средновековен","type":"прид.","description":"Што се однесува на средновековието. Средновековен споменик. Средновековна писменост. Средновековни записи."},{"word":"средновековие","type":"ср.","description":"Епоха што го опфаќа средниот век"},{"word":"средногодишен","type":"прид.","description":"Што е на средни години од човечкиот живот; средновечен. Средногодишен работник. Средногодишна возраст."},{"word":"среднодимензијален","type":"прид.","description":"Што е со средни, просечни димензии. Среднодимензијална труба."},{"word":"средноимотен","type":"прид.","description":"Што е средно, просечно имотен во однос на другите. Средноимотно благородништво. Средноимотни класи."},{"word":"средноќ","type":"прил.","description":"Средина на ноќта; полноќ."},{"word":"средноќен","type":"прид.","description":"Што се однесува на средноќ, што се случува на средноќ. Средноќен минувач. Средноќна тишина."},{"word":"среднораст","type":"прид.","description":"Што е со среден, просечен раст."},{"word":"среднороченсреднорочниот","type":"прид.","description":"Што се дава за или се предвидува на среден рок. Среднорочен план."},{"word":"средношколец","type":"м.","description":"Ученик во средна школа, во средно училиште."},{"word":"средобежен","type":"прид.","description":"Што бега при вртењето од средината, од центарот кон периферијата, центрифугален."},{"word":"средовечен","type":"прид.","description":"За човек - што е на средни години. Средовечен човек."},{"word":"Средоземно Море","type":"ср.","description":"Море помеѓу Европа, Азија и Африка."},{"word":"средопосен","type":"прид.","description":"Што се однесува на средопост. Средопосен петок."},{"word":"средопосница","type":"ж.","description":"Средопосна недела."},{"word":"средопост","type":"м.","description":"Средина на постот."},{"word":"средорек","type":"м.","description":"Место меѓу ракави на река, речен остров."},{"word":"средочен","type":"прид.","description":"Што се однесува на среда. Средочни пости."},{"word":"средство","type":"ср.","description":"Предмет, направа, орудија и сл. за остварување нешто. Нагледно средство. Заштитно средство. Средство за работа. Превозно средство. Средства за вооружена борба. Средства за јавно информирање."},{"word":"средувач","type":"м.","description":"Тој што средува нешто."},{"word":"среже","type":"св.","description":"Со режење оддели, одреже, отсече. Денес срежете ја пченката! Ги срежав младите фиданки. Џелатски му ја срежа главата на заложникот."},{"word":"среќа","type":"ж.","description":"Состојба на длабоко задоволство. Духовна среќа. Прекумерна среќа. Човечки е да се радуваш на туѓата среќа. Неизмерна среќа. Ми се насмевна среќата."},{"word":"среќа","type":"ж.","description":"Див крин со портокалови цветови што не мирисаат; Hemerocallis fulva."},{"word":"среќавање","type":"ср.","description":"Глаголска именка од среќава."},{"word":"среќен","type":"прид.","description":"Што има среќа, што постојано го следи среќа, што изразува среќа. Среќен брачен пар. Среќна жена. Среќно семејство. Среќни лица. Среќен живот. Среќни детски години."},{"word":"среќлија","type":"прид.","description":"Што има среќа, што постојано го следи среќа."},{"word":"среќник","type":"м.","description":"Тој што е среќен, што го служи среќа."},{"word":"сретка","type":"ж.","description":"Мекиот дел од лебот; 2, срединка; Јадеше само сретки, корките ги дробеше во млеко."},{"word":"сретне","type":"св.","description":"При движење види некого, обично човек, се состане со некого што обично доаѓа од спротивен правец, во пресрет. На улица ја сретнав сосетката. На патот сретна куче."},{"word":"сретпат","type":"м.","description":"Средина на патот. На сретпат го сретнав."},{"word":"сретполе","type":"ср.","description":"Средина на полето."},{"word":"сретсело","type":"ср.","description":"Средина на селото."},{"word":"срж","type":"ж.","description":"Срцевина што се наоѓа во внатрешниот дел на коските. Коскена срж."},{"word":"сржи","type":"св.","description":"За коњ ‒ одеднаш за'ржи. Болно сржа коњот на ливадата."},{"word":"срика","type":"св.","description":"За некои животни ‒ одеднаш почне да рика. Срикаа магарињата во долот. Мечката срика неколку пати и почна да бега."},{"word":"срине","type":"св.","description":"Отстрани со ринење. Со лопати го сринаа снегот од тротоарите. Срини го ѓубрето!"},{"word":"срипа","type":"св.","description":"Одеднаш скокне, стане од местото. Жена му срипа од фотелјата и остро го погледна. Патниците срипаа од седиштата. Срипал од постела. Момчето срипало од коњот."},{"word":"срича","type":"несв.","description":"Изговара, чита по слогови, слог по слог. Учениците сричаа."},{"word":"срка","type":"несв.","description":"Јаде со лажица течна храна (супа, чорба, каша и сл.) Во дрвена каленица сркавме каша. Со дрвена лажица нервозно сркаше од посниот грав. Другарите сркаа ли сркаа."},{"word":"срма","type":"ж.","description":"Конец обвиен со сребрена или златна нишка што се употребува за везење или за изработка на слики со филигрански мотиви. Бела срма. Вез со срма и мониста. Носија извезена со срма."},{"word":"срмајлија","type":"прид.","description":"Срмен. Запче срмајлија. На пазуви, мори, срмалии"},{"word":"срмен","type":"прид.","description":"Што е направен од срма. Срмен конец. Срмен вез. Срмена нишка. Срмени петлици. Срмени ширитчиња."},{"word":"срмоса","type":"св.","description":"Украси, извезе со срма. Го срмоса невестинскиот елек."},{"word":"срна","type":"ж.","description":"Вид елен со вито тело, долги нозе, крупни очи и жолто-кафеаво крзно; Cernus capreolus."},{"word":"срндак","type":"м.","description":"Мажјак на срната."},{"word":"срнешко","type":"ср.","description":"Месо од срна."},{"word":"сроден","type":"прид.","description":"Што е свикнат на нешто, што е соживеан со нешто. Тој е сроден со планината."},{"word":"сроден","type":"прид.","description":"Што е близок со некого или со нешто по потекло. Сроден јазик."},{"word":"сроди","type":"св.","description":"Направи некој да стане роднина некому преку брачна врска. Го сродија со најбогатата фамилија во селото."},{"word":"сродник","type":"м.","description":"Тој што се наоѓа во сродство со некого; роднина. Близок сродник. Крвни сродници."},{"word":"сродство","type":"ср.","description":"Однос меѓу луѓе што се поставува по потекло од блиски или подалечни предци, роднинска врска, роднинство. Блиско сродство. Крвно сродство."},{"word":"срони","type":"св.","description":"Оддели мал дел од нешто со ронење (земја, камен и сл.); одрони, изрони. Старецот срони неколку грутки земја. Водата ја срони земјата. Детето срони неколку зрна од гроздот. Срони ги зрната од пченката во кошот!"},{"word":"срочен","type":"прид.","description":"Што се извршува брзо, без одлагање, што е со определен рок."},{"word":"срп","type":"м.","description":"Направа за рачно жнеење со рачка и метален остар дел во форма на полумесечина. Остар срп. Жетвари со српови на рамо."},{"word":"српест","type":"прид.","description":"Што има форма на срп. Српест клун. Српеста месечина."},{"word":"срска","type":"несв.","description":"Одеднаш почне да 'рска."},{"word":"срскоти","type":"св.","description":"Одеднаш почне да 'рскоти."},{"word":"срт","type":"м.","description":"Горен дел од планина, рид и сл.; гребен. Горски срт. Снежен срт. Голина со карпести сртови. Планина со високи сртови."},{"word":"срупа","type":"св.","description":"Одеднаш почне да рупа."},{"word":"сруши","type":"св.","description":"Направи да се претвори во урнатини, да се растури; руши. Тој го сруши стариот ѕид од куќата. Булдожерите ја срушија камената ограда. Силниот ветар ја сруши летната колиба."},{"word":"срце","type":"ср.","description":"(анат.) Мускулен орган што ја одржува циркулацијата на крвта, поделен на две комори и две преткомори, сместен на левата страна од градите."},{"word":"срцебиење","type":"ср.","description":"Силно биење на срцето, проследено со забрзување на честотата на срцевата работа, со правилен или неправилен ритам; тахикардија."},{"word":"срцебол","type":"м.","description":"Болки во срцето."},{"word":"срцев","type":"прид.","description":"Што се однесува, што припаѓа на срцето. Срцева преткомора. Срцево отчукување. Срцеви болести."},{"word":"срцевиден","type":"прид.","description":"Што има форма на срце, што личи на срце. Срцевиден лист."},{"word":"срцевина","type":"ж.","description":"срж_1 Срцевина на коските."},{"word":"срча","type":"ж.","description":"Стакло; парче стакло. Парчосана срча. Ситна срча. Летаа срчи како куршуми."},{"word":"срчен","type":"прид.","description":"Што е од срча, стаклен. Срчен бокал. Срчена чаша. Срчени чинии."},{"word":"срчест","type":"прид.","description":"Што е како срча. Срчест мраз."},{"word":"срчка","type":"ж.","description":"Обично во изразот: Срчка (срдешница) да те фати / да те изеде ‒ клетва."},{"word":"срчовен","type":"прид.","description":"Храбар, смел."},{"word":"стабилен","type":"прид.","description":"Што трае подолго, што не е привремен; постојан 2. Стабилна работа."},{"word":"стабилизатор","type":"м.","description":"Направа, уред за стабилизирање, за одржување на постојаноста, неизменливоста на нешто. Стабилизатор на напонот на струјата."},{"word":"стабилизација","type":"ж.","description":"Доведување на нешто во стабилна состојба. Брза стабилизација. Економска стабилизација. Стабилизација на стопанството."},{"word":"стабилизира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави да биде стабилно, доведе, доведува нешто во стабилна состојба. Новата економска политика ќе го стабилизира денарот."},{"word":"став","type":"м.","description":"Положба, држење на човековото тело. Грациозен став. Војнички став. Лош став на нозете."},{"word":"става","type":"ж.","description":"Снага, тело на човекот. Вита става. Кршна става."},{"word":"ставелка","type":"ж.","description":"Грозд што се беси на нешто заради подолго чување. Потсушена ставелка."},{"word":"стави","type":"св.","description":"Кладе нешто на определено место или во определена положба. Стави котел со вода на оган. Стави камчиња во саксијата. Свештеникот ги стави венците на глава."},{"word":"стави","type":"св.","description":"Придонесе да се сретне некој со некого. Да гледаме да ја ставиме со момчето."},{"word":"ставит","type":"прид.","description":"Убаво развиен, строен. Ставито момче."},{"word":"ставјало","type":"ср.","description":"Направа со која се запира движењето на валавицата."},{"word":"ставка","type":"ж.","description":"(екон.) стапка."},{"word":"ставрофор","type":"м.","description":"Во православната црква ‒ постар свештеник по чин; протојереј, протопрезвитер."},{"word":"стагнација","type":"ж.","description":"Задржување на некаква дејност или движење за извесен временски период, застој. Стагнација во стопанството. Стагнација во развојот на детето. Стагнација на производството."},{"word":"стагнира","type":"св. и несв.","description":"Покаже, покажува, бележи стагнација. Оваа година стагнира светската економија. Со развојот на индустриското производство стагнира занаетчиската дејност."},{"word":"стаден","type":"прид.","description":"Што живее во стадо. Стаден дивеч. Стадно животно."},{"word":"стадион","type":"м.","description":"Уредено место за спортски натпревари (обично за фудбал) со трибини за гледачите. Фудбалски стадион. Градски стадион."},{"word":"стадиум","type":"м.","description":"Степен во развојот на некој процес; фаза, период, етапа. Почетен стадиум. Преоден стадиум. Краен стадиум."},{"word":"стадо","type":"ср.","description":"Поголем број истородни животни што пасат заедно; крдар, булук. Стадо овци. Стадо кози. Биволско стадо. Шарени стада."},{"word":"стаж","type":"м.","description":"Определено време поминато во исполнување на работни задачи и уредено со посебни правни прописи за вработени лица, работно искуство, минат труд. Десет години стаж. Признат стаж. Боречки стаж."},{"word":"стажант","type":"м.","description":"Лице што е на стаж, приправник."},{"word":"стажира","type":"несв.","description":"Поминува некаде на стаж, работи како стажант. Тој стажира во амбуланта."},{"word":"стаи се","type":"св.","description":"За течност ‒ не се движи, се сталожи, се спушти талог на дното. Се стаи виното во бурето."},{"word":"стаја","type":"ж.","description":"Коњушница."},{"word":"стакато","type":"ср.","description":"Кратко и отсечно изведување на музички тонови."},{"word":"стаклар","type":"м.","description":"Тој што произведува стакло и стаклени производи."},{"word":"стакларија","type":"ж.","description":"Производи од стакло."},{"word":"стакларник","type":"м.","description":"светларник."},{"word":"стакларница","type":"ж.","description":"Работилница, фабрика за производство на стакло."},{"word":"стакларство","type":"ср.","description":"Производство на стакло."},{"word":"стаклен","type":"прид.","description":"Што се однесува на стакло, што е направен од стакло; што има стакло, застаклен. Стаклен бокал. Стаклена чаша. Стаклени чиничиња. Стаклен излог. Стаклена соба."},{"word":"стакленица","type":"ж.","description":"Стаклен сад, посатка од стакло."},{"word":"стакленце","type":"ср.","description":"Парче стакло. Стакленца во боја."},{"word":"стакли се","type":"несв.","description":"Изгледа како стакло, одразува силен сјај. Се стакли езерото под летното сонце."},{"word":"стакло","type":"ср.","description":"(само едн.) Проѕирна, тврда и кршлива минерална материја, произведена со обработка на кварц. Производи од стакло."},{"word":"стакловиден","type":"прид.","description":"Што има својство на стакло, што изгледа како стакло, што личи на стакло. Стакловиден песок. Стакловидна материја."},{"word":"стаклорезачка","type":"ж.","description":"Машина за режење стакло."},{"word":"стаклорезец","type":"м.","description":"Тој што реже стакло."},{"word":"стаклорезница","type":"ж.","description":"Работилница за режење стакло."},{"word":"стаклоса се","type":"св.","description":"Се застакли, засвети како стакло. Очите му се стаклосаа."},{"word":"сталагмит","type":"м.","description":"Сига што се таложи од вода што капе на подот на пештерата."},{"word":"сталактит","type":"м.","description":"Сига што се образува во вид на мразулец на таванот на пештерата од вода што се цеди."},{"word":"сталеж","type":"м.","description":"(истор.) Еден од трите општествени слоеви во феудалното општество (благородништво, свештенство, граѓанство) што се изделувале со своите наследни права и должности."},{"word":"Сталинград","type":"м.","description":"Поранешно име на Волгоград, Русија."},{"word":"сталожен","type":"прид.","description":"Што е смирен, спокоен. Сталожен сосед. Сталожен чекор. Сталожена мисла."},{"word":"сталожи се","type":"св.","description":"За течност ‒ се стаи."},{"word":"стамболка","type":"ж.","description":"Општ назив за некои видови овошје и за нивните плодови (јаболко, круша, слива)."},{"word":"стамен","type":"прид.","description":"Цврст, издржлив; јак, непоколеблив, скромен. Стамен домаќин. Стамена мома."},{"word":"стампедо","type":"ср.","description":"Вртоглаво бегање на исплашен добиток во голем број."},{"word":"стан","type":"м.","description":"Дом за живеење од неколку простории сместени на кат. Двособен стан. Наместен стан. Нови станови. Тој купи два стана на вториот кат."},{"word":"станар","type":"м.","description":"Тој што живее во стан. Нов станар. Станари од првиот кат."},{"word":"станарина","type":"ж.","description":"Наемнина за стан. Тој плаќа голема станарина."},{"word":"станбен","type":"прид.","description":"Што се однесува на стан. Станбен кредит. Станбена површина. Станбена изградба. Станбено прашање. Станбени услови."},{"word":"стандард","type":"м.","description":"Пропис, норма што ги определува размерот, формата, квалитетот, вредноста и сл. според кои треба да се сообрази нешто."},{"word":"стандарден","type":"прид.","description":"Што одговара на определен стандард. Стандарден производ. Стандардни инструменти. Стандардна димензија. Стандарден квалитет."},{"word":"стандардизација","type":"ж.","description":"Стандардизирање, воведување на стандарди. Стандардизација на производството."},{"word":"стандардизира","type":"св. и несв.","description":"Воведе, воведува стандарди на нешто."},{"word":"стане","type":"св.","description":"Застане на нозе, се исправи, промени положба на седење, лежење. Учениците станаа од место. Момчето наеднаш стана и излезе од собата. Старецот полека стана од креветот."},{"word":"стане","type":"св.","description":"Во сложени состави со именски дел значи: добие промена, ново својство, особина и сл., се претвори во тоа што го означува именскиот дел. Стане лекар. Стане мајка. Стане пепел. Стане богат. Стане нервозен."},{"word":"станиол","type":"м.","description":"Сребренеста фолија од калај што се користи за пакување."},{"word":"станица","type":"ж.","description":"Место каде што редовно запираат автобуси, возови и други превозни средства за влез и излез на патници. Патна станица. Последна станица. Станица за такси возила."},{"word":"станичен","type":"прид.","description":"Што се однесува на станица. Станичен влез. Станична зграда. Станични перони."},{"word":"становиште","type":"ср.","description":"Гледиште, мислење, сфаќање. Основно становиште. Лично становиште. Јасни становишта. Актуелни становишта."},{"word":"станодавец","type":"м.","description":"Тој што издава стан под наем."},{"word":"стаор","type":"м.","description":"Вид голем глушец; Mus rattus"},{"word":"стап","type":"м.","description":"Долго и тенко изделкано или обработено парче дрво. Голем стап. Овчарски стап. Питачки стап. Долги стапови."},{"word":"стапалка","type":"ж.","description":"Отпечаток од стапало или од стапнување со нога. Широка стапалка. Детски стапалки. Стапалки во снегот."},{"word":"стапало","type":"ср.","description":"Долниот дел од ногата со кој се стапнува. Големо стапало. Боси стапала."},{"word":"стапец","type":"м.","description":"Дрвена направа на разбој врз која се притиска со стапалата за да се променат, преместат нишките од основата."},{"word":"стапи","type":"св.","description":"Нагази, застане со нога на нешто; стапне."},{"word":"стаписа","type":"св.","description":"Вчудовиди, запрепасти. Со своето лицемерство тој ги стаписа колегите. Непристојноста на ученикот ја стаписа наставничката."},{"word":"стаписан","type":"прид.","description":"Вчудовиден, запрепастен, вџасен. Стаписана мајка. Стаписани деца. Стаписан поглед."},{"word":"стапица","type":"ж.","description":"Направа за фаќање диви животни; замка. Волк во стапица."},{"word":"стапка","type":"ж.","description":"Едно помрднување на нозете нанапред или наназад, чекор. Една стапка напред. Несигурни стапки."},{"word":"стапне","type":"св.","description":"Нагази, застане со нога на нешто. Тој стапна на скршено стакло. Во турканицата човекот ја стапна старицата. Девојчето го стапна невестинскиот фустан."},{"word":"стапче","type":"ср.","description":"Дем. и хип. од стап."},{"word":"стапчест","type":"прид.","description":"Што е во форма на стапче, што е како стапче."},{"word":"стар","type":"прид.","description":"Што е роден одамна, што има многу години; млад. Стар човек. Стара вдовица."},{"word":"старател","type":"м.","description":"Тој што има старателство врз некого."},{"word":"старателство","type":"ср.","description":"Законско право за грижа над друго лице додека не стане способно да се грижи за себе. Барање за старателство. Старателство за малолетно дете. Старателство за болен."},{"word":"старачка","type":"ж.","description":"Стара овца."},{"word":"стареа","type":"м.","description":"Старешина, главатар."},{"word":"Стар Египет","type":"м.","description":"Древна држава на просторот на денешен Египет."},{"word":"старее","type":"несв.","description":"Станува стар. Годините минуваат, татко ми старее."},{"word":"старец","type":"м.","description":"Стар човек. Белоглав старец. Мудри старци."},{"word":"старечки","type":"прид.","description":"Што се однесува или што е наменет за стари лица. Старечко лице. Старечки очи. Старечки дом."},{"word":"старешина","type":"м.","description":"Тој што е претпоставен на воена или полициска единица или установа."},{"word":"старешинство","type":"ср.","description":"Дејност на старешина."},{"word":"старило","type":"ср.","description":"Стар, изнемоштен човек."},{"word":"старина","type":"ж.","description":"Предмет од старо време. Купувач на старини."},{"word":"старинар","type":"м.","description":"Тој што откупува и продава старини, антиквар."},{"word":"старинарница","type":"ж.","description":"Продавница за старини, антикварница."},{"word":"старински","type":"прид.","description":"Што е од старина, некогашен, древен. Старинска музика. Старински имиња."},{"word":"старка","type":"ж.","description":"Хип. од старица."},{"word":"старлета","type":"ж.","description":"Млада, надежна актерка."},{"word":"старо-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки со значење дамнешен, стар: староверен, старовремски, старолик, старомоден, староседелец, старословенски."},{"word":"староверен","type":"прид.","description":"Што се држи строго до старите верувања."},{"word":"староверец","type":"м.","description":"Тој што е староверен."},{"word":"старовремски","type":"прид.","description":"Што е од старо време, старински, старомоден. Старовремска кутија за накит. Старовремско палто."},{"word":"староградски","type":"прид.","description":"Што е својствен за градот и за животот во него во старо време. Староградска архитектура. Староградска облека. Староградски песни."},{"word":"стародревен","type":"прид.","description":"Што постои или што потекнува од далечно време, од старо време, прастар. Стародревен обичај. Стародревна карпа."},{"word":"старозаветен","type":"прид.","description":"Што се однесува на Стариот завет, што е од Стариот завет. Старозаветни книги. Старозаветен бог. Старозаветни пророци."},{"word":"старолик","type":"прид.","description":"Што има стар лик, што изгледа стар. Старолик човек."},{"word":"старомоден","type":"прид.","description":"Што е по старата мода, што не одговара на актуелната мода; модерен. Старомоден шал. Старомодно палто."},{"word":"старосват","type":"м.","description":"Тој што врши извесни услуги за свадбени обичаи, близок другар на момчето; побратим 3."},{"word":"старосватица","type":"ж.","description":"Таа што врши извесни услуги за свадбени обичаи, блиска другарка на невестата."},{"word":"старосватство","type":"ср.","description":"Старосватски однос меѓу старосватот или старосватицата и семејството во кое се извршило венчавањето."},{"word":"староседелец","type":"м.","description":"Тој што е населен од старо време, дамнешен жител на некој крај, населба. Староседелци во крајот."},{"word":"старосен","type":"прид.","description":"Што се однесува на старост."},{"word":"старословенизам","type":"м.","description":"Збор или израз од старословенскиот јазик."},{"word":"старост","type":"ж.","description":"Возраст од почетокот на зрелите години до крајот на животниот век."},{"word":"старски","type":"прид.","description":"Што е старомоден. Старски костум."},{"word":"старт","type":"м.","description":"(спорт.) Место, обележана, утврдена појдовна позиција од каде што започнува натпреварувањето во трчање или возење. Пријавените натпреварувачи во трчање беа на стартот."},{"word":"стартен","type":"прид.","description":"Што се однесува на старт. Стартно место. Стартна позиција."},{"word":"стартер","type":"м.","description":"Тој што дава знак за почеток на натпревар, за поаѓање на натпреварувачите од стартот."},{"word":"стартува","type":"св. и несв.","description":"(спорт.) Заземе, зазема стартна позиција за натпревар, започне, започнува натпревар. Натпреварувачите во маратонското трчање стартуваа."},{"word":"старудија","type":"ж.","description":"Стар предмет (облека, посатки и сл.) што е исфрлен од употреба 2. (грубо, ирон.) За човек ‒ како придавка: Што се мешаш, старудијо една!"},{"word":"старче","type":"ср.","description":"Дем. и хип. од старец."},{"word":"статив","type":"м.","description":"Приспособена направа, држач за ставање, прицврстување разни предмети или уреди (фотоапарат, филмска камера, оптички инструмент и др.)."},{"word":"статива","type":"ж.","description":"Еден од двата столба што ја носат гредата на голот, дирек."},{"word":"статија","type":"ж.","description":"Текст на одредена тема подготвен за објавување во научно, културно или друг вид списание. Речничка статија."},{"word":"статика","type":"ж.","description":"(физ.) Дел од механиката што се занимава со проучување на рамнотежата на силите што дејствуваат врз телата во мирување; динамика."},{"word":"статира","type":"несв.","description":"Е статист, има улога на статист."},{"word":"статист","type":"м.","description":"Лице што учествува обично во масовни сцени, во театарска претстава или филм без говорна улога."},{"word":"статистика","type":"ж.","description":"Проучување и следење на количествената состојба на масовните појави (општествени и др.) преку прибирање и обработка на податоци што се искажуваат со бројни односи, проценти и сл. Демографска статистика. Економска статистика. Индустриска статистика."},{"word":"статистичар","type":"м.","description":"Тој што се занимава со статистика."},{"word":"статичен","type":"прид.","description":"Што е во состојба на мирување, неподвижен. Статична состојба. Статичен телефон."},{"word":"статни","type":"св.","description":"Одеднаш почне да татни; зататни. Ќе статнат топовите."},{"word":"статор","type":"м.","description":"Електромагнетски дел од динамо или од електричен мотор што не се врти;"},{"word":"статуа","type":"ж.","description":"Скулптурна фигура на човек или животно во природна големина, изработена од дрво, метал, камен и др. Дрвена статуа. Статуа од мермер. Златни статуи на кралеви."},{"word":"статуота","type":"ж.","description":"Мала, минијатурна статуа. Сребрена статуета. Статуета на божица."},{"word":"статус","type":"м.","description":"Состојба, моментална положба, околности, услови. Статус на разведен човек. Статус на студент."},{"word":"статусен","type":"прид.","description":"Што се однесува на статус. Статусно право. Статусни разлики."},{"word":"статут","type":"м.","description":"Општ правен акт сообразен со законот со кој се пропишува организацијата и функционирањето на работните и стопанските организации, на установите и политичкотериторијалните заедници, како и правата и должностите на нивните припадници."},{"word":"статутарен","type":"прид.","description":"Што се однесува, што припаѓа на статут. Статутарна одредба. Статутарни измени."},{"word":"стафида","type":"ж.","description":"Суво грозје."},{"word":"стафилококи","type":"и.","description":"Бактерии што се групираат во форма на грозд и предизвикуваат гнојни заболувања на кожата и на слузницата."},{"word":"стафитка","type":"ж.","description":"Исушено грозје од сонцето додека е на лозата."},{"word":"стационар","type":"м.","description":"Диспанзер за болни со легла, болничко прифатилиште."},{"word":"стационарен","type":"прид.","description":"Што се однесува на стационар. Стационарен лекар. Стационарно лекување."},{"word":"стационира","type":"св. и несв.","description":"Постави, поставува, смести, сместува нешто на определено место. Пчеларот ги стационира сандаците со пчели во реонот близу боровата шума."},{"word":"стациониран","type":"прид.","description":"Што не се движи, неподвижен, што останува на едно место, постојано или привремено. Стациониран брод. Стационирана приколка. Стациониран болен."},{"word":"ствар","type":"м.","description":"Неопределен предмет; нешто. Ги остави сите ствари на едно место. Девојката си ги прибра стварите и излезе."},{"word":"стварен","type":"прид.","description":"Што постои независно од човекот и неговото сознание; вистински, објективен, реален. Стварен свет. Стварни услови."},{"word":"стврднат","type":"прид.","description":"Што преминал од мека во тврда состојба. Стврдната капка смола. Стврдната глина."},{"word":"стврдне","type":"св.","description":"Направи нешто да стане тврдо. Студот го стврдна растопениот снег."},{"word":"сте","type":"несв.","description":"Трето лице множина, сегашно време од глаголот сум, е."},{"word":"стеарин","type":"м.","description":"Бела, масна супстанција од цврсти масти која се употребува во индустриското производство на свеќи, козметички производи и др."},{"word":"стеблак","type":"м.","description":"Гранките на дрвото. Буков стеблак. Стеблак на стар орев. Јаболкница со широк стеблак. Густи стеблаци. Стеблаци ја препречиле реката."},{"word":"стебленце","type":"ср.","description":"Дем. од стебло 2. Стебло од штотуку развиено растение."},{"word":"стеблест","type":"прид.","description":"Што има многу стебла; што има големо стебло. Стари стеблести дрвја."},{"word":"стебло","type":"ср.","description":"Надземниот дел од дрвото, од коренот до гранките. Стебло на столетен даб. Стебло со рапава кора."},{"word":"стега","type":"несв.","description":"стегне."},{"word":"стега","type":"ж.","description":"Направа за стегање, за спојување, за прицврстување на нешто."},{"word":"стегач","type":"м.","description":"Споена еластична лента што спортистите обично ја носат за стегање на зглобовите."},{"word":"стеглив","type":"прид.","description":"Што може да се стега."},{"word":"стегнат","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од стегне."},{"word":"стегне","type":"св.","description":"Цврсто затегне, притегне врзувајќи нешто, цврсто сврзе, спои нешто. Детето ги стегна врвките од чевлите. Го стегна каишот на панталоните. Шивачката го стегна конецот во јазол."},{"word":"стежне","type":"св.","description":"Стане тежок, потежок; натежне, отежне."},{"word":"стек","type":"м.","description":"Во изразот стек на околности: ситуација што настанува поради истовремена појава на различни околности."},{"word":"стек","type":"и.","description":"Парче месо без коска, обично телешко, говедско. Говедски стек. Пилешки стек."},{"word":"стекне","type":"св.","description":"Постигне, добие нешто како резултат на труд, дејност и сл. Тие го стекнале имотот во брак. Работеше во странство и стекна голем капитал. Тој стекнал богатство во воени услови."},{"word":"стела","type":"ж.","description":"Надгробна камена плоча или столб со натпис, релјеф или слика на челната страна."},{"word":"стела","type":"ж.","description":"Внатрешниот дел од самарот, поставата од самарот. Ја распара стелата од самарот. Ткаеше стели."},{"word":"стелна","type":"прид.","description":"За крава ‒ што носи плод, што треба да се отели."},{"word":"стелница","type":"ж.","description":"Стелна крава."},{"word":"стелност","type":"ж.","description":"Состојба кога кравата носи плод, од оплодувањето до отелувањето."},{"word":"стемни се","type":"глаг.","description":"Стане темница, се смрачи; се раздени. Се стемни, прст пред очи не се гледа. Надвор се стемнило."},{"word":"стен","type":"м.","description":"Звук што изразува болка, јачење."},{"word":"стена","type":"ж.","description":"карпа."},{"word":"стенка","type":"несв.","description":"Испушта гласови како израз на болка, воздивнува болно, јачи, офка. Повредениот се превиткуваше и стенкаше. Старицата тивко стенка во постелата. Луѓето стенкаа и умираа од болка."},{"word":"стено-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки со значење тесен, збиен: стенограм, стенограф, стенографија, стенодактилограф, стенокардија, стенотип."},{"word":"стенограм","type":"ж.","description":"Текст забележан со стенографско писмо; таков текст пренесен на обично писмо"},{"word":"стенограф","type":"м.","description":"Тој што пишува со стенографско писмо."},{"word":"стенографија","type":"ж.","description":"Начин на пишување, вид писмо со поедноставени знаци за букви, слогови и одделни зборови заради побрзо бележење на одреден исказ."},{"word":"стенографира","type":"св. и несв.","description":"Запише, запишува нешто со стенографско писмо."},{"word":"стенодактилограф","type":"м.","description":"Стенограф што е и дактилограф."},{"word":"стеноза","type":"ж.","description":"Стеснување на канали или отвори поради некоја болест."},{"word":"стенокардија","type":"ж.","description":"Напад на болка во градите со чувство на задушување и иманентна смрт, срцева болка."},{"word":"стенотип","type":"м.","description":"Машина за стенографирање."},{"word":"степ","type":"м.","description":"Вид танцов чекор."},{"word":"степа","type":"ж.","description":"Големо рамно пространство прекриено со трева и ниски грмушки во предели со континентална и суптропска клима."},{"word":"степа","type":"св.","description":"Направи некој со некого да се тепа, предизвика тепачка. Тој ги скара и ги степа другарите."},{"word":"степен","type":"м.","description":"Висина, ниво. Низок степен на култура. Максимален степен. Степен на општествениот развој. Степен на употреба. Степен на казна."},{"word":"степенува","type":"несв.","description":"Реди по степен."},{"word":"степува","type":"несв.","description":"Игра степ, изведува чекори на степ."},{"word":"стерео-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки со значење цврст, силен, просторен, тродимензионален и сл.: стереокамера, стереометрија, стереоскоп, стереоскопија, стереотип, стереотипен, стереотипија, стереоуред, стереофонија, стереозвук."},{"word":"стереозвук","type":"м.","description":"Звук што се добива при снимање со два или повеќе микрофони, што се пренесува во систем од два независни преносни канали и се репродуцира со два или повеќе звучници."},{"word":"стереокамера","type":"ж.","description":"Фотографски апарат со два објектива чии снимки служат за стереоскопско набљудување."},{"word":"стереометрија","type":"ж.","description":"Дел од геометријата што ги проучува геометриските фигури во просторот."},{"word":"стереоскоп","type":"м.","description":"Оптичка направа која спојува две рамни слики во една, снимени од различен агол, што создава впечаток на пластичност на реалниот предмет во просторот."},{"word":"стереоскопија","type":"ж.","description":"Начин на прикажување на слики со три димензии."},{"word":"стереотип","type":"м.","description":"Во печатарството ‒ метална плоча што претставува копија на печатарски слог за отпечатување на поголем број примероци."},{"word":"стереотипен","type":"прид.","description":"Што е напечатен со стереотип."},{"word":"стереотипија","type":"ж.","description":"Процес на изработување стереотипи или клиширани плочи."},{"word":"стереоуред","type":"м.","description":"Направа за пренесување на стереозвук."},{"word":"стереофонија","type":"ж.","description":"Начин на снимање, пренесување и репродукција на звук."},{"word":"стерилен","type":"прид.","description":"Што не е способен за размножување, неплоден."},{"word":"стерилизатор","type":"м.","description":"Направа за стерилизирање."},{"word":"стерилизација","type":"ж.","description":"Постапка за уништување на штетните микроорганизми. Термичка стерилизација. Сува стерилизација."},{"word":"стерилизациски","type":"прид.","description":"Што е наменет за стерилизација"},{"word":"стерилизира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, врши стерилизација, уништи, уништува штетни микроорганизми."},{"word":"стерилизиран","type":"прид.","description":"Што е подложен на стерилизација, лишен од штетни микроорганизми. Стерилизирана просторија. Стерилизирана игла. Стерилизирано млеко."},{"word":"стерилитет","type":"м.","description":"Неплодност, јаловост, стерилност."},{"word":"стерлинг","type":"м.","description":"Во составот фунта стерлинг ‒ парична единица во Велика Британија."},{"word":"стесни","type":"св.","description":"Направи нешто да стане потесно. Шивачката ги стесни ракавите од палтото. Соседот го стесни балконот."},{"word":"стетограф","type":"м.","description":"Направа за графичко претставување на дишењето."},{"word":"стетографија","type":"ж.","description":"Бележење, мерење на дишењето со помош на стетограф."},{"word":"стетоскоп","type":"м.","description":"Лекарска слушалка, инструмент за преслушување на срцето и белите дробови."},{"word":"стетоскопија","type":"ж.","description":"Лекарски преглед, лекарско испитување со стетоскоп."},{"word":"стечаен","type":"прид.","description":"Што се однесува на стечај. Стечајна постапка. Стечајна маса."},{"word":"стечаец","type":"м.","description":"Вработен во фирма што е под стечај, стечаен работник."},{"word":"стечај","type":"м.","description":"(екон.) банкрот_1"},{"word":"стече","type":"св.","description":"За течност - нагло протече. Стече крв од устата."},{"word":"стивне","type":"св.","description":"Ослаби, се намали интензитетот, јачината на некаков звук, престане да се слуша, се смири, притивне. Наеднаш вревата и плачот малку стивнаа. Роморот на дождот стивна. Во театарот стивнаа аплаузите на публиката. Стивна лаежот на кучињата."},{"word":"стигне","type":"св.","description":"Настигне, пристигне некого или нешто при движење. Побрзав и ја стигнав другарка ми. Вие одете, ќе ве стигнеме! Тој потрча и го стигна коњот. Овчарските кучиња го стигнаа стадото."},{"word":"стија","type":"ж.","description":"Самовила."},{"word":"стијоса","type":"св.","description":"Само во изразот: стија те стијосала ‒ клетва."},{"word":"стил","type":"м.","description":"Севкупност на формални карактеристики по кои се разликува определен уметнички правец, период, род и сл. од другите. Антички стил. Византиски стил. Римски стил. Народен стил."},{"word":"стилизатор","type":"м.","description":"Тој што врши стилизација."},{"word":"стилизација","type":"ж.","description":"Придавање, внесување на некои карактеристики од определен стил во нешто ново, во некоја нова изработка. Стилизација на народна носија. Стилизации на народни песни."},{"word":"стилизира","type":"св. и несв.","description":"Придаде, придава на нешто карактеристични црти на некој стил."},{"word":"стилизиран","type":"прид.","description":"Што е направен според карактеристики на некој стил или е изработен како имитација на одреден стил. Стилизирано оро."},{"word":"стилист","type":"м.","description":"Тој што ја познава уметноста на книжевниот стил, што има убав книжевен израз, што има убав стил. Тој е роден стилист."},{"word":"стилистика","type":"ж.","description":"Наука што ги проучува изразните средства и можности на јазикот, како и нивната реализација во говорот."},{"word":"стилски","type":"прид.","description":"Што се однесува на стил, што се однесува на некој конкретен стил. Стилски мебел."},{"word":"стимул","type":"м.","description":"Поттик, подбуда. Позитивен стимул. Стимул за подобар квалитет. Традиционален стимуланс. Различни стимуланси"},{"word":"стимулатор","type":"м.","description":"Средство за стимулација. Хемиски стимулатори. Стимулатор за развојот на стопанството."},{"word":"стимулација","type":"ж.","description":"Поттикнување за забрзано извршување на нешто. Економски мерки за стимулација на производството. Стимулација за вложениот труд на учениците."},{"word":"стимулира","type":"св. и несв.","description":"Поттикне, поттикнува, подбуди, подбудува. Афирмацијата на доброто стимулира развој на подобро. Тој наставен метод ја стимулира активноста на учениците."},{"word":"стине","type":"несв.","description":"Се лади, постепено станува ладен. Стине водата. Стине филот во фрижидерот."},{"word":"стипендија","type":"ж.","description":"Месечна парична помош на ученици и студенти што се наоѓаат на редовно школување или на лица што се на специјализација или стручно усовршување и други видови школување. Универзитетска стипендија. Кралска стипендија. Стипендија од посебна фондација. Ученички стипендии."},{"word":"стипендијант","type":"м.","description":"Тој што прима стипендија"},{"word":"стипендира","type":"св. и несв.","description":"Даде, дава стипендија некому. Универзитетот стипендира десет најдобри студенти."},{"word":"стипса","type":"ж.","description":"(само едн.) Вид хемиско соединение, средство за дезинфекција на кожата и за спречување на крвавење."},{"word":"стипсоса","type":"св.","description":"При бојадисување ‒ стави стипса во водата."},{"word":"стиска","type":"несв.","description":"стисне."},{"word":"стиснатост","type":"ж.","description":"Претерана штедливост, скржавост."},{"word":"стисне","type":"св.","description":"Притисне, стегне со нешто. Тој стисна на ѕвончето и вратата се отвори. Ги стиснав прстите затворајќи ја вратата. Му го стисна вратот со шалот. Девојчето стисна лимон во чајот."},{"word":"стисок","type":"м.","description":"Цврсто држење, стискање. Груб стисок. Топол стисок на рака. Прегни ме со стисок. Срдечни стисоци."},{"word":"стих","type":"м.","description":"Целина од ритмички стапки составена од слогови, одделен ред во стихотворба; верс. Првиот стих од строфата. Чита стих по стих. Мали стихови. Недовршени стихови."},{"word":"стихар","type":"м.","description":"Вид свештеничка облека."},{"word":"стихија","type":"ж.","description":"Неконтролирано, спонтано дејство на природни и општествени сили што настанува независно од волјата на човекот, проследено со нарушувања и разорувања. Водена стихија. Удари на стихијата. Огнени стихии."},{"word":"стихира","type":"ж.","description":"Вид црковна песна."},{"word":"стихиски","type":"прид.","description":"Што потекнува од природните сили. Стихиска сила."},{"word":"стихозбирка","type":"ж.","description":"Збирка од стихови, збирка песни. Стихозбирка за деца. Стихозбирка на социјални песни."},{"word":"стихотворба","type":"ж.","description":"Помала поетска творба во стихови, песна. Ученичка стихотворба."},{"word":"стихотворен","type":"прид.","description":"Што се однесува на стихотворба и на стихотворство."},{"word":"стихотворец","type":"м.","description":"Тој што твори во стихови."},{"word":"стихотворство","type":"ср.","description":"Творење стихови."},{"word":"стихуван","type":"прид.","description":"Што е во стихови. Стихуван текст."},{"word":"стјуард","type":"м.","description":"Вработен во бродска или авиокомпанија што се грижи за потребите на патниците."},{"word":"сто","type":"бр.","description":"Бројот и количеството 100. Сто денари. Сто примероци од книгата. Сто рала чевли."},{"word":"сто-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложени зборови со значење многу од тоа што е во вториот дел од сложенката: стоглав, стогодишен, стопроцентен и др."},{"word":"Стоби","type":"м.","description":"Древен град во Македонија, во близина на Градско."},{"word":"стовари","type":"св.","description":"Истовари, растовари."},{"word":"стовариште","type":"ср.","description":"Место за складирање и чување стока; магацин. Стовариште за дрва."},{"word":"стовариштен","type":"прид.","description":"Што се однесува на стовариште. Стоваришен простор."},{"word":"стог","type":"м.","description":"Куп сено наредено едно врз друго, најчесто околу едно големо дрво; копа. Ливадите беа покосени, стоговите се златеа на предвечерното сонце. Кубе сено од стогот за стоката."},{"word":"стоглав","type":"прид.","description":"Што има сто глави. Стоглава ламја. Стоглава змија."},{"word":"Стогово","type":"ср.","description":"Планина во Македонија."},{"word":"стогодишен","type":"прид.","description":"Што има сто години. Стогодишен старец. Стогодишна топола. Стогодишни стебла."},{"word":"стогодишник","type":"м.","description":"Човек што има сто години. Жилав стогодишник."},{"word":"стогодишнина","type":"ж.","description":"Годишнина од настан што се случил пред сто години. Стогодишнина од раѓањето на поетот."},{"word":"стодинарка","type":"ж.","description":"Банкнота од сто динари во поранешна Југославија. Ги редеше на една страна илјадарките, на друга стодинарките."},{"word":"стодневен","type":"прид.","description":"Што трае или што може да трае сто дена. Стодневни резерви."},{"word":"стодрам","type":"м.","description":"Сто драма. Стодрам алва. Стодрам шеќер. Стодрам ракија."},{"word":"стодрамник","type":"м.","description":"Сад што собира сто драма."},{"word":"стодрамница","type":"ж.","description":"Сад што собира сто драма течност."},{"word":"стоенка","type":"прил.","description":"Стоејќи на нозе. Стоенката направивме едно чудо муабет за дома. Од стоенка договоривме сè што треба за празникот"},{"word":"стоечки","type":"прил.","description":"Од стоење, стоејќи на нозе; стоенка и стоенката. Стоечки испивме по една."},{"word":"стожер","type":"м.","description":"Дрво забодено сред гумно околу кое се вртат коњите при вршење на житото. Коњите трчаа околу стожерот. Ги наредивме снопјето околу стожерот."},{"word":"стожерен","type":"прид.","description":"Што се однесува на стожер_2 Стожерно место во неговото творештво. Стожерни симболи. Стожерен лик во нашето народно творештво."},{"word":"стои","type":"несв.","description":"Се наоѓа во исправена положба, е на нозе, не мрда од местото; седи. Келнерот стоеше, само очите му шетаа по гостите. Многу посетители стоеја и така до крај ја следеа претставата. Стоев во ред пред касата за да платам."},{"word":"стоик","type":"м.","description":"Приврзаник на стоицизмот."},{"word":"стоилјаден","type":"бр. прид.","description":"Што брои сто илјади. Стилјаден тираж. Стоилјаден град."},{"word":"стоицизам","type":"м.","description":"Правец во античката филозофија."},{"word":"стоички","type":"прид.","description":"Што се однесува на стоици Стоички карактер."},{"word":"стојалиште","type":"ср.","description":"Место каде што се стои. Се одморија на стојалиштето меѓу двата ката."},{"word":"стојалка","type":"ж.","description":"Дрвена направа што служи за учење на мали деца да одат; дубалка. Детето веќе стои во стојалката и гуга."},{"word":"стојност","type":"ж.","description":"Вредност. Поетски стојности. Креативни стојности. Уметничка стојност."},{"word":"стока","type":"ж.","description":"Производ наменет за размена, за продажба, за пазар, а не за сопствена потрошувачка на производителот. Продавачите гласно ја нудеа својата стока. Тој набавува стока од најдобрите производители. Индустриска стока. Стока за извоз. Луксузна стока. Колонијална стока."},{"word":"стокми","type":"св.","description":"Се подготви, се дотера да изгледа убаво, прибрано. Го стокми детето и го пушти на училиште."},{"word":"стоковен","type":"прид.","description":"Што се однесува на стока"},{"word":"стократен","type":"прид.","description":"Што се случува стопати, повеќепати. Стократна корист. Стократна помош."},{"word":"Стокхолм","type":"м.","description":"Главен град на Шведска."},{"word":"стол","type":"м.","description":"Дел од мебелот, од покуќнината наменет за седење со или без потпирач. Раскошно изрезбан стол. Дрвен стол. Плетен стол."},{"word":"столар","type":"м.","description":"Занаетчија што изработува столови и предмети од дрво наменети за домот."},{"word":"столарија","type":"ж.","description":"Занаетчиска гранка што се занимава со преработка на дрво."},{"word":"столарница","type":"ж.","description":"Работилница во која се изработуваат предмети од дрво, столарска работилница."},{"word":"столарство","type":"ср.","description":"Индустриска гранка што се занимава со преработка на дрво; дејност на столар."},{"word":"столб","type":"м.","description":"а) Во градежништвото ‒ потпирач со различна форма и пресек, поставен вертикално и укрепен за цврста подлога како носечки елемент на градежен објект. Мермерни столбови го крепеа широкиот балкон. Масивни бетонски столбови. Момчето се криеше зад столбот. б) (прен.) Тој што го носи најголемиот товар, тој на што се крепи нешто. Тој е столб на семејството. Тој е еден од столбовите на организацијата."},{"word":"столбиште","type":"ср.","description":"Дел од зграда каде што се скалите на зградата. Девојката стоеше на столбиштето. Полукружно столбиште."},{"word":"столбовиден","type":"прид.","description":"Што има форма на столб."},{"word":"столетие","type":"ср.","description":"Време од сто години; век. Минало цело столетие. Првата деценија од минатото столетие"},{"word":"столетник","type":"м.","description":"Човек или нешто друго што има сто или повеќе години."},{"word":"столисник","type":"м.","description":"Вид лековито растение, ајдучка трева; Achillea millefolium."},{"word":"столист","type":"прид.","description":"Што има сто листа."},{"word":"столица","type":"ж.","description":"престолнина."},{"word":"столовит","type":"прид.","description":"Што е со подлошка на која стои. Столовита чаша."},{"word":"столчи","type":"св.","description":"Смачка, сплеска со толчење. Ги столчи оревите во аван. Го столчи лукот со малку сол и пиперки. Оревот го столчи со тесла на еден камен."},{"word":"стомак","type":"м.","description":"Орган за варење сместен во средишниот дел од телото, во стомачната празнина кај човекот и кај животните од родот цицачи; желудник. Го боли стомак. Стомакот ништо не ми поднесува."},{"word":"стоматолог","type":"м.","description":"Специјалист по стоматологија; забар."},{"word":"стоматологија","type":"ж.","description":"Наука за болестите на усната празнина и на забите."},{"word":"стомачен","type":"прид.","description":"Што се однесува на стомак. Стомачен вирус. Стомачни болки. Стомачна мускулатура."},{"word":"стомина","type":"бр.","description":"Сто лица само мажи или мешани лица, и мажи и жени. И стомина да дојдат, ќе ги пречекаме."},{"word":"стомна","type":"ж.","description":"Глинен сад за вода. Ги наполни стомните вода."},{"word":"стомнар","type":"м.","description":"Грнчар што изработува стомни."},{"word":"стомнарник","type":"м.","description":"Место во куќата каде што стојат стомните со вода. Во аголот покрај големите ноќви го здогледа стомнарникот."},{"word":"стонасто","type":"прил.","description":"Во сите сто проценти на едно количество; стопроцентно. Стонасто чист алкохол."},{"word":"стонастотен","type":"прид.","description":"Што е сосема чист, без примеси (во некој процент); стопроцентен. Стонастотен алкохол. Стонастотна реализација на планот."},{"word":"стоногалка","type":"ж.","description":"Инсект со издолжено членковидно тело со многу пара нозе; Julus terrestris."},{"word":"стоп!","type":"изв.","description":"изв. Извик како заповед, забрана со значење: стој, застани."},{"word":"стопан","type":"м.","description":"Сопственик на нешто, лице што поседува некаков вид имот. Стопан на фармата. Стопанот на лозјето донесе ручек за аргатите. Стопанот на куќата барал многу пари за неа."},{"word":"стопанисува","type":"несв.","description":"Води стопанство, стопанска организација, со работа стекнува добивка од нешто. Отвори дуќан и почна да стопанисува. Тој стопанисува со кравите."},{"word":"стопански","type":"прид.","description":"Што се однесува на стопанство. Стопански живот. Стопанска гранка. Стопански мерки. Стопанска криза. Стопански криминал."},{"word":"стопанственик","type":"м.","description":"Деловен човек што располага со средства за производство и капитал, што води или учествува во водење на стопанството, на стопанска организација. Видни стопанственици. Собир на стопанствениците од нашиот град."},{"word":"стопанственички","type":"прид.","description":"Што се однесува на стопанственици."},{"word":"стопанство","type":"ср.","description":"Целокупност на производните и непроизводните дејности во сферата на материјалното производство, односно сферата на општествена репродукција, како материјалното производство така и прометот. Пазарно стопанство. Планско стопанство. Социјалистичко стопанство. Капиталистичко стопанство."},{"word":"стопаре","type":"ср.","description":"Половина динар, педест пари."},{"word":"стопати","type":"прил.","description":"Многу пати, често. Стопати ти реков. Сто пати се покајав што дојдов"},{"word":"стопи","type":"св.","description":"Доведе во течна состојба (снег, мраз и сл.). Сонцето брзо го стопи снегот. Топлиот воздух го стопи мразот."},{"word":"стопира","type":"св. и несв.","description":"Запре, запира, задржи, задржува, прекине, прекинува. Тие ги стопираа преговорите со раководството на фабриката. Ја стопиравме изградбата на тој градежен објект."},{"word":"стопли","type":"св.","description":"Направи нешто да стане топло; загрее, затопли. Мајката го стопли млекото. Децата си ги стоплија рацете со триење. Сонцето ја стопли водата во коритото. Топлиот чај ме стопли."},{"word":"сторенија","type":"ж.","description":"Тоа што се случило; настан, случување. Во сите тие сторенија имаше и по нешто добро."},{"word":"стори","type":"св.","description":"Направи, сработи. Така тие сториле. Нема да го сторам тоа, за ништо на светот. Тој не стори ништо. Што сторивме во годините што поминаа? Таа жена ми сторила голема добрина."},{"word":"сторија","type":"ж.","description":"Приказна за некој настан, случка. Сторија за загинувањето на војводата. Тоа е неговата животна сторија."},{"word":"сторител","type":"м.","description":"Тој што извршил некакво дело, обично нешто негативно поврзано со криминал. Сторител на кривично дело. Сторителите ќе бидат казнети според законот."},{"word":"сторнира","type":"св. и несв.","description":"Во книговодството ‒ укине, укинува веќе книжена ставка, пренесе на друга сметка; поништи некоја постапка. Ја сторнира купопродажбата на објектот."},{"word":"сторно","type":"ср.","description":"Во книговодството ‒ исправање на грешно книжена ставка, пренесување на друга сметка; прекратување, поништување на постапка."},{"word":"стоти","type":"прид.","description":"Редна, бројна придавка од сто. На стотиот километар."},{"word":"стотина","type":"бр.","description":"Со бројна определба за одредена или за приближна бројност значи сто: (обично членувано) трите стотини, четирите стотини; две-тристотини, седум-осумстотини. Двете стотини ги потрошивме, едната остана. Му позајмил пет-шестотини денари."},{"word":"стотинка","type":"ж.","description":"Стоти дел од едно цело; стота."},{"word":"стотица","type":"ж.","description":"Ѕвон на стотици камбани. Продаде стотици оки компири, јаболка. Беа поплавени стотици куќи."},{"word":"стотка","type":"ж.","description":"Банкнота од сто денари, динари."},{"word":"сточар","type":"м.","description":"Лице што се занимава со одгледување стока. Тука сточарите ја напасувале стоката."},{"word":"сточарев","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на сточар."},{"word":"сточари","type":"несв.","description":"Се занимава со одгледување стока. Сточареа долги години, со генерации."},{"word":"сточарски","type":"прид.","description":"Што се однесува на сточар и на сточарство. Сточарски села. Сточарска терминологија. Сточарски населби."},{"word":"сточарство","type":"ср.","description":"Стопанска гранка во која главна дејност е одгледување домашни животни (говеда, свињи, овци, живина и др.) и нивно стопанско искористување. Тие се занимавале со сточарство."},{"word":"сточен","type":"прид.","description":"Што се однесува на стока; добиточен. Сточна храна. Сточен фонд. Сточен пазар."},{"word":"сточлен","type":"прид.","description":"Што има сто члена."},{"word":"страв","type":"м.","description":"Силно чувство на неспокојство проследено со бурни манифестации на телото, треперење, потење и сл. предизвикано од реална или вообразена опаснот, заплашување, несреќа и др. Ја фати страв дека ќе падне. Го фати страв од луѓето што влегоа во собата. Му беше страв од крадци. Паничен страв. Страв ми е да спијам во темница. Се препоти од страв."},{"word":"стравотен","type":"прид.","description":"Што е многу страшен. Стравотна сила. Стравотен напад на непријателот. Ноќта е долга, темна, тешка, стравотна."},{"word":"стравотија","type":"ж.","description":"Голем страв. Тој почувствува голема стравотија гледајќи ѝ во очи на смртта."},{"word":"страга","type":"ж.","description":"Тесно место во кошара или на излезот од ограда низ кое се пропуштаат овците и козите пред молзење. Овчарите го втеруваат стадото во страгата и седнуваат со ведрата пред себе да молзат."},{"word":"страд","type":"м.","description":"Страдање, јад."},{"word":"страда","type":"несв.","description":"Трпи, пати, трга мака, живее во неподобни услови, се мачи. Таа цел живот страдаше без пари, без топол дом. Нашиот народ страда под јаремот на туѓинецот. Страда за парче леб."},{"word":"страдалиште","type":"ср.","description":"Место каде што се страда, каде што настрадале многумина."},{"word":"страдалник","type":"м.","description":"Тој што страда или што страдал; паталец. Тој бил страдалник за верата. Многу страдалници барале спас на ова место."},{"word":"страдалнички","type":"прид.","description":"Што се однесува на страдалник и на страдање. Страдалнички живот. Страдалничко лице."},{"word":"страден","type":"прид.","description":"Што е исполнет со страдање, страдалнички, маченички. Страден живот. Страдна душа беше тој."},{"word":"страж","type":"м.","description":"Стража. Над оваа грутка сме бдееле страж."},{"word":"стража","type":"ж.","description":"Вршење на стражарска должност, чување, пазење од противникот, обично под оружје. Поставивме стража пред шаторот. Бев на стража цела ноќ. Стои на стража."},{"word":"стражар","type":"м.","description":"Лице што чува стража, што врши стражарска служба. Стражарите ноќеска убиле една жена. Пред зградата стоеше униформиран стражар. Стражарот викна: Стој!"},{"word":"стражари","type":"несв.","description":"Врши стражарска служба. Пред вратата стражареше вооружен војник. Пред зградата стражареа двајца полицајци. Тој стражарел на брегот со големо копје в рака."},{"word":"стражарница","type":"ж.","description":"Мала дрвена куќичка каде што се стражари. Се повлече во стражарницата да се заштити од ветрот. Пред стражарницата на мостот стоеше војник."},{"word":"стражарно","type":"прил.","description":"Под стража, во придружба на стражар. Го спроведоа стражарно."},{"word":"стражарски","type":"прид.","description":"Што се однесува на стража и стражар; што е во врска со вршењето стражарска должност. Стражарско место. Стражарска кула."},{"word":"Стразбур","type":"м.","description":"Град во Франција."},{"word":"страк","type":"м.","description":"Дел од надземниот дел на растението со листови и цвет. Еден страк босилек. Еден страк праз."},{"word":"страна","type":"ж.","description":"Гранична површина на некое тело или гранична линија на некоја површина. Јужна страна на терасата. Тој живееше на горната страна на селото. Старицата одеше по левата страна на мостот. Едната страна од патот веќе беше асфалтирана."},{"word":"странец","type":"м.","description":"Човек што не е државјанин, граѓанин на земјата во која се наоѓа; туѓинец. Еден странец прашуваше каде се наоѓа музејот. Македонски јазик за странци. По говорот се гледаше дека е странец."},{"word":"страни","type":"несв.","description":"а) Се држи на страна од нешто или од некого, избегнува некого, се изделува од некого или од некоја средина. Тој подолго време страни од нас. б) Наклонува кон некоја страна, кон нешто што повеќе му лежи, му одговара. Ние страневме кај што имаше добра музика."},{"word":"страница","type":"ж.","description":"Секоја посебна страна, површина на лист во книга, тетратка и сл. Тестот имаше три страници текст. Во книгата една страница беше скината."},{"word":"страничен","type":"прид.","description":"Што се однесува на страна, што се наоѓа од страна; бочен. Странични тркала. Страничен прозорец. Странична улица."},{"word":"странка","type":"ж.","description":"Во администрацијата ‒ тој што се обраќа некому службено со некакво барање. Прием на странки. Странките го чекаа директорот цел ден."},{"word":"странски","type":"прид.","description":"Што се однесува на странство. Странски јазик. Странски инвестиции. Странски професори. Странски новинари. Странско списание."},{"word":"странство","type":"ср.","description":"Други земји; туѓина. Работеше во странство долго време. Отпатува во странство."},{"word":"странствува","type":"несв.","description":"Патува или живее по туѓи земји. Странствуваше по светот."},{"word":"страсник","type":"м.","description":"Оној што подлежи на страсти."},{"word":"страст","type":"м.","description":"Силно чувство, силен и нескротлив нагон кон нешто. Нагонски страсти. Страст за животот. Боледуваше од некои несопирливи страсти."},{"word":"страстен","type":"прид.","description":"Што е проникнат со силно чувство, со страст, оддаден со страст кон нешто. Страсниот пушач тешко се одвикнува од цигари. Страстен ловец. Страстен вљубеник во македонската народна песна."},{"word":"стратег","type":"м.","description":"Војсководач, командант на големи воени операции. Тој бил голем стратег."},{"word":"стратегија","type":"ж.","description":"Воена вештина, наука за водење воени операции, за војување. Стратегија и тактика на војувањето."},{"word":"стратегиски","type":"прид.","description":"Што се однесува на стратегија. Стратегиски план. Стратегиски принципи."},{"word":"стратешки","type":"прид.","description":"Што се однесува на стратег. Стратешки способности."},{"word":"стратор","type":"м.","description":"Украсно растение со темноцрвен цвет со црни ситни семчиња; Amaranthus paniculatus."},{"word":"страторов","type":"прид.","description":"Што е од стратор. Китка страторова. Страторова метла."},{"word":"стратосфера","type":"ж.","description":"Слојот на атмосферата над 10‒12 км. над површината на морето."},{"word":"страхопочит","type":"м.","description":"Длабоко почитување со примеси на страв кон лице на висока положба или кон постар. Чувствуваше страхопочит кон родителите на сопругот. Неговиот глас влеваше доверба и страхопочит."},{"word":"страхува","type":"несв.","description":"Чувствува страв, се плаши. Страхуваше за својот живот."},{"word":"страч","type":"м.","description":"Мажјак од страчка."},{"word":"страчка","type":"ж.","description":"Птица со црно‒бели пердуви и многу долга опашка; Pica pica. Страчките се местеа по тополите. Во дрмите страчореа и мавтаа со долгите опашки неколку страчки."},{"word":"страчкин","type":"прид.","description":"Што се однесува на страчка. Страчкино седело."},{"word":"страчори","type":"несв.","description":"За страчка ‒ оддава специфичен звук карактеристичен за страчка. Страчките страчореа на високите тополи."},{"word":"страшен","type":"прид.","description":"Што задава чувство на страв, ужасен. Страшно чудовиште. Страшен сон."},{"word":"страшилиште","type":"ср.","description":"Нешто што предизвикува страв, страшило, чудовиште. Ноќно страшилиште. Бабата им раскажуваше на децата приказни за страшилишта."},{"word":"страшило","type":"ср.","description":"Животинска кожа исполнета со слама или човечки лик од партали, слама и сл. што се поставува на обработени земјоделски површини (нива, лозје и др.) со цел да се одвратат, да се плашат птиците штетници. Страшило за на бостан. Страшило за птици. На долги стапови стоеја неколку страшила со раширени раце. Наместил по нивите неколку страшила од партали и ланска слама."},{"word":"страшла","type":"ж.","description":"Страшлива жена."},{"word":"страшлив","type":"прид.","description":"Што лесно се страши, се плаши. Пострашлив од него немаше во четата."},{"word":"страшливец","type":"м.","description":"Тој што лесно се плаши. Го прекоруваа дека е страшливец што се крие дома."},{"word":"стрв","type":"м.","description":"Труп на мртво животно; мрша. Мршојадците ја осетија стрвта. Останал негде в планина и после стрвта не му ја нашле."},{"word":"стрвен","type":"прид.","description":"Што е граблив, жеден за крв, крволочен. Стрвни орли. Стрвни волци. Стрвен ѕвер."},{"word":"стрви","type":"несв.","description":"Мами, намамува, ваби некого на стрв; настрви, острви. Ги стрви кучињата да нападнат. Ги стрви непријателите против мене."},{"word":"стрвина","type":"ж.","description":"Стрвина на буниште."},{"word":"стрвла","type":"ж.","description":"Лакома, ненаситна жена; лакомица, лакомка. Почекај малку, сите да седнат, стрвло една!"},{"word":"стрвло","type":"м.","description":"Лаком човек, лакомец, лакомник. Тој беше голем стрвло."},{"word":"стрвник","type":"м.","description":"Месојадец, животно или птица што се храни со месо. Волци стрвници. Птици стрвници."},{"word":"стрвница","type":"ж.","description":"Обично за животно што јаде месо. Таа година над селото се беше населила мечка стрвница."},{"word":"стреа","type":"ж.","description":"Крајот од покривот што поминува преку крајните ѕидови на куќата или на друг градежен објект. Застанаа под стреата додека да преврне. Седеа под стреата на дуќанот. Капат стреите, се топи снегот од покривите."},{"word":"стрела","type":"несв.","description":"Насочува, затегнува лак и испушта стрела; гаѓа со стрела. Децата со дрвени лакови стрелаа по чавките."},{"word":"стрела","type":"ж.","description":"Дрвена или метална прачка со шилест врв што служи за стрелање со лак. Лежеа на бојното поле прободени со стрели. Смртоносна стрела. Отровна стрела."},{"word":"стрелан","type":"прид.","description":"Што е убиен со стрелање. Мислеше на стреланите соборци."},{"word":"стрелаштво","type":"ср.","description":"Спортска дисциплина или вештина во стрелање со огнено оружје или со лак."},{"word":"стрелба","type":"ж.","description":"Чин или начин на стрелање, пукање со оружје. Топовска стрелба. Брза стрелба. Жестока стрелба."},{"word":"стрелест","type":"прид.","description":"Што е во облик на стрела. Стрелест лист."},{"word":"стрелец","type":"м.","description":"Лице што е вешто во стрелање со пушка, пиштол или друго оружје. Врвен стрелец. Нема подобри стрелци од ловците."},{"word":"стрелечки","type":"прид.","description":"Стрелечка линија. Стрелечки строј. Стрелечко одделение."},{"word":"стреличарство","type":"ср.","description":"Спортска дисциплина во стрелање."},{"word":"стрелиште","type":"ср.","description":"Отворен или затворен простор со цели за стрелање, место за вежбање или за натпревари во стрелање."},{"word":"стрелка","type":"несв.","description":"Погледнува повремено, фрла поглед. Го стрелкаше со прекори. Ја стрелка со живнатите очи."},{"word":"стрелка","type":"ж.","description":"Дем. од стрела. Со остра стрелка го погоди в око."},{"word":"стрелне","type":"св.","description":"Погледне остро, фрли поглед. Мајка è ја стрелна со погледот да молчи."},{"word":"стреловиден","type":"прид.","description":"Стрелест; стреловит."},{"word":"стреловит","type":"прид.","description":"Што е многу брз, како стрела. Стреловита брзина."},{"word":"стрелуши се","type":"несв.","description":"Се потплаши, затрепери. Се стрелушеше од арамиите."},{"word":"стрем","type":"м.","description":"Коњска запрежна кола за превоз на патници и стока."},{"word":"стрем","type":"м.","description":"Ледина што е длабоко изорана."},{"word":"стремеж","type":"м.","description":"Силна желба, напор да се направи, да се постигне нешто. Стремеж за самостојност. Нагласен стремеж кон перфекција."},{"word":"стремен","type":"м.","description":"Вид узенгија. Ја стави ногата во стременот и го јавна коњот"},{"word":"стремење","type":"ср.","description":"Длабока обработка на почвата. Најпогодно време за стремење со машини е крајот на летото и почетокот на есента. Рачното стремење овозможува да се отстранат плевелите."},{"word":"стреми","type":"несв.","description":"За нива ‒ обработува, чисти, длабоко ја копа. Почвата од парцелата ја стреми за лозје."},{"word":"стреми се","type":"несв.","description":"Се обидува со сите сили; цели кон нешто. Се стреми кон совршенството. Се стремат да успеат."},{"word":"стрепети","type":"св.","description":"Почне да трепети, стрепери. Од грмушката стрепети едно пиленце. Тој стрепети од ненадејна радост."},{"word":"стрепка","type":"св.","description":"Почне да трепка, затрепка. Стрепка со очите."},{"word":"стрептококен","type":"прид.","description":"Што се однесува на стрептококи. Стрептокна инфекција."},{"word":"стрептококи","type":"ж.","description":"Бактерија што предизвикува гнојни и заразни болести."},{"word":"стрес","type":"м.","description":"Состојба на голема исцрпеност на организмот поради претерана физичка или психичка оптовареност. Долго работи под стрес. Секојдневните стресови предизвикаат болест кај луѓето."},{"word":"стресе","type":"св.","description":"Протресе нешто, затресе, истресе. Му ја стресе раката. Ја стресе јаболкницата во дворот. Го стресе за раменици."},{"word":"стреска","type":"св.","description":"Наеднаш почне да треска. Стреска нешто во кујната."},{"word":"стрескоти","type":"св.","description":"Одеднаш стропа, свика. Во кујната стрескотија садови. Една вечер стрескоти старецот: ‒ Прангите, брате!"},{"word":"стрефи","type":"св.","description":"Удри точно во нешто; погоди. Ама го стрефи, точно по глава."},{"word":"стреч","type":"м.","description":"Ткаенина што се растегнува. Блуза изработена од стреч."},{"word":"стреш","type":"м.","description":"Претпазливост, внимателност. Цела ноќ беа на стреш."},{"word":"стреш","type":"м.","description":"Вода во која златарите чистат предмети од злато и сребро."},{"word":"стрешти","type":"св.","description":"Одеднаш почне да трешти. По неколку секунди бомбата силно стрешти."},{"word":"стриг","type":"м.","description":"Стрижење овци. Се шири реа на овчи стриг под извишените тополи."},{"word":"стрига","type":"несв.","description":"За коњ, магаре, маска и сл. ‒ мрда со ушите во состојба на вознемиреност. Коњот стрига со ушите, како да има нешто во тревата."},{"word":"стригар","type":"м.","description":"Лице што ги стриже овците. Стригарите цел ден стрижат."},{"word":"стригарница","type":"ж.","description":"Место каде што се стрижат овците."},{"word":"стригне","type":"св.","description":"Потстриже. Берберот така ја стригнал."},{"word":"стрижба","type":"ж.","description":"Стрижење, стриг. Терминот се одредува еден месец пред стрижбата."},{"word":"стриже","type":"несв.","description":"Сече, реже со ножици или со машина коса, волна и сл. Козите се стрижат стоејќи, а овците лежејќи."},{"word":"стрија","type":"ж.","description":"Белег врз површината на кожата во облик на бразда, линија."},{"word":"стрико","type":"м.","description":"Брат на таткото; чичко. Стрикото и внукот си разговараа почесто. Зеде благослов од татка си и стрика си."},{"word":"стриков","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на стрико. Стрикова ограда. Стрикова невеста. Стриков син."},{"word":"стриктен","type":"прид.","description":"Што е строг, јасно одреден, ограничен; без отстапувања и исклучоци. Стриктна примена на прописите."},{"word":"стрина","type":"ж.","description":"Сопруга на стрикото. Доаѓаат стрико, стрина и сите роднини."},{"word":"стринин","type":"прид.","description":"Што ѝ припаѓа на стрина. Стринини петлиња."},{"word":"стринкин","type":"прид.","description":"Што ѝ припаѓа на стринка, стринин."},{"word":"стрип","type":"м.","description":"Одделна слика од цртан расказ."},{"word":"стриптиз","type":"м.","description":"Забавна програма во некои барови во која се изведува (обично од жени) еротски танц со соблекување пред публиката."},{"word":"стриптизер","type":"м.","description":"Лице што изведува стриптиз."},{"word":"стрихнин","type":"м.","description":"Вид многу силен отров со смртоносно дејство. При обдукцијата, во телото на покојниот е констатирано извесно количество стрихнин."},{"word":"стришка","type":"ж.","description":"Предниот дел на косата што го покрива челото; кркми."},{"word":"стркала","type":"св.","description":"Премести нешто, помине или направи да помине растојание со тркалање, спушти по надолно место. Девојчето ја стркала топката во тревата. Детето го налегнало другарчето во снегот и го стркалало по ридот."},{"word":"стркалка","type":"св.","description":"Го стркалка детето по креветот. Го стркалка празното шише по подот."},{"word":"стрмен","type":"прид.","description":"Што нагло се издигнува, што е речиси вертикален. Стрмен сокак. Стрмна планина. Стрмни скали. Стрмен терен."},{"word":"стрмец","type":"м.","description":"Западен ветер на Охридско Езеро. Дувка вечерниот стрмец."},{"word":"стрмнина","type":"ж.","description":"Стрмно место, стрмна страна, стрмна положба. Се искачи по стрмнината до црквичката. Брегот е со голема стрмнина."},{"word":"стрмниште","type":"ср.","description":"Стрмно место, стрмнина. Паѓаме по стрмништето."},{"word":"стрниште","type":"ср.","description":"Ожнеана нива. Заорувањето на стрништето се изведува веднаш по жетвата. Забрането е палење на стрништата."},{"word":"стрношина","type":"ж.","description":"Вид црно грозје што расте на присојни места."},{"word":"стробјак","type":"м.","description":"Човечиште, мажиште. Плодните ниви бараат стробјаци."},{"word":"строг","type":"прид.","description":"Што бара целосно почитување, послушност и извршување без исклучоци. Строг татко. Строг наставник."},{"word":"строев","type":"прид.","description":"Што се однесува на строј. Строева обука. Строев чекор. Строеви команди."},{"word":"строеж","type":"м.","description":"(само едн.) градење."},{"word":"строен","type":"прид.","description":"Што е убаво граден, што е складен, хармоничен. Стројна девојка. Стројна фигура. Стројна елка."},{"word":"строи","type":"несв.","description":"За војници и сл. ‒ реди, подредува во определен ред. Ги строи во две колони."},{"word":"строи","type":"несв.","description":"Посредува меѓу двајца за да стапат во брак; стројникува."},{"word":"строј","type":"м.","description":"За војници и сл. ‒ впечатлив, подреден ред. Излезе од стројот. Секое утро војниците чекореа во строј."},{"word":"строј","type":"м.","description":"Договор за свршувачка. Ги направи сите адети околу стројот."},{"word":"стројник","type":"м.","description":"Посредник меѓу двајца за да стапат во брак. Ја омажија со стројници. Седни за да ми седнат стројници."},{"word":"стројникува","type":"несв.","description":"Договара свршувачка меѓу двајца. Тој стројникуваше за ќерката на бакалот."},{"word":"стројоса","type":"св.","description":"Договори свршувачка меѓу двајца. Ги стројоса младите."},{"word":"стројува","type":"несв.","description":"Договара свршувачка меѓу двајца."},{"word":"стропа","type":"св.","description":"Одеднаш почне да тропа; затропа. Го сардисаа селото и стропаа на портите. Тој стропа со двете нозе."},{"word":"стропори се","type":"св.","description":"Се засили, се истопори, се исили. Се стропори да го удри."},{"word":"стропоти","type":"св.","description":"Наеднаш почне да тропоти. Стропоти кога падна. Стропоти тропалото на портата."},{"word":"строфа","type":"ж.","description":"Неколку стихови од песна поврзани во ритмичка и содржинска целина што понекогаш се римуваат; поетска мисловна и ритмичка целина. Детските песнички обично се во две строфи."},{"word":"строшен","type":"прид.","description":"Што е истрошен, изронет, сронет. Строшени црешни. Строшени зрна грозје."},{"word":"строши","type":"св.","description":"Иситни, изрони, направи трошки. Тој забите ги строшил."},{"word":"стрпи се","type":"св.","description":"Покаже трпение, се воздржи, се совлада. Тој се стрпи додека не го повикаа да влезе. Стрпи се, сега ќе ти дадам да јадеш."},{"word":"стрплив","type":"прид.","description":"Што е трпелив, што може смирено да поднесе тешкотија, неудобност, непријатност. Стрпливи луѓе. Стрпливи истражувања."},{"word":"стрпне","type":"св.","description":"Затрепери, се исплаши. Одеднаш стрпна, како да се сети опасност."},{"word":"струг","type":"м.","description":"Столарска алатка со која се стружат и се мазнат дрвени предмети."},{"word":"струга","type":"ж.","description":"Ток, бразда, речно корито."},{"word":"Струга","type":"ж.","description":"Град во Македонија."},{"word":"стругалка","type":"ж.","description":"Тоа што служи, што може да послужи за стружење; стругало."},{"word":"стругало","type":"ср.","description":"Алатка за стружење."},{"word":"струганица","type":"ж.","description":"Ситен остаток создаден при стружење или сечење на дрво, метал и сл."},{"word":"стругар","type":"м.","description":"Занаетчија кој со помош на струг изработува предмети од дрво, тој што работи на струг; столар; работник во стругара."},{"word":"стругарница","type":"ж.","description":"Стругарска работилница, пилана. По цел ден работи во стругарницата."},{"word":"стругарство","type":"ср.","description":"Дејност на стругар."},{"word":"стругач","type":"м.","description":"Оној што струже обработувајќи нешто со тругање."},{"word":"стругне","type":"св.","description":"Поструже малку или само еднаш. Стругнете ги штициве!"},{"word":"струготина","type":"ж.","description":"Ситен остаток од стругање; струганица. Војниците при јазењето употребуваа струготини од сечени дрва."},{"word":"струен","type":"прид.","description":"Што струи, што е брз. Струјна река. Струен ветер."},{"word":"струже","type":"несв.","description":"Прави да стане мазно (нешто), рамни со струг, пила итн. Мајсторот струже со рендето по штицата."},{"word":"струи","type":"несв.","description":"Тече, се движи како струја. По вените им струи врела крв."},{"word":"струја","type":"ж.","description":"а) Движење на вода или воздух во определен правец. Дотекле студени струи. Воздушна струја. Подземни струи. б) Движење на големи водени маси, помалку или повеќе површински во езеро, море, океан во определен правец. Голфска струја."},{"word":"струјоказ","type":"м.","description":"Апарат за мерење на брзината и правецот на струјата во море или река."},{"word":"струјомер","type":"м.","description":"Апарат што ги мери количеството електрицитет и потрошувачката на електрична енергија."},{"word":"струк","type":"м.","description":"(разг.) Најтесен дел од трупот меѓу градите и колковите. Се појави како од моден магазин: тенка во струкот, јака во колкот."},{"word":"струка","type":"ж.","description":"Одделна област од науката, техниката, уметноста и од практичниот труд (занаети и сл.); специјалност, професија, занимање. Во градот ќе си најдам работа на струката. По струка е електричар."},{"word":"струка","type":"ж.","description":"Платно од козина, волна и сл."},{"word":"струкиран","type":"прид.","description":"Што не е рамно, право кроено, што е кроено во струк. Струкирана кошула."},{"word":"струкови","type":"м.","description":"Вид заразна болест, обично меѓу децата."},{"word":"структура","type":"ж.","description":"Внатрешен распоред, поврзаност и состав на деловите во една целина; строеж. Структура на почвата. Општествена структура."},{"word":"структурален","type":"прид.","description":"Што се однесува на структура, што е дел, што припаѓа на структура. Структурална лингвистика. Структурални форми."},{"word":"структурализам","type":"м.","description":"Теориски и методолошки правец во лингвистиката (оттаму и во другите научни области) што за основа го има описот на јазичните елементи од гледиште на нивната функција во јазичниот систем, однсоно во структурата на јазикот."},{"word":"структуралист","type":"м.","description":"Приврзаник на структурализмот."},{"word":"структурен","type":"прид.","description":"Што се однесува на структура, што е дел, што припаѓа на структура. Структурни измени. Структурни елементи."},{"word":"структурира","type":"св. и несв.","description":"Распореди, распоредува, спои, спојува составни делови во една целина; даде, дава на нешто определена структура."},{"word":"струма","type":"ж.","description":"Болест на штитната (тироидната) жлезда при што доаѓа до отекување на предниот дел од вратот; гушавост."},{"word":"Струма","type":"ж.","description":"Река во Бугарија."},{"word":"Струмица","type":"ж.","description":"Река во Македонија."},{"word":"Струмица","type":"ж.","description":"Град во Македонија."},{"word":"струна","type":"ж.","description":"Влакно од коњска опашка или грива."},{"word":"струнар","type":"м.","description":"Занаетчија што прави торби, постилки и покривки од струни; мутавџија. Настасуваат од планините струнари со нови дисаѓи."},{"word":"струнен","type":"прид.","description":"Што е направен од струна; козинав. Струнена вреќа. Струнени дисаѓи."},{"word":"струненица","type":"ж.","description":"Струнена торба."},{"word":"струп","type":"ж.","description":"Засушена кора од крв на рана; краста. Лицето му е покриено со струпје"},{"word":"струпа","type":"св.","description":"Собере нешто на куп; натрупа. Ги струпаа предметите во камионот."},{"word":"струпи (се)","type":"несв.","description":"Се покрива со струпје. Се струпи на главата."},{"word":"струпјоса (се)","type":"св.","description":"Се покрие со струпје, стане струплив. Се струпјоса по целото тело."},{"word":"струплив","type":"прид.","description":"Што е покриен со струпје. Струпливо лице. Струплива глава."},{"word":"струполи","type":"св.","description":"Урне нешто, направи да падне со шум наземи од високо или од положбата во која стои. Ги струполи камењата од врвот на планината."},{"word":"стручен","type":"прид.","description":"Што се однесува на струка или на работно место. Стручна подготовка. Стручен испит. Стручна литература."},{"word":"стручњак","type":"м.","description":"Лице што владее со стручни знаења од некоја област, специјалист за определена проблематика од областа за која е компетентен; експерт. Врвен стручњак во медицината. Истакнат земјоделски стручњак."},{"word":"струшка","type":"ж.","description":"Направа за стружење тесто и сл. На масата имаше нож и струшка."},{"word":"струшка","type":"несв.","description":"Стапките струшкаа бавно и рамномерно."},{"word":"стрча","type":"св.","description":"Дојде, стигне со трчање; дотрча. Стрча во приемната соба 2. Забрзано се упати негде; потрча. Девојката стрча по скалите."},{"word":"стрчи","type":"несв.","description":"Стои прав, неналегнат. Му стрчи долгата брада."},{"word":"стршен","type":"м.","description":"Крупен инсект од семејството оси со жолти и кафеави пруги со многу болен убод; Vespa crabro. Леле, како ги искасаа осите и стршните!"},{"word":"стубел","type":"м.","description":"Извор заграден со дрва, кладенец со корито за вода од кое се напојува добитокот."},{"word":"студ","type":"м.","description":"Ладно, студено време. Не сети ни студ ни ветар. Утрински студ."},{"word":"студен","type":"м.","description":"Народно име за месецот ноември."},{"word":"студен","type":"прид.","description":"Што има ниска или многу ниска температура. Студена вода. Студена ноќ."},{"word":"студенее","type":"несв.","description":"За време ‒ станува студено; застудува. Надвор почна да студенее."},{"word":"студенец","type":"м.","description":"Место каде што извира студена вода. Се наведна за да се напие вода од студенецот."},{"word":"студеник","type":"м.","description":"Студен извор."},{"word":"студеникав","type":"прид.","description":"Што не е многу студен. Студеникаво време."},{"word":"студенило","type":"ж.","description":"Својство на студ; студено време. Студенилото ќе потрае во текот на цел јануари."},{"word":"студенокрвен","type":"прид.","description":"Што има способност да ја менува телесната температура во зависност од температурата на средината;"},{"word":"студент","type":"м.","description":"Лице што студира на факултет или на висока школа. Редовен студент. Студент по медицина. Студент по информатика. Дипломиран студент."},{"word":"студентарија","type":"ж.","description":"Студентска популација, студенти. Се собрала студентарија пред студентската менза."},{"word":"студентски","type":"прид.","description":"Што се однесува на студент или што припаѓа на студент. Студентски стандард. Студентски живот. Студентски дом."},{"word":"студентство","type":"ср.","description":"Сите студенти на еден универзитет, студентска младина. На последните настани, студентството реагираше со протести. Напредно студентство."},{"word":"студенчиште","type":"ср.","description":"Студена почва."},{"word":"студи","type":"несв.","description":"Е студено, ладно. Овие денови многу студи."},{"word":"студија","type":"ж.","description":"Поголем научен или стручен труд, расправа што исцрпно обработува одредена тема, изнесува резултати од истражување, проучување на некое прашање. Студија за глаголските времиња. Опширна студија од областа на кибернетиката."},{"word":"студио","type":"ср.","description":"Работна просторија на уметник или фотограф; ателје."},{"word":"студиозен","type":"прид.","description":"Што е длабоко проучен, високо стручен, совесно напишан. Студиозен пристап. Студиозно проучување. Студиозни коментари."},{"word":"студира","type":"св. и несв.","description":"Проучи, проучува нешто грижливо и продлабочено. Инспекторот долго ги студираше документите. Тој долго го студираше писмото. Ја студира ренесансната љубовна поезија."},{"word":"студиски","type":"прид.","description":"Што се однесува на студии и на студио. Студиска програма по математика. Студиски престој во странство. Студиска опрема."},{"word":"студоотпорен","type":"прид.","description":"Што е отпорен на студ. Студоотпорно растение. Сојата е студоотпорна култура."},{"word":"ступка","type":"св.","description":"Почне да тупка; затупка. Срцето му ступка кога ја виде девојката."},{"word":"ступоти","type":"св.","description":"Почне да тупоти; затупоти. Ступотеа коњите со копитата по калдрмата. Под прозорот ступотеа тешки чекори."},{"word":"стурен","type":"прид.","description":"Што е богат со плодови, што дал богат род. Стурена јаболкница. Доматите се стурени од род."},{"word":"стури се","type":"св.","description":"Богато роди, даде многу род."},{"word":"стутали","type":"св.","description":"Завитка, свитка. Како клопче го стутали."},{"word":"стутка","type":"св.","description":"Со туткање направи нешто да биде згмечено, собрано. Ги стутка парите во џебот. Го стутка писмото и го фрли во корпа. Лежејќи таа го стутка фустанот."},{"word":"стуткан","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од стутка."},{"word":"стутулен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од стутули."},{"word":"стутули","type":"св.","description":"Премногу свитка, завитка, згргури. Стравот го стутули крај куќарката."},{"word":"стуфка (се)","type":"св.","description":"Одеднаш почне да (се) туфка. Стуфкаа жените кога видоа кој иде по патот."},{"word":"стушен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од стуши."},{"word":"стуши се","type":"св.","description":"Се наоблачи. Небото се стуши од сите страни, ќе врне."},{"word":"суб-","type":"претс.","description":"Прв дел од сложени зборови, најчесто од интернационализми со значење дека нешто е под, пониско од означеното: супстандарден, субалпски, субарктички, субантарктички, суптропски, или со значење помал: субатомски, супклеточен, субмикроскопски; дека е по својата положба понизок, дека е потчинет на некого или на нешто, дека не е главен, туку помал по својата важност или значење: супкултура, субордонација итн."},{"word":"субаша","type":"м.","description":"Полициски началник во Турското Царство."},{"word":"субашица","type":"ж.","description":"Жена на субаша."},{"word":"субвенција","type":"ж.","description":"Финансиска помош од државата за да се одржи ниска цена на одредени производи или да се стимулира производството на некои продукти. Производителите на млеко добија субвенции за предаденото млеко."},{"word":"субвенционира","type":"св. и несв.","description":"Даде, дава субвенција. Државата го субвенционира производството на млеко и млечни производи."},{"word":"субверзивен","type":"прид.","description":"Што се однесува на субверзија, што води кон субверзија. Субверзивни активности."},{"word":"субверзија","type":"ж.","description":"Тајна или отворена активност за рушење на дадена политичка состојба, подготвување преврат. Воена субверзија. Субверзии во црквата."},{"word":"субјект","type":"м.","description":"Физичко или правно лице како носител на права или обврски."},{"word":"субјектен","type":"прид.","description":"Што се однесува на субјект."},{"word":"субјективен","type":"прид.","description":"Што е заснован на лично мислење, што е индивидуален; личен. Субјективен став."},{"word":"субјективизам","type":"м.","description":"(филоз.) Поглед на светот според кој целокупното спознание е од лична, субјективна природа; следење на настаните и појавите во општествениот живот врз субјективен став."},{"word":"субјективизира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави да биде нешто сфатено, видено, доживеано, сфати, сфаќа нешто од своја гледна точка, според своето субјективно гледиште, нешто да биде лично, нереално, необјективно. Тој го субјективизира светот во своите дела."},{"word":"субјективист","type":"м.","description":"Приврзаник на субјективизмот."},{"word":"субјективистички","type":"прид.","description":"Што се однесува на субјективизам и на субјективност. Субјективистичка критика."},{"word":"субјективитет","type":"м.","description":"Лична реалност, пристрасност; субјективност."},{"word":"сублимат","type":"м.","description":"(хем.) Продукт на сублимација. Живин сублимат."},{"word":"сублимација","type":"ж.","description":"(хем.) Преминување на тврдите тела во гасовити и со ладење одново враќање во тврда состојба."},{"word":"сублимен","type":"прид.","description":"Што е возвишен, величествен. Сублимен момент."},{"word":"сублимира","type":"св. и несв.","description":"(хем.) Претвори, претвора тврди тела во гасовити или со ладење претвори, претвора гасовити во тврди тела."},{"word":"субординација","type":"ж.","description":"Однос на зависност на понискиот вид од повисокиот; подреденост во хиерархијата во една средина. Субординација на пониските чинови во армијата."},{"word":"субординира","type":"св. и несв.","description":"Подреди, подредува, потчини, потчинува."},{"word":"сув","type":"прид.","description":"Што во себе нема вода, што не е влажен, што се исушил. Суви алишта. Сува земја. Суви усни. Сув воздух."},{"word":"Сува","type":"ж.","description":"Главен град на Фиџи."},{"word":"Сува Гора","type":"ж.","description":"Планина во Македонија."},{"word":"суварија","type":"м.","description":"Војник, жандарм на коњ; коњаник. Преку дрвениот мост бодинаница помина суварија. Сувариите на агата ги растераа селаните."},{"word":"суварка","type":"ж.","description":"Сува гранка. Го потсили огнот со суварките."},{"word":"суват","type":"м.","description":"Летно планинско пасиште; водопој."},{"word":"сувее","type":"несв.","description":"Станува сув."},{"word":"сувенир","type":"м.","description":"Предмет што се купува и се чува за спомен на нешто. Изработува и продава сувенири. За сите домашни купи по некој сувенир."},{"word":"суверен","type":"м.","description":"Носител на врховната власт во една држава, врховен владар; монарх."},{"word":"суверен","type":"прид.","description":"Што има врховна, целосна и неограничена власт. Тој бил суверен владетел во земјата."},{"word":"суверенитет","type":"м.","description":"Врховна, неограничена власт."},{"word":"сувикав","type":"прид.","description":"Што не е сосема слаб, сув; сувичок. Сувикав старец."},{"word":"сувичок","type":"прид.","description":"а) За човек ‒ што е слабичок. Сувичок старец. б) За предмети ‒ доста, прилично сув. Пиперките се некако сувички."},{"word":"сувлест","type":"прид.","description":"Што е сувикав. Сувлест чиновник."},{"word":"суво","type":"ср.","description":"Место каде што нема вода, кал и сл. копно, суша. Конечно бевме на суво."},{"word":"суводолен","type":"прид.","description":"Што се однесува суводол, суводолица. суводолец,"},{"word":"суводолица","type":"ж.","description":"Сув дол, дол каде што има вода само од дожд или од снег. Во пролет низ суводолицата тече по малку вода."},{"word":"сувожил","type":"прид.","description":"За раце и нозе ‒ што се слаби, исушени, со испакнати жили. Сувожилите раце му виснале покрај телото."},{"word":"сувожилие","type":"ср.","description":"Сврзувачки жили на екстремитетите."},{"word":"сувоземен","type":"прид.","description":"Што се наоѓа на копно, што се одвива по копно; копнен. Сувоземен пат."},{"word":"сувоѕидица","type":"ж.","description":"Ѕид од камен, немалтерисан ѕид. Куќата беше сувоѕидица."},{"word":"суволик","type":"прид.","description":"Што е сув, слаб, испиен во ликот. Еден суволик човек влезе во кафеаната."},{"word":"сувомесен","type":"прид.","description":"Што е од сушено, чадено месо. Сувомесни производи."},{"word":"сувомразица","type":"ж.","description":"Студено време со мраз без снег; сув студ. Сувомразицата лошо ќе влијае на посевите."},{"word":"сувопарен","type":"прид.","description":"Што е строго официјален, здодевен, студен, без топлина, живост. Сувопарен говор. Сувопарен извештај."},{"word":"суворек","type":"м.","description":"Место, дол од пресушена река; суводолица. Тоа пусто село е меѓу два суворека стегнато, под ридови легнато."},{"word":"сувотија","type":"ж.","description":"Сувост, сувота."},{"word":"сувотува","type":"несв.","description":"Јаде посна и сиромашна храна; слабо се храни. Селаните сувотува оваа зима."},{"word":"сувчо","type":"м.","description":"Човек што е сув, слаб."},{"word":"сугаре","type":"ср.","description":"За јагне, јаре, теле ‒ доцна родено. Јагне сугаре печеа."},{"word":"сугарен","type":"прид.","description":"Што е доцна роден. Сугарно теле. Сугарно дете."},{"word":"сугерира","type":"св. и несв.","description":"Повлијае, влијае врз нечие мислење, волја или чувства; наговори, наговара. Тој му сугерира да отвори дуќан. Лекарот сугерираше операција."},{"word":"сугестибилен","type":"прид.","description":"Што лесно потпаѓа под сугестија, што подлежи на сугестија. Тој имаше некритично и сугестибилно мислење."},{"word":"сугестивен","type":"прид.","description":"Што има моќ да сугерира, да влијае на мислењето и постапките на некого. Сугестивен говор."},{"word":"сугестија","type":"ж.","description":"Влијание врз нечија волја или мислење, влијание врз однесувањето на другите, предизвикување на одредени духовни сосотојби кај други луѓе. Професорот даде сугестија проектот да се работи заеднички. Го купи тој фустан под сугестија на другарките. Се оженил под сугестија на мајка му."},{"word":"суграв","type":"прид.","description":"Што е извиткан, усучен. Суграви мустаќи. Суграва коса."},{"word":"суграда","type":"ж.","description":"Градба, зграда. Царска суграда."},{"word":"суградица","type":"ж.","description":"Ситен град. Попладнево имаше суградица."},{"word":"сугреб","type":"м.","description":"Испретана, изгребана и расфрлана земја од кучиња, пилиња и сл. По дворот имаше сугреби."},{"word":"сугурен","type":"прид.","description":"Што е извиткан, свиткан. Пред нив одеше сугурен човек."},{"word":"сугурец","type":"м.","description":"Нечистотија што излегува од снагата при триење; кир."},{"word":"сугурчи се","type":"несв.","description":"За преѓа ‒ се витка, се сучи."},{"word":"суд","type":"м.","description":"(лог.) Еден од битните елементи на формалната логика во кој, во вид на реченичен исказ, нешто се тврди или се одрекува."},{"word":"Судан","type":"м.","description":"Држава во Африка."},{"word":"судбина","type":"ж.","description":"Виша сила што, според верувањата, го управува животот на луѓето и го определува текот на настаните. Ништо не може да ја смени судбината на човекот. Судбината на детето ја одредуваат наречниците на трета вечер по раѓањето на детето."},{"word":"судбински","type":"прид.","description":"Што се однесува на судбината, што произлегува од судбината; што е однапред одреден, што не може да се измени или да се избегне. Судбинска средба. Судбинско решение. Судбински настани."},{"word":"судбоносен","type":"прид.","description":"Што го одредува понатамошниот тек на настаните, пресуден. Судбоносни решенија за нашиот народ. Судбоносен ден. Судбоносни моменти."},{"word":"суден","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од суди."},{"word":"суден","type":"прид.","description":"Во изразите: На судниот ден ‒ на последниот ден на светот кога ќе им се суди на живите и на мртвите. Судни маки ‒ големи, тешки маки предодреди од божјиот суд."},{"word":"суденик","type":"м.","description":"Судбински предодреден брачен партнер. Дојде суденикот да ја види."},{"word":"Судети","type":"и.","description":"Планински венец во Централна Европа."},{"word":"суди","type":"несв.","description":"За судија или суд ‒ решава судски процес. Ќе им суди на разбојниците. Му судеше воен суд."},{"word":"судија","type":"м.","description":"Службено лице во суд што суди и донесува пресуда. Истражен судија. Врховен судија. Уставен судија."},{"word":"судилиште","type":"ср.","description":"Државен орган што разгледува спорови и носи пресуди; суд. Кавгатата меѓу соседите стигна до судилиште."},{"word":"судир","type":"м.","description":"Силен удар на две или повеќе тела, предмети меѓу себе. Директен судир на две возила со смртни последици за возачот. Судир на два воза."},{"word":"судница","type":"ж.","description":"Сала, просторија во којашто се суди. Обвинетиот го внесоа во судницата."},{"word":"судри се","type":"св.","description":"Се удри во некого или во нешто при движење. Се судриле автобус и камион. Влегувајќи во училиштето се судри со едно девојче. Денеска се судриле две товарни возила."},{"word":"судство","type":"ср.","description":"Севкупна дејност на судовите и на правосудната служба."},{"word":"суеверен","type":"прид.","description":"Што верува во натприродни сили; празноверен. Суеверен човек."},{"word":"суеверец","type":"м.","description":"Тој што е суеверен; празноверен. Се појавија многу суеверци во последно време."},{"word":"суеверие","type":"ср.","description":"Верување во натприродни сили и во нивната моќ; Суеверието кај неа влијаеше на многу нејзини одлуки. Суеверието е осудено од црквата"},{"word":"суета","type":"ж.","description":"Копнеж за слава и почести со истакнување на сопствената личност; славољубие. Таа работи само на задоволување на својата суета. Повредена суета."},{"word":"суетен","type":"прид.","description":"Што е исполнет со суета; славољубив. Суетна жена. Суетна душа."},{"word":"Суецки Канал","type":"м.","description":"Вештачки канал меѓу Средоземното и Црвеното Море, во Египет."},{"word":"сужен","type":"м.","description":"Затвореник, осуденик. Сужните ги спроведуваа до занданата."},{"word":"сузбие","type":"св.","description":"Принуди некого на повлекување. Непријателскиот напад треба да се сузбие."},{"word":"суита","type":"ж.","description":"Композиција од неколку музички дела обединети како едно дело за изведба."},{"word":"суитен","type":"прид.","description":"Што се однесува на суита. Суитна изведба."},{"word":"сук","type":"м.","description":"Подебел конец добиен со усукување на повеќе конци."},{"word":"сукало","type":"ж.","description":"Дрвено цилиндрично стапче со кое се сучат кори"},{"word":"сукаловица","type":"ж.","description":"Гранка за правење сукало, стап во форма на сукало. Букови сукаловици."},{"word":"сукан","type":"прид.","description":"Сукана волна. Сукан баник."},{"word":"сукар","type":"м.","description":"Дебел, повеќе пати усукан синџир."},{"word":"сукарда","type":"м.","description":"Дел од машка народна носија."},{"word":"сукнар","type":"м.","description":"Тој што произведува или што продава сукно."},{"word":"сукнарство","type":"ср.","description":"Во текстилната индустрија ‒ гранка што се занимава со изработка на сукно."},{"word":"сукне","type":"св.","description":"Сукна некоја кора за ручек."},{"word":"сукнен","type":"прид.","description":"Што е од сукно. Сукнен џамадан. Сукнени чакшири. Сукнена облека."},{"word":"сукно","type":"ср.","description":"Вид дебела, мека волнена ткаенина добиена со пресување. Носи наметка од зелено сукно. Се покрија со дебелото сукно. Работеше во фабрика за сукно."},{"word":"сукрвица","type":"ж.","description":"Водникава крв со гној или слуз што се цеди од рана. На завојот имаше сукрвица."},{"word":"сукрвичав","type":"прид.","description":"Што има изглед, својства на сукрвица. Сукрвичава течност. Сукрвичава рана."},{"word":"сукцесивен","type":"прид.","description":"Што следува непосредно едно по друго, постапен, непрекинат. Сукцесивен развој. Сукцесивни искуство."},{"word":"сукцесија","type":"ж.","description":"Последователност, ред предмети, настани, случувања што следат еден по друг."},{"word":"сулин","type":"м.","description":"Мраз, смрзната вода. Сулин и влага оздола апат."},{"word":"сулинар","type":"м.","description":"Ќунк. Сулинарите од ќумбето треба да се исчистат."},{"word":"сулица","type":"ж.","description":"Вид копје."},{"word":"суложи","type":"св.","description":"Положи, испружи, постави."},{"word":"султан","type":"м.","description":"(истор.) Владар, суверен во Турското Царство."},{"word":"султана","type":"ж.","description":"Жена на султан."},{"word":"султанија","type":"ж.","description":"султана. Сега нашиот калиф има нова султанија."},{"word":"султанина","type":"ж.","description":"Вид бело десертно грозје со валчесто издолжено зрно со една семка. Султанина е најважна и основна сорта за производство на суво грозје."},{"word":"султанов","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на султан. Султанова ќерка. Султанов војник."},{"word":"сулумен","type":"м.","description":"Силен живин отров."},{"word":"сулфамид","type":"м.","description":"Вид лекарство со антибактериски својства."},{"word":"сулфат","type":"м.","description":"Сол на сулфурната киселина."},{"word":"сулфид","type":"м.","description":"Соединение на сулфур со друг хемиски елемент, особено со метал. Калциум сулфид. Олово сулфид."},{"word":"сулфит","type":"м.","description":"Сол на сулфурестата киселина. Натриумов сулфит."},{"word":"сулфур","type":"м.","description":"Хемиски елемент со жолтозелена боја; хемиски знак С."},{"word":"сулфурен","type":"прид.","description":"Што се однесува на сулфур, што содржи, што е од сулфур. Сулфурна киселина."},{"word":"сулфурест","type":"прид.","description":"Што содржи сулфур. Сулфуреста киселина."},{"word":"сума","type":"ж.","description":"(мат.) Број што се добива со собирање на два или повеќе броеви; збир."},{"word":"сума","type":"прил.","description":"Во големо количество, во голем број, многу, полно. Тој донесе сума пари. Изврвел сума патишта до родниот крај. По немирите затворија сума луѓе."},{"word":"сумален","type":"прид.","description":"За човек ‒ што е мал, ситен по раст."},{"word":"сумарен","type":"прид.","description":"Што е добиен како сума, како резултат од собирање. Сумарен резултат."},{"word":"сумарум","type":"прид.","description":"Само во изразот: сума сумарум."},{"word":"Суматра","type":"ж.","description":"Остров во Индонезија."},{"word":"Сумер","type":"м.","description":"Припадник на древен народ во Месопотамија."},{"word":"суми","type":"св.","description":"Намисли нешто; науми Децата сумиле да играат криенка."},{"word":"сумира","type":"св. и несв.","description":"Собере, собира, пресмета, пресметува. Наставникот ги сумира бодовите од секој тест и пишува оценка."},{"word":"сумти","type":"несв.","description":"Испушта звук при дишење на нос."},{"word":"суна","type":"и.","description":"Кај муслиманите ‒ верски и правни постапки, сфаќања и препораки на Мухамед што се зачувале како преданија и што имаат еднаква сила на задолжително учење на Коранот."},{"word":"сунатица","type":"ж.","description":"Вид земја што се лизга."},{"word":"сунѓер","type":"м.","description":"(зоол.) Повеќеклеточно морско животно со порозно тело прицврстено за морското дно во форма на растение; Spongia officinale."},{"word":"сунѓерест","type":"прид.","description":"Што личи на сунѓер, што е шупликав, што впива течност. Сунѓерест речен камен. Сунѓереста маса."},{"word":"сунѓерлија","type":"прид.","description":"Сунѓерест."},{"word":"сунѓерче","type":"ср.","description":"Дем. од сунѓер."},{"word":"сунет","type":"м.","description":"Муслимански обред на обрежување."},{"word":"сунетиса","type":"св.","description":"Изврши сунет."},{"word":"сунетлија","type":"м.","description":"Тој што врши сунет."},{"word":"сунизам","type":"м.","description":"Правец во шеријатското право според кој единствено Мухамед можел автентично и непогрешливо да го толкува Коранот."},{"word":"сунизок","type":"прид.","description":"За човек ‒ што е со потпросечен раст, со низок раст."},{"word":"сунит","type":"м.","description":"Приврзаник на сунизмот."},{"word":"суп","type":"и.","description":"Голема мршојадна птица со долг врат прекриен со ситни бели пердувчиња; Gyps fulvus."},{"word":"супа","type":"ж.","description":"Течно јадење од варено месо, разновиден заленчук, тестенини и зачин. Пилешка супа. Посна супа. Супа од домати. Супа од карфиол. Тестенина за супа."},{"word":"супен","type":"прид.","description":"Обично во изразот: супена лажица ‒"},{"word":"супер","type":"прид.","description":"Многу добар, одличен, прекрасен. Добивме супер препорака. Тоа беше супер приредба."},{"word":"супер!","type":"изв.","description":"За изразување на огромно задоволство. Супер, ќе одиме на екскурзија!"},{"word":"супер-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложени зборови што значи дека е главно, врвно, во највисок степен изразено тоа што е означено во вториот дел (суперкомисија, суперлуксузен, супервизија, супермодерен, суперревизија)."},{"word":"супериорен","type":"прид.","description":"Што е надмоќен, поистакнат по вредност, способност, по некои особини во однос на друг или на други. Супериорен натпреварувач. Супериорна држава. Супериорно однесување."},{"word":"суперкомисија","type":"ж.","description":"Комисија од највисок ранг, што има најголеми надлежности."},{"word":"суперлатив","type":"м.","description":"Степен во споредувањето кај придавките за означување особина или својство изразени во најголема мера во однос на тоа со кое се споредува."},{"word":"суперлативен","type":"прид.","description":"Што се засновува на суперлатив, што содржи суперлатив. Суперлативен исказ. Суперлативно значење."},{"word":"суперлуксузен","type":"прид.","description":"Премногу луксузен. Суперлуксузен апартман. Суперлуксузни хотели."},{"word":"супермаркет","type":"м.","description":"Голем маркет со богат избор на прехранбени и друг вид производи."},{"word":"супермен","type":"м.","description":"Човек што со својата исклучителна храброст и други добри особини ги надминува обичните луѓе."},{"word":"супермодерен","type":"прид.","description":"Што одговара на најнова мода, најмодерен. Супермодерен стил."},{"word":"супероксид","type":"м.","description":"Степен на оксидација на еден метал што содржи повеќе кислород одошто базата, а помалку одошто киселината на тој метал."},{"word":"суперпродукција","type":"ж.","description":"Преголема продукција. Суперпродукција на книги."},{"word":"суперревизија","type":"ж.","description":"Повторна ревизија од членови со повисока надлежност."},{"word":"суперсила","type":"ж.","description":"Држава што се вбројува меѓу најсилните, највлијателните во светот; велесила."},{"word":"суперсоничен","type":"прид.","description":"Што се движи со поголема брзина од брзината на звукот во иста средина. Суперсоничен авион."},{"word":"суперфосфат","type":"м.","description":"Вештачко ѓубре добиено од природни фосфати."},{"word":"суперфосфатен","type":"прид.","description":"Што содржи суперфосфат. Суперфосфатно ѓубре."},{"word":"супкултура","type":"ж.","description":"Културно-општествени пројави на одделни слоеви или генерации на општеството што се јавуваат покрај официјално прифатената и традицонално насочена култура."},{"word":"суплент","type":"м.","description":"Почетно звање на средношколски професор кој сè уште не е назначен за професор."},{"word":"суправа","type":"ж.","description":"Ред, среденост во куќа."},{"word":"суправи","type":"св.","description":"Намести куќа според определен ред, потреба, уреди, спастри, среди; суреди."},{"word":"супрашка","type":"ж.","description":"Вжештена, врела пепел со жар."},{"word":"супстандард","type":"м.","description":"Тоа што не е сообразено, што не одговара на стандардот."},{"word":"супстандарден","type":"прид.","description":"Што се однесува на супстандард."},{"word":"супстантив","type":"м.","description":"Именка; каков било збор или зборовен состав што се употребува како еквивалент на именка."},{"word":"супстантивен","type":"прид.","description":"Што се однесува на супстантив, именски."},{"word":"супстантивизација","type":"ж.","description":"Супстантивизирање, поименчување."},{"word":"супстантивизира","type":"св. и несв.","description":"Поименчи, поименчува."},{"word":"супстанција","type":"ж.","description":"Основа на нешто, јадро, содржина, суштина."},{"word":"супстанцијален","type":"прид.","description":"Што е основен, главен; битен, суштествен. Супстанцијален проблем. Супстанцијално прашање."},{"word":"супституира","type":"св. и несв.","description":"Замени, заменува."},{"word":"супститут","type":"м.","description":"Тоа што е приближно исто со нешто друго и може да го замени."},{"word":"супституција","type":"ж.","description":"Замена, заменување."},{"word":"супстрат","type":"м.","description":"(филоз.) Единствена материјална основа на различните појави или процеси."},{"word":"супстратен","type":"прид.","description":"Што се однесува на супстрат. Супстратен слој."},{"word":"суптилен","type":"прид.","description":"Префинет, нежен, истанчен. Суптилен тон. Суптилен прелив на боја. Суптилни разлики."},{"word":"суптропи","type":"и.","description":"Области на Земјината топка што се простираат близу тропите, меѓу тропскиот и умерениот појас."},{"word":"сур","type":"прид.","description":"Што има боја на пепел, пепелав, сивкав. Сур клашненик. Сура волна. Суро магаре."},{"word":"сурат","type":"м.","description":"Образ, лице."},{"word":"сургун","type":"м.","description":"Прогонство."},{"word":"сургуниса","type":"св.","description":"Прогони, протера."},{"word":"сурдина","type":"ж.","description":"Придушувач на музички инструмент."},{"word":"сурдиса","type":"св.","description":"Прогони, протера."},{"word":"суреди","type":"св.","description":"Доведувајќи во ред, средувајќи нешто му даде убав изглед. Домаќинката ја суреди кујната и легна да одмори. Девојчето ја суредила облеката во плакарите."},{"word":"сурива","type":"несв.","description":"Се движи удолу, слегува, се спушта."},{"word":"сурија","type":"ж.","description":"Големо стадо, крдо. Сурија говеда."},{"word":"Суринам","type":"м.","description":"Холандска територија во Јужна Америка."},{"word":"сурка","type":"ж.","description":"Име за женка со сура боја кај домашните животни (овца, коза, крава и сл.)"},{"word":"сурла","type":"ж.","description":"Издолжен мускулест и свитлив орган за мирис, за дишење и за внесување храна кај животните, обично кај слонот."},{"word":"сурлари","type":"и.","description":"Изумрени и живи видови цицачи што имаат сурла."},{"word":"сурлаџија","type":"м.","description":"Свирач на сурла; зурлаџија."},{"word":"сурлест","type":"прид.","description":"Што има форма на сурла, што личи на сурла. Сурлест нос."},{"word":"сурма","type":"ж.","description":"Козметичко средство, боја во прав за бојосување на трепките и под трепките направена од прав од антимон и маст."},{"word":"сурмоса","type":"св.","description":"За коса ‒ бојоса црно."},{"word":"сурнак","type":"ж.","description":"Вид ситно сито."},{"word":"сурнопарно","type":"прил.","description":"Набрзина, површно; згора-згора. Сурнопарно нека е арно."},{"word":"суров","type":"прид.","description":"(разг.) Што не е приготвен (печен, варен, пржен), жив, свеж. Суров домат. Сурово месо. Сурови пиперки."},{"word":"суровина","type":"м.","description":"Материјал каков што го дала природата земен за индустриска обработка. Суровина за вештачко влакно. Суровина за растително масло. Природни суровини."},{"word":"суровица","type":"ж.","description":"Сурово дрво пресечено за огрев."},{"word":"сурогат","type":"м.","description":"Тоа што заменува нешто друго со кое има заеднички својства. Сурогат на кафе. Нафтен сурогат."},{"word":"суртук","type":"м.","description":"Скитник, безделник."},{"word":"сурутка","type":"ж.","description":"Киселкава течност што се изделува од млекото при потсирување сирење."},{"word":"су'ршка","type":"ж.","description":"Пченица што е измешана со 'рж."},{"word":"сус","type":"прил.","description":"Исправено. Стои сус пред него."},{"word":"сус!","type":"изв.","description":"За упатување груб прекор, закана, строг повик за покорност, послушност."},{"word":"Суса","type":"ж.","description":"Град во Тунис."},{"word":"сусам","type":"м.","description":"Едногодишно маслодајно растение со ситно семе кое се користи во исхраната; Sesamum indicum."},{"word":"сусамка","type":"ср.","description":"Вид солено печиво (обично кифла) прекриено со сусам."},{"word":"сусамџија","type":"м.","description":"Тој што произведува или што продава сусам."},{"word":"суспендира","type":"св. и несв.","description":"Привремено отпушти, отпушта од служба, отстрани, отстранува од клуб, организација и сл. Поради корупција го суспендираа од работа. Клубот го суспендира спортистот."},{"word":"суспендиран","type":"прид.","description":"Што е отпуштен привремено од работа поради водење доказна постапка. Суспендиран полицаец."},{"word":"суспензивен","type":"прид.","description":"Што запира, задржува, одложува нешто. Суспензивна сила."},{"word":"суспензија","type":"ж.","description":"Суспендирање, привремено отпуштање, отстранување од служба и сл.; одлагање на законска важност."},{"word":"сустапи","type":"св.","description":"Запре, задржа. Сустапи војска/Петре Војвода."},{"word":"сутерен","type":"м.","description":"Дел од куќа, зграда и сл. што се наоѓа под приземјето. Магацински простории во сутеренот. Соседите го издадоа под наем сутеренот од куќата."},{"word":"сутлијач","type":"м.","description":"Вид јадење од ориз варен во млеко, шеќер и зачини (ванила, канела и сл.)"},{"word":"сутне","type":"св.","description":"Во игра (обично со скокалчиња, џамлии) ‒ добие, заработи од соиграчот. Тројца играа, но едниот ги сутна сите џамлии."},{"word":"суфикс","type":"м.","description":"Морфема што се додава кон основата на зборот од која се образува збор со ново лексичко значење (носи ‒ нос-ач ‒ носач) или збороформа од истиот збор (носи ме)."},{"word":"суфиксација","type":"ж.","description":"Суфиксен начи на образување."},{"word":"суфиксен","type":"прид.","description":"Што се однесува или што припаѓа на суфикс. Суфиксен елемент."},{"word":"суфицит","type":"м.","description":"Вишок на приходи над расходите; дефицит. Суфицит од илјада денари. Голем суфицит."},{"word":"суфицитарен","type":"прид.","description":"Што е вишок, што покажува вишок, што има повеќе примања одошто давачки."},{"word":"суфле","type":"ср.","description":"Вид печено јадење подготвено од хомогена смеса на цврсто изматени белки со фино пасирано овошје, зеленчук, месо или риба. Овошно суфле. Суфле од мешан зеленчук. Суфле од говедско месо. Топли суфлеа."},{"word":"суфлер","type":"м.","description":"Тој што му суфлира на артистот додека глуми на сцена."},{"word":"суфлерница","type":"ж.","description":"Определено место во театарот од каде што суфлерот им го потшепнува текстот на артистите во театарска претстава."},{"word":"суфлерство","type":"ср.","description":"Занимање на суфлер."},{"word":"суфлира","type":"св. и несв.","description":"Потшепне, потшепнува дел од улогата на артистот."},{"word":"Сухуми","type":"ср.","description":"Главен град на Абхазија."},{"word":"суче","type":"несв.","description":"Танчи, развива, развлекува тесто со сукало, прави кора. Жените се собираа и сукаа јуфки. Мајка ми сучеше многу танки кори за баклава."},{"word":"сучен","type":"прид.","description":"За јадење од тесто ‒ што е подготвен со сучење. Сучена пита. Сучени кори."},{"word":"сучено","type":"ср.","description":"Јадење подготвено од сучено тесто. Денес имавме сучено за ручек."},{"word":"сучка","type":"ж.","description":"сачка, деланка."},{"word":"сучкоса се","type":"св.","description":"Стане сучка, се направи сучка, многу ослабе."},{"word":"суџук","type":"м.","description":"Дебел колбас приготвен од зачинето мелено или сечкано говедско месо."},{"word":"суша","type":"ж.","description":"Време без врнежи, суво време. Голема суша."},{"word":"сушелка","type":"ж.","description":"Исушен плод од овошје (обично слива, кајсија, јаболко, круша)."},{"word":"сушен","type":"прид.","description":"Што се однесува на суша. Сушен период. Сушна пролет."},{"word":"сушен","type":"прид.","description":"Што е приготвен со сушење; Сушен зеленчук. Сушено нане. Сушено месо. Сушени риби."},{"word":"сушец","type":"м.","description":"Сув снег, снег што не е оформен во прави снегулки и што тешко се топи."},{"word":"суши","type":"несв.","description":"Прави нешто водено, влажно, да стане суво. Сосетката суши алишта надвор. Селските жени ја сушат влажната волна на плотовите."},{"word":"сушилка","type":"ж.","description":"Направа за сушење; апарат за сушење. Сушилка за алишта. Сушилка за раце."},{"word":"сушилница","type":"ж.","description":"Место каде што се суши нешто (облека, плодови, габи и сл.)."},{"word":"сушина","type":"ж.","description":"Место заштитено од врнежи; вид појата, натстрешник."},{"word":"сушина","type":"ж.","description":"Само во изразот му тера сушина/спотера сушина ‒ прогонува некого, го зеде на заб."},{"word":"сушица","type":"ж.","description":"Туберкулоза на белите дробови."},{"word":"сушичав","type":"прид.","description":"Што е болен, што боледува од сушица."},{"word":"сушница","type":"ж.","description":"Место каде што се суши облека, плодови, габи и сл."},{"word":"сушт","type":"прид.","description":"Несомнен, вистински. Сушта спротивност."},{"word":"суштествен","type":"прид.","description":"Што ја прави суштината на нешто, што е главно обележје, основен, главен; битен. Суштествен проблем. Суштествена карактеристика. Суштествено прашање. Суштествени докази."},{"word":"суштество","type":"ср.","description":"Тоа што живее, човек, животно. Живо суштество. Крилато суштество. Суштества од друга планета. Невино суштество."},{"word":"суштествува","type":"несв.","description":"Постои, живее, егзистира."},{"word":"суштина","type":"ж.","description":"Нешто што е главно, суштествено, внатрешна содржина на нешто."},{"word":"сфаќање","type":"ср.","description":"Глаголска именка од сфаќа."},{"word":"сфати","type":"св.","description":"Разбере, навлезе, проникне во суштината на нешто, долови. Тој ја сфати тајната на моќта. Таа ќе сфати што се случило. Некои луѓе не го сфатија предупредувањето на директорот."},{"word":"сфатлив","type":"прид.","description":"Што може да се сфати, да се разбере; разбирлив, поимлив. Сфатливи погледи. За нас, тоа не беше сфатливо."},{"word":"сфера","type":"ж.","description":"Во геометријата ‒ тело што има топчеста форма, топка."},{"word":"сферичен","type":"прид.","description":"Што има форма на сфера, што личи на сфера. Сферично огледало."},{"word":"сфинга","type":"ж.","description":"Староегипетска голема камена фигура на легнат лав со човечка глава."},{"word":"сходно","type":"прил.","description":"Соодветно, сообразно со нешто. Сходно со важечките прописи."},{"word":"сцена","type":"ж.","description":"а) Издигнат простор во сала пригодно опремен за изведување претстава; бина. б) Декорација за одредена театарска претстава."},{"word":"сценарија","type":"ж.","description":"Целокупната опрема на сцена за одредена претстава."},{"word":"сценарио","type":"ср.","description":"Текст врз основа на кој се снима филм. Филмско сценарио. Сценарија за филм."},{"word":"сценарист","type":"м.","description":"Автор на сценарио. Познат сценарист на филмувани драми."},{"word":"сценограф","type":"м.","description":"Сликар што ги изработува декорациите за театарски претстави и што ја осмислува сцената."},{"word":"сценографија","type":"ж.","description":"Декорирање и опремување на сцената за театарски претстави или за филмови."},{"word":"сцрвени се","type":"св.","description":"Стане црвен; Се сцрвени во лицето. Образите му се сцрвенија од срам."},{"word":"сцрви","type":"св.","description":"Направи да стане црвен; Срамот ги сцрвуваше образите на девојчето. Еротските песни ја сцрвуваа старата жена."},{"word":"сцрка","type":"св.","description":"Одеднаш почне да црка."},{"word":"счука","type":"св.","description":"Одеднаш почне да чука. Некој счука на вратата. Нешто счука во кујната."},{"word":"т","type":"глас","description":"Глас, безвучна согласка во македонскиот стандарден јазик, забновенечна според местото на образување, избувлива според начинот на образување."},{"word":"та","type":"сврз.","description":"За поврзување делови што се приредени и воспоставуваат составна врска меѓу себе, поврзувајќи дејства што се одвиваат последователно; да, па, и. Тој само врескаше та никој друг не прозборе. Таа си направила убав фустан та си го облекла веднаш. Детето си ги затвори очите та си заспа."},{"word":"та","type":"чест.","description":"За да се нагласи, истакне тоа што ќе се рече во зборовите што следуваат. Та не исчезна момите за да биде сам."},{"word":"таа","type":"зам.","description":"Лична заменка за трето лице еднина, женски род; го означува лицето или предметот за којшто се зборува; Таа застана изненадено."},{"word":"таа","type":"зам.","description":"Показна заменка за женски род еднина. а) Укажува на поим (лице, предмет) што е во непосредна близина на говорителот. Донеси ми ја таа книга да ја прочитам. б) Укажува на нешто што е веќе споменато, кажано од говорителот. Таа година беше надојдено езерото."},{"word":"таан","type":"м.","description":"Густа каша добиена од мелен сусам."},{"word":"таан-алва","type":"ж.","description":"Вид алва приготвена со таан."},{"word":"табак","type":"м.","description":"а) Парче, лист хартија, обично поголем. Тој ги остави испишаните табаци на масата и излезе. б) Единица мерка за обемот или форматот на книга или весник, што се добива со превиткување на еден лист хартија, односно со бројот на употребени букви, знаци. Словослагачите подготвуваат по три печатарски табаци во седмицата."},{"word":"табак","type":"м.","description":"Тој што штави кожи, кожар. Табаците сите кожи ги прибираа в каци."},{"word":"табакера","type":"ж.","description":"Џебна, обично метална кутија за цигари или тутун. Момчето извади цигара од својата сребрена табакера."},{"word":"табаклак","type":"м.","description":"Кожарски занает, кожарство."},{"word":"табан","type":"м.","description":"Долната страна на стапалото со која се гази. Брзаме со босите табани по патот."},{"word":"табан","type":"м.","description":"Дебела, голема греда."},{"word":"табана","type":"ж.","description":"Кожарска работилница."},{"word":"табарина","type":"ж.","description":"Вид долга гуна."},{"word":"табела","type":"ж.","description":"а) Прегледен список, приказ на податоци претставен графички обично во хоризонтални и вертикални колони, редови. б) Во спортот – приказ на учесници и на резултати од натпревар."},{"word":"табеларен","type":"прид.","description":"Што се однесува на табела, што е прикажан во вид на табела. Табеларен преглед."},{"word":"табиет","type":"м.","description":"Карактер, темперамент. Таков е човекот, тежок табиет. Тој од својот табиет не се откажува."},{"word":"табиетлија","type":"прид.","description":"Што има добар карактер, што има цврст карактер."},{"word":"табла","type":"ж.","description":"Широка и плитка плоската кошница. Некои занаетчии наплетоа кошници и табли од врбите."},{"word":"табла","type":"ж.","description":"Плоча, вообичаено дрвена, за пишување со креда во училиште. Школска табла. Табла за цртање."},{"word":"табла","type":"ж.","description":"Дрвена плоската правоаголна кутија со пулови и две зарчиња, со исцртани полиња во внатрешноста, наменета за игра."},{"word":"табланет","type":"м.","description":"Вид игра со карти."},{"word":"таблаџија","type":"м.","description":"Тој што сака и умее да игра табла, тој што е голем љубител на играта табла."},{"word":"таблета","type":"ж.","description":"Лекарство приготвено во мала тркалезна и плоската форма што се голта со некаква течност; апче."},{"word":"таблетка","type":"ж.","description":"Таблета, апче."},{"word":"таблица","type":"ж.","description":"табела."},{"word":"табличка","type":"ж.","description":"таблица_1"},{"word":"табло","type":"ср.","description":"Голема картонска табла со фотографии ставена на јавно место. Табло на матурантите од нашата гимназија."},{"word":"таблоид","type":"м.","description":"Весник со многу илустрации и со поразбирлив текст што информира за настани кои предизвикуваат сензација."},{"word":"табор","type":"м.","description":"а) Една од двете спротивставени војски, завојувани страни. Воени табори. б) Една од двете спротивставени групи, противнички страни. Така во селото се направија два противнички табора."},{"word":"табу","type":"ср.","description":"Кај некои народи – забрана што се става над некаков предмет, збор, над некакво дејство."},{"word":"табуретка","type":"ж.","description":"Ниско тапацирано столче без наслон. Кожена табуретка."},{"word":"табут","type":"м.","description":"Носила на кои муслиманите го носат мртовецот."},{"word":"тава","type":"ж.","description":"а) Плиток, тркалезен метален сад со рачка за пржење. б) Тркалезен или правоаголен сад за печење."},{"word":"таван","type":"м.","description":"Горната, хоризонтална внатрешна страна на една просторија; плафон. Собата беше со ниски тавани. Резбарен таван."},{"word":"тавминџија","type":"м.","description":"Тој што работи за награда којашто се определува потамина."},{"word":"тавминџилак","type":"м.","description":"Работа на тавминџија."},{"word":"тавра","type":"ж.","description":"Дотерување, гиздење."},{"word":"тавраџија","type":"м.","description":"Тој што многу се дотерува, се гизди; конте."},{"word":"таври","type":"несв.","description":"Дотерува, кити, гизди некого."},{"word":"тавтабита","type":"ж.","description":"(зоол.) Вид бескрилен инсект со плоскаво тело, паразит што живее во дрвени предмети или во пукнатини од ѕидовите, а ноќе се храни смукајќи крв од човекот; дрвеница1; Cimex lectularius."},{"word":"тавтологија","type":"ж.","description":"Повторување на една и иста мисла со употреба на различни зборови."},{"word":"тавтологичен","type":"прид.","description":"Што се однесува на тавтологија. Тавтологични обрати."},{"word":"тавчија","type":"м.","description":"Каменорезец."},{"word":"тага","type":"ж.","description":"Длабока душевна болка, жал. Тешка тага. Не чувствуваше ни умор, ни напор, ниту тага. Тој со голема тага на душата испушти една воздишка. Очите на луѓето се полни со тага."},{"word":"тагар","type":"м.","description":"Сад за брашно во форма на мал барабан отворен од едната страна што служи и како мерка за жито (околу 50 кг). Таа донесе еден тагар брашно."},{"word":"тагари","type":"несв.","description":"Надува, набрекнува. Треската му го тагари мевот."},{"word":"тагарче","type":"ср.","description":"Вид кожена торба; тагарчик. Овчарите ги наполнија своите тагрчиња со леб."},{"word":"тагарчик","type":"м.","description":"Вид кожена торба; тагарче."},{"word":"таговен","type":"прид.","description":"Што изразува тага, што е исполнет со тага, тажен. Таговни песни. Таговен глас. Таговни дни."},{"word":"тагува","type":"несв.","description":"Чувствува жал за нешто изгубено, поминато, неостварено. Скришно тагуваше по татковиот дом."},{"word":"таен","type":"прид.","description":"а) Што се чува како тајна, што е скриен, непознат. Таен влез. Тајна просторија. Таен обожавател. б) Што се одвива крушум, што не е за јавноста; што не им се соопштува на другите. Таен состанок. Тајни преговори. Тајна врска. Тајно гласање. в) Што не е познат, што дејствува кришум од власта, од јавноста. Тајна полиција. Таен агент. Тајна организација."},{"word":"тажаленка","type":"ж.","description":"Стихови или песна со која се жали за некого или за нешто."},{"word":"тажачка","type":"ж.","description":"Изразување тага, жал за покојникот со зборови и плач, тажење."},{"word":"тажен","type":"прид.","description":"Што чувствува тага, што е обземен од тага. Никогаш не бил олку тажен."},{"word":"тажи","type":"несв.","description":"Чувствува тага, жал. Не тажи, војната набрзо ќе заврши."},{"word":"тажник","type":"м.","description":"Јадник, клетник. Никому нема да те предадам, тажнику!"},{"word":"тажникав","type":"прид.","description":"Што изразува тага, што е исполнет со тага; таговен, тажен. Тажникави тонови."},{"word":"тажновина","type":"ж.","description":"Тага, жалост, тагување. Тажновина беше откај да се завртиш."},{"word":"тажовен","type":"прид.","description":"Што изразува тага, што е исполнет со тага; таговен, тажен."},{"word":"тазе","type":"прид.","description":"Што е скоро приготвен, што не ги изгубил своите природни својства, свеж. Тазе бурек."},{"word":"таи","type":"несв.","description":"Чува нешто во тајност, прикрива, сокрива. Таа не можеше да го таи своето задоволство."},{"word":"таи","type":"несв.","description":"Тече, прокапува, пропушта влага."},{"word":"таин","type":"м.","description":"Храна, оброк што се дава на војници, на работници и сл., следување. Војнички таин. Кулучарски таин."},{"word":"таинствен","type":"прид.","description":"Што содржи нешто тајно, нејасно; потаен, загадочен. Таинствена шума. Таинствена врата. Таинствена жена."},{"word":"таинџија","type":"м.","description":"Тој што ја снабдува војската со храна, тој што дава таин."},{"word":"Тајван","type":"м.","description":"Островска држава во Азија."},{"word":"тајга","type":"ж.","description":"Иглолисна прашума во северните делови на Сибир, Урал и др. Сибирска тајга."},{"word":"Тајланд","type":"м.","description":"Држава во Азија."},{"word":"тајмаут","type":"м.","description":"Кус прекин на играта во кошарка и одбојка што се дава по барање на тренерот."},{"word":"тајна","type":"ж.","description":"а) Тоа што се таи, што се крие, нешто што не треба да се каже, што не смеат да го знаат другите. Таа не знае да чува тајна. Тие беа и пријатели кои си доверуваа тајни. Државна тајна. Воена тајна. б) Тоа што е непознато, неоткриено, необјаснето. Тајните на природата. Тајната на вселената. в) Тоа што е неопходно за совладување или достигнување на нешто. Која е тајната на неговиот успех."},{"word":"тајно","type":"прил.","description":"На таен начин, потајно, кришум. Тој живееше тука тајно. Секоја вечер тајно се среќаваа во паркот."},{"word":"тајнопис","type":"м.","description":"Начин на пишување текст при што информацијата се кодира или се обработува со специјални хемикалии за да се зачува тајноста."},{"word":"Тајпеј","type":"м.","description":"Главен град на Тајван."},{"word":"тајфа","type":"ж.","description":"Група луѓе, најчесто мајстори, занаетчии кои работат заедно. Ѕидарска тајфа. Резбарска тајфа."},{"word":"тајфун","type":"м.","description":"Локален назив за тропски циклон проследен со многу силен ветер во источна и југоисточна Азија; ураган."},{"word":"так","type":"м.","description":"Билијардски стап."},{"word":"така","type":"прил.","description":"На тој начин, на таков начин, на еден определен начин. Оди по улица, сè така како да брза на работа. Тој сега ми кажа дека не е крив и дека така наредил воспитувачот. Тогаш сите така се облекувавме и чешлавме."},{"word":"така","type":"сврз.","description":"Во сврзнички спој на дистанција: како ...така и ... за да се искаже еднаков степен во нешто. Таа се застапуваше како за нив така и за нас. Сето ова е добро како за децата така и за родителите."},{"word":"така","type":"чест.","description":"За изразување согласност и како потврда кон исказот. Така, сега сите сме на своето. Така е, имаш право – потврди тој."},{"word":"такам","type":"м.","description":"Комплетна опрема, севкупен прибор. Коњски такам. Три таками за куќите 2. Костум, руба. Тој купи штоф и си направи еден такам облека. Секој ден таками менува."},{"word":"такан","type":"м.","description":"Сребрен држач за чаши. Ги избриша чашите од сребрените такани."},{"word":"таканаречен","type":"прид.","description":"(скратеница т. н.)"},{"word":"таков","type":"прид.","description":"Заменска придавка со која се укажува на особини, својства на некого или на нешто во споредба со друг познат или посочен поим во моментот на зборувањето. Таков избезумен, ја размести снагата, се поткрена на лактовите. Тој човек треба да биде таков што ќе знае да ја чува тајната. Постоја некое време таков, ничкосан во снегот. Имаше и такви што не беа толку решителни."},{"word":"такса","type":"ж.","description":"Определена сума што се плаќа при извршување на некаква административна работа, при издавање или поднесување на некаков документ, при некаква услуга и сл. Административна такса. Судска такса. Државна такса. Такса за уверение. Такса за престој."},{"word":"таксативен","type":"прид.","description":"Што може точно да се утврди, што е јасно изразен, определен."},{"word":"таксен","type":"прид.","description":"Што се однесува на такса. Таксена марка."},{"word":"такси","type":"ср.","description":"Услужно превозно средство, автомобил со кој се врши превоз на патници и прирачен багаж за определена цена."},{"word":"такси-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенка – што се однесува на такси: такси-возач, такси-превоз, такси-компанија."},{"word":"таксидар","type":"м.","description":"Даночник."},{"word":"таксим","type":"м.","description":"Централно место каде што нешто се дели, се распределува на еднакви делови."},{"word":"таксиметар","type":"м.","description":"Контролен апарат во такси кој автоматски ги мери изминатите километри и сумата што треба да се плати."},{"word":"таксира","type":"св. и несв.","description":"Утврди, утврдува, определи, определува такса."},{"word":"таксират","type":"м.","description":"Несреќа, невола, беда. Ме остави со куп борџови, таков таксират ме најде. Ги зафатила паника од тешки неволи и таксирати."},{"word":"таксиратлија","type":"прид.","description":"Несреќен."},{"word":"таксист","type":"м.","description":"Возач на такси, такси-возач. Некое време работеше како таксист."},{"word":"таксон","type":"м.","description":"Основна единица при класификација на видовите во таксономијата; таксономска единица. За еден таксон во народното именување на растенијата може да има повеќе називи."},{"word":"таксономија","type":"ж.","description":"Наука, гранка на биологијата што се занимава со распознавање на видовите и нивното распоредување во систем на класификација;"},{"word":"такт","type":"м.","description":"(муз.) Основна ритмичка единица во музиката, танцот и сл.; метричка стапка. Мелодијата има седумосмински такт."},{"word":"тактизира","type":"несв.","description":"Спроведува некаква тактика за постигнување на своите цели при некоја постапка преку избегнување на јасно и доследно изразување на своите ставови, мислења. Тој постојано тактизира во однос на тоа прашање."},{"word":"тактика","type":"ж.","description":"(воен.) Теорија и вештина за организирање и водење воени дејства, метод и начин на војување. Дефанзивна тактика. Бригадата ја изучуваше тактиката на непријателот."},{"word":"тактилен","type":"прид.","description":"Што се однесува на осетот за допир, на осетливоста, сензибилитетот. Тактилна осетливост."},{"word":"тактира","type":"несв.","description":"Одмерува такт, ритам при изведба на некоја мелодија, при танцување и др."},{"word":"тактичар","type":"м.","description":"Тој што умее да изгради и да спроведе определена тактика, што умее да определи тактика на определено дејствие. Тој е одличен стратег и воен тактичар."},{"word":"тактичен","type":"прид.","description":"Што има чувство за такт, што има чувство за мерка во однесувањето и држењето. Иако беше тактичен, тој не можеше да ги прифати сите негови испади."},{"word":"тактички","type":"прид.","description":"Што се однесува на тактика. Тактички маневар. Тактичка грешка. Тактичка единица."},{"word":"такуѓере","type":"прил.","description":"Исто така. Тој такуѓере се потсмеваше со неа."},{"word":"таламбас","type":"м.","description":"Вид мал тапан, метална полутопка со оптегната кожа преку отворот. Се слушаше свирење на труби и удирање во таламбаси."},{"word":"талан","type":"м.","description":"Стара грчка мера за тежина. Тежи талан злато."},{"word":"таласам","type":"м.","description":"Зол ноќен дух; привидение."},{"word":"талент","type":"м.","description":"Вродена способност за нешто, творечка дарба, надареност. Музички талент. Раскажувачки талент."},{"word":"талентиран","type":"прид.","description":"Што има талент, надарен. Талентиран сликар. Талентиран писател."},{"word":"талер","type":"м.","description":"Плитка, обично дрвена, чинија."},{"word":"талим","type":"м.","description":"Воена обука, воена вежба."},{"word":"Талин","type":"м.","description":"Главен град на Естонија."},{"word":"талир","type":"м.","description":"Стара сребрена пара во некои европски земји."},{"word":"талисман","type":"м.","description":"Мал предмет со магиска сила за кој се верува дека носи среќа, успех; амајлија."},{"word":"талиум","type":"м.","description":"Хемиски елемент, мек метал со синкавосива боја што се употребува во оптичката индустрија и во медицината; симбол TI."},{"word":"талк","type":"м.","description":"Мек силикатен минерал со бела или зеленикава боја, мазен на допир, кој во вид на прашок или како примеса се користи во производството на хартија, гума, козметички производи и сл."},{"word":"талка","type":"несв.","description":"Оди без цел од едно место до друго; скита. Неколку години талкаше по светот. До доцна во ноќта талкаат по улиците на градот."},{"word":"талкач","type":"м.","description":"Тој што талка; скитник. Дојденците и талкачите им раскажуваа за долгите патувања и за нивните авантури."},{"word":"Талмуд","type":"м.","description":"Зборник од религиозни списи што содржат догматски, етички и општествени правила и толкувања на јудаизмот."},{"word":"талне","type":"св.","description":"Заталка, заскита. Често се случуваше некои овци да талнат во нечија нива."},{"word":"талог","type":"м.","description":"Густ слој што останува, што се изделува од течноста и се наталожува на дното или по ѕидовите од садови, јами, речно корито и сл. По вадењето талогот од виното се симнува со мека четка. Го испива кафето и сама си гледа во црниот талог. Реката остава талог од тиња."},{"word":"таложи","type":"несв.","description":"За вода – создава талог; наталожува. Реката таложи тиња."},{"word":"таложник","type":"м.","description":"Филтер што служи за одделување на водата од горивото и на покрупните механички нечистотии со таложење."},{"word":"талон","type":"м.","description":"Дел од квитанција (признаница, потврда, хартија од вредност и сл.) кој останува во кочанот по откинување на купоните."},{"word":"талпа","type":"ж.","description":"Голема, дебела штица. Скелето беше направено од чамови талпи. Ја зема теслата и почнува да делка една талпа."},{"word":"тамаќар","type":"м.","description":"Скржавец, стипса. Трговец тамаќар."},{"word":"тамаќарлак","type":"м.","description":"Скржавштина, скржавост. Тамаќарлакот му го зел умот."},{"word":"тамам","type":"прил.","description":"Токму, точно по мера, по големина. Чевлите ми се тамам."},{"word":"тамани","type":"несв.","description":"Уништува со убивање, ловење и сл.; истребува. Норовите ја таманат плашицата."},{"word":"тамариска","type":"ж.","description":"Вид украсно растение; Tamarix."},{"word":"тамбур","type":"м.","description":"Тапан, барабан."},{"word":"тамбура","type":"ж.","description":"Ориентален, жичен музички инструмент на кој се свири со перце."},{"word":"тамбураш","type":"м.","description":"Свирач на тамбура."},{"word":"тамбурина","type":"ж.","description":"Дајре."},{"word":"тамина","type":"прил.","description":"Приближно, одоко. Еве што зајре зедов по тамина, оти не ми нарача што да земам."},{"word":"тамошен","type":"прил.","description":"Што се наоѓа, што потекнува или што е поврзан со тоа место, со тој крај за којшто се зборува. Тамошното население. Тамошниот учител. Тамошната печатница. Во тамошните дуќани можеш да најдеш што ќе посакаш."},{"word":"тампон","type":"м.","description":"Топче од стерилизирана вата или газа што се употребува за запирање на крвавење, за извлекување секрет и сл."},{"word":"тампонира","type":"св. и несв.","description":"Затне, затнува, затвори, затвора притисне, притиска. Општината го тампонира стариот пат."},{"word":"там-там","type":"м.","description":"Традиционален музички инструмент, вид тапан кај црнечките племиња во Африка, кај Индијанците."},{"word":"таму","type":"прил.","description":"На едно определено место, на тоа место за коешто се зборува. Полека, пипајќи, оди до прозорецот и таму застанува. Таму во градот, играте ли карти? Таму се најдовме, на автобуската станица."},{"word":"тананика","type":"несв.","description":"Потпевнува, прави та-на-на. Оди по патот и тананика некоја песна."},{"word":"Тангањика","type":"ж.","description":"Езеро во Африка."},{"word":"тангента","type":"ж.","description":"(мат.) Права линија што се допира на крива линија во една точка."},{"word":"тангентен","type":"прид.","description":"Што се однесува на тангента, што е образуван од тангенти. Тангентно правило. Тангентно рамниште."},{"word":"тангира","type":"несв.","description":"Допира, засега некого, се однесува на некого или на нешто. Тоа прашање го тангира. Тебе тоа да не те тангира."},{"word":"танго","type":"ср.","description":"а) Вид танц со бавен ритам. б) Музика за таков танц."},{"word":"тандар-мандар","type":"изв.","description":"Извик за подражавање на тропање, удирање."},{"word":"тандем","type":"м.","description":"Возило со два или повеќе погонски механизми (двоколка, велосипед со два пара педали и две седишта и др.)."},{"word":"тандрка","type":"несв.","description":"Испушта испрекинати звуци на тропање, удирање при тркалање или движење по тврда, нерамна површина. Колата тандркаше по калдрмата."},{"word":"танец","type":"м.","description":"Народен танц во кој играчите, најчесто фатени за раце, се движат во круг; оро. Женски танец. Таа ќе го води танецот."},{"word":"Танзанија","type":"м.","description":"Држава во Африка."},{"word":"танин","type":"м.","description":"Сложени органски соединенија од растително потекло со опор вкус што се користат во медицината и во кожарската индустрија."},{"word":"танк","type":"м.","description":"Цистерна, базен, резервоар за течност. Танкови за вода."},{"word":"танкер","type":"м.","description":"Товарен брод со вграден резервоар за превоз на течност (вода, течно гориво и сл.); брод-цистерна."},{"word":"танко","type":"прил.","description":"Во танок слој, со помала дебелина. Парчињата леб ги исече танко. Танко намачка мармалад на палачинката и ја свитка."},{"word":"танко-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки со значење дека тоа што е искажано во вториот дел од сложенката е танко: танковрат, танконог, танколик итн."},{"word":"танковрат","type":"прид.","description":"Што е со танок врат. Танковрата жена."},{"word":"танкожилест","type":"прид.","description":"Што е со танки жили. Танкожилести пиперки."},{"word":"танколик","type":"прид.","description":"За сено – што е со танко стебленце."},{"word":"танконог","type":"прид.","description":"Што е со танки нозе. Девојката беше танконога и ставита."},{"word":"танок","type":"прид.","description":"Што е со мала дебелина, што е со мал напречен пресек. Танка хартија. Танко платно. Танка жица. Танка линија. Танок врат. Танки прсти. Танок клун."},{"word":"тантал","type":"м.","description":"Сив и сјаен метал со голема цврстина; симбол Ta."},{"word":"тантела","type":"ж.","description":"Вид рачна работа; мрежеста изработка од ленен, памучен, свилен и сл. конец, добиена со плетење или везење, обично како украс на женска облека. Таа носеше фустан со тантела. Секој ден плетеше тантели."},{"word":"тантелар","type":"м.","description":"Тој што изработува тантела."},{"word":"тантелен","type":"прид.","description":"Што е од тантела. Тантелена облека. Тантелени завеси."},{"word":"тантиема","type":"ж.","description":"Процент од чистата добивка што во банкарски, трговски и др. претпријатија ја добиваат членовите на управниот или надзорниот одбор."},{"word":"танц","type":"м.","description":"Изведба на различни фигури со ритмичко движење на телото како дел од уметноста. Историја на танцот."},{"word":"танц-мајстор","type":"м.","description":"Учител по танцување."},{"word":"танцов","type":"прид.","description":"Што се однесува на танц, што е поврзан со танц. Танцови мелодии. Танцова школа."},{"word":"танцува","type":"несв.","description":"Игра, изведува танц. Тие танцуваа по тактот на тангото."},{"word":"танцувач","type":"м.","description":"Тој што танцува; тој што умее да танцува."},{"word":"танчар","type":"м.","description":"Тој што го води орото, ороводец."},{"word":"танчи","type":"несв.","description":"Прави танок, истанчува. Тој го танчи сечилото."},{"word":"тап","type":"прид.","description":"Што не е остар, што не сече добро. Тап нож. Тап брич."},{"word":"тапа","type":"ж.","description":"Парче плута за затнување шише; затка. Ја извади тапата од шишето и фати да пие."},{"word":"тапан","type":"м.","description":"Ударен музички инструмент во форма на голем шуплив цилиндар со оптегната кожа на едната или на двете страни; барабан. Цела ноќ удираа тапани и свиреа зурли."},{"word":"тапанар","type":"м.","description":"Тој што бие, удира на тапан; музичар што бие на тапан. Тапанарот силно удираше на тапанот."},{"word":"тапанче","type":"ср.","description":"Дем. од тапан."},{"word":"тапацир","type":"м.","description":"Ткаенина, кожа, скај и сл. со кои се обложуваат делови од мебелот (стол, кауч и сл.). Столови со тапацир. Врати со тапацир. Ќе го сменам тапацирот на каучот."},{"word":"тапацира","type":"св. и несв.","description":"Обложи, обложува со ткаенина, кожа и сл. дел од мебелот; тапетира."},{"word":"тапациран","type":"прид.","description":"Што е обложен со ткаенина, кожа и сл. Тапациран мебел."},{"word":"тапет","type":"м.","description":"Само во изразот стави на тапет – стави на дневен ред, постави како проблем, земе во разгледување."},{"word":"тапета","type":"м.","description":"Специјална хартија или платно во вид на широки ленти што се користи за облепување на внатрешни ѕидови на соба и сл. Ѕидни тапети. Лепило за тапети."},{"word":"тапетар","type":"м.","description":"Занаетчија што се занимава со тапацирање на мебел."},{"word":"тапетира","type":"св. и несв.","description":"Обложи, обложува ѕидови со тапети."},{"word":"тапи","type":"несв.","description":"Прави нешто да стане тапо; затапува. Сечилото го тапи со честа употреба."},{"word":"тапија","type":"ж.","description":"Судски, нотарски заверен документ за сопственост на имот."},{"word":"тапир","type":"м.","description":"Цицач, копитар со мала сурла што живее во тропските шуми на југоисточна Азија и Јужна Америка; Tapirus."},{"word":"таписерија","type":"ж.","description":"а) Уметнички вез на ретко платно или на ткаено платно за килими, простирки, украсни слики за на ѕид и др. На сите ѕидови имаше слики и таписерии. б) Домашна ракотворба изработена со волнен конец и со примена на специјална техника."},{"word":"тапка","type":"несв.","description":"а) Се движи, чекори со лесен и ситен чекор произведувајќи тап звук. Во ходникот тапкаа чекори. Со бавен чекор тој тапка по патот. б) Гази, удира со нозете на исто место, на ограничен простор. Тапкаше со нозете и ухаше во прстите за да се згрее. в) Израмни, набие нешто со газење, со притискање. Нивните нозе ја тапкаа земјата. г) Израмни нешто удирајќи, притискајќи со рацете. Таа ја тапкаше глината со рацете."},{"word":"тапоаголен","type":"прид.","description":"Што има тап агол. Тапоаголен триаголник."},{"word":"тапоглав","type":"прид.","description":"Што тешко сфаќа, глупав, ограничен. Тапоглав човек."},{"word":"тапоглавец","type":"м.","description":"Тој што тешко сфаќа, глупак."},{"word":"тапоса","type":"св.","description":"Даде, стави, тутне некому нешто. Сака да му го тапоса за некоја лира поскапо."},{"word":"тапоумен","type":"прид.","description":"Што тешко сфаќа, глупав, тапоглав. Тој е наивен и тапоумен."},{"word":"таптиса","type":"св.","description":"Се загледа, се занесе."},{"word":"Тар","type":"м.","description":"Пустина во Индија."},{"word":"тараба","type":"ж.","description":"Ограда од штици или од летви. Дворот беше заграден со тараба."},{"word":"тарабука","type":"ж.","description":"Ударен музички инструмент изработен од глина во форма на вазна, затворена со штавена кожа по широката кружна површина, на која се удира со дланките. Момчето удираше по тарабуката."},{"word":"тарана","type":"ж.","description":"Тесто издробено на зрна со ренде и исушено. На сонце се сушеше тарана."},{"word":"тараненик","type":"м.","description":"Вид јадење подготвено од тарана и кори и потпечено во рерна."},{"word":"тарантела","type":"ж.","description":"Италијански народен танц со брзо темпо; музика со такво темпо."},{"word":"тарантула","type":"ж.","description":"Вид голем црн пајак; Tarentula fasciiventris."},{"word":"тарапана","type":"ж.","description":"Работилница за ковење пари."},{"word":"тарапана","type":"ж.","description":"Изобилство."},{"word":"таратур","type":"м.","description":"Салата од кисело млеко, свежи краставици и лук."},{"word":"тараф","type":"м.","description":"Една од двете спротивставени групи, противнички страни; партии. Селаните ќе се разделат во изборот и така ќе се направат тарафи."},{"word":"тарашка","type":"несв.","description":"Пребарува, буричка. Тој тарашкаше по џебовите барајќи пари. Немој да тарашкаш по орманите."},{"word":"тарашмаалка","type":"ж.","description":"Жена што постојано оди по куќи, шета по маало, што не сака да седи дома."},{"word":"тарифа","type":"ж.","description":"Точно утврден систем на цени, такси, данок; ценовник на услуги. Царинска тарифа. Евтина тарифа."},{"word":"тарифен","type":"прид.","description":"Што се однесува на тарифа. Тарифен правилник. Тарифни цени."},{"word":"тарих","type":"м.","description":"Натпис на зграда или друга градба, обично задужбина, во кој се дадени податоци за објектот."},{"word":"тарун","type":"м.","description":"Тркалезна штица со рачка на која се меси леб; краг."},{"word":"тас","type":"м.","description":"Длабок метален сад со различна намена: а) Длабока метална чинија или метален сад за црпење вода. Црпеше вода со тасот и се поливаше. б) Метален сад на кантар. Го стави овошјето во едниот тас, а во другиот тас почна да реди од теговите. в) Послужавник во кој се оставаат парични прилози во црква. По службата оставаше неколку пари во тасот. г) Метален берберски сад. Држејќи го тасот со сапуницата стоеше покрај мајсторот кој бричеше еден муштерија."},{"word":"тасќебап","type":"м.","description":"Варено, исечкано на дробенки месо."},{"word":"тасма","type":"ж.","description":"Само во изразот удри тасма – се избричи, стане мазен во лицето."},{"word":"Тасманија","type":"ж.","description":"Австралиски остров јужно од Австралија."},{"word":"тастатура","type":"ж.","description":"Сите клавиши на пијано, хармоника, копчиња на машина за пишување и сл."},{"word":"тастер","type":"м.","description":"Копче, прекинувач на електрична струја на Морзеов телеграфски апарат со чие притискање и пуштање се отчукува телеграма."},{"word":"тат","type":"м.","description":"Крадец."},{"word":"татар","type":"м.","description":"(арх.) Во Османлиското Царство – гласник, курир кој на брз коњ пренесувал писма, пораки. Татарот ги донесе подробните вести за сè што се случило."},{"word":"Татар","type":"м.","description":"Припадник на етничка група во азискиот дел на Русија."},{"word":"татаркурти","type":"м.","description":"Заплет на цревата."},{"word":"татарник","type":"м.","description":"Вид лак со штица како пушка за фрлање стрели."},{"word":"тате","type":"м.","description":"При фамилијарно обраќање кон сопствениот татко; тато. Да му кажам ли на тате?"},{"word":"татев","type":"прид.","description":"Што припаѓа на татко. Татевото лице."},{"word":"татин","type":"прид.","description":"Што припаѓа на тате. Татините очи. Татино и мамино детенце."},{"word":"таткин","type":"прид.","description":"Татков, татин."},{"word":"татко","type":"м.","description":"Мажот родител, мажот во однос на сопствените деца. Неговиот татко беше многу строг. Татко ѝ имаше фурна во градот. Таа сестра му беше само по татко."},{"word":"татков","type":"прид.","description":"Што припаѓа на татко. Татковата куќа. Татково име. Таткова галеница. Таткова мудрост."},{"word":"татковина","type":"ж.","description":"Земјата, државата во која некој се родил и чиј државјанин е. Љубов кон татковината."},{"word":"татковински","type":"прид.","description":"Што се однесува на татковина. Татковински шуми."},{"word":"татковнина","type":"ж.","description":"Имот наследен од таткото."},{"word":"татковски","type":"прид.","description":"Што му прилега на татко, грижлив, добронамерен. Татковски совет. Татковски поглед. Татковски прекор."},{"word":"татковство","type":"ср.","description":"Крвно сродство меѓу таткото и детето. Докажување на татковство."},{"word":"татли","type":"прид.","description":"Што е сладок, вкусен. Татли боза."},{"word":"татлија","type":"ж.","description":"Вид слатка пита."},{"word":"татнеж","type":"м.","description":"а) Силен и долготраен звук кој одекнува при грмење, експлозија и сл. Трештат татнежи и громови. Одекнуваат силните татнежи од експлозиите на мините. Ги разбуди татнеж на топови. б) Силен звук при работа на машина, удари на тркала и сл.; удирање. Трамвајот со силен татнеж профучи крај нив. Татнежот на тапаните пројачи низ доловите. Татнежот на брановите. в) Придушен, тап звук при чекорење, од врева и сл. Оддалеку го познава татнежот на неговиот коњ. Неговиот глас се изгуби во татнежот на чекорите и вревата."},{"word":"татни","type":"несв.","description":"Произведува татнеж, се огласува со татнеж. Громови татнат. Насекаде татнеше од пукотници. Татнат копитата на коњот. Во собата татнеа фабричките мотори."},{"word":"тато","type":"м.","description":"При фамилијарно обраќање кон сопствениот татко; тате. Тато ќе се налути ако не ги научиш уроците."},{"word":"татов","type":"прид.","description":"Што припаѓа на татко. Татовата рака."},{"word":"Татри","type":"и.","description":"Планински венец во Западните Карпати кој се наоѓа во Словачка и во Полска."},{"word":"татула","type":"ж.","description":"Отровно растение со бели цветови, бодликав плод и непријатен мирис; Datura stramonium."},{"word":"тафт","type":"м.","description":"Вид крута сјајна свилена ткаенина."},{"word":"тафтен","type":"прид.","description":"Што е од тафт. Тафтено здолниште."},{"word":"тахикардија","type":"ж.","description":"Премногу забрзана работа на срцето."},{"word":"Тахити","type":"ср.","description":"Остров во Тихиот Океан, дел од Француска Полинезија."},{"word":"тацна","type":"ж.","description":"Мало чиниче во комплет со шолја, филџан и сл. Таа ги наредила шолјите и тацните."},{"word":"Таџикистан","type":"м.","description":"Држава во Средна Азија."},{"word":"Ташкент","type":"м.","description":"Главен град на Узбекистан."},{"word":"ташна","type":"ж.","description":"Чанта, торба. Таа носеше кожена ташна."},{"word":"Тбилиси","type":"ср.","description":"Главен град на Грузија."},{"word":"твар","type":"м.","description":"Материја, супстанција."},{"word":"тваровит","type":"прид.","description":"Што е здрав, јадар. Тваровита жена."},{"word":"твид","type":"м.","description":"Вид мека волнена ткаенина исткаена од разнобојни нишки во кепер-ткаење наменета за костуми."},{"word":"твист","type":"м.","description":"Вид танц со брз ритам."},{"word":"твој","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на лицето на кое му се обраќаме. Твоите очи. Твоиве чевли не биле нови. Твојата песна може да се отпечати. А зошто ми се мене твоите пари?"},{"word":"твор","type":"м.","description":"Животно со скапоцено крзно од фамилијата куни кое испушта секрет со многу непријатна миризба за одбрана и заштита од непријателите; Putorius putorius."},{"word":"творба","type":"ж.","description":"Дело, производ на творечка, уметничка активност. Литературна творба. Уметничка творба. Драмска творба. Епска творба. Оригинална творба. Аматерска творба."},{"word":"творбен","type":"прид.","description":"Што е способен, што може да твори; творечки."},{"word":"творец","type":"м.","description":"а) Тој што твори, што создава нешто, автор. Читателот ги доживува тие настани и личности исто како што ги доживувал творецот при создавањето на своето дело. Народен творец. б) Основач, зачетник. Тој е творец на новиот експериментален метод."},{"word":"творечки","type":"прид.","description":"Што се однесува на творец и на творештво, што содржи елементи на творештво. Творечка дејност. Творечка фантазија. Творечки способности. Творечки пат. Творечки опус. Творечки чин."},{"word":"творештво","type":"ср.","description":"Создавање на нови, оригинални материјални, духовни и културни вредности; творење. Меѓу материјата на творештвото и уметничката творба постои човекот што твори."},{"word":"твори","type":"несв.","description":"Создава нови, оригинални материјални, духовни и културни вредности."},{"word":"тврд","type":"прид.","description":"а) За агрегатна состојба на телата – чии честички се густо збиени; цврст. Телата можат да бидат во тврда, течна и гасовита состојба. Водата на ниски температури станува тврда. б) Што има постојана форма и размер; што е отпорен на удар, на притисок, на виткање и сл.; што тешко се сече, што тешко се обработува; цврст, јак. Тврди минерали. Тврда земја. Тврд камен. Тврда карпа. в) Што не ја менува формата под притисок, тежина, што не се сплескува, нееластичен. Тврда перница. Тврд душек. Тврд под. Тврда јака. г) Што тешко се меша, меси, густ, цврст, збиен. Најде малку тврд пченкарник во лонецот. Тврдо тесто. Тврдо сирење. д) Што е груб, рапав, корав. Тврди шепи. Тврда брада. Тврди прсти. ѓ) Што е сув, препечен. Корка тврд леб."},{"word":"тврдење","type":"ср.","description":"Глаголска именка од тврди."},{"word":"тврди","type":"несв.","description":"Кажува нешто со голема сигурност и убеденост во неговата вистинитост, докажува вистинитост на тоа што е искажано; поддржува нечии мислења, сфаќања, ставови. Тврдам дека треба подлабока анализа пред почнувањето на каква било акција. Тој не може со сигурност да тврди дека токму тоа се случило."},{"word":"тврдина","type":"ж.","description":"Градба оградена со бедеми за одбрана од непријателот; крепост, кале. Жените, децата и старците се засолнаа во тврдината. Самуилова тврдина."},{"word":"тврдоглав","type":"прид.","description":"Што не отстапува од своите ставови, што не прифаќа туѓо мислење; своеглав. Тврдоглав човек. И двајцата се погодија тврдоглави и инаетчии."},{"word":"тврдоглавец","type":"м.","description":"Тврдоглав човек."},{"word":"тврдокорен","type":"прид.","description":"Што има тврда кора."},{"word":"тврдокрил","type":"прид.","description":"Што има тврди крилја. Тврдокрилни инсекти"},{"word":"тврдокрилци","type":"и.","description":"Класа инсекти со тврди надворешни крилја во вид на капак кои го штитат вториот пар внатрешни крилја; Coleoptera."},{"word":"тврдонепчен","type":"прид.","description":"Што се однесува на тврдото непце. Тврдонепчени согласки."},{"word":"тврдоперки","type":"и.","description":"Класа риби со тврди шилести предни перки; Acanthopterygii."},{"word":"те","type":"зам.","description":"Кратка заменска форма за директен предмет од личната заменка ти; се употребува самостојно или заедно со долгата заменска форма тебе те. Те видов вчера во паркот. Тебе те прашувам, вистина ли е?"},{"word":"те","type":"сврз.","description":"Доста сме биле под ропство, те под едни, те под други. Јас те така, те онака – кој знае како ќе излезе. Те рудник, те железница, те автомобил, те вили а згора ти, надзорник !?"},{"word":"театар","type":"м.","description":"Вид уметност во која драмскиот текст се претвора во сценска изведба пред публика со учество на актери, со примена на сценографија и др. Тоа ги опфаќа сите гранки на уметноста, литературата, театарот, ликовната и музичката уметност. Театар на апсурдот."},{"word":"театарски","type":"прид.","description":"Што се однесува на театар, што припаѓа на театар, што е поврзано со театар. Театарска претстава. Театарска група. Театарски критичар. Театарски уметници. Театарска завеса."},{"word":"театрален","type":"прид.","description":"Што се однесува на театарска игра, на глума, што е поврзан со театар; драмски. Театрални дејства. Театрален јазик."},{"word":"театролог","type":"м.","description":"Тој што се занимава со театрологија, специјалист по театрологија."},{"word":"театрологија","type":"ж.","description":"Наука за театарската уметност."},{"word":"Теба","type":"ж.","description":"Древен град-држава во античка Грција; древен град во Стар Египет."},{"word":"тебабија","type":"ж.","description":"(арх.) Придружба на достоинственик, свита. Кметот дојде со целата тебабија."},{"word":"тебдил","type":"м.","description":"Тој што е преправен, преоблечен; маскиран. Тој се сторил тебдил и никој не го познал."},{"word":"тебе","type":"зам.","description":"Долга форма од личната заменска форма ти; се употребува самостојно, со некој предлог или со кратката заменска форма за директен предмет тебе ти и индиректен предмет тебе те. Ние сметаме на тебе. Тоа е тешка задача за тебе. Тебе ти велам, немој да зборуваш! Каде си до сега, тебе те чекаат луѓево."},{"word":"тебешир","type":"м.","description":"Вид креда што се користи при кроење за бележење на ткаенина."},{"word":"тевна","type":"ж.","description":"Тишина, мир. Дојди да поразговараме на тевна."},{"word":"тевнадиса се","type":"св.","description":"Се смири, се ослободи од работа и сл. Сега можеш да дојдеш, се тевнадисав."},{"word":"Тевтон","type":"м.","description":"Припадник на древно германско племе"},{"word":"тег","type":"м.","description":"Метален предмет со точно утврдена тежина што служи за мерење на други предмети на вага, кантар и сл."},{"word":"тегав","type":"прид.","description":"Што е полн со жили; жилав. Тегаво месо."},{"word":"тегавец","type":"м.","description":"Зелјесто растение што се користи како народен лек; Plantago."},{"word":"тегави","type":"несв.","description":"Временски завлекува, одолжува извршување на некоја работа. Не ја тегави работата."},{"word":"тегавица","type":"ж.","description":"Истегнување, протегнување."},{"word":"тегел","type":"м.","description":"Двоен шев."},{"word":"тегет","type":"м.","description":"Темносина боја, темносин. Тегет костум."},{"word":"тегла","type":"ж.","description":"Стаклен сад со валчеста форма за чување слатко, зимница и сл. На масата имаше тегли со мармалад и мед."},{"word":"тегли","type":"несв.","description":"а) Влече запрежна кола; вози, движи нешто влечејќи го по себе. Коњите тешко теглеа по калливиот пат. б) Пренесува товар влечејќи го по земја или носејќи го. Некои растовараат, а некои теглат големи греди. Секојдневно тегли по неколку вреќи цемент."},{"word":"теглилен","type":"прид.","description":"Што е исполнет со маки, тежок, макотрпен."},{"word":"теглило","type":"ср.","description":"Мака, страдање. Трпеле големи маки и теглила под ропство."},{"word":"тегло","type":"ср.","description":"Мака, страдање; теглило. Го познавам теглото на тутуноберачите."},{"word":"тегне","type":"несв.","description":"а) Со влечење прави нешто да стане подолго или пошироко; растегнува, развлекува. Не ги тегни ракавите. б) Трга, влече. Таа му го тегнеше палтото со раката. Почна да ги тегне бројаниците."},{"word":"тегоба","type":"ж.","description":"Непријатно чувство, мачнина, мачнотија. Здравствени тегоби."},{"word":"тегобен","type":"прид.","description":"Што е исполнет со тегоби, тежок, мачен. Тегобно чувство. Тегобно време. Тегобна положба. Тегобен живот. Тегобен глас."},{"word":"Тегусигалпа","type":"ж.","description":"Главен град на Хондурас."},{"word":"тежа","type":"ж.","description":"Привлечна сила на Земјата и на другите небесни тела во вселената. Земјина тежа."},{"word":"тежи","type":"несв.","description":"Е тежок, има определена тежина. Гајбите тежат 5 килограми. Цевките тежат еден тон."},{"word":"тежина","type":"ж.","description":"(само едн.) (физ.) Силата со која Земјината тежа дејствува врз некое тело."},{"word":"тежински","type":"прид.","description":"Што се однесува на тежина, што се изразува во мерни единици за тежина. Тежински нивоа. Тежински однос."},{"word":"тежиште","type":"ср.","description":"(физ.) Точка на замислена резултанта добиена од тежината на сите одделни делови на телото; резултантна сила што дејствува врз некое тело."},{"word":"тежнее","type":"несв.","description":"Се стреми, настојува, вложува напор за постигнување, остварување на некаква цел; чувствува привлечност кон некого или кон нешто. Тој во уметноста тежнее кон синтеза."},{"word":"тежок","type":"прид.","description":"Што има голема тежина, што е со поголема тежина во однос на другите предмети од ист вид. Огромни порти со тешки окови стоеја пред мене. Тешки пранги. Тежок митралез. Тежок камен. Тежок куфер."},{"word":"теза","type":"ж.","description":"Основна поставка, тврдење, став што треба да се докаже, да се одбрани. Примерите ја потврдуваат неговата теза. Спротивставени тези. Тој изнесе некои тези на обвинението."},{"word":"тезаурус","type":"м.","description":"Речник што го опфаќа целокупното јазично богатство на еден јазик, збирка, зборник на јазично богатство."},{"word":"тезга","type":"ж.","description":"а) Специјална маса на пазар, на панаѓур и сл. на која е наредена стоката што се продава. На тезгите беа наредени зеленчукот и овошјето. Тезгите беа полни со дреболии. б) Специјална работна маса во занаетчиски дуќан. Стругот стоеше на тезгата."},{"word":"тезгере","type":"ср.","description":"Носило, носила за пренесување на товар, пред сè на градежен материјал. Каменот го пренесуваа со тезгере."},{"word":"теизам","type":"м.","description":"Религиозно-филозофско учење според кое бог како посебна личност и разумна сила го создал и го управува светот."},{"word":"теист","type":"м.","description":"Приврзаник на теизмот."},{"word":"теистички","type":"прид.","description":"Што се однесува на теизам и на теист. Теистичко учење."},{"word":"тек","type":"прид.","description":"За број – непарен; Чифт или тек."},{"word":"тек","type":"м.","description":"а) Течење, движење на вода. Тие завеслаа спроти текот на реката. На неколку места од речниот тек нејзините брегови се прошируваат. б) Правецот во кој се движи истечна вода, патот по кој тече река, поток. Во горниот тек на реката се создава делта."},{"word":"текар","type":"прил.","description":"Повторно, пак, одново."},{"word":"теке","type":"ср.","description":"Духовен дом во кој дервишите ги вршат своите верски обреди."},{"word":"теќе","type":"ср.","description":"Молитвен дом на дервиши во кој престојуваат и вршат верски обреди."},{"word":"теклиф","type":"м.","description":"Повик. Стори теклиф и тие дојдоа."},{"word":"теклифи","type":"св.","description":"Повика. Го теклифил да одат на пазар."},{"word":"текне","type":"ср.","description":"Корито, обично за месење леб."},{"word":"текне","type":"св.","description":"Се сети, се присети на нешто подзаборавено. Дури сега му текна дека го остави вратничето отворено. Го знаеш сигурно, туку сега не може да ти текне. Така ми текна за животот мој и ми се разжали душата."},{"word":"текнеж","type":"м.","description":"Желба, барање, каприц. Таа имаше несфатливи текнежи."},{"word":"текнефес","type":"прид.","description":"Што има астма, задув; астматичен."},{"word":"текнувало","type":"ср.","description":"Способност за брзо изнаоѓање на решение, досетливост. Има текнувало."},{"word":"тековен","type":"прид.","description":"Што е во тек, што се одвива сега, што треба да се направи, да се реши сега; сегашен, современ. Тековна година. Тековни прашања. Тековна театарска критика."},{"word":"тексас","type":"прид.","description":"Што е изработен од тексас платно. Тексас палто. Тексас кошула."},{"word":"Тексас","type":"м.","description":"Сојузна држава во САД."},{"word":"текст","type":"м.","description":"Напишани или напечатени зборови, кои претставуваат содржина на една завршена целина (книга, ракопис, цитат, дијалог и сл.). Оригинални текстови. Драмски текст. Говорен и пишуван текст. Стручни и публицистички текстови."},{"word":"текстил","type":"м.","description":"Општ назив за сите изработки од преѓа, добиени со ткаење и плетење; ткаенини."},{"word":"текстилен","type":"прид.","description":"Што се однесува на текстил. Текстилна индустрија. Текстилна фабрика. Текстилни работници. Текстилни суровини."},{"word":"текстилец","type":"м.","description":"Тој што работи во текстилна индустрија."},{"word":"текстовен","type":"прид.","description":"Што припаѓа на текст. Текстовни одломки. Текстовни елементи. Текстовни структури."},{"word":"текстолог","type":"м.","description":"Тој што се занимава со текстологија."},{"word":"текстологија","type":"ж.","description":"Филолошка дисциплина што се занимава со објаснување, толкување и утврдување на историјата и автентичноста на литературните или научните текстови заради објавување и други проучувања."},{"word":"текстолошки","type":"прид.","description":"Што се однесува на текст; текстуален. Текстолошки варијанти. Од текстолошка гледна точка. Текстолошка анализа. Текстолошко рамниште."},{"word":"текстописец","type":"м.","description":"Тој што пишува текст за музичко дело од областа на забавната или народната музика."},{"word":"текстуален","type":"прид.","description":"Што се однесува на текст. Текстуална структура. Текстуална содржина. Текстуални извори. Текстуални варијанти. Текстуални знаци."},{"word":"текстура","type":"ж.","description":"Ткаење, начин на кој се преплетени нишките во ткаенината, ткаеж."},{"word":"текстура","type":"ж.","description":"Тоа што е видливо, што паѓа в очи како особено обележје, уочлив белег, внатрешен распоред во некоја структура, градба, во некој сложен состав. Површината е со различна текстура. Тие имаат еден длабински слој што не се открива веднаш во самата текстура на песната."},{"word":"тектоника","type":"ж.","description":"Наука што се занимава со геолошката градба на Земјината кора и со промените на нејзината структура."},{"word":"тек-тук","type":"прил.","description":"Овде-онде, на некои места, понекаде. Имаше тек-тук по некое облаче."},{"word":"Тел Авив","type":"м.","description":"Главен град на Израел."},{"word":"телал","type":"м.","description":"Гласник, службен објавувач на соопштенија; барабанџија. Се појави градскиот телал со барабанот. Општинскиот телал ги повика сите."},{"word":"теле","type":"ср.","description":"Младо од крава."},{"word":"теле-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки со значење што се одвива од далечина, што се пренесува од далечина: телефон, телеграф, телескоп."},{"word":"телевизија","type":"ж.","description":"(обично во едн.) Предавање и примање, истовремен пренос на подвижни слики и звуци од далечина преку електрични сигнали. Гледаме филм на телевизија."},{"word":"телевизиски","type":"прид.","description":"Што се однесува на телевизија, што е наменет за телевизија. Телевизиски приемник. Телевизиска антена."},{"word":"телевизор","type":"м.","description":"Апарат за примање на телевизиски сигнали и емитување слики и звук, телевизиски приемник. Телевизор во боја. Цел ден е пред телевизор."},{"word":"телеграма","type":"ж.","description":"Соопштение предадено преку телеграф; депеша."},{"word":"телеграф","type":"м.","description":"Систем од апарати за брзо предавање и примање на соопштенија од далечина."},{"word":"телеграфија","type":"ж.","description":"Техника на брзо јавување на големи растојанија."},{"word":"телеграфира","type":"св. и несв.","description":"Испрати, испраќа телеграма."},{"word":"телеграфист","type":"м.","description":"Тој што работи на телеграф."},{"word":"телеграфски","type":"прид.","description":"Што се однесува на телеграф. Телеграфска лента. Телеграфски кабел. Телеграфска служба."},{"word":"теледиригира","type":"несв.","description":"Диригира, управува со нешто од далечина."},{"word":"телекамера","type":"ж.","description":"Фотографска камера за снимање од далеку."},{"word":"телекинеза","type":"ж.","description":"Способност за движење, преместување на предмети од далечина без непосредно дејствување."},{"word":"телекоманда","type":"ж.","description":"Направа која служи за управување со некој апарат, објект од далечина."},{"word":"телекомуникација","type":"ж.","description":"Гранка од техниката што се занимава со пренос на информации на делечина со помош на жици, електрична енергија или безжично преку радиобранови."},{"word":"телекс","type":"м.","description":"Систем од телепринтерски машини преку кои се примаат и испраќаат соопштенија."},{"word":"телеметар","type":"м.","description":"Електронски апарат за мерење на растојанието меѓу објектот и местото од каде што тој се набљудува."},{"word":"телен","type":"прид.","description":"Што е изработен од тељ. Телена ограда. Телена мрежа."},{"word":"телеобјектив","type":"м.","description":"Објектив со кој оддалечени предмети се снимаат како да се снимани одблизу."},{"word":"телеологија","type":"ж.","description":"Религиско учење според кое сè во природата е организирано според однапред поставена цел, дека секој настан и постоење има своја цел; општа целесообразност."},{"word":"телепат","type":"м.","description":"Тој што има способност за телепатија."},{"word":"телепатија","type":"ж.","description":"Способност за примање и предавање мисли на далечина, за сознавање на туѓи мисли, чувства на далечина без посредство на сетилата."},{"word":"телепринтер","type":"м.","description":"Телеграфски апарат, машина за пишување што служи за автоматско примање и предавање пишувани соопштенија на далечина."},{"word":"телесен","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на тело. Телесна тежина. Телесен развој. Телесна градба. Телесен умор. Телесни казни. Телесна температура. Телесна рана. Телесен недостаток."},{"word":"телескоп","type":"м.","description":"Оптичка направа за набљудување на небесните тела."},{"word":"телефакс","type":"м.","description":"Апарат за примање и испраќање писмени соопштенија и снимки, цртежи и сл. од далечина преку телефонска мрежа."},{"word":"телефон","type":"м.","description":"Апарат за пренесување на говор на далечина преку електрични сигнали. Телефонот му е исклучен. Телефонот повторно заѕвони."},{"word":"телефонија","type":"ж.","description":"Систем од телефонски уреди за пренесување говор на далечина преку електрични сигнали или безжично."},{"word":"телефонира","type":"св. и несв.","description":"Јави, јавува, зборува по телефон. Треба само да ми телефонираш и ќе дојдам. Ќе ти телефонирам веднаш штом ќе пристигнам."},{"word":"телефонист","type":"м.","description":"Тој што работи во телефонска централа и остварува телефонска врска меѓу корисниците."},{"word":"телешки","type":"прид.","description":"Што се однесува на теле, што е од теле. Телешко месо. Телешки бут. Телешка кожа."},{"word":"телешко","type":"ср.","description":"Месо од теле. Јадеше телешко со компири."},{"word":"тели","type":"несв.","description":"За крава – раѓа теле."},{"word":"тело","type":"ср.","description":"(физ.) Материја што исполнува определен дел од просторот, секој одделен материјален предмет во просторот. Гасовити тела. Слободен пад на телата."},{"word":"телољубец","type":"м.","description":"Тој што води грижа, што го негува своето тело."},{"word":"телоп","type":"м.","description":"Неподвижна слика со испишан текст на екран."},{"word":"телохранител","type":"м.","description":"Тој што чува, заштитува некое друго лице кое има висока општествена положба, јавна функција; личен чувар. Околу него се секогаш неговите телохранители."},{"word":"телце","type":"ср.","description":"Дем. од тело."},{"word":"телчар","type":"м.","description":"Тој што одгледува или чува, напасува телиња."},{"word":"телчарник","type":"м.","description":"Преградено место, бокс во којшто се чуваат телиња."},{"word":"тељ","type":"м.","description":"Тенка метална жица. Ограда од бодликав тељ. Ги стегна тељовите на тамбурата."},{"word":"тељоса","type":"св.","description":"За невеста – стави украс од сребрен конец, стави тељови."},{"word":"тема","type":"ж.","description":"Основна, главна мисла во уметничко дело, научен труд, расправа, говор и сл. Омилена тема на романтизмот е пријателството. Актуелна тема. Тој ја промени темата на разговор."},{"word":"темане","type":"ср.","description":"Муслимански поклон при поздравување со доближување на прстите од десната рака до брадата, усните и челото. Направи длабоко темане и излезе."},{"word":"тематика","type":"ж.","description":"Севкупност на теми како предмет на обработка од некоја уметничка или научна област, севкупност на теми карактеристични за творештвото на еден автор или за определен период. Народните приказни имаат разновидна тематика. Тој пишува песни со љубовна тематика."},{"word":"тематски","type":"прид.","description":"Што се однесува на тема и на тематика; што е посветен на една тема. Тематска целина. Тематска област. Тематска разновидност. Тематско списание. Тематски прашалник. Тематска изложба."},{"word":"тембр","type":"м.","description":"Карактеристично својство на звукот, боја на звук, глас, тон. Мек тембр на гласот. Низок тембр на тонот."},{"word":"теме","type":"ср.","description":"Горниот среден дел од главата на човекот. Сонцето му го вжешти голото теме. Се почеша по темето. Кундакот го удри по темето."},{"word":"темел","type":"м.","description":"Основа на зграда. Темелите на куќата беа цврсти."},{"word":"темелен","type":"прид.","description":"Што се однесува на темел, што припаѓа на темел. Темелни камења."},{"word":"темели","type":"несв.","description":"Зема како основа, поаѓа од нешто, гради врз нешто. Својата одбрана ја темели врз неколку докази."},{"word":"темелник","type":"м.","description":"Обично во изразот камен темелник со значење: а) Првиот камен при градба. б) (прен.) Основа, темел, суштествен дел на нешто."},{"word":"темелница","type":"ж.","description":"Образец од чековна уплатница."},{"word":"темен","type":"прид.","description":"Што се однесува, што припаѓа на теме"},{"word":"темен","type":"прид.","description":"Што е лишен од светлина, неосветлен, мрачен. Темна ноќ. Темна шума. Темна пештера. Темна улица."},{"word":"темерут","type":"м.","description":"Молчалив, своеглав, опор човек. Беше скржав на зборови, темерут."},{"word":"Темза","type":"ж.","description":"Река во Велика Британија."},{"word":"Темишвар","type":"м.","description":"Град во Романија."},{"word":"темјан","type":"м.","description":"а) <BOTTANICS> Мирисно дрво што расте од источна Азија до источна Африка; Boswellia. б) Мирисна смола од такво дрво која се користи за кадење при верски обреди. Мириса на темјан."},{"word":"темјаника","type":"ж.","description":"(бот.) Сорта на винова лоза со бело мирисно грозје."},{"word":"темјанов","type":"прид.","description":"Што се однесува на темјан. Темјанов чад."},{"word":"темјановина","type":"ж.","description":"Во изразот мириса темјановина – мириса на темјан."},{"word":"темјаноса","type":"св.","description":"Окади со темјан."},{"word":"темјанушка","type":"ж.","description":"Полско цвеќе со виолетови или бели мирисливи цветови; синоличка; Viola odorata."},{"word":"темјанушкав","type":"прид.","description":"Што е со боја на темјанушка; виолетов. Темјанушкава боја."},{"word":"темне","type":"несв.","description":"Темнее."},{"word":"темнее","type":"несв.","description":"Станува темен, потемнува. Небото темнееше. Црвенилото на хоризонтот сè повеќе темнееше."},{"word":"темник","type":"м.","description":"Подземен ходник, поткоп."},{"word":"темникав","type":"прид.","description":"Што е со позатворена, потемна боја. Темникава паларија. Темникава боја."},{"word":"темнило","type":"ср.","description":"Длабок мрак, темнина. Куќата е празна, глува, во неа сè е темно темнило."},{"word":"темнина","type":"ж.","description":"Отсуство на светлина, мрак. Во темнината на собата не можеше да ѝ го види лицето. Го гледав како се губи во темнината."},{"word":"темница","type":"ж.","description":"Темнина, мрак. Во собата беше темница. Темница е, ништо не се гледа. По темница се врати дома."},{"word":"темничав","type":"прид.","description":"Што е слабо осветлен, што е во полумрак. Тој погледна во темничавиот дел на колибата. Темничава ноќ."},{"word":"темничар","type":"м.","description":"Тој што ги чува затворениците, чувар на темница."},{"word":"темничен","type":"прид.","description":"Што се однесува на темница. Темничен затвор."},{"word":"темничешки","type":"прил.","description":"По темница. Немој да одиш темничешки."},{"word":"темно","type":"ср.","description":"Мрак, темница. Во темното под скалата ги нареди цепениците."},{"word":"темно-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки со значење:"},{"word":"темноса се","type":"св.","description":"Стане темен, потемни. Се темноса во лицето од неспиење."},{"word":"темнотија","type":"ж.","description":"Темнина."},{"word":"темпера","type":"ж.","description":"Минерални бои подготвени за сликање, нерастворливи во вода. Купив нови темпери. Темперите се засушени."},{"word":"темперамент","type":"м.","description":"Целокупност од психички својства, карактерни црти на човекот кои го изразуваат начинот, силината и брзината на неговата умствена и емоционална реакција на внатрешни и надворешни дразби; нарав, карактер. Меланхоличен темперамент. Флегматичен темперамент. Иако имаат различен темперамент, добро се сложуваат. Творечки темперамент."},{"word":"темпераментен","type":"прид.","description":"Што има жив темперамент, што е енергичен, страстен. Темпераментна жена. Таа е сталожена и мирна, но во некои моменти експлозивна и темпераментна. Меѓу нас имаше и погласни и потемпераментни."},{"word":"температура","type":"ж.","description":"Степен на топлина на некое тело, степен на загреаност или топлина на воздухот или на некое тело. Металите се топат на различна температура. Високите температури предизвикуваат суша. Максимална температура."},{"word":"температурен","type":"прид.","description":"Што се однесува на температура. Температурни промени. Температурна разлика."},{"word":"темпира","type":"св. и несв.","description":"Намести, наместува запалка на експлозивна направа за да предизвика експлозија во определено време. Кој ќе ја темпира бомбата?"},{"word":"темпиран","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од темпира."},{"word":"темпирен","type":"прид.","description":"Што има механизам за темпирање, што може да се темпира. Темпирна бомба. Темпирна направа."},{"word":"темпо","type":"ср.","description":"Степен на брзина со која се врши некое дејство. Спикерот го забрзува темпото. Темпото на одот беше осетно смалено."},{"word":"темпорален","type":"прид.","description":"Временски, што означува време. Темпорални реченици. Темпорални прилози. Темпорално значење. Темпорална релација."},{"word":"тен","type":"м.","description":"Боја на кожата, на лицето. Светол тен."},{"word":"тенда","type":"ж.","description":"Платнена или пластична натстрешница за заштита од сонце, дожд и сл."},{"word":"тенденција","type":"ж.","description":"Склоност, стремеж кон нешто, намера, цел. Неговиот говор има јасна тенденција."},{"word":"тенденциозен","type":"прид.","description":"Што има, што содржи тенденција, што е направен со тенденција, со определена намера, цел; пресметан, со умисла. Тенденциозно однесување. Тенденциозен роман. Тенденциозно прашање. Тенденциозна вест."},{"word":"тендер","type":"м.","description":"Јавно лицитирање за прибирање понуди за извршување некаква работа, за набавка и др."},{"word":"тендира","type":"несв.","description":"Покажува стремеж, склоност кон нешто, стреми, цели во определен правец. Песната тендира да ја заокружи поетската идеја."},{"word":"тенеќеџија","type":"м.","description":"Занаетчија што изработува предмети од тенекија, лимар."},{"word":"тенеќеџилница","type":"ж.","description":"Занаетчиска работилница за тенекиени производи."},{"word":"тенеќеџиство","type":"ср.","description":"Тенеќеџиски занает."},{"word":"тенекиен","type":"прид.","description":"Што е изработен од тенекија. Тенекиени садови. Тенекиен олук."},{"word":"тенекија","type":"ж.","description":"Тенок лим, ламарина. 'Рѓосана тенекија."},{"word":"Тенерифе","type":"ср.","description":"Најголемиот од Канарските Острови."},{"word":"тензија","type":"ж.","description":"Напнатост, напрегнатост. Емотивна тензија. Драмска тензија. Се чувствуваше зголемена тензија во разговорот."},{"word":"тензичен","type":"прид.","description":"Што е напрегнат, напнат. Тензична атмосфера. Тензична дискусија."},{"word":"тенија","type":"ж.","description":"Долга глиста што живее како паризит во цревата на човекот или на некои животни; Taenia. Кучешка тенија. Свинска тенија."},{"word":"тенис","type":"м.","description":"Вид спортска игра со рекет и топче кое играчите го префрлаат преку оптегната мрежа во противничкото поле."},{"word":"тенисер","type":"м.","description":"Спортист што се занимава со тенис, тој што игра тенис."},{"word":"тенк","type":"м.","description":"Воено оклопно возило со мал подвижен топ кое се движи со гасеници по различен терен."},{"word":"тенкист","type":"м.","description":"Војник припадник на тенковска единица."},{"word":"тенко-","type":"претс.","description":"Тенколик, тенконог, тенколист итн."},{"word":"тенковски","type":"прид.","description":"Што се однесува на тенк, што е составен од тенкови, што се води со тенкови, што припаѓа на тенк. Тенковска битка. Тенковска дивизија. Тенковски гасеници."},{"word":"тенкост","type":"ж.","description":"Детали, подробности. Не можат да се избројат сите нијанси и тенкости на нашата обноска. Тој учел како да навлезе до тенкости во тајните на јазикот и книгите."},{"word":"тенор","type":"м.","description":"(муз.) Највисок машки пејачки глас."},{"word":"тенџере","type":"ср.","description":"Длабок сад со капак и две рачки од страните во кој се готват јадења. Одвреме-навреме ја промешуваше чорбата во тенџерето."},{"word":"теодолит","type":"м.","description":"Геодетски инструмент за премерување на земјиштето кој најчесто се користи при изработка на топографски и катастарски карти."},{"word":"теозоф","type":"м.","description":"Приврзаник на теозофија."},{"word":"теозофија","type":"ж.","description":"Религиозно мистично учење засновано врз верувањето во можноста за интуитивно спознавање на Бога и човековата врска со него."},{"word":"теозофски","type":"прид.","description":"Што се однесува на теозоф и на теозофија."},{"word":"теократ","type":"м.","description":"Владар во теократија."},{"word":"теократија","type":"ж.","description":"Државно уредување во кое црковниот поглавар или свештенството ја има и политичката власт."},{"word":"теократски","type":"прид.","description":"Што се однесува на теократија и на теократ. Теократско владеење. Теократска држава."},{"word":"теолог","type":"м.","description":"Тој што се занимава со теологија; богослов."},{"word":"теорема","type":"ж.","description":"Научна вистина заснована врз определени претпоставки чија точност треба да се докаже; секое научно тврдење што може да се изведе од други веќе докажани ставови. Докажана теорема."},{"word":"теоретизира","type":"несв.","description":"Изнесува теорија, се занимава со теоретски прашања, со теории."},{"word":"теоретичар","type":"м.","description":"Тој што се занимава со теорија, со теоретски прашања во некоја научна област. Теоретичар на литературата."},{"word":"теоретски","type":"прид.","description":"а) Што се однесува на теорија, што објаснува, разгледува прашања на теоријата, што се темели врз теорија. Теоретска расправа. Теоретска основа. Теоретска претпоставка. Теоретска физика. б) Што служи за воведување, за запознавање на теоријата. Теоретска настава. Теоретска спрема."},{"word":"теорија","type":"ж.","description":"Систем од знаења за некоја појава или појави заснован врз научно проверени и докажани претпоставки, научно сознание засновано врз искуството и практиката што ги објаснува законитостите во развојот на природата и општеството. Научна теорија и практика. Тоа била револуционерна теорија во науката."},{"word":"тепа","type":"несв.","description":"Нанесува удари, удира некого за да му предизвика болка. Војниците му се нафрлија и почнаа да го тепаат. Тој го тепаше крвнички."},{"word":"тепаница","type":"ж.","description":"Меѓусебно удирање на две или повеќе лица при кавга, расправија; тепачка. Настана една тепаница во којашто не се гледа кој кого мава. Смирете се да не дојде до тепаница."},{"word":"тепање","type":"ср.","description":"Глаголска именка од тепа."},{"word":"тепач","type":"м.","description":"Насилник, силеџија. Тој е најголем тепач во маалото."},{"word":"тепачка","type":"ж.","description":"Меѓусебно удирање на две или повеќе лица при кавга, расправија; тепаница. Во дворот настана страшна тепачка."},{"word":"тепе","type":"ср.","description":"(арх.) Возвишение, ритче, брдо."},{"word":"тепелак","type":"м.","description":"Тркалест сребрен филигрански украс што го носеле момите и невестите, пришиен на мало црвено капче."},{"word":"теписон","type":"м.","description":"Фабрички произведена, обично од синтетички влакна подна простирка, која може да се сече и крои според димензијиите на просторијата, според намената."},{"word":"тепих","type":"м.","description":"Вид дебела подна простирка, исткаена од волна или друг сличен материјал; килим."},{"word":"тепкав","type":"прид.","description":"Што тепка, што пелтечи; што е тешко, испрекинато изговорен. Тепкаво момче. Тепкаво зборување."},{"word":"тепсија","type":"ж.","description":"Голем, плиток сад за печење. Калаисана тепсија."},{"word":"тептави","type":"несв.","description":"Тешко изговара некои гласови, зборува испрекинато; пелтечи. Кога зборуваше, тептавеше. Изненаден, тој почна да тептави."},{"word":"тептиса (се)","type":"св.","description":"Се збуни, се изненади, изгуби присебност. Наеднаш тептиса, како да се скочани."},{"word":"тера","type":"несв.","description":"а) Управува со запрежна кола. Дедо ја терал колата, а тој одел крај колата пешки. Некој по патот тераше кола и потсвирнуваше. б) Управува со превозно средство; вози. Тој го тераше чунот право кон едно островце среде водата. Тера велосипед. Да не се симнуваме, терај понатаму."},{"word":"теракота","type":"ж.","description":"Вид керамика – печена глина."},{"word":"терапевт","type":"м.","description":"Лекар што спроведува одредена терапија, лекар практичар."},{"word":"терапевтика","type":"ж.","description":"Дел од медицината што се занимава со определување на начините и методите на лекување."},{"word":"терапија","type":"ж.","description":"Дел од медицината што се занимава со определување на начините и методите на лекување. Физикална терапија."},{"word":"тераса","type":"ж.","description":"Голем отворен или покриен балкон на зграда, куќа и сл. Ги изнесе цвеќињата на тераса. Тие седеа на терасата од кафеаната."},{"word":"терасест","type":"прид.","description":"Што е во вид на тераса. Терасести бродови. Терасест тревник."},{"word":"терасира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави во вид на тераса. За да се спречи ерозија, се терасираат наклонетите површини."},{"word":"терасовиден","type":"прид.","description":"Што е во вид на тераса_3"},{"word":"тератологија","type":"ж.","description":"(мед.) Наука за вродените физички недостатоци, дефекти кај луѓето."},{"word":"тератом","type":"м.","description":"Израсток, тумор образуван од различни ткива како вродена физичка мана."},{"word":"терацо","type":"ср.","description":"Смеса од природни камчиња и цемент што се нанесува на подни и др. површини. Под од терацо."},{"word":"терач","type":"м.","description":"Тој што тера, што управува запрега."},{"word":"терезија","type":"ж.","description":"Направа за мерење тежина, метален лост со два таса."},{"word":"терен","type":"м.","description":"(само едн.) а) Површински слој на земјината површина; почва, земјиште. Сув терен. Каллив терен. Геолошки истражувања на теренот. б) Надворешен изглед на определена област, подрачје, месност. Планински терен. Рам-ничарски терен. Стрмен терен."},{"word":"теренец","type":"м.","description":"Тој што работи на терен."},{"word":"терзија","type":"м.","description":"Кројач, шивач."},{"word":"терзилак","type":"м.","description":"Терзиски занает, терзиска работа."},{"word":"териер","type":"м.","description":"Ловечко куче што се кристи за лов на животни што живеат во дупки во земјата, во јами."},{"word":"територија","type":"ж.","description":"Дел од копнена површина, од воздушно и водно пространство, со строго определени граници, во коишто се протега една држава; простор, област на една земја со определени граници."},{"word":"територијален","type":"прид.","description":"Што се однесува на територија. Територијална поделба."},{"word":"терк","type":"м.","description":"Образец, модел, калап. Тој работи по туѓ терк."},{"word":"терлик","type":"м.","description":"Вид плетени или шиени волнени домашни обувки."},{"word":"терма","type":"ж.","description":"Извор со топла вода; лековита топла бања."},{"word":"термален","type":"прид.","description":"Што се однесува на топли изворски води. Термални извори. Термални бањи."},{"word":"термика","type":"ж.","description":"Наука за топлината и за горењето."},{"word":"термин","type":"м.","description":"Збор или израз што се користи како стручен назив за именување на определен поим во некоја научна област и во уметноста. Географски термини. Филозофски термин."},{"word":"терминал","type":"м.","description":"а) Влезна или излезна станица, постојка во транспортниот сообраќај. б) Постојка за товарење и истовар на стоки."},{"word":"терминатор","type":"м.","description":"Тој што ограничува."},{"word":"терминологија","type":"ж.","description":"Севкупност од термини што се користат во определена научна област, во некоја струка или дејност (уметност, спорт итн.); номенклатура."},{"word":"термински","type":"прид.","description":"Што се однесува на термин."},{"word":"термити","type":"и.","description":"Вид тропски инсекти слични на мравките, што живеат во големи мравјалници и се хранат со дрвна маса; Termitidae."},{"word":"термички","type":"прид.","description":"Што се однесува на топлина; топлински. Термичка изолација. Термичка обработка."},{"word":"термо-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки со значење – што се однесува на топлина или на температура: термоизолација, терморегулација, термоцентрала."},{"word":"термоакумулација","type":"ж.","description":"Собирање на топлинска енергија."},{"word":"термоген","type":"м.","description":"Тело што произведува топлина. Тие се греат со термогени, со печки."},{"word":"термоген","type":"прид.","description":"Што произведува топлина."},{"word":"термогенератор","type":"м.","description":"Генератор што ја претвора топлинската енергија во електрична."},{"word":"термограф","type":"м.","description":"Апарат за автоматско мерење и регистрирање на температурата на воздухот."},{"word":"термодинамика","type":"ж.","description":"Дел од физиката што ја проучува топлинската енергија и нејзиното претворање во друг вид енергија."},{"word":"термоелектрана","type":"ж.","description":"Електрична централа со погон врз база на топлотна енергија; термоцентрала."},{"word":"термометар","type":"м.","description":"Направа за мерење температура; топломер. Живин термометар."},{"word":"термонуклеарен","type":"прид.","description":"Што се однесува на топлина добиена како резултат од разбивање на атомските јадра. Термонуклеарна централа."},{"word":"терморегулација","type":"ж.","description":"Регулирање на топлината со помош на автоматски уреди."},{"word":"термос","type":"м.","description":"Специјално направен сад за одржување на постојана температура на течност или храна подолго време. Секој ден доаѓаше со својот термос полн жежок чај."},{"word":"термостат","type":"м.","description":"Апарат кој преку автоматски регулатори ја одржува постојаната температура."},{"word":"термотерапија","type":"ж.","description":"Лекување со топлина (топли бањи, топол воздух и сл.)."},{"word":"термофор","type":"м.","description":"Плоскат, обично гумен сад наполнет со топла вода кој служи за затоплување на делови од телото."},{"word":"термоцентрала","type":"ж.","description":"Централа во која се произведува електрична енергија со помош на парни машини; електрична централа со погон врз база на топлотна енергија."},{"word":"терор","type":"м.","description":"Систем на политичко угнетување со примена на насилство, прогонување, застрашување сè до физичко истребување. Фашистички терор."},{"word":"тероризам","type":"м.","description":"Политика или метод на борба за постигнување политички цели со употреба на терор, вршење терор, тиранија."},{"word":"тероризира","type":"несв.","description":"Врши терор, владее со застрашување и насилство."},{"word":"терорист","type":"м.","description":"Тој што врши терор, што користи насилство за да ги постигне целите; приврзаник на тероризмот."},{"word":"терористички","type":"прид.","description":"Што се однесува на тероризам и на терор. Терористичка организација. Терористички напад."},{"word":"терпентин","type":"м.","description":"Течна смола од некои иглолисни дрвја."},{"word":"терсана","type":"ж.","description":"Оружарница;"},{"word":"терсене","type":"прид.","description":"прид. За човек – што има тежок карактер, што е тежок за соработка. Тој е терсене човек."},{"word":"тертип","type":"м.","description":"Начин, образец; ред, распоред. Таа работи по свој тертип. Му го знам јас тертипот."},{"word":"терца","type":"ж.","description":"(муз.) а) Трет степен од дијатонската скала. б) Музички интервал од три степени."},{"word":"терцет","type":"м.","description":"Музичка композиција за три гласа или три инструмента."},{"word":"терцијар","type":"м.","description":"Трет геолошки период од развојот на Земјата."},{"word":"терцијарен","type":"прид.","description":"Што се однесува на терцијар. Терцијарен слој."},{"word":"терцина","type":"ж.","description":"Строфа од три јампски стиха."},{"word":"Тесалија","type":"ж.","description":"Област во Грција."},{"word":"тесен","type":"прид.","description":"Што има мала широчина; широк. Тесна улица. Тесен процеп. Тесни раменици. Тесни колкови."},{"word":"тескере","type":"ср.","description":"Писмена дозвола за нешто, потврда, исправа. Носеше пушка без никакво тескере. Кај себе нема никакви документи, тескериња."},{"word":"тесла","type":"ж.","description":"Дрводелска алатка слична на секира, со сечило за делкање и тапа страна за ковење клинци."},{"word":"тесла","type":"ж.","description":"Единица мерка за магнетска индукција."},{"word":"теслим","type":"м.","description":"Предавање во сопственост, откажување од нешто во полза на друг, отстапка. Еве ти ја пушката теслим. Нека ти се теслим."},{"word":"теслими","type":"св.","description":"Предаде, отстапи. Му ја теслимија стоката на ќајата."},{"word":"тесни","type":"несв.","description":"Прави нешто да стане тесно, стеснува. Таа ги тесни ногавиците на панталоните."},{"word":"теснина","type":"ж.","description":"а) Тесна и длабока речна долина со високи и стрмни страни; клисура. На утоката од теснината се слушаат водениците. б) Тесен морски појас меѓу две копна; мореуз. Морска теснина."},{"word":"тесничок","type":"прид.","description":"Што е малку потесен. Ракавите се теснички."},{"word":"тесноград","type":"прид.","description":"Што има тесни гради."},{"word":"теснолинејка","type":"ж.","description":"Вид железничка пруга со помало растојание меѓу шините. Врз теснолинејката профучи мала локомотива."},{"word":"теснотија","type":"ж.","description":"Состојба на тоа што е тесно."},{"word":"тест","type":"м.","description":"Татко на сопругата во однос на нејзиниот сопруг;"},{"word":"тест","type":"м.","description":"Научна метода, постапка за проверка, испитување, утврдување на некое својство, состојба и сл. Точна дијагноза се утврдува преку клинички тестови."},{"word":"тестав","type":"прид.","description":"Што е како тесто."},{"word":"тестамент","type":"м.","description":"Документ во кој определено лице изјавува што и кому остава во наследство; завештание."},{"word":"тестаментар","type":"м.","description":"Извршител на тестамент."},{"word":"тестаментарен","type":"прид.","description":"Што се однесува, што е содржан во тестамент."},{"word":"тестатор","type":"м.","description":"Оставител на тестамент; завештател."},{"word":"тесте","type":"ср.","description":"Збир од еднородни предмети. Во раката држеше тесте карти. Тој стави едно тесте пари на масата."},{"word":"тестемел","type":"м.","description":"Крпа, пешкир; шамија."},{"word":"тестен","type":"прид.","description":"Што се однесува на тесто, што е од тесто. Тестени производи."},{"word":"тестенина","type":"ж.","description":"а) Прехранбени продукти од тесто (макарони, шпагети, фиде, кори и сл.). б) Јадење од тесто."},{"word":"тестест","type":"прид.","description":"Што е како тесто."},{"word":"тестикул","type":"м.","description":"Машка полова жлезда; тестис, маде."},{"word":"тестир","type":"м.","description":"Дозвола, одобрување. Не можат да поминат без негов тестир."},{"word":"тестира","type":"св. и несв.","description":"Подложи, подложува некого или нешто на тест, на испитување."},{"word":"тестис","type":"м.","description":"Машка полова жлезда; маде."},{"word":"тесто","type":"ср.","description":"Густа смеса од брашно замесено со вода. Киснато тесто. Исеа брашно и замеси тесто."},{"word":"тестостерон","type":"м.","description":"Машки полов хормон."},{"word":"тета","type":"ж.","description":"При фамилијарно обраќање кон тетка."},{"word":"тетанија","type":"ж.","description":"Болест на нервите која се манифестира со силни грчеви во мускулите."},{"word":"тетанус","type":"м.","description":"Акутна заразна болест што се развива при инфекција на рани и се манифестира со раздразливост на моторните центри и со грч на мускулите."},{"word":"тетерав","type":"прид.","description":"Што е несигурен, нестабилен при одењето. Тетерав чекор."},{"word":"тетерави се","type":"несв.","description":"Оди несигурно, тешко одржува рамнотежа. Сега веќе одвај чекори, се тетерави. Тие се тетеравеа по лигавите камења на реката."},{"word":"тетива","type":"ж.","description":"Оптегната жица на лак. Го стегна лакот, ја оптегна тетивата и ја пушти стрелата."},{"word":"тетин","type":"м.","description":"Маж на тетката."},{"word":"тетин","type":"прид.","description":"Што припаѓа на тетка, тета."},{"word":"тетинов","type":"прид.","description":"Што припаѓа на тетин."},{"word":"тетка","type":"ж.","description":"Сестра на таткото или сестра на мајката. Тетка му живее во другиот дел од градот."},{"word":"теткин","type":"прид.","description":"Што се однесува на тетка; што припаѓа на тетка."},{"word":"тетоважа","type":"ж.","description":"Знаци, слики и сл. нацртани на човечко тело со помош на лесни убоди со игла натопена во боја."},{"word":"тетовец","type":"м.","description":"Вид грав."},{"word":"тетовира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави тетоважа."},{"word":"тетовиран","type":"прид.","description":"Што е покриен со тетоважа. Тетовирани раце."},{"word":"тетовка","type":"ж.","description":"Вид јаболко."},{"word":"Тетово","type":"ср.","description":"Град во Македонија."},{"word":"тетраедар","type":"м.","description":"Геометриско тело ограничено со четири рамнострани триаголници; четиристрана пирамида."},{"word":"тетралогија","type":"ж.","description":"Четири литературни, музички, филмски или други дела поврзани во една целина."},{"word":"тетрапак","type":"м.","description":"Картонска амбалажа што служи за пакување на течности (млеко, сок и сл.). Млеко во тетрапак."},{"word":"тетратка","type":"ж.","description":"Подврзани во корици чисти листови за пишување и бележење. Празен лист од тетратка. Тетратка по краснопис. Школски тетратки."},{"word":"тетреб","type":"м.","description":"Шумска птица од родот на кокошките; Tetrao."},{"word":"теферич","type":"м.","description":"Излет во природа."},{"word":"тефлон","type":"м.","description":"Трговски назив за посебен вид пластична маса отпорна на хемикалии и на ниски и високи температури."},{"word":"тефтер","type":"м.","description":"(арх.) Голема подврзана тетратка, книга за евиденција на нешто. Беговски тефтери. Црковни тефтери."},{"word":"Техеран","type":"м.","description":"Главен град на Иран."},{"word":"техника","type":"ж.","description":"Област на човековата дејност која претставува збир од средствата на трудот, постапките и знаењата потребни за создавање на материјалните блага и за задоволување на материјалните потреби на човекот."},{"word":"техниколор","type":"м.","description":"Филм во боја."},{"word":"техникум","type":"м.","description":"Средно стручно училиште."},{"word":"техничар","type":"м.","description":"Тој што има завршено средно стручно образование. Рударски техничар. Машински техничар. Ветеринарен техничар."},{"word":"технички","type":"прид.","description":"Што се однесува, што припаѓа на техниката. Технички развиток. Техничка опрема. Техничка лабораторија. Технички средства."},{"word":"технобирократија","type":"ж.","description":"Испреплетување на технократијата и бирократијата што се засновува врз сличноста на функциите на техноструктурата и администрацијата во општеството."},{"word":"технократ","type":"м.","description":"Претставник или приврзаник на технократскиот систем на управување."},{"word":"технократизам","type":"м.","description":"Гледиште во социјално-економската теорија според кое сите сфери на општествениот живот и дејствување треба да се организираат врз принципите на техниката, на стручното знаење, и водството во тие сфери да им се препушти на најспособните претставници на техничката интелигенција."},{"word":"технократија","type":"зам.","description":"Владеење на научно-техничката интелигенција според соодветната социјална теорија која е носител на развојот на општеството;"},{"word":"технолoгија","type":"ж.","description":"Наука или збир од знаења, постапки и вештини за обработка или преработка на суровините и полуфабрикатите во производството до готови производи."},{"word":"технолог","type":"м.","description":"Специјалист во областа на технологијата, обично во определена гранка на производството."},{"word":"тече","type":"несв.","description":"а) За истечна вода ‒ непрекинато слободно се движи во определен правец. Покрај патот тече река. Низ долината течеше одвај чујно кривулесто поточе. б) За друг вид течност што може така да се движи. Истуреното млеко течеше по масата. По улицата течеше нафта."},{"word":"тече","type":"несв.","description":"Печали, заработува; стекнува."},{"word":"течен","type":"прид.","description":"Што тече, што е во состојба на течност. Течен восок. Течен сапун. Течна материја."},{"word":"течение","type":"ср.","description":"Тек."},{"word":"течност","type":"ж.","description":"Тоа што е течно, што е во течна состојба. Бела течност. Густа течност. Леплива течност. Течност во епрувета. Меур со течност."},{"word":"тешачка","type":"ж.","description":"Утеха."},{"word":"теши","type":"несв.","description":"Дава, влева утеха, утешува. Мајката со шепот го теши детето. Јас ја тешев другарка ми. Соседите ги посетуваа, ги тешеа."},{"word":"тешител","type":"м.","description":"Тој што теши некого."},{"word":"тешка","type":"прид.","description":"За жена – што е трудна, бремена."},{"word":"тешко","type":"прил.","description":"Многу, во тежина, во голем степен, мошне. Коњот беше тешко натоварен."},{"word":"тешкотија","type":"ж.","description":"Проблем или пречка во нешто. Совладливи тешкотии. Животот го фрлаше од една во друга тешкотија."},{"word":"тешкото","type":"ср.","description":"Вид македонско машко народно оро."},{"word":"тешта","type":"ж.","description":"Мајка на сопругата."},{"word":"ти","type":"зам.","description":"Лична заменка за второ лице еднина; се употребува за обраќање кон соговорникот. Ти не знаеш за тоа? Ти му беше најверен другар. Ти секому дружба правиш."},{"word":"ти","type":"зам.","description":"Кратка заменка за индиректен предмет од ти; се употребува сама или заедно со долгата заменска форма ‒ тебе ти. Ти кажав да дојдеш. Ќе ја порачам песната што ти лежи на срце. Тебе ти е лесна работата."},{"word":"Тибар","type":"м.","description":"Река во Италија."},{"word":"Тибет","type":"м.","description":"Област во Кина."},{"word":"тивко","type":"прил.","description":"Не многу гласно, скоро со шепот, нечујно. Бабата зборуваше тивко за да не чујат девојчињата. Тие разговараа тивко и смирено. Тивко му шепна на другарот. Дишеше тивко и забрзано."},{"word":"тивкост","type":"ж.","description":"Особина на тивок, состојба без гласови, шумови и сл."},{"word":"тивкум","type":"прил.","description":"На тивок начин; Полека, тивкум влезе во собата. Децата тивкум се разделија."},{"word":"тивне","type":"св.","description":"Стане тивок, се смири, престане да се слуша; По прекорот на таткото децата тивнаа. Ветерот наеднаш тивна. Ноќе ќе тивне џагорот во улицата. Песната тивна."},{"word":"тивок","type":"прид.","description":"Што не е многу гласен, што не е силен, одвај чуен. Тивок глас. Тивок шум. Тивка приспивна песна. Тивка музика. Тивки звуци. Тивки разговори."},{"word":"тиган","type":"м.","description":"Метална тава со долга рачка што служи за пржење."},{"word":"тиганиса","type":"св.","description":"Испржи во тиган."},{"word":"тиганица","type":"ж.","description":"Меко тесто испржено на масло; мекица, вид питулица."},{"word":"тиганичар","type":"м.","description":"Тој што прави и продава тиганици."},{"word":"тигар","type":"м.","description":"(зоол.) Големо диво животно од родот на мачките со црвеникавожолто крзно и различни темнокафеави пруги по ширина на крзното; Panthera tigris."},{"word":"Тигар","type":"м.","description":"Река во Ирак."},{"word":"тигарски","type":"прид.","description":"Што се однесува или што припаѓа на тигар. Тигарски скок."},{"word":"тигрест","type":"прид.","description":"Што наликува на тигарско крзно. Тигрест фустан. Тигреста чанта."},{"word":"тигрица","type":"ж.","description":"Женка од тигар."},{"word":"тигров","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на тигар."},{"word":"тие","type":"зам.","description":"Лична заменка за трето лице множина. Тие покажале одличен успех на испитот. Тие излегоа надвор и се договорија. Тие никому ништо не должеа."},{"word":"тие","type":"зам.","description":"Показна заменка за трето лице множина, за трите рода. Во тие мигови тој не размислуваше ништо. Тоа се тие студентки. Се среќаваат тие двајца како човек со човек. Гледајќи ги тие мажи и жени, се расплака од тага."},{"word":"тизап","type":"м.","description":"Азотна киселина."},{"word":"тизе","type":"зам.","description":"Лична заменка за второ лице еднина"},{"word":"тиии!","type":"изв.","description":"При чудење за изразување чувство при непријатна изненаденост. Тиии, што луѓе беа! Тиии, зар можеше и тоа да им се случи!"},{"word":"тик","type":"м.","description":"Неволно, конвулзивно движење на лицето или на рамениците."},{"word":"тиква","type":"ж.","description":"(бот.) Едногодишно градинарско растение со разгрането стебло што ползи, со големи, широки листови, со големи жолти цветови и со крупни месести плодови; Cucurbita."},{"word":"тиквар","type":"м.","description":"Тој што одгледува или продава тикви."},{"word":"тикварник","type":"м.","description":"Вид јадење од тиква со млеко и шеќер."},{"word":"тиквен","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на тиква. Тиквен цвет. Тиквена ластунка. Тиквени култури. Тиквени семки."},{"word":"тиквеник","type":"м.","description":"Вид пита со тиква; тикварник."},{"word":"Тиквеш","type":"м.","description":"Област во Македонија."},{"word":"Тиквешко Езеро","type":"ср.","description":"Вештачко езеро во Македонија."},{"word":"тиквинка","type":"ж.","description":"Израсток од тиквата што го овозможува нејзиното лазење; ластунка. Млада тиквинка. Се заплеткале тиквинките во гравот."},{"word":"тиквичка","type":"ж.","description":"(бот.) Дем. од тиква."},{"word":"тиквовиден","type":"прид.","description":"Што има форма на тиква."},{"word":"тиќе","type":"ср.","description":"<!CONVERS!> Гад, инсект, животинка. По трупот имало неброено тиќе. Шумско тиќе."},{"word":"тикет","type":"м.","description":"Ливче хартија со квадратчиња, рубрики за внесување комбинации од бројки за спортска прогноза, игра на среќа и сл."},{"word":"тики","type":"сврз.","description":"За поврзување делови и реченици со последователни дејства каде што второто е еден вид последица. Тие беа многу богати тики одеа на одмор и лете и зиме. Да си одиме одовде тики домашните не се дома."},{"word":"тик-так!","type":"изв.","description":"За изговор и пишување на рамномерното чукање на часовникот."},{"word":"тил","type":"м.","description":"Задниот дел од главата. Коса на тилот. Нешто го жегна во тилот."},{"word":"тилда","type":"ж.","description":"Извиена, хоризонтална цртичка додадена на буквата, дијакритички знак со кој се бележи мекост на некои согласки; симбол ~."},{"word":"тилен","type":"прид.","description":"Што се однесува на тил1."},{"word":"тилници","type":"и.","description":"Украси за на глава со накитени стари пари."},{"word":"тим","type":"м.","description":"Група стручни луѓе формирана за работа врз некаков проект; работна група. Актерски тим. Тим од лекари. Стручни тимови."},{"word":"тимар","type":"м.","description":"Феудален имот."},{"word":"тимар","type":"м.","description":"Тимарење."},{"word":"тимари","type":"несв.","description":"Чешла, чисти, негува коњ или друг добиток. Во коњушницата ги тимареа коњите. Тој ги тимарел младите грла."},{"word":"тимба","type":"ж.","description":"Глава."},{"word":"Тимбу","type":"ср.","description":"Главен град на Бутан."},{"word":"тимија","type":"ж.","description":"Чест, почит."},{"word":"тимпан","type":"м.","description":"Музички удирачки инструмент; таламбас."},{"word":"тимус","type":"ж.","description":"Градна жлезда што се наоѓа меѓу вратниот и градниот дел."},{"word":"тинејџер","type":"м.","description":"Лице од 13-годишна до 19-годишна возраст."},{"word":"тинејџерство","type":"ср.","description":"Возраста на тинејџер."},{"word":"тинктура","type":"ж.","description":"Течен екстракт од растителна материја што се раствора во чист алкохол и служи како лек или како козметичко средство. Јодна тинктура. Тинктура од рузмарин."},{"word":"тинтири-минтири","type":"изв.","description":"Како израз со значење празни муабети."},{"word":"тиња","type":"ж.","description":"Наталожен нанос од кал и многу ситен песок; мил. Речна тиња. Жолта тиња. Тиња од јазот."},{"word":"тињест","type":"прид.","description":"Што е покриен со тиња; што содржи тиња. Тињест брег. Тињесто дно."},{"word":"тињосан","type":"прид.","description":"Што е прекриен со тиња. Тињосан камен."},{"word":"тињоса се","type":"св.","description":"Се прекри со тиња. Се тињоса улицата."},{"word":"тип","type":"м.","description":"Подраздел во систематиката кој влегува во систематиката на повисокиот раздел ‒ род. Тип растенија."},{"word":"типизација","type":"ж.","description":"Во производство ‒ подведување, сведување на разните видови и модели на некој производ на определен тип заради рационализација. Типизација на прехранбената индустрија."},{"word":"типизира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, врши типизација; оствари, остварува типизација. Народните анегдоти типизираат некои индивидуални недостатоци кај луѓето."},{"word":"типик","type":"м.","description":"Зборник од три дела во кои се пропишани правилата, редоследот и начинот на изведувањето на црковните служби во текот на годината."},{"word":"типичен","type":"прид.","description":"Што содржи карактеристични особини, обележја на некаков тип предмети, појави, поими и сл. Типична градска куќа. Типичен малограѓанин. Типичен хуморист. Типична судбина. Типични карактери."},{"word":"типограф","type":"м.","description":"Графичар, печатар, слагач."},{"word":"типографија","type":"ж.","description":"Печатење на текстови, книги и сл., печатарство."},{"word":"типологија","type":"ж.","description":"Дисциплина што ги распределува предметите и појавите на некое истражување по типови според нивните главни карактеристики."},{"word":"типоса","type":"св.","description":"Напечати, отпечати."},{"word":"тип-топ","type":"прид.","description":"Совршен, комплетен, првокласен. Тип-топ костум. Тип-топ форма. Тип-топ девојки."},{"word":"типува","type":"св. и несв.","description":"Предвиди, предвидува резултат на спортски натпревар, прогнозира. Соседот типуваше 2:1 за финалниот натпревар од фудбалското првенство."},{"word":"тирада","type":"ж.","description":"Долго развлечено искажување, обично со повишен тон, што изразува прекор, строга критика, па и навреда."},{"word":"тираж","type":"м.","description":"Број на отпечатени примероци на едно издание. Голем тираж. Тираж од илјада примероци. Испорака на тиражот. Зголемување на тиражите на прозните дела."},{"word":"тиражен","type":"прид.","description":"Што се однесува на тираж."},{"word":"тиран","type":"м.","description":"Тој што владее самоволно, со неограничена власт, насилнички, диктатор, деспот."},{"word":"Тирана","type":"ж.","description":"Главен град на Албанија."},{"word":"тиранизира","type":"несв.","description":"Тирански се однесува спрема некого, потиска, угнетува, измачува. Поробувачите го тиранизираа народот."},{"word":"тиранија","type":"ж.","description":"Неограничена власт што се потпира на сила, диктатура, деспотизам. Султанска тиранија."},{"word":"тиранствува","type":"несв.","description":"Владее како тиранин;"},{"word":"тире","type":"ср.","description":"Интерпункциски знак, црта."},{"word":"Тиренско Море","type":"ср.","description":"Море во Европа, го опкружуваат Јужна Италија, Сицилија, Сардинија и Корзика."},{"word":"тиркиз","type":"м.","description":"Полускапоцен камен со зеленикавосина боја."},{"word":"тиркизен","type":"прид.","description":"Што е од тиркиз, што е со тиркиз, што има боја на тиркиз. Тиркизен прстен. Тиркизно море."},{"word":"тироиден","type":"прид.","description":"Во составот тироидна жлезда ‒ штитна жлезда."},{"word":"Тирол","type":"м.","description":"Област во Италија и Австрија."},{"word":"тиросда","type":"ж.","description":"Спореди со тироидна жлезда."},{"word":"тиса","type":"ж.","description":"Зимзелено иглолисно дрво; Taxus boccata."},{"word":"Тиса","type":"ж.","description":"Река во Војводина."},{"word":"тиска","type":"несв.","description":"Бутка, турка. Се креваше на прсти и го тискаше човекот пред себе."},{"word":"тисканица","type":"ж.","description":"Бутканица, турканица, мешаница, метеж. Празнична тисканица. Тисканица од патници со куфери. Пред судот тисканици."},{"word":"тисов","type":"прид.","description":"Што се однесува на тиса, што е од тиса. Тисово дрво. Тисово столче."},{"word":"титан","type":"м.","description":"Во старо-грчката митологија ‒ гигант што стапувал во борба со боговите на Олимп."},{"word":"титан","type":"м.","description":"Хемиски елемент, сребреносив метал што се употребува во челичната индустрија; симбол Ti."},{"word":"титанит","type":"м.","description":"Вид минерал."},{"word":"титиз","type":"м.","description":"Скржавец. Тој е голем титиз, ништо не троши."},{"word":"титка","type":"ж.","description":"Звучен сигнал на мобилен телефон кој намерно се прекинува од повикувачот како определен договорен знак со повикуваното лице."},{"word":"титка","type":"несв.","description":"За мобилен телефон, компјутер и сл. ‒ испушта карактеристичен звук."},{"word":"титла","type":"ж.","description":"Во старата писменост ‒ знак над местото на испуштена буква при скратено напишан збор или над буква кога таа означува број."},{"word":"титлува","type":"несв.","description":"Става титла, означува со титла; титла 2. Преведува текст на филм со текст што се чита на екранот. Филмовите редовно ги титлуваат на македонски јазик."},{"word":"Титов Врв","type":"м.","description":"Планински врв во Македонија."},{"word":"титовка","type":"ж.","description":"Вид капа со црвена петокрака ѕвезда; партизанска капа, пионерска капа."},{"word":"титула","type":"ж.","description":"Почесно звање со определен општествен статус. Баронска титула. Грофовска титула. Словенска титула кнез. Благороднички титули."},{"word":"титулар","type":"м.","description":"Тој што е официјален носител на некоја сопственост, што дава име, номинален. Кој е титулар на општествената сопственост?"},{"word":"титуларен","type":"прид.","description":"Што се однесува на титулар, што му припаѓа на титулар; насловен."},{"word":"титулира","type":"св. и несв.","description":"Даде, дава наслов."},{"word":"тифус","type":"м.","description":"Паразитско заразно заболување што се манифестира со треска, силна главоболка и делириум."},{"word":"тифусар","type":"м.","description":"Тој што е болен од тифус."},{"word":"тифусен","type":"прид.","description":"Што се однесува, што е својствен за тифус. Тифусно заболување. Тифусна треска."},{"word":"тих","type":"прид.","description":"Тих и сонлив шепот. Тих повев. Тиха реч. Тиха осаменост.Тихи самраци. Тихи водје."},{"word":"Тихи Океан","type":"м.","description":"Океан, го опкружуваат Северна и Јужна Америка, Азија и Австралија."},{"word":"тиши","type":"несв.","description":"Издишува, испушта воздух од нешто надуено, напумпано; . Децата ги тишеа балоните."},{"word":"тишина","type":"ж.","description":"Отсуство на шум, состојба на молчење. Полноќна тишина. Улична тишина. Неговото длабоко дишење ја наруши тишината во манастирската соба. Радосен вик ја раскина тишината. Ве молам за тишина!"},{"word":"тишка","type":"ж.","description":"Птица."},{"word":"тишлер","type":"м.","description":"Столар."},{"word":"тишти","type":"несв.","description":"а) Чувствува слаба болка. Беше кожа и коски, но барем сега не го тиштеа градите. Раната го тиштеше. б) Предизвикува некаков притисок, грижа, мака. Маката го свиваше и долго го тиштеше. Тој знаеше што ја тишти мајка му."},{"word":"ткае","type":"несв.","description":"Изработува платно, килим, јамболлија, простирки и др. на разбој или на машина од конец, предено и сл. Жените предеа волна и ткаеја јамболлии. Невестата ткаеше на разбој."},{"word":"ткаен","type":"прид.","description":"Што е изработен со ткаење. Ткаен килим. Ткаено бело платно. Ткаена волнена скутина."},{"word":"ткаенина","type":"ж.","description":"Тоа што е ткаено на машина, ткаен материјал од различен конец или предено со определена ширина. Волнена ткаенина. Свилена ткаенина. Скапи ткаенини. Парче од ткаенина. Дуќан за ткаенини."},{"word":"ткаеница","type":"ж.","description":"ткаенина. Костум од црна ткаеница. Турбан од фина ткаеница."},{"word":"ткаење","type":"ср.","description":"Глаголска именка од ткае."},{"word":"ткајач","type":"м.","description":"Тој што ткае."},{"word":"ткајачница","type":"ж.","description":"Место, работилница каде што се ткае, фабричко одделение каде што се изработуваат ткаенини."},{"word":"ткивен","type":"прид.","description":"Што се однесува на ткиво. Ткивен имунитет. Ткивна течност."},{"word":"ткиво","type":"ср.","description":"Збир од клетки кои имаат исти морфолошки и физиолошки својства, заедничко потекло и иста функција. Животинско ткиво. Растителни ткива."},{"word":"тлака","type":"ж.","description":"(арх.) Помош од собрани блиски луѓе во завршување на некоја, обично обемна селска, работа."},{"word":"тланик","type":"м.","description":"Место покрај огништето во селска куќа. Децата седеа покрај тланикот."},{"word":"тлаченица","type":"ж.","description":"Вид јадење од крупно иситнето свинско месо, масно ткиво и иситнети дробови, црева, чкембе и сл."},{"word":"тлее","type":"несв.","description":"За оган ‒ гори слабо, без пламен, обично во пепелта. Жарче тлее во пепелта. Во печката тлееја догорените дрва."},{"word":"тло","type":"ср.","description":"Површина на земја или друга основна површина по која се оди, се подига градежен објект и сл."},{"word":"тлоцрт","type":"м.","description":"План на градежен објект изведен како цртеж. Тлоцрт на зграда."},{"word":"то","type":"чест.","description":"Само во изразот то ест (напишан скратено т.е.) Воведува појаснување, уточнување на претходно искажана реченица или збор, во значење: имено, поточно, со други зборови, што значи. Тоа епохално откритие, т.е. употребата на заразено ткиво од животно заболено од беснило, како вакцина за заштита на луѓето, го отвори патот за активна имунизација. Заедничката експлоатација на богатствата на морето, т.е. на нафтата, ја подобри економската состојба во двете земји. Целосната евакуација не може да се оствари во рокот што го даде владата, т.е. до полноќ на 15 јануари."},{"word":"тоа","type":"зам.","description":"Лична заменка за трето лице еднина, среден род; го означува лицето или предметот за кој се зборува; Тоа не знае да ги почитува своите родители. Тоа е мојот живот."},{"word":"тоа","type":"зам.","description":"а) Показна заменка за трето лице еднина, среден род. тој2. Тоа дете. Тоа клуче. Тоа место. б) (нар. поез.) Како честица за потсилување, за истакнување. Тоа бело лице. в) Во прилошки изрази со именки што означуваат време. Тоа утро."},{"word":"тоалет","type":"м.","description":"Просторија за миење со клозет. Градски тоалет. Во тоалетите ставиле сапун."},{"word":"тоалета","type":"ж.","description":"Облека, обично горна женска (фустан, костум и сл.) Раскошна тоалета. Дами во вечерни тоалети."},{"word":"тоалетен","type":"прид.","description":"Што се однесува на тоалет или тоалета, што е наменет за тоалет или за тоалета. Тоалетно огледало. Тоалетен прибор. Тоалетен детаљ. Тоалетна хартија. Тоалетен сапун. Тоалетна вода."},{"word":"тобоган","type":"м.","description":"Ниска санка кај канадските Индијанци, направена од широки напред малку свиткани паралелни штици цврсто поврзани со ремени."},{"word":"товар","type":"м.","description":"Стока или тоа што е натоварено на товарно животно, превозно средство и сл. Збиваа маските под товарите борина. Камион со товар. Дигање огромни товари."},{"word":"товарач","type":"м.","description":"Тој што товари стоки и др."},{"word":"товарен","type":"прид.","description":"Што се однесува на товар. Товарен добиток. Товарни трошоци."},{"word":"товари","type":"св. и несв.","description":"Стави, става товар на добиток или во превозно средство. Селаните ги товарија коњите со дрва. Војниците товареа сандаци со оружје."},{"word":"тога","type":"ж.","description":"(истор.) Горна машка облека, обично бела наметка префрлена преку левото рамо што ја носеле полнолетните граѓани во стариот Рим."},{"word":"тогаш","type":"прил.","description":"Во тоа време за кое се зборува. Тоа се зборуваше уште тогаш. Тогаш тој имаше дваесет години. Знам како ѝ беше на мајка ми тогаш."},{"word":"тогашен","type":"прид.","description":"Што е од тоа време, што се однесува на определено време."},{"word":"Того","type":"ср.","description":"Држава во Африка."},{"word":"тозлуци","type":"и.","description":"Дебели доколеници што штитат од студ; објала."},{"word":"тој","type":"зам.","description":"Лична заменка за трето лице еднина; го означува лицето или предметот за кој се зборува. Тој беше немирно дете. Тој многу пати не го послуша татка си."},{"word":"тој","type":"зам.","description":"За покажување на некого или на нешто што го гледаме во моментот на зборувањето, што се наоѓа на определена близина. Чие е тоа куче? Во таа соба спијат децата."},{"word":"тојага","type":"ж.","description":"Цврст стап што служи за потпирање; се користи за напад или одбрана. Тргнала старицата со тојага да го бара внукот по селото. Размавтувал со тојагата за да се одбрани."},{"word":"тока","type":"ж.","description":"Здравица, наздравување со чукнување на полни чаши."},{"word":"тока","type":"ж.","description":"Рамка или плочка од метал, пластика или друг материјал што служи за закопчување на колан, ремен. Кожени коланчиња со метални токи. Широк ремен со убава тока."},{"word":"Токај","type":"м.","description":"Историски град во Северна Унгарија."},{"word":"Токио","type":"ср.","description":"Главен град на Јапонија."},{"word":"токмак","type":"м.","description":"Голем, тежок чекан за разбивање камења."},{"word":"токми","type":"несв.","description":"Подготвува, дотерува. Девојките ја токмеа невестата. Домаќинката ја токмеше софрата за Бадник. Тој го токмеше коњот за натпревар."},{"word":"токмо","type":"мод.","description":"Баш, имено, точно. Се сретнале токмо овдека, во ова крчма. Токму еден век нè дели од тоа време. Сè ќе се заврши токму така. Токму тоа сакаше да каже."},{"word":"токмоглав","type":"прид.","description":"За човек ‒ што е еднаков по раст со друг. Токмоглави деца. Помалата ќерка беше токмоглава со постарата."},{"word":"токмоножечки","type":"прил.","description":"Начин на скокање, стоење и сл., со составени нозе, кога нозете се една покрај друга. Натпреварувачот стоеше токмоножечки пред стартот на вежбата."},{"word":"токсикација","type":"ж.","description":"Труење од токсини. Хронична токсикација."},{"word":"токсиколог","type":"м.","description":"Специјалист по токсикологија."},{"word":"токсикологија","type":"зам.","description":"Наука што се занимава со проучување на отровите и со лекување од нивното влијание врз човечкиот органи"},{"word":"токсикоман","type":"м.","description":"Тој што е зависен од токсини."},{"word":"токсикоманија","type":"ж.","description":"Силна, болна зависност од токсини и од наркотички дроги."},{"word":"токсин","type":"м.","description":"Отровна супстанција што ја лачат некои видови микроорганизми или некои животни и растенија; отров."},{"word":"токсичен","type":"прид.","description":"Што се однесува на токсини, што содржи токсини; отровен. Токсичен метал. Токсична материја. Токсично дејство. Токсични влијанија."},{"word":"Толедо","type":"ср.","description":"Град во Шпанија."},{"word":"толерантен","type":"прид.","description":"Што покажува толеранција, што е трпелив, што има разбирање, обѕир спрема некого или спрема нешто. Толерантен однос. Толерантна личност. Толерантни момчиња."},{"word":"толеранција","type":"ж.","description":"Толерантност, трпеливост, уважување на туѓото мислење, став, карактер, на туѓите уверувања, вера, обичаи и сл. Верска толеранција. Отсуство на толеранција."},{"word":"толерира","type":"несв.","description":"Покажува толеранција; трпи, не се противи, не се спротивставува на некого или нешто, не искажува незадоволство од некого или од нешто. Публиката го толерираше ненавремениот почеток на концертот. Средината не ги толерира таквите постапки."},{"word":"толкав","type":"зам. прид.","description":"Што е толку голем по мера, по број или по количество. Толкав е нашиот син. Толкава е неговата плата. Донесе толкава кошница со цреши."},{"word":"толковен","type":"прид.","description":"Што содржи, што дава толкувања, објаснувања. Толковен речник."},{"word":"толковник","type":"м.","description":"Толковен речник."},{"word":"толку","type":"сврз.","description":"Во последични (консекутивни) реченици во сврзувачка функција за да се изрази споредба врз основа на количество, заедно со што. Неговите очи се раширија толку што од големиот напор си ја изгубија природната форма."},{"word":"толку","type":"прил.","description":"Во таа мера, во таа количина, во тој број. Колку ќе тежи, толку ќе платиш. Колку учиш, толку знаеш. Колку лета, толку години."},{"word":"толкува","type":"несв.","description":"Дава толкување, објаснува значење, смисла на нешто. Во речникот се толкуваат одделни зборови и изрази. Потеклото на зборот најдобро го толкуваат етимолозите. Тој произволно го толкува законот."},{"word":"толкувач","type":"м.","description":"Тој што толкува нешто."},{"word":"толкугодишен","type":"прид.","description":"Што има толку години, што трае толку години."},{"word":"толкумина","type":"прил.","description":"За мажи или за мажи и жени во група ‒ во толкав број. Толкумина сме, ќе ја завршиме работата. Како толкумина други и тој замина од селото."},{"word":"толкупати","type":"прил.","description":"Многу често. Толкупати раскажуваше за борбата."},{"word":"толкуцка","type":"прил.","description":"Во таа мера, толку малку. Дај ми барем толкуцка да каснам."},{"word":"толмач","type":"м.","description":"Толкувач."},{"word":"толпа","type":"ж.","description":"Множество, голема група луѓе, маса, народ. Толпа мажи и жени. Толпа гладни и бездомни деца. Тоа беше толпа бегалци, народ во паничен страв. Тој брзо го пробиваше патот низ толпата."},{"word":"толстолобик","type":"м.","description":"Вид крупна слатководна риба со јак скелет, широка глава и дебело чело и со тело обложено со ситни крлушки; Hypophthalmichthys."},{"word":"толчен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од толчи. Толчен лук. Толчена сол. Толчени пиперки."},{"word":"толчи","type":"несв.","description":"Со удирање, со чукање ситни или гмечи нешто. Толчи магдонос и лук. Во аванот толчеше суви пиперки."},{"word":"толчник","type":"м.","description":"Обично, дрвена направа со проширен долен дел за толчење во аван, лучница, каленица и др."},{"word":"том","type":"м.","description":"Дел од книга, една книга од поголемо дело печатено во повеќе книги. Прв том од романот. Речник во три тома. Собраното дело на Марко Цепенков е објавено во повеќе томови."},{"word":"томбак","type":"м.","description":"Легура од бакар и цинк."},{"word":"томбаклија","type":"прид.","description":"Што е од томбак."},{"word":"томбола","type":"ж.","description":"Вид игра на среќа со извлекување на нумерирани броеви од барабан."},{"word":"томпус","type":"м.","description":"Куса дебела цигара."},{"word":"тон","type":"м.","description":"(муз.) Музички звук со определена височина."},{"word":"тон","type":"ж.","description":"Мера за маса од 1000 кг. Еден тон јаглен. Неколку тона грав. Тони грозје"},{"word":"тонажа","type":"ж.","description":"Масата на водата што ја истиснува пловен објект, изразена во тони."},{"word":"тонален","type":"прид.","description":"Што се однесува на тон1 и на тоналитет."},{"word":"тоналитет","type":"м.","description":"(муз.) Хармониска основа на композицијата; звучност, вид и природа на звукот, карактер на тонот."},{"word":"Тонга","type":"ж.","description":"Островска држава во Тихиот Океан."},{"word":"тоне","type":"несв.","description":"Пропаѓа под површината на вода, исчезнува под вода. Бродот тонеше во длабочините на немирното море. Монетата тоне во брзата река."},{"word":"тоник","type":"м.","description":"Газиран безалкохолен пијалак со горчливо киселкав вкус. Испив два‒три тоници."},{"word":"тоник","type":"м.","description":"Вид козметички производ, безбојна течност за освежување на кожата на лицето."},{"word":"тоникум","type":"м.","description":"Лек за јакнење, за закрепнување."},{"word":"тонмајстор","type":"м.","description":"Тој што го регулира квалитетот на тонот на филм, телевизија или радио."},{"word":"тонометар","type":"м.","description":"(муз.) Апарат за мерење на разликата меѓу два звука."},{"word":"тонометрија","type":"ж.","description":"(муз.) Мерење на разликата меѓу два звука."},{"word":"тонски","type":"прид.","description":"Што се однесува на тон, звук. Тонски запис. Тонска реализација."},{"word":"тонус","type":"м.","description":"Нормална состојба на напнатост на мускулите, на крвните садови или на нервниот систем при мирување."},{"word":"тонфилм","type":"м.","description":"Звучен филм, филм со звук."},{"word":"топ","type":"м.","description":"(воен.) Вид артилериско оружје. Противавионски топ. Опсадни топови."},{"word":"топ","type":"м.","description":"Обично цилиндрична направа од картон, пластика и сл., цевка за намотување ткаенина со определена должина (платно, свила, штоф и сл.). Еден топ еднобојна свила. Неколку топа платно."},{"word":"топаз","type":"м.","description":"Вид минерал познат како украсен камен со жолта боја."},{"word":"топал","type":"м.","description":"Куц човек."},{"word":"топен","type":"прид.","description":"Што е добиен со топење. Топено сало."},{"word":"топеница","type":"ж.","description":"Издробен сув леб, попарен со врела вода и масло и потпечен во рерна."},{"word":"топи","type":"несв.","description":"Прави нешто да прими вода, течност, натопува, наводенува. Сувите корки ги топеше во врело млеко. Тетка ми топеше крпа во чинија со оцет. Пие и ги топи мустаќите во пивото. Не топи ги ногавиците!"},{"word":"топи","type":"несв.","description":"Доведува нешто од тврда во течна или полутечна состојба. Домаќинката го топи салото во казан. Топилничарите го топеа железото. Високите температури го топат снегот."},{"word":"топика","type":"ж.","description":"Наука за редот на зборовите."},{"word":"топилница","type":"ж.","description":"Работилница, фабрика за топење руди, метали и др. Градска топилница. Топилница на сребро. Топилници на оловна руда."},{"word":"топилничар","type":"м.","description":"Тој што работи во топилница."},{"word":"топилничарство","type":"ср.","description":"Топилничарска дејност."},{"word":"топило","type":"ср.","description":"Место на река каде што се топи, потопува ленот и конопот. Конопни топила."},{"word":"топка","type":"ж.","description":"(мат.) Геометриско тело со сферична форма на кое сите површински точки му се еднакво оддалечени од центарот."},{"word":"топлана","type":"ж.","description":"Постројка за добивање водена пареа за загревање поголем број згради или за потребите на индустријата."},{"word":"топлес","type":"м.","description":"Женски костим за капење без горен дел."},{"word":"топли","type":"несв.","description":"Прави нешто да стане топло; загрева, затоплува. Таа топли вода на печката. Старецот ги топлеше нозете крај огништето."},{"word":"топлив","type":"прид.","description":"Што може да се топи, што има својство на топење. Топлив осигурувач."},{"word":"топлик","type":"м.","description":"Место изложено на сонце."},{"word":"топликав","type":"прид.","description":"Што не е многу топол. Топликав шал. Топликаво време. Топликави денови."},{"word":"топлина","type":"ж.","description":"Својство или состојба на тоа што е топло."},{"word":"топлинка","type":"ж.","description":"Затворена, топла, зимска обувка за по дома."},{"word":"топлификација","type":"ж.","description":"Снабдување со топлинска енергија."},{"word":"топлица","type":"ж.","description":"Природен извор на топла вода."},{"word":"топловод","type":"м.","description":"Инсталација, систем од цевки за довод на топлинска енергија од водена пареа до одделни населби или одделни објекти."},{"word":"топлокрвен","type":"прид.","description":"Што има природна особина да одржува постојана температура независно од температурата на средината во која се наоѓа. Топлокрвно животно."},{"word":"топломер","type":"м.","description":"Направа за мерење телесна температура."},{"word":"топлоок","type":"прид.","description":"Што има топли очи, топол поглед."},{"word":"топлотен","type":"прид.","description":"Што се однесува на топлота. Топлотна енергија. Топлотно својство. Топлотни услови."},{"word":"топовник","type":"м.","description":"Мал воен брод со топовско вооружување."},{"word":"топовски","type":"прид.","description":"Што се однесува на топ. Топовски оган. Топовска стрелба."},{"word":"топограф","type":"м.","description":"Специјалист по топографија."},{"word":"топографија","type":"ж.","description":"Дел од геодезијата што се занимава со мерење на елементите на Земјината површина, со детално опишување и претставување на карти."},{"word":"топографски","type":"прид.","description":"Што се однесува на топограф и на топографија. Топографски податок. Топографска мапа. Топографски знаци."},{"word":"топол","type":"прид.","description":"а) Што има висока или многу висока температура; студен. Топол воздух. Топол ветер. Топла пепел. б) За храна и сл. – свеж, штотуку подготвен. Топол чај. Топол бурек. Топла погача. Топло млеко. Топли лебови."},{"word":"топола","type":"ж.","description":"Вид листопадно дрво со тенка крошна што расте многу високо; Populus. Покрај реката имаше ред тополи извишени кон небото."},{"word":"тополиште","type":"ср.","description":"Аугм. од топола."},{"word":"тополов","type":"прид.","description":"Што е од топола. Тополов цвет. Тополова гранка. Тополови дрва за бичење."},{"word":"топоним","type":"м.","description":"Име на место, географско име. Словенски топоним. Топоними од турско потекло."},{"word":"топонимија","type":"ж.","description":"Целокупност од месни имиња на определена област. Балканска топонимија. Македонска топонимија. Топонимија на Крушевско."},{"word":"топономастика","type":"ж.","description":"Дел од науката за јазикот што ги проучува топонимите."},{"word":"топономастичар","type":"м.","description":"Специјалист по топономастика."},{"word":"топори","type":"несв.","description":"Покажува, истакнува нешто пред некого како закана и сл. Војниците ги топореа пушките и митралезите кон наредените селани."},{"word":"топот","type":"м.","description":"Шум, звук што се слуша при движење, трчање на коњ. Топот на сурија коњи. Се слушаше топот на коњски копита."},{"word":"топоти","type":"несв.","description":"Издава, прави топот. Луѓето топотат и вреват по патот. Цела ноќ топотеше по собата. Топотеа топуците по дрвениот под на старата куќа."},{"word":"топтан","type":"прил.","description":"Сè вкупно, сè заедно, на големо, а не на парче. Тој продава само топтан. Земи ја рибата топтан, ќе ја намалам цената."},{"word":"топтанџија","type":"м.","description":"Тој што продава или што купува топтан."},{"word":"топуз","type":"м.","description":"(арх.) Боздоган."},{"word":"топузест","type":"прид.","description":"Што има форма на топуз."},{"word":"топузлија","type":"прид.","description":"Топузест."},{"word":"топук","type":"м.","description":"Потпетица на чевел. Мајсторски направен топук. Чевли со многу високи топуци."},{"word":"топуска","type":"ж.","description":"(разг.) Игла со главичка што, обично, се користи при шиење за прицврстување, за спојување на рабови и сл."},{"word":"топ-форма","type":"ж.","description":"Највисок степен на подготвеност. Тој е во топ-форма."},{"word":"топче","type":"ср.","description":"Црешово топче. Нашите топчиња припукаа."},{"word":"топче","type":"ср.","description":"Дем. од топ2."},{"word":"топче","type":"ср.","description":"Срмени топчиња. Оловни топчиња. Топче од гума. Топчиња мраз."},{"word":"топчест","type":"прид.","description":"Што има форма на топка, тркалезен. Топчест цвет. Топчеста стаклена ваза. Топчести колачиња. топчија, Тој што ракува со топ, артилерец."},{"word":"торакален","type":"прид.","description":"Што се однесува на тораксот. Торакална хирургија."},{"word":"торакс","type":"м.","description":"Дел од трупот што се наоѓа меѓу вратот и дијафрагмата, граден кош."},{"word":"торба","type":"ж.","description":"Сошиено ќесе од платно, кожа и сл., со отвор во горниот дел, со една или две рачки, во различна форма и големина и со различна намена. Кожена торба. Торба од платно. Патна торба. Ученичкa торба. Торба за на пазар. Војнички торби."},{"word":"торбари","type":"и.","description":"Цицачи кои младите ги носат в торба додека цицаат; Marsupialia;"},{"word":"торбест","type":"прид.","description":"Што е во форма на торба. Торбести клунови."},{"word":"Торбеш","type":"м.","description":"Назив за Македонците со исламска вероисповед."},{"word":"тореадор","type":"м.","description":"Борец во традиционална борба со бикови (во Шпанија и во некои земји на Јужна Америка);"},{"word":"торзо","type":"ср.","description":"Телото на човекот без екстремитетите. Кратко торзо."},{"word":"Торино","type":"ср.","description":"Град во Италија."},{"word":"ториум","type":"м.","description":"Хемиски радиоактивен елемент, мек растеглив метал; симбол Th."},{"word":"торлак","type":"м.","description":"Глуп, прост човек."},{"word":"тормоз","type":"м.","description":"Измачување, угнетување, малтретирање."},{"word":"тормози","type":"несв.","description":"Измачува некого, мачи, малтретира. Тој го распрашуваше и го тормозеше на секаков начин."},{"word":"торнадо","type":"ср.","description":"Виорна бура придружена со инковидни облаци."},{"word":"Торонто","type":"ср.","description":"Град во Канада."},{"word":"торпеден","type":"прид.","description":"Што се однесува на торпедо. Торпеден механизам."},{"word":"торпедира","type":"св. и несв.","description":"Нападне, напаѓа со торпедо."},{"word":"торпедо","type":"ср.","description":"Подводно експлозивно оружје со сопствен погон наменето за разорување на бродови."},{"word":"торпилер","type":"м.","description":"Мал и брз воен брод вооружен со торпеда, торпеден чамец."},{"word":"торта","type":"ж.","description":"Вид десерт, направен од пандишпан, обично во тркалезна форма, во една или во неколку кори кои се филуваат најразлично (со млечни, овошни, чоколадни и друг вид кремови или преливи). Божиќна торта. Посна торта. Торти со чоколадо."},{"word":"тортелини","type":"и.","description":"Исушено тесто во различни форми исполнето со сирење, зеленчук и сл."},{"word":"тортилја","type":"ж.","description":"Вид шпански леб, мали, кружни и тенки лепчиња од пченкарно брашно."},{"word":"тортура","type":"ж.","description":"Измачување, подложување на телесни и душевни маки. Психичка тортура. Време на тортура и безвластие. Грозни тортури."},{"word":"тоска","type":"ж.","description":"Вид долга машка кошула, дел од македонската народна носија."},{"word":"Тоска","type":"м.","description":"Припадник на албанско племе."},{"word":"Тоскана","type":"ж.","description":"Област во Италија."},{"word":"Тоскија","type":"и.","description":"Област во Албанија, населена со Тоски."},{"word":"тост","type":"м.","description":"(кул.) Пресечено парче леб, потпечено од двете страни."},{"word":"тостер","type":"м.","description":"Електрична направа со две плочи што се ставаат една врз друга, обично за правење тост."},{"word":"тотал","type":"ж.","description":"Севкупност, целосност; тоталност, тоталитет."},{"word":"тотален","type":"прид.","description":"Што вклучува сè, што опфаќа сè, целосен, сеопфатен. Тотален бојкот. Тотална социјализација. Тотално помрачување."},{"word":"тотализатор","type":"м.","description":"Механички бројач на трки и натпревари."},{"word":"тотализација","type":"ж.","description":"Сумирање, собирање."},{"word":"тотализира","type":"св. и несв.","description":"Сумира, собере, собира."},{"word":"тоталитарен","type":"прид.","description":"Што се засновува врз тоталитаризам, што ги прифаќа методите на тоталитаризмот, што ги ограничува демократските права и слободи на личноста, што е диктаторски. Тоталитарен режим. Тоталитарна држава. Тоталитарни идеи."},{"word":"тоталитаризам","type":"м.","description":"Систем на владеење во кој државната власт во рацете на една партија ги контролира сите појави на јавниот и културниот живот, на стопанските и на политичките активности и, со воведување диктатура, спречува секаква приватна иницијатива и ја ограничува слободата на личноста и на јавниот збор."},{"word":"тоталитарист","type":"м.","description":"Приврзаник на тоталитаризмот."},{"word":"тоталитет","type":"м.","description":"Целосност, севкупност. Човечки тоталитет. Тоталитет на поетското искуство. Тоталитет на едно историско време."},{"word":"тотем","type":"м.","description":"Свето животно, растение или предмет во верувањата кај примитивните заедници кое се почитува како родоначалник и ритуално се слави како божество. Племенски тотем. Индијански тотем."},{"word":"тотемизам","type":"м.","description":"Култ, живот и обичаи според верувањата во тотеми."},{"word":"тотемски","type":"прид.","description":"Што се однесува на тотем, што припаѓа на тотем. Тотемски род. Тотемско животно. Тотемска билка."},{"word":"точач","type":"м.","description":"Тој што точи; острач, брусач."},{"word":"точен","type":"прид.","description":"Глаг. од точи1. Бокал точено вино."},{"word":"точен","type":"прид.","description":"Што е наточен, наострен, остар; Точен нож. Точена коса."},{"word":"точен","type":"прид.","description":"Што одговара на вистината, што соодведствува на тоа што го претставува. Точен податок. Точен превод. Точна претстава. Точни одговори."},{"word":"точи","type":"несв.","description":"За течност – лее, тура, полни сад за течност. Домаќинот ќе точи вино од бурето. Келнерот точи пиво во кригли."},{"word":"точи","type":"несв.","description":"Остри (нож, сечило и сл.), бруси. Татко ми со камен ги точеше ножевите."},{"word":"точило","type":"ср.","description":"Острило, брус."},{"word":"точка","type":"ж.","description":"а) Ситна тркалезна дамка. Има некаква црвена точка на белиот килим. Мала, црвена точка на стомакот. Блуза со ситни точки. б) Отпечаток од шилест предмет."},{"word":"точка се","type":"несв.","description":"Се движи во колона, се ниже во мнозинство, едно по друго. Војската се точкаше како река. Се точкаа автомобили по автопатот кон границата. По калдрмата се точкаа последните пазарџии. Мравките се точкаат по ѕидот."},{"word":"точкест","type":"прид.","description":"Што е со точки, што има точки. Точкест абажур. Точкеста ткаенина."},{"word":"траба","type":"ж.","description":"Текстилен производ (платно, штоф и сл.) навиткан на нешто во цилиндрична форма. Траба шајак."},{"word":"трабант","type":"м.","description":"Придружник, телохранител."},{"word":"траверза","type":"ж.","description":"Метална или дрвена напречна греда, напречен праг."},{"word":"траверзален","type":"прид.","description":"Што се однесува на траверза, што служи како траверза."},{"word":"травертин","type":"м.","description":"Бел или жолтеникав бигорен камен што се користи како градежен материјал."},{"word":"травестија","type":"ж.","description":"Литературно дело во кое се исмејува сериозната содржина на некое друго дело така што ѝ се дава шеговита форма;"},{"word":"травестит","type":"м.","description":"Хомосексуалец што се облекува и се шминка како жена."},{"word":"трага","type":"несв.","description":"Бара, е во потрага по нешто. Спасувачката екипа уште трага по исчезнатите патници. Полицијата долго трагаше по него."},{"word":"трага","type":"ж.","description":"Белег, отпечаток од нешто што поминало врз некаква површина. Трага од стапала. Траги од валкани прсти. На патот свежи траги."},{"word":"трагач","type":"м.","description":"Тој што трага. Трагач по злато. Трагачи по скриено богатство."},{"word":"трагедија","type":"ж.","description":"Вид драма со жална, тажна содржина. Античка трагедија. Изведба на трагедии."},{"word":"трагедиограф","type":"м.","description":"Тој што пишува трагедии, драматург на трагедии. Типичен трагедиограф."},{"word":"трагизам","type":"м.","description":"Трагичната, тажната страна на нештата. Историски трагизам. Трагизмот на човекот."},{"word":"трагика","type":"ж.","description":"Тоа што е со трагични карактеристики или последици; трагичност. Трагиката на ликовите."},{"word":"трагикомедија","type":"ж.","description":"Вид драма со трагични и комични елементи."},{"word":"трагикомичен","type":"прид.","description":"Што е и трагичен и комичен. Трагикомична ситуација."},{"word":"трагичар","type":"м.","description":"Актер што игра тажни, трагични улоги."},{"word":"трагичен","type":"прид.","description":"Што содржи трагика. Трагичен крај. Трагична случка. Трагични битки."},{"word":"традиција","type":"ж.","description":"Усно пренесување на историски факти, предание. Народна традиција."},{"word":"традиционален","type":"прид.","description":"Што се однесува на традиција, што е заснован врз традиција, што се пренесува по традиција. Традиционален обичај. Традиционална носија. Традиционално јадење. Традиционални игри и песни."},{"word":"традиционализам","type":"м.","description":"Верување во традицијата, одржување на традицијата. Традиционализам и патријархална култура."},{"word":"традиционалист","type":"м.","description":"Приврзаник на традиционализмот."},{"word":"трае","type":"несв.","description":"Продолжува да суштествува, да постои, да се извршува определено време. Претставата ќе трае еден час. Конкурсот трае до крајот на месецот. Веселбата траела три дена."},{"word":"траект","type":"м.","description":"Брод за превоз на патници, возила и стоки преку река, езеро, од пристаниште до пристаниште;"},{"word":"траектен","type":"прид.","description":"Што се однесува на траект, што се врши со траект."},{"word":"траекторија","type":"ж.","description":"(физ.) Патот на движење на некое физичко тело."},{"word":"траен","type":"прид.","description":"Што трае долго, долготраен, постојан. Траен спомен. Трајна благодарност. Трајни вредности."},{"word":"траенката","type":"прил.","description":"Тајно, скришум, заткулисно. Работи траенката, ништо не кажува."},{"word":"тражи","type":"несв.","description":"Бара."},{"word":"трајна","type":"ж.","description":"Вид женска фризура, ондулација. Направи трајна за роденденот."},{"word":"трак!","type":"изв.","description":"За подражавање звук при удар на два тврди предмети. Трак! вратата се затвори."},{"word":"трака","type":"несв.","description":"Издава остар испрекинат звук; Во собата тракаше машината за шиење. Децата се тресеа и тракаа од студ."},{"word":"траќа се","type":"несв.","description":"Се врти во постела, се превртува, немирно спие. Одвреме-навреме се траќаше во постелата. Детето се траќа од температура. Цели ноќи се траќам и се превртувам."},{"word":"тракатанец","type":"м.","description":"Мала и необична направа."},{"word":"трака-трука!","type":"изв.","description":"За подражавање на продолжено тракање. Трака-трука, тропаше на вратата."},{"word":"Тракиец","type":"м.","description":"Припадник на древно племе од Балканскиот Полуостров, жители на денешна Тракија."},{"word":"Тракија","type":"ж.","description":"Област во Грција."},{"word":"тракне","type":"св.","description":"Еднократно огласи трак;"},{"word":"тракот","type":"м.","description":"Продолжено огласување на звукот трак."},{"word":"тракоти","type":"несв.","description":"Издава тракот. Колата тракотеше по калдрмата."},{"word":"тракт","type":"м.","description":"(архит.) Крило на зграда; ходник по должината на крило на зграда."},{"word":"трактат","type":"м.","description":"Поголем труд, теориска расправа што обемно, исцрпно обработува одредена тема, студија."},{"word":"трактор","type":"м.","description":"Земјоделска машина со тркала или со гасеници која користи приклучни орудија за обработка на почвата и за влечење."},{"word":"тракторист","type":"м.","description":"Тој што управува со трактор."},{"word":"трамбулина","type":"ж.","description":"Штица што служи за забрзување пред гимнастички скок и пред скок во вода."},{"word":"трамвај","type":"м.","description":"Градско патничко превозно средство на електричен погон, со еден или неколку вагони, што се движи по шини."},{"word":"трамвајџија","type":"м.","description":"Тој што управува со трамвај."},{"word":"траминец","type":"м.","description":"(бот.) Сорта на винова лоза со бело грозје."},{"word":"трампа","type":"ж.","description":"Размена на стока за стока без посредство на парични средства. Трговецот прифати откуп и со пари, и со злато, а и со трампа."},{"word":"трампи","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави трампа, размени, разменува стока за стока. Селаните од планинските села ги трампеа компирите за жито. Собираше тревки и корења и ги трампеше за сулфур. Тука има жито повеќе од песок, ќе трампиме за калинки, за смокви, за грозје."},{"word":"транзистор","type":"м.","description":"Мал кристален полупроводник за потсилување на сигналот кај некои апарати (машини за сметање, апарат за слух и сл.)."},{"word":"транзит","type":"м.","description":"Превоз, пренесување на патници или стока од една земја во друга преку земја што се наоѓа меѓу нив."},{"word":"транзитен","type":"прид.","description":"Што се однесува на транзит. Транзитен центар. Транзитна стока. Транзитни визи."},{"word":"транзитивен","type":"прид.","description":"За глагол – што се карактеризира со дејство што преминува директно на предметот; преоден."},{"word":"транзиција","type":"ж.","description":"Преминување или промена од една состојба во друга. Општествена транзиција. Период на транзиција."},{"word":"транс","type":"м.","description":"Силна возбуда, восхит, занес, екстаза. Чудесен транс."},{"word":"трансакција","type":"ж.","description":"Трговска зделка, деловен потфат, спогодба. Ризични трансакции."},{"word":"трансатлантски","type":"прид.","description":"Прекуокеански, што се наоѓа од другата страна на Атлантскиот Океан."},{"word":"трансверзала","type":"ж.","description":"(мат.) Во геометријата – линија што сече две или повеќе прави што лежат во иста рамнина."},{"word":"трансверзален","type":"прид.","description":"Што е поставен напреку, не по должина на нешто, напречен. Трансверзален пат."},{"word":"Трансилванија","type":"ж.","description":"Област во Романија."},{"word":"транскрибира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави транскрипција."},{"word":"транскрипција","type":"ж.","description":"(лингв.) а) Предавање на зборовите на еден јазик или дијалект со букви и специјални знаци, при што изговорот на гласовите се предава колку што е можно поточно како што се изговараат тие од говорителот. Македонска транскрипција. б) Препишување текст на едно писмо со друго; транслитерација. Транскрипција на текстови од минатиот век. Транскрипција на туѓите имиња."},{"word":"транслација","type":"ж.","description":"Пренесување на говор, музика и сл. со посредство на радиостаница преку засилување на сигналот соодветно на зголемувањето на далечината."},{"word":"транслитерација","type":"ж.","description":"Препишување текст напишан на писмото на еден јазик со замена на буквите со соодветни букви на писмото на друг јазик, при што не се зема предвид точниот изговор на гласовите."},{"word":"транслитерира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, врши транслитерација."},{"word":"трансмисија","type":"ж.","description":"Пренесување, пренос. Усна трансмисија на народната поетска творба. Звучни трансмисии."},{"word":"трансмутација","type":"ж.","description":"Пренесување, преобразба, промена."},{"word":"транспарент","type":"м.","description":"Распнато платно или хартија со парола, натпис или слика. На момчето му тутнаа транспарент в раце. Демонстрантите распнуваа транспаренти со пароли. На пречекот имаше букети цвеќе и транспаренти."},{"word":"транспарентен","type":"прид.","description":"Проѕирен, провиден, јасен."},{"word":"трансплантат","type":"м.","description":"Орган или ткиво што се трансплантира."},{"word":"трансплантација","type":"ж.","description":"Пресадување орган или ткиво од едно место на телото на друго или од едно лице на друго. Трансплантација на бубрег."},{"word":"трансплантира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, врши трансплантација."},{"word":"транспозиција","type":"ж.","description":"Пренос, преместување, префрлување. Уметничка транспозиција. Транспозиција на поимот."},{"word":"транспонира","type":"св. и несв.","description":"Пренесе, пренесува, премести, преместува. Атмосферата на суровата реалност писателот ја транспонира во својата прва книга. Елементите од македонскиот фолклор тој ги транспонира во нови идеи, ликови и слики."},{"word":"транспорт","type":"м.","description":"Пренесување, превоз на патници и стока со помош на превозно средство. Авионски транспорт. Железнички транспорт. Транспорт на патници.Транспорт на метална руда. Транспорт на животни со бродови."},{"word":"транспортен","type":"прид.","description":"Што служи за транспорт, што се однесува на транспорт. Транспортен центар. Транспортно средство. Транспортни трошоци."},{"word":"транспортер","type":"м.","description":"(тех.) Направа за пренесување на товар во фабрика."},{"word":"транспортира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, врши транспорт, испраќа, праќа со транспорт. Повредените биле транспортирани до најблиската болница."},{"word":"трансфер","type":"м.","description":"Во банкарството – пренос на пари од една банка во друга или од една земја во друга."},{"word":"трансферира","type":"св. и несв.","description":"Пренесе, пренесува, премести, преместува."},{"word":"трансфигурација","type":"ж.","description":"Преобразба, видоизменување, менување на облик, форма. Трансфигурација на одделна случка во мит. Тој симбол доживува честа трансфигурација на значењето."},{"word":"трансформатор","type":"м.","description":"Направа која го повишува или снижува напонот на наизменичната електрична струја; трафостаница."},{"word":"трансформација","type":"ж.","description":"Претворање, преобразување, видоизменување. Квалитативна трансформација. Трансформација на поетскиот израз. Трансформација на образованието. Културни трансформации."},{"word":"трансформира","type":"св. и несв.","description":"Преобрази, преобразува, претвори, претвора, видоизмени, видоизменува. Таа идеја поетот ја трансформира во нова авторска визија. Новиот контекст го трансформира и значењето на зборот."},{"word":"трансфузија","type":"ж.","description":"Преточување на крв од еден организам во друг поради значителна загуба на крвта при повреда, тешко заболување, хируршки зафат и сл. Интензивна трансфузија. Апарат за трансфузија."},{"word":"трансцендентален","type":"прид.","description":"Што е во свеста на човекот пред секое искуство, што е независен од искуството."},{"word":"трансцендентен","type":"прид.","description":"Што ги минува границите на можното искуство."},{"word":"трансценденција","type":"ж.","description":"Преминување на границите на искуството, преминување преку она што ги надминува сфаќањата на човекот, она што е надвор од границите на природниот свет."},{"word":"трансцендира","type":"св. и несв.","description":"Премине, преминува преку границите на искуството, стане, станува натприроден."},{"word":"транша","type":"ж.","description":"Дел од заем."},{"word":"трап","type":"м.","description":"Јама, длабока дупка, долг, тесен ископ. Темен трап. Садниците се закопуваат во трап и се поливаат."},{"word":"трап","type":"м.","description":"Бродски или гимнастички скали од јаже."},{"word":"трап","type":"м.","description":"Долна конструкција на моторно возило; шасија."},{"word":"трапез","type":"м.","description":"(мат.) Четириаголник со две нееднакви паралелни страни."},{"word":"трапезоид","type":"м.","description":"Четириаголник што нема ниту паралелни ниту еднакви страни."},{"word":"трапезоиден","type":"прид.","description":"Што се однесува на трапезоид, што е во форма на трапезоид."},{"word":"трапер","type":"м.","description":"Северноамерикански ловец на дивеч со скапоцено крзно."},{"word":"траперки","type":"и.","description":"Вид панталони од грубо платно, фармерки."},{"word":"трапист","type":"м.","description":"Во католицизмот – припадник на строг калуѓерски ред, познат по постојаното молчење."},{"word":"трапка","type":"несв.","description":"Оди со потскок, потскокнува. Децата трапкаа боси. Девојчето трапкаше по калдрмата."},{"word":"трас!","type":"изв.","description":"За подражавање на звук од траскот. Трас! Се скрши чашата."},{"word":"траса","type":"ж.","description":"Обележен, означен правец на проектиран пат, железничка пруга и сл. Должината на трасата е утврдена."},{"word":"трасира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави траса, означи, означува, обележи, обележува траса. Тој трасираше патишта во примитивните предели."},{"word":"траскалче","type":"ср.","description":"Вид детска играчка, ѕвечалка."},{"word":"трат","type":"м.","description":"Вид габа што е прикрепена за стеблото на дрво или на паднато стебло, со одрвенето тело во форма на копито; исушена служи за палење; Fomes fomentarius. Парче трат. Сушен трат. Со кремен го потпали тратот."},{"word":"трати","type":"св.","description":"Тресне, удри силно од или во нешто. Тој го трати со јуначка сила."},{"word":"траума","type":"ж.","description":"(мед.) Телесна повреда, рана од удар и сл."},{"word":"трауматизам","type":"м.","description":"Општо растројство на организмот како последица на трауми."},{"word":"трауматичен","type":"прид.","description":"Што е исполнет со траума, што предизвикува траума. Трауматичен настан. Морничави, трауматични слики."},{"word":"трауматолог","type":"м.","description":"Специјалист по трауматологија."},{"word":"трауматологија","type":"ж.","description":"Наука за лекување на трауми, телесни повреди и душевни потреси."},{"word":"траур","type":"м.","description":"Црнина што се носи како обележје, знак на жалост. Старици во траур."},{"word":"траурен","type":"прид.","description":"Што се однесува на траур. Траурен симбол. Траурна облека. Траурни шапки."},{"word":"трафика","type":"ж.","description":"Мала продавница во која се продаваат весници, цигари и друга ситна трговска стока; бутка, киоск."},{"word":"трафикант","type":"м.","description":"Тој што работи во трафика."},{"word":"трафостаница","type":"ж.","description":"Утврдено место каде што е сместен трансформатор, обично на електрична струја од висок напон."},{"word":"трахеален","type":"прид.","description":"Што се однесува на трахеја. Трахеален шум."},{"word":"трахеја","type":"ж.","description":"Душник кај човекот и кај 'рбетниците што дишат на бели дробови."},{"word":"трахома","type":"ж.","description":"Заразна болест на очите, воспаление на внатрешниот дел на очните капаци."},{"word":"трач","type":"м.","description":"Озборување, клеветење, дрдорење. Тоа е само трач. Женски трачови."},{"word":"трбуши","type":"несв.","description":"Чисти риба со распорување на стомакот. Ги трбуши рибите."},{"word":"трбушка","type":"ж.","description":"Голем мев. Наеднаш сети силна болка под трбушката."},{"word":"трга","type":"несв.","description":"Почнува да оди, да се движи; заминува, некаде поаѓа. Кога тргате за Дојран? Првиот автобус трга рано наутро. За еден час тргаме од дома. Изутрина ќе сме тргале во напад."},{"word":"тргне","type":"св.","description":"Почне да оди, да се движи; замине некаде, појде. Колоната тргна. Тие тргнале пеш. Дрварите тргнаа накај планината. Возот ќе тргне со задоцнување."},{"word":"трговец","type":"м.","description":"Тој што се занимава со трговија. Добар трговец. Трговец на мало. Трговци со кожи."},{"word":"трговија","type":"ж.","description":"Стопанска дејност што се занимава со купопродажба или промет на стока меѓу луѓе и држави. Трговија со тутун. Внатрешна трговија. Надворешна трговија."},{"word":"трговиште","type":"ср.","description":"Место каде што се тргува, пазар, пазариште, трговски центар. Мало трговиште."},{"word":"трговски","type":"прид.","description":"Што се однесува на трговец и трговија, што е наменет за трговец и трговија. Трговски договор. Трговски однос. Трговска зделка. Трговско претставништво. Трговски центри."},{"word":"тргува","type":"несв.","description":"Се занимава со трговија. Неговиот другар тргуваше со овошје и зеленчук. Тој вешто тргува. Некои луѓе во градот тргуваат со сè и сешто."},{"word":"трдулав","type":"прид.","description":"За лубеница, диња, тиква и сл. – што нема правилна форма. Трдулава репка."},{"word":"треба","type":"несв.","description":"безл. Е потребно, е неопходно. Утре треба да станеме рано. Уморот треба да се надвладее. Тоа треба да се разбере. Не треба да чекаш повеќе."},{"word":"требен","type":"прид.","description":"Што е исчистен. Требен ориз. Требена пченица."},{"word":"требен","type":"прид.","description":"Што е потребен. Требен ми е мене. Требни им се луѓе од мајка родени. Што ќе им се пари, не им се требни."},{"word":"треби","type":"несв.","description":"За грав, ориз, леќа, пченица и сл. – одвојува, исфрла нечисто, расипано, штетно зрно, чисти. Со рацете го требеше гравот. Вие требете ја пченицата за варење."},{"word":"требник","type":"м.","description":"Книга со молитви, молитвеник."},{"word":"требува","type":"несв.","description":"Во администрацијата – прави нарачка за канцеларски материјал, средства за работа, средства за чистење и сл., врз основа на писмена потврда, побарува."},{"word":"требување","type":"ср.","description":"Глаголска именка од требува."},{"word":"трева","type":"ж.","description":"а) Општ назив за зелјеста едногодишна или повеќегодишна билка од фамилијата треви со тенко стебло. Зелена трева. Сува трева. Ливадски треви. Високи и густи треви. Ќе посеам трева во дворот. б) (само мн.) Фамилија вакви растенија. Фамилија треви. в) Одделен назив за секое од овие растенија. На гумното растеше пердувеста трева. По полето имаше разни треви."},{"word":"тревен","type":"прил.","description":"Народно име за четвртиот месец во годината, а"},{"word":"тревен","type":"прид.","description":"Што е обраснат со трева, што е покриен со трева. Тревна површина. Тревни терени."},{"word":"тревест","type":"прид.","description":"Што наликува на трева, што е како трева. Тревест килим."},{"word":"тревјоса","type":"св.","description":"Обрасне со трева. Целата градина тревјоса. Двориштата тревјосаа. Тревјосаа малите кривулести патчиња."},{"word":"тревјосан","type":"прид.","description":"Што е обраснат со трева. Тревјосан двор. Тревјосана нива. Тревјосани гробишта."},{"word":"тревка","type":"ж.","description":"трева_1"},{"word":"тревлив","type":"прид.","description":"Што има многу трева, што е обраснат со трева. Тоа не се голи туку тревливи ридишта."},{"word":"тревливи","type":"несв.","description":"Не зборува чисто, пелтечи. Детето тревливеше, ги повторуваше слоговите, зборовите."},{"word":"тревник","type":"м.","description":"Површина на булевар, улица, во парк, двор и сл. со посеана и негувана трева. Градски тревник. Децата играа топка на тревникот пред зградата. Ливадите и пасиштата се природни тревници."},{"word":"тревога","type":"ж.","description":"Вознемиреност, немир, обеспокоеност, возбуда. Залудна тревога ги исполнува дните. Тоа ги фрли во тревога. Без тревоги, ќе оздрави! Цвет за спомен на најубавата љубовна тревога."},{"word":"тревожен","type":"прид.","description":"Што се однесува на тревога. Тревожен сон. Тревожна вест. Тревожно чувство. Тревожни гласови."},{"word":"тревожи","type":"несв.","description":"Вознемирува, обеспокојува. Сонот го тревожи човека. Во животот сум имал многу ситуации што ме тревожеле."},{"word":"тревокосачка","type":"ж.","description":"Машина за косење трева."},{"word":"тревопасен","type":"прид.","description":"За животно – што пасе трева, што се храни со трева. Тревопасни животни."},{"word":"трегер","type":"м.","description":"Во градежништвото ‒ главна греда, бетонски носач, потпор. Трегер од плоча. Бетонски трегери."},{"word":"трегери","type":"и.","description":"Ремени префрлени преку рамо што служат за држење на панталоните."},{"word":"трезвен","type":"прид.","description":"Што не е пијан, што се воздржува од пиење. Трезвените гости ги влечеа под рака пијаните."},{"word":"трезвеник","type":"м.","description":"Тој што е трезвен, што се воздржува од пиење."},{"word":"трезвеништво","type":"зам.","description":"Движење против употребата на алкохолни пијалаци; антиалкохоли"},{"word":"трезни","type":"несв.","description":"Прави да биде трезен. Студениот воздух го трезнеше пијаниот."},{"word":"трезор","type":"м.","description":"Метален орман во кој се чуваат пари, хартии од вредност и сл.; благајна. Се отворија тешките метални врати на трезорот. Празни трезори."},{"word":"треќ","type":"бр.","description":"Трет, трети"},{"word":"треќак","type":"м.","description":"Тригодишно животно. Елен треќак."},{"word":"трем","type":"м.","description":"Покриен простор пред влез на куќа, зграда и др. Трем на шумска колиба. Сонцето продира и под тремот. Жените се затскриваа по тремовите."},{"word":"трема","type":"ж.","description":"Треперење на снагата, силна, трескава возбуда поради неизвесен исход, страв пред испит, настап и сл. Несовладлива трема. Рацете му се тресеа од трема. Тој успеа да ја победи тремата пред музичкиот настап."},{"word":"тремаџија","type":"м.","description":"Тој што има трема. Голем тремаџија."},{"word":"тремен","type":"прид.","description":"Што се однесува на трем. Тремен ѕид. Тремна врата. Тремни столбови."},{"word":"тремпете","type":"ср.","description":"Барабан."},{"word":"тренд","type":"м.","description":"Општ правец, тенденција во модата, музиката и сл. Тренд во популарната музика. Светски модни трендови."},{"word":"трендафилов","type":"прид.","description":"Што се однесува на трендафил, што е од трендафил. Трендафилов цвет. Трендафилово масло."},{"word":"трендовски","type":"прид.","description":"Што го следи трендот, помоден. Трендовска музика."},{"word":"тренер","type":"м.","description":"Тој што тренира спортисти."},{"word":"тренерка","type":"ж.","description":"Жена што тренира спортисти."},{"word":"тренинг","type":"м.","description":"Систематско вежбање за да се стекнат одредени вештини во некоја спортска дисциплина; тренирање. Спортски тренинг. За натпреварувачка кондиција потребен е постојан тренинг."},{"word":"тренира","type":"несв.","description":"Вежба, изведува определена вежба во спортот. Гимнастичарите тренираа на партер во спортската сала. Неговиот другар тренира бокс."},{"word":"тренирка","type":"ж.","description":"Спортска облека за тренинг и рекреација."},{"word":"трепери","type":"несв.","description":"Прави отсечни и чести многукратни движења, се тресе, брзо се ниша, се лелее. Ниту еден лист на дрвјата не трепери. Лисјата на брезата трепереа од ветрот. Воздухот трепереше од големите жештини. Трепери чистата езерска вода."},{"word":"треперлив","type":"прид.","description":"Што трепери. Треперлив глас. Треперлива светлина. Светла и треперлива ѕвезда."},{"word":"трепет","type":"м.","description":"Треперење, трепетење. Трепет на гласот. Трепет на рацете. Трепетите на бранчињата."},{"word":"трепетен","type":"прид.","description":"Што е со трепет. Трепетен глас. Трепетна светлина. Трепетна душа. Трепетни раце му го допреа рамото."},{"word":"трепетка","type":"несв.","description":"Трепети по малку. Трепетка пламенчето во газиената ламба."},{"word":"трепетлив","type":"прид.","description":"Што трепети, трепетен, треперлив. Трепетлив пламен. Трепетлива ѕвезда. Трепетливи лисје. Трепетливи гласови."},{"word":"трепетлика","type":"ж.","description":"Листопадно дрво, вид топола, јасика; Populus tremula."},{"word":"трепетликов","type":"прид.","description":"Што се однесува на трепетлика. Трепетликова шума. Трепетликови лисје. Трепетликови гранки."},{"word":"трепетуша","type":"ж.","description":"Вид женски накит, игла што трепети"},{"word":"трепка","type":"ж.","description":"Влакненца по работ на очниот капак, клепка. Го скокотка трепка во окото. Долги црни трепки."},{"word":"трепка","type":"несв.","description":"Несвесно спојува (затвора и отвора) трепки, клепа, мига. Тој трепкаше со очите вчудовиден. Детето трепка на сонцето."},{"word":"трепкав","type":"прид.","description":"Што трепка, што светка, светкав. Трепкаво пламенче."},{"word":"трепкач","type":"м.","description":"Тој што трепка."},{"word":"трепне","type":"св.","description":"Несвесно спои (затвори и отвори) трепки, клепне. Детето ги подотвори очите, трепна еднаш, двапати и се насмеа."},{"word":"трепнеж","type":"м.","description":"Трепет, треперење, трепетење. Полноќен трепнеж. Притаен трепнеж. Слатки трепнежи."},{"word":"трес!","type":"изв.","description":"За подражавање на звук од тресок. Ја испушти чашата. Трес! Се скрши."},{"word":"тресалка","type":"ж.","description":"Направа за тресење постела, килим и сл."},{"word":"тресе","type":"несв.","description":"Ниша гранка, дрво, за да паднат сите плодови или лисје, дрмоли. Цел ден ги тресеа сливите и ги собираа во кофи. По првата слана ќе ги тресе дрвјата за да ги собере сувите лисја од тревата. Силно го тресел за раменици."},{"word":"тресет","type":"м.","description":"Растителна карбонизирана материја што се користи како гориво, во хортикултурата и сл. Мек тресет. Тресетот може да се употреби и како постелка во шталите."},{"word":"тресетен","type":"прид.","description":"Што се однесува на тресет, што е од тресет. Тресетна почва."},{"word":"тресетиште","type":"ср.","description":"Место со тресет."},{"word":"тресиопашка","type":"ж.","description":"Назив на фамилија мали птици, како врапци, со карактеристична долга опашка која постојано се тресе; Motaccila."},{"word":"треска","type":"ж.","description":"(мед.) Состојба на намалена периферна циркулација што предизвикува чувство на студ и тресење, грозница."},{"word":"треска","type":"ж.","description":"Ситни дрвца, иверки што отпаѓаат при сечење дрва и служат за потпалување оган. Старицата собираше суви трески. Тој влезе во колибата, наделка трески и го запали огнот."},{"word":"треска","type":"несв.","description":"тресне_1_2"},{"word":"Треска","type":"ж.","description":"Река во Македонија."},{"word":"трескав","type":"прид.","description":"Што има треска."},{"word":"трескавичен","type":"прид.","description":"Што е како треска, брз, секавичен. Трескавичен блесок. Трескавична насмевка. Трескавична борба."},{"word":"трескот","type":"м.","description":"Звук што се слуша при трескање. Трескот од бомби. Возот одмина со трескот. Ја затвори вратата со трескот."},{"word":"трескоти","type":"несв.","description":"Испушта или прави остар звук проследен со трескот, треска. Трескотат тркалата по калдрмата. Трескотеа бомби во далечината. Трескоти локомотивата."},{"word":"трескотница","type":"ж.","description":"Трескање, трескот. Одеднаш силна трескотница ја разниша куќата. Трескотници од експлозии."},{"word":"трескулав","type":"прид.","description":"Слаб, болешлив, трескав."},{"word":"треслив","type":"прид.","description":"Што се тресе, треперлив. Тресливи очи. Тресливи раце."},{"word":"треснатик","type":"м.","description":"Расипаник, никаквец. Треснатик еден, се поднапил малку, па не знае што зборува."},{"word":"тресне","type":"св.","description":"Силно удри. Одеднаш некој го тресна по главата. Ќе го треснеше со чеканот по рака."},{"word":"тресок","type":"м.","description":"Силен тресок. Тресок на молња. Прозорецот се отвори со тресок."},{"word":"тресопатка","type":"ж.","description":"Спореди со бела тресиопашка. Motaccila alba."},{"word":"тресотија","type":"ж.","description":"Состојба на тресење."},{"word":"трет","type":"бр.","description":"Што е по ред зад вториот, редна бројна придавка според бројот три. Трет дел. Трети кат. Трето одделение. Трета задача. Третиот месец. Трети дечиња"},{"word":"третина","type":"ж.","description":"Трети дел од едно цело. Една третина од имотот. Две третини од населението."},{"word":"третира","type":"несв.","description":"Постапува на еден или на друг начин со некого; се однесува на еден или на друг начин со некого. Тој ја третира како жена, но и како борец. Него го третираа како талент."},{"word":"третман","type":"м.","description":"Примена на медицинска нега кај болен. Лекарски третман."},{"word":"третокласен","type":"прид.","description":"Што е од трет ред, од трета класа по квалитет. Третокласен хотел. Третокласен тутун."},{"word":"третокласник","type":"м.","description":"Ученик во трети клас; третоодделенец."},{"word":"третосложен","type":"прид.","description":"За акцент – што е на третиот слог од крајот на зборот. Третосложен акцентски систем."},{"word":"третостепен","type":"прид.","description":"Што е од трет степен, што е трет по ред. Третостепен наставен предмет. Третостепено значење. Третостепени студии."},{"word":"третпат","type":"прил.","description":"Првпат, вторпат и уште еднаш. Тој третпат претрпе операција. И третпат му одговори збунето. Тие третпат ја гледаа претставата."},{"word":"треф","type":"м.","description":"Карта за играње со знак црна трилисна детелина. Дама треф."},{"word":"трешница","type":"ж.","description":"Шлаканица. Скрцна со забите и му влепи трешница."},{"word":"трештен","type":"прид.","description":"Замаен, занесен, замелушен, зашеметен. Застана како трештен. Трештен и побудален одеше по улиците и пееше."},{"word":"трешти","type":"несв.","description":"Ечи, силно одекнува, прави голема врева. Кај соседите трешти музика. Трештеа ридовите од камбаните. По запрежните коли трештеа весели детски гласови."},{"word":"тржествен","type":"прид.","description":"Свечен, што е со особено достоинство, величествен, возвишен. Тржествен тон. Тржествена тишина. Тржествено крунисување. Тржествени моменти."},{"word":"тржество","type":"ср.","description":"Свеченост, прослава. Црковно тржество. Со невидени тржества го пречекуваа првиот егзархиски владика."},{"word":"тржествува","type":"несв.","description":"Прославува. Тржествуваа за лавроносецот."},{"word":"три","type":"бр.","description":"Основен број поголем за една единица од два; се бележи со бројката 3. Три стола. Три ќерки. Три килограми. Три месеци. Во три часот. Трите деца на сестра ми."},{"word":"три-","type":"претс.","description":"Прв дел од сложенки со значење три од тоа што е означено во вториот дел од сложениот збор: триаголен, триаголник, трибоен, тривековен, тригодишен, тригодишнина, тридневен, триилјаден, трикатница, тримилионски, триминутен и др."},{"word":"триаглест","type":"прид.","description":"Што има форма на триаголник, што наликува на триаголник. Триаглест парк. Триаглеста лопата. Триаглести решетки."},{"word":"триаголен","type":"прид.","description":"Што е со три агли."},{"word":"триаголник","type":"м.","description":"(мат.) Геометриска слика со три страни и три агли."},{"word":"триангл","type":"м.","description":"(мат.) Триаголник."},{"word":"триангулација","type":"ж.","description":"Определување на положбата на главните точки при геодетско мерење со триаголник."},{"word":"трибина","type":"ж.","description":"Издигнато место за стоење или седење на гледачи. Се качил на трибината за да ја гледа борбата со бикови. Трибините во стадионот се веќе полни."},{"word":"трибоен","type":"прид.","description":"Што е со три бои. Трибоен фустан. Трибојна прекривка. Трибојно знаме. Трибојни панделки."},{"word":"трибун","type":"м.","description":"(истор.) Во стариот Рим – лице што го избирале плебејците за да ги заштитува нивните интереси."},{"word":"трибунал","type":"м.","description":"Судски колектив, колегиум што води одреден судски процес, суд. Меѓународен трибунал. Трибунал за воени злосторства."},{"word":"тривиден","type":"прид.","description":"Што е составен од три вида."},{"word":"тривијален","type":"прид.","description":"Сосема обичен, банален, излитен, здодевен од повторување. Тривијален факт. Тривијална полемика. Тривијални теми."},{"word":"триглав","type":"прид.","description":"(мит.) Старо словенско божество, се прикажува со три глави."},{"word":"тригодински","type":"прид.","description":"Тригодишен. Тригодинско вино."},{"word":"тригодишен","type":"прид.","description":"Што е на возраст од три години. Тригодишен внук. Тригодишни близнаци."},{"word":"тригодишнина","type":"ж.","description":"Временски период од три години. Тригодишнина од смртта."},{"word":"тригонометрија","type":"ж.","description":"Дел од геометријата што се занимава со проучување на односот меѓу страните на триаголникот и неговите агли."},{"word":"триграф","type":"м.","description":"Три букви што означуваат еден глас."},{"word":"три-девет","type":"прил.","description":"Три пати по девет. Тој убил три-девет јунаци. Три-девет моми ожнеале три-девет ниви."},{"word":"триделен","type":"прид.","description":"Што има три дела, што се состои од три дела. Триделен костум. Триделен лист."},{"word":"тридимензионален","type":"прид.","description":"Што има три димензии или што се остварува во три димензии (ширина, должина и длабина). Тридимензионална анимација"},{"word":"тридневен","type":"прид.","description":"Што трае три дена. Тридневен научен собир. Тридневна екскурзија."},{"word":"трие","type":"несв.","description":"Движи рака или нешто друго по некаква површина со притискање. Среќен и задоволен од добивката ги триеше дланките. Детето сонливо ги триеше очите. Папагалот го трие клунот од металните прачки на кафезот."},{"word":"триенале","type":"ср.","description":"Културна манифестација што се одржува секоја трета година. Традиционално триенале. Триенале на балкански фолклор."},{"word":"триер","type":"м.","description":"Земјоделска машина за чистење и за сортирање на зрното."},{"word":"триесет","type":"бр.","description":"Основен број три пати поголем од десет; се бележи со бројката 30. Сто триесет. Триесет илјади. Триесет и петти. Триесет и тригодишен."},{"word":"триесет-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложени придавки и именки кој покажува дека од тоа што го означува основата во другиот дел на сложенката има триесет: триесетгодишен, триесетгодишник, триесетгодишнина, триесетдневен."},{"word":"триесетгодишен","type":"прид.","description":"Што е на возраст од триесет години. Триесетгодишна ќерка."},{"word":"триесетгодишник","type":"м.","description":"Тој што е триесетгодишен, што е на возраст од триесет години."},{"word":"триесетгодишнина","type":"ж.","description":"Временски период од триесет години. Триесетгодишнина од бракот. Триесетгодишнина од вработувањето."},{"word":"триесетдневен","type":"прид.","description":"Што трае триесет дена. Триесетдневен одмор."},{"word":"триесетина","type":"бр.","description":"Околу триесет. Триесетина студенти. Триестина години се немавме видено."},{"word":"триесетка","type":"ж.","description":"Тоа што е означено со бројот 30 (зграда, автобус и др.)."},{"word":"триесетмина","type":"бр.","description":"Триесет луѓе. Триесетмина ја напуштија салата."},{"word":"триесетти","type":"бр.","description":"Бројна придавка од триесет."},{"word":"триесеттинка","type":"ж.","description":"Триесетти дел од нешто. На тој внук му припадна триесеттинка од целиот имот."},{"word":"триж","type":"прил.","description":"Трипати, тројно."},{"word":"тризаб","type":"прид.","description":"Што има три заба или три запци. Тризаба старица. Тризаба вила за сено."},{"word":"тризабец","type":"м.","description":"Копје со три заба, три шилци."},{"word":"тријада","type":"ж.","description":"(филоз.) Тројство, троен процес, толкување на развојот на светот во три фази."},{"word":"тријаден","type":"прид.","description":"Што се однесува на тријада. Тријадна структура."},{"word":"тријазичен","type":"прид.","description":"Што се служи подеднакво со три јазика, што е на три јазици. Тријазична ерес. Тријазична држава. Тријазично училиште."},{"word":"тријазичник","type":"м.","description":"Речник на три јазици."},{"word":"трик","type":"м.","description":"Вешт потфат, вешта измама, досетка. Акробатски трик. Каскадерски трик. Тоа е само трик. Измамнички трикови. Умен трик."},{"word":"трикатен","type":"прид.","description":"Што има три ката, што е на три ката. Трикатна гаража. Трикатни куќи."},{"word":"трикатница","type":"ж.","description":"Зграда, куќа на три ката."},{"word":"трико","type":"ср.","description":"Мазно плетена растеглива ткаенина. Црно трико."},{"word":"трикотажа","type":"ж.","description":"Текстилна стока произведена со машинско плетење."},{"word":"трикотажен","type":"прид.","description":"Што се однесува на трикотажа. Трикотажен погон. Трикотажна индустрија."},{"word":"трикрак","type":"прид.","description":"Што има три крака. Трикрака ѕвезда."},{"word":"трикратен","type":"прид.","description":"Што се случува трипати, трипати зголемен, троен. Трикратен успех. Трикратна загуба. Трикратни шампиони."},{"word":"трикрилен","type":"прид.","description":"Што има три крила. Трикрилен прозорец. Трикрилно огледало. Трикрилни ормани."},{"word":"трилер","type":"м.","description":"Жанр во литературата, филмот и телевизијата, обично со шпионска и криминалистичка тематика, во кој доминираат напнатоста, возбудата и исчекувањето."},{"word":"трилинг","type":"м.","description":"Три карти од иста вредност."},{"word":"трилион","type":"м.","description":"Број што изразува вредност од илјада билиони."},{"word":"трилистен","type":"прид.","description":"Што е од три листа. Трилистен цвет. Трилисна детелина."},{"word":"трилогија","type":"ж.","description":"Уметничко дело (литературно, филмско, музичко) од три дела меѓусебно поврзни според природата на изразот или според темата."},{"word":"трим","type":"м.","description":"Современо движење од областа на физичката култура со различни облици на секојдневно вежбање; нема натпреварувачки карактер."},{"word":"тример","type":"м.","description":"Дел од фризерски прибор со вграден жилет за дотерување, скратување коса."},{"word":"тримесечен","type":"прид.","description":"Што трае, што се остварува три месеци. Тримесечен период. Тримесечна бременост."},{"word":"тримесечје","type":"ср.","description":"Период од три месеци, четвртина од годината; квартал. Второ тримесечје. Во последното тримесечје од годината економската состојба се подобри."},{"word":"тримесечник","type":"м.","description":"За весник, списание и сл. – што излегува еднаш на три месеци."},{"word":"триместар","type":"м.","description":"Период од три месеци; тримесечје."},{"word":"триместрален","type":"прид.","description":"Што се однесува на триместар; триместарски."},{"word":"триметар","type":"м.","description":"Во поезијата – стих од три стапки."},{"word":"тримир","type":"м.","description":"Тридневен строг пост по велигденските поклади, првите три дена од велигденските пости."},{"word":"тримири","type":"несв.","description":"Држи тримир. По покладите сите од семејството тримиреа."},{"word":"тримоторен","type":"прид.","description":"Што има три мотори. Тримоторен авион."},{"word":"тринаесет","type":"бр.","description":"Број за три поголем од десет; се бележи со бројката 13. Тринаесет години. Тринаесет спортисти."},{"word":"тринаесет-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложени придавки и именки кој покажува дека од тоа што го означува основата во другиот дел на сложенката има тринаесет: тринаесетгодишен, тринаесетдневен."},{"word":"тринаесетгодишен","type":"прид.","description":"Што е на возраст од тринаесет години. Тринаесетгодишно девојче."},{"word":"тринаесетгодишник","type":"м.","description":"Што е на возраст од тринаесет години."},{"word":"тринаесетдневен","type":"прид.","description":"Што трае тринаесет дена. Тринаесетдневно планинарење."},{"word":"тринаесетина","type":"бр.","description":"Околу тринаесет."},{"word":"тринаесетка","type":"ж.","description":"Она што е означено со бројот 13 (зграда, автобус и др.)."},{"word":"тринаесетмина","type":"бр.","description":"Тринаесет луѓе."},{"word":"тринаесетти","type":"бр.","description":"Бројна придавка од тринаесет."},{"word":"тринаестгодишнина","type":"ж.","description":"Период од тринаесет години."},{"word":"тринеделен","type":"прид.","description":"Што трае три недели. Тринеделен престој. Тринеделни трки."},{"word":"Тринидад и Тобаго","type":"м.","description":"Островска држава во Карипското Море."},{"word":"тринога","type":"ж.","description":"Скок во далечина со три скока едно по друго; трискок."},{"word":"триножен","type":"прид.","description":"Што има три нозе, три ногалки. Триножни столчиња."},{"word":"триножник","type":"м.","description":"Столче со три ногалки. Старицата го остави вретеното и стана од триножникот. Децата седеа на исти триножници околу огништето."},{"word":"трио","type":"ср.","description":"Музичка творба за три инструмента или за три гласа."},{"word":"триод","type":"м.","description":"Богослужбена книга што се чита во текот на велигденските пости и на велигденските празници."},{"word":"триода","type":"ж.","description":"Вид електронска цевка со три електроди сместени во метален или стаклен балон со вакуум."},{"word":"триоден","type":"прид.","description":"Што се однесува на триод. Триоден текст. Триодни ракописи."},{"word":"триола","type":"ж.","description":"Ритмички знак, украс од три еднакви ноти што траат колку за две од нив."},{"word":"трипартитен","type":"прид.","description":"Што е од три партии, три лица што образуваат една страна во спор, договор и сл. Трипартитен договор. Трипартитна поделеност."},{"word":"трипати","type":"прил.","description":"Двапати и уште еднаш, тројно. Трипати во годината одеше в село. Трипати го прашав исто. Тој е трипати потежок од син му. Јаболкниците имаа трипати поголем род од лани."},{"word":"трипер","type":"м.","description":"Венерична болест; гонореја."},{"word":"трипликат","type":"м.","description":"Копија, трет примерок што е ист со оригиналот по содржината, формата и сл. Трипликат од документот."},{"word":"Триполи","type":"ср.","description":"Главен град на Либија."},{"word":"трипроцентен","type":"прид.","description":"Што е со примеси од три проценти. Трипроцентен алкохол."},{"word":"триптих","type":"м.","description":"За слика, икона – триделна слика кај која двата странични дела можат да се преклопат со третиот средишен дел."},{"word":"триреден","type":"прид.","description":"Што е од три реда, што е поставен во три реда. Триредни запци."},{"word":"трирог","type":"прид.","description":"Што има три рога. Трирога жаба. Трирога шапка."},{"word":"трисагија","type":"ж.","description":"Молитва кон Света Троица."},{"word":"трисегментен","type":"прид.","description":"Што се состои од три сегменти, триделен. Трисегментен раствор. Трисегментна песна."},{"word":"трисед","type":"м.","description":"Возило или летало со три седишта."},{"word":"трискок","type":"м.","description":"Атлетска дисциплина на скок во далечина што се изведува со три последователни скока, отскок, чекор и скок."},{"word":"трискокач","type":"м.","description":"Натпреварувач во трискок."},{"word":"трислоен","type":"прид.","description":"Што е од три слоја, што се состои од три слоја. Трислојна салфетка."},{"word":"трисложен","type":"прид.","description":"Што има три слога. Трисложен збор."},{"word":"трисобен","type":"прид.","description":"Што има три соби. Трисобен стан. Трисобна куќа."},{"word":"триста","type":"бр.","description":"Основен број трипати поголем од сто; се бележи со бројката 300. Триста денари. Триста парчиња."},{"word":"триста-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложени придавки и именки кој покажува дека од тоа што го означува основата во вториот дел на сложенката има триста: тристагодишен, тристагодишнина."},{"word":"тристагодишен","type":"прид.","description":"Што има триста години, што трае триста години. Тристагодишен даб. Тристагодишен јубилеј."},{"word":"тристагодишнина","type":"ж.","description":"Период од триста години. Тристагодишнина од раѓањето."},{"word":"тристамина","type":"бр.","description":"Триста луѓе, триста лица."},{"word":"тристапати","type":"прил.","description":"Многу пати, често."},{"word":"тристапен","type":"прид.","description":"Во поезијата – што е составен од три стапки. Тристапен јамб. Четири стиха со тристапни осмерци."},{"word":"тристепен","type":"прид.","description":"Што е од три степени. Тристепено образование."},{"word":"тристих","type":"м.","description":"Поетска творба од три стиха."},{"word":"тристран","type":"прид.","description":"Што има три страни. Тристрана пирамида."},{"word":"тритикале","type":"ср.","description":"Хибрид од пченица и 'рж со високи протеински вредности; се користи како фуражна култура и за диететска исхрана; Triticosecale."},{"word":"тритолку","type":"прил.","description":"Трипати по толку. Додај уште тритолку."},{"word":"тритомен","type":"прид.","description":"Што е составен од три тома, што содржи три тома. Тритомен речник. Тритомна антологија на македонската поезија. Тритомно издание."},{"word":"тритомник","type":"м.","description":"Научно, литературно и друго дело отпечатено во три тома."},{"word":"тритон","type":"м.","description":"(мит.) Грќки бог на морето, пола човек, пола риба."},{"word":"триумвир","type":"м.","description":"Член на триумвират."},{"word":"триумвират","type":"м.","description":"(истор.) Во стариот Рим – политички сојуз меѓу три лица."},{"word":"триумф","type":"м.","description":"(истор.) Во стариот Рим – свечено влегување на војсководецот со војската во градот."},{"word":"триумфален","type":"прид.","description":"Што е направен во чест на некаков триумф. Триумфална порта."},{"word":"триумфатор","type":"м.","description":"Војсководец што слави триумф."},{"word":"триумфира","type":"св. и несв.","description":"Победи, победува. Тој триумфира во многу битки."},{"word":"трихина","type":"ж.","description":"Паразитска глиста што живее во цревата и мускулите на животните и преку месото се пренесува и на човекот; Trichinella spiralis."},{"word":"трихиноза","type":"ж.","description":"Тешка паразитска болест што се карактеризира со треска, со проблеми во варењето на храната и со вкочанетост на мускулите."},{"word":"трихотомија","type":"ж.","description":"Расчленување на нешто на три дела, поделба на три групи, три категории."},{"word":"трици","type":"и.","description":"Ситни лушпи што остануваат по мелењето на житото од семиња на житни растенија. Пченични трици. Овесни трици. Вреќа со трици."},{"word":"трицикл","type":"м.","description":"Мотор или велосипед со две тркала назад и едно тркало напред."},{"word":"тричав","type":"прид.","description":"Што содржи трици. Тричаво брашно."},{"word":"тричасовен","type":"прид.","description":"Што трае три часа. Тричасовен разговор. Тричасовна седница. Тричасовно шоу."},{"word":"тричекор","type":"м.","description":"Скокање во три чекори. Тој камен најдалеку фрла од сите, со тричекор го скока трлото."},{"word":"три-четворица","type":"бр.","description":"Неопределено колку, тројца или четворица. Учениците беа собрани во групи по три-четворица."},{"word":"тричетвртински","type":"прид.","description":"Во спојот тричетвртински такт – такт во три дела, каде првиот е нагласен, а вториот и третиот се ненагласени."},{"word":"три-четири","type":"бр.","description":"Приближно, три или четири. На три-четири дена пред свадбата сѐ беше подготвено."},{"word":"три-четириесет","type":"бр.","description":"Приближно, триесет или четириесет."},{"word":"три-четиринаесет","type":"бр.","description":"Приближно, тринаесет или четиринаесет."},{"word":"тричлен","type":"прид.","description":"Што е составен од три члена. Тричлена комисија. Тричлена делегација."},{"word":"трк","type":"м.","description":"Трчање. Скок во коритото на реката, а потоа трк удолу, под брегот. Здивен трк на коњ."},{"word":"трк!","type":"изв.","description":"За означување наредба да се направи нешто, да се донесе нешто, да се стигне до негде. Трк, да го донесеш писмото. Трк, донеси ми вода."},{"word":"трка","type":"ж.","description":"трк, трчање."},{"word":"тркала","type":"несв.","description":"Движи тркалезен предмет, прави повторливи кружни движења на некој предмет. Тој го тркалал бурето по дворот. Децата тркалаат џамлии по земја. Надојдената река бучеше и тркалаше камења."},{"word":"тркалезен","type":"прид.","description":"Што има форма слична на круг, топка, тркало, вал Тркалезен килим. Тркалезна дрвена софра. Тркалезно лице. Тркалезно огледало. Тркалезни камчиња. Тркалест порцелански ќуп. Тркалесто масиче. Тркалести очи"},{"word":"тркалиште","type":"ср.","description":"Место каде што се одржуваат натпревари во трчање, патека за трки."},{"word":"тркалне","type":"св.","description":"Истркала нешто малку, донекаде;"},{"word":"тркало","type":"ср.","description":"Тркалезна направа што се врти околу својата оска и служи за придвижување на возило, машина и сл. Дрвено тркало од запрежна кола. Воденично тркало. Гумени тркала. Задни тркала. Тркала на локомотива."},{"word":"тркалообразен","type":"прид.","description":"Што има тркалезно лице."},{"word":"трка се","type":"несв.","description":"При движење (одење, возење) се обидува да престигне, да остави зад себе некого. Децата се тркаа кој прв ќе стигне до продавницата. Момчињата се тркаа со моторите."},{"word":"тркач","type":"м.","description":"Тој што трча, тој што се натпреварува во трчање. Тркачите беа повикани да ги примат наградите."},{"word":"тркне","type":"св.","description":"Поита, потрча, побрза да направи нешто. На големиот одмор тркна да купи појадок. Ќе тркнам до дома и пак ќе се вратам."},{"word":"тркум","type":"прил.","description":"Со трчање, трчајќи. Тркум заминавме дома."},{"word":"трлав","type":"прид.","description":"Гнил"},{"word":"трло","type":"ср.","description":"Вид кошара со оградено место во која пладнуваат или зимуваат овците и козите. Ново трло. Овците се прибираат в трло. Трла со сламени покриви."},{"word":"трмка","type":"ж.","description":"Улиште."},{"word":"трн","type":"м.","description":"(бот.) Име на разни растенија обрастени со боцки. Расцутен трн. Суви трње."},{"word":"трнарче","type":"ср.","description":"Мала појна птица со црно-бела глава и црвен дел во пределот на клунот, црни крила со жолти риги, светлокафеав грб и бел мев; Carduelis carduelis."},{"word":"трненка","type":"ж.","description":"Разгранета грмушка со ситни листови, бели цветови и мали, тркалезни темносини плодови, дива слива; Prunus spinosa."},{"word":"трнка","type":"ж.","description":"Грмушка со трње и со црвени месести плодови, црвен глог; Crataegus oxyacantha."},{"word":"трнлив","type":"прид.","description":"Што има трње, што е со трње, боцкав. Трнлив глог. Трнливи гранки."},{"word":"трнов","type":"прид.","description":"Што е од трње. Трнов венец."},{"word":"трновица","type":"ж.","description":"Тоа што е направено од трње."},{"word":"трноса","type":"св.","description":"Обрасне со трње. Нивите не се обработуваа и трносаа."},{"word":"трњак","type":"м.","description":"Место обраснато со трње. Трњак над патот. Се рашириле трњаци по нивите."},{"word":"троа","type":"прил.","description":"Малку. Застана и почека троа. Голтна троа ракија од шишенцето. Дајте троа леб и сол! Брашно купуваа троа по троа."},{"word":"тробоен","type":"прид.","description":"Што е со три бои. Тробоен фустан. Тробојно знаме."},{"word":"тробојка","type":"ж.","description":"Тробојно знаме. Француска тробојка."},{"word":"трова","type":"ж.","description":"Трошка."},{"word":"трога","type":"несв.","description":"Возбудува, трогнува. Не го трога секого поетскиот збор."},{"word":"трогателен","type":"прид.","description":"Што возбудува, што трогнува. Трогателен глас. Трогателна слика. Трогателно писмо. Трогателни зборови."},{"word":"троглив","type":"прид.","description":"Што предизвикува возбуда, возбудлив. Троглив роман. Троглива историја."},{"word":"трогнат","type":"прид.","description":"Силно возбуден, вознемирен, потресен. Трогнат глас. Трогнато срце. Трогнати жени."},{"word":"трогне","type":"св.","description":"Силно возбуди некого, вознемири, потресе. Сите ги трогна неговата речитост. Трагичната разделба го трогна читателот. Таа постапка го трогна гостинот."},{"word":"тродимензионален","type":"прид.","description":"Што има три димензии, што се простира во три димензии"},{"word":"троен","type":"прид.","description":"Што е составен од три еднакви дела, члена или од три предмета. Троен член. Троен сојуз. Тројно правило. Тројна комбинација. Тројни свеќници."},{"word":"Троица","type":"ж.","description":"Неделиво единство, здруженост на трите лица на христијанското божество (Таткото, Синот и Светиот дух); Тројство."},{"word":"Троја","type":"ж.","description":"Древен град држава на Галиполскиот Полуостров, денешна Турција."},{"word":"тројка","type":"ж.","description":"Бројката три."},{"word":"тројкаџија","type":"м.","description":"Ученик што е оценет главно со тројки."},{"word":"тројно","type":"прил.","description":"Трипати по толку, трипати повеќе. Тројно се зголеми увозот на пченица."},{"word":"тројноглав","type":"прид.","description":"Што има три глави, триглав"},{"word":"тројство","type":"ср.","description":"Троица."},{"word":"тројца","type":"бр.","description":"Три лица од машки пол, двајца мажи и една жена, две жени и еден маж. Тројца браќа. Тројца врсници. Тројца селани. Сите тројца беа изненадени. Тројцата почнаа да шепотат нешто. Успеавме да сместиме тројца."},{"word":"тролејбус","type":"м.","description":"Автобус на електричен погон за градски превоз на патници што се движи по улиците со електромотор кој добива струја од посебна улична електрична мрежа."},{"word":"тромав","type":"прид.","description":"Што се движи или што работи бавно, без волја. Дремлив и тромав старец. Тромав чекор. Тромава колона. Тромави движења."},{"word":"тромб","type":"м.","description":"Парче згрутчена крв што се создава во крвен сад."},{"word":"тромблон","type":"м.","description":"Специјална граната со истрел од рачно огнено оружје."},{"word":"тромбоза","type":"ж.","description":"Патолошко згрутчување, коагулација на крвта во крвните садови."},{"word":"тромбон","type":"м.","description":"Лимен дувачки инструмент со подвижна цевка која се скратува или продолжува за добивање длабоки или високи тонови."},{"word":"тромбонист","type":"м.","description":"Тој што свири на тромбон."},{"word":"тромбоцити","type":"и.","description":"Ситни крвни клетки со тркалезна форма, крвни плочки што помагаат за згрутчувањето на крвта."},{"word":"тромеѓа","type":"ж.","description":"Граница меѓу три земји, држави."},{"word":"тромпета","type":"ж.","description":"Вид лимен дувачки инструмент, мала труба."},{"word":"трон","type":"м.","description":"Свечен стол на монарх или на црковен великодостојник, престол. Кралски трон. Владички трон. Трон од резба."},{"word":"тронѕа","type":"прил.","description":"Многу малку. Остана тронѕа леб."},{"word":"тронта","type":"ж.","description":"Несмасна, тромава, неуредна жена. Пушти ја таа тронта."},{"word":"тронтав","type":"прид.","description":"Несмасен, тромав, неприбран, неуреден. Тронтава жена."},{"word":"тронтак","type":"м.","description":"Тронтаво момче."},{"word":"троњ","type":"м.","description":"Одар, легло, постела, обично од штици."},{"word":"троп","type":"м.","description":"Во поезијата збор или израз во преносно значење."},{"word":"троп!","type":"изв.","description":"За подражавање на звукот при тропање. Некој тропа, троп, троп!"},{"word":"тропало","type":"ср.","description":"Метална направа за тропање на порта."},{"word":"тропаница","type":"ж.","description":"Тропање, тропот."},{"word":"тропар","type":"м.","description":"Кратка пофална песна со која се слави одреден празник или светител."},{"word":"тропатало","type":"ср.","description":"Ѕвонец, тропало."},{"word":"тропи","type":"и.","description":"Замислени кружни линии паралелни со екваторот и оддалечени од него по северната и јужната географска ширина 23° 27'."},{"word":"тропка","type":"несв.","description":"Тропа по малку, кратко време. Жената тропкаше со наланите по дворот. Момчињата љубопитно тропкаа на металната врата. Човекот нервозно тропкаше со прстите по масата."},{"word":"тропне","type":"св.","description":"Произведе звук со удирање на нешто, при движење и сл. Тој тропна со бастунот по подот. Тропнаа златниците на маса. Детето тропна со нозете. Тропнаа коњите во плевната."},{"word":"тропот","type":"м.","description":"Звук што се слуша при движење на нешто. Тропот на воденица."},{"word":"тропоти","type":"несв.","description":"Испушта или прави остар звук проследен со тропот, тропа. По гумната тропотеа коњи. Тропотеше со капаците од тенџерињата."},{"word":"тропотлив","type":"прид.","description":"Што е со тропот, што предизвикува тропот. Тропотлив марш."},{"word":"тропотница","type":"ж.","description":"Силно тропотење, врева. Се слушаа силни удари, тропотници по врата. Коњичка тропотница."},{"word":"тропски","type":"прид.","description":"Што е карактеристичен за тропите. Тропска клима. Тропско лето. Тропски шуми."},{"word":"тросед","type":"м.","description":"Возило или летало со три седишта, трисед."},{"word":"троскот","type":"м.","description":"Едногодишно тревно растение, разгрането по земја, со долгнавести ситни листови и многу ситни бели или црвеникави цветови; Polygonum aviculare."},{"word":"троскотен","type":"прид.","description":"Што се однесува на троскот. Троскотна трева."},{"word":"тротил","type":"м.","description":"Експлозивно средство за полнење мини, гранати и сл."},{"word":"тротинет","type":"м.","description":"Вид детско возило, направа за придвижување со дрвена или метална основа поставена на две или три тркала и уред за управување."},{"word":"тротоар","type":"м.","description":"Пешачка патека од асфалт, бетон, тули и сл. по должината и над нивото на коловозот. Широк тротоар. Тротоари со плочки."},{"word":"трофазен","type":"прид.","description":"Што се извршува во три фази. Трофазен проект."},{"word":"трофеен","type":"прид.","description":"Што се однесува на трофеј. Трофејно оружје."},{"word":"трофеј","type":"м.","description":"Предмет што е запленет во војна и се чува во чест на победата над непријателот. Воен трофеј. Трофеи од битките."},{"word":"трохеј","type":"м.","description":"Двосложна метричка стапка со акцент на првиот слог."},{"word":"троцкизам","type":"м.","description":"Меѓународно комунистичко и опозициско движење за создавање авангардна партија на работничката класа преку пропагирање на потребата од перманентна револуција."},{"word":"троцкист","type":"м.","description":"Приврзаник на троцкизмот."},{"word":"трошарина","type":"ж.","description":"Вид данок на промет, данок на потрошувачка на одредени артикли, обично за широка потрошувачка, со определен износ според единица мерка или според количина."},{"word":"трошач","type":"м.","description":"Тој што троши многу."},{"word":"трошен","type":"прид.","description":"Обично за објект – што е многу стар, што е пред уривање. Трошен ѕид. Трошна тврдина. Напуштени трошни конаци."},{"word":"троши","type":"несв.","description":"Прави трошки, ситни, дроби на трошки. Јади, не троши го лебот!"},{"word":"трошинѕа","type":"прил.","description":"Многу малку. Тој молеше за трошинѕа пари."},{"word":"троширало","type":"ср.","description":"Вид растение со ишарани листови со пурпурно-црни дамки, светлоцрвени цветови и со ситни кожести плодови во вид на меур; зајачковина; Colutea arborescens."},{"word":"трошка","type":"ж.","description":"Мало, ситно парче од леб, од нешто што се рони, ронка. Лебна трошка. Трошки на трпеза. Старицата ги собираше трошките од скутот."},{"word":"трошлив","type":"прид.","description":"Што се троши, ронлив."},{"word":"трошок","type":"м.","description":"Тоа што ќе се даде за нешто, што ќе се потроши, давачка, издаток. Дневен трошок за храна. Државен трошок. Патни трошоци. Судски трошоци. Трошоци за лекување."},{"word":"трошоли","type":"несв.","description":"За дете – прозборува, почнува да зборува. Близнаците трошолат, кажуваат по нешто."},{"word":"трпеж","type":"м.","description":"Трпение."},{"word":"трпеза","type":"ж.","description":"Маса на која се јаде, трпезариска маса. Долга трпеза. Трпеза со чист чаршаф."},{"word":"трпезарија","type":"ж.","description":"Просторија за јадење. Голема трпезарија. Манастирска трпезарија. Маса во трпезарија."},{"word":"трпезарски","type":"прид.","description":"За песна - што се пее за големи празници на полна трпеза."},{"word":"трпезен","type":"прид.","description":"Што се однесува на трпеза, што е за на трпеза како храна, што се служи со храната. Трпезно вино. Трпезно грозје."},{"word":"трпезница","type":"ж.","description":"Вид трпеза, долга маса за јадење."},{"word":"трпелив","type":"прид.","description":"Што покажува трпение, разбирање, што има обѕир спрема некого или нешто, толерантен. Кроток и трпелив човек. Трпеливи патници."},{"word":"трпеливост","type":"ж.","description":"Особина на тој што е трпелив."},{"word":"трпение","type":"ср.","description":"Особина на тој што е трпелив. Вие имате толку многу волја, толку многу трпение."},{"word":"трпи","type":"несв.","description":"Издржува, поднесува. Старицата трпеше силни болки во колената."},{"word":"трпкавица","type":"ж.","description":"Трпнење; Првпат ме фати толку силна трпкавица."},{"word":"трпки","type":"и.","description":"Состојба на надразнување така што влакната на кожата се креваат нагоре, морници; Од глетката му минеа трпки по снагата. При масирањето му врвеа трпки како чешање и боцки. Неа од тоа ја полазуваа трпки."},{"word":"трпне","type":"несв.","description":"Чувствува трпки, морници, се ежи. Му трпнеше снагата од студ."},{"word":"трпнеж","type":"м.","description":"Силна возбуда од нешто, чувство на трпнење. Студен трпнеж низ целата снага. Боцкави трпнежи во подноктиците на рацете. Трпнеж му заигра под окото."},{"word":"трпнежен","type":"прид.","description":"Што е обземен од трпнеж, што е со трпнеж. Трпнежна снага. Трпнежно срце."},{"word":"трпок","type":"прид.","description":"Што има киселкав и малку горчлив вкус, што ја собира устата, опор. Трпок вкус. Трпка горчина. Трпко зрно грозје. Трпко вино."},{"word":"трска","type":"ж.","description":"(бот.) Високо тревно растение што расте на мочурливи места, со долго цевчесто стебло и цветови што излегуваат во форма на метличка од долгнавестите и тесни листови; Phragmites communis. Крајбрежна зелена трска."},{"word":"трскар","type":"м.","description":"Преселна птица слична на врабец што живее на мочурливи места обраснати со трска или со грмушки; Acrocephalus."},{"word":"трскара","type":"ж.","description":"Работилница за обработка на трска."},{"word":"трскен","type":"прид.","description":"Што се однесува на трска; што е направен од трска. Трскена ограда."},{"word":"трстика","type":"ж.","description":"трска_1"},{"word":"трти се","type":"несв.","description":"Се свива надолу, се наведнува без да ги свива колената."},{"word":"тртка","type":"ж.","description":"тртник."},{"word":"тртник","type":"м.","description":"Најзадниот месест дел на телото од птица."},{"word":"тртори","type":"несв.","description":"Дрдори, брбори. Трторат жените в куќа."},{"word":"труба","type":"ж.","description":"Вид лимен дувачки инструмент со извиена цилиндрична цевка која завршува во форма на инка, со метална писка и три вентила што се користат при свирење."},{"word":"трубадур","type":"м.","description":"Поет и пејач што изведувал провансалска поезија во средниот век."},{"word":"трубач","type":"м.","description":"Тој што свири со труба. Трубач на погребен оркестар."},{"word":"трубен","type":"прид.","description":"Што се однесува на труба. Трубен сигнал. Трубни звуци."},{"word":"труби","type":"несв.","description":"Свири на труба. Свирачите трубат, тапаните чукаат."},{"word":"труд","type":"м.","description":"Свесна физичка или умствена дејност на човекот со цел да се постигне, изврши, создаде нешто; работа. Физички труд. Интелектуален труд. Наемен труд."},{"word":"трудбеник","type":"м.","description":"Тој што вложува труд, човек на трудот, работен човек, работник. Неуморен трудбеник. Заслужни трудбеници."},{"word":"труден","type":"прид.","description":"трудна."},{"word":"труди се","type":"несв.","description":"(нар. поез.) Уморува, мачи."},{"word":"трудна","type":"прид.","description":"За жена – што носи плод, што треба да се породи, бремена."},{"word":"трудница","type":"ж.","description":"Трудна, бремена жена. Трудницата се жалеше на болки во стомакот."},{"word":"трудов","type":"прид.","description":"Што се однесува на труд, на работа. Трудова практика. Трудова поезија."},{"word":"трудоден","type":"м.","description":"Работен ден што се пресметува како единица за наградување или како платен надоместок за вложениот труд од прекувремена работа. Два трудодни. Одработени трудодни."},{"word":"трудољубив","type":"прид.","description":"Што сака да работи, вреден, работлив, работен. Трудољубива и скромна девојка. Трудољубиво семејство. Трудољубиви ученици."},{"word":"труе","type":"несв.","description":"Убива со отров. Тој ги труел глувците со отров. Фабричкиот отпад ги труеше рибите во реката."},{"word":"труженик","type":"м.","description":"Тој што се труди многу, што работи неуморно, пожртвувано. Труженик од културата. Млади труженици."},{"word":"тружеништво","type":"ср.","description":"Неуморност, пожртвуваност во работата."},{"word":"трујач","type":"м.","description":"Тој што труе."},{"word":"трул","type":"прид.","description":"Гнил."},{"word":"трумбук","type":"м.","description":"Трупец, пенушка."},{"word":"труп","type":"м.","description":"Телото без главата и екстремитетите. Краток труп. Говедски труп. Вратот ја поврзува главата со трупот."},{"word":"труп!","type":"изв.","description":"Извик за подражавање на звук што се слуша при забрзано чекорење. Девојките обуени во чевли со високи потпетци минаа низ улицата: труп, труп, труп! Труп, труп, еве ти ја, дојде."},{"word":"трупа","type":"ж.","description":"а) (обично во мн.) Војска, армија. Големи порази на германските трупи. б) Воена единица од некој род. Артилериска трупа."},{"word":"трупа","type":"несв.","description":"За предмети – става заедно, на едно место, без ред, на куп. Носеа по заграб дрва и ги трупаа пред куќата. Цел ден береше билки и ги трупаше на купчиња."},{"word":"трупа","type":"ж.","description":"Вид игра со карти."},{"word":"трупа","type":"несв.","description":"Чекори со шум, со тропање. Трупаат коњите по калдрмата."},{"word":"трупав","type":"прид.","description":"Приглуп."},{"word":"трупалка","type":"ж.","description":"Рачна пила за сечење дрва."},{"word":"трупар","type":"м.","description":"Тој што трупи, што сече дрва во трупци."},{"word":"трупен","type":"прид.","description":"Што се однесува на трупа1. Трупна единица."},{"word":"трупец","type":"м.","description":"Пресечен дел од стебло без гранки. Дабов трупец. Ја откорна мовта од трупецот. Дебели трупци."},{"word":"трупи","type":"несв.","description":"Сече дрва во трупци. Стариот трупеше дрва пред куќата."},{"word":"трупка","type":"ж.","description":"Градинарско растение што образува плодови во земјата со различна форма и боја (бела, црвена, црна или виолетова) и служи во исхраната; репка; Raphanus sativus."},{"word":"трупница","type":"ж.","description":"Кус и дебел трупец врз кој се цепат дрва. На трупницата со секира ги цепеше дрвата."},{"word":"трупче","type":"ср.","description":"Дем. од трупец. Тој седна на трупчето пред колибата."},{"word":"трупчест","type":"прид.","description":"Што има форма на труп, што има издолжена тркалезна форма, вал Трупчеста грмушка."},{"word":"трус!","type":"изв.","description":"За подражавање на остар звук при трускање. Трас, трус – се слушаше по скалите надолу."},{"word":"труска","type":"несв.","description":"Вози по нерамен пат, терен со тресење. Кочијата трускаше по калдрмата во мракот."},{"word":"труст","type":"м.","description":"Здружување на големите производители под заедничка оперативна управа заради укинување на меѓусебната конкуренција и обезбедување монопол над пазарот и во стопанството.."},{"word":"трут","type":"м.","description":"Машка пчела што има функција само на оплодување на матицата."},{"word":"трча","type":"несв.","description":"Се движи со брзи чекори, реско одбивајќи се од земјата при чекорењето. Момчињата задишано трчаа по патеката покрај реката. Забрзај ги чекорите и трчај по мене! Трчал со сета сила."},{"word":"трчана","type":"прил.","description":"Трчајќи, со трчање. Тој трчана влезе в соба. До село појде трчанка, без да ги чека другите. Го видоа крај реката, но тој трчанка се изгуби во шумата"},{"word":"трчаница","type":"ж.","description":"Дејство што се одвива со големо брзање, со трчање. Во трчаницата ги заборавивме билетите. Со силна трчаница се врати назад. Најмногу трчаници имаше околу свадбата."},{"word":"трчилаж","type":"м.","description":"Тој што растрчува и лаже насекаде, лажго, измамник. Неговите соселани го сметаа за трчилаж."},{"word":"трчка","type":"несв.","description":"Трча малку, кратко време. Тој трчкаше лесно како пердушка."},{"word":"трчкало","type":"ср.","description":"Тој што растрчува, што го праќаат на разни места да врши ситни работи."},{"word":"трчне","type":"св.","description":"Потрча, со брзање отиде до некаде. Детето трчна по кокошката. Сине, трчни до татко ти и кажи му како знае да дојде дома."},{"word":"ту","type":"сврз.","description":"За поврзување зборови или за поврзување приредени разделни реченици за наизменично вршење на дејството: повторен разделен сврзник како алтернатива. Ту тој ту таа и двајцата не се погодија. Ту стани ту седни, место не го фаќа."},{"word":"Туамоту Острови","type":"ср.","description":"Француски острови во Тихиот Океан, дел од Француска Полинезија."},{"word":"туба","type":"ж.","description":"Мал цилиндричен сад од мек метал или пластика со тесен отвор и капаче за пакување на лепило, боја, паста и др. Туба со паста за заби. Туби со боја за сликање."},{"word":"туберкулоза","type":"ж.","description":"Тешка заразна болест кај луѓето и животните, а ги зафаќа белите дробови, коските и другите делови на телото. Белодробна туберкулоза. Косна туберкулоза."},{"word":"туберкулозен","type":"прид.","description":"Што има туберкулоза, што е болен од туберкулоза. Туберкулозен човек. Туберкулозни пациенти."},{"word":"тубероза","type":"ж.","description":"Декоративно растение со долго стебло, светлозелени мазни листови и со бели мирисливи цветови по должината на стеблото; Polianthes tuberosa; познати се и други видови со цветови во други бои."},{"word":"Тувалу","type":"ср.","description":"Островска држава во Тихиот Океан, дел од Полинезија."},{"word":"туѓ","type":"прид.","description":"Што не е лично мој, што припаѓа на друг. Туѓ имот. Туѓ тутун. Туѓа челад. Туѓа среќа. Туѓи пари. Туѓи зборови. Туѓи маки."},{"word":"туѓина","type":"ж.","description":"Други земји; странство. Далечна туѓина. Печалбар од туѓина. Поминал многу години во туѓина."},{"word":"туѓинец","type":"м.","description":"Човек што не е државјанин, граѓанин на земјата во која се наоѓа; странец. Туѓинец, што не го разбира нашиот јазик. Градот е окупиран од туѓинци."},{"word":"туѓински","type":"прид.","description":"Што се однесува на туѓина и туѓинец. Туѓински гроб. Туѓинска власт. Туѓински песни."},{"word":"туѓинство","type":"ср.","description":"Туѓина, странство. Таму, откако се созеде извесно време, се навикнуваше на туѓинство. Помина години во туѓинство, се врати остарен, побелен."},{"word":"туѓи се","type":"несв.","description":"Престанува да биде близок со некого, станува туѓ, се отуѓува. Тој се туѓи од мене, а не ја знам причината. Вие сте плашливи, недоверливи, од сите се туѓите."},{"word":"туѓоземен","type":"прид.","description":"Што е од туѓа, друга земја; странски. Туѓоземни трговци."},{"word":"туѓоземец","type":"м.","description":"Тој што е од туѓа, друга земја; странец. Врвеа туѓоземци по нашите патишта."},{"word":"туѓоземство","type":"ср.","description":"Туѓина, странство."},{"word":"туѓојазичен","type":"прид.","description":"Што е од туѓ, друг јазик. Туѓојазичен израз. Туѓојазични влијанија."},{"word":"тужба","type":"ж.","description":"(прав.) Барање на оштетено или овластено лице до судот за поведување постапка заради заштита на своите права или на законитоста."},{"word":"тужбен","type":"прид.","description":"Што се однесува на тужба. Тужбена постапка. Тужбено барање."},{"word":"туженик","type":"м.","description":"Тој што е тужен. Тужениците седеа во првиот ред."},{"word":"тужи","type":"св. и несв.","description":"Поднесе, поднесува, подаде, подава тужба против некого. Ќе ја тужи поради јавна навреда. Тој го тужеше соседот за направената штета во дворот."},{"word":"тужител","type":"м.","description":"Тој што тужи. Тужителот не се појави на расправата."},{"word":"тук","type":"м.","description":"Стопена маст во јадење. Тук му течеше низ прстите од парчето зелник."},{"word":"тука","type":"прил.","description":"На ова место, овде, ваму; таму. Децата играат тука, во паркот. Ме донесе тука и ме остави сам.Тука е толку тивко. Тука има сè. Повикај го тука и прашај го."},{"word":"тукашен","type":"прид.","description":"Што е оттука, од ова место. Тукашен живот. Тукашна фамилија. Тукашна власт. Тукашно вино. Тукашни газди."},{"word":"туку","type":"сврз.","description":"За поврзување зборовни состави и реченици кои се спротивставени, со појава на одрекување во првиот дел. Таа не јадеше од јадењето, туку пиеше кафе. Јас не ја исчистив куќата, туку легнав болна со температура."},{"word":"туку","type":"прил.","description":"За истакнување на дејството и за нагласување на неговата трајност. Таа сè туку зборува. Туку се смее најгласно од сите. Не туку викај."},{"word":"тукуречи","type":"мод.","description":"Така да се каже, речиси, скоро, без малку. Ти ја крена таа девојка тукуречи од калта. За жал, тукуречи ништо не се знаело. Ние во селово сме тукуречи сите сиромаси. Тој клекнал и се наведнал тукуречи до земја."},{"word":"тукутака","type":"прил.","description":"Без причина, без некаква цел, без волја, без намера, без напор, само онака. Тој не бил тукутака дојден ваму. Венец не може да се стави тукутака. Кај него ништо нема тукутака."},{"word":"тукушто","type":"сврз.","description":"Во зависносложени временски реченици за да се изрази непосредно вршење на дејства или во многу краток интервал едно по друго; штом 1, само што. Тукушто излезе тој, ти се појави. Тукушто вечеравме, некој затропа на вратата."},{"word":"тукушто","type":"прил.","description":"Пред малку, пред кусо време, само што; штотуку. Децата тукушто заспале. Возот тукушто пристигна на перонот. Уште малку почекај, тукушто завршив со часовите! Тукушто се појавила месечината на небото."},{"word":"тул","type":"м.","description":"Кожена чанта за стрели. Отворен тул. Тој во рацете држеше лак и тул."},{"word":"тул","type":"м.","description":"Вид тенка, прозрачна, мрежеста ткаенина; тил2. Невестински фустан од свила и тул."},{"word":"тула","type":"ж.","description":"Градежен материјал за ѕидање што се добива со машинско или рачно формирање, сушење и печење на глина, песок и вода; цреп"},{"word":"тулар","type":"м.","description":"Тој што прави, произведува тули."},{"word":"туларница","type":"ж.","description":"Работилница, фабрика за производство на тули."},{"word":"туларство","type":"ср.","description":"Туларска дејност."},{"word":"тули","type":"несв.","description":"Прикрива, прави да биде незабележливо, невидливо. Тргни се, ми ја тулиш светлината."},{"word":"тулипан","type":"м.","description":"(бот.) Едногодишно декоративно растение со темнозелени листови слични на папрат и со крупен жолт или портокалов цвет во форма на главица што има специфичен мирис; Tagetes erecta."},{"word":"Тулуз","type":"м.","description":"Град во Франција."},{"word":"тулум","type":"м.","description":"(арх.) Мев, мешина. Пренесува тулуми со вино и масло."},{"word":"тулумба","type":"ж.","description":"Поголем лимен сад во четвртеста или обла форма со различна намена. Тулумби од секаква големина и за секаква потреба. Тулумба за ѓубре. Тулумби со газија. Стариот ги полнеше тулумбите со сирење."},{"word":"тулуп","type":"м.","description":"Мотаница чешлан памук."},{"word":"туљбен","type":"м.","description":"Лесна женска шамија. Бел туљбен. Извезени туљбени."},{"word":"тумба","type":"ж.","description":"Возвишение. Песочна тумба. Висока тумба. Замина сонцето зад тумбите."},{"word":"тумба","type":"несв.","description":"Превртува нешто наопаку. Дете, не тумбај го столот!"},{"word":"тумбест","type":"прид.","description":"Што е со тумби, нерамен. Тумбест пат. Тумбеста полјана."},{"word":"тумбогаз","type":"прид.","description":"Што има испупчен газ, задник. Русокоса, тумбогаза девојка."},{"word":"тумбури","type":"несв.","description":"Натрапливо наложува, спроведува, прави нешто по своја волја. Што ми ги тумбуриш твоите проблеми за расправање."},{"word":"тумор","type":"ж.","description":"Новосоздаден атипичен израсток на ткивото што постојано расте со размножување на клетките и не може да се контролира. Малиген тумор. Бенигни тумори."},{"word":"тумрук","type":"м.","description":"(дијал.) Греда."},{"word":"туна","type":"ж.","description":"Вид крупна морска риба, топлокрвна и многу брза, со вкусно розово месо; Thunnus thynnus."},{"word":"тундра","type":"ж.","description":"Голема рамница во арктичкиот појас, обрасната со ниска растителност."},{"word":"тунел","type":"м.","description":"Ископан подземен премин низ рид, под пат и сл. со излез на двата краја и со различна намена. Долг тунел. Железнички тунел. Тунели за автомобили. Патнички тунели."},{"word":"туника","type":"ж.","description":"(истор.) Долна облека слична на кошула, без ракави или со куси ракави, што ја носеле мажите и жените во стариот Рим."},{"word":"Тунис","type":"м.","description":"Држава во Северна Африка."},{"word":"Тунис","type":"м.","description":"Главен град на Тунис."},{"word":"тунтурест","type":"прид.","description":"За човек – полничок, дебеликав. Тунтурести моми."},{"word":"тунтурици","type":"и.","description":"Вид женски накит од народната носија, сребрен украс со монети за на глава, што го прекривал челото."},{"word":"туп!","type":"изв.","description":"За подражавање звук што се слуша при движење, трчање. Туп, туп, еве го на врата! Туп, туп, туп по скалите, истрча во дворот!"},{"word":"тупа","type":"несв.","description":"Удира, чука. Соседите на горниот кат цел ден тупаат."},{"word":"тупалка","type":"ж.","description":"Направа за тупање постела, душек, килим и сл."},{"word":"тупало","type":"ср.","description":"тупалка."},{"word":"тупаница","type":"ж.","description":"Раката со стиснати прсти кон дланката. Удар со тупаница. Ги стегна прстите во тупаница. Стегнати тупаници. Бебето ги држи рацете во тупаници."},{"word":"тупка","type":"несв.","description":"Детето тупкаше со стапчето по ѕидот. Девојката ја тупкаше кадифената перница. Луѓето тупкаа со нозете во снегот. Срцето му тупкаше од возбуда. Топло го поздравуваа и го тупкаа по плеќи."},{"word":"тупне","type":"св.","description":"Се искачи на оградата и тупна со нозете на плочникот во дворот. Тој војнички тупна со нозете и поздрави. Ќе го тупнеше внука си по рамо и ќе заминеше."},{"word":"тупоса","type":"несв.","description":"Даде нешто натрапливо, што е нерадо прифатливо, подаде на груб начин. Не ме ни праша, ми го тупоса детето да го чувам. Јас ти давам чаша, а друга би ти ја тупосала стомната од неа да се напиеш."},{"word":"тупот","type":"м.","description":"Звук што се слуша при движење, трчање на коњ. Изморен тупот на коњски копита."},{"word":"тупоти","type":"несв.","description":"Издава, прави тупот. Децата цел ден тупотеа по дворот. Силно тупотат коњите."},{"word":"тур","type":"м.","description":"Изумрено диво говедо, предок на домашното говедо; Bos taurus primigenius."},{"word":"тура","type":"ж.","description":"Клопче, чиле."},{"word":"тура","type":"ж.","description":"Султански монограм на монета или на документ."},{"word":"тура","type":"ж.","description":"Патување, одење, заминување некаде со туристичка или некаква друга цел. Туристичка тура. Планинарска тура. Велосипедски тури. Тури за Далечниот Исток."},{"word":"тура","type":"несв.","description":"Налева, сипе течност во нешто или врз нешто. Тој тура ракија, ние пиеме наискап. Во тавата тураше масло да се загрее."},{"word":"туража","type":"ж.","description":"Бројот на вртежи што ги прави еден мотор, обично автомобилски, за определено време. Висока туража."},{"word":"туралија","type":"прид.","description":"Што има тура2, што е со тура. Жолтица туралија."},{"word":"турач","type":"м.","description":"Тој што тура, што сипе."},{"word":"турбан","type":"м.","description":"а) Бела лесна ткаенина обвиткана околу фесот кај муслиманите; чалма. б) Дел од традиционалната облека кај муслиманите што ја покрива главата, парче платно со различна должина и боја, слоевито свиткано околу главата во различна форма."},{"word":"турбе","type":"ср.","description":"Надгробен споменик, мал исламски мавзолеј, најчесто градба со шестоаголна или осмоаголна форма покриена со купола, обично кон џамија."},{"word":"турбина","type":"ж.","description":"Ротациона машина што ја претвора кинетичката енергија на некој медиум (вода, пареа, гас, воздух) во механичка работа. Парна турбина. Водна турбина."},{"word":"турбо","type":"прил.","description":"Постојано, без прекин. Работиме турбо."},{"word":"турбо-","type":"претс.","description":"Прв дел од сложенки кој покажува дека тоа што го означува основата на вториот дел од сложенката се движи со помош на турбина: турбогенератор, турбореактор."},{"word":"турбогенератор","type":"м.","description":"Турбина и генератор за производство на електрична енергија."},{"word":"турбореактор","type":"м.","description":"Мотор на млазен погон."},{"word":"турбулентен","type":"прид.","description":"Што се однесува на турбуленција. Турбулентно движење."},{"word":"турбуленција","type":"ж.","description":"Неправилно, вртложно струење што се јавува кај течноста или кај гасот кога ќе се судри со цврсти тела или кога брзината на струењето ќе надмине определена граница."},{"word":"тури","type":"св.","description":"Налее, сипе течност во нешто или врз нешто. Домаќинот тури вино во чашите. Таа пријде и му тури вода да се измие."},{"word":"турива","type":"несв.","description":"Тура."},{"word":"туризам","type":"м.","description":"Привремено, краткотрајно движење на луѓето кон дестинации надвор од местата во кои обично живеат и работат и нивните активности во текот на престојот во тие дестинации. Домашен туризам. Селски туризам. Зимски туризам."},{"word":"туризмолог","type":"м.","description":"Специјалист за проблемите на туризмот."},{"word":"турилеќа","type":"м.","description":"За човек – што е избувлив, што лесно се разлутува, наврапит, луничав."},{"word":"туринка","type":"ж.","description":"Џимиринка."},{"word":"тури-печи","type":"м.","description":"Вид ориентално јадење; кори од пченкарно или пченично брашно потпечени под сач; ѓомлезец."},{"word":"турист","type":"м.","description":"Тој што патува и привремено останува во места надвор од својата вообичаена средина заради одмор, рекреација или друга цел. Странски туристи."},{"word":"турка","type":"несв.","description":"турне_1_2"},{"word":"турканица","type":"ж.","description":"Неорганизирана група луѓе што се движи, се турка на сите страни, метеж. Слегувајте, без турканица, без караница. Во некои денови постојано имаше турканици во автобус. Тој се изгуби среде турканицата."},{"word":"туркиџија","type":"м.","description":"Песнопоец."},{"word":"Туркменистан","type":"м.","description":"Држава во Средна Азија."},{"word":"турколог","type":"м.","description":"Специјалист по туркологија."},{"word":"туркологија","type":"ж.","description":"Наука што го проучува турскиот јазик, литература и култура."},{"word":"турлија","type":"ж.","description":"Вид, разновидност, различност."},{"word":"турлинка","type":"ж.","description":"Ронка, трошка."},{"word":"турли-тава","type":"ж.","description":"Вид јадење од разновиден зеленчук и месо подготвено во земјена тава."},{"word":"турли-турли","type":"прид.","description":"Секаков, разновиден, различен. По дворовите имаше турли-турли цвеќиња."},{"word":"турлоса","type":"св.","description":"Силно удри некого, турне, тресне од земја. Тој го фати за раменици и го турлоса настрана."},{"word":"турма","type":"ж.","description":"Група луѓе, толпа. Турма коледари одеа по куќите. Турма селани, деца, жени тераа пред себе крави, кози, магариња."},{"word":"турне","type":"св.","description":"а) Со удар направи нешто да падне. Кој го турна детето? Тие го турнаа пред себе, викајќи по него. Грубо ја турна старицата со лактот. б) Употреби физичка сила за да придвижи нешто. Некој ја турна вратата со нога. Турнете малку, за да запали моторот!"},{"word":"турнеја","type":"ж.","description":"Подолго патување со посета на повеќе места, прошетка, обиколка. Новогодишна турнеја. Летна турнеја. Тој направи неколку турнеи по светот."},{"word":"турнир","type":"м.","description":"(истор.) Натпревар меѓу рицари во бојна вештина и сила."},{"word":"турнус","type":"м.","description":"Определен ред, редослед според кој се одвиваат некои дејства: а) Повеќе лица вршат некоја работа. Работа во турнус. Општината започнува трет турнус на прибирање помош за поплавените. б) Во шумарството – време од една до друга сеча. в) Во земјоделството – одгледување по определен редослед."},{"word":"туроператор","type":"м.","description":"Туристички оператор, специјализирана организација која разработува туристички пакети, избира туристички дестинации и ги договара услугите на туристите."},{"word":"турпија","type":"ж.","description":"Рачна направа од челична назабена шипка со рачка која со стругање отстранува тенок слој од дрво, метал, пластика, нокти и др. тврди материјали. Танка турпија. Турпии за дрво. Турпија за нокти."},{"word":"турфанда","type":"ж.","description":"Рани, први плодови од зеленчук или овошје."},{"word":"турцизам","type":"м.","description":"Заемка од турскиот јазик."},{"word":"Турција","type":"ж.","description":"Држава во Европа и Азија."},{"word":"турчи","type":"несв.","description":"Потурчува, присилува некого да стане Турчин."},{"word":"турчинка","type":"ж.","description":"Булка, божурига."},{"word":"туршија","type":"ж.","description":"Свежи пиперки, зелени домати, краставички, моркови, карфиол и сл. прелиени со раствор од киселина, сол и вода."},{"word":"тутале","type":"ср.","description":"Топчиња од тесто или друга смеса. Туталиња од компирово тесто."},{"word":"тутка","type":"несв.","description":"Со притисок прави нешто да биде нерамно, згмечено, собрано. Девојчето нервозно го туткаше шамичето в раце. Тој ја туткаше шапката врз градите. Детето тутка лист хартија."},{"word":"тутка","type":"ж.","description":"За конец, крпа, хартија и сл. – собран, стуткан во клопче. Не може да ја размрси тутката конци. Тутки хартија во корпата."},{"word":"туткал","type":"м.","description":"Вид лепило за спојување на делови од исти или различни материјали (кожа, дрво, стакло, метал, гума и др)."},{"word":"туткалиса","type":"св.","description":"Намачка, залепи со туткал. Ја туткалиса скршената рачка од стомната."},{"word":"туткун","type":"м.","description":"Тој што не умее да се снајде, да излезе од тешка состојба, неснаодлив човек. Тој беше туткун, таков го дал господ."},{"word":"тутне","type":"св.","description":"Стави нешто кришум, сокрие. Детето најде пари, ги тутна в џеб и избега."},{"word":"тутор","type":"м.","description":"Лице задолжено да се грижи за малолетни, онемоштени и сл. лица; старател."},{"word":"тутулав","type":"прид.","description":"Ограничен, заостанат, прост, затутулен. Тутулава жена."},{"word":"тутуле","type":"ср.","description":"Тутулав, затутулен човек. Се правеше тутуле, а секому солеше ум и во сè се мешаше."},{"word":"тутулебале","type":"ср.","description":"Тутулав човек."},{"word":"тутули","type":"несв.","description":"Премногу облекува, завиткува. Го тутули детето на жештини."},{"word":"тутун","type":"м.","description":"(бот.) Едногодишно индустриско растение со зелени листови што содржат никотин; се одгледува главно во комерцијални цели; Nicotiana; Нива за тутун. Расад на тутун. Лист од тутун."},{"word":"тутунар","type":"м.","description":"Тој што се занимава со одгледување тутун."},{"word":"тутунарство","type":"ср.","description":"Стопанска гранка што се занимава со производство на тутун."},{"word":"тутунешка","type":"ж.","description":"Стебло од тутун по бербата на листовите."},{"word":"тутуниште","type":"ср.","description":"Место насадено со тутун. Гори тутуништето. Птиците одлетаа кон тутуништата."},{"word":"тутуноберач","type":"м.","description":"Тој што бере тутун. Ранобудни тутуноберачи."},{"word":"тутунов","type":"прид.","description":"Што е од тутун. Тутунов чад."},{"word":"тутунопроизводител","type":"м.","description":"Тој што произведува тутун; тутунар. Тутунопроизводителите го однесоа тутунот во откупните станици."},{"word":"тутунопроизводителство","type":"ср.","description":"Стопанска гранка што се занимава со производство на тутун; тутунарство."},{"word":"тутунски","type":"прид.","description":"Што се однесува на тутун. Тутунски комбинат. Тутунски град. Тутунска индустрија. Тутунски монополи."},{"word":"тутунџија","type":"м.","description":"Тутунар."},{"word":"тутур","type":"ж.","description":"Ќесе од хартија во форма на инка, фишек. Печени костени во тутур. Тутурки со семки"},{"word":"тутурутка","type":"ж.","description":"(разг., пејор.) Несмасен, изгубен, неспособен човек."},{"word":"туф","type":"м.","description":"Вид камен од седиментно или вулканско потекло."},{"word":"туф!","type":"изв.","description":"За изразување јад, покајување, незадоволство. Туф, што стори, уште го нема детето! Туф, како се случи сето ова! Туф, зарем сега најде да изгасне ламбата?"},{"word":"туфек","type":"м.","description":"Пушка."},{"word":"туфекчија","type":"м.","description":"Пушкар."},{"word":"туфка","type":"несв.","description":"Се јадосува, кука, гласно жали, тагува. Старицата беспомошно офкаше и туфкаше над болниот."},{"word":"туфка","type":"ж.","description":"Прамен коса."},{"word":"туфче","type":"ср.","description":"Украс на капа како снопче, китче."},{"word":"туце","type":"ср.","description":"(разг.) Свивка пари. Извади туце од џебот и почна да брои."},{"word":"туч","type":"м.","description":"Бронза. Ѕвонче од туч."},{"word":"тучалник","type":"м.","description":"За Божиќ – ден на кој се мрси."},{"word":"тучен","type":"прид.","description":"Што е од туч, бронзен."},{"word":"тучен","type":"прид.","description":"Што е со тук, мрсен. Тучна чорба. Тучни печива."},{"word":"тучи","type":"несв.","description":"Храни некого со мрсни јадења."},{"word":"тучница","type":"ж.","description":"Едногодишно растение со стебло што се разгранува по земјата, со месести, светлозелени и сочни листови и мали, жолти цветови; Portulaca oleracea"},{"word":"туџар","type":"м.","description":"Трговец."},{"word":"туш","type":"м.","description":"Вид црно мастило за цртање. Туш и перодршка. Два цртежа со туш."},{"word":"туш","type":"м.","description":"Направа со многу ситни дупчиња што ја распрснува водата за полевање на телото при капење. Се капеа под туш."},{"word":"туш","type":"м.","description":"Краток церемонијален звук на труба."},{"word":"туше","type":"ср.","description":"Зададен удар во мечување."},{"word":"туши","type":"несв.","description":"Пушта воздух, издишува. Туши ја гумата од велосипедот, многу е напумпана."},{"word":"тушира","type":"св. и несв.","description":"Искапе, капе со туш. Мајката навечер го тушира детето."},{"word":"тушира","type":"св. и несв.","description":"Нацрта, црта или наслика, слика со туш. Неговиот другар тушира најдобро во класот."},{"word":"у","type":"предл.","description":"Еден син у мајка. У Танчевци. У Шлегово куќа шимширова."},{"word":"у","type":"предл.","description":"Сè му кажа у лице. Гледај ме у очи. Ќе се видиме у недела."},{"word":"у","type":"глас","description":"Една од петте самогласки во македонскиот јазик, самогласка од заден ред. Изговори у."},{"word":"у!","type":"изв.","description":"Извик за изразување на зачуденост, изненадување, незадоволство. У, жити децата, не прави така. У, што ги најде кутрите"},{"word":"у-","type":"претс.","description":"Претставка/префикс кај глаголите и изведувањата од нив за искажување на свршеност на дејството (уапси, умножи, уништи, услужи, устрои, утеши) или на насоченост на дејството во внатрешноста на нешто (упадне, уткае, увие)."},{"word":"уа!","type":"изв.","description":"Извик за изразување негодување против некого. Децата му викаа уа, уа, не можеше по улица да помине. Уа! Ти мори коконо!"},{"word":"Уагадугу","type":"ср.","description":"Главен град на Буркина Фасо."},{"word":"уазбучи","type":"св.","description":"Среди по азбучен ред. Го уазбучи ексцерпираниот материјал."},{"word":"уапе","type":"св.","description":"Касне. Ме уапа лута змија меѓу очите."},{"word":"уапси","type":"св.","description":"Лиши некого од слобода. Полицијата уапси пет лица поради кражба и разбојништво."},{"word":"убав","type":"прид.","description":"Што предизвикува пријатно естетско доживување, што е пријатен на изглед, што има добра форма, боја, што има добри карактеристики; што одговара на определени критериуми за убавина; грд. Убав човек. Убава жена. Убаво дете. Убави цвеќиња. Убав коњ. Убава куќа. Убав пејзаж."},{"word":"убавее","type":"несв.","description":"Станува поубав од порано. Сонувам полево како убавее. Растеше синот, убавееше. Откако се задевојчи, почна да убавее."},{"word":"убавец","type":"м.","description":"За маж ‒ тој што е убав, изразито убав маж. Вистински убавец."},{"word":"убавина","type":"ж.","description":"Својство на тоа што е убаво по својот изглед, што е прекрасно. Девојката ја красеше невидена убавина. Самовилска убавина. Раскошна убавина. Убавините на мојата земја."},{"word":"убавица","type":"ж.","description":"Избор на езерска убавица. Убавице моја!"},{"word":"убавка","type":"прид.","description":"Нема машки род. Што е убава, убаво. Убавко девојче. Убавко момче. Убавка е неговата ќерка. Млада, убавка жена."},{"word":"убеден","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од убеди."},{"word":"убеди","type":"св.","description":"Увери во нешто, натера да поверува во нешто, да направи, да прифати нешто. Тој го убеди татка си да му купи нова кола. Ги убедил другарите да појдат в кино. Го убеди судијата во својата невиност."},{"word":"убедлив","type":"прид.","description":"Што убедува, што потврдува нешто, што прави да се биде сигурен во нешто. Адвокатот изнесе убедлив доказ. Убедливи аргументи."},{"word":"убедувачки","type":"прид.","description":"Што може да убеди, што убедува, што уверува во изнесеното, кажаното. Имаше убедувачки својства, убедувачка моќ."},{"word":"убие","type":"св.","description":"Усмрти, одземе живот, лиши од живот човек или животно. Го убиле во борбата за ослободување на селото. Ловџиите убиле волк веднаш над селото."},{"word":"убиен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од убие."},{"word":"убиец","type":"м.","description":"Тој што насилно одзема туѓ живот. Ги фатиле убијците на девојката. Платен убиец."},{"word":"убиствен","type":"прид.","description":"Што е смртоносен, што може да доведе, да предизвика смрт. Убиствено ниски температури. Убиствен бес. Убиствен гнев. Убистевена стрела."},{"word":"убиство","type":"ср.","description":"Насилно лишување некого од живот. Тој изврши убиство. Обид за убиство. Тој лежи затвор за убиството на соседот."},{"word":"ублажи","type":"св.","description":"Направи да постивне, да се посмири, да поослаби нешто силно, остро, изразито по интензитет. Лекот ја ублажи болката. Ублажи тага. Увозот го ублажи недостигот на лекови. Ги ублажи затегнатите односи во семејството. Ублажи гнев."},{"word":"ублажувачки","type":"прид.","description":"Што смирува, што намалува нешто по интензитет. Ублажувачка насмевка. Ублажувачки зборови."},{"word":"убод","type":"м.","description":"Повреда со остар предмет, со ладно оружје и сл.; повреда од инсект што има осило. Со еден убод со мечот го кутна противникот. Убод на комарец."},{"word":"убоде","type":"св.","description":"Зададе рана со нешто остро. Тој го убоде во стомакот. Таа го убоде прстот со иглата додека везеше."},{"word":"убоен","type":"прид.","description":"Што може да убие. Убојно оружје. Убојна муниција."},{"word":"убост","type":"ж.","description":"Убавина. Пролетна убост. Моминска убост. Неизмерни убости."},{"word":"убрус","type":"м.","description":"Крпа за лице. Се изми лице и се избриша со убрус."},{"word":"уважен","type":"прид.","description":"Што е почитуван, ценет, авторитетен, угледен. Уважена стара дама. Уважениот професор денес ќе одржи предавање. Уважен граѓанин. Уважена личност."},{"word":"уважение","type":"ср.","description":"Почит, почитување. Со уважение. Чин за почит и уважение."},{"word":"уважи","type":"св.","description":"Се однесе со внимание кон нешто, прифати, усвои. Судот ја уважи молбата."},{"word":"увезе","type":"св.","description":"Внесе стока од странство во земјата. Нашето претпријатие увезе свинско месо поради недостиг на пазарот."},{"word":"увеличи","type":"св.","description":"Зголеми, направи да биде поголем. Ја увеличи фотографијата од роденденот. Ги увеличиле буквите за да се чита подобро."},{"word":"увеличителен","type":"прид.","description":"Што увеличува, што зголемува. Увеличително стакло."},{"word":"уверен","type":"прид.","description":"Што верува, убеден, сигурен во нешто. Уверен сум дека тоа е вистина. Остана уверен дека добро сторил."},{"word":"уверение","type":"ср.","description":"Убедување, верување дека е нешто добро, правилно, праведно, вистинито. Кај народот созрева уверението за слобода. Тој се жртвува за своите уверенија."},{"word":"увери","type":"св.","description":"Докаже некому вистинитост, правилност на нешто, убеди. Го увери дека тоа е лага. Настаните од пред некој ден нè уверија дека сè е можно."},{"word":"уверлив","type":"прид.","description":"Што уверува, убедува, што може да увери, да убеди. Уверлив говор."},{"word":"увертира","type":"ж.","description":"(муз.) а) Оркестарски вовед во поголемо музичко дело (опера, балет и др.), предигра. б) Помало музичко дело за оркестар."},{"word":"увид","type":"м.","description":"Преглед, разгледување, подобро, поподробно запознавање со нешто. Има увид во работата на проектот."},{"word":"увиди","type":"св.","description":"Согледа, сфати. Ја увиде грешката што ја направи. Тој уште млад увиде дека животот не е лесен. Таа навреме ја увиде бесполезноста од таа работа. Управниот одбор конечно ја увиде неактивноста на клубот."},{"word":"увие","type":"св.","description":"Завие, завитка во нешто; завие1 2. Навие околу нешто, со нешто. Увиј ја прачката со жица."},{"word":"увилен","type":"прид.","description":"Што е натажен. Увилени жени седеа на портите."},{"word":"увили се","type":"св.","description":"Се натажи, се растажи. Тој се увили кога ја виде куќата урната."},{"word":"уво","type":"ср.","description":"Орган на слухот кај човек и кај животно. Органот за слух се состои од надворешно, средно и внатрешно уво."},{"word":"увод","type":"м.","description":"Почетен, воведен дел на книга, статија, расправа, воопшто на пишан текст, почетен дел на говор; вовед. Во уводот на книгата авторот ја објаснува својата методолошка постапка."},{"word":"уводен","type":"прид.","description":"Што служи како увод; воведен. Уводна реч. Уводно излагање. Уводни забелешки."},{"word":"уводник","type":"м.","description":"Во весник, списание и сл. ‒ уводна статија."},{"word":"уводничар","type":"м.","description":"Тој што пишува уводници."},{"word":"увоз","type":"м.","description":"Внесување стока од странство во земјата. Увоз на производи од прехранбената индустрија."},{"word":"увозен","type":"прид.","description":"Што се однесува на увоз, што е од увоз. Увозен тарифник. Увозна трговија. Увозни производи."},{"word":"увозник","type":"м.","description":"Тој што увезува стока од странство;"},{"word":"увознина","type":"ж.","description":"Такса за увоз на стока."},{"word":"увозница","type":"ж.","description":"Дозвола за увоз на стока."},{"word":"Уганда","type":"ж.","description":"Држава во Африка."},{"word":"угар","type":"м.","description":"Нива изорана и оставена несеана за да прележи така една година. Ја оставија нивата под угар."},{"word":"угарен","type":"прид.","description":"Што е под угар. Угарна нива."},{"word":"угари","type":"несв.","description":"Ора нива за угар. Ја угари горната нива."},{"word":"угарка","type":"м.","description":"Нагорено, недоизгаснато дрво; гламна"},{"word":"угаслив","type":"прид.","description":"Што може да биде угаснат."},{"word":"угаснат","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од угасне."},{"word":"угасне","type":"св.","description":"Направи нешто да не гори или да не свети. Пожарникарите го угаснаа огнот со вода. Тој ја угасна свеќата."},{"word":"уѓе","type":"прил.","description":"Само компаратив, во изразот Нека му е уѓе ‒ малку е тоа за него, така му треба."},{"word":"угич","type":"м.","description":"Овен што ги води овците, што оди напред, овен предводник."},{"word":"углед","type":"м.","description":"Добар глас, авторитет, достоинство што ја ужива поединец или група во една средина. Тоа му го подигна угледот во градот. Тој настан му го урна угледот. Тој го зацврсти својот углед како писател. Стекнал голем углед во таа средина. Во прашање е угледот на установата. Општествен углед."},{"word":"угледа се","type":"св.","description":"Земе некого или нешто за пример. Тој се угледал на соседот, па и тој купил телевизор. Угледај се на сестра ти!"},{"word":"угледен","type":"прид.","description":"Што има углед, авторитет, што е почитуван, ценет. Угледен професор. Угледен граѓанин. Угледна фамилија. Угледни личности. Угледно списание."},{"word":"угледник","type":"м.","description":"Тој што има углед, што ужива углед, прв во својата средина. Нашите угледници реагирале на ваквите случувања. Општествената позиција што ја зазема овој наш угледик е на доста високо ниво."},{"word":"угнетен","type":"прид.","description":"Што е угнетуван, експлоатиран. Угнетени народни маси. Угнетен наемник."},{"word":"угнетува","type":"несв.","description":"Врши насилство, силен, груб притисок, потиска, експлоатира. Тој ја угнетуваше жената. Окупаторот го угнетуваше населението."},{"word":"угнетувач","type":"м.","description":"Тој што угнетува, што експлоатира. Вековни угнетувачи на народот."},{"word":"угоден","type":"прид.","description":"Што е пријатен за сетилата, што носи чувство на задоволство. Угоден живот. Угодна постела. Водеа угоден разговор."},{"word":"угоди","type":"св.","description":"Направи нешто по нечија желба. Таа прави сè да му угоди на мажот. Девојката се растрча да му угоди. Тој знае да ѝ угоди на својата сакана."},{"word":"угодлив","type":"прид.","description":"Што сака да им угодува на луѓето. Угодлива продавачка. Угодливо момче."},{"word":"угодник","type":"м.","description":"(црков.) Тој што е посветен на бога, праведник, светец. Божји угодници."},{"word":"угодничи","type":"несв.","description":"Се подлизува. Му угодничи на мајсторот."},{"word":"угоднички","type":"прид.","description":"Што се однесува на угодник_2"},{"word":"угодништво","type":"ср.","description":"Држење, постапка на угодник 2, сервилност, ропска услужност."},{"word":"угоен","type":"прид.","description":"Што се угоил, што се здебелил, се згоил. Угоени свињи."},{"word":"угои","type":"св.","description":"Направи да има повеќе килограми од претходно, здебели, згои. Угоија неколку свињи."},{"word":"угојка","type":"ж.","description":"Растение слично на тиква, за време на ѓурѓовденските празници се употребува во магиски цели, се виткаат со него, го закачуваат на врата и сл.; Bryonia dioica."},{"word":"угол","type":"прил.","description":"Сосем, целосно. Угол сам. Угол гол."},{"word":"угоре","type":"прил.","description":"Насочено во височина, кон горе, кон повисоко; Погледни угоре. Се качуваше по лозјата угоре. Скршнал угоре кон станицата. Ги крена рацете угоре."},{"word":"угорен","type":"прид.","description":"Што се издига нагоре, што е на височина. Угорно сокаче. Куќата беше на многу угорно место."},{"word":"угоре-удолу","type":"прил.","description":"Насочено час нагоре, час надоле. Одеше угоре-удолу."},{"word":"угори","type":"св.","description":"Загрее на висока температура, усвити. Ја угори фурната."},{"word":"угорнина","type":"ж.","description":"Место, пат, патека што е на стрмнина; нагорнина. Патот оди по угорнина. Куќата им е на угорнина. Едвај ја искачивме угорницата"},{"word":"угорничав","type":"прид.","description":"Што се качува по угорнина, што е на угорнина. Угорничаво место. Угорничави сокаци. Угорничава суводолица."},{"word":"угости","type":"св.","description":"Добро пречека, богато почести гостин; Ги угостија сватовите."},{"word":"угостител","type":"м.","description":"Сопственик или управител во угостителски објект (ресторан, кафеана, гостилница и др.). Угостителите од нашето место држат мали гостилници. Угостителите ги намалуваат цените надвор од туристичката сезона."},{"word":"угостителство","type":"ср.","description":"Стопанска дејност што опфаќа работа на кафеани, ресторани, гостилници и др."},{"word":"угрее","type":"св.","description":"Облее со светлина; огрева 2."},{"word":"угроза","type":"ж.","description":"Лошо претчувство, страв од некаква опасност што се насетува. Чувствува угроза за сопственото опстојување. Угрозата страшна над глава им стои, /и турската сила во обрач ги стега...."},{"word":"угурсуз","type":"м.","description":"Неранимајко, непослушен; несреден, запуштен човек. Ништо немаат угурсузите, а пак се веселат. Бегај од тука, угурсуз ниеден."},{"word":"угурсузлак","type":"м.","description":"Непослушност, несреденост, запустеност. Доста правиш секакви угурсузлаци."},{"word":"удав","type":"м.","description":"(зоол.) Неотровна змија, смок со должина над еден метар што убива со стегање; Eryx jaculus."},{"word":"удавен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од удави."},{"word":"удавеник","type":"м.","description":"Лице што го изгубило животот со давење. Удавеникот лежеше неподвижно на брегот од реката."},{"word":"удави","type":"св.","description":"Одземе живот некому спречувајќи му го дишењето, задуши, задави со раце, јаже, заби и сл. Злосторникот ја удавил жртвата со рацете. Мачорот ги удавил мачињата."},{"word":"удар","type":"м.","description":"Силен допир на два цврсти предмета честопати проследен со звук."},{"word":"ударен","type":"прид.","description":"Што нанесува решавачки удар со голема сила. Ударна воена единица. Ударна сила."},{"word":"ударник","type":"м.","description":"Истакнат работник во социјалистичкиот процес на производство, работник што ги надминува нормите, истакнат бригадир во младинските работни акции. Тој е најдобар работник, повеќекратен ударник."},{"word":"ударнички","type":"прид.","description":"Што се однесува на ударник, што припаѓа на ударник. Ударничка значка."},{"word":"ударништво","type":"ср.","description":"Ударничка работа како метод на социјалистичко дејствување."},{"word":"удвоен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од гл. удвои."},{"word":"удвои","type":"св.","description":"Направи нешто да биде двојно (конец, текстилен материјал и сл.), зголеми за уште толку. Го удвои конецот за да ги сошие копчињата. Четата ги удвои силите за да се пробие низ непријателскиот обрач."},{"word":"удел","type":"м.","description":"Дел со кој се учествува во нешто. И тој има удел во тие настани."},{"word":"удина","type":"ж.","description":"Месо без коска. Парче удина. Готвеше свинска удина."},{"word":"удиралка","type":"ж.","description":"(муз.) Дрвено или метално стапче, или нешто слично, со кое со удирање се произведува звук, дел од музички инструмент што обично оди во пар. Тој ги извлекува двете удиралки и рамномерно почнува да удира по кожата од тапанот."},{"word":"удирач","type":"м.","description":"Ороз, петле на пушка."},{"word":"удобен","type":"прид.","description":"Што е пријатен, комотен, поволен. Удобна облека. Удобен стан. Удобен живот. Удобно засолниште. Удобен кревет."},{"word":"удолен","type":"прид.","description":"Што се спушта надолу во однос на насоката на гледањето, на движењето, што е на стрмно место, на надолнина; Удолна врвица. Удолни скали."},{"word":"удолнина","type":"ж.","description":"Удолно, надолно место што се спушта во однос на насоката на гледањето, на движењето; надолниште; угорниште. Се спуштавме полека по удолнината. Борците слегуваа по удолницата"},{"word":"удолу","type":"прил.","description":"Кон долу, надолу, кон пониско место; Џадето се спушта удолу. Се упати удолу накај реката."},{"word":"удоми","type":"св.","description":"Обезбеди, смести некого во дом."},{"word":"удостои","type":"св.","description":"Направи чест некому. Девојката не го удостои момчето ниту со поглед. Тој не го удостои соседот со своето внимание. Нè удостоивте со својата посета."},{"word":"удрен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од удри."},{"word":"удри","type":"св.","description":"Зададе удар некому, мавне. Таа ме удри по плеќи. Таа му удрила шлаканица на момчето. Тој му удри бокс. Му удрил неколку клоци на крадецот."},{"word":"уедначен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од уедначи."},{"word":"уедначи","type":"св.","description":"Доведе во еднаква состојба, направи да биде изедначен, рамномерен. Производителот го уедначи квалиетот на производите. Учениците го уедначија чекорот."},{"word":"уем","type":"м.","description":"Надомест, дел од сомеленото брашно што го зема воденичарот за мелењето."},{"word":"ужален","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од ужали."},{"word":"ужали","type":"св.","description":"Направи некој да биде жален, да жали. Ја ужали мајката со таа вест."},{"word":"ужас","type":"м.","description":"Чувство на голем страв што доведува до неконтролирани карактеристични реакции. Ме опфати ужас. Со ужас гледаше што се случува. Се здрви од ужас."},{"word":"ужасен","type":"прид.","description":"Што е опфатен од ужас. Ужасено дете. Ужасени очи. Луѓето ужасени од глетката викале за помош."},{"word":"ужасен","type":"прид.","description":"Што предизвикува, што влева ужас. Ужасни болести. Ужасна борба. Ужасна глетка. Ужасен настан. Ужасен крик."},{"word":"ужаси","type":"св.","description":"Направи некој да почувствува ужас. Ја ужаси помислата на скорешната разделба. Го ужаси мислата што можело да се случи."},{"word":"ужива","type":"несв.","description":"Живее во изобилие, во задоволство. Ужива во резултатите од својот труд. На младост се мачеше, ама сега ужива."},{"word":"уживател","type":"м.","description":"Тој што има и ужива некое право. Уживател на семејна пензија."},{"word":"ужина","type":"св. и несв.","description":"Земе, јаде ужина. Ужинавме под лозницата во дворот. Седнавме да ужинаме. Ужинаше леб и сирење."},{"word":"ужина","type":"ж.","description":"Јадење што се зема како меѓу оброк. Дежурниот ги повика на ужина. Тоа беше знак за ужина."},{"word":"уз","type":"предл.","description":"При, покрај. Држи се уз мене и не млаши се."},{"word":"Узбекистан","type":"м.","description":"Држава во Средна Азија."},{"word":"узбуна","type":"ж.","description":"Состојба на изненадна подготвеност, за време на војна, при пожар, поплава и сл., што се огласува со звучен сигнал. Засвире на узбуна. Сирената огласи узбуна."},{"word":"узда","type":"ж.","description":"Дел од коњска опрема, кожен огламник со ѓем и долг ремен, дизгин за насочување на коњот при движење. Ги пушти уздите и коњот почна полека да оди."},{"word":"узенгија","type":"ж.","description":"Дел од самарот или седлото во кој јавачот ја става ногата; стремен."},{"word":"узрее","type":"св.","description":"За плод ‒ стане зрел, созрее. Црешите узреале."},{"word":"узур","type":"м.","description":"Неработење, денгуба, денгубење, безгрижност. Од узури не знае што прави. Човекот пие од мака или од узур. Стои од узур."},{"word":"узурпатор","type":"м.","description":"Грабач, насилник; тој што насилно ја презема власта или што ги присвојува туѓите права или имот. Тој е узурпатор на целиот имот од родителите."},{"word":"узурпација","type":"ж.","description":"Грабање, грабеж, протиправно, насилно присвојување на власт, имот или на туѓи права; узурпирање."},{"word":"узурпира","type":"несв.","description":"Грабне, граба, насилно одземе, присвојува туѓ имот, наметне своја власт над туѓ имот и над туѓи права. Тој го узурпира имотот на соседот."},{"word":"узурџија","type":"м.","description":"Човек што живее безгрижно, во денгубење и неработење."},{"word":"узус","type":"м.","description":"Употреба, обичај, навика. Јазичен узус. Литературнојазичната норма е кодифициран узус."},{"word":"уј","type":"м.","description":"Лош табиет, нервоза, лутина, срдитост. Им го познава добро ујот. Таков им е ујот, таков ќуд имаат. Се чуди што уј ги има удрено луѓето."},{"word":"ујаден","type":"прид.","description":"Што е разжален, растажен. Ујадена одеше на вода."},{"word":"ујади","type":"св.","description":"Разжалости, растажи. Судбината ја ујади неговата душа."},{"word":"ујгун","type":"прид.","description":"Што е погоден за нешто, згоден, добар, како што треба. Ујгун работа излезе. Многу ујгун му дојде со пазарот што го направи. Си го гледа ујгунот свој."},{"word":"ујда-да-да!","type":"изв.","description":"Извик при терање, бркање некои животни (волк и др.)."},{"word":"ујдиса","type":"св.","description":"Погоди, стокми нешто. Ја ујдиса работата."},{"word":"ујдурма","type":"ж.","description":"Сплетка, лукавство, подметнување, дволичност. Тоа е некоја негова ујдурма. Сите ујдурми тој ги правеше."},{"word":"ујлија","type":"прид.","description":"За човек ‒ што е лут, нервозен, со лош карактер."},{"word":"ука","type":"несв.","description":"Нагласено, силно издишува воздух низ устата (обично со некоја цел); уха. Тој укаше во рацете, зашто му беше студено. Девојчето ука на стаклото од прозорецот за да си го напише името."},{"word":"ука","type":"ж.","description":"Наука, знаење, поука, совет. Да видам што ука ќе ме научиш. Уката ја продолжи во тамошната гимназија. Ова нека ти е за ука. Доста ни ги продаваш твоите уки."},{"word":"укаже","type":"св.","description":"Покаже, обрне внимание на/за нешто. Судијата укажа дека барањето на одбраната е бесмислено. Татко ми секогаш ми укажува на грешките со најдобра намера."},{"word":"указ","type":"м.","description":"Укажување, повелба на највисок орган на власта со сила на закон; декрет. Со указ на претседателот помилувани се некои затвореници. Тој е испратен на служба со указ на Министерството. Со указ на кралот десетина просветни инспектори се именувани за доживотно вршење на таа функција."},{"word":"укаса","type":"св.","description":"Обично за животно ‒ касне, направи рана со каснување. Козарчето змија го укасала. Кучето го укасало. Ме укаса лута змија"},{"word":"укач","type":"м.","description":"Назив за дервиш. Наоколу седат дервиши укачи."},{"word":"укине","type":"св.","description":"За правен акт, работно место, установа и сл. ‒ стави надвор од употреба, од сила. Воениот совет ја укинал монархијата во државата. Народното собрание со закон ја укинало смртната казна. Во тие години полицијата го укинала списанието. Неговото работно место го укинале со најновата систематизација."},{"word":"укинлив","type":"прид.","description":"Што може да се укине."},{"word":"укне","type":"св.","description":"Испушти воздух со укање; Си укна на рацете. Тој гласно укна. И укна на ламбата и ја изгаси."},{"word":"укопа","type":"св.","description":"Гради нешто со ископување земја, под нивото на околината, 2. (воен.) Гради утврдување под нивото на околината, прави окоп, ров."},{"word":"укор","type":"м.","description":"Искажана осуда на нечија постапка, неодобрување на нечие дејствување. Неговиот израз беше полн со укор и негодување. Укорите од свекрвата зачестиле."},{"word":"укорен","type":"прид.","description":"Што се однесува на укор. Укорни зборови. Укорен поглед."},{"word":"укори","type":"св.","description":"Изрече укор. Свекрвата ја укори снаата. Советот остро го укори чуварот на зградата. Учителот неколку пати го укори ученикот повеќе да внимава на часот."},{"word":"укоричи","type":"св.","description":"Подврзе книга во корици; подврзе_4 Таа ја укоричи матурската тема."},{"word":"украде","type":"св.","description":"Присвои нешто туѓо; Му ги украле кокошките. На пазар му украле пари. Крадците украле телевизор, накит и други вредни работи. се ~ Скришно излезе, побегне од некаде. Едвај се украдов да дојдам."},{"word":"Украина","type":"ж.","description":"Држава во Европа."},{"word":"украс","type":"м.","description":"Предмет што служи за разубавување на нешто. Новогодишни украси. Украс на фасада. Тие изработувале украси."},{"word":"украсен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од украси."},{"word":"украсен","type":"прид.","description":"Што се однесува на украс; што служи за украсување. Украсен пораб. Украсни растенија. Украсна хартија."},{"word":"украси","type":"св.","description":"Накити, дотера. Девојчето ја украси елката со разнобојни лампиони. Тие го украсија својот дом за претстојниот празник."},{"word":"украсувач","type":"м.","description":"Тој што украсува. Украсувач на фасади."},{"word":"укруп","type":"м.","description":"Тага, душевна болка. Со тежок укруп во душата одеше по него. Некој укруп му застана во градите."},{"word":"уќумат","type":"м.","description":"Државна власт, управа за време на Турската Империја."},{"word":"укутари се","type":"св.","description":"Се собере во купче, клекне, се смести. Се укутари покрај огништето."},{"word":"ула","type":"ж.","description":"Напаѓање на нешто свето со грди зборови, изразување незадоволство од нешто свето, кудење, пцост; хула."},{"word":"улав","type":"прид.","description":"Луд, безумен, со помрачен ум. Улава жена. Улаво детиште. Еј, улава главо!"},{"word":"улавее","type":"несв.","description":"Станува улав; Улавее од болка."},{"word":"улави се","type":"несв.","description":"Зборува или се однесува како улав; . Не улави се, не прави го тоа."},{"word":"улавко","type":"м.","description":"Тој што е улав; будала. Улавковци ниедни!"},{"word":"улавски","type":"прид.","description":"Што се однесува, што припаѓа на улав, што е својствен на улав. Улавски ум. Улавски потфат. Улавски нагони."},{"word":"улавштина","type":"ж.","description":"Лудост, будалштина. Секакви улавштини му се вртеа во главата. Доста ми се твоите улавштини!"},{"word":"улан","type":"м.","description":"Коњаник вооружен со копје."},{"word":"Улан Батор","type":"м.","description":"Главен град на Монголија."},{"word":"улар","type":"м.","description":"Дел од коњска опрема, јаже на главата на коњот за кое тој се врзува или се води."},{"word":"уле","type":"м.","description":"Луд човек, човек со помрачен ум;"},{"word":"улегне","type":"св.","description":"Свитка под притисок на нешто, слегне. Го улегна креветот од лежење. На тоа место земјата улегнала."},{"word":"улежи се","type":"св.","description":"Омлитави од долго, непрекинато лежење, од седење без работа. Тој се улежа ова лето, не фати работа."},{"word":"улема","type":"м.","description":"Муслимански учен свештеник, учен човек воопшто."},{"word":"улера","type":"ж.","description":"Заразна болест на цревата; колера."},{"word":"улител","type":"м.","description":"Тој што ули."},{"word":"улица","type":"ж.","description":"Пат во населено место меѓу куќи, згради и сл. Главна улица. Споредна улица. Тесна улица. Широка улица. Излезе на улица."},{"word":"уличар","type":"м.","description":"Човек што не се врти дома, што оди по улици, скита. Тој е уличар и бездомник."},{"word":"уличарски","type":"прид.","description":"Што се однесува на уличар и уличарка. Уличарски речник."},{"word":"уличен","type":"прид.","description":"Што се однесува на улица. Улично осветлување."},{"word":"улиши","type":"св.","description":"Прави да биде со некаков дефект, одземе, лиши од нешто. Не ја улиши од светот."},{"word":"улиште","type":"ср.","description":"Кошница со пчели. Улиштата беа поставени во малата градина со секакво цвеќе."},{"word":"улјаник","type":"м.","description":"Место каде што стојат улиштата; пчеларник"},{"word":"улка","type":"ж.","description":"Луда жена, жена со помрачен ум."},{"word":"улов","type":"м.","description":"Вкупна количина на тоа што ќе се улови. Годишен улов на риби."},{"word":"улови","type":"св.","description":"За животни, риби, птици ‒ фати во лов, живи или со отепување. Децата вчера уловиле еден крап. Ловецот уловил еден зајак. Тој уловил неколку пеперутки со својата мрежа."},{"word":"улога","type":"ж.","description":"а) Личност, лик во сценско дело (драма, опера, балет, филм) интерпретиран од актер. Главна улога. Споредна улога. Епизодна улога. Тој ја игра главната улога во филмот. Улогата на Дездемона ја игра Мери Бошкова. Во насловната улога настапи Ацо Стефановски. Сите улоги ги играат мажи. б) Текст, зборови и сè она што ја сочинува интерпретацијата на еден лик во сценско дело. Актерите ги научија своите улоги за првата проба."},{"word":"улогав","type":"прид.","description":"Што е сакат. Се влечкаше улогав без една нога. Остана улогав."},{"word":"улогавец","type":"м.","description":"Сакат човек, човек со телесна мана. Улогавецот просеше пред црквата"},{"word":"улогори","type":"св.","description":"Смести во логор. Ги улогоривме борците."},{"word":"уложје","type":"ср.","description":"Постелка по раѓањето на дете или на животно; 3, плацента. Падна и уложјето од неа."},{"word":"ултимативен","type":"прид.","description":"Што е својствен за ултиматум, што содржи ултиматум. Ултимативно писмо. Ултимативен предлог."},{"word":"ултиматум","type":"м.","description":"Во меѓународните односи ‒ барање проследено со закана во случај на неисполнување."},{"word":"ултра-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложени зборови со значење дека тоа што е искажано во вториот дел се јавува во исклучително голема, во крајна или претерана мера или е над тоа, надвор од тоа што е означено со вториот дел: ултрареакционери, ултранационалист, ултразвук, ултрамодернист, ултравиолетов и др."},{"word":"ултравиолетен","type":"прид.","description":"Во изразот ултравиолетови зраци со значење невидливи електромагнетни бранови со должина помала од брановата должина на светлосните зраци"},{"word":"ултрависок","type":"прид.","description":"Што е премногу, претерано висок. Ултрависоки фреквенции."},{"word":"ултрадесница","type":"ж.","description":"Крајна десница, политичка партија со крајно реакционерно дејствување."},{"word":"ултрадесничар","type":"м.","description":"Тој што ја поддржува ултрадесницата, член на ултрадесничарска партија."},{"word":"ултразвук","type":"м.","description":"(физ.) Механички треперења на цврстите, течните и гасовитите тела кои со човечко уво не се слушаат. Лилјаците се движат со помош на ултразвук."},{"word":"ултразвучен","type":"прид.","description":"Што се однесува на ултразвук."},{"word":"ултраконзервативен","type":"прид.","description":"Крајно конзервативен."},{"word":"ултралевица","type":"ж.","description":"Крајна левица, политичка партија со крајно левичарско дејствување."},{"word":"ултралевичар","type":"м.","description":"Тој што ја поддржува ултралевицата, член на ултралевичарска партија."},{"word":"ултрамарин","type":"м.","description":"Минерал со модра, виолетова или зелена боја."},{"word":"ултрамикроскоп","type":"м.","description":"Вид микроскоп со кој се гледаат извонредно ситни честички невидливи со обичен микроскоп."},{"word":"ултрамикроскопски","type":"прид.","description":"Што е видлив само со ултрамикроскоп."},{"word":"ултранационалист","type":"м.","description":"Тој што дејствува ултранационалистички, припадник на таква политичка партија."},{"word":"ултранационалистички","type":"прид.","description":"Што е крајно националистички ориентиран."},{"word":"ултрафилтер","type":"м.","description":"Филтер со многу ситни пори за фино прочистување течност."},{"word":"ултрафилтрација","type":"ж.","description":"Филтрирање со ултрафилтер."},{"word":"ум","type":"м.","description":"а (филоз.) Способност на човекот да мисли, да сознава, да расудува теоретски и практично. б) (разг.) Способност за правилно расудување; памет, разум. Бистар ум. Болниот ум тешко може да ја разбере оваа промена. Помрачен ум."},{"word":"ума","type":"ж.","description":"Вид глина со која ги мачкале подовите и ѕидовите на собите, а се употребувала и за миење на косата."},{"word":"умее","type":"несв.","description":"Знае како да прави нешто, како да врши нешто, вешт е во нешто. Тој умее да раскажува. Сите девојки и момчиња од нашата улица умееја да танцуваат и да пеат добро. Стариот умееше да ги занимава децата со приказни. Умее убаво да везе."},{"word":"умен","type":"прид.","description":"Што се истакнува со својот ум, што е послушен, добар, воспитан. Умно момче. Умна жена. Умни деца."},{"word":"умерен","type":"прид.","description":"Што не претерува, што се држи до извесна мерка, што се воздржува од нешто. Тој е умерен во јадењео и пиењето. Говорот на директорот беше оценет како умерен."},{"word":"умери","type":"св.","description":"Погоди точно во целта. Со пиштол го умери момчето в гради."},{"word":"умесен","type":"прид.","description":"Што е на место кажан, направен, што е соодветен. Умесен заклучок. Умесна молба. Умесно решение."},{"word":"уметник","type":"м.","description":"Тој што создава уметнички дела, творец во областа на уметноста. Голем уметник на зборот. Во ова филмско студио работеле многу познати уметници. Театарски уметник. Естрадни уметници. Ликовен уметник."},{"word":"уметников","type":"прид.","description":"Што се однесува на уметник, што му припаѓа на уметник. Силата на уметниковото перо. На уметниковото око не му бега таа подробност."},{"word":"уметнички","type":"прид.","description":"Што се однесува на уметност. Уметнички достигнувања. Уметничка слика. Уметничка фотографија. Уметничка академија. Уметничка литература. Уметничка дејност."},{"word":"уметништво","type":"ср.","description":"Уметничко творење, склоност кон уметноста."},{"word":"уметност","type":"м.","description":"Творечка дејност на човекот со која ги изразува своите чувства, емоции и мисли на начин кој причинува естетско задоволство, а изразено преку боја, збор, тон, движење и др. Ликовна уметност. Филмска уметност. Историја на уметноста."},{"word":"умешен","type":"прид.","description":"Што е вешт, што има фат. Нејзините умешни раце вешто го обликуваа цветот од хартија."},{"word":"умилен","type":"прид.","description":"Што е тажен, ујаден. Умилено лице."},{"word":"умилен","type":"прид.","description":"Што е мил, нежен, пријатен. Умилен поглед. Умилен тон. Умилна насмевка. Умилни зборови. Умилна песна."},{"word":"умилкува се","type":"несв.","description":"Се додворува, прави нешто да придобие некого. Тој ѝ се умилкуваше на една девојка. Таа им се умилкува на сите."},{"word":"умилкувач","type":"м.","description":"Тој што се умилкува. Таа имаше многу умилкувачи."},{"word":"умилкувачки","type":"прид.","description":"Што се однесува на умилкувач и на умилкување. Умилкувачки глас. Умилкувачки подароци."},{"word":"умир","type":"м.","description":"Мир, смирување."},{"word":"умира","type":"несв.","description":"Престанува да живее; умре Им умираа децата. Луѓето умираа секојдневно на фронтот."},{"word":"умирачка","type":"ж.","description":"Време кога настапува смртта, смртен час; смрт, умирање. По умирачката на татко му сè се измени во неговиот живот. По умирачката моја што сака нека стане. Ја претчувствува блиската умирачка. Тој е на умирачка. На умирачка им ја кажал својата тајна."},{"word":"умири","type":"св.","description":"Стивне, смири, успокои."},{"word":"уми се","type":"несв.","description":"Се мисли, се премислува околу нешто. Што туку се умиш? Се чуди, се уми како да најде пари."},{"word":"умисла","type":"ж.","description":"Свест и намера при извршување на нешто, најчесто нешто лошо. Тој тоа го кажа без умисла да се правда."},{"word":"умислен","type":"прид.","description":"(дијал.) замислен Што си толку умислен."},{"word":"умиште","type":"ср.","description":"Аугументатив од ум."},{"word":"умник","type":"м.","description":"Умен човек. Стариот умник немаше среќа со синот. Големите умници не можеле да смислат решение за проблемот."},{"word":"умник","type":"м.","description":"Краен катен заб што никнува во полнолетството."},{"word":"умножи","type":"св.","description":"намножи."},{"word":"умножлив","type":"прид.","description":"Што може да се намножи."},{"word":"умнотија","type":"ж.","description":"Умност, памет, мудрост. Личнотија и умнотија колку да сакаш."},{"word":"умоболен","type":"прид.","description":"Душевно болен. Умоболните ги праќале во манастир."},{"word":"умоболник","type":"м.","description":"Тој што е умоболен, луд."},{"word":"умовит","type":"прид.","description":"Што е умен, паметен"},{"word":"умодавец","type":"м.","description":"Тој што дава ум на другите, што се прави многу паметен."},{"word":"умолен","type":"прид.","description":"Што е молбен, што е упатен со молење. Умолно ја наведе главата и ја подаде раката."},{"word":"умоли","type":"св.","description":"Придобие со молење. Едвај го умоли."},{"word":"умор","type":"м.","description":"Измореност, замор. Умствен умор. Физички умор. Од умор едвај стоеше на нозе. Го совлада уморот."},{"word":"уморен","type":"прид.","description":"Што е изморен, заморен, преморен. Уморени нозе. Уморен од работа седна да одмори."},{"word":"уморен","type":"прид.","description":"Што чувствува замор."},{"word":"умори","type":"св.","description":"измори, замори."},{"word":"уморнина","type":"ж.","description":"Запурнина, спарина. Уморнина се спушти над градот."},{"word":"умотворба","type":"ж.","description":"Плод од творечка умствена работа, најчесто уметничко дело. Народни умотворби."},{"word":"умре","type":"св.","description":"Престане да живее, почине. Тој умре од природна смрт. Детето умрело од сипаници. Тие умреа за татковината. Кучето ми умре пред две години при една несреќа."},{"word":"умрен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од умре."},{"word":"умртвен","type":"прид.","description":"Што е доведен до сосотојба на неосетливост; Умртвен нерв. Умртвени чувства."},{"word":"умртви","type":"св.","description":"Направи нешто да не е живо, убие, усмрти. Тигарот прво ја умртви жртвата, а потоа ја изеде."},{"word":"умствен","type":"прид.","description":"Што се однесува на ум, интелектуален; Умствен труд. Умствена работа. Умствени способности. Умствен потенцијал."},{"word":"умува","type":"несв.","description":"Размислува, анализира нешто. Тој умува со соседите за сите денешни настани."},{"word":"умштина","type":"ж.","description":"(пејор., ирон.) Умност, ум, памет. Ваква умштина не сме виделе."},{"word":"уназади","type":"св.","description":"Направи да биде полошо од што било, да се вртат некои работи наназад; Тој го уназади претпријатието. Тие мерки го уназадија стопанството."},{"word":"унап","type":"м.","description":"Дива маслинка, дафина 2; Elaegnus angustifolia. Унапите убаво мирисаат."},{"word":"унапреди","type":"св.","description":"Поттикне напред во развојот, подобри, усоврши. По војната нагло го унапредивме земјоделството и сточарството. Со компјутерите ја унапредивме наставата по сите предмети. Оваа посета ги унапреди билатералните односи меѓу земјите."},{"word":"Унгарија","type":"ж.","description":"Држава во Европа."},{"word":"унер","type":"м.","description":"Чудо. Тој стана мајстор за унери. Што се овие унери?"},{"word":"унерџија","type":"м.","description":"Тој што прави, изведува унери."},{"word":"унесреќен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од унесреќи."},{"word":"унесреќи","type":"св.","description":"Направи некого несреќен. Тој ја унесреќи жената. Разводот на ќерката ја унесреќи. Неговата болест го унесреќи целото семејство."},{"word":"универзален","type":"прид.","description":"Што се однесува на универзум, светски, сеопшт. Универзален поим. Универзално значење. Претставата имаше универзални пораки. Универзално обележје. Универзални методи. Универзална димензија."},{"word":"универзализам","type":"м.","description":"Филозофски поглед кој секогаш целината, општоста ја зема како одредувачка надреденост на сето поединечно и посебно. Јазичен универзализам."},{"word":"универзалија","type":"ж.","description":"Општи работи, општи предмети."},{"word":"универзалистички","type":"прид.","description":"Што се однесува на универзален. Универзалистички карактер."},{"word":"универзијада","type":"ж.","description":"Меѓународен спортски натпревар на студенти."},{"word":"универзитет","type":"м.","description":"а) Највисока наставна и научна установа во чијшто состав има повеќе факултети и институти. б) Зградата каде што е сместена ваква установа."},{"word":"универзум","type":"м.","description":"Единствена и сеопфатна целост на сè што вистински постои во стварноста; вселена, свет."},{"word":"унија","type":"ж.","description":"Сојуз, заедница на држави, нации. Европска унија. Панамериканска унија."},{"word":"унијат","type":"м.","description":"Православен христијанин што ја признава власта на папата;"},{"word":"унијатство","type":"ср.","description":"Унијатска црква, верска припадност на унијатите."},{"word":"уникат","type":"м.","description":"Единствен примерок на нешто, оригинал. Вазата беше блиску до уникатот."},{"word":"уникатен","type":"прид.","description":"Што се однесува на уникат, што е единствен во својот вид. Уникатен накит. Уникатна јапонска ваза. Уникатен примерок."},{"word":"уникум","type":"м.","description":"Уникат, редок примерок, единствен во својот вид."},{"word":"унилатерален","type":"прид.","description":"Што се однесува, што припаѓа, што вклучува, што обврзува само една страна, едностран."},{"word":"унионизам","type":"м.","description":"Стремеж за политичко единство, за унија, за обединување."},{"word":"унионист","type":"м.","description":"Следбеник на унионизмот."},{"word":"унионистички","type":"прид.","description":"Што се однесува, што припаѓа на унионизам и на унионист."},{"word":"унисекс","type":"м.","description":"Начин на облекување според која и мажите и жените носат иста облека."},{"word":"унисон","type":"м.","description":"Созвучје на два или на повеќе тонови (гласови) со иста висина, едногласност."},{"word":"унитарен","type":"прид.","description":"Што има единствено централно уредување и управување. Државите може да бидат унитарни или федеративни."},{"word":"унитаризам","type":"м.","description":"Политички правец којшто се застапува за апсолутно единство на државата наспроти федерализмот."},{"word":"унитарист","type":"м.","description":"Следбеник на унитаризмот."},{"word":"унитаристички","type":"прид.","description":"Што се однесува на унитаризам и на унитарист."},{"word":"унификација","type":"ж.","description":"Подведување под ист модел, систем, тип; уедначување, изедначување. Унификација на јазикот. Унификација на дефинирањето. Унификација на структурата на зависните земји со структурата на големите сили. Културна унификација."},{"word":"унифицира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави да биде како едно, да се подведе под ист тип, модел, систем."},{"word":"униформа","type":"ж.","description":"Службена облека со кројка и материјал дизајниран во зависност од професијата. Војничка униформа. Училишна униформа. Полициска униформа."},{"word":"униформен","type":"прид.","description":"Што е едноличен, еднообразен."},{"word":"униформира","type":"св. и несв.","description":"Облече, облекува униформа, еднаква облека за сите. Ги униформираа учениците од гимназијата."},{"word":"униформиран","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од униформира."},{"word":"уништен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од уништи."},{"word":"уништи","type":"св.","description":"Упропасти, сотре, погуби, ликвидира. Непријателот го ограбил и го уништил градот. Полицијата го уништи засолништето на бандата. Бомбата ја уништи пругата. Сушата наполно уништи поголем број површини со сончоглед. Пожарот ги уништил сите документи и вредни книги."},{"word":"уништлив","type":"прид.","description":"Што може да се уништи."},{"word":"уништувач","type":"м.","description":"Тој што уништил нешто, што уништува. Уништувач на природата. Уништувачи на фрески."},{"word":"уништувачки","type":"прид.","description":"Што може да уништи, што уништува. Уништувачки поход."},{"word":"унција","type":"ж.","description":"Мерка за тежина на лекови, благородни метали и сл."},{"word":"уортачи","type":"св.","description":"Направи ортак некого."},{"word":"упаѓач","type":"м.","description":"Тој што прави упади."},{"word":"упад","type":"м.","description":"Насилен влез, продор во некој простор, територија, средина. Упад на терористи на територијата на нашата земја. Упад на турскиот башибозук. Упад на непријателска патрола во мирното село."},{"word":"упадлив","type":"прид.","description":"Што се забележува веднаш, што паѓа во очи. Упадливи разлики. Упадливи очи. Облеката го правеше поупадлив."},{"word":"упадне","type":"св.","description":"Влезе одненадеж или насила негде, во некое место или територија. Полицијата упадна во станот. Непријателот упадна на слободната територија."},{"word":"упадок","type":"м.","description":"Пропаѓање, назадување. Упадок на писменоста во тоа време. Бројот на дуќаните се менувал во зависност од тоа дали градот бил во економски подем или упадок."},{"word":"упат","type":"м.","description":"Документ со кој пациентот се упатува на преглед. Го предаде упатот на шалтерот. Докторот му напиша упат за интернист."},{"word":"упатен","type":"прид.","description":"Што добро ги познава нештата, што знае, што умее. Тој е добро упатен во таа работа."},{"word":"упатен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од упати."},{"word":"упати","type":"св.","description":"а) Покаже пат, правец, насочи. Тој го упати странецот во хотелот. Секретарката ме упати кон една од просториите за чекање. б) (прен.) Насочи кон нешто, даде упатство за работа, за усовршување и сл., воведе во нешто. Библиотекарката ме упати во литературата за научна фантастика."},{"word":"упатница","type":"ж.","description":"Поштенски формулар или банкарски чек со кој по пошта или банка се испраќа пари, пакет и сл. На шалтерот ја пополни упатницата за парите што ѝ ги праќаше на сестра си."},{"word":"упатство","type":"ср.","description":"Поука, совет, наредба, директива како нешто треба да се работи, како да се употребува нешто. Упатство за работа. Упатство за употреба на апаратот. Упатство за изведување на наставата."},{"word":"упис","type":"м.","description":"Запишување во книги, во список како член, ученик, студент, посестител и сл. Упис на факултет. Уписите во средните училишта веќе започнаа."},{"word":"уписен","type":"прид.","description":"Што се однесува на упис. Уписен рок."},{"word":"уписнина","type":"ж.","description":"Сума пари што се плаќа при запишување на училиште, факултет и сл. Уписнината е многу висока."},{"word":"уписница","type":"ж.","description":"Формулар за запишување, за упис."},{"word":"уплав","type":"м.","description":"Престрашеност, претрпен голем страв. Има уплав од темница. На штрек и со уплави го врвевме времето."},{"word":"уплакан","type":"прид.","description":"Обземен од плач, многу расплакан. Уплакано дете. Уплакано лице."},{"word":"уплата","type":"ж.","description":"Износ што се уплатува. Уплатата на членарина."},{"word":"уплати","type":"св.","description":"Изврши уплата. Тој доброволно уплати свои средства на сметката на едно болно девојче. Тие уплатија за летување. Вчера уплативме за стан. Минатата недела уплатив на лотарија, но не добив ништо."},{"word":"уплатница","type":"ж.","description":"Формулар за уплатување."},{"word":"уплашен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од уплаши."},{"word":"уплаши","type":"св.","description":"Предизвика страв кај некого. Сестрата го уплаши малото братче раскажувајќи му страшни приказни. Другарка ми силно тропна на прозорецот и ме уплаши. Мачката ме уплаши мушкајќи ми се околу нозете. Грмењето го уплаши детето."},{"word":"упокоен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од упокои."},{"word":"упокоен","type":"прид.","description":"Што е за упокојување на душата на мртвите. Упокојна молитва."},{"word":"упокои","type":"св.","description":"Даде некому покој, смирување. Упокој си ја душата, смири се малку."},{"word":"упорен","type":"прид.","description":"а) Што е истраен во нешто. Тој е упорен во започнатата работа. б) Што произлегува од истрајноста, од упорноста. Упорната работа даде плод."},{"word":"упориште","type":"ср.","description":"Потпор на кој се потпира, стои, се држи некој или нешто. Бара упориште да може да застане."},{"word":"упорство","type":"ср.","description":"Упорност, истрајност. Период на упорство, искушенија и страдања."},{"word":"употреба","type":"ж.","description":"Примена, служење со нешто, користење, употребување. Прекумерна употреба на сила. Пред употреба на лекот треба да се прочита упатството. Употреба на наркотици. Таа машина е исфрлена од употреба. Производот е пуштен во употреба."},{"word":"употребен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од употреби."},{"word":"употребен","type":"прид.","description":"Што се употребува, што има вредност по својата употреба, што е применлив. Употребна вредност."},{"word":"употреби","type":"св.","description":"Примени, се послужи, искористи. Јас употребив два метра штоф во изработката на овој модел."},{"word":"употреблив","type":"прид.","description":"Што може да се употребува. Ова маса уште е употреблива. Оваа блуза уште е употреблива."},{"word":"употребуван","type":"прид.","description":"Што е користен еднаш или повеќе пати. Оваа крпа е употребувана."},{"word":"употребувач","type":"м.","description":"Тој што употребува, што користи нешто. Употребувачите на овој сапун се многу задоволни."},{"word":"управа","type":"ж.","description":"Една од функциите на државната власт, којашто се изразува со донесување управни акти и нивно извршување од страна на посебни државни органи; извршна власт. Просветната инспекција е орган на државната управа."},{"word":"управен","type":"прид.","description":"Што се однесува на управа и управување. Управни органи. Управен одбор. Управна власт. Управен суд."},{"word":"управи","type":"св.","description":"Насочи, наврти нешто кон некаде. Капетанот го управи двогледот кон војската што се наоѓаше на другиот рид. Крадецот панично го управи пиштолот кон станарите."},{"word":"управија","type":"ж.","description":"Управа, ред, владение, закон. Автономна управија."},{"word":"управител","type":"м.","description":"Тој што управува, раководи со нешто. Управител на училиште. Управител на област."},{"word":"управителов","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на управител. Управителовата канцеларија беше на крајот од ходникот."},{"word":"управува","type":"несв.","description":"Владее, раководи. Директорот веќе четири години успешно управува со ова претпријатие. Таа управуваше со имотот, ги гледаше сметките и тргуваше."},{"word":"управувач","type":"м.","description":"Тој што управува; управител, управник. Управувач на производството."},{"word":"упрек","type":"м.","description":"Прекор. Жесток упрек. Колку упреци, колку потсмевања сум слушнал."},{"word":"упрекне","type":"св.","description":"Прекори, укори, префрли некому нешто. Тој остро ги упрекна децата."},{"word":"упропастен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од упропасти."},{"word":"упропасти","type":"св.","description":"Расипе, уништи нешто. Сестра ми ми ги упропасти новите чевли. Врапците ни ја упропастија лозата. Тој го упропасти семејството коцкајќи се. Таа си го упропасти здравјето од прекумерна напорна работа. Градот ја упропасти жетвата."},{"word":"упропастувач","type":"м.","description":"Тој што упропастува, што уништува. Тој е упропастувачот на нашето семејство."},{"word":"упростен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од упрости."},{"word":"упрости","type":"св.","description":"Направи попросто, поедностави. На овој начин го упростуваме математичкиот израз. Овој прирачник им ја упростува работата на наставниците во основното образование."},{"word":"упростлив","type":"прид.","description":"Што може да се упрости."},{"word":"упростувач","type":"м.","description":"Тој што упростува, што поедноставува."},{"word":"Упсала","type":"ж.","description":"Универзитетски град во Шведска."},{"word":"ура!","type":"изв.","description":"Вик на војска при јуриш на непријателот. Прејдоа во напад со громко ура."},{"word":"уравниловка","type":"ж.","description":"Идеолошки мотивиран систем на изедначена распределба на остварениот доход меѓу производителите, независно од поединечниот придонес за квалитетот и количеството на сработеното, воопшто изедначување во општеството, нивелација."},{"word":"ураган","type":"м.","description":"Многу развиен тропски циклон со разорна моќ, со многу брз ветер, многу силна бура."},{"word":"Урал","type":"м.","description":"Планина и река што ги одвојуваат Европа и Азија."},{"word":"Уралск","type":"м.","description":"Град во Казхстан."},{"word":"урамнотежен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од урамнотежи."},{"word":"урамнотежи","type":"св.","description":"Доведе во рамнотежа."},{"word":"уран","type":"м.","description":"Хемиски елемент, во елементарна состојба сребренобел, релативно мек и тежок радиоактивен метал што се применува во добивањето атомска енергија; симбол U"},{"word":"ураниумов","type":"прид.","description":"Што се однесува на ураниум и уран. Уранова руда"},{"word":"урбан","type":"прид.","description":"Што се однесува на град; што се одликува со организиран, социјализиран и културен живот на град; градски. Урбана средина. Урбани услови за живот. Урбана атмосфера."},{"word":"урбанизам","type":"м.","description":"Теоретска и практична дејност повразна со градот, со неговото уредување и развивање како плански организирана целина. Сектор за урбанизам на град Скопје."},{"word":"урбанизација","type":"ж.","description":"Појави што го следат развивањето на градовите и нивното уредување."},{"word":"урбанизира","type":"св. и несв.","description":"Развие, развива град(ови) со целата придружна инфраструктура."},{"word":"урбанист","type":"зам.","description":"Специјалист по урбани"},{"word":"урбанистички","type":"прид.","description":"Што се однесува, што припаѓа на урбанист и на урбани Детален урбанистички план на градот."},{"word":"урва","type":"ж.","description":"Провалија, амбис."},{"word":"урвен","type":"прид.","description":"Што е од уров."},{"word":"урвест","type":"прид.","description":"Што е стрмен. Урвеста теснина."},{"word":"урвина","type":"ж.","description":"Стрмнина; урва. Се спуштаа по урвината."},{"word":"урвокос","type":"м.","description":"Пакост, зло. Колку за урвокос дојде и тој. Кон селото се наближуваше некаков урвокос."},{"word":"урвокосник","type":"м.","description":"Тој што носи пакост и зло. Урвокоснику низаеден."},{"word":"ургентен","type":"прид.","description":"Што е итен, неодложен. Ургентен центар. Ургентен случај. Ургентен упат. Ургентно одделение."},{"word":"ургенција","type":"ж.","description":"Настојување да се изврши побрзо некоја работа; ургирање. Бараше ургенција за вработување."},{"word":"ургија","type":"ж.","description":"Гнев, злоба, инает. Влезе ургијата во куќата. Го фати ургијата. Бре, што би оваа ургија, нема живот."},{"word":"ургира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, врши ургенција. Ургираше во општината побргу да му се заврши работата."},{"word":"урда","type":"ж.","description":"Млечен производ добиен со варење на сурутката; Една рака урда."},{"word":"уред","type":"м.","description":"Орган на јавна служба, установа."},{"word":"уред","type":"м.","description":"Апарат, направа што има некаква намена. Електричен уред. Разладен уред. Клима-уред. Лансирен уред."},{"word":"уредба","type":"ж.","description":"(прав.) Нормативен акт на највисоката државна власт со кој се регулираат одредби од законот и нивно извршување. Уредба за донесување закон за територијална поделба. Уредбата ја потпиша претседателот на државата."},{"word":"уреден","type":"прид.","description":"Што е доведен во ред, што е среден. Уреден стан. Уреден парк. Уредениот цвеќарник беше сместен до тарабите. Добро уредена држава."},{"word":"уреден","type":"прид.","description":"Што сака и одржува ред во животот, во вршењето на работите, во односите со луѓето и сл. Уредни отмени госпоѓи. Децата беа уредни чисти."},{"word":"уреди","type":"св.","description":"Доведе во ред, среди, намести нешто. Мајка ми го уреди станот. Нашата чета го уреди добро местото за ранетите."},{"word":"уредник","type":"м.","description":"Тој што уредува некаква публикација, весник, списание, книга, емисија на радио, телевизија и сл. Уредник на весникот „Нова Македонија“. Главен и одговорен уредник на списанието."},{"word":"уредништво","type":"ср.","description":"Колектив што врши уредување на списание или друга публикација; редакција"},{"word":"уредски","type":"прид.","description":"Што се однесува на уред1. Уредски простории."},{"word":"уредувач","type":"м.","description":"Тој што уредува, што доведува нешто во ред."},{"word":"уривач","type":"м.","description":"Тој што урива."},{"word":"урма","type":"ж.","description":"Тропско овошно дрво од фамилијата палми со темноцрвени месести плодови; Phoenix dactilifera."},{"word":"урмин","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на урма. Урмина палма."},{"word":"урна","type":"ж.","description":"Сад за чување пепел по кремирањето на починат."},{"word":"урнат","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од урне."},{"word":"урнатина","type":"ж.","description":"Остатоци од разурната градба. До урнатините изникнало едно дрво. Под урнатините остана целата негова покуќнина."},{"word":"урне","type":"св.","description":"Направи нешто изградено да падне, турне градежен објект. Татко ми ја урна старата куќа и изгради нова. Војската го урна тунелот. Ги урнаа меѓите и ги здружија нивите."},{"word":"урнебес","type":"м.","description":"Голема вика, проследена со неред. Урнебес од диви извици и пукотници од пушки. По соседните куќи се носеше урнебес."},{"word":"урнебесен","type":"прид.","description":"Што е многу гласен, громогласен. Урнебесни викотници. Урнебесна смеа."},{"word":"урнек","type":"м.","description":"Примерок, мустра. Везеше по урнек."},{"word":"урниса","type":"св.","description":"Уништи, урне. Арамиите ја урнисаа куќата. Топ не може да нè урниса."},{"word":"урнисан","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од урниса."},{"word":"уров","type":"м.","description":"Едногодишна фуражна култура; Vicia ervilia L."},{"word":"урок","type":"м.","description":"Облик на црна магија при што се верува дека со поглед може некому да му се нанесе зло. Бае од уроци. Да не му е од урок. Лесно го фаќаат уроци."},{"word":"урок","type":"м.","description":"Училишна задача, лекција. Ги подготви уроците за следниот ден. Учителот им зададе нови уроци."},{"word":"уроклив","type":"прид.","description":"За очи, поглед ‒ што има магиска моќ да урочи. Урокливи очи."},{"word":"уролог","type":"м.","description":"Лекар, специјалист по урологија."},{"word":"урологија","type":"ж.","description":"Гранка на медицината, наука за болестите и лекувањето на мочните органи."},{"word":"урочен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од урочи."},{"word":"урочи","type":"св.","description":"Фрли урок на некого. Жената го урочи детето."},{"word":"Уругвај","type":"м.","description":"Држава во Јужна Америка."},{"word":"уруглица","type":"ж.","description":"Крстат бајрак, свадбено обредно знаме."},{"word":"урутка","type":"ж.","description":"Алат, прибор. Готвачки урутки. Градежни машини и урутки."},{"word":"урџови","type":"и.","description":"Големи бисаги од мешина."},{"word":"усвет","type":"м.","description":"Само во клетвата: Усвет да фати ‒ да го нема, да го снема, да исчезне оттука."},{"word":"усвитен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од усвити."},{"word":"усвити","type":"св.","description":"Загрее силно до вжарување; вжари. Ковачот ја усвити потковицата."},{"word":"усвоен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од усвои."},{"word":"усвои","type":"св.","description":"посвои, посини."},{"word":"усвојлив","type":"прид.","description":"Што може лесно да се усвои."},{"word":"усета","type":"ж.","description":"Насетување дека нешто лошо ќе се случи; претчувство. Го налегна некаква усета. Тоа ми ја врати усетата за неговата скорешна смрт."},{"word":"усилба","type":"ж.","description":"Настојување, напор. Направи усилба да ја заврши работата. Со голема услиба успеа да стане."},{"word":"усилен","type":"прид.","description":"Што е интензивен, засилен во своето траење, дејствување, што се врши со сета сила. Усилена насмевка. Усилен марш. Поусилени испитувања на фолклорот."},{"word":"усилен","type":"прид.","description":"Што е напорен, тежок, мачен. Усилна работа."},{"word":"услагоди","type":"св.","description":"Уреди, доведе во ред. Ја услагоди куќата."},{"word":"услади","type":"св.","description":"Стане слатко, вкусно некому нешто. Му се услади ручекот."},{"word":"уследи","type":"св.","description":"Дојде како последица, се случи по нешто, потоа. Набргу уследи второто издание на книгата. Уследија демонстрации на незадоволните работници."},{"word":"услиши","type":"св.","description":"Усвои, исполни молба. Ќе ја услиши Господ молитвата наша."},{"word":"услов","type":"м.","description":"Тоа што треба да се исполни. Го исполни условот за учество во наградната игра. Фати услов за четврта година."},{"word":"условен","type":"прид.","description":"Што се наоѓа во причинска зависност од нешто, што е во зависност од некаков услов. Бојата е условена од пигментот што го содржи."},{"word":"условен","type":"прид.","description":"Што е претходно договорен, спогодбен. Условен термин. Условни скратеници на имиња на држави."},{"word":"услови","type":"св.","description":"Постави услов, ограничи со некаков услов. Сопственикот на куќата ги услови станарите со високи кирии. Сосетката ме услови за услугата да ѝ помогнам во работата."},{"word":"усложнет","type":"прид.","description":"Што е компликуван, замрсен; Усложнета ситуација. Усложнети услови за работа."},{"word":"усложни","type":"св.","description":"Направи посложено; компликува. Ти ја усложни работата со новите барања. Стресот ја усложни здравствената состојба."},{"word":"услуга","type":"ж.","description":"Чин, акт, постапка што значи помош за некој друг или полза за некој друг. Му направи голема услуга. Им правеа малечки услуги на станарите. Таа услуга никогаш нема да ти ја заборавам."},{"word":"услужен","type":"прид.","description":"Што е подготвен да направи услуга; услужлив. Девојката беше бистра и многу услужна."},{"word":"услужи","type":"св.","description":"Послужи гостин, муштерија и сл. Таа ги услужи купувачите. Барменот го услужи гостинот со ракија."},{"word":"услужлив","type":"прид.","description":"Што сака да услужува, што без проблем услужува. Услужлива келнерка. Услужливо момче."},{"word":"услуп","type":"м.","description":"Складен изглед, склад, складност. Кога ја виде, се зачуди на услупот нејзин."},{"word":"услупен","type":"прид.","description":"Што е убаво, складно граден. Услупна жена."},{"word":"усмрден","type":"прид.","description":"Што смрди, што шири смрдеа. Усмрдено месо. Усмрдена вода. Усмрдени чорапи."},{"word":"усмрди","type":"св.","description":"Направи нешто да смрди, да стане смрдливо. Ги усмрдел чорапите."},{"word":"усмрти","type":"св.","description":"Предизвика смрт; убие. Возачот усмртил двајца пешаци. Осомничениот ја усмртил жртвата удирајќи ја со тупаници во главата. Лавот усмртил три лица изминативе неколку месеци."},{"word":"усна","type":"ж.","description":"Месест надворешен дел од устата што ги покрива забите. Горна и долна усна. Тенка усна. Насмеани усни. Помодрени усни. Полни црвени усни. Усните ѝ трепереа од возбуда."},{"word":"уснен","type":"прид.","description":"Што се однесува на усна. Уснени согласки. Усна хармоника. Усна шуплина."},{"word":"усник","type":"м.","description":"Надворешен елемент, метална инка што се наоѓа на најтесниот дел од цевката на дувачки музички инструмент."},{"word":"усовршен","type":"прид.","description":"Што е совршен, посовршен од порано. Усовршена машина. Усовршени орудија."},{"word":"усоврши","type":"св.","description":"Доведе до совршенство; подобри особина, дејност и сл. Тој го усовршил својот нов изум. Тој го усоврши својот едноставен стил до крајни граници. Ние ја усовршивме техниката за производство на кифли."},{"word":"усовршлив","type":"прид.","description":"Што може да се усоврши, да биде подобар, посовршен од порано."},{"word":"усовршувач","type":"м.","description":"Тој што усовршува нешто."},{"word":"усогласен","type":"прид.","description":"Што е во склад со друго нешто. Усогласена примена на дидактичките принципи."},{"word":"усогласи","type":"св.","description":"Доведе во согласност едно со друго. Таа ја усогласи бојата на масата со бојата на ѕидовите во собата. Таа го усогласи накитот со облеката. Девојката го усогласи моделот на фустанот со ткаенината што ја имаше купено."},{"word":"успева","type":"несв.","description":"успее."},{"word":"успее","type":"св.","description":"Постигне да направи нешто. Тој успеа да ја реши задачата прв. Нашата организација успеа да ги надмине финансиските проблеми."},{"word":"успех","type":"м.","description":"Позитивен резултат во некоја работа, спорт и сл., успешно завршување на нешто. Образованието го заврши со одличен успех. Во спортот постигна врвни успеси. Ти пожелувам среќа и успех во животот."},{"word":"успешен","type":"прид.","description":"Што има успех, што успеал во нешто, што постигнал успех. Тој имаше успешен настап. Успешен лов. Успешна борба против криминалот во општеството. Успешен професор."},{"word":"успивач","type":"м.","description":"Тој што успива некого."},{"word":"успивен","type":"прид.","description":"Што предизвикува спиење, што служи за заспивање. Успивна песна. Успивни приказни. Успивен такт. Успивно стружење на штурците."},{"word":"успие","type":"св.","description":"Прави некој да заспие. Го успа детето. Таа ги успа децата со песна. Монотониот глас на сосетката ме успа. Овој здодевен филм ќе ме успие."},{"word":"успокои","type":"св.","description":"Прави некој да биде спокоен, мирен, стивнат. Таа го успокои својот татко. Тишината во црквата го успокои."},{"word":"успокоителен","type":"прид.","description":"Што е смирувачки, што смирува, успокојува. Успокоителен шепот."},{"word":"успокојувачки","type":"прид.","description":"Што успокојува. Успокојувачки вести. Успокојувачки поглед. Успокојувачки зборови."},{"word":"успорен","type":"прид.","description":"Што е бавен. Успорен чекор."},{"word":"успори","type":"св.","description":"Направи да се движи побавно, забави. Таа ја успори работата. Тој ги успори чекорите за да ги усогласи со чекорите на девојката. Автомобилот го успори движењето по нерамните патчиња."},{"word":"усрамен","type":"прид.","description":"Што е засрамен. Усрамено дете."},{"word":"усрами","type":"св.","description":"Направи некој да биде засрамен. Сосетката зборувајќи штогоде, ме усрами пред роднините. Ќерка ми ме усрами пред гостите."},{"word":"усреќен","type":"прид.","description":"Што е среќен, што станал среќен."},{"word":"усреќи","type":"св.","description":"Донесе среќа некому. Детето нè усреќи, ни го измени животот. Таа ги усреќи со новоста што им ја соопшти."},{"word":"усреќител","type":"м.","description":"Тој што носи среќа, што усреќува."},{"word":"уста","type":"ж.","description":"(анат.) а) Отвор на долниот дел од лицето на човекот во кој се сместени забите и јазикот, низ кој тој се храни, зборува. Дише со отворена уста. Свири со уста. Беззаба уста. Насмеана уста. б) Кај животните ‒ сличен отвор, орган преку кој се хранат, а кај товарните место каде што се поставува направата за управување со животното при движење. в) Сличен отвор, орган кај рибите."},{"word":"уста","type":"м.","description":"Мајстор, уметник; устабаша."},{"word":"устабаша","type":"ж.","description":"Главен мајстор, најдобар мајстор во еден занает"},{"word":"устав","type":"м.","description":"Највисок правен акт којшто ги опфаќа основните правила за општествено и државно уредување на една држава."},{"word":"устав","type":"м.","description":"Старинско писмо со главни букви."},{"word":"уставен","type":"прид.","description":"Што се однесува на уставУставен суд. Уставни поставки."},{"word":"уставен","type":"прид.","description":"Што се однесува на устав2. Уставно писмо."},{"word":"уставотворен","type":"прид.","description":"Што создава, што има право да донесе устав. Уставотворно собрание."},{"word":"уставотворец","type":"м.","description":"Тој што донесува устав."},{"word":"установа","type":"ж.","description":"Организациона единица на државната управа за остварување културни, просветни, социјални, здравствени, научни и слични задачи, кои со прописи им се поставени на органите на државната управа како нивна општествена должност. Научна установа. Здравствена установа. Културна установа."},{"word":"установен","type":"прид.","description":"Што е потврден; востановен. Установени правила. Установена содржина. Установен ред."},{"word":"установи","type":"св.","description":"Создаде, направи, воведе нешто по некој систем; востанови. Установи нови правила."},{"word":"устат","type":"прид.","description":"Што е со големи или со дебели усни."},{"word":"устатлија","type":"м.","description":"Тој што има големи и дебели усни."},{"word":"усташ","type":"м.","description":"Припадник на хрватска фашистичка организација."},{"word":"устен","type":"прид.","description":"Што се однесува на усна. Усна хармоника. Усна празнина."},{"word":"устина","type":"ж.","description":"Отвор, грло на шише, бардак, чешма и сл. Ѓумовите се бираат со поголема устина за да може во нив да се провре рака. Од устината на чешмата едвај капеше вода."},{"word":"устиче","type":"ср.","description":"Дем. од уста."},{"word":"устиште","type":"ср.","description":"Аугументатив од уста."},{"word":"устои","type":"св.","description":"Опстои, се одржи."},{"word":"устоличи","type":"св.","description":"Постави на висока позиција, на престол, даде некому висок чин. Го устоличи за владика."},{"word":"устрами се","type":"св.","description":"Се засрами. Тој се устрами и ништо не рече."},{"word":"устрел","type":"м.","description":"Вампир. Де море, устрелу, бегај! Ко од устрел бега. Ко устрел да ме брка."},{"word":"устрелато","type":"прил.","description":"Како стрела, брзо како стрела. Устрелато бега пред нив."},{"word":"устрели","type":"св.","description":"Погоди, удри, убие. а) со стрела. Тој ја устрели дивата свиња. б) со огнено оружје. Тој го устрели непријателскиот војник со еден куршум."},{"word":"устрелина","type":"ж.","description":"Лоша судбина, устрел кон зн._2 Кажи ни што устрелина нè чека."},{"word":"устрем","type":"зам.","description":"Полет, ентузија Возвишен устрем на нашиот народ за слобода. Безграничен устрем да се стигне до идеалот. Со устрем се спуштија кон стражарите."},{"word":"устремен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од устреми."},{"word":"устремен","type":"прид.","description":"Што е полетен, полн со устрем. Устремен дух."},{"word":"устреми","type":"св.","description":"Насочи, упати наеднаш, остро. Таа го устреми погледот во момчето. Јас го свртев управувачот и го устремив автомобилот право кон брегот на реката."},{"word":"устрои","type":"св.","description":"Уреди, организира, направи нешто. Тој го устроил статутот на организацијата."},{"word":"устројство","type":"ср.","description":"Распоред, сооднос на деловите на една целина, конструкција, механизам. Устројство на новата централа за телекомуникации. Устројството на машината беше многу сложено."},{"word":"устрчник","type":"м.","description":"Лице што оди пред сватовите и прв влегува во куќата на невестата да го најави доаѓањето на сватовите, или во куќата на зетот да најави дека се враќаат од венчавање."},{"word":"усукан","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од усуче."},{"word":"усул","type":"м.","description":"Правило, принцип, ред, одмереност, со мерка; пристојно, разумно. Со усул прави го тоа."},{"word":"усуче","type":"св.","description":"За конци, предено и сл. ‒ соедини две или повеќе нитки виткајќи ги една околу друга. Го усукав преденото. Го усукува врвот од конецот и го вденува во иглата."},{"word":"ут","type":"м.","description":"(зоол.) Ноќна птица грабливка со кафеави или сиви пердуви, со големи црни очи, карактеристична по огласувањето со звукот „хуу-ху-ху“; утка; Strix aluco. Јато утови прфна од камбанаријата."},{"word":"ут","type":"м.","description":"Жичен музички инструмент сличен на лаута."},{"word":"ута","type":"несв.","description":"За ут ‒ испушта глас. Утот ута."},{"word":"утаен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од утаи."},{"word":"утаи","type":"св.","description":"Прикрие, сокрие. Попот утаи вино од причесната."},{"word":"утајка","type":"ж.","description":"Нешто што е сокриено, прикриено. Во бочвите имаше вино утајка."},{"word":"утајум","type":"прил.","description":"Скришно, на прикриен начин. Утајум го повикува саканиот. Утајум влезе во одајката."},{"word":"уталожи","type":"св.","description":"Направи некој или нешто да се сталожи, да се смири, да се стиши. Ја уталожи својата напатена душа дома, во својата татковина."},{"word":"утвари","type":"и.","description":"Црковни богослужбени садови. Свети утвари."},{"word":"утврда","type":"ж.","description":"Тврдина, утврдување, крепост."},{"word":"утврден","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од утврди."},{"word":"утврди","type":"св.","description":"Направи утврда, огради нешто заради заштита. Војската го утврди градот. Дојденците ги забарикадираа двата ката и ги утврдија собите."},{"word":"утека","type":"ж.","description":"Вада на река, одвоена за ловење риба."},{"word":"утеха","type":"ж.","description":"Зборови упатени кон ожалостен со цел да ублажат чувство на тага. Кажи ми збор за утеха. За секого имаше утеха, за болни, за сакати, за ужалени, за очаени. Тоа беа зборови на утеха и надеж."},{"word":"утешен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од утеши."},{"word":"утеши","type":"св.","description":"Даде утеха, ублажи нечија болка, тага. Старецот го утеши детето што плачеше. Тој ја утеши младата жена со убави зборови. Писмото што пристигна тоа утро го утеши. Мудрите зборови на баба ми ме утешија."},{"word":"утешител","type":"м.","description":"Тој што утешува."},{"word":"утешителен","type":"прид.","description":"Што дава утеха, што е за утеха. Утешителни зборови. Утешителна насмевка."},{"word":"утешлив","type":"прид.","description":"Што може да се утеши."},{"word":"утија","type":"ж.","description":"Пегла што се загрева со жар. Остана утијата со недогорен ќумур."},{"word":"утилитарен","type":"прид.","description":"Што донесува корист, полза, практичен, корисен, полезен. Утилитарни цели. Утилитарен однос кон науката."},{"word":"утилитаризам","type":"м.","description":"Етичко учење што ја смета ползата како основна цел на личниот и општествениот морал."},{"word":"утилитарист","type":"м.","description":"Приврзаник на утилитаризмот."},{"word":"утица","type":"ж.","description":"Женка на ут."},{"word":"утка","type":"ж.","description":"(зоол.) ут2. (прен.) За маж или жена ‒ будала, слепец тапоглавец. Што знаеш ти мори утко, уткосана."},{"word":"утка","type":"ж.","description":"Непогодување на целта, неуспех. Тоа е или подвиг или утка. Направи утка."},{"word":"уткае","type":"св.","description":"Вметне со ткаење или во текот на ткаењето. Во фустанот уткала многу украси."},{"word":"уткин","type":"прид.","description":"Што ѝ припаѓа на утка, што се однесува на утка. Уткино седало. Уткин крик."},{"word":"уткоса","type":"св.","description":"Во изразот: утко уткосана."},{"word":"утлеиса","type":"св.","description":"Испегла со утија."},{"word":"утлеисан","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од утлеиса."},{"word":"утман","type":"м.","description":"(зоол.) Вид риба, клен; Leuciscus cephalus. Се прави рибар, а утман не може да улови."},{"word":"утне","type":"св.","description":"За птица ут, утка ‒ се огласи специфичен глас. Негде утна утка."},{"word":"утне","type":"св.","description":"Не погоди, пропушти, не фати. Ја утна топката. Го утна голот."},{"word":"утовар","type":"м.","description":"Товарање стока на нешто или во нешто;"},{"word":"утовари","type":"св.","description":"Натовари стока на нешто или во нешто;"},{"word":"утоварувач","type":"м.","description":"Работник што работи на утовар на стока."},{"word":"утока","type":"ж.","description":"Место каде што река или поток се влева во друга река, езеро или море. Утоката на Брегалница во Вардар. Од изворот до утоката."},{"word":"утоне","type":"св.","description":"Потоне. Утонал до гуша."},{"word":"утоп","type":"м.","description":"Што е многу мокар, мокар до кожа. Утоп станал. Постелата утоп станала."},{"word":"утопи","type":"св.","description":"Натопи."},{"word":"утопизам","type":"м.","description":"Учење коешто го одрекува дадениот свет, постојното општество, занесувајќи се со апстрактни конструкции на нови светови кои немаат никаква основа."},{"word":"утопија","type":"ж.","description":"Замислена идеална земја во која владеат идеални општествени односи, благосотојба и среќа."},{"word":"утопист","type":"м.","description":"Следбеник на утопизмот."},{"word":"уточни","type":"св.","description":"Точно определи, прикаже, претстави. Го уточнија времето за средба. Уточнија како ќе се одвиваат настаните на прославата."},{"word":"утре","type":"прил.","description":"Денот што доаѓа по денешниот, по денес. Дојди утре. Утре ќе се видиме. Утре на пладне. Утре изутрина."},{"word":"утревечер","type":"прил.","description":"Утре навечер. Дојди утревечер кај нас. Биди утревечер тука."},{"word":"утредента","type":"прил.","description":"На другиот ден. Утредента до пладне работата беше завршена. Утредента клепалото ги скорна селаните. Утредента замина на пат."},{"word":"утреж","type":"м.","description":"Само во изразот: утреж куќа не врти ‒ со ветување дека нешто утре ќе се направи наместо денес, не може да се живее добро."},{"word":"утрен","type":"прид.","description":"Што се случува на утро. Утрена молитва. Утрено сонце. Утрена служба."},{"word":"утрена","type":"ж.","description":"Утринска црковна служба. Не пропушташе ни утрена ни вечерна."},{"word":"Утрехт","type":"м.","description":"Универзитетски град во Холандија."},{"word":"утрешен","type":"прид.","description":"Што се однеусва на денот по денешниот. Утрешниот ден ќе донесе нова радост. Утрешниот број на весникот излегува рано наутро."},{"word":"утрешнина","type":"ж.","description":"Иднина, тоа што ќе се случува по денешниот ден. За подобра утрешнина. Утрешнина во која луѓето ќе живеат во поправеден свет."},{"word":"утрина","type":"ж.","description":"Утро, рано наутро. Една утрина тргнавме в град. Неделна утрина. Пролетна утрина."},{"word":"утрина","type":"ж.","description":"Земја оставена за пасиште. Каменлива утрина. Селска утрина."},{"word":"утрината","type":"прил.","description":"Тоа утро. Утрината тргнавме рано."},{"word":"утрински","type":"прид.","description":"Што се однесува на утро, утрешен. Утрински весник. Утринска гимнастика. Утринско сонце. Утринска свежина."},{"word":"утро","type":"ср.","description":"Времето во првите часови на денот. Секое утро оди на училиште. Работи од утро до вечер. Магливо утро. Сончево утро. Празнично утро."},{"word":"утроба","type":"ж.","description":"(анат.) Внатрешните органи на човек или на животно. Ми се преврти утробата."},{"word":"утробен","type":"прид.","description":"Што се однесува на утроба. Утробни органи."},{"word":"утроен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од утрои."},{"word":"утрои","type":"св.","description":"Направи нешто да биде тројно. Го утрои богатството."},{"word":"утрото","type":"прил.","description":"Тоа утро, утрината. Утрото дојде поштарот. Тој стана утрото одморен."},{"word":"утрошен","type":"прид.","description":"Што се однесува на утро, што е од денешното утро. Утрошен леб."},{"word":"утски","type":"прид.","description":"Што се однесува на ут1. Утски очи."},{"word":"уу!","type":"изв.","description":"Во приговор, како израз за исчудување. Уу!...брату, што зборуваш? Уу! ами ако е добро, зошто да не сакам."},{"word":"уф!","type":"изв.","description":"За изразување незадоволство, укор. Уф, бре дете, што направи! Уф, бре, побратиме! - воздивна прекорно. Уф, одвај чекам да тргнеме!"},{"word":"уха!","type":"изв.","description":"За изразување потсилена потврда. Го скопавте ли лозјето? ‒ уха, уште пред една недела! Види го ти, уха, мажиште цело!"},{"word":"ухлебие","type":"ср.","description":"Добро место во служба, добра работа што овозможува опстанок. Најде ухлебие во печатницата."},{"word":"ухне","type":"св.","description":"Нагласено, силно издиши воздух низ устата (обично со некоја цел). Домаќинката ухна во чашата пред да ја избрише. Ухни ми, да видам дали си пушел. Тој си ухна во рацете. Ухна во печатот."},{"word":"уцена","type":"ж.","description":"Изнудување најчесто парични средства со закана. Неговите уцени станаа неподносливи."},{"word":"уцени","type":"св.","description":"Со притисок, со закана изнуди пари или друго нешто, услови. Тој ги уцени чорбаџиите со голем откуп."},{"word":"уценувач","type":"м.","description":"Тој што уценува, што се служи со уцена, што врши уцена. Уценувачите се јавија со своите барања."},{"word":"уценувачки","type":"прид.","description":"Што има карактер на уцена. Уценувачко писмо."},{"word":"участок","type":"м.","description":"Полициска станица. Партизаните извршија напад на участокот."},{"word":"учебен","type":"прид.","description":"Што се однесува на учењето; училиштен. Учебно помагало.Учебна програма. Учебна година."},{"word":"учебник","type":"м.","description":"Училишна книга, од која се учат содржини предвидени со наставната програма. по определен предмет, обично службено одобрена. Учебник по македонски јазик. Учебник по хемија."},{"word":"учебникар","type":"м.","description":"Автор, пишувач, составувач на учебник. Македонски учебникари од втората половина на деветнаесеттиот век."},{"word":"учебникарски","type":"прид.","description":"Што е својствен на учебникар. Учебникарска дејност. Учебникарска работа."},{"word":"учебникарство","type":"ср.","description":"Пишување, составување учебници. Учебникарството во Македонија во деветнаесеттиот век."},{"word":"учебнички","type":"прид.","description":"Што се однесува на учебник. Учебнички карактер. Учебнички текстови."},{"word":"учен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од учи."},{"word":"ученик","type":"м.","description":"Дете, момче или девојче, млад човек што оди на училиште. Ученик во основно образоване. Просечен ученик. Одличен ученик."},{"word":"учеников","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на ученик. Учеников говор. Ученикова униформа."},{"word":"учеништво","type":"ср.","description":"Времето во кое е човек ученик."},{"word":"ученољубив","type":"прид.","description":"Што ја сака науката, што го сака учењето. Ученољубива младина."},{"word":"ученост","type":"ж.","description":"Одлика на тој што е учен; висок степен на знаење, севкупност на знаења."},{"word":"учење","type":"ср.","description":"Глаголска именка од учи."},{"word":"учесник","type":"м.","description":"Тој што учествува во нешто, во некаква заедничка работа. Учесниците на научниот собир пристигнаа во Институтот. Учесник во мартовските демонстрации. Учесник во дискусија."},{"word":"учество","type":"ср.","description":"Учествување во заедничка работа, дел на поединецот во извршување на нешто. Учество во научен проект. Учество во работна акција. Учество во демонстрации. Учество во работата на Сенатот."},{"word":"учествува","type":"несв.","description":"Зема учество. Тој учествува во приредбата. На турнирот учествуваат повеќе екипи. Тој учествуваше во разговорот со куси забелешки."},{"word":"учетвори","type":"св.","description":"Направи да биде за четири пати повеќе од порано. Доходот ќе се учетвори."},{"word":"учи","type":"несв.","description":"Стекнува знаења. а) како наставен предмет или вештина. Таа учи два јазика ‒ англиски и германски. Учеше виолина две години. Кај него ги учев тајните за печивата, составот и декорацијата. б) се школува, место или вид (степен) на образование. Таа учеше гимназија. Тој учи машинска насока. Девојчето учи во средното музичко училиште. Тие учат во VII1 одделение. Учи за лекар. в) зафатен е со учење, повторува за да запомни. Марија учи во моментов. Мојот син многу учи. Таа учи од утро до мрак."},{"word":"училиште","type":"ср.","description":"Установа каде што се учи. Основно училиште. Средно медицинско училиште."},{"word":"училиштен","type":"прид.","description":"Што се однесува, што припаѓа на училиште. Училиштен прибор. Училиштен одбор. Училишна библиотека. Училишно ѕвонче."},{"word":"училница","type":"ж.","description":"Просторија во која се одржува настава, во која се учи. Во училницата влезе професорот."},{"word":"учило","type":"ср.","description":"Училишно помагало. Учебници и учила."},{"word":"учини","type":"св.","description":"Направи, стори."},{"word":"учинок","type":"м.","description":"Резултат од работа, ефект од извршена работа. Го плаќа по учинок."},{"word":"учител","type":"м.","description":"Просветен работник што ги учи учениците во основно училиште. Учителот во прво одделение."},{"word":"учителски","type":"прид.","description":"Што се однесува, што припаѓа на учител. Учителска школа. Учителската работа ја започна во селското училиште. Учителска дејност."},{"word":"учителство","type":"ср.","description":"Учителска професија, учителска дејност. Учителството ми стана преокупација."},{"word":"учителствува","type":"несв.","description":"Врши учителска дејност, работи како учител. Во 1883 година Прличев учителствувал во Солун. Јордан Хаџиконстантинов ‒ Џинот извесно време учителствувал во Скопје."},{"word":"учкур","type":"м.","description":"Гајтан со кој се врзувааат гаќите или шалварите; гаќник."},{"word":"учкурлак","type":"м.","description":"Место на гаќите или на шалварите каде што се протнува учкурот."},{"word":"Учкур-тајфа","type":"ж.","description":"Дружина."},{"word":"учтив","type":"прид.","description":"Што е пристоен во однесувањето, што има убав, добар однос кон другите. Учтив човек. Учтив чиновник."},{"word":"уш!","type":"изв.","description":"Извик за терање на магаре."},{"word":"ушак","type":"м.","description":"Курир, поштар."},{"word":"ушен","type":"прид.","description":"Што се однесува на уво, што е дел од уво. Ушно тапанче. Ушни школки. Ушен канал."},{"word":"ушест","type":"прид.","description":"Што е во форма на уво. Ушест був."},{"word":"уши","type":"и.","description":"Множина од уво."},{"word":"ушиќари","type":"св.","description":"Искористи некоја ситуација да добие материјална добивка на лесен начин."},{"word":"ушица","type":"ж.","description":"Метален дел на алатка со отвор во кој се става рачка, држалје и сл.; уво 4. Ушица од секира. Со ушиците од мотиката ги разбиваа грутките земја."},{"word":"ушиште","type":"ср.","description":"Аугументатив од уво. Магарешки ушишта."},{"word":"ушка","type":"прил.","description":"На вратот, обично носи некого на вратот и рамениците од друг човек; Го качува девојчето ушка. Кренете ги децата ушка додека да излезе од трњево."},{"word":"ушка","type":"несв.","description":"Тера добиток, обично магаре со извикот уш. Го ушка магарето."},{"word":"ушле","type":"м.","description":"Тој што има големи уши."},{"word":"ушлест","type":"прид.","description":"Што има големи уши. Ушлест човек."},{"word":"ушница","type":"ж.","description":"Накит што се носи на ушите; обетка, обетки."},{"word":"уште","type":"прил.","description":"За додавање кон означеното, додавање на ново количество или повторување на означеното дејство. Дојдоа уште двајца. Испи уште три пива. Собра уште три кошници грозје. Сплете уште еден џемпер."},{"word":"уштип","type":"м.","description":"Месечева мена кога месечината се подјадува, се намалува."},{"word":"ушурлија","type":"м.","description":"Тој што зема ушур, што сака да зема ушур."},{"word":"ушутка се","type":"св.","description":"Се збуни, се вртка натаму, наваму. Некако се ушутка и ништо не можеше да најде."},{"word":"ф","type":"глас","description":"Глас, безвучна согласка во македонскиот стандарден јазик, уснена според местото на образување, струјна според начинот на образување."},{"word":"фабрика","type":"ж.","description":"Поголемо производствено претпријатие со механизиран процес на производство, употреба на машини, со поголем број работници и со точно определена поделба на трудот. Текстилна фабрика. Фабрика за кожи. Фабрика за стакло. Фабрика за шеќер. Фабрика за конзерви."},{"word":"фабрикант","type":"м.","description":"Човек што поседува фабрика. Се обогати: стана фабрикант, индустријалец, милионер."},{"word":"фабрикат","type":"м.","description":"Производ изработен во фабрика. Фабрикат на индустријата за мотори."},{"word":"фабрикација","type":"ж.","description":"Фабричко производство на стоки. Фабрикација на стоки за широка потрошувачка."},{"word":"фабрикува","type":"несв.","description":"Произведува на фабрички начин. Фабрикува машини."},{"word":"фабула","type":"ж.","description":"Содржина, развој на настаните во едно литературно дело. Историска фабула. Новелистичка фабула. Лирска фабула. Занимлива фабула."},{"word":"фабулација","type":"ж.","description":"Создавање фабула. Фабулацијата како важен дел во создавањето на една литературна творба."},{"word":"фабулен","type":"прид.","description":"Што се однесува на фабула."},{"word":"фабулира","type":"св. и несв.","description":"Создаде, создава фабула. Романот го фабулира со леснотија. Фабулира дејство. Фабулира расказ."},{"word":"фабулозен","type":"прид.","description":"Што е како во фабула, неверојатен, чуден, необичен."},{"word":"фаворизација","type":"ж.","description":"Поткрепување некого или нешто од лична наклоност. Не покажуваше склоност кон фаворизација на никој од кандидатите. Фаворизацијата на таа идеја го однесе во погрешен правец."},{"word":"фаворизира","type":"несв.","description":"Поткрепува, дава предност некому или на нешто од лична наклоност. Обајцата ги фаворизира за членови на Управниот одбор. Тие мажи го фаворизирале својот пол."},{"word":"фаворизирачки","type":"прид.","description":"Што фаворизира. Фаворизирачки однос."},{"word":"фаворит","type":"м.","description":"Некој или нешто што има најмногу изгледи да победи на некој натпревар или конкурс. Таа песна се смета за фаворит на конкурсот. Фаворитот на трката пристигна трет. Кој е твој фаворит на натпреварот?"},{"word":"фагот","type":"м.","description":"Дрвен дувачки музички инструмент со длабок звук. Свири на фагот."},{"word":"фаготист","type":"м.","description":"Музичар што свири на фагот. Настапија двајца фаготисти."},{"word":"фаза","type":"ж.","description":"Одделен степен во развојот на нешто, етапа, стадиум. Нова фаза. Тешка фаза. Минлива фаза. Во која фаза е неговата болест?"},{"word":"фазан","type":"м.","description":"Вид ловна птица од родот кокошки со потекло од Западна Азија; Phasianus colchicus. Црнозлатен фазан. За ручек носеше фазани."},{"word":"фазанерија","type":"ж.","description":"Ограден простор каде што се одгледуваат фазани. Фазаните се одгледуваат во фазанерии."},{"word":"фазанов","type":"прид.","description":"Што се однесува на фазан, што е од фазан. Фазанови пердуви."},{"word":"фазла","type":"прил.","description":"Отповеќе, повеќе од определеното, од потребното. Фазла пари. И не ми рече (таа) ниту еден лаф фазла. Јас немам фазла животи."},{"word":"фазон","type":"м.","description":"Начин на изработка, облик, крој. Фазонот на палтата тогаш бил поинаков. Па кога ќе им даде фазон на реверите! Фазон на шапка."},{"word":"фазонира","type":"св. и несв.","description":"Оформи, оформува, обликува, даде, дава фазон. Му ја фазонира шапката. Му ја фазонира фризурата."},{"word":"фајанс","type":"м.","description":"Вид керамика од печена глина глазиран со бела непроѕирна глазура погоден за декорирање на украсни предмети."},{"word":"фајансен","type":"прид.","description":"Што се однесува на фајанс, што е од фајанс"},{"word":"фајде","type":"ср.","description":"(разг.) Корист, интерес. Од тоа нема фајде? Кога видела дека нема фајде, си заминала."},{"word":"фајделив","type":"прид.","description":"Корисен. Фајделива работа. Фајделива поука."},{"word":"фајл","type":"м.","description":"Програма и посебен дел од компјутерска програма, документ, слика, музичка композиција и друг тип на податоци запишани во дигитална форма и снимени, сместени како посебна логичка и физичка целост на некој носител на податоци: тврд диск, магнетна лента и др."},{"word":"фајронт","type":"м.","description":"Време кога се завршува со работата, особено во врска со ноќните локали и кафеани. Фајронт, сите дома! Ќе седиме до фајронт!"},{"word":"фак","type":"м.","description":"Стапица за фаќање птици, глувци. На таванот постави фак за глувци."},{"word":"факел","type":"м.","description":"Прачка, палка чиј еден крај е намотан со колчишта и премачкан со нешто што може да дава и одржува пламен. Коњаници наоружани со факли во рацете. Фрлил запален факел во бурињата со барут."},{"word":"факир","type":"м.","description":"Индиски аскет кој со упорно вежбање стекнува такви вештини што изгледаат невозможни и чудесни."},{"word":"факлоносец","type":"м.","description":"Тој што носи факел. Се погрижија за факлоносците."},{"word":"факсимил","type":"м.","description":"Верна копија, репродукција на ракопис, слика, цртеж итн. на оригиналот. Факсимил на стар ракопис. Факсимил на документ."},{"word":"факт","type":"м.","description":"Нешто што постои, што е стварно, што се случува. Очевиден факт. Неоспорен факт. Работите можат правилно да се оценат ако се познаваат фактите."},{"word":"фактички","type":"прид.","description":"Што е потврден како факт, постоен, вистинит. Фактичка состојба. Фактички резултати. Фактички докази."},{"word":"фактичност","type":"ж.","description":"Реалност, состојба, вкупно дејство на тоа што е фактично, што фактички постои."},{"word":"фактограф","type":"м.","description":"Тој што се занимава со фактографија, на кој изнесувањето на фактите му е основен пристап во проучувањето на нешто (особено на историските настани). Тој беше трудољубив фактограф на своето време."},{"word":"фактографија","type":"ж.","description":"Опишување на факти без навлегување во анализа. Авторот строго се придржува кон фактографијата."},{"word":"фактор","type":"м.","description":"Движечка сила, средство или услов за некој процес или појава. Политички фактор. Културните растенија својот живот го одвиваат во непосредна врска со факторите на надворешната средина."},{"word":"фактура","type":"ж.","description":"Сметка за продадена стока или извршена услуга со детален опис за видот, типот, цената и сл. на тоа што е предмет на фактурирање. Фактура за печатарски трошоци."},{"word":"фактурира","type":"св. и несв.","description":"Издаде, издава, наплати, наплатува фактура;"},{"word":"фактурист","type":"м.","description":"Тој што врши фактурирање."},{"word":"факултативен","type":"прид.","description":"Незадолжителен, што може да се избере по своја волја. Факултативен предмет на студии."},{"word":"факултет","type":"м.","description":"Посебна целина во рамките на еден универзитет каде што се изучуваат сродни дисциплини и специјалности. Педагошки факултет. Филолошки факултет. Медицински факултет. Заврши два факултета."},{"word":"факултетлија","type":"м.","description":"Човек со факултетско образование."},{"word":"фала","type":"изв.","description":"Израз за искажување благодарност. Фала ви за таа поука. Фала ти за разбирањето и поддршката во овие моменти."},{"word":"фалага","type":"ж.","description":"Направа за мачење, за тепање по стапалата. Нам не ни треба бич и фалага. ...ни ги тегнеа рацете и нозете, ни ги свиваа во железна фалага"},{"word":"фаланга","type":"ж.","description":"(истор., воен.) а) Збиена борбена формација составена од тешка пешадија вооружена со долги копја, јадро на античката македонска војска. Македонска фаланга. б) Слична таква борбена формација во античко време."},{"word":"фалба","type":"ж.","description":"пофалба."},{"word":"фалбаџија","type":"м.","description":"Тој што се фали самиот себеси. Нескромен фалбаџија. Силен на зборови, фалбаџија!"},{"word":"фалбаџиство","type":"ср.","description":"Неумерено фалење, обично самиот себеси. Зошто ни е ова фалбаџиство? Ја немаше во него веќе онаа животна сила и познатото фалбаџиство."},{"word":"фаленица","type":"ж.","description":"Фалење; Таа удри многу фаленици дека имаат со."},{"word":"фаленичар","type":"м.","description":"Тој што се фали. Сериозен е во зборовите и не е фаленичар."},{"word":"фали","type":"несв.","description":"Искажува пофалба за особините на некого или за својствата на нешто. Го фалеа во писмата дека вредно учел и работел. Ги фалеше соседите дека се едноставни и воздржливи. Толку ја фалеше колата, а веќе му се расипала."},{"word":"фали","type":"несв.","description":"Недостасува, недостига. Му фалат уште десет денари за играчката. Што уште им фали?"},{"word":"фалимент","type":"ср.","description":"Банкрот на фирма, стечај, неспособност за плаќање. Соседот мој ќе даде фалименто, многу е заборчен, а слаб е со капитал"},{"word":"фалинка","type":"ж.","description":"Недостаток. А што се однесува до некоја фалинка, нема да најдат."},{"word":"фалира","type":"св. и несв.","description":"Банкротира, отиде, оди под стечај. Или бргу ќе се збогатиме или бргу ќе фалираме. По неколку месеци дуќанот фалира."},{"word":"фалител","type":"м.","description":"Тој што фали, што претерува во давање пофалби. А фалители на светов има многу."},{"word":"фаличен","type":"прид.","description":"Што има некаков недостаток. Фаличен производ. Фалична кошула. Фаличен штоф."},{"word":"фалсификат","type":"м.","description":"Лажен, фалсификуван предмет, производ, документ итн. Таа наводна негова слика се покажа обичен фалсификат. Грд фалсификат."},{"word":"фалсификатор","type":"м.","description":"Тој што прави фалсификати. Фалсификатор на уметнички слики. Фалсификатор на документи. Фалсификатор на историјата."},{"word":"фалсификаторство","type":"ср.","description":"Правење фалсификати, измамништво со фалсификати. Ние сме против секакви фалсификаторства. Ги обвинија за фалсификаторство."},{"word":"фалсификација","type":"ж.","description":"Фалсификување на нешто. Фалсификација на документи."},{"word":"фалсификува","type":"св. и несв.","description":"Изработи, изработува нешто лажно. Го фалсификува потписот. Фалсификува пари."},{"word":"фалта","type":"ж.","description":"Набор на облека. Фустан со фалти. Фалти на здолништето. Фалти на панталоните."},{"word":"фалус","type":"м.","description":"Машки полов орган."},{"word":"фалусен","type":"прид.","description":"Што се однесува на фалус. Фалусен симбол."},{"word":"фалцет","type":"м.","description":"Највисоки тонови на машки глас при пеење."},{"word":"фалцетен","type":"прид.","description":"Што се однесува на фалцет. Фалцетно пеење."},{"word":"фалш","type":"м.","description":"Имитација. Тоа е оригинален производ или некој фалш? Стоката им е фалш."},{"word":"фалш","type":"прид.","description":"Што е неоригинален, лажен, погрешен. Фалш стока. Фалш пеење. Фалш изговор."},{"word":"фалшив","type":"прид.","description":"Лажен, фалсификуван. Фалшив билет. Фалшива лична карта. Фалшиви книжни пари."},{"word":"фалшира","type":"несв.","description":"Погрешно пее или погрешно свири. Повторно фалшира. Постојано фалшира."},{"word":"фама","type":"ж.","description":"Лош глас што се шири. Проблематична е фамата за хаосот во претпријатието. За тој човек се ширеше голема фама."},{"word":"фамилија","type":"ж.","description":"(разг.) семејство."},{"word":"фамилијарен","type":"прид.","description":"Што е во врска со фамилијата. Фамилијарен живот. Фамилијарни фотографии. Фамилијарна преписка."},{"word":"фамозен","type":"прид.","description":"(ирон.) Што е многу познат по своите особини, нашироко зборуван, всушност што не е таков каков што го зборуваат. Фамозен уметник."},{"word":"фан","type":"м.","description":"Почитувач на нешто или на некого (спортски клуб, натпреварувач, пејач и сл.). Евровизиски фанови. Фанови на некој поп пејач."},{"word":"фанариот","type":"м.","description":"Грци од цариградскиот кварт Фанар (Фенер), угледни и богати семејства во Цариград, подоцна назив за сите Грци во Турција."},{"word":"фанариотство","type":"ср.","description":"Особина, дејствување на фанариотите. Се пројавува неговиот отпор против грцизмот, односно фанариотството."},{"word":"фанатизам","type":"м.","description":"Неразумна преданост на некоја идеја, партија, личност итн., силно изразена занесеност, заблуденост. Верски фанатизам. Политички фанатизам. Во својот фанатизам уништувале културни споменици."},{"word":"фанатизира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави некој да стане фанатик. Тој настан ја фанатизира нејзината посветеност во добротворните организации."},{"word":"фанатик","type":"зам.","description":"Тој што е страсно, фанатички приврзан кон нешто, што е обземен од фанати Верски фанатик."},{"word":"фанатичен","type":"прид.","description":"Што е обземен од фанатизам, што пројавува фанатизам. Фанатичен поборник за социјални права. Фанатична помиреност со судбината. Фанатична увереност во нешто. Фанатична занесеност."},{"word":"фанела","type":"ж.","description":"Волнена или платнена поткошула. Таа му покажа две фанели. Дебели волнени фанели."},{"word":"фанк","type":"м.","description":"Вид модерна поп-музика со силен ритам, темелник на диско-музиката настаната кон крајот на 60‒те години на дваесеттиот век."},{"word":"фанта","type":"ж.","description":"Вид коцкарска игра со фрлање паричка на обележана линија. Децата што играат фанта треба да се казнат."},{"word":"фантазер","type":"м.","description":"Човек што има склоност кон фантазирање, мечтател; занесеник, сонувач. Занесен фантазер. Бившиот фантазер сепак успеа убаво да го уреди својот мал свет."},{"word":"фантазерство","type":"ср.","description":"Склоност кон фантазирање, особина, пројава на фантазер. Тој ја сметаше таа работа за штетно и опасно фантазерство."},{"word":"фантазија","type":"ж.","description":"а) Способност да се замислува, да се претставува нешто во свеста, без непосредно да се види, да се почувствува; вообразба, мечта. Детски фантазии. Младешки фантазии. Творечка фантазија. Болна фантазија. Бујна фантазија. б) Плод на таква способност, на вообразба, на мечта. Авторката имала жива фантазија."},{"word":"фантазира","type":"несв.","description":"Си замислува нешто, се занесува, мечтае. Наместо да работи, фантазира. Фантазираше за некое праведно уредување во светот. Фантазира за успех во кариерата."},{"word":"фантазмагорија","type":"ж.","description":"Необично, несфатливо, загадочно, фантастично привидение, визија."},{"word":"фантазмагоричен","type":"прид.","description":"Што е плод на фантазмагорија, што се засновува врз фантазмагорија. Сликите во делото се редат: од реални до фантазмагорични."},{"word":"фантаст","type":"м.","description":"Фантазер, мечтател. Тој беше фантаст и сонувач. Не беше единствен фантаст во тој пасивен предел."},{"word":"фантастика","type":"ж.","description":"Тоа што е плод на фантазија, што е измислено, чудно, натприродно."},{"word":"фантастичен","type":"прид.","description":"Што е плод на фантазија; фантастика_1_2 Фантастичен расказ. Фантастични приказни."},{"word":"фантизма","type":"ж.","description":"Сениште, привидение. Го плашеа фантазмите од минатото. За‒пишувачот бележел главно фантазми."},{"word":"фантом","type":"м.","description":"Сениште, привидение, дух. Се насобрале околу него фантоми, го влечеле за нос и за уши, му ги чепкале забите со црни нокти."},{"word":"фантомка","type":"ж.","description":"Маска што се става преку лицето со прорези за очите со цел да не се препознае лицето што ја носи. Напаѓачите носеле фантомки на главите."},{"word":"фанфара","type":"ж.","description":"Кратка свечена мелодија за лимени дувачки инструменти."},{"word":"фанфарен","type":"прид.","description":"Што се однесува, што е за фанфари, што е придружен од фанфари. Фанфарен почеток. Фанфарна мелодија."},{"word":"фанфарство","type":"ср.","description":"Накитеност, фалбаџиство во однесувањето или зборувањето. Ве молам, без секакво фанфарство."},{"word":"фап!","type":"изв.","description":"За изразување или претставување нагло, неочекувано, без движење при фаќање, земање, добивање нешто. Ќе дојде први и ... фап ‒ платичка!"},{"word":"фар","type":"м.","description":"Предна голема светилка со рефлектор (најчесто две) на моторни возила за осветлување на патот."},{"word":"фара","type":"ж.","description":"Народ, род, потекло, сој. Најдете си кум спроти себе, од вашата фара."},{"word":"фараон","type":"м.","description":"(истор.) Владетел во стариот Египет."},{"word":"фараонов","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што е на фараон. Фараонова ќерка."},{"word":"фараш","type":"м.","description":"Сад за ѓубре, ѓубрарник."},{"word":"фарба","type":"ж.","description":"Боја. Фарба за коса. Фарба за јајца."},{"word":"фарба","type":"несв.","description":"Бојадисува. Ја фарбаат оградата зелено. Почна да ја фарба косата костенлива."},{"word":"фарисеј","type":"м.","description":"(истор.) Припадник на религиозно-политичка секта во древна Јудеја што се истакнувала со строго одржување на сите обреди, со надворешна, лицемерна побожност."},{"word":"фарисејство","type":"ср.","description":"Лицемерство."},{"word":"фарк","type":"прид.","description":"Итар, снаодлив. Оваа пофарк ќе излезе од сите нашински невести. Треба да се види која е пофарк во домаќинлакот."},{"word":"фарма","type":"ж.","description":"Земјиштен посед, заедно со објектите на него, на кој се одгледуваат земјоделски култури или стока и живина. Живинарска фарма. Сточарска фарма."},{"word":"фармак","type":"м.","description":"Отров. Му ставиле фармак во јадењето."},{"word":"фармаколог","type":"м.","description":"Специјалист по фармакологија."},{"word":"фармакологија","type":"ж.","description":"Наука што го проучува дејството на лековите врз организмот."},{"word":"фармакопеја","type":"ж.","description":"Книга или збирка прописи за подготвувањето, чувањето и постапувањето со лековите."},{"word":"фармацевт","type":"м.","description":"Специјалист по фармација. Син му стана фармацевт. Колку фармацевти имате вработено во аптеката?"},{"word":"фармацевтски","type":"прид.","description":"Што се однесува на фармацевт. Фармацевтската работа навидум е лесна, но бара многу знаење и голема одговорност."},{"word":"фармација","type":"ж.","description":"Наука за познавањето, подготвувањето, испитувањето, издавањето и чувањето на лековите; аптекарство. Фармацијата како наука се развива многу брзо."},{"word":"фармер","type":"м.","description":"Сопственик на фарма. Протест на фармерите поради откупот на млекото. Асоцијација на фармери."},{"word":"фармерки","type":"и.","description":"Панталони, првенствено сини од јако платно (тексас) за работа на фарма."},{"word":"фармски","type":"прид.","description":"Што се однесува, што припаѓа на фарма. Фармски животни. Фармски начин на одгледување добиток."},{"word":"фарса","type":"ж.","description":"(книж.) Посебен вид комедија во која смешното се постигнува со двосмисленост на зборовите и со груби шеги и смешни ефекти."},{"word":"фарсичен","type":"прид.","description":"Што има карактер на фарса, што се прима, што се сфаќа како фарса."},{"word":"Фарски Острови","type":"и.","description":"Данска група острови меѓу Норвешкото Море и Северниот Атлантски Океан."},{"word":"фасада","type":"ж.","description":"а) Предната страна, лицето на зграда. б) Надворешната површина на зградата. Ја обновија фасадата. Ставија нова фасада."},{"word":"фасаден","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на фасада. Фасаден камен. Фасадни украси."},{"word":"фасадер","type":"м.","description":"Работник што изработува фасади. На крајот настапуваат фасадерите."},{"word":"фасонка","type":"ж.","description":"Направа во која се завртува светилката и на тој начин се поврзува со електричната инсталација. Ги украле дури и фасонките од станот. Светилката не одговара на фасонката."},{"word":"фасцикла","type":"ж.","description":"Кутија, тврди корици за чување документи, акти и сл.; Сите документи за него ги најдов во три фасцикли."},{"word":"фасцинантен","type":"прид.","description":"Што фасцинира, што воодушевува, што восхитува. Со фасцинантна нежност нејзината виолина го исполнуваше просторот."},{"word":"фасцинација","type":"ж.","description":"Одушевеност, восхит. Намерата на критичарот е да се согледаат некои опсесии и фасцинации на поетот."},{"word":"фасцинира","type":"св. и несв.","description":"Воодушеви, воодушевува; восхити, восхитува. Неговата искреност и енциклопедиска информираност нè фасцинира."},{"word":"фасциниран","type":"прид.","description":"Што е восхитен, што е воодушевен. Таа беше фасцинирана од неговата музика."},{"word":"фат","type":"м.","description":"Умешност, дарба, способност, вештина во работата, особено со раце. За тоа треба фат. Везилката треба да има фат."},{"word":"фатален","type":"прид.","description":"Што е судбоносен, неизбежен, погубен, смртоносен. Фатален миг. Фатална грешка. Фатални последици. Фатална болест."},{"word":"фатализам","type":"м.","description":"Верување дека појавите и настаните се предопределени и судбински неизбежни."},{"word":"фаталист","type":"зам.","description":"Тој што е обземен од фатали"},{"word":"фаталистички","type":"прид.","description":"Што се однесува на фаталист и на фатали"},{"word":"фатаморгана","type":"ж.","description":"Оптичка појава, мамка во атмосферата (обично во пустините и на морињата) кога, поради прекршување и полно одбивање на светлосните зраци, се чини како во далечината да се гледаат оази, предели, предмети што ги нема таму."},{"word":"фатен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од фати."},{"word":"фатеност","type":"ж.","description":"Состојба на тој што е фатен, неподвижен, парализиран. Фатеноста на ногата значеше несигурна иднина, за него и за неговите деца."},{"word":"фати","type":"св.","description":"Земе нешто или некого со рака. Го фати детето за рака."},{"word":"фатка","type":"ж.","description":"Специјално направено парче текстил за фаќање жешки предмети."},{"word":"фаул","type":"м.","description":"Груб прекршок во спортска игра. Тој беше исклучен поради груб фаул."},{"word":"фаулира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави груб прекршок во спортска игра. Го фаулира напаѓачот веднаш пред голот."},{"word":"фауна","type":"ж.","description":"Животински свет на едно подрачје, област и сл. или во определен период од историјата на Земјата."},{"word":"фах","type":"м.","description":"Потесна струка, специјалност во некоја дејност, знаење, наука."},{"word":"фахман","type":"м.","description":"Стручњак во некоја гранка, вешто лице во некоја работа. Фахман е за правење торти."},{"word":"фаца","type":"ж.","description":"Лице, физиономија; израз на лицето. Ме фати страв од тие бледи фаци на луѓето околу него. Правам глупава фаца и излегувам."},{"word":"фацијален","type":"прид.","description":"Што се однесува, што припаѓа на лицето. Фацијални мускули."},{"word":"фаша","type":"ж.","description":"Лента од кожа, обично за опинци, или од друг материјал во вид на лента: изорана земја, трева во облик на лента, и сл. Исеков фаша за две рала опинци."},{"word":"фашизам","type":"м.","description":"Идеолошко-политичко движење што се појавило во почетокот на 20‒тиот век во Италија и се реализирало подоцна како систем на владеење што се карактеризира со авторитарен национализам, отворена диктатура со полна контрола на сите облици на општествениот живот, расизам и територијална агресија."},{"word":"фашизација","type":"ж.","description":"Процес на воведување фашистички ставови и управување во одреден систем, политичка организација и сл."},{"word":"фашизира","type":"св. и несв.","description":"Воведе, воведува фашистички методи и ставови."},{"word":"фашира","type":"св. и несв.","description":"Раздроби, раздробува месо на ситни парчиња."},{"word":"фаширан","type":"прид.","description":"За месо ‒ раздробено на ситни парчиња. Фаширана шницла. Фаширан ролат."},{"word":"фашист","type":"м.","description":"Приврзаник на фашизмот, припадник на фашистичка организација."},{"word":"фашистички","type":"прид.","description":"Што се однесува, што припаѓа на фашизам и на фашист."},{"word":"фебрилен","type":"прид.","description":"Што се однесува на грозница, треска, што има грозница; трескав, грозничав. Пациентот ја надмина фебрилната фаза од болеста."},{"word":"февруари","type":"м.","description":"Вториот месец од календарската година;"},{"word":"федер","type":"м.","description":"Еластична метална лента во разни форми или жица, обично спирално навиткана, што се враќа во првобитната форма кога престанува силата што дејствува врз неа."},{"word":"федерален","type":"прид.","description":"Што се однесува на федерација, што припаѓа на федерација. Федерална единица. Федерална полиција."},{"word":"федерализам","type":"м.","description":"Државно уредување врз федеративни принципи."},{"word":"федерализација","type":"ж.","description":"Процес на воведување и изградување систем на федеративно државно уредување."},{"word":"федерализира","type":"св. и несв.","description":"Воведе, воведува систем на федеративно уредување во државата."},{"word":"федералист","type":"м.","description":"Приврзаник на федерализмот."},{"word":"федералистички","type":"прид.","description":"Што се однесува, што припаѓа на федералист и на федерација."},{"word":"федеративен","type":"прид.","description":"Што е во состав на федерација, што припаѓа на федерација, сојузен. Федеративна република. Федеративно државно уредување."},{"word":"федерација","type":"ж.","description":"Облик на уредување во кој државата е составена од повеќе единици со посебен статус и права во однос на федеративната држава; сојузна држава."},{"word":"федерира","type":"св. и несв.","description":"Се стегне и се растегне, се стега и се растега под притисок. Креветот добро федерира."},{"word":"фекален","type":"прид.","description":"Што доаѓа од канализација, отпаден. Фекални води. Фекални бактерии."},{"word":"фекалија","type":"ж.","description":"Нечистотија, талог, измет, најчесто од канализација. Погон за одвод и депонирање на фекалиите."},{"word":"фела","type":"ж.","description":"Род, вид."},{"word":"фелер","type":"м.","description":"Грешка, особено при текстилното производство. Блузата навистина е со фелер, но затоа е поевтина."},{"word":"фелеричен","type":"прид.","description":"Што е со грешка во производството. Продаваат фелерична стока."},{"word":"фелија","type":"ж.","description":"Пресечено парче леб или некакво овошје. Изеде една фелија леб."},{"word":"фељтон","type":"м.","description":"Литературно-новинарски текст во кој живо и духовито се разгледува определена литературна, уметничка, популарнонаучна, општествено-политичка или друга тема, наменет за поширок круг читатели."},{"word":"фељтонист","type":"м.","description":"Тој што пишува фељтони. Награда за истакнат фељтонист."},{"word":"феминизам","type":"м.","description":"Движење што се залага жената да има еднакви права како мажот во работните односи и во социјалната положба. Феминизмот како движење за правата на жената, наоѓа свој одраз и во литературата."},{"word":"феминизира се","type":"св. и несв.","description":"Добие, добива карактеристики на жена. Забележуваш како момчето постепено се феминизира."},{"word":"феминизсран","type":"прид.","description":"Обично за маж: што има карактеристики, особини на жена. Во последно време станува изразито феминизиран во начинот на зборување, во гестикулацијата."},{"word":"феминист","type":"м.","description":"Приврзаник на феминизмот."},{"word":"фен","type":"м.","description":"Топол, сув пролетен ветер на Алпите."},{"word":"фенер","type":"м.","description":"Светилка со заштитна кутија во која е сместен изворот на светлината (пламен од свеќа и сл.). Луѓето одеа со запалени фенери."},{"word":"фенерџија","type":"м.","description":"Тој што е задолжен за палење и гаснење на јавните фенери. Фенерџијата почна да ги пали фенерите."},{"word":"Феникија","type":"ж.","description":"Древна држава на Блискиот Исток."},{"word":"феникс","type":"м.","description":"(мит.) Митска птица што при крајот на животниот век изгорува, а потоа одново се раѓа од својата пепел."},{"word":"феномен","type":"м.","description":"Појава податлива на спознание. Природен феномен."},{"word":"феноменален","type":"прид.","description":"Извонреден, исклучително способен или добар. Филмот е феноменален."},{"word":"фер","type":"прид.","description":"Чесен, правичен, непристрасен (за лице, постапка, однос). Фер однесување. Фер играч."},{"word":"фереџе","type":"ж.","description":"Горен дел од облеката кај муслиманките, која го покрива лицето на жената. Жената носеше фереџе. Дошло време на девојката да ѝ го покријат лицето со фереџе."},{"word":"ферибот","type":"м.","description":"Брод со голема платформа за превоз на патници, стоки, возила, возови во крајбрежната пловидба. Од плоштадот се гледа широкото пристаниште, од кое заминуваат фериботите за островот."},{"word":"ферија","type":"ж.","description":"Подолг училиштен одмор, распуст во летно време или за празници."},{"word":"феријален","type":"прид.","description":"Што се однесува на ферии; што е наменет за организирање, поминување на фериите. Феријален дом. Феријален сојуз. Феријално одморалиште."},{"word":"феријалец","type":"м.","description":"Член на феријален сојуз. Феријалците годинава ќе летуваат во Дубровник."},{"word":"ферма","type":"несв.","description":"Почитува, обрнува внимание некому. Не ферма никого. Не ферма ни татко, ни мајка. Кој го ферма?!"},{"word":"ферман","type":"м.","description":"(истор.) Султански указ."},{"word":"фермене","type":"ср.","description":"Машки елек без ракави, изработен од чоја или шајак украсен со гајтани."},{"word":"фермент","type":"м.","description":"Органски материи што се создаваат во живите организми, способни во минимални количини силно да ги забрзаат хемиските реакции без самите да се променат; Ферментите се сложени органски соединенија, кои се содржани во секоја жива клетка."},{"word":"ферментативен","type":"прид.","description":"Што се однесува на фермент."},{"word":"ферментација","type":"ж.","description":"Процес на вриење, хемиски процес што го менува шеќерот во алкохол."},{"word":"ферментира","type":"св. и несв.","description":"Се најде, се наоѓа во процес на вриење, ферментација."},{"word":"феро-","type":"претс.","description":"Прв дел од сложенки што означува железо: феролегура, фероманган, фероникел и др."},{"word":"феромагнетски","type":"прид.","description":"Што има силно изразени магнетски својства."},{"word":"фес","type":"м.","description":"Вид турска црвена капа, во облик на пресечен конус, со црн пискул од средината на горната површина."},{"word":"фестивал","type":"м.","description":"Периодична културна или уметничка манифестација. Скопски фестивал на забавни мелодии. Фестивал на пивото. Џез фестивал."},{"word":"фетиш","type":"м.","description":"Обожаван предмет на кој му се припишуваат натприродни сили."},{"word":"фетишизам","type":"м.","description":"Обожавање на предмет или на некоја активност во животот на човекот. Фетишизам кон животните кај некои народи."},{"word":"фетишист","type":"зам.","description":"Тој што пројавува фетиши"},{"word":"фетус","type":"м.","description":"Зачнато бебе, особено по осмата недела од зачнувањето. Положба на фетусот во бременоста."},{"word":"феуд","type":"м.","description":"Земја во сопственост на феудалец."},{"word":"феудализам","type":"м.","description":"Општествено-економско уредување во кое феудалците биле сопственици на средствата за производство и имале неограничена власт на својот феуд, а селаните биле во крепосна зависност."},{"word":"феудблен","type":"прид.","description":"Што се однесува на феуд и феудали Феудално устројство. Феудален имот."},{"word":"феудблец","type":"м.","description":"Земјопоседник, сопственик на феуд и на другите наследни привилегии во феудализмот."},{"word":"феферон","type":"ж.","description":"Ситно луто пиперче"},{"word":"фигура","type":"ж.","description":"Изработена форма од некој материјал. Шаховска фигура. Порцелански фигури."},{"word":"фигуративен","type":"прид.","description":"Искажан пренесено или во разни форми на сликовито изразување. Фигуративно значење на зборовите."},{"word":"фигурина","type":"ж.","description":"Малечка декоративна скулптура на човек или животно. Домот му беше украсен со различни фигурини изработени од стакло, дрво и бронза. Жената потсетуваше на кревка фигурина од стаклен излог."},{"word":"фигурира","type":"несв.","description":"Се појавува, учествува. Неговото име фигурира на листата за резервни играчи."},{"word":"фидан","type":"м.","description":"Младо стебленце."},{"word":"фиданбојлија","type":"прид.","description":"Што има витка става. Машкото ми растеше како фиданбојлија."},{"word":"фиде","type":"ср.","description":"Тенки, долги тестенини, обично свиткани во клопче, наменети за подготвување супи. Во супата стави малку фиде. Супа со фиде."},{"word":"фидеизам","type":"м.","description":"Назадно учење што ја става религијата пред науката."},{"word":"фидеист","type":"м.","description":"Приврзаник на фидеизмот."},{"word":"физијатар","type":"м.","description":"Лекар по физикална медицина."},{"word":"физика","type":"ж.","description":"Природна наука што ги проучува општите својства и градбата на материјата, формите на нејзиното движење и промени, појавите во природата и закономерностите по кои тие појави се случуваат."},{"word":"физикалец","type":"м.","description":"Тој што работи физичка работа, физички работник."},{"word":"физио-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложени зборови што означуваат природа и тоа што е повразно со природата: физиологија, физиотерапија."},{"word":"физиолог","type":"м.","description":"Специјалист по физиологија."},{"word":"физиологија","type":"ж.","description":"Наука што ги проучува функциите на организмот."},{"word":"физиолошки","type":"прид.","description":"Што се однесува на физиологијата како наука."},{"word":"физиономија","type":"ж.","description":"Лице, цртите на лицето, изглед на лицето. Непозната физиономија. Прекари настанати по физиономијата на човекот. Продуховена физиономија."},{"word":"физиономист","type":"м.","description":"Тој што се занимава со физиономијата на луѓето, што може по физиономијата да го открие карактерот на човекот."},{"word":"физиотерапевт","type":"м.","description":"Специјалист по физиотерапија."},{"word":"физиотерапија","type":"ж.","description":"Начин, метода на лекување со физички средства (светло, топлина, вода, струја, масажа, магнет, механички направи и др.)."},{"word":"физичар","type":"м.","description":"Специјалист по физика."},{"word":"физички","type":"прид.","description":"Што се однесува на физиката како наука, на појавите и процесите со кои се занимава физиката. Физички закони и појави. Физичка лабораторија."},{"word":"фијакерист","type":"м.","description":"Тој што управува со фијакер."},{"word":"фијаско","type":"ср.","description":"Голем, целосен неуспех. Доживеа фијаско. Семејно фијаско."},{"word":"фиксатив","type":"м.","description":"Хемиска супстанција што служи за фиксирање, за зацврстување, обично на боја, на фотографија, филм и сл., при подготовка на разни препарати."},{"word":"фиксативен","type":"прид.","description":"Што определува, што зацврстува."},{"word":"фиксатор","type":"м.","description":"фиксатив."},{"word":"фиксација","type":"ж.","description":"Процес на фиксирање со кој нешто се прави да биде постојано, зацврстено, трајно, непроменливо. Средства за фиксација."},{"word":"фиксен","type":"прид.","description":"Што е точно утврден, постојан, непроменлив. Фиксен курс на денарот. Фиксна плата. Фиксен износ."},{"word":"фиксир","type":"м.","description":"Хемиско средство со кое фотографијата по развивањето се прави постојана, отпорна на светлост."},{"word":"фиксира","type":"св. и несв.","description":"Зацврсти, зацврстува во една положба Го фиксира зглобот со завој. Ги фиксира боите. Кројачот ја фиксира поставата на сакото."},{"word":"фиктивен","type":"прид.","description":"Што се јавува како фикција, што е измислен, што не постои. Фиктивен брак. Фиктивна борба. Фиктивен капитал. Фиктивен свет."},{"word":"фикус","type":"м.","description":"Декоративно собно растение со крупни цврсти и сјајни листови; Ficus elastica."},{"word":"фикција","type":"ж.","description":"Нешто што не суштествува во реалноста, што е измислено, непостојно. Поетска фикција. Си создал своја фикција место реалниот свет."},{"word":"фил","type":"м.","description":"Крем или слична слатка маса за полнење на колачи, торти и сл. Фил од бадеми."},{"word":"фил","type":"м.","description":"Слон. Млеко од фил."},{"word":"-фил","type":"претс.","description":"Како втор дел од сложени зборови со значење што сака нешто, што е расположен кон нешто: словенофил, филмофил, библиофил и др."},{"word":"Филаделфија","type":"ж.","description":"Град во САД."},{"word":"филантроп","type":"м.","description":"Тој што ги сака луѓето; добротвор; човекољубец."},{"word":"филантропија","type":"ж.","description":"Човекољубивост, благонаклоност, љубов спрема други луѓе."},{"word":"филантропски","type":"прид.","description":"Што се однесува на филантроп и филантропија. Филантропски карактер."},{"word":"филателија","type":"ж.","description":"Систематско собирање, проучување на поштенски марки и други сродни поштенски изданија (коверти и сл.)."},{"word":"филателист","type":"м.","description":"Тој што се занимава со филателија."},{"word":"филдиш","type":"м.","description":"Слонова коска."},{"word":"филдишен","type":"прид.","description":"Што е од слонова коска. Филдишен чешел."},{"word":"филети","type":"и.","description":"Тенки шницли од рибино месо. Уред за смрзнување на рибини филети."},{"word":"филигран","type":"м.","description":"Техника на изработување накит од тенка златна или сребрена жица слична на тантела."},{"word":"филиз","type":"м.","description":"Младо стебленце, ластар. Отстрануње филизи."},{"word":"филизи","type":"несв.","description":"Отстранува филизи."},{"word":"филијала","type":"ж.","description":"Оддел, клон на некоја установа, големо претпријатие и сл. Филијала на Стопанска банка."},{"word":"филијација","type":"ж.","description":"Врска меѓу родителите и децата, потекло, непишано правило според кое на секој поединец му е одредено местото во потесната и во пошироката сродничка група на која ѝ припаѓа."},{"word":"филипика","type":"ж.","description":"(истор.) Остар политички говор на старогрчкиот говорник Демостен против кралот Филип Македонски."},{"word":"Филипини","type":"ср.","description":"Островска држава во Азија."},{"word":"филистер","type":"м.","description":"Самозадоволен и ограничен човек со тесен секојдневен и малограѓански хоризонт и лицемерно поведение."},{"word":"филистерство","type":"ср.","description":"Состојба на филистер."},{"word":"филм","type":"м.","description":"Тенка целулоидна лента за снимање во кинематографијата и фотографијата. Има ли филм во фотоапаратот. Колор филм. Црно-бел филм."},{"word":"филмаџија","type":"м.","description":"Тој што работи на филм, филмски работник."},{"word":"филмолог","type":"м.","description":"Тој што се занимава со филмологија."},{"word":"филмологија","type":"ж.","description":"Наука што го проучува филмот."},{"word":"филмофил","type":"м.","description":"Тој што многу сака да гледа филмови."},{"word":"филмски","type":"прид.","description":"Што се однесува, што припаѓа на филм. Филмска лента. Филмско платно. Филмско студио."},{"word":"филмува","type":"несв.","description":"Пренесува на филм некој настан, книжевно дело, снима филм."},{"word":"филов","type":"прид.","description":"Што е од фил2, што му припаѓа на фил2, слонов."},{"word":"филодендрон","type":"м.","description":"Декоративно собно растение по потекло од тропските области, се одгледува поради декоративните листови; Philodendron scandens."},{"word":"филозоф","type":"м.","description":"Специјалист по филозофија, тој што се занимава со филозофија."},{"word":"филозофија","type":"ж.","description":"а) Наука за најопштите закони за развитокот на природата, на човечкото општество и на мислењето. б) Учењето на некој филозоф. Филозофијата на Кант."},{"word":"филозофира","type":"несв.","description":"Се занимава со филозофија, размислува за филозофски прашања."},{"word":"филозофски","type":"прид.","description":"Што се однесува на филозофија 1 и филозоф Филозофски факултет. Филозофска категорија. Филозофско прашање."},{"word":"филоксера","type":"ж.","description":"(зоол.) Инсект, лисна вошка што го напаѓа листот и коренот на виновата лоза; Phylloxera vastatrix."},{"word":"филолог","type":"м.","description":"Тој што се занимава со филологија."},{"word":"филологија","type":"ж.","description":"Севкупност од научни дисциплини што ја изучуваат културата на еден народ изразена преку јазикот и литературата. Класична филологија. Словенска филологија. Романска филологија."},{"word":"филолошки","type":"прид.","description":"Што се однесува, што припаѓа на филолог и филологија, што е заснован на методите на филологијата. Филолошки факултет. Филолошки испитувања."},{"word":"филтер","type":"м.","description":"(техн.) Прибор, направа или материја за прочистување на течности, гасови и сл. Цигари со филтер. Филтер за кафе. Филтер за масло. Филтер за воздух."},{"word":"филтер-хартија","type":"ж.","description":"Специјална порозна хартија за филтрирање."},{"word":"филтрат","type":"м.","description":"Течност што поминала низ филтер."},{"word":"филтрација","type":"ж.","description":"Процедување низ филтер, процес на филтрирање."},{"word":"филтрира","type":"св. и несв.","description":"Процеди, процедува, прочисти, прочистува, пропушти, пропушта низ филтер материја во течна или гасовита состојба. Ја филтрираат водата за пиење. Лаборантите во клиничката лабараторија, за определени анализи ја филтрираат крвта. Филтрите вградени во современите возила ги филтрираат издувните гасови."},{"word":"филува","type":"несв.","description":"Премачкува, полни со нешто. Домаќинката ја филува тортата со млечен крем и свежо овошје. Таа ги филуваше палачинките со мед и мелени ореви."},{"word":"филхармонија","type":"ж.","description":"Симфониски оркестар."},{"word":"филхармоничар","type":"м.","description":"Музичар што учествува во филхармониски оркестар."},{"word":"филц","type":"м.","description":"Валано сукно од зајачко или друг вид влакно за изработка на шапки, кебиња, разни филтри, украсни предмети и др."},{"word":"филџан","type":"м.","description":"Сад од кој се пие кафе, чај, шербет или салеп, првобитно без рачка. Филџан кафе."},{"word":"фиљан","type":"зам.","description":"Некој, тој и тој, негде; Фиљан човек. Фиљан село."},{"word":"фин","type":"прид.","description":"Што е истанчен, изгладен, нежен, деликатен. Фини црти на лицето."},{"word":"финале","type":"ср.","description":"Крај, свршеток на нешто. Трагично животно финале."},{"word":"финален","type":"прид.","description":"Завршен, краен, конечен. Финален производ. Финален натпревар. Финална сцена."},{"word":"финализација","type":"ж.","description":"Процес на завршување, довршување на нешто, завршна фаза на нешто. Тука производите влегуваат во процес на финализација."},{"word":"финалист","type":"м.","description":"Тој што влегол во финале, што се натпреварува во финале."},{"word":"финанс","type":"м.","description":"Даночен службеник."},{"word":"финансиер","type":"м.","description":"Тој што финансира, што вложува пари во нешто."},{"word":"финансии","type":"и.","description":"Целокупност од парични средства, парични операции, трансакции поврзани со функционирањето на државата. Министерство за финансии."},{"word":"финансира","type":"св. и несв.","description":"Вложи, вложува пари во некоја работа. Тој ја финасираше изградбата на фабриката. Учениците го финансираа последниот број на училишниот весник. Министерството за наука ја финансира дејноста на институциите од национален интерес."},{"word":"финансиски","type":"прид.","description":"Што се однесува на организацијата на финансиите; паричен. Финансиска криза. Финансиски план. Финансиски проблеми. Финансиско работење."},{"word":"финансист","type":"м.","description":"Специјалист по финансии."},{"word":"фингира","type":"св. и несв.","description":"Измисли, измислува, намести, наместува како да е вистинито. Фингираше дека е болен."},{"word":"финеса","type":"ж.","description":"Поединост, особеност, тоа што е особено фино, префинето, истанченост, нежност. Филигрански вокални финеси. Уште неколку финеси за крај и завршуваме со работа."},{"word":"финиш","type":"м.","description":"(спорт.) Завршен дел на спортски натпревар во брзина. Тој нема сили да го издржи финишот."},{"word":"финишира","type":"св. и несв.","description":"(спорт.) Заврши, завршува спортски натпревар. Тој финишира проследен со овации на публиката."},{"word":"финк","type":"м.","description":"Кожурец на свилената буба."},{"word":"Финска","type":"ж.","description":"Држава во Европа."},{"word":"финта","type":"ж.","description":"(разг.) Ситно лукавство, измама, штос. Тој цело време се служи со финти."},{"word":"фиока","type":"ж.","description":"Четвртеста кутија во маса, плакар што се извлекува. Пребарува по фиоките во бирото."},{"word":"фиокар","type":"м.","description":"Шкаф, орманче со фиоки."},{"word":"фира","type":"ж.","description":"Губење тежина на стока поради исушување, скапување, повредување и сл.; отпадок."},{"word":"фиран","type":"прид.","description":"Само во изразот фиран стори (направи) со значење: упропасти, уништи, опустоши."},{"word":"Фиренца","type":"ж.","description":"Град во Италија."},{"word":"фирка","type":"несв.","description":"Дува силно. Тука многу фирка."},{"word":"фирма","type":"ж.","description":"Трговско или индустриско претпријатие. Отвори фирма за извоз на стоки. Угледна фирма."},{"word":"фирмарина","type":"ж.","description":"Давачка на државата од страна на фирмите."},{"word":"фирмописец","type":"м.","description":"Лице што пишува фирми."},{"word":"фирнајс","type":"м.","description":"Маслена или смолеста течност со која се премачкуваат разни дрвени или метални предмети за да се заштитат од влага и воздух."},{"word":"фироса","type":"св.","description":"Упропасти, уништи. Сè фироса. Ги фироса алиштата."},{"word":"фирц","type":"м.","description":"Лабав бод со кој се подготвува материјалот за шиење. Извади го фирцот."},{"word":"фирца","type":"несв.","description":"Прошива на рака, лабаво, шие пред конечното шиење на машина. Го фирца палтото за да може да го проба."},{"word":"фис","type":"м.","description":"Племе, братство, сој. Па нели сме фис."},{"word":"фис!","type":"изв.","description":"Звук што се слуша при удар, особено на камшик, прачка и сл."},{"word":"фисија","type":"ж.","description":"Цепење, делење на атомското јадро при што се ослободува голема количина енергија. Јадрена фисија."},{"word":"фисионен","type":"прид.","description":"Што се однесува на фисија."},{"word":"фискал","type":"м.","description":"Правен застапник на државната благајна."},{"word":"фискален","type":"прид.","description":"Што се однесува на фискус. Фискална управа. Фискални даноци. Фискална политика."},{"word":"фискија","type":"ж.","description":"Цевка од која тече вода, славина. Ќе работиме додека трае и последната фискија од онаа богата, надојдена вода."},{"word":"фискултура","type":"ж.","description":"Физичка култура."},{"word":"фискултурен","type":"прид.","description":"Што се однесува на фискултура. Фискултурна сала."},{"word":"фискултурник","type":"м.","description":"Тој што професионално се занимава со спорт, со фискултура, спортист; професор по фискултура."},{"word":"фискус","type":"м.","description":"Државна благајна."},{"word":"фистак","type":"м.","description":"Суптропско овошно дрво што дава мали јајчести плодови со тврда обвивка, распукана по средишниот дел; Pistacia vera."},{"word":"фистула","type":"ж.","description":"(мед.) Отвор, гноен канал на кожата. Ако процесот долго трае, од овие гнојни огништа се создаваат фистули од кои тече гној."},{"word":"фит","type":"прид.","description":"Што е готов, способен, што е во добра форма. Сите играчи се фит."},{"word":"фит","type":"прил.","description":"Изедначено, рамно. Сега сме фит. Да бидеме фит на фит."},{"word":"фитил","type":"м.","description":"Памучна лента, врвца што гори во ламба, кандило, свеќа и сл. Фитилот на ламбата догорел. Го потсили фитилот на петролејката."},{"word":"фитилен","type":"прид.","description":"Што се однесува на фитил. Фитилен пламен."},{"word":"фитилест","type":"прид.","description":"Што личи, што потсетува на фитил. Руното им е фитилесто."},{"word":"фитили","type":"св.","description":"Направи да биде како фитил. Ги фитили мустаќите."},{"word":"фитилник","type":"м.","description":"Старинска земјена ламба, виделце."},{"word":"фито-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложени зборови што означуваат дека означеното во вториот дел е во врска со растенијата, со билките: фитогеографија, фитоекологија, фитопатологија и др."},{"word":"фитогеографија","type":"ж.","description":"Дел од биологијата што се занимава со географската распространетост на растенијата."},{"word":"фитоекологија","type":"ж.","description":"Наука што се занимава со проучувањето на околината (клима, почва, жив свет) во однос на растенијата."},{"word":"фитопатологија","type":"ж.","description":"Наука што се занимава со болестите на растенијата и нивното лекување."},{"word":"фитофармација","type":"ж.","description":"Наука што се занимава со заштитата на растенијата од болести, штетници и плевели со хемиски средства, како и последиците од неа."},{"word":"фиу!","type":"изв.","description":"Звук што се слуша при свирење, струење на ветер или на звук што го прави предмет што се движи брзо во воздухот."},{"word":"фиук","type":"м.","description":"Звук што се создава при брзо движење на предмети во воздухот или при струење на воздух. Фиук на ветрот. Остри фиуци."},{"word":"фиука","type":"несв.","description":"Прави фиук; се движи правејќи фиук; фрчи. Ветрот фиука. Косата фиука."},{"word":"фифти‒фифти","type":"прил.","description":"При поделба ‒ по половина. Добивката ќе ја делиме фифти‒фифти."},{"word":"Фиџи","type":"ср.","description":"Островска држава во Тихиот Океан."},{"word":"фиша","type":"ж.","description":"Картонче или ливче со различни податоци што се користи во научната работа, при правење речници, картотеки и сл. Библиографска фиша."},{"word":"фишбајн","type":"м.","description":"Рибина коска, рожеста плочка во устата на кит од која се прават разни делови што се ставаат во мидер, разни украси, чешли и сл."},{"word":"фишек","type":"м.","description":"Патрон што се полни со експлозивно полнење за пукање од пушка, пиштол и сл.; куршум. Реденик со фишеци. Последниот фишек ќе го чуваш за себе. Две пачки со фишеци. Сандаци со фишеци."},{"word":"фишеклак","type":"м.","description":"Кожена торбичка за чување фишеци; реденик. Носеше фишеклаци накрст."},{"word":"фјорд","type":"м.","description":"Тесен, долг и длабок морски залив."},{"word":"флагрантен","type":"прид.","description":"Што е очевиден, несомнен. Флагрантно кршење на законот. Флагрантна спротивност."},{"word":"Фламанец","type":"м.","description":"Припадник на етничка група од областа Фландрија, Белгија."},{"word":"фламенко","type":"ср.","description":"Шпански народен танц."},{"word":"фламинго","type":"ср.","description":"Птица со долги нозе, врат и клун, со бели перја или со пламено црвена боја; Phoenicopterus."},{"word":"Фландрија","type":"ж.","description":"Област во Белгија."},{"word":"фланел","type":"м.","description":"Лесна, обично волнена или памучна ткаенина со влакнеста површина."},{"word":"фланелски","type":"прид.","description":"Што е направен од фланел. Фланелска кошула. Фланелски шал."},{"word":"фластер","type":"м.","description":"Леплива лента што се користи при преврски."},{"word":"флебитис","type":"м.","description":"Воспаление на вените."},{"word":"флегма","type":"ж.","description":"Ладнокрвност, невозбудливост што се граничи со рамнодушност. Неговата флегма нема граници. Чудна флегма владееше во семејството."},{"word":"флегматик","type":"м.","description":"Еден од четирите основни типови карактери, тој што е ладнокрвен, што тешко се возбудува, ладнокрвен, рамнодушен човек; тој што е флегматичен."},{"word":"флегматичен","type":"прид.","description":"Што е тром, млитав, ладнокрвен, рамнодушен. Флегматичен човек. Флегматична жена. Флегматично момче."},{"word":"флејта","type":"ж.","description":"Дувачки инструмент со кој се свири поставен на едната страна, со привлечен, нежен кадифест звук."},{"word":"флејтист","type":"м.","description":"Тој што свири на флејта."},{"word":"флека","type":"ж.","description":"Извалкано место на облека; дамка, петно."},{"word":"флекав","type":"прид.","description":"Што има флеки, што е нечист, што е извалкан."},{"word":"флексибилен","type":"прид.","description":"Што е еластичен, што е приспособлив, што е променлив. Флексибилни решенија. Флексибилен однос."},{"word":"флексивен","type":"прид.","description":"Што се однесува на флексија, што има флексија. Флексивни јазици."},{"word":"флексија","type":"ж.","description":"Промена на наставките при деклинацијата и конјугацијата; заеднички назив за деклинација и конјугација."},{"word":"флерт","type":"м.","description":"Љубовна игра, кокетирање, забава без обврски."},{"word":"флертува","type":"несв.","description":"Се забавува со спротивен пол без сериозна намера."},{"word":"флеш","type":"м.","description":"Магнезиумова светлина при фотографирање; блиц."},{"word":"флеш","type":"м.","description":"Фигура во картите кај некои игри (покер) кога играчот ги собира сите пет карти од една боја по ред."},{"word":"флеш","type":"м.","description":"Многу куса, важна вест што ја добиваат средствата за информирање. Флеш вести."},{"word":"флигорна","type":"ж.","description":"Музички инструмент со мека звучност; рог."},{"word":"флигорнист","type":"м.","description":"Музичар што свири на флигорна."},{"word":"флинта","type":"ж.","description":"Жена со лесен, сомнителен морал."},{"word":"флипер","type":"м.","description":"Вид електричен билјард. Играше со флипери."},{"word":"флиперница","type":"ж.","description":"Место каде што се игра флипер."},{"word":"флобер","type":"м.","description":"Детски револвер или пушка; пушка со една цевка со мал калибар."},{"word":"фломастер","type":"м.","description":"Вид хемиско пенкало во боја со дебел отпечаток. Црта со фломастери. Подвлекува во книгата со фломастер."},{"word":"флор","type":"м.","description":"Лесна прозрачна ткаенина од свила, волна, лен и др."},{"word":"флора","type":"ж.","description":"Растителниот свет, целокупноста на растителните видови во некоја област или во определен временски период. Флората на Македонија. Медоносна флора. Егзотична флора."},{"word":"флорет","type":"м.","description":"(спорт.) Тенок меч за спортско мечување со кугличка на врвот."},{"word":"Флорида","type":"ж.","description":"Сојузна држава на САД."},{"word":"флорин","type":"м.","description":"Парична едница во Холандија."},{"word":"флористика","type":"ж.","description":"Наука за флората."},{"word":"флоскула","type":"ж.","description":"(арх.) Украс на говорот."},{"word":"флота","type":"ж.","description":"Сите воени и транспортни бродови на една држава. Трговска флота."},{"word":"флотација","type":"ж.","description":"(техн.) Технолошки процес на издвојување на рудата од разни примеси со миење на рудата со вода или со воден раствор."},{"word":"флотен","type":"прид.","description":"Што се однесува на флота."},{"word":"флотила","type":"ж.","description":"Одред од мали воени бродови што дејствуваат во реки, езера или покрај брегот на морето."},{"word":"флувијален","type":"прид.","description":"Што е речен, созаден од речната вода. Флувијални наноси."},{"word":"флуид","type":"м.","description":"Течно или гасовито тело."},{"word":"флуиден","type":"прид.","description":"Што се однесува на флуид, што е течен."},{"word":"флуктуација","type":"ж.","description":"(техн.) Бранување, променливо струење на течност."},{"word":"флуктуира","type":"несв.","description":"Се колеба, се менува, се бранува, е непостојан. Цените флуктуираат во последното тромесечје. Бројот на работниците постојано флуктуира."},{"word":"флуор","type":"м.","description":"Хемиски елемент од групата халогени елементи, зеленикавожолт гас со омамен мирис; симбол F."},{"word":"флуоресцентен","type":"прид.","description":"Што се однесува на флуоресценција, што има својство на флуоресценција. Флуоресцентна реклама. Флуоресцентно осветлување. Флуоресцентна светлина."},{"word":"флуоресценција","type":"ж.","description":"Својство на некои тела да испуштаат светлина под дејство на зрачење со кратки бранови; испуштање на таква светлост, зрачење со таква светлост."},{"word":"флуоресцира","type":"несв.","description":"Има својство на флуоресценција, зрачи со флуоресценција."},{"word":"фљонго","type":"ср.","description":"Пантлика, кордела."},{"word":"фљушкичка","type":"ж.","description":"Тенка прачка."},{"word":"фоаје","type":"ср.","description":"Во театар, кино, концертна сала и сл. ‒ просторија во која се задржува публиката пред претставата и за време на паузите. Во фоајето беше отворена ретроспективна изложба."},{"word":"-фоб","type":"претс.","description":"Како втор дел од сложенки со значење дека некој го мрази, не го поднесува тоа што е означено со првиот дел (на пр. ксенофоб ‒ тој што мрази, што не поднесува странци)."},{"word":"фобија","type":"ж.","description":"Неразбирлив, неоправдан страв што се јавува кај некои душевни заболувања; нерационален страв воопшто. Имаше силна фобија од вода. Социјална фобија."},{"word":"фодул","type":"м.","description":"Тој што се однесува вообразено, надуено. Натокмен фодул. И двајцата фодули, кој од кој поголем."},{"word":"фодулен","type":"прид.","description":"Што се однесува на фодул. Фодулен поглед."},{"word":"фодули се","type":"несв.","description":"Се крева на големо, се вообразува, се гордее. Се фодули со облеката."},{"word":"фодуллак","type":"м.","description":"Гордост, вообразеност. Неговиот фодуллак беше прочуен во чаршијата."},{"word":"фодулштина","type":"ж.","description":"Состојба на тој што е фодул."},{"word":"фоја","type":"ж.","description":"Зимзелено иглолисно дрво; Дива фоја ‒ Juniperus excelsa; Питома фоја ‒ Juniperus foetidissima."},{"word":"фока","type":"ж.","description":"Морски цицач, добар пливач со вретенесто тело и краток врат и нозе претворени во перки налик на весла што живее во северните мориња; Phoca vitulina."},{"word":"фокален","type":"прид.","description":"Што се однесува на фокус; Фокална линија."},{"word":"фокстериер","type":"м.","description":"Вид англиски пес лисичар, енергичен, силен, со мазно или грубо крзно."},{"word":"фокстрот","type":"м.","description":"Вид танц со брз ритам по потекло од Америка."},{"word":"фокус","type":"м.","description":"(физ.) Во физиката ‒ точка во која се собираат прекршени или одразени зраци."},{"word":"фокусен","type":"прид.","description":"Што се однесува на фокус. Фокусна раздалеченост. Фокусна точка."},{"word":"фокусира","type":"св. и несв.","description":"Насочи, насочува, сосредоточи, сосредоточува внимание, напор и др. кон некого или на нешто."},{"word":"фол","type":"м.","description":"Измислица, лага, невистина; штос. Остави ги тие фолови дома. Не му успеа фолот."},{"word":"фолија","type":"ж.","description":"Многу тенок лист од метал или од пластични маси што служи за пакување, завиткување и сл. Алуминиумска фолија. Фолија за пакување."},{"word":"фолијант","type":"м.","description":"Книга во фолио‒формат."},{"word":"фолио","type":"ср.","description":"Формат на книга во големина на половина табак."},{"word":"фолира","type":"несв.","description":"Лаже, мами, измислува. Доста фолираш, седни еднаш веќе да учиш. Тој цело време фолирал."},{"word":"фолирант","type":"м.","description":"Тој што фолира."},{"word":"фолк","type":"м.","description":"Музички фолклор."},{"word":"Фолкландски Острови","type":"м.","description":"Британски архипелаг во Атлантскиот Океан."},{"word":"фолклор","type":"м.","description":"Целокупноста на народното творештво (митови, обичаи, обреди, песни, носија, танци и др.) на еден народ."},{"word":"фолклорен","type":"прид.","description":"Што се однесува, што припаѓа на фолклор. Фолклорен ансамбл. Фолклорни материјали."},{"word":"фолклорист","type":"м.","description":"Специјалист по фолклор."},{"word":"фолклористика","type":"ж.","description":"Наука за народното творештво, за фолклорот."},{"word":"фолклористички","type":"прид.","description":"Што се однесува на фолклорист и фолклористика. Фолклористички друштва. Фолклористички истражувања."},{"word":"фолклорност","type":"ж.","description":"Присуство на фолклорни елементи во некое дело. Присутна е изразена фолклорност во неговите песни."},{"word":"фон","type":"м.","description":"Основна боја, тонот врз кој се пишува или црта нешто. Геометриски мотиви вткаени на интензивен црвен фон."},{"word":"фонд","type":"м.","description":"Парични и материјални средства определени за некоја цел. Инвестициски фонд. Научен фонд. Владини фондови."},{"word":"фондација","type":"ж.","description":"Добротворна установа чиишто средства се наменети за некоја цел (хумана, просветна, културна и сл.). Фондацијата ќе ги помага младите уметници."},{"word":"фонема","type":"ж.","description":"Глас, звук што се користи за разликување на значењата на зборовите и морфемите."},{"word":"фонетика","type":"ж.","description":"Гласовниот состав на еден јазик."},{"word":"фонетичар","type":"м.","description":"Специјалист по фонетика."},{"word":"фонетски","type":"прид.","description":"Што се однесува, што припаѓа на фонетика. Фонетски закони. Фонетски правопис. Фонетски испитувања."},{"word":"фонограма","type":"ж.","description":"Тоа што е запишано на фонограф."},{"word":"фонограф","type":"м.","description":"Апарат што регистрира и репродуцира гласови."},{"word":"фонографија","type":"ж.","description":"Снимање на звукот заради негова репродукција."},{"word":"фонолог","type":"м.","description":"Специјалист по фонологија."},{"word":"фонологија","type":"ж.","description":"Лингвистичка дисциплина што ги изучува фонемите од функционална гледна точка."},{"word":"фонометар","type":"м.","description":"Во експерименталната фонетика ‒ апарат за мерење на силата на гласот."},{"word":"фонотека","type":"ж.","description":"Збирка, архив на фонограми, магнетофонски ленти, касети и сл."},{"word":"фонт","type":"м.","description":"Состав од знаци од ист вид, ист облик и големина со верзии од задебелени, коси и задебелени коси знаци што се користи при компјутерско работење."},{"word":"фонтана","type":"ж.","description":"Заграден простор, архитектонски и уметнички уреден во кој струи, тече, прска вода; водоскок. Фонтана во форма на лотосов цвет."},{"word":"фор","type":"м.","description":"Напад, навала. Имаме слаб фор."},{"word":"фора","type":"ж.","description":"Предност дадена на послаб, понеопитен. Му даде фора."},{"word":"форинт","type":"ж.","description":"(истор.) Стара австриска парична единица."},{"word":"форма","type":"ж.","description":"Надворешен вид, изглед на предмет, на дел од човечкото тело и сл. Кутијата имаше форма на пирамида. Обетките беа во форма на капка. Совршена форма."},{"word":"формален","type":"прид.","description":"Што се однесува на формата, на надворешниот изглед на нешто. Ги исполнува формалните критериуми."},{"word":"формализам","type":"м.","description":"Правец во уметноста и во некои науки што ѝ дава особено значење само на формата."},{"word":"формализира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави нешто да добие форма, да стане официјално; официјализира. Го формализираа договорот со потпишување на актите."},{"word":"формалин","type":"м.","description":"Дезинфекциско средство со остра миризба. Формалинот се употребува за дезинфекција на авиони и вагони."},{"word":"формалист","type":"м.","description":"Приврзаник на формализмот."},{"word":"формалистички","type":"прид.","description":"Што се однесува на формализам и на формалист. Формалистички однос. Формалистичко расчистување на работите."},{"word":"формант","type":"м.","description":"Дел од зборот што служи како средство, елемент во зборообразувањето."},{"word":"формат","type":"м.","description":"Размер (во должина и широчина) на лист од хартија, книга, весник, слика и сл. Списанието се печати на ист формат со иста техника. Голем формат. Среден формат."},{"word":"формација","type":"ж.","description":"Образување, форма, градба, состав, структура. Новата стилска формација ги користеше достигањата на претходните. Големата пештера се наоѓаше во формацијата на бочната карпа."},{"word":"формира","type":"св. и несв.","description":"Даде, дава форма, вид на нешто; изгради, изградува, развие, развива, оформи, оформува. Уште од рана возраст детето го формира карактерот. Тогаш тој го формира своето мислење за него. Подоцна тој формира семејство."},{"word":"формула","type":"ж.","description":"Краток и точен зборовен израз што содржи некаква вистина, законитост и сл., определба на нешто; правило, образец, стереотипна фраза, усвоен начин на изразување."},{"word":"формулар","type":"м.","description":"Стандарден документ, отпечатен образец за пополнување."},{"word":"формулација","type":"ж.","description":"Јасно и концизно изразена мисла, законска одредба и сл; определба. Оваа формулација можеме да ја прифатиме како точна. Треба да се внимава на правилната формулација на речениците."},{"word":"формулира","type":"св. и несв.","description":"Даде, дава точен, јасен и концизен израз на мисла, став, предлог и сл.; изрази, изразува нешто во вид на формулација. Правилата треба да се формулираат едноставно. Ќе предочам неколку заклучоци и ќе формулирам неколку поставки."},{"word":"форсира","type":"св. и несв.","description":"Забрзано спроведе, спроведува нешто давајќи му предност, поттикне, поттикнува кон побрзо извршување; забрза, засили. Младите ги форсираат туѓите зборови. Тие го форсираа производството на овошје оваа година."},{"word":"форсиран","type":"прид.","description":"Што е забрзан, напорен. Форсирано темпо."},{"word":"форте","type":"ср.","description":"Во музичко дело - динамички знак за силна, гласна изведба на тоновите; самата таква изведба."},{"word":"фортепијано","type":"ср.","description":"Вид музички инструмент сличен на пијано."},{"word":"фортисимо","type":"ср.","description":"Во музичко дело ‒ динамички знак за многу силна, многу гласна изведба на тоновите; самата таква изведба."},{"word":"фортификација","type":"ж.","description":"(воен.) а) Гранка од военоинженерската специјалност што се занимава со утврдување на земјиштето за изведување борбени дејства и за заштита. б) Подигање и утврдување објекти за борбени дејства и за заштита и одбрана."},{"word":"фортификационен","type":"прид.","description":"Што се однесува на фортификација; фортификациски."},{"word":"фортуна","type":"ж.","description":"Силна снежна бура проследена со ветер, вејавица, големо невреме. И фатија фортуни, кијамети, што глава не се подаваше надвор. Зафати невидена фортуна и целата земја ја покри дебел снег."},{"word":"форум","type":"м.","description":"а) (истор.) Плоштад во стар Рим каде што се одвивал јавниот живот на градот. б) Јавно место, плоштад воопшто."},{"word":"форхенд","type":"м.","description":"Вид удар во тенисот."},{"word":"форца","type":"ж.","description":"Сила. Дај му форца!"},{"word":"фосил","type":"м.","description":"(геол.) Скаменет остаток од организам, растение или животно, од некогашни геолошки периоди."},{"word":"фосилен","type":"прид.","description":"Што е скаменет. Фосилни организми. Фосилни остатоци."},{"word":"фосфат","type":"м.","description":"(хем.) Сол на фосфорната киселина."},{"word":"фосфатен","type":"прид.","description":"Што содржи фосфат. Фосфатни ѓубриња."},{"word":"фосфор","type":"м.","description":"Хемиски елемент што се среќава во различни минерали во природата, кој е многу отровна и лесно запалива светлечка материја; симбол P."},{"word":"фосфорен","type":"прид.","description":"Што содржи фосфор. Фосфорна киселина. Фосфорни руди. Фосфорни ѓубриња."},{"word":"фосфоресцентен","type":"прид.","description":"Што се однесува на фосфоресценција, што има својство на фосфоресценција. Фосфоресцентен прав."},{"word":"фосфоресценција","type":"ж.","description":"Својство на некои тела во темнина да ја испуштаат апсорбираната светлина; испуштање на таква светлина."},{"word":"фосфоресцира","type":"несв.","description":"Има својство на фосфоресценција, предизвикува, прави, создава фосфоресценција."},{"word":"фосфорно","type":"прил.","description":"Со светлина како фосфор. Фосфорно светат костените."},{"word":"фота","type":"ж.","description":"Вид друштвена игра во која играчите како казна даваат залог, кој го откупуваат со извршување на тоа што од нив се бара."},{"word":"фотелја","type":"ж.","description":"Дел од мебелот наменет за седење, широк и длабок, целосно тапациран платнен или кожен стол, со потпирач за рацете и грбот. Седеше опуштено во фотелјата и пиеше чај."},{"word":"фотка","type":"ж.","description":"Фотографија."},{"word":"фото","type":"ср.","description":"Фотографска снимка, фотографија. Направив неколку убави фотоси."},{"word":"фото-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки со значење: а) Фотографски: фотоапарат, фотолабораторија, фотодокументација и сл. б) Што се однесува на светлина: фотосфера, фотометрија."},{"word":"фотоалбум","type":"м.","description":"Книга за чување фотографии."},{"word":"фотоаматер","type":"м.","description":"Тој што се занимава со фотографија од љубов, од хоби."},{"word":"фотоапарат","type":"м.","description":"Апарат што претставува темна комора со објектив и користи различни формати на филмски ленти; апарат за фотографирање; фотографски апарат."},{"word":"фотоателје","type":"ср.","description":"Просторија, занаетчиски дуќан за професионално фотографирање."},{"word":"фотогеничен","type":"прид.","description":"Што е погоден, згоден за фотографирање, што излегува добро на фотографија или на филмска лента. Фотогенично лице. Фотогенично момче."},{"word":"фотогравира","type":"ж.","description":"Слика пренесена на бакарна плоча заради репродукција."},{"word":"фотограф","type":"м.","description":"Тој што професионално се занимава со фотографија."},{"word":"фотографија","type":"ж.","description":"(само едн.) Создавање слика врз плоча или лента осетлива на светлина, хартија и сл. со фотоапарат и нејзино трајно фиксирање со помош на специјални апарати и посебна технолошка (хемиска) обработка. Имам интерес за фотографија."},{"word":"фотографира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави фотографија со фотоапарат, сними, снима со фотоапарат. Тој ги фотографира планинските пејзажи."},{"word":"фотографски","type":"прид.","description":"Што се однесува на фотографија. Фотографски апарат. Фотографска лента. Фотографска снимка."},{"word":"фотодокументација","type":"ж.","description":"Граѓа што содржи документи во форма на фотографија."},{"word":"фотоелемент","type":"м.","description":"Уред што ја претвора светлосната енергија во електрична."},{"word":"фотокопија","type":"ж.","description":"Репродукција, слика на оригиналот добиена со копирање на фотокопирен апарат. Во прилог Ви доставувам фотокопија од документот."},{"word":"фотокопир","type":"м.","description":"Апарат, уред за фотокопирање."},{"word":"фотокопира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави точна репродукција, фотокопија."},{"word":"фотокопирен","type":"прид.","description":"Што служи за фотокопирање. Фотокопирен апарат."},{"word":"фотокопирница","type":"ж.","description":"Продавница опремена со фотокопирни апарати којашто врши фотокопирни услуги."},{"word":"фотолабораторија","type":"ж.","description":"Лабораторија во која со помош на специјални апарати и посебна технолошка (хемиска) обработка се развиваат филмови."},{"word":"фотометар","type":"м.","description":"Уред за мерење на силата на светлината, особено на топлината што ја емитира изворот на светлина."},{"word":"фотометрија","type":"ж.","description":"Гранка од оптиката што се занимава со мерење на силата на светлината, на топлината што ја емитира светлината и сл."},{"word":"фотомонтажа","type":"ж.","description":"Монтажа на делови од различни фотографски снимки во една целина за да се добие впечаток на една фотографија."},{"word":"фотомонтажен","type":"прид.","description":"Што се однесува на фотомонтажа."},{"word":"фотон","type":"м.","description":"Елементарен квант на светлосна енергија и воопшто на електромагнетско зрачење."},{"word":"фоторепортажа","type":"ж.","description":"Репортажа со фотографии од актуелни настани, личности и сл."},{"word":"фоторепортер","type":"м.","description":"Репортер што ги илустрира репортажите со фотографии. Неколку фоторепортери го следеа настанот."},{"word":"фоторобот","type":"м.","description":"Цртеж или фотографија на лик, најчесто на лице барано од полицијата, направени според описот на различни сведоци."},{"word":"фотос","type":"м.","description":"Фотографија. Направи неколку фотоси на девојки."},{"word":"фотосесија","type":"ж.","description":"Збир од фотографии направени со одредена намена (за ревии, аудиции, за новинарски текст и сл.)."},{"word":"фотосинтеза","type":"ж.","description":"Процес на производство на органска материја под дејство на сончевата светлина кај растенија што содржат хлорофил."},{"word":"фотослог","type":"м.","description":"Вид печатарска техника, директно пренесување на текст на фотографска лента. Оддел за фотослог."},{"word":"фотоснимка","type":"ж.","description":"Фотографија. Материјалот е ексцерпиран од фотоснимки на наведените ракописи."},{"word":"фотосфера","type":"ж.","description":"Видлива светла површина околу Сонцето."},{"word":"фототека","type":"ж.","description":"Збирка, архив од фотографии или фотографски негативи."},{"word":"фототерапија","type":"ж.","description":"Лекување со помош на светлината, со сончева светлина или со помош на ултравиолетови зраци."},{"word":"фототип","type":"м.","description":"Слика добиена со фотографски апарат што ја фиксира сликата на посребрена бакарна плоча сместена во темна комора."},{"word":"фототипен","type":"прид.","description":"Што е отпечатен со претходно нанесување на фотографиран материјал врз стаклена или метална плоча. Фототипно издание."},{"word":"фототипија","type":"ж.","description":"Литографска постапка за изработка на релјефни плочи со примена на фотографија и со нагризување со киселина."},{"word":"фототипски","type":"прид.","description":"Што е добиен со примена на фототипија; фототипен. Фототипски изданија."},{"word":"фотофиниш","type":"м.","description":"Фотографски апарат кој автоматски го регистрира редоследот на минување на тркачите низ целта."},{"word":"фотохартија","type":"ж.","description":"Хартија со мазна површина за изработка на фотографии."},{"word":"фотохемија","type":"ж.","description":"Гранка од хемијата што ги проучува хемиските реакции и промените на материјата предизвикани од светлосните зраци."},{"word":"фотоцинкограф","type":"м.","description":"Тој што се занимава со фотоцинкографија."},{"word":"фотоцинкографија","type":"ж.","description":"Правење клишиња со пренесување на фотографија на цинкова плоча."},{"word":"фрагмент","type":"м.","description":"Одломка, дел од литературно, научно, публицистичко, музичко или ликовно дело. Ќе наведеме неколку фрагменти од романот. Музички фрагмент."},{"word":"фрагментарен","type":"прид.","description":"Што претставува дел од целина, што е во делови, во фрагменти. Фрагментарна керамика. Фрагментарни записи."},{"word":"фраер","type":"м.","description":"Момче кое со своето ноншалантно однесување, начин на облекување и сл. е популарно во друштвото. Главен фраер е во маало. Сега сум како фраер, ми недостигаат уште фармерки и презрив поглед."},{"word":"фраза","type":"ж.","description":"а) Зборовен состав, израз што искажува завршена мисла; реченица. Во разговорот дамите користеа и цели француски фрази. б) Затврден израз, затврдена конструкција."},{"word":"фразеологизам","type":"м.","description":"Затврден израз (фраза), обично со преносно значење, што се употребува како готова единица при говорењето; фразеолошка единица."},{"word":"фразеологија","type":"ж.","description":"(лингв.) Дел од лексикологијата што ги проучува фразеологизмите и целокупноста од сите затврдени изрази карактеристични за еден јазик. Фразеологија на македонскиот јазик. Народна фразеологија."},{"word":"фразер","type":"м.","description":"Тој што фразира, што користи празни фрази. Треба да разбере дека има работа не со фразери, туку со луѓе кои знаат што прават."},{"word":"фразерство","type":"ср.","description":"Фразерски, празен, извештачен начин на изразување; фразирање."},{"word":"фразира","type":"несв.","description":"Се изразува, се служи со празни фрази. Не фразирај многу, знам што мислиш!"},{"word":"фрајла","type":"ж.","description":"Немажена жена, госпоѓица."},{"word":"фрак","type":"м.","description":"Свечено машко палто, со изрез на предниот дел од градите и долги поли на задната страна. Облечен во црниот фрак се доближи до инструментот."},{"word":"фрактура","type":"ж.","description":"Скршеница на коска. Фрактура на рака. Фрактурата брзо зарасна."},{"word":"фракција","type":"ж.","description":"Организирана група истомисленици во рамките на поголема општествена организација, политичка партија и сл., која со своите погледи и ставови се издвојува од целината. Политичка фракција."},{"word":"фракционер","type":"м.","description":"Член на фракција."},{"word":"франга","type":"ж.","description":"Парична единица, златник од 20 франкови. Ако се сто франги, ќе земам десет. Го пазарил триста франги."},{"word":"франк","type":"м.","description":"Основна парична единица во Белгија, Швајцарија и во некои африкански земји"},{"word":"Франк","type":"м.","description":"Припадник на германско племе, основачи на средновековната држава Франкија."},{"word":"франко","type":"прид.","description":"Што е ослободено од плаќање поштарина или возарина; бесплатно."},{"word":"франкофон","type":"м.","description":"а) Тој што припаѓа на франкофонската заедница. б) Тој што го зборува францускиот јазик."},{"word":"франкофонија","type":"ж.","description":"Јазична заедница на франкофонските земји; збир од франкофонски земји."},{"word":"Франкфурт","type":"м.","description":"Град во Германија."},{"word":"Франција","type":"ж.","description":"Држава во Европа."},{"word":"Француска Гијана","type":"ж.","description":"Француска територија во Јужна Америка."},{"word":"франшиза","type":"ж.","description":"Дел од штетата што врз основа на договорот за осигурување ја сноси осигуреникот."},{"word":"фрапантен","type":"прид.","description":"Што остава силен впечаток, што паѓа в очи; впечатлив. Фрапантна сличност. Еден фрапантен детаљ ми го привлече вниманието."},{"word":"фрапира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави, остави, остава некому многу силен впечаток; изненади, изненадува, запрепасти, запрепастува. Таквите податоци збунуваат и фрапираат. Везот просто фрапира со исклучителната оригиналност."},{"word":"фрас","type":"изв.","description":"За подражавање висок, остар звук при удар со нешто. Фрас, фрас! фрчеше со стапот низ воздухот. Јас со цепеницата по црпката фрас и толку."},{"word":"фрас","type":"м.","description":"Грч што настанува од страв, особено кај мали деца. Малото добива фрасови, па го носев да го лекува."},{"word":"фраска","type":"несв.","description":"Удира. Гранките ги фраскаа по рацете и лицето. Камшикот рамномерно фраскаше по коњите."},{"word":"фрасне","type":"св.","description":"Удри силно со прачка, камшик и сл. Го фрасна со јатаганот по плеќи. Го фрасна коњот со пратот."},{"word":"фратар","type":"м.","description":"Лице што припаѓа на католичкиот верски ред и живее во манастир; калуѓер, монах кај католиците."},{"word":"фратрија","type":"ж.","description":"а) Во родовското уредување ‒ заедница од неколку родови. б) Братство, задруга, племе."},{"word":"фрегата","type":"ж.","description":"(истор.) Воен брод со едра и три јарбола од 18 до 19 век."},{"word":"фрегатен","type":"прид.","description":"Што се однесува на фрегата."},{"word":"фреза","type":"ж.","description":"Машина со ротирачки запченици за режење, обработка на метал, дрво и др.; струг."},{"word":"фрезер","type":"м.","description":"Тој што работи на фреза."},{"word":"фрезија","type":"ж.","description":"Украсно растение со цветови распоредени во гроздови; Freesia."},{"word":"фреквентен","type":"прид.","description":"а) Што често се среќава; чест, зачестен. Фреквентни зборови. Фреквентна појава. б) Што е често, многу посетуван. Фреквентна улица."},{"word":"фреквенција","type":"ж.","description":"Својство на тоа што се одвива во блиски интервали, на тоа што се повторува; често повторување, зачестеност. Според фреквенцијата на употреба тој е на второ место."},{"word":"френгија","type":"прид.","description":"Само во изразот сабја френгија – остра француска сабја."},{"word":"френетичен","type":"прид.","description":"Што е доведен до степен на голема возбуденост; одушевен, восхитен. Френетични извици. Френетичен говор. Френетичен аплауз."},{"word":"френк","type":"м.","description":"Направа за заклучување; брава, клучалка. Потропа на вратата, го чкрапна френкот и виде дека е заклучено."},{"word":"френклеиса","type":"св.","description":"Затвори со брава, заклучи."},{"word":"фреон","type":"м.","description":"Хлорен или флуорен дериват на метан или етан што се користи како средство за замрзнување, во климатизери и др."},{"word":"фреска","type":"ж.","description":"Слика изработена со водени бои на слој од свеж малтер."},{"word":"фреско","type":"ср.","description":"Вид волнена ткаенина."},{"word":"фреско-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки со значење ‒ што се однесува на фреска."},{"word":"фрескоживопис","type":"м.","description":"Фрескосликарство."},{"word":"фрескосликар","type":"м.","description":"Тој што слика фрески."},{"word":"фрескосликарство","type":"ср.","description":"Техника на сликање фрески."},{"word":"фриволен","type":"прид.","description":"Површен, без вредност, неважен."},{"word":"фригиден","type":"прид.","description":"Што е ладен, рамнодушен на сексуален план."},{"word":"Фригија","type":"ж.","description":"Древна држава во Мала Азија."},{"word":"фрижидер","type":"м.","description":"Апарат за домаќинство што служи за чување храна на определени ниски температури; ладилник."},{"word":"фриз","type":"м.","description":"Во античката архитектура ‒ појас помеѓу главната греда над капителот и покривниот венец, обично украсен со орнаменти."},{"word":"фризби","type":"ср.","description":"Мал, пластичен диск што лебди кога се фрла вртејќи се околу својата оска."},{"word":"фризер","type":"м.","description":"Тој што професионално се занимава со средување, негување на косата и со правење фризури."},{"word":"фризерница","type":"ж.","description":"Фризерски салон."},{"word":"фризира","type":"св. и несв.","description":"Среди, средува коса некому; направи, прави фризура."},{"word":"фризура","type":"ж.","description":"Начин на чешлање, стрижење, кадрење и сл. на косата."},{"word":"фрикатив","type":"м.","description":"Струјна согласка; спирант."},{"word":"фрикативен","type":"прид.","description":"Што се образува со струење на воздухот; струен. Фрикативни согласки."},{"word":"Фритаун","type":"м.","description":"Главен град на Сиера Леоне."},{"word":"фритеза","type":"ж.","description":"Електричен сад со метална цедалка за пржење храна во многу масло."},{"word":"фри-шоп","type":"м.","description":"Продавница во којашто се продава стока што не подлежи на царина."},{"word":"фрка","type":"ж.","description":"Мешаница, непријатност, несреќа и сл."},{"word":"фрка","type":"несв.","description":"Боде, боли, жега. Ме фрка главата. Ме фркаат колената."},{"word":"фркат","type":"прид.","description":"Што може да лета. Фркато пиле."},{"word":"фркне","type":"св.","description":"Силно исфрли воздух низ носот, ноздрите, испуштајќи звук. Волот ја обеси главата и фркна со влажните ноздри. Коњите фркнаа и јурнаа по патот. Тој само фркна силно низ нос."},{"word":"фрла","type":"несв.","description":"фрли. Таму ќе фрламе мрежи. Фрлај што не е требно."},{"word":"фрлање","type":"ср.","description":"Глаголска именка од фрла."},{"word":"фрлач","type":"м.","description":"(воен.) Орудие, направа или уред за фрлање мини, гранати, пламен и сл. Цела ноќ биеја со фрлачи и митралези."},{"word":"фрлачка","type":"ж.","description":"фрлач_1"},{"word":"фрли","type":"св.","description":"а) Со замав направи нешто што се имало в рака, в раце да лета, да паѓа; промени место на нешто. Зема од камчињата и ги фрли во езерото. Грабна неколку трупци и ги фрли во жарта. Рибарите фрлиле уште една мрежа. Веднаш ја фрли цигарата, за да не го видат. б) Со брзо движење стави нешто. Му ги фрли рацете околу вратот. Ја фрли пушката на рамо и замина в шума. в) Стави, кладе нешто на определено место. Го фрли клучот в торба. Фрли малку жар во огнот. г) Стави на себе облека, облече, нагрне. Тој фрли едно палто врз себе и се преправаше како да спие. Ако ти е ладно, фрли си го и ќебето."},{"word":"фрлокрил","type":"прид.","description":"Брзоног. Фрлокрило коњче."},{"word":"фронт","type":"м.","description":"(воен.) а) Челна, предна борбена линија на војските. Тие го пробија непријателскиот фронт. б) Место, територија на која се води борба меѓу две спротивставени војски, бојно поле; заднина. Војската беше растурена во широк фронт. Мислеа на опасностите што ги чекаат на фронтот. в) Највисока оперативна единица, група армии под водство на еден командант. Распуштени се сите фронтови."},{"word":"фронтален","type":"прид.","description":"Што се врши по целата должина на фронтот, директен. Фронтален напад. Фронтален оган. Фронтална битка."},{"word":"фронтов","type":"прид.","description":"Во изразот фронтова линија ‒ линија по целата должина на фронтот."},{"word":"фронтовец","type":"м.","description":"Активист на организацијата Народен фронт по Втората светска војна."},{"word":"фронтон","type":"м.","description":"Релјефен ѕиден декор над влезот или на предниот дел од зграда, куќа. Се гледаше богато украсениот фронтон, потпрен врз столбови."},{"word":"фротир","type":"м.","description":"Рапава памучна ткаенина што се употребува за изработка на крпи, бањарки, пижами и сл."},{"word":"фрска","type":"несв.","description":"Удира со прачка, камшик и сл. испуштајќи звук. Замина фрскајќи со камшикот по коњот. Леските ја фрскаа по образите."},{"word":"фрсне","type":"св.","description":"Удри со прачка, камшик и сл. испуштајќи звук. Го пресече со погледот, небаре го беше фрснал со камшик преку лице."},{"word":"фруглица","type":"ж.","description":"Трска на која е зашиена бела везена кошула, а на врвот има варкосано јаболко; свадбено знаме; хоругва."},{"word":"фругличар","type":"м.","description":"Тој што ја носи фруглицата, свадбеното знаме."},{"word":"фруктоза","type":"ж.","description":"Овошен шеќер. Фруктозата има големо значење во исхраната на човекот."},{"word":"фрустрација","type":"ж.","description":"Дејство на фрустрирање. Време на светска фрустрација и резигнација."},{"word":"фрустрира","type":"св. и несв.","description":"Доведе, доведува некого во состојба на фрустрација."},{"word":"фрустриран","type":"прид.","description":"Што е во состојба на фрустрација. Фрустриран човек."},{"word":"фрушки","type":"прид.","description":"Само во изразот фрушко ноже."},{"word":"фрфало","type":"ср.","description":"Вид детска играчка што се врти околу својата оска испуштајќи звук."},{"word":"фрц!","type":"изв.","description":"За подражавање нагло, брзо, отсечно движење, гест, потег и сл. Таа стегната и престегната, ене ја: фрц, фрц! Тогаш тоа направи со својата долга опашка ‒ фрц! Не брзај за отворање да не се сети таа оти е дубарлак и фрц назад!"},{"word":"фрцка (се)","type":"несв.","description":"Оди предизвикувачки за да предизвика внимание, се врцка. Таа пред него се фрцкаше со новиот фустан."},{"word":"фрцне","type":"св.","description":"Нагло мрдне, замавне. Кучката ги начули ушите и фрцна со опашката."},{"word":"фрч","type":"ж.","description":"Кожени дисаѓи што служат за пренесување пошта."},{"word":"фрча","type":"ж.","description":"Четка. Фрча за чевли."},{"word":"фрчи","type":"несв.","description":"Произведува висок и остар звук, шум обично при брзо струење на воздухот или при брзо движење на некое тело низ воздухот. Надвор фрчат ветришта. Стапот фрчеше низ воздухот. Камшикот фрчи над нивните глави. Куршумите фрчеа на сите страни. По патот фрчат коли."},{"word":"фрчоса","type":"св.","description":"Исчетка, исчисти со фрча. Фрчосај ги чевлите, нека светнат!"},{"word":"фскс-идеја","type":"ж.","description":"Мисла која некого постојано го следи, го прогонува, од која не може да се ослободи, што може да биде знак за душевно оболување."},{"word":"фтизиолог","type":"м.","description":"Лекар специјалист за туберкулоза."},{"word":"фтизиологија","type":"ж.","description":"Гранка на медицината што се занимава со проучување и лекување на туберкулозата."},{"word":"фуга","type":"ж.","description":"Полифонична музичка композиција во која партиите, темите се повторуваат според определени правила."},{"word":"фуга","type":"ж.","description":"Меѓупростор, процеп меѓу ѕидани цигли, камен, залепени плочки и сл. исполнет со некаква смеса. Остави мали фуги на плочките."},{"word":"фугира","type":"св. и несв.","description":"Изработи, изработува, прави, направи, образува фуги2."},{"word":"фудбал","type":"м.","description":"(само едн.) Спорт во кој два тима со 11 играчи се обидуваат да ја сместат топката во противничкиот гол само со шутирање, без користење на рацете. Во неделата имаше натпревар во фудбал."},{"word":"фудбалер","type":"м.","description":"Спортист што се занимава со фудбал, тој што игра фудбал."},{"word":"фузија","type":"ж.","description":"Спојување, сврзување, слевање, стопување. Композицијата претставува фузија на елементите на блузот со елементите на џезот."},{"word":"фузионира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, извршува фузија, спои, спојува, соедини, соединува; интегрира."},{"word":"фука","type":"несв.","description":"фукне."},{"word":"фукара","type":"м.","description":"Сиромав, бедник. Останале само неколку души фукари од секое село што не платиле."},{"word":"фукаралак","type":"м.","description":"Сиромаштија, беда."},{"word":"фукне","type":"св.","description":"Брзо, нагло удри, тресне некого. Тргни се, да не ти фукнам една!"},{"word":"фуќне се","type":"св.","description":"Се мушне, се провре."},{"word":"фукса","type":"ж.","description":"Неморална жена, блудница и сл."},{"word":"фуксија","type":"ж.","description":"Повеќегодишно украсно растение со лилаво-црвени цветови; Fuchsia."},{"word":"фул","type":"м.","description":"Во покер ‒ добра комбинација што содржи тројка и пар од карти. Или блефираат или едниот од нив има фул."},{"word":"Фунафути","type":"ср.","description":"Главен град на Тувалу."},{"word":"фунд","type":"м.","description":"Завршок на населено место;"},{"word":"фундамент","type":"м.","description":"Темел, основа, постамент. Бетонски фундамент."},{"word":"фундаментален","type":"прид.","description":"Што е во основата, основен, базичен; главен, важен. Фундаментално дело. Фундаментално значење. Фундаментални истражувања."},{"word":"фундаментализам","type":"зам.","description":"Појава на радикално, фанатично и агресивно дејствување заради постигнување на определени верски, државно-политички и др. цели. Верски фундаментали Радикален фундаментали Националистички фундаментали"},{"word":"фундаменталист","type":"м.","description":"Приврзаник на фундаментализмот."},{"word":"фундаменталистички","type":"прид.","description":"Што се однесува, што припаѓа на фундаменталист и на фундаментали"},{"word":"фундатор","type":"м.","description":"Основач, втемелувач."},{"word":"фундира","type":"св. и несв.","description":"Удри, удира темел, заснова, засновува. Секоја воена стратегија фундира и врз одредени идеолошки постулати."},{"word":"фундиран","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од фундира."},{"word":"фундус","type":"м.","description":"Имот; фонд, резерва."},{"word":"функција","type":"ж.","description":"а) Професионално или друго задолжение, поле на дејност, работа; служба, должност. Тој имаше висока функција во општеството. Долго време е на раководни функции во фирмата. б) Задача, улога, цел. Воспитната функција на литературата се состои во формирање на личноста. Семинарот успешно ја исполнува својата функција."},{"word":"функционален","type":"прид.","description":"Што се однесува на функција; што зависи од својата функција, од целта. Функционална анализа. Тие ги барале најфункционалните графиски и правописни решенија. Резултатите од образовниот процес треба да најдат функционална примена."},{"word":"функционализам","type":"м.","description":"Социолошка теорија која општествените случувања ги толкува преку општите модели на органскиот систем."},{"word":"функционалност","type":"ж.","description":"Својство, карактеристика на тоа што е функционално."},{"word":"функционер","type":"м.","description":"Лице што врши некоја важна, одговорна општествена функција, тој што е на висока положба во некоја општествена организација, политичка партија и сл. Тие остварија средба со високи функционери. Партиски функционер."},{"word":"функционира","type":"несв.","description":"Врши функција, е во функција, работи. Алегоријата е литературна постапка врз која функционира басната. Нашата соработка секогаш добро и без застој функционирала. Машината сега функционира."},{"word":"фунта","type":"ж.","description":"Мерна единица за тежина во некои земји."},{"word":"фураж","type":"м.","description":"Храна за добиток, добиточна, сточна храна. Стеблото и лисјата на шеќерната пченка се одличен фураж за добитокот. Овесот е наменет за исхрана на човекот и за фураж."},{"word":"фуражен","type":"прид.","description":"Што се однесува на фураж, добиточен, сточен. Фуражни растенија. Фуражни култури. Фуражно производство."},{"word":"фуражира","type":"св. и несв.","description":"Подготви, подготвува, снабди, снабдува добиточна храна, фураж."},{"word":"фуражомелачка","type":"ж.","description":"Машина за мелење и ситнење на зрнеста сточна храна."},{"word":"фурашка","type":"ж.","description":"Службена капа со тврда стреа како дел од униформа."},{"word":"фургон","type":"м.","description":"Затворен вагон за превоз на багаж, поштенски пратки и др., сместен зад локомотивата."},{"word":"фурда","type":"ж.","description":"Ситни отпадоци од нешто. Го наполни до врв теленото решето и фати да ја сее тутуновата фурда."},{"word":"фури","type":"несв.","description":"Пренесува грозје од лозјето до домот."},{"word":"фурија","type":"ж.","description":"Во староримската митологија ‒ божица на одмаздата."},{"word":"фуриозен","type":"прид.","description":"Бесен, див. Фуриозен напад. Фуриозно темпо."},{"word":"фурка","type":"ж.","description":"Дрвена алатка, во горниот дел во форма на виљушка, на која се намотува каделата за предење; урка. Седна покрај огнот и ја запна фурката да преде."},{"word":"фуркета","type":"ж.","description":"Широка и долга шнола за придржување на косата, обично во кок. Во задниот дел косата се поткреваше во кок, прикрепен со дузина фуркети."},{"word":"фуркетка","type":"ж.","description":"Безопасна игла."},{"word":"фурна","type":"ж.","description":"Ѕидана или електрична печка за печење леб и др. јадења. Од ѕиданата фурна се ширеше топлиот мирис на леб. Јагне печено во фурна."},{"word":"фурнаџија","type":"м.","description":"Тој што пече леб и др. печива; тој што продава леб и др. печива; пекар."},{"word":"фурник","type":"м.","description":"Тој што го пренесува грозјето за време на бербата."},{"word":"фурнир","type":"м.","description":"Материјал добиен со лепење на тенки дрвени листови под притисок."},{"word":"фурнира","type":"св. и несв.","description":"Обложи, обложува со фурнир."},{"word":"фурор","type":"м.","description":"Голем успех, восхит, воодушевување. Фанатичен поетски фурор."},{"word":"фуснота","type":"ж.","description":"Белешка под текстот, обично напишана со поситни букви и означена со бројка, во која се објаснува нешто во врска со дадениот текст."},{"word":"фуста","type":"ж.","description":"Здолниште, долен дел од фустан."},{"word":"фустан","type":"ж.","description":"Женска облека, кошула, блуза и здолниште скроени во едно. Девојките беа облечени во летни фустани. Таа беше облечена во долг свилен фустан."},{"word":"фустанлак","type":"м.","description":"Материјал за изработка на фустани."},{"word":"фута","type":"ж.","description":"Ги сопашаа футите и излегоа во дворчето. Надвор седеа занаетчиите со фути преку колената."},{"word":"футрола","type":"ж.","description":"Кутија, корица, навлака за чување и заштита на предмет, инструмент и сл. Футрола за очила. Тој веднаш го извади пиштолот од футролата. Го врати дурбинот во футролата. Ја извади виолината од футролата и почна да свири."},{"word":"футур","type":"м.","description":"Глаголска форма со која се искажува идно дејство, идно време."},{"word":"футуризам","type":"м.","description":"Правец во литературата и во ликовната уметност, настанат во почетокот на 20 век во Италија, кој ја отфрла традицијата и со надворешни, механички средства ја изразува динамиката на градот и на современиот живот."},{"word":"футурист","type":"м.","description":"Приврзаник на футуризмот."},{"word":"футуристички","type":"прид.","description":"Што се однесува на футуризам и на футурист. Футуристичка слика. Футуристички правец."},{"word":"футуролог","type":"м.","description":"Специјалист по футурологија."},{"word":"футурологија","type":"ж.","description":"Наука што врз основа на факти и искуства се обидува да го предвиди развојот на идните настани, на тоа што претстои."},{"word":"фуфица","type":"ж.","description":"Прчла, помодарка и сл."},{"word":"фуфка","type":"ж.","description":"Фуфка му идеше и почна да пелтечи."},{"word":"фуфка","type":"несв.","description":"Чувствува страв, се плаши. Сигурно му фуфка да излезе пред неа. Ти фуфка да одговараш?"},{"word":"фуфул","type":"м.","description":"Кикиришка на петел."},{"word":"фуцеле","type":"ср.","description":"Буренце. Фуцеле со ракија."},{"word":"фучи","type":"несв.","description":"Произведува висок и остар звук, шум обично при брзо струење на воздухот или при брзо движење на некое тело низ воздухот. Фучеа ветришта и виулици. Фучат покрај неа безброј камиони и коли."},{"word":"фучија","type":"ж.","description":"Буре."},{"word":"фушер","type":"прид.","description":"Тој што работи лошо, површно и неквалитетно. фушерски, фушерскиот Фушерска работа."},{"word":"фушкија","type":"ж.","description":"Коњски измет, гној."},{"word":"х","type":"глас","description":"Глас, безвучна согласка во македонскиот стандарден јазик, меконепчена според местото на образување, струјна според начинот на образување."},{"word":"ха","type":"чест.","description":"За засилување на исказот при изразување на силни чувства (задоволство) или на јасни ставови (одобрување, несогласување итн.) – Ха, конечно успеав. – Ха, ти така мислиш ама јас не мислам така."},{"word":"ха!","type":"изв.","description":"За изразување на изненадување. – Ха, зарем е можно тоа!?"},{"word":"хабанера","type":"ж.","description":"Вид шпанско-кубански танц."},{"word":"хабилитација","type":"ж.","description":"Одбрана на труд со кој може да се добие некое звање на универзитетски наставник. Тој се подготвува за хабилитација."},{"word":"хабилитациски","type":"прид.","description":"Што се однесува на хабилитација, што служи за хабилитација. Хабилитациски труд. Хабилитациски период."},{"word":"хабилитира","type":"св. и несв.","description":"Докаже, докажува способност (обично со некој научен труд) за наставник на универзитет."},{"word":"хабитуален","type":"прид.","description":"Што се повторува, што минал во навик, вообичаен. Хабитуални дејства."},{"word":"хабитус","type":"м.","description":"Севкупност од надворешни особености на телото; надворешна телесна градба кај човек, кај животни или кај растенија."},{"word":"Хабсбуршка Монархија","type":"ж.","description":"Назив за Австроунгарија."},{"word":"Хаваи","type":"и.","description":"Архипелаг и сојузна држава на САД во Тихиот Океан."},{"word":"Хавана","type":"ж.","description":"Главен град на Куба."},{"word":"хаварија","type":"ж.","description":"Оштетување, дефект на направа или објект (машина, авион, брод, хала, погон)."},{"word":"Хаг","type":"м.","description":"Град, административен центар на Холандија."},{"word":"хагиограф","type":"м.","description":"Тој што пишува хагиографии."},{"word":"хагиографија","type":"ж.","description":"Животопис на светец."},{"word":"Хадсонов Залив","type":"м.","description":"Залив на северниот брег од Канада."},{"word":"Хазар","type":"м.","description":"Припадник на средновековен народ во Азија."},{"word":"хазард","type":"м.","description":"Игра на среќа, коцка; комар2."},{"word":"хазарден","type":"прид.","description":"Што се однесува на хазард."},{"word":"хазардер","type":"м.","description":"Тој што игра игри на среќа, што игра хазардни игри."},{"word":"хазардира","type":"св. и несв.","description":"Стави, става сè на коцка; игра хазардни игри."},{"word":"Хаити","type":"и.","description":"Остров и држава во Карипското Море, Средна Америка."},{"word":"Хајделберг","type":"м.","description":"Град во Германија."},{"word":"Хајдерабад","type":"м.","description":"Град во Индија."},{"word":"хајка","type":"ж.","description":"Гонење на диви животни заради лов. Хајка на волци."},{"word":"хајкач","type":"м.","description":"Тој што учествува во хајка."},{"word":"хакер","type":"м.","description":"Тој што умешноста и знаењето за работа со компјутер ги користи за нелегален упад во големи компјутерски системи и внесување компјутерски вируси и сл., заради имотна корист или свое лично задоволство."},{"word":"хала","type":"ж.","description":"Голема, пространа просторија. Фабричка хала. Саемска хала."},{"word":"халабука","type":"ж.","description":"Врева, викање, метеж, неред. Направи една халабука и си отиде."},{"word":"Халдеја","type":"ж.","description":"Древно кралство во Месопотамија."},{"word":"Халкидики","type":"ср.","description":"Полуостров во Грција."},{"word":"халоген","type":"прид.","description":"Хемиски елемент што при допир со метал гради соли. Халогени елементи се: бром, јод, флуор и хлор."},{"word":"халогенка","type":"ж.","description":"Халогена светилка."},{"word":"халофит","type":"м.","description":"Растение што опстојува на солени почви, најчесто на морското крајбрежје."},{"word":"халуцинант","type":"м.","description":"Тој што страда од халуцинации, тој што халуцинира."},{"word":"халуцинантен","type":"прид.","description":"Што се однесува на халуцинант и халуцинација."},{"word":"халуцинација","type":"ж.","description":"Привидение, лажни сетилни реакции како резултат на нервно растројство. Ноќна халуцинација."},{"word":"халуцинира","type":"несв.","description":"Страда од халуцинации, има халуцинации. Не беше при свест, халуцинираше."},{"word":"халф","type":"м.","description":"Играч во екипен спорт (фудбал, ракомет и сл.) што помага во играта и во нападот и во одбраната. Десен халф."},{"word":"халф-линија","type":"ж.","description":"Преден, одбрамбен ред, линија од тројца халфови."},{"word":"хамбург","type":"м.","description":"Вид винова лоза и грозје. Лозјето беше посадено со хамбург."},{"word":"Хамбург","type":"м.","description":"Град во Германија."},{"word":"хамбургер","type":"м.","description":"Сендвич со тркалезно парче леб, со плескавица и додатоци (пржени компири, разни видови свежа салата – домат, краставица, марула, зелка итн.)."},{"word":"хамер","type":"м.","description":"Посебен вид хартија за цртање. Бел хамер. Хамер во боја. На ѕидовите во училницата висеа хамери со исечени сликички и со текстови во краснопис."},{"word":"Хамерфест","type":"м.","description":"Најсеверен град во Норвешка и во цела Европа"},{"word":"хан","type":"м.","description":"Владетелска титула кај Татарите и Монголите."},{"word":"хангар","type":"м.","description":"Монтажен објект со голема површина за сместување авиони и други направи за летање."},{"word":"ханзапласт","type":"м.","description":"Парче фластер со газа за покривање на рани."},{"word":"Хановер","type":"м.","description":"Град во Германија."},{"word":"Ханој","type":"м.","description":"Главен град на Виетнам."},{"word":"хаос","type":"м.","description":"Отсуство на ред и поредок, состојба на збрканост, неред; Економски хаос. Емотивен хаос. Хаос во мислите. Куќата беше во хаос."},{"word":"хаотичен","type":"прид.","description":"Што има отсуство на ред, што е во збрка, несреден. Хаотичен човек. Хаотични размислувања."},{"word":"хапакс","type":"зам.","description":"Збор што е само еднаш употребен, авторски неологи"},{"word":"харанга","type":"ж.","description":"Говор што подбуцнува против некого, поттикнува, распалува немир."},{"word":"харангер","type":"м.","description":"Тој што харангира."},{"word":"харангира","type":"св. и несв.","description":"Одржи, држи говор што подбуцнува, што поттикнува, што распалува."},{"word":"Хараре","type":"ср.","description":"Главен град на Зимбабве."},{"word":"хардвер","type":"м.","description":"Физички компоненти на комјутерскиот систем (матична плоча, процесор, меморија и др.)."},{"word":"хард-диск","type":"м.","description":"Дел од комјутерскиот систем, магнетен уред за складирање, трајно чување на програмите и податоците во комјутерот."},{"word":"харем","type":"м.","description":"Простории за жените во муслиманска куќа. Харем на султанот."},{"word":"харизма","type":"ж.","description":"Способност, моќ за силна привлечност и импресионирање."},{"word":"харизматичен","type":"прид.","description":"Што се однесува на харизма."},{"word":"харикири","type":"ср.","description":"Ритуално самоубиство со распорување на стомакот кај Јапонците."},{"word":"харинга","type":"ж.","description":"Вид морска риба: Clupea harengus."},{"word":"Харков","type":"м.","description":"Град во Украина."},{"word":"хармонизација","type":"ж.","description":"Компонирање на музичка придружба на една мелодија."},{"word":"хармонизира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави хармонизација на музичко дело."},{"word":"хармонија","type":"ж.","description":"Истовремено, усогласено, пријатно звучење на неколку тона; созвучје. Мелодиска хармонија. Хармонија на стиховите."},{"word":"хармоника","type":"ж.","description":"Инструмент со рачен набран мев и клавиши што произведува звуци на принцип на пневматик."},{"word":"хармоникаш","type":"м.","description":"Тој што свири хармоника. Познат хармоникаш."},{"word":"хармониум","type":"м.","description":"Инструмент со клавијатура сличен на оргули."},{"word":"хармоничен","type":"прид.","description":"Што е доведен во хармонија, созвучен, благозвучен, мелодичен. Хармоничен валцер. Хармонични звуци од пијано."},{"word":"харпија","type":"ж.","description":"Чудовиште со глава на девојка и тело на птица."},{"word":"харпун","type":"м.","description":"Метално копје за ловење крупни риби и други морски животни врзано на долго јаже."},{"word":"харпунер","type":"м.","description":"Тој што лови со харпун."},{"word":"хартиен","type":"прид.","description":"Што се однесува на хартија; што е направен од хартија. Хартиено ќесе. Хартиено марамче."},{"word":"хартија","type":"ж.","description":"Индустриски производ од целулоза во форма на тенки листови со различна примена (пишување, цртање, амбалажа и др.). Бела хартија. Украсна хартија. Компјутерска хартија. Парче хартија. Тоалетна хартија. Хартија во боја."},{"word":"харфа","type":"ж.","description":"Инструмент со многу вертикално оптегнати нееднакви жици на триаглеста рамка. Звуци од харфа. Свири на харфа."},{"word":"харфист","type":"м.","description":"Тој што свири на харфа."},{"word":"хатишериф","type":"м.","description":"Султанов указ."},{"word":"хауба","type":"ж.","description":"Преден, подвижен дел од каросеријата на автомобил. Подигната хауба. Се потпре на хаубата."},{"word":"хаубица","type":"ж.","description":"Вид артилериско оружје, тежок топ наменет за бомбардирање."},{"word":"хаусмајстор","type":"м.","description":"Тој што има службена должност да се грижи за ситни поправки во организацијата, во станбен објект и сл. Вешт хаусмајстор. Хаусмајсторот ја поправи бравата."},{"word":"хациенда","type":"ж.","description":"Голем, простран имот составен од дел за живеење придружен со фарма, селско стопанство, плантажи и сл."},{"word":"хаџи","type":"м.","description":"Збор што стои пред личното име на тој што бил на аџилак; Хаџи Станко. Хаџи Јован."},{"word":"хаџија","type":"м.","description":"Тој што бил на поклонение на светите места - Ерусалим за христијаните и Мека за муслиманите;"},{"word":"хашиш","type":"м.","description":"Наркотично средство што се добива од индиски коноп; Cannabis sativa."},{"word":"хе!","type":"изв.","description":"За изразување некаков негативен став – незадоволство, негодување, сомневање и сл. Хе, кој знае дали така ќе биде ?! Хе, делата нека не зборуваат!"},{"word":"хегемон","type":"м.","description":"Тој што ја има водечката, раководната улога во општеството, што спроведува хегемонија; господар, владетел."},{"word":"хегемонизам","type":"м.","description":"Владеење над други (обично држави, народи) засновано врз хегемонија."},{"word":"хегемонија","type":"ж.","description":"Превласт, надмоќно раководење, владеење на една класа или држава во однос спрема други класи или држави."},{"word":"хегемонист","type":"м.","description":"Припадник, приврзаник на хегемонија."},{"word":"хегемонистички","type":"прид.","description":"Што се однесува на хегемонија и на хегемонист."},{"word":"хедонизам","type":"м.","description":"Филозофско учење според кое највисока цел во животот е постигнување на лично задоволство и телесно уживање."},{"word":"хедонист","type":"м.","description":"Приврзаник на хедонизмот."},{"word":"хеј!","type":"изв.","description":"За изразување на изненадување. – Хеј, види што најдов!"},{"word":"Хекатомба","type":"ж.","description":"Масовна жртва од сто вола кај старите Грци."},{"word":"хексаметар","type":"м.","description":"Стих од шест дактилски стапки."},{"word":"хектар","type":"м.","description":"Единица мерка за површина на земјиште која изнесува 100 ари или 10 000 квадратни метри. Хектар житни полиња. Три хектари."},{"word":"хекто-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки означува дека вториот дел од зборот се однесува на бројот 100: хектолитар."},{"word":"хектограф","type":"м.","description":"Направа за копирање, умножување на ракописи и цртежи; шапирограф."},{"word":"хектолитар","type":"м.","description":"Единица мерка за течност која изнесува 100 литри."},{"word":"хеланки","type":"и.","description":"Растегливи женски панталони припиени до телото."},{"word":"хелда","type":"ж.","description":"Вид житно растение со зрнест, триаглест плод; Fagopyrum esculentum."},{"word":"хеликоптер","type":"м.","description":"Летало што се движи со помош на пропелер во горниот дел на леталото, што полетува и слетува вертикално. Воен хеликоптер. Хеликоптер за брза медицинска помош. Над зградата прелетуваше хеликоптер."},{"word":"хелио-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки означува дека вториот дел од зборот се однесува на Сонце, сончев: хелиограф, хелиотерапија, хелиоцентричен."},{"word":"хелиограф","type":"м.","description":"Телескоп со направа за фотографирање на Сонцето."},{"word":"хелиодром","type":"м.","description":"Место за полетување и слетување на хеликоптери. Градски хелиодром. Хелиодромот на болницата."},{"word":"хелиотерапија","type":"ж.","description":"Лекување болести со помош на сончевата светлина. Го лекуваа со хелиотерапија."},{"word":"хелиотропизам","type":"м.","description":"Својство на некои растенија да се вртат кон изворот на светлина."},{"word":"хелиум","type":"м.","description":"Хемиски елемент во гасовита состојба, безбоен и најлесен гас веднаш по водородот; симбол He."},{"word":"хелиумов","type":"прид.","description":"Што му припаѓа, што се однесува на хелиум. Хелиумови соединенија."},{"word":"Хелсинки","type":"ср.","description":"Главен град на Финска."},{"word":"хематит","type":"м.","description":"Вид минерал со темносива сребреникава боја со висок процент на железо."},{"word":"хематолог","type":"м.","description":"Специјалист по хематологија."},{"word":"хематологија","type":"ж.","description":"Научна област од медицината што се занимава со проучување на крвта и со лекување на болестите на крвта."},{"word":"хематолошки","type":"прид.","description":"Што се однесува на хематолог и на хематологија."},{"word":"хематом","type":"м.","description":"Поткожен излив на крв, модрина."},{"word":"хемизација","type":"ж.","description":"Искористување и примена на резултатите од хемијата во индустријата и земјоделството."},{"word":"хемија","type":"ж.","description":"Наука што се занимава со градбата на материите како и со процесите и резултатите од нивните меѓусебни реакции. Органска хемија. Неорганска хемија."},{"word":"хемикалија","type":"ж.","description":"Хемиски производ, препарат на хемиската индустрија. Отровни хемикалии. Хемикалиите се чуваат во добро затворени садови."},{"word":"хемиски","type":"прид.","description":"Што се однесува на хемија, на појавите и процесите што ги проучува хемијата. Хемиска анализа. Хемиски елемент. Хемиска реакција. Хемиски експеримент. Хемиска формула."},{"word":"хемисфера","type":"ж.","description":"Едната Земјина полутопка. Јужна хемисфера. Северна хемисфера."},{"word":"хемичар","type":"м.","description":"Специјалист по хемија. Хемичар со светска слава."},{"word":"хемоглобин","type":"м.","description":"Материја што е составен дел на крвта и ѝ ја дава црвената боја."},{"word":"хемороид","type":"м.","description":"Болест со проширени крвни садови на дебелото црево;"},{"word":"хемотерапија","type":"ж.","description":"Лекување на болести со хемиски средства."},{"word":"хемотерапија","type":"ж.","description":"Лекување на болести по пат на тренсфузија на крв или крвен серум."},{"word":"хемофилија","type":"ж.","description":"Наследна болест на крвта поврзана со намалено или полно отсуство на згрутчување на крвта."},{"word":"хендикеп","type":"м.","description":"Пречка, тешкотија, проблем воопшто."},{"word":"хендикепира","type":"св. и несв.","description":"Спречи, спречува, отежне, отежнува, создаде, создава проблем. Болеста го хендикепира."},{"word":"хендикепиран","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од хендикепира."},{"word":"хепатитис","type":"м.","description":"Болест на црниот дроб; жолтица."},{"word":"хепенинг","type":"м.","description":"Современо уметничко дело (сценско, музичко, ликовно) засновано на импровизација, чија главна цел е да изненади, да шокира."},{"word":"хепиенд","type":"м.","description":"Среќен крај на литературно или уметничко дело – роман, филм, театарска претстава и сл."},{"word":"Хераклеја","type":"ж.","description":"Древен град во Македонија, во близина на Битола."},{"word":"хераклит","type":"м.","description":"Градежен материјал за изолација."},{"word":"хералдика","type":"ж.","description":"Наука што се занимава со опишување и проучување на грбови2."},{"word":"хералдичар","type":"м.","description":"Специјалист по хералдика."},{"word":"хербариум","type":"м.","description":"Збирка од засушени и пресувани растенија што служи за учење по ботаника. Училиштен хербариум. Цвет од хербариумот."},{"word":"хербицид","type":"м.","description":"Хемиски соединенија, препарати што служат за уништување на плевелните растенија. Органски хербициди."},{"word":"хермафродит","type":"м.","description":"Организам што има полови органи или карактеристики од обата пола."},{"word":"хермелин","type":"м.","description":"(зоол.) Вид ласица со карактеристично бело, многу ценето крзно; Mustela ermineas."},{"word":"херметизира","type":"св. и несв.","description":"Затвори, затвора цврсто во безвоздушен простор, без можност за проток на воздух."},{"word":"херметичен","type":"прид.","description":"Што е цврсто затворен и не пропушта воздух. Херметичен сад."},{"word":"хернија","type":"ж.","description":"Излегување на внатрешните органи или нивни делови од нивното природно лежиште во најблиската празнина или под кожата;"},{"word":"хероизам","type":"м.","description":"Способност, храброст за јуначки подвизи. Национален хероизам. Хероизам во остварување на идеалите."},{"word":"херој","type":"м.","description":"Тој што се одликува со извонредна храброст; јунак. Народен херој."},{"word":"херојски","type":"прид.","description":"Што е својствен на херој, што е способен за јуначки подвизи; храбар, смел. Херојски чин. Херојска борба."},{"word":"херојство","type":"ср.","description":"Особина на тој што е способен за големи подвизи."},{"word":"херпес","type":"м.","description":"Кожна болест со мали групирани меурчиња исполнети со гној или лимфна течност на различни места од телото."},{"word":"херувика","type":"ж.","description":"Црковна песна во која се споменуваат херувимите."},{"word":"херувим","type":"м.","description":"Ангел од највисок ред во христијанството. Највисокиот ангелски ред го сочинуваат херувимите, серафимите и архангелите."},{"word":"херц","type":"м.","description":"Единица за мерење на фреквенцијата на наизменичните струи што всушност претставува зачестеност на периодична појава чијашто периода трае 1 секунда; ознака Hz."},{"word":"херц","type":"м.","description":"Боја во карти, срце. Дама херц."},{"word":"херцег","type":"м.","description":"Висока феудална наследна титула на дворјанин што владее со херцеговина."},{"word":"херцеговина","type":"ж.","description":"Територија, област со која владее херцег."},{"word":"херцегува","type":"несв.","description":"Владее како херцег."},{"word":"хетера","type":"ж.","description":"Во Стара Грција ‒ убава, неомажена, образувана жена со манири којашто води слободен живот; блудница."},{"word":"хетероген","type":"прид.","description":"Што е составен од различни, разнородни делови; Хетероген репертоар. Хетероген етнички состав. Хетерогени материјали."},{"word":"хетеросексуален","type":"прид.","description":"Што има сексуална наклоност кон спротивниот пол."},{"word":"хетеросексуалец","type":"м.","description":"Тој што има сексуална ориентација кон спротивниот пол."},{"word":"хетеросексуализам","type":"м.","description":"Природен полов нагон кон претставници од спротивниот пол."},{"word":"хетеротрофен","type":"прид.","description":"Што не произведува храна, туку се храни со готова храна. Хетеротрофни растенија."},{"word":"Хетит","type":"м.","description":"Припадник на древен народ во Мала Азија."},{"word":"хет-трик","type":"м.","description":"Во фудбалот – три погодоци од ист играч на еден натпревар."},{"word":"хефта","type":"ж.","description":"Метални делови што се ставаат во хефталката и со кои се хефта."},{"word":"хефта","type":"несв.","description":"Спојува, прицврстува листови хартија; закопчува."},{"word":"хефталка","type":"ж.","description":"Направа што служи за спојување на листови хартија."},{"word":"хи!","type":"изв.","description":"Повторено се употребува за изразување блага смеа или потсмев. Хи, хи, хи – се слушаше зад вратата. Хи, хи! – подбивно се насмеа."},{"word":"хибернација","type":"ж.","description":"Кај некои животни – зимски сон од неколку месеци кога животните функции се сведени на минимум."},{"word":"хибрид","type":"м.","description":"Растение или животно добиено со вкрстување на две единки од различни видови, сорти, раси; мелез. Родноста кај хибридите е поголема. Пченка хибрид добиена со вкрстување на старите сорти."},{"word":"хибриден","type":"прид.","description":"Што се однесува на хибрид. Хибридна пченица. Хибридна раса. Хибриден суфикс. Хибридно образување."},{"word":"хибридизација","type":"ж.","description":"Вкрстување на различни наследни особини од родителите кај растенија и животни за да се добијат нови поквалитетни сорти и видови."},{"word":"хигиеничар","type":"м.","description":"Тој што е задолжен за одржување на хигиената; тој што чисти, чистач. Затворски хигиеничар. Хигиеничар во училиштето."},{"word":"хигиенски","type":"прид.","description":"Што се однесува на хигиена. Хигиенски навики. Хигиенски услови."},{"word":"хигиона","type":"ж.","description":"Дел од медицината што го изучува влијанието на средината врз здравјето, причините за заболување и начините на нивно отстранување. Доктор по хигиена на трудот."},{"word":"хигрометар","type":"м.","description":"Метеоролошки инструмент за мерење на релативната влажност на воздухот."},{"word":"хигрометрија","type":"ж.","description":"Мерење на апсолутната или на релативната влажност на некоја материја, обично на гасови, а особено на воздухот."},{"word":"хигроскопичен","type":"прид.","description":"Што има својство да ја впива влагата од својата околина."},{"word":"хидра","type":"ж.","description":"Во старогрчката митологија – многуглаво змијолико суштество."},{"word":"хидра","type":"ж.","description":"Мало слатководно мекотелно животно; Hydra viridis."},{"word":"хидрант","type":"м.","description":"Уличен приклучок за вода или противпожарен приклучок за вода во зграда, објект."},{"word":"хидрат","type":"м.","description":"Соединение на водата со оксиди на киселините."},{"word":"хидратација","type":"ж.","description":"Процес на соединување на определена супстанција со вода без да се раствори."},{"word":"хидратен","type":"прид.","description":"Што се однесува на хидрат."},{"word":"хидраулика","type":"ж.","description":"Дел од физиката што се занимава со практичната примена на водената сила и движењето на течностите."},{"word":"хидрауличен","type":"прид.","description":"Што се однесува на хидраулика. Хидраулична преса. Хидраулични машини."},{"word":"хидро-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки означува дека вториот дел од зборот е во врска, во однос со вода: хидроавион, хидроакумулација, хидрографија, хидроцентрала."},{"word":"хидроавион","type":"м.","description":"Авион со пливки наместо тркала, специјализиран за полетување и слетување на водени површини."},{"word":"хидроакумулација","type":"ж.","description":"Акумулација на вода."},{"word":"хидробиологија","type":"ж.","description":"Дел од биологијата што го проучува живиот свет во водните средини."},{"word":"хидробус","type":"м.","description":"Мал пловен објект наменет за крстосување по помали водни површини - езера, реки, канали, пристаништа."},{"word":"хидрографија","type":"ж.","description":"Дел од географијата што ги опишува и проучува водните површини."},{"word":"хидролиза","type":"ж.","description":"Разложување на одделни хемиски соединенија под дејство на вода."},{"word":"хидролог","type":"м.","description":"Специјалист по хидрологија."},{"word":"хидрологија","type":"ж.","description":"Наука што ги проучува водните површини на Земјата и кружењето на водата во природата."},{"word":"хидрометрија","type":"ж.","description":"Дел од хидрологијата што се занимава со мерење на количеството, длабочината, брзината и со други карактеристики на водата."},{"word":"хидромеханика","type":"ж.","description":"Наука што ги проучува законите по кои се однесуваат течностите."},{"word":"хидроним","type":"м.","description":"Име на водна површина – река, езеро и сл."},{"word":"хидронимија","type":"ж.","description":"Целокупност на имињата на водени површини."},{"word":"хидросистем","type":"м.","description":"Систем за наводнување на обработливо земјиште."},{"word":"хидросфера","type":"ж.","description":"Водната површина на Земјата (океани, мориња, езера, реки)."},{"word":"хидротерапија","type":"ж.","description":"Медицинско лекување со помош на водата."},{"word":"хидрофобија","type":"ж.","description":"Страв од вода."},{"word":"хидрофор","type":"м.","description":"Пумпа за извлекување, исцрпување на вода од длабочина."},{"word":"хидроцентрала","type":"ж.","description":"Електрична централа на воден погон."},{"word":"хиена","type":"ж.","description":"(зоол.) Крволочно животно од родот кучиња со крзно од кратки влакна прошарено со темни линии или кругови; Hyaena."},{"word":"хиерархизација","type":"ж.","description":"Поставување, востановување однос на подреденост."},{"word":"хиерархија","type":"ж.","description":"Систем на вертикална подреденост, поредок по ранг од понизок кон повисок, статусна скала. Природна хиерархија. Црковна хиерархија. Општествена хиерархија. Хиерархија во комуникацијата."},{"word":"хиероглиф","type":"м.","description":"а) Сликовно писмо кај старите Еѓипќани. б) Вообичаен назив за знаците на поимското писмо на некои народи (кинеско, јапонско, корејско и др. )"},{"word":"хилус","type":"м.","description":"Средишен дел на некои внатрешни органи низ којшто поминуваат поголеми крвни садови, нерви и лимфни јазли."},{"word":"Хималаи","type":"и.","description":"Планина во Азија."},{"word":"химен","type":"м.","description":"Девствена опна, ципа."},{"word":"химера","type":"ж.","description":"Старогрчко митолошко суштество со глава на лав, труп на коза и опашка на змеј."},{"word":"химеричен","type":"прид.","description":"Што не може да се оствари, што е неисполнив."},{"word":"химна","type":"ж.","description":"Свечена песна, музичко дело како симбол на државата. Национална химна."},{"word":"химничен","type":"прид.","description":"Што се однесува на химна, што има својства на химна. Химничен тон. Химничен карактер."},{"word":"химнографија","type":"ж.","description":"Пишување и проучување на химни."},{"word":"хинди","type":"м.","description":"Службен јазик на Индија."},{"word":"хипер-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки означува дека тоа што го означува вториот дел од зборот е прекумерно, над нормалата: хиперпродукција, хипертензија, хипертрофија."},{"word":"хипербола","type":"ж.","description":"Стилско изразно средство со кое се пренагласува, се преувеличува заради засилување на впечатокот. Епска хипербола. Авторот се служи со хиперболи и компарации."},{"word":"хипербола","type":"ж.","description":"Отворена крива линија што се добива кога ќе се пресече конусот со површина паралелна на неговата оска."},{"word":"хиперболизација","type":"ж.","description":"Користење, употреба на хипербола."},{"word":"хиперболизира","type":"св. и несв.","description":"Пренагласи, пренагласува, преувеличи, преувеличува нешто."},{"word":"хиперболичен","type":"прид.","description":"Што се однесува на хипербола1; претеран, преувеличен. Хиперболичен лик. Хиперболични епитети."},{"word":"хипервитаминоза","type":"ж.","description":"Состојба на организмот поради прекумерно примање на еден или повеќе витамини."},{"word":"хиперманган","type":"м.","description":"Пурпурноцрвеникава материја во вид на ситни кристали со метален сјај чијшто многу разреден раствор со вода се користи за дезинфекција на кожата."},{"word":"хипермодерен","type":"прид.","description":"Што е според најновата мода; супермодерен."},{"word":"хиперпродукција","type":"ж.","description":"Прекумерно, претерано производство; суперпродукција."},{"word":"хиперсензитивен","type":"прид.","description":"Што е претерано чувствителен."},{"word":"хипертензија","type":"ж.","description":"Висок артериски крвен притисок."},{"word":"хипертермија","type":"ж.","description":"Покачена температура на телото."},{"word":"хипи","type":"прид.","description":"Што се однесува на хипи-правецот. Хипи-движење. Хипи-облека."},{"word":"хипи","type":"ср.","description":"Движење на младите во шеесеттите години на 20 век, засновано на ненасилство, кое се јавува како протест против индустриското потрошувачко општество и се залага за слобода во сите области на животот и за живот во заедница."},{"word":"хипик","type":"ж.","description":"Следбеник, следбеничка на хипи-правецот."},{"word":"хипноза","type":"ж.","description":"Состојба на вештачки сон предизвикан со сугестија."},{"word":"хипнотизам","type":"м.","description":"Учење за хипнозата и појавите што се поврзани со неа."},{"word":"хипнотизер","type":"м.","description":"Тој што се занимава со хипноза."},{"word":"хипнотизира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, врши хипноза над некого."},{"word":"хипнотички","type":"прид.","description":"Што се однесува на хипноза, хипноти Хипнотичка состојба. Хипнотички методи. Хипнотичка послушност."},{"word":"хипо-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки означува дека тоа што го означува вториот дел од зборот е помалку од вообичаеното, под нормалата: хиповитаминоза, хипогликемија;"},{"word":"хиповитаминоза","type":"ж.","description":"Делумен недостаток, пониско од нормалното ниво на витамини во крвта."},{"word":"хипогликемија","type":"ж.","description":"Пониско од нормалното ниво на гликоза, шеќер во крвта."},{"word":"хиподром","type":"м.","description":"Место за коњски натпревари. Градски хиподром. Приватен хиподром. Хиподромот се обновува."},{"word":"хипокористик","type":"м.","description":"Галовно име на некого или нешто."},{"word":"хипокористика","type":"ж.","description":"Севкупноста на галовните именувања во јазикот."},{"word":"хипокористичен","type":"прид.","description":"Што се однесува на хипокористик и хипокористика; Хипокористичен суфикс. Хипокористично образување."},{"word":"хипокризија","type":"ж.","description":"Прикривање на вистинските особини и лажно претставување во добро светло;"},{"word":"хипокрит","type":"м.","description":"Тој што е склон на хипокризија; лицемер."},{"word":"хипопотам","type":"м.","description":"Крупно водно, тревопасно животно што живее во Африка, нилски коњ; Hippopotamus amphibius."},{"word":"хипотакса","type":"ж.","description":"Поврзување на два синтаксички члена (збороформи, именски групи, реченици) од кои едниот е зависен од другиот."},{"word":"хипотеза","type":"ж.","description":"Научна претпоставка со определена веројатност којашто сè уште не е докажана."},{"word":"хипотека","type":"ж.","description":"Заложување на недвижен имот како осигурување за да се добие определен заем. Кредит со хипотека. Стан под хипотека."},{"word":"хипотекарен","type":"прид.","description":"Што се однесува на хипотека. Хипотекарен кредит."},{"word":"хипотенуза","type":"ж.","description":"Најдолгата страна кај правоаголен триаголник што се наоѓа наспроти правиот агол."},{"word":"хипотетичен","type":"прид.","description":"Што се засновува на хипотеза. Хипотетичен развој. Хипотетични размислувања."},{"word":"хипофиза","type":"ж.","description":"Жлезда со внатрешно лачење што се наоѓа во черепниот мозок."},{"word":"хипохондрија","type":"ж.","description":"Абнормална психолошка состојба што се карактеризира со неоснован страв од болест."},{"word":"хипохондрик","type":"ж.","description":"Тој што страда од хипохондрија"},{"word":"хипохондричен","type":"прид.","description":"Што страда од хипохондрија, што е болен од хипохондрија."},{"word":"хиромантија","type":"ж.","description":"Толкување на минатото и иднината според линиите на дланките."},{"word":"Хирошима","type":"ж.","description":"Град во Јапонија"},{"word":"хирург","type":"ж.","description":"Лекар, специјалист по хирургија."},{"word":"хирургија","type":"ж.","description":"Дел од медицината којшто се занимава со лекување на болестите по оперативен пат."},{"word":"хируршки","type":"прид.","description":"Што се однесува на хирург и хирургија. Хируршка клиника. Хируршки болести."},{"word":"хисар","type":"м.","description":"Тврдина, кале, град со ѕидини."},{"word":"хистерија","type":"ж.","description":"Абнормална психолошка состојба, растројство проследено со привидна физичка болка."},{"word":"хистерик","type":"ж.","description":"Тој што страда од хистерија"},{"word":"хистеричен","type":"прид.","description":"Што се однесува на хистерик и хистерија. Хистеричен човек. Хистерични извици."},{"word":"хистологија","type":"ж.","description":"Дел од медицината што се занимава со проучување на градбата на ткивата кај живите организми."},{"word":"хит","type":"прид.","description":"немен. по род прид. Тоа што е актуелно, популарно. Хит-мелодија. Хит-филм. Оваа сезона црвената боја е хит."},{"word":"хитон","type":"м.","description":"Во античка Грција – широка горна облека од лен или волна закопчана на едното рамо."},{"word":"Хјурон","type":"м.","description":"Езеро во Северна Америка, од Големите Езера."},{"word":"Хјустон","type":"м.","description":"Град во сојузната држава Тексас, САД."},{"word":"хлор","type":"м.","description":"Хемиски елемент, гас со жолтозелена боја и остар мирис, што се користи за избелување и за дезинфекција; симбол Cl."},{"word":"хлорен","type":"прид.","description":"Што се однесува на хлор; што содржи хлор. Хлорна киселина. Хлорна вар."},{"word":"хлорира","type":"св. и несв.","description":"Избели, избелува; дезинфицира со хлор. Водата редовно се хлорира."},{"word":"хлороводород","type":"м.","description":"Соединение на хлор со водород."},{"word":"хлорофил","type":"м.","description":"Материја кај растенијата што им ја дава специфичната зелена боја и го овозможува процесот на фотосинтеза."},{"word":"хлороформ","type":"м.","description":"Безбојна течна материја со сладок вкус и специфичен мирис која се користи во медицината за успивање."},{"word":"хм!","type":"изв.","description":"За изразување на сомневање, колебање, недоверба, чудење, замисленост. – Хм, не сум сигурна дека така е најдобро! – Хм, навистина велиш?!"},{"word":"хмелен","type":"прид.","description":"Што се однесува на хмељ, што е од хмељ. Хмелно брашно."},{"word":"хмељ","type":"м.","description":"Лазечко растение чии цветови се користат во производството на пиво и за производство на маја за леб; Humulus lupulus. Одгледување хмељ. Квасец од хмељ."},{"word":"хо!","type":"изв.","description":"За изразување зачуденост, изненаденост. – Хооо, еве каде биле!"},{"word":"хоби","type":"ср.","description":"Пријатна активност, занимање заради лично задоволство и рекреација. Несекојдневно хоби. Хоби ми е сликањето."},{"word":"ходник","type":"м.","description":"Тесен, долг внатрешен простор во стан, хотел, зграда за влегување во другите простории;"},{"word":"хокеар","type":"м.","description":"Тој што игра хокеј, спортист што се занимава со хокеј. Славен хокеар. Хокеарите излегоа на теренот."},{"word":"хокеј","type":"м.","description":"Вид екипен спорт со специјални палки со кои се води топчето или плочката кои треба да се втераат во противничкиот гол. Хокеј на трева. Хокеј на мраз."},{"word":"хол","type":"м.","description":"Пространо претсобје на јавен објект. Осветлен хол. Хол поплочен со мермер."},{"word":"Холандија","type":"ж.","description":"Држава во Европа."},{"word":"холестерол","type":"м.","description":"Сложена хемиска материја што се наоѓа речиси во сите клетки на организмот; зголеменото ниво предизвикува болест на крвните садови и сл."},{"word":"Холивуд","type":"м.","description":"Предградие на Лос Анџелес, САД."},{"word":"холокауст","type":"м.","description":"Жртва спалена во ритуален оган кај старите Грци и Римјани."},{"word":"хомеопатија","type":"ж.","description":"Начин на лекување со помош на билки, вода и народни лекови со избегнување на синтетички лекови."},{"word":"хомоген","type":"прид.","description":"Што е истороден по својства, состав, потекло; еднаков, истоветен, Хомоген тим. Хомогена градба. Хомогена поетска збирка."},{"word":"хомогенизација","type":"ж.","description":"Изедначување на нешто што е различно, претворање на нешто разнородно во нешто истоветно, компактно."},{"word":"хомоним","type":"м.","description":"Збор што е ист по гласовниот состав со друг збор, но е со различно значење;"},{"word":"хомонимен","type":"прид.","description":"Што се однесува на хомоним и на хомонимија."},{"word":"хомонимија","type":"ж.","description":"Појава на зборови со различно значење, а ист гласовен состав."},{"word":"хомосексуален","type":"прид.","description":"Што има сексуална наклоност кон истиот пол на којшто припаѓа."},{"word":"хомосексуалец","type":"м.","description":"Тој што има сексуална наклоност кон лица од истиот пол."},{"word":"хомосексуализам","type":"м.","description":"Полов нагон кон лица од истиот пол."},{"word":"хомофонија","type":"ж.","description":"Истакнување на еден глас (главен) во повеќегласовна музичка композиција."},{"word":"Хонгконг","type":"м.","description":"Пристаништен град во Кина."},{"word":"Хондурас","type":"м.","description":"Држава во Средна Америка."},{"word":"Хонијара","type":"ж.","description":"Главен град на Соломонови Острови."},{"word":"Хонолулу","type":"ср.","description":"Главен град на Хаваи, САД."},{"word":"хонорар","type":"м.","description":"Парична награда, надоместок по договор за извршена квалификувана работа на писатели, актери, адвокати и сл. Авторски хонорар. Добиваше солиден хонорар."},{"word":"хонорарен","type":"прид.","description":"Што се однесува на хонорар. Хонорарна служба."},{"word":"хонорира","type":"св. и несв.","description":"Плати, плаќа некому хонорар, определи, определува некому сума за хонорар. Тој добро ги хонорираше соработниците."},{"word":"хор","type":"м.","description":"(истор.) Во старогрчката драма – група уметници што пееле песни и рецитирале стихови."},{"word":"хорал","type":"м.","description":"Сад, посатка."},{"word":"хореј","type":"м.","description":"Во поезијата – двосложна ритмичка стапка со акцент на првиот слог; трохеј."},{"word":"хоризонт","type":"м.","description":"Видлива, привидна линија меѓу небото и земната или водната површина; видокруг Замаглен хоризонт. Облаци на хоризонтот. Сонцето се појави на хоризонтот."},{"word":"хоризонтала","type":"ж.","description":"Хоризонтална линија, права паралелна со земната или водната површина."},{"word":"хоризонтален","type":"прид.","description":"Што е паралелен со линијата на хоризонтот, легнат; Хоризонтален замрзнувач. Хоризонтална положба на телото."},{"word":"хорист","type":"м.","description":"Пејач во хор. Хорист во операта."},{"word":"хормон","type":"м.","description":"Биолошки активна материја во крвта која се излачува од жлездите со внатрешно лачење. Машки хормон. Хормон за растење. Рамнотежа на хормоните."},{"word":"хормонален","type":"прид.","description":"Што се однесува на хормон. Хормонално нарушување."},{"word":"хорна","type":"ж.","description":"Музички инструмент во вид на рог; рог."},{"word":"хорнист","type":"м.","description":"Тој што свири на хорна."},{"word":"хорографија","type":"ж.","description":"Опис на некоја земја или на некој крај."},{"word":"хорор","type":"м.","description":"Страв, ужас."},{"word":"хороскоп","type":"м.","description":"Положбата на ѕвездите, Сонцето и Месечината во определено време прикажана според астролошките правила. Дневен хороскоп. Годишен хороскоп."},{"word":"хорски","type":"прид.","description":"Што се однесува на хор. Хорски натпревар. Хорски гласови."},{"word":"хортензија","type":"ж.","description":"Вид грмушесто многугодишно декоративно растение со розови цветови групирани во вид на топка; Hydrangea macrophylla."},{"word":"хортикултура","type":"ж.","description":"Одгледување градинарски производи (цвеќиња, зеленчук и др.); градинарство."},{"word":"хортикултурен","type":"прид.","description":"Што се однесува на хортикултура. Хортикултурно уредување."},{"word":"хоругва","type":"ж.","description":"Црковно знаме насликано со ликови на светци што се истакнува за време на големи празници."},{"word":"хоспитализација","type":"ж.","description":"Сместување во болничка установа."},{"word":"хоспитализира","type":"св. и несв.","description":"Смести, сместува, прими, прима некого во болничка установа на лекување."},{"word":"хоспитант","type":"м.","description":"Тој што хоспитира."},{"word":"хоспитација","type":"ж.","description":"Присуствување како гостин, слушател на предавања, часови како подготовка за вршење некаква дејност."},{"word":"хоспитира","type":"несв.","description":"Присуствува како слушател, посетува часови како подготовка за вршење некаква дејност."},{"word":"хостел","type":"м.","description":"Преноќиште, хотел од пониска категорија. Младински хостел."},{"word":"хостеса","type":"ж.","description":"Домаќинка по службена должност на јавен настан, прием."},{"word":"хотел","type":"м.","description":"Угостителски објект со опремени соби за ноќевање и комплетно или делумно покривање на дневните оброци. Луксузен хотел. Хотел со пет ѕвезди. Простории на хотелот."},{"word":"хотелиер","type":"м.","description":"Сопственик на хотел, угостител. Успешен хотелиер."},{"word":"хотелиерски","type":"прид.","description":"Што се однесува на хотелиер и хотелиерство."},{"word":"хотелиерство","type":"ср.","description":"Дејност на поседување и управување со хотелски објекти."},{"word":"хохштаплер","type":"м.","description":"Тој што со лажни отмени манири врши измама, измамник."},{"word":"храбар","type":"прид.","description":"Што не се плаши, што е бестрашен; смел. Храбар воин."},{"word":"храбрец","type":"м.","description":"Бестрашен, смел човек. Храбрец во животот."},{"word":"храбри","type":"несв.","description":"Влева храброст некому, бодри некого. Таткото го храбреше синот. Нејзината насмевка го храбреше. Ги храбреа да издржат уште малку."},{"word":"храм","type":"м.","description":"Објект, градба каде што се врши богослужба; црква. Православен храм. Соборен храм."},{"word":"храна","type":"ж.","description":"Тоа што се јаде и се пие за да се одржува организмот во добра состојба. Здрава храна. Зрнеста храна. Сточна храна. Готвена храна. Конзервирана храна. Војничка храна. Изобилство од храна. Торба со храна. Резерви на храна. Храна за птици."},{"word":"хранарина","type":"ж.","description":"Месечен паричен надоместок за трошоците за храна за еден оброк во работните денови."},{"word":"храненик","type":"м.","description":"Тој што е одгледуван, издржуван од други луѓе, а не од биолошките родители; посвоеник."},{"word":"хранет","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од храни."},{"word":"храни","type":"несв.","description":"Дава храна некому, помага да се храни некој неспособен или болен. Мајката го хранеше детето. Болниот го хранеа со сила. Добитокот редовно го хранеа и поеја. Кокошките ги хранеа со природна храна."},{"word":"хранилиште","type":"ср.","description":"(арх.) Место каде што нешто се чува."},{"word":"хранилка","type":"ж.","description":"Сад или определено место каде што се става, дава храната. Автоматска хранилка. Хранилка за пилиња."},{"word":"хранител","type":"м.","description":"Тој што храни некого или нешто. Стана хранител на залутаното срнче."},{"word":"хранителен","type":"прид.","description":"Што служи за храна; прехранбен. Хранителен производ."},{"word":"хранлив","type":"прид.","description":"Што содржи определено количество корисни материи за организмот. Хранлива вредност. Хранливи состојки. Хранливи материи. Супата е хранлива. Здрави и хранливи производи."},{"word":"хранопровод","type":"м.","description":"Орган во вид на цевка низ кој поминува храната од устата до желудникот."},{"word":"Хрватска","type":"ж.","description":"Држава во Европа."},{"word":"хрема","type":"ж.","description":"Воспаление на слузницата на носот; настинка."},{"word":"хремав","type":"прид.","description":"Што е заболен од хрема."},{"word":"хрестоматија","type":"ж.","description":"Печатена збирка од избрани делови од познати литературни дела; збирка од одбрани текстови од определена област."},{"word":"хризантема","type":"ж.","description":"Вид декоративно цвеќе со крупни бели, жолти или виолетовоцрвени цветови со густи повеќеслојно распоредени венечни листови; Chrysanthemum indicum. Бела хризантема. Жолта хризантема. Букет од хризантеми."},{"word":"хрисовул","type":"м.","description":"Средновековна грамота на владетел со златен потпис и печат."},{"word":"христијанизација","type":"ж.","description":"Покрстување, примање на христијанството, преминување во христијанство. Постепена христијанизација. Доброволна христијанизација. Христијанизација на населението."},{"word":"христијанизира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави некој да го прими христијанството; покрсти, покрстува некого. Црквата го христијанизира паганското население."},{"word":"христијанин","type":"м.","description":"Припадник на христијанската религија."},{"word":"христијански","type":"прид.","description":"Што се однесува на христијанин и христијанство. Христијански морал. Христијанско име. Христијанска куќа. Христијански канони."},{"word":"христијанство","type":"ср.","description":"Една од најраспространетите религии која се појавила во првиот век од нашата ера, а се темели врз верата во богочовекот Исус Христос."},{"word":"христољубец","type":"м.","description":"Тој што го љуби Бог – Исус Христос, побожен;"},{"word":"христољубив","type":"прид.","description":"Што го љуби Бог – Исус Христос, што е посветен на христијанската религија, побожен;"},{"word":"хром","type":"м.","description":"Тврд метал со сребреникава боја, хемиски елемент; симбол Cr."},{"word":"хроматизам","type":"м.","description":"Својство на белиот зрак да се разложува на зраци со различни бои; боја, обоеност."},{"word":"хроматика","type":"ж.","description":"Дел од оптиката, наука што ги проучува боите, настанокот и односот меѓу боите."},{"word":"хроматичен","type":"прид.","description":"Што се однесува на хроматика 2. Што се однесува на хроматика 2."},{"word":"хроматски","type":"прид.","description":"Што се однесува на хроматизам.;"},{"word":"хромен","type":"прид.","description":"Што се однесува на хром, што содржи хром. Хромен рудник. Хромни соединенија."},{"word":"хромира","type":"св. и несв.","description":"Обложи, обложува, покрие, покрива со хром. Хромираа лим за амбалажа."},{"word":"хромов","type":"прид.","description":"Што се однесува на хром, што содржи хром;"},{"word":"хромозом","type":"м.","description":"Кончести телца што се создаваат во јадрото на клетката при нејзината делба и се носители на наследен материјал."},{"word":"хромолитографија","type":"ж.","description":"Литографски начин на печатење во повеќе бои."},{"word":"хроника","type":"ж.","description":"Бележење на настаните по хронолошки ред; летопис. Хроника од боиштата. Хроника на настаните пред инцидентот."},{"word":"хроничар","type":"м.","description":"Тој што пишува хроники; летописец. Доследен хроничар. Хроничар на своето време."},{"word":"хроничен","type":"прид.","description":"За болест што има продолжено времетраење и потешко се лекува; акутен. Хронична главоболка. Хронични болести. Хронично воспаление на синусите."},{"word":"хронологија","type":"ж.","description":"Прикажување на настаните, појавите, процесите по редот на нивното случување."},{"word":"хронолошки","type":"прид.","description":"Што се однесува на хронологија. Хронолошки истражувања."},{"word":"хронометар","type":"м.","description":"Специјален астрономски часовник."},{"word":"Хуаскаран","type":"м.","description":"Планински врв во Перу, Јужна Америка."},{"word":"хубертус","type":"м.","description":"Лесен непропустлив мантил. Скинат хубертус."},{"word":"хула","type":"ж.","description":"Груб напад со зборови, навреда, исмевање на нешто што е свето. Безбожна хула."},{"word":"хулахоп","type":"м.","description":"Обрач што се користи за вртење околу телото во спорт или за рекреација."},{"word":"хулахопки","type":"и.","description":"Вид чорапи со гаќички."},{"word":"хули","type":"несв.","description":"Напаѓа грубо со зборови, навредува, исмева нешто што е свето. Не хули на Бога."},{"word":"хулиган","type":"м.","description":"Тој што е груб, што се однесува со отпор и потсмев кон утврдените морални и културни вредности."},{"word":"хулиганство","type":"ср.","description":"Свесно грубо, непристојно однесување и нарушување на јавниот ред и мир со цел изразување отпор и презир кон општеството и кон достоинството на човекот."},{"word":"хулител","type":"м.","description":"Тој што хули;"},{"word":"хулник","type":"м.","description":"Тој што хули;"},{"word":"хуман","type":"прид.","description":"Што е човечен во постапките, достоен на човекот; човекољубив, милосрден. Хуман сограѓанин. Хумана професија. Хумани пораки."},{"word":"хуманизам","type":"м.","description":"(истор.) Прогресивно движење во филозофијата, науката и уметноста од XIV и XV век коешто се темели врз почитување на човечкото достоинство и ослободување од феудалните и црковните догми. Хуманизам во сите пори на општеството. Процут на хуманизмот и ренесансата."},{"word":"хуманизација","type":"ж.","description":"Прифаќање и применување на ставот втемелен на човекољубие и почит кон човековото достоинство."},{"word":"хуманизира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави некој или нешто да стане похумано; исполни, исполнува со човекољубие и почит кон човечкото достоинство; очовечи. Напредните идеи го хуманизираат општеството. Поетот низ творештвото го хуманизирал својот јазик."},{"word":"хуманист","type":"м.","description":"Претставник на хуманизмот."},{"word":"хуманистички","type":"прид.","description":"Што се однесува на хуманист и хумани Хуманистички поглед. Хуманистичка порака. Хуманистички вредности."},{"word":"хуманитарен","type":"прид.","description":"Што се однесува на општествените науки кои го изучуваат човекот и неговата култура. Хунанитарна наука."},{"word":"хуманитарец","type":"м.","description":"Тој што работи за хуманитарни цели. Хуманитарци на „Црвениот крст“. Хуманитарците први притрчаа на помош."},{"word":"хумор","type":"м.","description":"Претставување на настаните, појавите, човечките слабости и недостатоци на шеговит, духовит, ненавредлив начин. Лесен хумор. Уличен хумор. Смисла за хумор."},{"word":"хумореска","type":"ж.","description":"Краток расказ со духовита, шеговита содржина со определена, но не особено изразена уметничка вредност. Популарна хумореска. Пишување хуморески."},{"word":"хуморист","type":"м.","description":"Автор на хумористични дела. Писател хуморист. Истакнат раскажувач, есеист и хуморист."},{"word":"хумористика","type":"ж.","description":"Хумористична литература."},{"word":"хумористичен","type":"прид.","description":"Што се однесува на хумор, што содржи, што е проткаен со хумор. Хумористичен расказ. Хумористична нота. Хумористична серија. Хумористични народни песни."},{"word":"хумус","type":"м.","description":"Горен слој од земјата, богат со хранливи материи настанат со распаѓање на животински и растителни остатоци под влијание на микроорганизми. Плоден хумус. Хумус во почвата. Збогатување на земјата со хумус."},{"word":"хумусен","type":"прид.","description":"Што се однесува на хумус, што содржи хумус. Хумусно земјиште. Хумусни материи."},{"word":"Хун","type":"м.","description":"Припадник на древен народ од азиско потекло."},{"word":"хунта","type":"ж.","description":"Политичка или воена организација карактеристична за Шпанија и за земјите на Латинска Америка."},{"word":"хурија","type":"ж.","description":"Девојка во муслиманскиот рај, рајска, небесна убавица."},{"word":"хусар","type":"м.","description":"Лесно вооружен војник од редот на унгарската коњица. Чета хусари. Хусарите јуришаа први."},{"word":"ц","type":"глас","description":"Глас, безвучна согласка во македонскиот стандарден јазик, забновенечна според местото на образување, африкат според начинот на образување."},{"word":"цаблан","type":"м.","description":"Плод од пченка со или без зрна; кочан. Кошница со цаблани."},{"word":"цајтнот","type":"м.","description":"Во шахот ‒ недостиг на време за размислување за натамошниот тек на играта што се јавува кога играчот на крајот од петтиот час нема повлечено четириесет потези. Се најде во цајтнот."},{"word":"цак!","type":"изв.","description":"За означување слаб метален тресок. Однадвор се слушна само цак!"},{"word":"цака","type":"ж.","description":"Начин, постапка што треба да се знае или да се открие за да може да се направи нешто. Му ја најдов цаката. Му ги знам цаките."},{"word":"цакне","type":"св.","description":"Ѕвекне еднаш, испушти силен метален звук. Машината цакна и се изгаси. Часовникот цакна и ме исплаши."},{"word":"цалави","type":"несв.","description":"Обично за дете ‒ прави да биде претерано разиграно, расмеано. Не цалави го детето, треба да спие."},{"word":"цап","type":"м.","description":"Полукружен отвор на ногалките на разбојот во кој се наоѓа крајот на вратилото."},{"word":"цап!","type":"изв.","description":"За означување на звукот што се слуша кога ќе падне мал предмет во течност или кога ќе се цапне во течност, обично, во вода. Одејќи по патот направи цап! ‒ и згазна во вирот."},{"word":"цапа","type":"несв.","description":"Гази, чекори, оди по кал, снег, вода, тиња и сл. Цапаше низ калта. Цапаше низ соспи снег. Цапаа низ реката."},{"word":"цапалка","type":"ж.","description":"Стапалка, трага од цапнување. Газеше по цапалките низ снегот."},{"word":"цапка","type":"несв.","description":"Цапа по малку. Цапкаше низ водата со босите нозе."},{"word":"цапне","type":"св.","description":"Згазне, зачекори, стапне во кал, снег, вода, тиња и сл. Цапна во вода. Цапнаа во калта."},{"word":"цар","type":"м.","description":"Највисока наследна титула на владетел, монарх во некои земји, тој што ја носи таа титула. Честити царе! Славен цар. Древни цареви."},{"word":"царев","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на цар. Царева војска. Цареви дворци."},{"word":"царевен","type":"прид.","description":"Што е од царевка; Царевен леб. Царевна погача. Царевно брашно."},{"word":"Цариград","type":"м.","description":"Старо име за Истанбул."},{"word":"царизам","type":"м.","description":"Облик на владеење со неограничена власт на царот; царски апсолутизам."},{"word":"царина","type":"ж.","description":"Државен приход во вид на давачка што се плаќа за увоз, извоз или транзит на стоки. Увозна царина. Извозна царина."},{"word":"царинарница","type":"ж.","description":"Место, служба каде што се врши царинење на стоките и се наплатува царина. Чекавме два часа на царинарница."},{"word":"царини","type":"св. и несв.","description":"Определи, определува, наплати, наплаќа износ на царина. Ја царинеа стоката. Ќе ги царинат и земјоделските производи."},{"word":"цариник","type":"м.","description":"Државен службеник што определува и наплаќа царина; тој што работи на царина."},{"word":"царист","type":"м.","description":"Приврзаник на царизмот."},{"word":"царистички","type":"прид.","description":"Што се однесува на царизам и на царист. Царистичко владеење. Царистички приврзаници."},{"word":"царица","type":"ж.","description":"Жена владетел на монархија: цар Со царството владееше царица."},{"word":"царичин","type":"прид.","description":"Што ѝ припаѓа на царица. Царичина облека."},{"word":"царски","type":"прид.","description":"Што се однесува на цар, што му припаѓа на цар. Царски син. Царски двор. Царски престол. Царска круна. Царска заповед. Царска посета."},{"word":"царство","type":"ср.","description":"Држава со монархистичко уредување на чело со цар. Стариот цар ги прошири границите на царството. Верни поданици на царството."},{"word":"царува","type":"несв.","description":"Владее, управува со царство како цар. Царуваше во мир и спокојство долги години."},{"word":"царување","type":"ср.","description":"Глаголска именка од царува."},{"word":"царче","type":"ср.","description":"Дем. од цар."},{"word":"царштина","type":"ж.","description":"Царска држава, царство. Голема е нашата царштина. Тоа е во интерес на царштината."},{"word":"цацар","type":"м.","description":"Вид грав со ситни зрна."},{"word":"цацка","type":"несв.","description":"За дрва ‒ ситни, сече на ситни парчиња; цепка. Цел ден ги цацкаше дрвата."},{"word":"цацко","type":"м.","description":"Ѓавол, враг, сатана, зол дух. Ме натера цацко и се скарав со брат ми."},{"word":"цванцик","type":"м.","description":"Стара австриска сребрена пара. Во џебот имаше неколку цванцици."},{"word":"цвеќар","type":"м.","description":"Лице што одгледува или продава цвеќиња. Цвеќарот продаваше само рози."},{"word":"цвеќарник","type":"м.","description":"Градина, место каде што се одгледуваат цвеќиња. Цвеќарник со лалиња."},{"word":"цвеќарница","type":"ж.","description":"Продавница за цвеќиња. Работи во цвеќарница."},{"word":"цвеќарски","type":"прид.","description":"Што се однесува на цвеќар и на цвеќарство. Цвеќарска професија. Цвеќарска улица."},{"word":"цвеќарство","type":"ср.","description":"Одгледување и трговија со цвеќиња. Се занимава со цвеќарство."},{"word":"цвеќе","type":"ср.","description":"Растение со лисја и со цвет. Собно цвеќе. Зимско цвеќе. Расцутени цвеќиња. Полски цвеќиња."},{"word":"цвекло","type":"ср.","description":"Едногодишно градинарско растение со големи долгнавести листови и тркалезен, сочен, црвен корен што се користи во исхраната на човекот; Beta vulgaris. Сок од цвекло. Салата од цвекло."},{"word":"цвекне","type":"св.","description":"Пушти силен метален звук, цакне, ѕвекне. Парите цвекнаа на бетонот."},{"word":"цвет","type":"м.","description":"(бот.) Дел од растение што се состои од зелена чашка со цветни листови, плодник и толчник и служи како орган за размножување; цут. Јаболков цвет. Лотосов цвет. Црвени цветови."},{"word":"цвета","type":"несв.","description":"Развива, пушта цвет; цути. Цвета јоргованот. Цветаат липите."},{"word":"цветеж","type":"м.","description":"Цветање. Пролетен цветеж."},{"word":"цветен","type":"прид.","description":"Што се однесува на цвет, што му припаѓа на цвет. Цветен прав. Цветна пупка."},{"word":"цветен","type":"прид.","description":"Што се однесува на деновите пред празникот Цветници. Цветен петок. Цветна недела."},{"word":"цветец","type":"м.","description":"Носеше бел цветец во косата."},{"word":"цветне","type":"св.","description":"Процвета, расцвета, пушти цвет. Цветна јаболкницата во дворот."},{"word":"Цветници","type":"и.","description":"Христијански празник, посветен на Христовото влегување во Ерусалим, што се слави во неделата пред Велигден; Цветна недела. Првпат отиде кај нив дома на Цветници."},{"word":"цветок","type":"м.","description":"Жолт цветок."},{"word":"цветоносен","type":"прид.","description":"Што има цвет, што е со цвет. Цветоносно стебло. Цветоносни растенија."},{"word":"цветче","type":"ср.","description":"Сино цветче. Разнобојни цветчиња."},{"word":"цвик","type":"м.","description":"Течност што се исцедува од потсирено млеко, сирење или урда; преварена и прецедена сурутка. Пресен цвик."},{"word":"цвика","type":"несв.","description":"цвикне_1"},{"word":"цвикне","type":"св.","description":"Пресече наеднаш со клешта, обично метална жица и др."},{"word":"цвиковина","type":"ж.","description":"Течност што изгледа како цвик, што мириса на цвик. Тоа во чинијата не личеше на чорба туку на цвиковина."},{"word":"цвилба","type":"ж.","description":"Придушен, пискав глас сличен на плач; цвилење. Продорна цвилба."},{"word":"цвили","type":"несв.","description":"За коњ ‒ испушта карактеристични, жални звуци. Ждребето цвилеше врзано покрај оградата. Коњче цвили во гора зелена."},{"word":"цвичи","type":"несв.","description":"За прасе, куче и сл. ‒ испушта карактеристични звуци на цвичење поради глад, болка и сл.; квичи. Кучето мавташе со опашката и цвичеше."},{"word":"цвичлив","type":"прид.","description":"Што личи на цвичење. Цвичлив шепот."},{"word":"цволика","type":"ж.","description":"(бот.) Едногодишна или двегодишна отровна билка со непријатен мирис и лист сличен на магдонос; Conium maculatum L."},{"word":"цвркот","type":"м.","description":"Звуците што ги испуштаат некои мали птици (врапци и сл.) или инсекти; цвркотење. Цвркот на врапци. Цвркот на штурци."},{"word":"цвркотен","type":"прид.","description":"Што е сличен на цвркот, што се огласува со цвркот. Цвркотна песна."},{"word":"цвркоти","type":"несв.","description":"За птици и инсекти ‒ испушта цвркот. Цвркотеа птици во грмушките."},{"word":"цвркотлив","type":"прид.","description":"Што многу цвркоти. Цвркотливи врапчиња."},{"word":"цвркотник","type":"м.","description":"Птица што цвркоти. Над нив летаа цвркотници."},{"word":"цвркотница","type":"ж.","description":"Птичји звуци; цвркот. Се слушаше цвркотница."},{"word":"цврст","type":"прид.","description":"а) Тврд, отпорен на удар и на притисок, траен, што лесно не се распаѓа, не ја менува својата форма и големина за разлика од течен и гасовит. Цврста состојба. Цврсти тела. б) Што тешко се меша, се меси, што е тврд, густ. Цврста храна. Цврсто тесто. Цврсти горива."},{"word":"цврстина","type":"ж.","description":"Својство, состојба на тоа што е цврсто; јакост, издржливост. Цврстина на телото. Цврстина на дрвото."},{"word":"цврцалче","type":"ср.","description":"Дел од шишенце или пагурче што се става во устата при пиење. Го тргна цврцалчето и ја избриша устата."},{"word":"цврцка","type":"несв.","description":"Пие по малку, голтка по голтка; Седеше сам и си цврцкаше од шишето."},{"word":"цврцнат","type":"прид.","description":"Што е пивнат, поднапиен. Цврцнат старец."},{"word":"цврцне","type":"св.","description":"Се напие малку, испие алкохол во помала мера; Цврцна од пагурчето."},{"word":"цврчи","type":"несв.","description":"цвркоти_1"},{"word":"цевка","type":"ж.","description":"Шуплива направа во вид на валјак од различен материјал и со различна големина, служи за спроведување на нешто. Одводна цевка. Водоводна цевка. Пластични цевки."},{"word":"цевчест","type":"прид.","description":"Што личи на цевка. Цевчеста коска."},{"word":"цеѓ","type":"ж.","description":"Вода вриена со пепел и исцедена за миење садови и варење сапун; пепелница. Ја миеше празната бочва со цеѓ."},{"word":"цегер","type":"м.","description":"Плетена торба за на пазар; зембиљ. Во цегерот носеше овошје."},{"word":"цедалка","type":"ж.","description":"Кујнска направа чие дно е мрежесто или издупчено со многу ситни дупчиња низ кои се цеди некаква течност (чај, млеко и сл.). Пластична цедалка."},{"word":"цеди","type":"несв.","description":"Пропушта течност низ нешто, обично цедило, за да се прочисти. Го цеди чајот. Го цедеше млекото."},{"word":"цедилка","type":"ж.","description":"цедалка."},{"word":"цедило","type":"ср.","description":"Ретко ткаено платно за процедување млеко, сирење и сл. Сирењето се цедеше во цедилото. Од цедилото капеше сурутка."},{"word":"цезура","type":"ж.","description":"(поет.) Ритмичка починка, пауза среде стих од повеќе стапки. Во оваа песна стихот е осмерец со цезура по петтиот слог."},{"word":"Цејлон","type":"м.","description":"Поранешно име на Шри Ланка, Азија."},{"word":"цекин","type":"м.","description":"Златна пара што некогаш се користела во Италија. Ќесе со цекини."},{"word":"цел","type":"прид.","description":"а) Што ги има сите делови, што е полн, целосен. Цел леб. Цела куќа. Цела сума. Цела приказна. б) Што е неповреден, неоштетен, нескршен. Шишето падна, ама остана цело."},{"word":"цел","type":"ж.","description":"Нешто кон кое се стреми човек, нешто што сака да го постигне. Животна цел. Образовна цел. Добротворни цели. Политички цели."},{"word":"целен","type":"прид.","description":"Што има определена цел, намена; што е поради некоја цел. Целна група."},{"word":"целеничок","type":"прид.","description":"Само во составот цел-целеничок, обично нечленувано ‒ целосен, во целост."},{"word":"целер","type":"м.","description":"Вид зеленчук сличен на магдоносот, се употребува како зачин и како салата; Apium graveolens."},{"word":"целесообразен","type":"прид.","description":"Што одговара на поставената цел, што е соодветен, корисен, правилен. Целесообразен начин. Целесообразна анализа."},{"word":"целец","type":"м.","description":"Лековита самоникната билка со виолетови цветчиња; Brunella vulgaris. Чекоревме низ целецот."},{"word":"цели","type":"несв.","description":"Има цел, се стреми кон некоја цел. Демократите целеа на изборна победа. Директорот целеше да внесе ред и дисциплина во колективот."},{"word":"целибат","type":"м.","description":"Неженство, безбрачност. Целибатот е ретка појава на овие простори."},{"word":"целива","type":"несв.","description":"Бакнува. На сите им целива рака."},{"word":"целивне","type":"св.","description":"Бакне. Ја целивна во челото. Му целивна рака на владиката."},{"word":"целина","type":"ж.","description":"Нешто што е цело, неподелено, полно, комплетно, што ги има сите делови. Наставна целина. Поетска целина. Логички целини."},{"word":"целина","type":"ж.","description":"Необработена или запуштена земја. Селаните ги копачеа целините."},{"word":"цело","type":"ср.","description":"цел_6"},{"word":"цело-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки со значење полно, непрекинато: целодневен, целокупен."},{"word":"целовечерен","type":"прид.","description":"Што трае цела вечер. Целовечерен концерт."},{"word":"целодневен","type":"прид.","description":"Што трае цел ден. Целодневна екскурзија."},{"word":"целокупен","type":"прид.","description":"Што ги опфаќа сите делови, што е целосен, полн. Целокупен развој. Целокупна дејност. Целокупна поезија."},{"word":"целосен","type":"прид.","description":"Што е сеопфатен, полн, што претставува една целина. Целосен успех. Целосна информација."},{"word":"целост","type":"ж.","description":"Тоа што претставува една целина, едно цело; целина1 Говорна целост. Ритмичка целост."},{"word":"целофан","type":"м.","description":"Тенка, проѕирна хартија што се прави од целулоза и не пропушта вода, служи за завиткување, пакување храна и сл. Цвеќе во целофан. Торта во целофан."},{"word":"целув","type":"м.","description":"Бакнеж. Врели целуви."},{"word":"целулит","type":"м.","description":"Воспалување на сврзното ткиво под кожата (обично на нозете, стомакот и задникот) во вид на наталожени масти и вода."},{"word":"целулоза","type":"ж.","description":"Главен составен дел на растенијата, се употребува за производство на хартија, вештачки влакна, лакови и др. Содржината на целулозата во растенијата е различна."},{"word":"целулозен","type":"прид.","description":"Што има целулоза, што е од целулоза. Целулозна хартија. Целулозни влакна."},{"word":"целулоид","type":"м.","description":"Пластична, еластична, многу отпорна и лесно запалива материја што се добива од нитроцелулоза и има широка примена."},{"word":"целулоиден","type":"прид.","description":"Што се однесува на целулоид, што е од целулоид. Целулоидна топка. Целулоидна лента."},{"word":"цемент","type":"м.","description":"Силикатна сива смеса добиена со усвитување на вар и глина која, кога ќе се смеша со вода и песок, станува тврда како камен. Бунар од цемент. Фабрика за цемент."},{"word":"цементарница","type":"ж.","description":"Фабрика за цемент."},{"word":"цементен","type":"прид.","description":"Што се однесува на цемент, што содржи цемент. Цементна плоча."},{"word":"цементира","type":"св. и несв.","description":"Обложи, обложува, пополни, пополнува, зацврсти, зацврстува со цемент. Го цементираше подот во визбата. Ја цементира патеката во дворот."},{"word":"цена","type":"ж.","description":"Вредност на нешто (стока, имот, труд и сл.) изразена во пари или во нешто друго. Продажна цена. Откупна цена. Ниски цени. Високи цени. Пазарни цени."},{"word":"ценач","type":"м.","description":"Лице што оценува, проценува вредност на нешто; проценител. Ценачи на жетвата."},{"word":"ценет","type":"прид.","description":"Што има висока цена, висока вредност. Ценета кожа. Ценети производи."},{"word":"цензор","type":"м.","description":"(истор.) Висок чиновник во Стариот Рим кој вршел проценка на имотот, надзор над јавниот морал и давал под закуп државни имоти."},{"word":"цензорство","type":"ср.","description":"Служба, должност на цензор. Цензорството го сметаше за добра професија."},{"word":"цензура","type":"ж.","description":"(истор.) Должност на цензорот во Стариот Рим."},{"word":"цензурен","type":"прид.","description":"Што се однесува на цензура. Цензурна постапка."},{"word":"цензурира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, врши цензура. Уредникот го цензурираше текстот. Телевизијата ги цензурира снимките од протестите."},{"word":"цензус","type":"м.","description":"(истор.) Процена на имотот на граѓаните во Стариот Рим заради распределување во даночни групи."},{"word":"цени","type":"несв.","description":"Определува, утврдува цена или вредност во пари на нешто што се продава или што се надоместува. Купувачот ја ценеше куќата. Винарите го ценеа грозјето. Штетата од поплавите ја ценеа во милиони денари."},{"word":"цени","type":"несв.","description":"Ангажира некого за момок, слуга и сл. во побогато семејство."},{"word":"ценка се","type":"несв.","description":"Се нагодува, се договара, се обидува да постигне цена во своја корист. Секогаш се ценка кога купува на пазар."},{"word":"ценовник","type":"м.","description":"Список на стоки, услуги и сл. со означени цени. Ценовник на такси‒услуги. Ценовник на јадења."},{"word":"ценост","type":"ж.","description":"Вредност, драгоценост. Културни цености."},{"word":"цент","type":"м.","description":"Стоти дел од американскиот долар и од паричните единици на некои други земји. Еден долар и педесет центи."},{"word":"цента","type":"ж.","description":"цент."},{"word":"центар","type":"м.","description":"(мат.) Точка што е еднакво оддалечена од сите точки на кружницата или од површината на топката."},{"word":"центарфор","type":"м.","description":"Играч што игра во средината и го организира нападот во фудбал. Центарфорот го поведе нападот."},{"word":"центархалф","type":"м.","description":"Играч што игра во средината и ја организира одбраната во фудбал. Центархалфот добро го одигра мечот."},{"word":"централа","type":"ж.","description":"Главна служба, седиште на највисоката власт или управа на некоја установа, банка, претпријатие, организација и др.; филијала. Централа на банка. Централа на фирма."},{"word":"централен","type":"прид.","description":"Што се наоѓа, што е сместен во центарот на нешто. Централна точка. Централен плоштад. Централен дел."},{"word":"централизам","type":"м.","description":"Систем на управување или организација во која месните, локални органи им се потчинети на централната, раководна власт. Надвладеаја приврзаниците на централизмот."},{"word":"централизација","type":"ж.","description":"Систем на управување во кој целата власт е сконцентрирана во еден центар, во еден управен орган на власта. Успешно спроведена централизација."},{"word":"централизира","type":"св. и несв.","description":"Сосредоточи, сосредоточува во еден центар; обедини, обединува во едно место. Тие го централизираа управувањето со фабриката."},{"word":"централист","type":"м.","description":"Приврзаник на централизмот. Беа прогласени за централисти."},{"word":"централистички","type":"прид.","description":"Што се однесува, што припаѓа на централизам и на централист. Централистичко уредување. Централистичка власт."},{"word":"Централноафриканска Република","type":"ж.","description":"Држава во Африка."},{"word":"центризам","type":"м.","description":"Политичка определба и дејствување со ориентација кон центарот во однос на десницата и на левицата."},{"word":"центрипетален","type":"прид.","description":"Што е насочен при движењето од периферијата кон центарот; Центрипетална сила."},{"word":"центрира","type":"св. и несв.","description":"Смести, сместува нешто во центар, во средина; доведе, доведува делови од нешто во правилен однос кон други делови. Ја центрира стрелата во целта. Ги центрираше тркалата од возилото."},{"word":"центрист","type":"зам.","description":"Тој што е определен за политиката на центарот;"},{"word":"центрифуга","type":"ж.","description":"Машина, апарат што служи за извлекување густа материја од течности или за истискување вода од тврди материи со помош на центрифугална сила. Рачна центрифуга. Центрифуга за мед. Центрифуга на машина за перење."},{"word":"центрифугален","type":"прид.","description":"Што е насочен во движењето од центарот кон периферијата; Центрифугална машина. Центрифугално движење."},{"word":"центурија","type":"ж.","description":"Војнички одред од сто луѓе во Стариот Рим."},{"word":"центурион","type":"м.","description":"Заповедник на центурија;"},{"word":"цеп","type":"м.","description":"цепнатина."},{"word":"цепач","type":"м.","description":"Тој што цепи дрва, што се занимава со цепење дрва. Цепачите работеа неуморно."},{"word":"цепелин","type":"м.","description":"Воздушно летало со труп наполнет со гас полесен од воздухот што се движи со мала брзина. Лет со цепелин."},{"word":"цепеница","type":"ж.","description":"Големо расцепено дрво за горење. Распламтени цепеници. Букови цепеници."},{"word":"цепи","type":"несв.","description":"Сече дрво по должина удирајќи со остар предмет (со секира и сл.); сече дрва на помали парчиња погодни за огрев. Цепеше дрва во шумата. Ги цепи дрвата со секира."},{"word":"цепивлакно","type":"ср.","description":"Лице што испитува до ситници, до најмалите детали; ситничар. Ја сметаа за цепивлакно."},{"word":"цепка","type":"несв.","description":"Цепи на ситни парчиња, дели на ситни делови. Ги цепкаше дрвцата во дворот. Цепкаше борина."},{"word":"цепка","type":"ж.","description":"цеп."},{"word":"цеплив","type":"прид.","description":"Што може да се цепи. Цепливо дрво. Цепливо платно."},{"word":"цепнатина","type":"ж.","description":"Долг и тесен отвор во нешто направен со цепење; пукнатина. Ѕиркаше низ цепнатините на штиците."},{"word":"цепне","type":"св.","description":"Цепи еднократно или не многу;"},{"word":"цепник","type":"м.","description":"Дебело дрво на кое се цепат дрва. Седеше на цепникот."},{"word":"цепутка","type":"ж.","description":"цепнатина."},{"word":"цепци","type":"и.","description":"Делови на разбој; штичиња или дрвени плоснати прачки за разделување на основата меѓу задното кросно и ништите."},{"word":"цер","type":"м.","description":"Вид даб; Quercus cerris. Паднал од цер. Ниски церје."},{"word":"цер","type":"м.","description":"Средство за лекување, лек. За таа болест нема цер."},{"word":"церада","type":"ж.","description":"Восочно платно."},{"word":"церебрален","type":"прид.","description":"Што се однесува на мозокот; мозочен. Церебрален удар. Церебрална парализа."},{"word":"церека се","type":"несв.","description":"Се кикоти. Се церекаше од смеа."},{"word":"церемонија","type":"ж.","description":"Однапред пропишани или традиционално утврдени правила на однесување и ред на постапки при некоја свеченост. Свадбена церемонија. Црковна церемонија."},{"word":"церемонијал","type":"м.","description":"Утврден ред од настани, обичаи или обреди што треба да се почитуваат во текот на некоја свеченост; службено утврден распоред за текот на свеченоста. Традиционален церемонијал."},{"word":"церемонијален","type":"прид.","description":"Што се однесува на церемонијал. Церемонијален говор."},{"word":"церемонијал-мајстор","type":"м.","description":"Лице што раководи со церемонија. Се покажа како добар церемонијал‒мајстор."},{"word":"церика","type":"ж.","description":"Церово дрво. Сечеше церика."},{"word":"Церипашина","type":"ж.","description":"Планински врв во Македонија."},{"word":"цери се","type":"несв.","description":"Се смее. Девојките си шепотеа нешто и се цереа."},{"word":"церов","type":"прид.","description":"Што се однесува на цер1, што е од цер1. Церови лисја. Церови штици."},{"word":"церовача","type":"ж.","description":"Вид лубеница со тврда и дебела кора. Во торбата имаше церовача."},{"word":"Цетиње","type":"ср.","description":"Град во Црна Гора."},{"word":"цех","type":"м.","description":"(истор.) Сталешка организација на занаетчии од една струка во феудализмот."},{"word":"цех","type":"м.","description":"Трошок направен во кафеана, ресторан и сл. Висок цех."},{"word":"цеца","type":"ж.","description":"Дојди кај цеца! Цецо, дај ми вода!"},{"word":"цеце‒мува","type":"ж.","description":"Опасна мува од тропските предели што ја пренесува болеста што се манифестира со спиење."},{"word":"цивил","type":"м.","description":"Граѓанин, граѓанско лице (наспроти војник или свештеник). Меѓу затворените имаше и двајца цивили."},{"word":"цивилен","type":"прид.","description":"Што се однесува на цивил; граѓански; цивил 1, 2 и 3. Цивилна власт. Цивилна служба. Цивилна облека."},{"word":"цивилизација","type":"ж.","description":"Висок степен на општествениот развој, првенствено во областа на материјалната култура; постигања на човековиот труд во развојот на севкупната материјална и духовна култура на еден народ."},{"word":"цивилизира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави некого цивилизиран, доведе, доведува некого или нешто во состојба на цивилизација."},{"word":"цивилизиран","type":"прид.","description":"Приопштен кон цивилизација; културен, образован, воспитан, учтив. Цивилизиран човек. Цивилизирани народи."},{"word":"цивилист","type":"м.","description":"Специјалист по граѓанско право."},{"word":"цивилистика","type":"ж.","description":"Наука за граѓанското право."},{"word":"цивилство","type":"ср.","description":"Состојба на цивил; граѓанство;"},{"word":"цивка","type":"несв.","description":"За птици, глувци и др. ‒ испушта силен, продорен глас. Врапчето цивкаше во тревата. Фатеното глувче цивкаше."},{"word":"цивкав","type":"прид.","description":"Што цивка. Цивкав стаорец. Цивкави птици."},{"word":"цивкало","type":"ср.","description":"Птица или животинка што цивка. Малечкото цивкало не престануваше да цивка."},{"word":"цивкот","type":"м.","description":"Висок, тенок и пискав глас што го испуштаат некои птици, глувци и др.; цивкање. Цивкот на славеј."},{"word":"цивне","type":"св.","description":"Испушти силен, продорен глас. Врабецот цивна и не претна повеќе."},{"word":"цигаја","type":"ж.","description":"Раса на овца. Има бела и црна цигаја."},{"word":"цигара","type":"ж.","description":"Цврсто завиткани иситнети тутунови лисја во форма на кратко стапче за пушење. Запали цигара. Евтини цигари. Кутија со цигари."},{"word":"цигарен","type":"прид.","description":"Што се однесува на цигара, што припаѓа на цигара. Цигарен чад. Цигарна пепел. Цигарно жарче."},{"word":"цигарлак","type":"м.","description":"Направа во облик на цевче со различна форма и од различен материјал (дрво, килибар и сл.) во која се става цигара при пушење; чибук. Долг цигарлак. Сребрен цигарлак."},{"word":"цигарски","type":"прид.","description":"Цигарска хартија."},{"word":"цигу‒лигу","type":"изв.","description":"Подражавање звук од цигулка, од виолина и сл."},{"word":"цигулина","type":"ж.","description":"Детска играчка од пченкарушка, импровизација за виолина."},{"word":"цијан","type":"м.","description":"Безбоен отровен гас, соединение на јаглерод со азот. Труење со цијан."},{"word":"цијанкалиум","type":"м.","description":"Многу силен отров, калиумова сол на цијановодородната киселина, калиумов цијанид."},{"word":"цијаноза","type":"ж.","description":"Сина обоеност на кожата и на усните од студ, од алкохолизам и од некои болести."},{"word":"циклама","type":"ж.","description":"Украсно растение со срцевидни листови, со бели, розови или црвенорозови, силно мирисливи цветови; Cyclamen. Го сакаше мирисот на цикламата. 2.(прен.) Нијанса на боја според цветот на ова растение, црвенорозова. Носеше фустан во боја на циклама."},{"word":"цикличен","type":"прид.","description":"Што се движи, што се извршува во еден циклус, во круг, што се повторува во определени интервали, циклуси. Цикличен развој. Циклична промена. Циклични движења."},{"word":"циклон","type":"м.","description":"Виорно движење на воздухот во атмосферата, воздушен вител, бура, луња. Силен циклон. Пустински циклони."},{"word":"циклостил","type":"м.","description":"Машина, направа за умножување текстови. Букварот е отпечатен на циклостил."},{"word":"циклус","type":"м.","description":"Збир на меѓусебно поврзани појави што се развиваат и се повторуваат по еден утврден ред и во определен временски период. Сончев циклус. Вегетациски циклус. Дождливи циклуси."},{"word":"цикне","type":"св.","description":"За птици ‒ пушти силен, продорен глас. Птицата цикна и одлета."},{"word":"цикорија","type":"ж.","description":"(бот.) Повеќегодишно растение со долго и исправено стебло, ситни долгнавести листови и сини цветови, расте покрај патишта, по ливади, жита и сл.; Cichorium intybus. Дива цикорија. Култивирана цикорија."},{"word":"цикцак","type":"прил.","description":"Во форма на повеќекратно прекршена линија. Цикцак-линија. Одеше цикцак."},{"word":"цилиндар","type":"м.","description":"Вид геометриско тело со две еднакви кружни површини поврзани со валчеста обвивка; валјак. Обем на цилиндар."},{"word":"цилиндричен","type":"прид.","description":"Што има форма на цилиндар"},{"word":"цилунка","type":"ж.","description":"Вид сушена риба. Чинија со цилунки."},{"word":"цимбал","type":"м.","description":"Вид музички инструмент во облик на трапез со повеќе жици по кои се удира со дрвени чеканчиња замотани во кожа. Свиреше на цимбал."},{"word":"цимбалист","type":"м.","description":"Тој што свири на цимбал. Познат цимбалист."},{"word":"цимер","type":"м.","description":"Потстанар во заедничка соба. Беа тројца цимери."},{"word":"цимет","type":"м.","description":"(бот.) Вид тропско растение од семејството на лаврите; Laurus cinnamomum. Листови од цимет."},{"word":"циметов","type":"прид.","description":"Што се однесува на цимет, што е од цимет. Циметово дрво. Циметова кора."},{"word":"цимоли","type":"несв.","description":"Плаче со придушен глас. Детето цел ден цимолеше. Тој цимолеше тажно."},{"word":"цимолка","type":"несв.","description":"Цимоли малку, по малку. Жената тивко цимолкаше."},{"word":"цинизам","type":"м.","description":"Филозофско учење на старогрчката школа на циниците."},{"word":"циник","type":"м.","description":"(истор.) Припадник на старогрчката школа на филозофот Антистен која не ги прифаќала моралните норми засновани на општествените вредности."},{"word":"циничен","type":"прид.","description":"Што пројавува, изразува цинизам, што е непристоен, бесрамен, зајадлив. Циничен автор. Циничен поглед. Цинични зборови."},{"word":"цинички","type":"прид.","description":"Што се однесува, што припаѓа на циник. Цинички сфаќања."},{"word":"цинк","type":"м.","description":"Метал со синкавобела боја, хемиски елемент; симбол Zn. Канта од цинк."},{"word":"цинквајс","type":"м.","description":"Бел прав, цинково белило, се употребува за добивање бела боја. Во сликањето користеше цинквајс."},{"word":"цинков","type":"прид.","description":"Што содржи цинк, што има цинк. Цинкова руда. Цинков оксид."},{"word":"цинкограф","type":"м.","description":"Специјалист по цинкографија."},{"word":"цинкографија","type":"ж.","description":"Постапка, техника на втиснување слики или букви во цинкови плочи заради печатење."},{"word":"цинкува","type":"несв.","description":"Прекрива, премачкува нешто со цинк. Ги цинкуваше старите делови."},{"word":"цинобер","type":"м.","description":"(хем.) Вид минерал, природен сулфид на живата со јака црвена боја."},{"word":"цинцарка","type":"ж.","description":"Вид тиква со дебела кора. Во котлето се вареше цинцарка."},{"word":"цинцарче","type":"ср.","description":"Многу мало динче со убави шари и многу пријатен мирис, не се употребува за јадење. На полицата мирисаа неколку цинцарчиња."},{"word":"ционизам","type":"м.","description":"Национално движење на Евреите за создавање слободна и самостојна држава. Идеологијата на ционизмот."},{"word":"ционист","type":"м.","description":"Приврзаник на ционизмот. Млади ционисти."},{"word":"ционистички","type":"прид.","description":"Што се однесува на ционизам и на ционист. Ционистичка организација."},{"word":"ципа","type":"ж.","description":"Граничен браздест дел којшто однапред го дели трупот од бедрата. Чувствуваше болка во ципите."},{"word":"Цирих","type":"м.","description":"Град во Швајцарија."},{"word":"цирка","type":"прил.","description":"Околу, приближно. Куќата чини цирка милион евра."},{"word":"цирка","type":"несв.","description":"За вода ‒ тече слабо, по малку. Низ браздата циркаше вода."},{"word":"цирка","type":"ж.","description":"Вид суптропско листопадно овошно растение со трнливи гранки, долги јајчести листови, ситни жолти цветови и мали овални плодови со тенка кафеава лушпа; сирка; Zizyphus jujuba L. Цирката има коскести плодови."},{"word":"циркли","type":"и.","description":"Шестар и друг прибор за цртање. Кутија со циркли."},{"word":"циркон","type":"м.","description":"Скапоцен камен во различни бои со силен, дијамантски сјај. Прстен со циркон."},{"word":"циркулар","type":"м.","description":"Умножено писмо, распис што се праќа до организациони единици, поединци и сл.; Циркуларот беше пратен до сите вработени."},{"word":"циркулар","type":"м.","description":"Кружна пила за сечење дрва. Го расипа циркуларот."},{"word":"циркуларен","type":"прид.","description":"Што се однесува на циркулар1. Циркуларно писмо."},{"word":"циркуларен","type":"прид.","description":"Што се однесува на циркулар2. Циркуларен нож."},{"word":"циркулација","type":"ж.","description":"Кружно движење, кружење. Циркулација на крвта. Циркулација на воздухот."},{"word":"циркулира","type":"св. и несв.","description":"Се движи во круг, кружи. Топлиот воздух циркулира во садот."},{"word":"циркумфлекс","type":"м.","description":"Вид акцент во некои јазици."},{"word":"циркус","type":"м.","description":"а) Група луѓе кои патуваат и изведуваат театарски претстави прикажувајќи различни вештини поврзани со акробатика, гимнастика, жонглирање, дресирање животни и др. Во градот пристигна циркус. б) Вид театарска изведба, претстава што прикажува такви вештини. Гледавме циркус. Тој е акробат во циркус."},{"word":"циркусант","type":"м.","description":"Циркуски артист, акробат. Млади циркусанти."},{"word":"цироза","type":"ж.","description":"Болест на некои внатрешни органи што се карактеризира со собирање, намалување на органот поради разраснување на врзивното ткиво. Цироза на црниот дроб."},{"word":"цирон","type":"ж.","description":"Риба белвица посолена и исушена на сонце. Вкус на цирони. Сушени циронки"},{"word":"цирус","type":"м.","description":"Мал бел облак од највисоките воздушни слоеви составен од крупни ледени кристали. Бели цируси."},{"word":"циста","type":"ж.","description":"Израсток во телото или на некој орган во вид на меур исполнет со гној или со сукрвица што настанува поради болест. Цисти на јајниците."},{"word":"цистерна","type":"ж.","description":"Резервоар за собирање вода во вид на ископана и изѕидана јама во земја. Празна цистерна."},{"word":"цитадела","type":"ж.","description":"Тврдина, упориште, обично на некое возвишение, што служи за одбрана. На ридот има остатоци од цитадела."},{"word":"цитат","type":"м.","description":"Точно и целосно пренесен дел од некој текст или од определен автор. Библиски цитати."},{"word":"цитира","type":"св. и несв.","description":"Наведе, наведува усно или писмено нечии зборови или делови од текст. Тој често ни цитираше стихови од познати поети. Весниците ја цитираа изјавата на министерот."},{"word":"цитоплазма","type":"ж.","description":"Основен дел од живата клетка во кој се наоѓа јадрото, безбојна, проѕирна и полутечна материја, една од најважните во природата од која зависи настанувањето на животот."},{"word":"цитра","type":"ж.","description":"Вид жичен музички инструмент. Свири на цитра."},{"word":"цитрон","type":"м.","description":"(бот.) Суптропско зимзелено овошно дрво со трнливи гранки, големи, кожести и јајчести листови, бели цветови и големи, тркалезни, светложолти плодови со сочно жолто или црвено месо и горко-киселкав вкус; грејпфрут; Citrus paradis. Расцутени цитрони."},{"word":"цитронада","type":"ж.","description":"Освежителен безалкохолен пијалак од цитронов сок и вода. Ладна цитронада."},{"word":"цитрусен","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на цитруси. Цитрусни растенија. Цитрусно овошје."},{"word":"цитруси","type":"и.","description":"Општ, заеднички назив за овошни дрвја со вечнозелени лисја и бели мирисливи цветови чии плодови содржат етерични масла (лимон, зелен лимон, портокал, мандарина, цитрон и др.). Цитрусите растат најбавно."},{"word":"цифра","type":"ж.","description":"Условен, договорен писмен знак за број; бројка, броен знак. Арапски цифри. Римски цифри."},{"word":"цифрен","type":"прид.","description":"Што е означен со цифри. Цифрен израз."},{"word":"цифун","type":"м.","description":"Тесна цевка низ која тече вода и сл."},{"word":"циц","type":"м.","description":"Вид памучна шарена ткаенина; басма. Кошула од циц."},{"word":"цица","type":"несв.","description":"За дете, за младенче ‒ шмука млеко од мајка (од гради/виме). Бебето лакомо цицаше. Цицачите цицаат млеко."},{"word":"цицалка","type":"ж.","description":"Направа за цицање течност, воздух и сл."},{"word":"цицалче","type":"ср.","description":"Дете или младенче што цица, што се дои или се храни со цицање. Дете цицалче. Јагниња цицалчиња."},{"word":"цицач","type":"м.","description":"(зоол.) Класа 'рбетници (човекот и животните) што ги хранат своите млади со млеко; Mammalia. Копнени цицачи. Диви цицачи."},{"word":"цицен","type":"прид.","description":"Што се однесува на циц, што е од циц. Цицен фустан. Цицена завеса."},{"word":"цицен","type":"прид.","description":"Што се однесува на цицка. Цицни жлезди. Машината за молзење крави има четири цицни чашки."},{"word":"цицер","type":"м.","description":"Вид печатарски букви."},{"word":"циција","type":"м.","description":"Скржав човек, скржавец. Голем циција."},{"word":"цицилак","type":"м.","description":"Особина на скржав човек, скржавост."},{"word":"цицина","type":"ж.","description":"Потечено, црвено место, оток. На раката му се појави цицина."},{"word":"цицка","type":"ж.","description":"дојка, боска, града."},{"word":"цицка","type":"ж.","description":"Пролив, дизентерија."},{"word":"цицка","type":"ж.","description":"Вид лековита билка; Sedum."},{"word":"цицлест","type":"прид.","description":"За жена ‒ што има силно развиени гради, што е со големи цицки. Цицлеста жена."},{"word":"цицне","type":"св.","description":"Цица малку, еднаш или неколку пати по малку. Детето цицна и заспа. Јагнето цицна два‒три пати и се тргна."},{"word":"циц! циц!","type":"изв.","description":"За вабење јариња."},{"word":"цокле","type":"ср.","description":"Долниот дел на надворешен ѕид на зграда, обично малку издаден. Високо цокле."},{"word":"цокула","type":"ж.","description":"Тешка, висока обувка, обично војничка. Нови цокули. Топот од цокули."},{"word":"црв","type":"м.","description":"(зоол.) Вид животно, безрбетник, со долгнавесто и меко тело што се движи со влечење; ларва, кукла од безрбетник. Јаболков црв. Дождовни црви. Лазат црвје."},{"word":"црвен","type":"прид.","description":"Што има боја на крв. Црвен фустан. Црвено знаме. Црвени домати."},{"word":"црвендалест","type":"прид.","description":"За човек ‒ што има црвеникаво, румено лице. Црвендалеста жена."},{"word":"црвенее","type":"несв.","description":"Станува црвен, румен, добива црвена, румена боја. Лицето му црвенееше од возбуда. Кожата ми црвенее од јако сонце. Ученикот црвенееше пред професорот."},{"word":"црвеник","type":"м.","description":"Народен назив за месеците јуни и јули."},{"word":"црвеника","type":"ж.","description":"Вид црвена земја; црвеница."},{"word":"црвеникав","type":"прид.","description":"Што има боја блиска до црвената. Црвеникав одблесок. Црвеникава коса. Црвеникави дамки."},{"word":"црвенило","type":"ср.","description":"Црвена, румена боја, обично на лице, усни и сл.; руменило. Лицето ѝ го облеа црвенило. Образите му пламтеа во црвенило."},{"word":"црвеница","type":"ж.","description":"Црвена земја. Грутка црвеница. Сува црвеница."},{"word":"црвенка","type":"ж.","description":"Крупна црвена пченица."},{"word":"црвено-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложен збор означува дека тоа што е именувано со вториот дел има црвена или црвеникава боја: црвенобрад, црвенокож, црвенокос итн."},{"word":"црвеноармеец","type":"м.","description":"Припадник на Црвената армија. Црвеноармејците парадираа низ градот."},{"word":"црвенобрад","type":"прид.","description":"Што има црвеникава, лисеста брада; Црвенобрадест старец"},{"word":"црвеногушка","type":"ж.","description":"Мала сива појна птица, слична на врапче, со портокаловоцрвени гради; Erithacus rubecula."},{"word":"црвенокож","type":"прид.","description":"Што има црвеникава кожа. Црвенокожо момче."},{"word":"црвенокожец","type":"м.","description":"Тој што има црвеникава кожа. Сите во семејството беа црвенокошци."},{"word":"црвенокос","type":"прид.","description":"Што има црвеникава, лисеста коса; Црвенокоса девојка."},{"word":"црвенокрил","type":"прид.","description":"Што има црвеникави крилја (обично за инсекти). Црвенокрила пеперутка."},{"word":"Црвено Море","type":"ср.","description":"Море во Азија, меѓу Северна Африка и Арабискиот Полуостров."},{"word":"црвеноперка","type":"ж.","description":"Вид риба со црвени перки; Scardinius erythropthalmus. Во мрежата имаше црвеноперки."},{"word":"црвеношијка","type":"ж.","description":"Вид птица со црвеникави пердуви околу шијата и на градите; Erithacus rubeculus. Ја слушаше песната на црвеношијката."},{"word":"црвенушка","type":"ж.","description":"Вид црвено јаболко. Зрела црвенушка."},{"word":"црви","type":"несв.","description":"Премачкува, бојадисува со црвена боја, со црвило. Ги црвеше образите. Ги црви усните. Ги црват јајцата."},{"word":"црвило","type":"ср.","description":"(само едн.) црвенило_1"},{"word":"црвлив","type":"прид.","description":"Што има црви, што е разјаден од црви. Црвливо сирење. Црвливи плодови."},{"word":"црвојаднина","type":"ж.","description":"Разјадено, шупливо место, дупка, направена со движење или со гризење на црв во дрво, плод и сл. Дрво со црвојаднина."},{"word":"црволик","type":"прид.","description":"Што личи на црв. Црволика форма."},{"word":"црвоса","type":"св.","description":"Фати црви, стане црвлив. Сувите смокви црвосаа."},{"word":"црвосаница","type":"ж.","description":"Нешто што е црвосано, црвливо. Тоа не е дрво, туку црвосаница."},{"word":"црвоточен","type":"прид.","description":"Што има црвојаднина. Црвоточна куќа. Црвоточни штици."},{"word":"црвоточина","type":"ж.","description":"црвојаднина."},{"word":"цревар","type":"м.","description":"Тој што преработува или продава црева од заклан добиток. Работи како цревар во кланица."},{"word":"цреварство","type":"ср.","description":"Професија, занимање на цревар."},{"word":"цревен","type":"прид.","description":"Што се однесува на црево. Цревна зараза. Цревни паразити."},{"word":"цревиште","type":"ср.","description":"Аугументатив од црево."},{"word":"цревја","type":"и.","description":"Вид плитки чевли. Правливи цревја."},{"word":"црево","type":"ср.","description":"(анат.) Дел од органите за варење во вид на мека и растеглива цевка сместена во утробата на човекот или на животно низ која поминува храната. Тенко црево. Дебело црево. Слепо црево. Јагнешки црева."},{"word":"цревоугодник","type":"м.","description":"Тој што сака и може многу да јаде, изеслив, ненаситен човек. Беше и остана цревоугодник."},{"word":"црекало","type":"ср.","description":"Лице што многу црека. Молчи црекало!"},{"word":"црекне","type":"св.","description":"Викне, вресне, писне. Жените црекнаа во дворот."},{"word":"црекне","type":"св.","description":"Напие, испие малку течност. Црекни некоја капка ракија."},{"word":"цремша","type":"ж.","description":"Дива цреша, черемуша; Prunusmahaleb."},{"word":"црен","type":"м.","description":"Рожна дршка од нож. Скршен црен."},{"word":"цреп","type":"м.","description":"ќерамида."},{"word":"црепна","type":"ж.","description":"Земјен сад во вид на тепсија што служи за печење леб; Жешка црепна. Леб од црепна."},{"word":"црепналка","type":"ж.","description":"Крпа со која се брише црепната; подничарка. Парталава црепналка"},{"word":"цресло","type":"ср.","description":"Железна направа слична на нож, се става пред ралникот за да ја сече полесно земјата. 'Рѓосани цресла."},{"word":"цреша","type":"ж.","description":"(бот.) Овошно дрво со издолжено јајчести и назабени листови, бели цветови и мали, тркалезни и сочни, коскести плодови со мазна жолта, црвена или црна лушпа; Prunus avium. Падна од црешата. Расцутени цреши."},{"word":"црешак","type":"м.","description":"Место што е обраснато или насадено со цреши. Долина со црешаци."},{"word":"црешар","type":"м.","description":"Лице што бере или продава цреши. Млади црешари."},{"word":"црешница","type":"ж.","description":"Црешново дрво. Стара црешница."},{"word":"црешов","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на цреша, што е од цреша. Црешов сок. Црешова гранка."},{"word":"црешовиден","type":"прид.","description":"Што има форма на цреша. Црешовидни пиперчиња."},{"word":"црешовица","type":"ж.","description":"Ракија од цреши. Шише црешовица."},{"word":"црка","type":"несв.","description":"Вреска, вика. Надвор цркаа деца. Таа цркаше по мажот."},{"word":"црканица","type":"ж.","description":"Голема викотница, врева, викање. Однадвор се слушаше црканица."},{"word":"црква","type":"ж.","description":"Христијански храм, објект во кој се вршат верски обреди. Стара црква. Селска црква. Се венчаа во црква."},{"word":"црквар","type":"м.","description":"Тој што често оди во црква, верник. Млади црквари."},{"word":"црквен","type":"прид.","description":"Што припаѓа на црква, што се однесува на црква"},{"word":"црквиште","type":"ср.","description":"Место каде што некогаш имало црква или има остатоци од некогашна црква. На ридот има црквиште."},{"word":"цркне","type":"св.","description":"За животни ‒ умре, пцовиса. Коњот цркна од глад. Овците цркнаа од студот."},{"word":"црковен","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на црквата, на религијата; црква_3. Црковен хор. Црковна служба. Црковно лице. Црковно учење. Црковни книги."},{"word":"црковнословенизам","type":"м.","description":"Збор што потекнува од црковнословенскиот јазик. Голем број црковнословенизми се составен дел од нашата лексика."},{"word":"црковнословенски","type":"прид.","description":"Што се однесува на богослужбената писменост на Источните и на Јужните Словени. Црковнословенски јазик. Црковнословенска писменост."},{"word":"црн","type":"прид.","description":"Што има боја на јаглен; бел. Црн коњ. Црна кошула. Црна коса. Црни чевли. Црни очила."},{"word":"Црна Гора","type":"ж.","description":"Држава во Европа."},{"word":"Црна Река","type":"ж.","description":"Река во Македонија."},{"word":"Црн Врв","type":"м.","description":"Планински врв во Македонија."},{"word":"Црн Дрим","type":"м.","description":"Река во Македонија."},{"word":"црневица","type":"ж.","description":"Темнина, мрак, црнило. Над езерото надвисна црневица."},{"word":"црнее","type":"несв.","description":"Станува црн, поцрнува. Кожата брзо црнее на сонце."},{"word":"црнец","type":"м.","description":"Припадник на црната раса. Средовечен црнец. Црнците седеа околу огнот."},{"word":"црнец","type":"м.","description":"Припадник на црната раса."},{"word":"црни","type":"несв.","description":"Прави нешто да стане црно, премачкува со црно. Таа ги црнеше веѓите со црн молив. Тој редовно ги црни мустаќите."},{"word":"црникав","type":"прид.","description":"Што не е изразито црн, што не е многу црн. Црникав мов. Црникава вода."},{"word":"црнило","type":"ср.","description":"Хемиско средство за црнење; белило 2. Купи црнило за бојадисување на оградата."},{"word":"црнина","type":"ж.","description":"Темнина, мрак. Гледаше во црнината на небото. Недовидлива црнина."},{"word":"црница","type":"ж.","description":"(бот.) Овошно дрво со назабени јајчести листови, од кои се хранат свилените буби, цветови во вид на реси и мали, сочни, јагодести плодови со бела или со темновиолетова боја; Morus sp. Во дворот имаше црница. Седеше под сенката на црницата."},{"word":"црничов","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на црница, што е од црница. Црничови лисја. Црничова ракија."},{"word":"црнка","type":"ж.","description":"Припадничка на црната раса. Убава црнка."},{"word":"црно‒","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложен збор означува дека тоа што е именувано со вториот дел има црна или црникава боја: црнобрад, црнокос, црнокрил, црноок итн."},{"word":"црно‒бел","type":"прид.","description":"Што е со/во црна и бела боја. Црно-бел телевизор. Црно-бела слика."},{"word":"црноберзијанец","type":"м.","description":"Човек што се занимава со црна берза, со недозволена трговија. Заработуваше како црноберзијанец."},{"word":"црноберзијански","type":"прид.","description":"Што се однесува на црноберзијанец и на црна берза. Црноберзијанска стока."},{"word":"црноборка","type":"ж.","description":"Стебло на црн бор."},{"word":"црнобрад","type":"прид.","description":"Што има црна брада. Црнобради старци"},{"word":"црноглавка","type":"ж.","description":"Лековита самоникната билка со виолетови цветчиња; Brunella vulgaris."},{"word":"црногледец","type":"м.","description":"Тој што гледа црно, мрачно, безнадежно на животот; песимист. Животот ме направи црногледец."},{"word":"црногорец","type":"м.","description":"Стар неженет човек. Во селото има многу црногорци."},{"word":"црногорица","type":"ж.","description":"Зимзелена иглолисна шума. Планинска црногорица."},{"word":"црногорка","type":"ж.","description":"Вид народно оро. Младите ја заиграа црногорката."},{"word":"црно-жолт","type":"прид.","description":"Што е со/во црна и жолта боја. Црно-жолт џемпер."},{"word":"црно-зелен","type":"прид.","description":"Што е со/во црна и зелена боја. Црно-зелена шамија."},{"word":"црноземен","type":"прид.","description":"Што се однесува на црнозем. Црноземни грутки."},{"word":"црнок","type":"м.","description":"Црн даб; Quercus sessilifora."},{"word":"црнокапец","type":"м.","description":"Погрден назив за духовно лице."},{"word":"црноклас","type":"прид.","description":"За пченица ‒ што има црн осил во класот. Црнокласа пченица."},{"word":"црнокласица","type":"ж.","description":"Пченица со црн осил во класот. Изрони црнокласица."},{"word":"црнокож","type":"прид.","description":"Што има црна, црникава кожа. Црнокожо дете."},{"word":"црнокос","type":"прид.","description":"Што има црна, црникава коса. Црнокоса девојка."},{"word":"црнокошулец","type":"м.","description":"Италијански фашист, според црната кошула како дел од униформата на фашистичкото движење. Група црнокошулци."},{"word":"црнокрил","type":"прид.","description":"Што има црни крилја. Црнокрила птица."},{"word":"Црно Море","type":"ср.","description":"Море во Европа, го опкружуваат Бугарија, Романија, Украина, Русија, Грузија и Турција."},{"word":"црномурен","type":"прид.","description":"За човек ‒ што има црни очи и коса и потемна боја на кожата. Црномурна жена. Црномурни музичари."},{"word":"црноок","type":"прид.","description":"Што има црни очи. Црноока девојка."},{"word":"црноперка","type":"ж.","description":"Стрела со црно перо. Го погоди со црноперка."},{"word":"црноризец","type":"м.","description":"Тој што носи црна риза; монах, калуѓер. Стари црнорисци."},{"word":"црнослива","type":"ж.","description":"Вид слива; Prunus insititia."},{"word":"црнотија","type":"ж.","description":"Црна, темна боја на нешто. Црнотија на јагленот."},{"word":"црно-црвен","type":"прид.","description":"Што е со/во црна и црвена боја. Црно-црвен фустан."},{"word":"црноцрен","type":"прид.","description":"Што има црна рожна дршка. Црноцрен нож."},{"word":"црнчи","type":"несв.","description":"Работи многу, работи тешко, слабо платено. Црнчи по цел ден за парче леб."},{"word":"црњак","type":"м.","description":"Црно вино. Добар ти е црњакот!"},{"word":"црпи","type":"несв.","description":"Вади, извлекува вода, течност од длабочина или од нешто длабоко со црпалка или со посебна направа за вшмукување. Црпеа вода од езерото."},{"word":"црпка","type":"несв.","description":"Црпи по малку. Детето си црпкаше вода од чашата."},{"word":"црпка","type":"ж.","description":"Лејка или нешто друго приспособено како сад за црпење. Црпка за вода. Суви црпки."},{"word":"црпне","type":"св.","description":"Извади вода, обично од некоја длабочина со сад. Црпна вода од изворот. Црпнаа вода од бунарот."},{"word":"црта","type":"несв.","description":"а) Прави, повлекува линии по нешто. Црташе со прстот по замаглениот прозорец. Децата цртаа со боички по ѕидот. б) Прави цртеж, нацрт, план на нешто. Ја мереше земјата и црташе карта. Тие цртаа нов урбанистички план на градот."},{"word":"црта","type":"ж.","description":"Тенка линија повлечена со молив, пенкало, остар предмет и сл. Права црта. Коса црта. Дебела црта."},{"word":"цртан","type":"прид.","description":"Што е насликан, уметнички претставен. Цртан филм."},{"word":"цртанка","type":"ж.","description":"Тетратка, блок за цртање. Цртанката ја чуваше под перница."},{"word":"цртање","type":"ср.","description":"Глаголска именка од црта."},{"word":"цртач","type":"м.","description":"Тој што црта, што изработува цртежи. Талентиран цртач."},{"word":"цртачки","type":"прид.","description":"Што се однесува на цртање и на цртач. Цртачки прибор. Цртачка дарба."},{"word":"цртеж","type":"м.","description":"Тоа што е нацртано. Технички цртеж. Убави цртежи."},{"word":"цртица","type":"ж.","description":"Дем. од црта."},{"word":"цртичка","type":"ж.","description":"Дем. од црта."},{"word":"црцор","type":"м.","description":"Врева, звуци што ги испуштаат некои птици и инсекти. Црцорот на птиците. Црцорот на штурците."},{"word":"црцорец","type":"м.","description":"Вид крилест инсект, мажјакот на стомакот има кожичка која треперејќи произведува специфични звуци (црцор) при високи температури; Cicada. Песната на црцорците."},{"word":"црцори","type":"несв.","description":"а) Пушта звук сличен на црцорец. Птицата црцореше на дрвото. Во житото црцореа скакулците. б) Пушта звук сличен на црцор (за месо што се пржи, за дрво што гори и сл.). Варта црцореше. Црцорат суровите дрва."},{"word":"црцорлив","type":"прид.","description":"Што многу црцори. Црцорлива птица. Црцорлив глас."},{"word":"цупка","type":"несв.","description":"Потскокнува, подрипнува. Детето цупкаше по тревата."},{"word":"цуракуша","type":"ж.","description":"Бележана, жигосана жена. Не се помири со мислата дека е цуракуша."},{"word":"цутар","type":"м.","description":"Старо, народно име за месецот март."},{"word":"цутеж","type":"м.","description":"Цветање, цветеж. Полн цутеж."},{"word":"цутен","type":"прид.","description":"Што се однесува на цут и на цутење. Цутна лоза. Цутни пупки."},{"word":"цуца","type":"ж.","description":"Девојче."},{"word":"цуцка","type":"несв.","description":"Потскокнува, подрипнува. Цуцка по патот."},{"word":"цуцка","type":"ж.","description":"Пувка (на птица). Птица со цуцка."},{"word":"цуцла","type":"ж.","description":"Гумена шмукалка со чија помош детето шмука млеко од шише. Шише со цуцла."},{"word":"цуцул","type":"м.","description":"Вид птица преселница со цуцка на главата и долг тенок клун; Upupa epops; Јато цуцули."},{"word":"цуцулест","type":"прид.","description":"Што има шилест врв. Цуцулеста шапка. Цуцулести ридови."},{"word":"цуцули","type":"несв.","description":"(дијал.) Става нешто на високо место, реди едно врз друго во височина. Најгоре ги цуцулеше зрелите домати."},{"word":"ц'цка","type":"несв.","description":"Испушта едноподруго глас ц."},{"word":"ч","type":"глас","description":"Глас, безвучна согласка во македонскиот стандарден јазик, венечна според местото на образување, преградно-теснинска според начинот на образување."},{"word":"чабав","type":"прид.","description":"Што е ветов, поцрнет, потемнет, покриен со саѓи, исчаден. Чабав кожув."},{"word":"чабур","type":"ж.","description":"Голема чаша за вино"},{"word":"чавка","type":"ж.","description":"Вид птица со црно-сиви пердуви, со големина на гулаб; Corvus monedula. Јато чавки."},{"word":"чавкарница","type":"ж.","description":"Куќа, место распаднато, неуредно во кое престојуваат само чавки."},{"word":"чавкин","type":"прид.","description":"Што се однесува на чавка."},{"word":"чад","type":"м.","description":"Ситни честички и гасовити производи од согорување што се креваат во воздухот кога нешто гори; Се крена бел чад и пепел. Густ чад. Барутен чад. Тутунов чад. Чадот од оџаците се извиваше над куќите."},{"word":"Чад","type":"м.","description":"Држава во Африка."},{"word":"чадалка","type":"ж.","description":"Направа што чади за смирување на пчелите."},{"word":"чаден","type":"прид.","description":"Што бил изложен на чад. Чадени колбаси. Чадено месо."},{"word":"чади","type":"несв.","description":"Испушта чад. Оџаците на куќите деноноќно чадеа. Во пепелникот чадеше запалена цигара."},{"word":"чадлив","type":"прид.","description":"Што пушта многу чад. Чадливо огниште. Чадливи дрва. Чадлива ламба. Чадливи факели."},{"word":"чадовина","type":"ж.","description":"Мирис на чад. Замириса на неприајтна чадовина."},{"word":"чадор","type":"м.","description":"Прирачна направа од жици и платно што штити од дожд или од сонце. Машки чадор. Женски чадор. Чадор за сонце."},{"word":"чадорест","type":"прид.","description":"Што има форма на чадор. Чадорести фустани. Чадорест цвет."},{"word":"чадорџија","type":"м.","description":"Тој што изработува или што поправа чадори."},{"word":"чаен","type":"прид.","description":"Што се однесува на чај. Чајно печиво. Чајна маса. Чајни филџани."},{"word":"чаир","type":"м.","description":"Ливада, полјана, пасиште. Децата играа на чаирот над селото."},{"word":"чај","type":"м.","description":"(бот.) Тропско или суптропско растение од чии листови се подготвува чај; Camellia sinensis; Thea chinensis. Плантажи чај."},{"word":"чајанка","type":"ж.","description":"Забава на која се служи чај."},{"word":"чајник","type":"м.","description":"Сад за приготвување чај."},{"word":"чајџилница","type":"ж.","description":"Угостителски објект каде што се служи чај."},{"word":"чај-шеќер","type":"м.","description":"Шеќер во коцки."},{"word":"чакал","type":"м.","description":"Вид диво куче; Canis aureus."},{"word":"чакал","type":"м.","description":"Ситен кршен камен. Го зеле ангарија да крши чакал по џадињата."},{"word":"чакален","type":"прид.","description":"Што се однесува на чакал2. Чакална покривка."},{"word":"чакалест","type":"прид.","description":"Што има многу чакал2. Чакалеста почва."},{"word":"чакалиште","type":"ср.","description":"Место каде што има многу чакал2."},{"word":"чакарест","type":"прид.","description":"За очи ‒ што се шарени, различни по боја кај еден човек. Чакарести очи."},{"word":"чакија","type":"ж.","description":"Вид џебен нож што се склопува, обично со коскена рачка."},{"word":"чакмак","type":"м.","description":"Огнило, секало. Извади од појасот чакмак и заудира по каменчето."},{"word":"чакнат","type":"прид.","description":"За човек ‒ што е удрен, нетокму. Човекот е малку чакнат, не знае што зборува."},{"word":"чакне","type":"св.","description":"Удри малку, потчукне."},{"word":"чакрлија","type":"прид.","description":"Што е со шарени очи."},{"word":"чакшири","type":"и.","description":"Вид шајачни панталони, дел од народна носија; Носеше сукнени чакшири и износени опинци."},{"word":"чалам","type":"м.","description":"Претерано фалење на самиот себе со своето однесување, особено на тој што се прави премногу паметен, важен, се дига на големо."},{"word":"чаламџија","type":"м.","description":"Тој што крева (продава) чалам. Тој е голем чаламџија."},{"word":"чалга","type":"несв.","description":"Удира со нога, шутира топка; Децата чалгаа топка."},{"word":"чалгаџија","type":"м.","description":"Свирач во оркестар чалгија. Во дворот влегоа чалгаџиите пеејќи и свирејќи свадбарски псени."},{"word":"чалгија","type":"м.","description":"Професионална група на свирачи, оркестар што свири ориентална музика или музика во тој стил. По невеста одеа со две рала чалгии. Чалгиите пеат носталгична, печалбарска песна."},{"word":"чалдисан","type":"прид.","description":"Што пожолтел од некаква жештина. Чалдисани панталони. Чалдисани греди."},{"word":"чалдиса (се)","type":"св.","description":"Пожолти при пеглање, подгори малку. Му ги чалдиса панталоните. Гредите (се) чалдисале."},{"word":"чалија","type":"ж.","description":"Боцкава грмушка, драка; Paliurus aculeatus. Волната останува по чалиите."},{"word":"чалма","type":"ж.","description":"Платнен завој околу фесот кај муслиманите."},{"word":"чалнат","type":"прид.","description":"Што е мрднат со умот, удрен, чакнат; Тој е чалнат во умот. Го сметаа за чалнат."},{"word":"чалне","type":"св.","description":"Удри, обично со нога топка или нешто слично. Добро ја чална топката. Го чална по глава. Ја чална желката и таа се собра во корупката. Чална нервозно едно камче."},{"word":"чам","type":"м.","description":"(бот.) Иглолисно дрво ‒ ела, бор, смрека."},{"word":"чамец","type":"м.","description":"Мал пловен објект, чун. Рибарски чамец. Чамец за спасување. Гумен чамец."},{"word":"чамов","type":"прид.","description":"Што е од чам. Чамови греди. Чамови штици."},{"word":"чамовина","type":"ж.","description":"Чамово дрво како градежен материјал, како материјал за обработка. Таван од чамовина."},{"word":"чамовица","type":"ж.","description":"Дрво од чам."},{"word":"чампари","type":"и.","description":"Ударен музички инструмент од две месингани плочи што при удар една од друга даваат ефектен звук;"},{"word":"чамрак","type":"м.","description":"Ливада што многу често е под вода."},{"word":"чам-саказ","type":"м.","description":"Смола од иглолисници."},{"word":"чамче","type":"ср.","description":"Лонче, мал сад за вода, обично за на чешма."},{"word":"чамче","type":"ср.","description":"Тип народни ора што започнуваат бавно, достоинствено и слободно, со смирени чекори, кои во вториот ритмичен дел се забрзуваат придружени со чалгиски оркестар. Женско чамче. Не го знае да го игра пусто чамче / пусто чамче елбасанче"},{"word":"чамџија","type":"м.","description":"Тој што плови, што управува со чамец."},{"word":"чанак","type":"м.","description":"Длабок дрвен или земјен сад за јадење, за толчење лук, пиперки и сл. Дрвен чанак со пинџур. Ги тури јајцата во земјен чанак."},{"word":"чанта","type":"ж.","description":"Торба од кожа, од ткаенина и др. со различна форма и големина. Дамска чанта. По џадето се враќаа службеници со чанти в раце. Ученичка чанта."},{"word":"чантар","type":"м.","description":"Занаетчија што изработува и продава чанти."},{"word":"чанче","type":"ср.","description":"Дем. од чанак."},{"word":"чанчи се","type":"несв.","description":"Обично погрдно ‒ извитоперува, се криви, прави нешто извештачено, искривено, при одење, танцување и сл. Доста туку се чанчиш!"},{"word":"чао!","type":"изв.","description":"Здраво!, поздрав при разделба."},{"word":"чап","type":"м.","description":"Дрвен клин на разбој што служи за затегнување."},{"word":"чап!","type":"изв.","description":"Извик при имитирање ненадејно, брзо фаќање нешто со рака, со шепа; А јас, чап, го фатив."},{"word":"чапа","type":"ж.","description":"Мотика. Направи рачки за секира, за чапа, за дикел."},{"word":"чапарда","type":"ж.","description":"Голема рака, рака како лопата. Што имаше едни чапарди, како лопати."},{"word":"чапја","type":"ж.","description":"Преселна птица што живее на блатно земјиште, бела или сива, слична на штрк; Ardea."},{"word":"чапкан","type":"м.","description":"Коњ што оди многу брзо, а со ситни чекори."},{"word":"чапканлак","type":"м.","description":"Однесување на чапкан_2 Тој е познат по чапканлак и пијанство."},{"word":"чапканува","type":"несв.","description":"Води распуштен живот. Цел живот чапканува."},{"word":"чапне","type":"св.","description":"Грабне наеднаш, зграпчи. Тој цврсто ја чапна за фустанот. Мачето го чапна рипчето и избега."},{"word":"чапраз","type":"м.","description":"Украсна метална тока за закопчување колан и др. Невестински чапрази."},{"word":"чапраз-диван","type":"м.","description":"Држење прекрстени раце на градите во разговор."},{"word":"чапунка","type":"ж.","description":"Рожна материја на најдолниот дел од ногата на говедо, овца, коза и сл.;"},{"word":"чапче","type":"ср.","description":"Мал сад за црпење вода, обично за на чешма, за пиење вода;"},{"word":"чар","type":"ж.","description":"Голема волшебна убавина, привлечност, заводливост. Чарот на народната уметност. Имаше незаборавен чар во очите. Беше запленет од тој мирен чар на пролетната утрина"},{"word":"чардак","type":"м.","description":"Трем на кат пред собите, покриен балкон. Летно време спиеја на чардакот. На чардакот отворен од три страни седеа гостите и мезеа."},{"word":"чардак-боја","type":"ж.","description":"Вид жолта боја за под од штици."},{"word":"чардаклија","type":"прид.","description":"Куќа што е со чардак, што има чардак, чардаци."},{"word":"чардаклија","type":"ж.","description":"Лозница поткрената на столбови."},{"word":"чардаш","type":"м.","description":"Вид народен унгарски танц."},{"word":"чаре","type":"ср.","description":"Спас, излез од некоја ситуација, помош. Треба да се бара чаре, друго нема. Чарето е најдено, ќе ја мажи ќерката во чорбаџиска куќа."},{"word":"чарк","type":"м.","description":"Тркало со запци на некаков механизам, запченик, часовник. Чарк на воденица. Бунарски чарк."},{"word":"чарклија","type":"прид.","description":"Што е со тркало со запци. Чарклии мамузи. Пиштол чарклија."},{"word":"чарлстон","type":"м.","description":"Вид брз американски танц."},{"word":"чаршаф","type":"м.","description":"Покривка на постела, на јорган, на маса и сл. обично од памучно или ленено платно. Чаршафи од дамаст. Креветски чаршаф. Јоргански чаршаф. Чаршаф за на маса."},{"word":"чаршија","type":"ж.","description":"Дел од градот во кој се сместени трговски, занаетчиски и услужни објекти и дуќани. Чаршијата беше преполна народ, беше пазарен ден. Имаше дуќан на најубаво место во чаршијата."},{"word":"чаршиски","type":"прид.","description":"Што се однесува на чаршија; што ѝ припаѓа на чаршија. Чаршиски човек. Чаршиски живот. Чаршиски муабети."},{"word":"чаршузлија","type":"м.","description":"Трговец, човек од чаршијата. Чаршијата ја преземаат нашите чаршузлии."},{"word":"час","type":"м.","description":"Мерка за време, единица што се дели на 60 минути. Дојдовме пред половина час. Состанокот траеше три часа. По седум часа работа завршивме со ѕидањето."},{"word":"часкум","type":"прил.","description":"Веднаш, во истиот момент. Луѓето часкум престанаа да плачат. Часкум сфати дека згрешил."},{"word":"часовен","type":"прид.","description":"Што се однесува на час. Часовни зони."},{"word":"часовник","type":"м.","description":"Направа за мерење и покажување на времето; саат. Рачен часовник. Ѕиден часовник. Џебен часовник. Песочен часовник."},{"word":"часовничар","type":"м.","description":"Занаетчија што поправа или што продава часовници."},{"word":"часовничарство","type":"ср.","description":"Дејност на часовничар, занимање на часовничар."},{"word":"часослов","type":"м.","description":"Вид богослужбена книга, зборник со молитви за разни часови од деноноќието."},{"word":"част","type":"чест.","description":"Само во изразот част и чест ‒ секоја почит;"},{"word":"часум","type":"прил.","description":"Часум скокна од постелата."},{"word":"чатал","type":"м.","description":"Раздел на дрво, гранка во форма на вила. Носеа стапови со чатал на крајот."},{"word":"чаталест","type":"прид.","description":"Што е со чатал, со чатали. Чаталесто дрво. Чаталеста бука. Чаталести гранки."},{"word":"чаталија","type":"прид.","description":"Чаталија врба."},{"word":"чатали се","type":"несв.","description":"Се двои, се дели на две. Сокаците се чаталеа таму околу чешмата."},{"word":"чатално","type":"прил.","description":"Во вид на чатал. Две дебели гранки чатално се шират."},{"word":"чати","type":"несв.","description":"Попот чати."},{"word":"чатија","type":"ж.","description":"Дрвена конструкција на покрив. Ветровите ги кренаа чатиите и оџаците на куќите. Мајсторите работеа на чатијата."},{"word":"чатма","type":"ж.","description":"(арх.) Ѕид направен од прачки, дрвени летви, облепен со кал. Куќарката беше од чатма."},{"word":"чатма-веѓи","type":"и.","description":"Споени веѓи."},{"word":"чатмалија","type":"прид.","description":"(арх.) Што е од чатма, како чатма."},{"word":"чат-пат","type":"прил.","description":"Понекогаш, одвреме-навреме; по нешто, по малку. Наминува чат-пат. Чат-пат вадам по некоја пара, нема работа. Чат-пат разбирам по некој збор."},{"word":"чаура","type":"ж.","description":"(бот., зоол.) Обвивка кај некои организми или нивни органи."},{"word":"чауш","type":"м.","description":"(истор.) Подофицерски чин во турската војска. Чаушот нареди да се сардиса куќата од сите страни."},{"word":"Чачак","type":"м.","description":"Град во Србија."},{"word":"чачорка","type":"ж.","description":"Жена што многу зборува, многу се кара; кавгаџика."},{"word":"чаша","type":"ж.","description":"Сад за пиење течност, најчесто од стакло, пластика и др. Винска чаша. Ракиена чаша. Чаша за чај."},{"word":"чашка","type":"ж.","description":"Дем. од чаша. Чашка ракија."},{"word":"чвркне","type":"св.","description":"Опали, изгори од сонце. По дождот, сонцето го чвркна тутунот. Сонцето ги чвркна аргатите."},{"word":"чврчори","type":"несв.","description":"Испушта звук како при ладење на усвитено железо, при пржење и сл. Ковачот го пикна зажареното железо во водата и тоа почна да чврчори. Месото почна да чврчори, да се пече. Сланината чврчори во тавата."},{"word":"чевел","type":"м.","description":"Затворена обувка изработена од кожа или друг цврст материјал. Ги собу чевлите и влезе дома. Чевли со високи потпетици. Женски чевли. Ниски чевли. Боја за чевли. Чевлите ги намачка со боја и ги светна."},{"word":"чевлар","type":"м.","description":"Занаетчија што прави, поправа или продава чевли."},{"word":"чевларница","type":"ж.","description":"Работилница за изработка на чевли."},{"word":"чевларство","type":"ср.","description":"Чевларски занает. Чевларството во нашиот град е во подем."},{"word":"чевре","type":"ср.","description":"Танка четириаголна шамија за на глава, обично извезена со сребрени нишки. Бело чевре. Сите жени носеа чевриња на глава."},{"word":"чедник","type":"м.","description":"Татко, родител."},{"word":"чедо","type":"ср.","description":"Дете, рожба, син или ќерка. Го чуваше како свое чедо. Им даде Господ чедо."},{"word":"чедоубиец","type":"м.","description":"Убиец на сосптвеното чедо, дете; чедоморец."},{"word":"чедоубиство","type":"ср.","description":"Дејност на чедоморец и чедоморка; чедоморство."},{"word":"чеза","type":"ж.","description":"Лесна запрежна коњска кола на две тркала. На железничката станица го чекаа со чеза. Чезата полека се клацкаше по калдрмата."},{"word":"чезне","type":"несв.","description":"Се губи, гине, исчезнува. Тука чезнат силите на фантазијата. Ѕвезди чезнат полека на небото."},{"word":"чеиз","type":"м.","description":"Спрема, постелнина и покуќнина што ја носи невестата во куќата на момчето, приќе, мираз. Чеизот на девојката го редат во една соба. Невестата донесе голем чеиз."},{"word":"чек","type":"м.","description":"Писменен налог за исплата. Граѓански чек. Бариран чек."},{"word":"чека","type":"несв.","description":"Се наоѓа, е некаде во очекување на однапред најавен настан. Јас ја чекав ќерка ми на аеродром. Таа го чека пријателот пред кино „Вардар“. Го чекавме возот за Белград. Пациентите во чекалната чекаа за преглед. Тој чекаше нова работа. Чекав некое време, видов не видов, си заминав."},{"word":"чекален","type":"м.","description":"Тој што чека, што пречекува. Еден од сватовите тргна напред за да ги извести чекалените кај невестата дека зетот иде. Туѓоземјаните на ридот ги пречекаа чекалени."},{"word":"чекалиште","type":"ср.","description":"Место каде што се чека."},{"word":"чекалница","type":"ж.","description":"Посебна просторија за чекање. Мала чекалница ја одделуваше ординацијата од влезот во амбулантата. Во чекалницата на автобуската станица врие од народ."},{"word":"чекан","type":"м.","description":"Рачен алат за набивање или ковење. Дрвен чекан. Чеканите од тенеќеџилниците чукаат во еден ритам. Ковачки чекан."},{"word":"чекач","type":"м.","description":"Тој што чека. Ловџиите се поделија на два табора, едните се терачи, другите чекачи."},{"word":"чеклас","type":"м.","description":"Иглички на класот кај некои жита и треви слични на жито. Чеклас му се нафатил по чорапите. Откако го издува чекласот, го чисти глотежот од зрната."},{"word":"чекмеџе","type":"ср.","description":"Плитко ковчеже со фиока место капак за чување пари. Од чекмеџето извади една лира."},{"word":"чековен","type":"прид.","description":"Што се однесува на чек. Чековна книшка."},{"word":"чекор","type":"м.","description":"Наизменично движење на едната и другата нога при одење. Грациозни чекори. Бавни чекори. Брзи чекори. Направи два чекора."},{"word":"чекори","type":"несв.","description":"Прави чекори, се движи чекор по чекор, е во од. Брзо чекори по патот. По улиците чекореа ретките минувачи. Чекорев горе-долу по патеката. Бригадата бавно чекореше кон стражарницата."},{"word":"чекорница","type":"ж.","description":"Музичка композиција во такт и ритам на чекорење при колективно движење на воени единици, на свечена или погребна поворка;"},{"word":"чекрек","type":"м.","description":"родан."},{"word":"чекулец","type":"м.","description":"Дел од самарот за кој се закачува ортомата. Тој ја одврза ортомата од чекулецот и ја симна вреќата пченица."},{"word":"чекутина","type":"ж.","description":"Назив за треви со клас и осилки и за полегнато, ниско жито. Таму не можела да жугне ни дива чекутина."},{"word":"чекутка","type":"ж.","description":"Клас од трева или од жито што не родило."},{"word":"челад","type":"ж.","description":"Децата во едно семејство. Имаше само машка челад. Женска челад. Се стори мајка, со своја челад."},{"word":"челадија","type":"ж.","description":"Децата во една фамилија. Ја сместиле челадијата по куќите. Ја гледаше својата челадија и се радуваше."},{"word":"челебија","type":"м.","description":"Господин, особено млад."},{"word":"челен","type":"прид.","description":"Што се однесува на чело. Челна коска."},{"word":"челенка","type":"ж.","description":"Вид војничка ознака, накит обично од сребро, монистра, синџири и др. што се носи на калпакот, на бајракот и сл. како награда за покажано јунаштво, еден вид признание, одликување."},{"word":"челик","type":"м.","description":"Многу тврдо железо, добиено со посебен начин на обработка на железото. Фабрика за челик. Кален челик. Челик со висок квалитет."},{"word":"челик","type":"м.","description":"Дрвце косо засечено на двата краја направено така за игра. Противничката екипа го фати челикот. Челикот летна преку детските глави и испружени раце."},{"word":"челиков","type":"прид.","description":"Што е направен од челик1. Порти челикови. Копја челикови."},{"word":"челист","type":"м.","description":"Музичар што свири на чело, виолончело."},{"word":"челичарница","type":"ж.","description":"Фабрика за челик."},{"word":"челичен","type":"прид.","description":"Што е од челикЧелична прашина. Челична цевка. Челично јаже."},{"word":"челичи","type":"несв.","description":"Прави да биде јак, отпорен, издржлив, како челик; Го челичи детето уште од мало."},{"word":"челник","type":"м.","description":"Тој што е на чело на некаква организација, движење, орган на власта итн.; водач, предводник. Челници на партијата. Челник на организацијата. Го фатиле челникот на задругата. Средба на челниците на општините."},{"word":"чело","type":"ср.","description":"Дел од лицето на главата на горниот дел меѓу очите и косата. Збрчкано чело. Ведро чело. Таткото го бакна синот в чело. Пушката ја впери во челото на војнкиот."},{"word":"чело","type":"ср.","description":"Вид музички инструмент; виолончело."},{"word":"челопек","type":"м.","description":"Место каде што сонцето силно пече; присој."},{"word":"челуз","type":"м.","description":"Половина слог во нива. По рабовите на челузите растат секакви треви. На браздата помеѓу два челуза стои кошот."},{"word":"челуст","type":"ж.","description":"(анат.) Вилица на животно. Челуст на ранет волк."},{"word":"челустен","type":"прид.","description":"Што се однесува на челуст. Челусна коска."},{"word":"чембало","type":"ср.","description":"Жичен музички инструмент со клавиши, сличен на клавир."},{"word":"чембер","type":"м.","description":"Челичен обрач, прстен."},{"word":"чембер","type":"м.","description":"Превез, бело фино платно; шифон."},{"word":"чемер","type":"м.","description":"Отров, јад, горчина; голема грижа, тешка мака. Насобраниот чемер го излеа на детето. Душата му е полна чемер и јад."},{"word":"чемерен","type":"прид.","description":"Што е полн со горчина, со јад, со чемер. Чемерни зборови. Чемерна приказна."},{"word":"чемерика","type":"ж.","description":"Вид многугодишно отровно растение кое расте на влажни места; Veratrum album. Бела чемерика. Труење на добитокот со чемерика."},{"word":"чемрее","type":"несв.","description":"Тагува, копнее, страда, венее по / за нешто. Таа чемрееше по мажот во туѓина. Тој чемрееше по својата земја. Невестата чемрееше за сопствена рожба."},{"word":"ченгел","type":"м.","description":"Железна кука на која месарите го обесуваат месото и за други намени. Го закачија јагнето на ченгел и почнаа да го дерат. Фенерите закачени на ченгели го осветлуваа балконот."},{"word":"ченгија","type":"ж.","description":"(арх.) Професионална забавувачка што танцува и пее; танчарка."},{"word":"чеп","type":"м.","description":"Дрвена затка на бочва, каца или на друг сад. Виното зашурка низ чепот. Чепот на бочвата го затвора со восок."},{"word":"чепати","type":"несв.","description":"За уста, нозе и др. ‒ шири, широко отвора. Му ја чепатеа устата на ждребето да му наместат узда. Кучињата се касаа, ги чепатеа муцките."},{"word":"чепатлак","type":"м.","description":"Претерување во нешто повеќе од можностите. Тоа се само чепатлаци, ништо нема од тоа."},{"word":"чепи","type":"несв.","description":"Развлекува, шири. Се смее сосила, ја чепи устата. Ја чепи устата, како да се проѕева."},{"word":"чепка","type":"ж.","description":"Отчепен дел од нешто, обично од растение. Дај ми една чепка од сарделата."},{"word":"чепка","type":"несв.","description":"За птица ‒ со нозете, со клунот растребува, бара храна. Кокошките чепкаа на селското буниште. Пилињата чепкаа по дворот."},{"word":"чепкалка","type":"ж.","description":"Мало дрвено стапче изострено на двата краја, најчесто за чепкање заби, боцкање на храна и др. Чепкалки за заби. Јадеше ќебапчиња боцнати на чепкалки."},{"word":"чепкало","type":"ср.","description":"Справа за чешлање волна и др."},{"word":"чепкен","type":"м.","description":"Ракав на џамадан."},{"word":"чепне","type":"св.","description":"Пофати, пипне нешто. Детето само чепна во торбата, ништо не зеде. Тој благо ја чепна по раката колку да провери дали е тука."},{"word":"чепорест","type":"прид.","description":"Што е со чепорошка, што е како чепорошка. Чепорести гранки."},{"word":"чепорок","type":"м.","description":"Како мера за должина ‒ растојанието меѓу врвот на палецот и на показалецот кога се растегнати. Ни чепорок повеќе, до тука. Една педа и чепорок."},{"word":"чепорошка","type":"ж.","description":"Гранка што природно се двои, се разгранува на два крака. Гнездото беше направено на една чепорошка."},{"word":"червиш","type":"м.","description":"Сок, растопена маснотија од месо."},{"word":"червишен","type":"прид.","description":"Што се однесува на червиш. Зготви ја манџата почервишно."},{"word":"червишлија","type":"прид.","description":"Што е со многу червиш. Јанијата беше червишлија, прсти да изедеш."},{"word":"черга","type":"ж.","description":"Вид дебела ткаенина за постилање или за покривање. Парталава черга. Ја смете одајата и ги посла чергите. Ткаеше черги од партали."},{"word":"чергар","type":"м.","description":"Тој што живее под черга, под шатор, што скита од место до место. Чергарите правеа кошници и продаваа вретена."},{"word":"чергари","type":"несв.","description":"Живее под черга, на чергарски начин."},{"word":"чергарство","type":"ср.","description":"Чергарски живот."},{"word":"черек","type":"м.","description":"Четвртина од нешто. Дојде во еден и черек. Испече черек јагне."},{"word":"черен","type":"м.","description":"Сводот на огништето под оџакот. Над самото огниште на гредите наредени се штици кои го прават таканаречениот черен од кој се одбиваат искрите и го штитат покривот да не се запали, доколку е од слама или 'ржање."},{"word":"череп","type":"м.","description":"(анат.) Коски на главата што ја градат мозочната празнина. Коските на глаавата се делат на коски на черепот и коски на лицето."},{"word":"черечи","type":"несв.","description":"Сече, кине на череци. Тој го черечеше јагнето."},{"word":"черија","type":"ж.","description":"Стадо говеда; крдар."},{"word":"Черкез","type":"м.","description":"Припадник на етничка група во азискиот дел на Русија."},{"word":"черпија","type":"ж.","description":"Конец со кој молерите со боја повлекуваат црта на ѕидот."},{"word":"черчеве","type":"ср.","description":"Рам на прозорец, на врата."},{"word":"черчија","type":"ж.","description":"Трговец со ситна стока."},{"word":"черчилница","type":"ж.","description":"Дуќан со ситна стока."},{"word":"чесен","type":"м.","description":"Одделен дел од главица лук. Во пинџурот стави неколку чесни лук."},{"word":"чесен","type":"прид.","description":"За човек ‒ што е морално исправен; исправен 3, поштен. Чесен човек. Неговите родители беа од чесни, почесни. Чесни синови на родната земја."},{"word":"чесен","type":"прид.","description":"Свет, почитуван. Чесна трпеза. Чесен крст."},{"word":"чесник","type":"м.","description":"Човек што е чесен. Тој од секогаш бил најблагородниот чесник што го познавам. Имаше среќа да живее меѓу чесници."},{"word":"чест","type":"ж.","description":"Целокупност од општествено обусловени востановени морални вредности што ги има човекот како поединец и како член на определена општествена заедница поврзани со неговото достоинство, со неговото добро име и углед во средината. Чува чест некому."},{"word":"чест","type":"прид.","description":"Што се повторува, што се случува, се извршува многупати едно по друго, многукратно. Честа појава. Чести посети. Честа употреба. Чести дождови. Чест посетител."},{"word":"честак","type":"м.","description":"Честа, густа, ниска, млада шума. Од честакот крај патот истрча еден зајак. Пожолтен буков честак. Се изгуби во честакот."},{"word":"чествува","type":"несв.","description":"Слави со големи почести настан, случување или личност од големо значење за заедницата. Денес го чествуваме денот на ослободувањето."},{"word":"чести","type":"несв.","description":"Послужува некого со нешто, нагостува. Тој нè честеше ручек. Таа честеше за станот."},{"word":"честина","type":"ж.","description":"Густо решето со мали дупчиња."},{"word":"честит","type":"прид.","description":"При честитање, при изразување убави желби за нешто. Честит роденеден. Честита снаа. Честито име. Честит празник."},{"word":"честита","type":"несв.","description":"Со зборови (усно или писмено) изрази честитки некому за нешто (празник, чин, успех и др.). Им ја честитавме свадбата на младоженците. Му го честитав именденот на кумот. Ти честитам, добро завршена работа."},{"word":"честитка","type":"ж.","description":"Честитање. Ја слушате емисијата „Поздрави и честитки“. Младоженците примија многу честитки за долг и среќен брак."},{"word":"честица","type":"ж.","description":"честичка"},{"word":"честичка","type":"ж.","description":"Мал дел од нешто, делче. Честичка прав. Радиоактивни честички."},{"word":"честољубец","type":"м.","description":"Претерано честољубив човек."},{"word":"честољубив","type":"прид.","description":"Што држи многу до својата чест, што има силна желба за чест, за почест. Честољубив човек."},{"word":"честољубивост","type":"ж.","description":"Особина на тој што е честољубив."},{"word":"честољубие","type":"ср.","description":"Љубов кон чесното однесување, кон чесниот живот. Честољубието не му дозволува да лаже. Негова најголема вредност е честољубието"},{"word":"честопати","type":"прил.","description":"Повеќепати едно подруго; често. Честопати доаѓаше кај нас"},{"word":"честоред","type":"прид.","description":"Што е во густи редови. Честореда пченка."},{"word":"честота","type":"ж.","description":"Честа употреба, често појавување на нешто. Честотата на туѓите зборови во еден текст."},{"word":"честотен","type":"прид.","description":"Што се однесува на честота. Честотен речник."},{"word":"чета","type":"ж.","description":"(воен.) Основна воена единица која влегува во состав на баталјон. Првата чета беше построена. Една чета тргна во напад. Ударна чета."},{"word":"четверец","type":"м.","description":"(литер.) а) Стих од четири слога. б) Строфа од четири стиха."},{"word":"четворен","type":"прид.","description":"Што е четирипати поголем. За тоа платил четворна цена."},{"word":"четворица","type":"бр.","description":"Само за машки или за мешани лица ‒ четири лица. Четворица браќа. Дојдоа само четворица мајстори. Четворица учители."},{"word":"четворка","type":"ж.","description":"Бројката 4."},{"word":"четворобоен","type":"прид.","description":"Што е во четири бои. Четворобојни дресови. Четворобоен килим."},{"word":"четворобој","type":"м.","description":"Натпревар во четири атлетски дисциплини."},{"word":"четвороброј","type":"м.","description":"Четири броја на списание печатени како една книга."},{"word":"четвороевангелие","type":"ср.","description":"Богослужбена библиска книга со поделба на литургиски одломки и глави, како и со распоред на читањето што ги содржи четирите евангелија."},{"word":"четвороношки","type":"прил.","description":"На четири нозе. Се влече четвороношки по подот."},{"word":"четворопрег","type":"м.","description":"Кола со четири коњи во запрегата."},{"word":"четворопрежен","type":"прид.","description":"Во кој се впрегнуваат четири запрежни грла. Четворопрежна кола."},{"word":"четврт","type":"м.","description":"Една четвртина од килограм (самостојно или со броевите еден и три). Четврт килограм брашно."},{"word":"четвртест","type":"прид.","description":"Што има форма на четириаголник. Четвртеста маса. Четвртесто лице."},{"word":"четврт(и)","type":"бр. прид.","description":"Што е по ред зад третиот, редна бројна придавка според бројот четири. Четврти дел. Четврто одделение. Четврти кат. Четвртиот ден стана од постела. Четвртиот дел од имотот."},{"word":"четвртина","type":"ж.","description":"Четврти дел од нешто. Четвртина леб."},{"word":"четврток","type":"м.","description":"Четврти ден во седмицата, денот по среда."},{"word":"четвртокласник","type":"м.","description":"Ученик во четврти клас гимназија."},{"word":"четврточен","type":"прид.","description":"Што се однесува на четврток, што е од четврток, што се случува во четврток. Четврточен план. Четврточен весник. Четврточна средба."},{"word":"четвртчија","type":"м.","description":"Тој што обработува земја за која му плаќа на сопственикот четвртина од родот."},{"word":"четен","type":"прид.","description":"Што се однесува на чета. Четен командир. Четни списоци. Четна конференција."},{"word":"четиво","type":"ср.","description":"Определен материјал за читање со различна намена; текст. Читанка со четива на мајчин јазик. Четива со црковна содржина."},{"word":"четина","type":"ж.","description":"Цврсти и остри влакна на некои животни. Свинска четина."},{"word":"четинав","type":"прид.","description":"Што е обраснат со четини, што е со четина. Четинаво прасе."},{"word":"четинар","type":"м.","description":"Дрвја и грмушки со листови во форма на иглички, со форма на четини."},{"word":"четинест","type":"прид.","description":"Што наликува на четина."},{"word":"четири","type":"бр.","description":"Основен број поголем за една единица од три, помал за една единица од пет, се бележи со бројката 4. Четири години. Четири страни на светот. Четири дена."},{"word":"четири-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки со значење: четири од тоа што е означено со вториот дел од сложениот збор (четиригодишен, четирикатница, четиристотини и др.)."},{"word":"четириаголен","type":"прид.","description":"Што е со четири агли. Четириаголен столб. Четириаголно здание. Четириаголна маса."},{"word":"четириаголник","type":"м.","description":"Многуаголник со четири агли."},{"word":"четирибоен","type":"прид.","description":"Што е со четири бои."},{"word":"четиригласен","type":"прид.","description":"За песна ‒ што се исполнува на четири гласа; четворогласен."},{"word":"четиригодишен","type":"прид.","description":"Што има четири години. Мојот четиригодишен син. Четиригодишно дете."},{"word":"четиригодишнина","type":"ж.","description":"Годишнина од настан што се случил пред четири години."},{"word":"четиридневен","type":"прид.","description":"Што трае четири дена. Четиридневен одмор."},{"word":"четириесет","type":"бр.","description":"Основен број за определена бројност, четири пати поголем од десет; се бележи со бројката 40. Четириесет години. Четириесет дена."},{"word":"четириесетгодишен","type":"прид.","description":"Што е на четириесет години. Четириесетгодишен маж. Четириесетгодишна жена."},{"word":"четириесетгодишнина","type":"ж.","description":"Годишнина од настан што се случил пред четириесет години. Четириесетгодишнина од загинувањето на народниот херој."},{"word":"четириесетдневен","type":"прид.","description":"Што трае четириесет дена. Четириесетдневен одмор."},{"word":"четириесетина","type":"бр.","description":"Множество од околу четириесет души или предмети. Дојдоа четириесетина. Четириесетина книги имаше на полицата."},{"word":"четириесетмина","type":"бр.","description":"Четириесет души само мажи или мажи и жени. Четириесетмина коњаници."},{"word":"четириесетти","type":"бр.","description":"Бројна придавка од четириесет. Четириесетти по ред. Четириесеттиот ден."},{"word":"четириесеттина","type":"ж.","description":"Еден дел од цело поделено на четириесет дела."},{"word":"четириесетчасовен","type":"прид.","description":"Што трае четириесет часа. Четириесетчасовен штрајк."},{"word":"четирикатен","type":"прид.","description":"Што е на четири ката. Четирикатна зграда."},{"word":"четирикатница","type":"ж.","description":"Зграда или куќа на четири ката. Живееше во една четирикатница во центарот на градот."},{"word":"четирикратен","type":"прид.","description":"Што се случил четирипати. Четирикратен победник."},{"word":"четирикрилен","type":"прид.","description":"Што има четири крила, што се состои од четири крила; четворокрилен. Четирикрилен прозорец. Четирикрилна врата."},{"word":"четирилистен","type":"прид.","description":"Што е со четири листа. Четирилисна детелина."},{"word":"четиримесечен","type":"прид.","description":"Што трае четири месеца."},{"word":"четиримоторен","type":"прид.","description":"Што е со четири мотори. Четиримоторен авион."},{"word":"четиринаесет","type":"бр.","description":"Основен број што е за четири единици поголем од десет, се бележи со бројот 14. Поминаа четиринаесет години."},{"word":"четиринаесетгодишен","type":"прид.","description":"Што има четиринаесет години. Четиринаесетгодишно момче."},{"word":"четиринаесетмина","type":"бр.","description":"Четиринаесет души само мажи или мажи и жени."},{"word":"четиринаесетти","type":"бр.","description":"Бројна придавка од четиринаесет."},{"word":"четиринеделен","type":"прид.","description":"Што трае четири недели. Четиринеделен семинар."},{"word":"четириножен","type":"прид.","description":"За животно ‒ што има четири нозе."},{"word":"четирипати","type":"прил.","description":"Што се повторува четири пати. Четирипати кажа што треба да правиме. Четири пати дојде да те види"},{"word":"четириреден","type":"прид.","description":"Што е со четири реда; четворореден."},{"word":"четирисложен","type":"прид.","description":"Што има, што е од четири слога. Четирисложен збор."},{"word":"четирисобен","type":"прид.","description":"Што е со четири соби; четворособен. Четирисобен стан."},{"word":"четиристапен","type":"прид.","description":"Што има четири стапки. Четиристапен јамб."},{"word":"четиристишен","type":"прид.","description":"Што е со четири стиха. Четиристишна строфа."},{"word":"четиристишие","type":"ср.","description":"Строфа од четири стиха."},{"word":"четиристогодишнина","type":"ж.","description":"Годишнина од настан што се случил пред четиристотини години."},{"word":"четиристотини","type":"бр.","description":"Број и количество од четирипати по сто единици; се бележи со 400."},{"word":"четиристран","type":"прид.","description":"Што има четири страни. Четиристрана пирамида."},{"word":"четиритонски","type":"прид.","description":"Што тежи четири тона."},{"word":"четиричасовен","type":"прид.","description":"Што трае четири часа. Четиричасовен одмор. Четиричасовно работно време."},{"word":"четиричлен","type":"прид.","description":"Што е од четири члена. Четиричлено семејство."},{"word":"четка","type":"ж.","description":"Направа за чистење, четкање, рибање и др., направена од цврста подлога (дрвена, пластична, коскена и сл.) во која се прицврстени влакна, природни или вештачки или нешто слично на тоа. Четка за чевли. Четка за алишта. Четка за заби."},{"word":"четка","type":"несв.","description":"Чисти со четка. Ги четка чевлите. Го четка палтото од прашина."},{"word":"четкар","type":"м.","description":"Лице што прави или што продава четки. Тој правеше четки за сликарите."},{"word":"четкарник","type":"м.","description":"Ѕидна торбичка или кутија во која се чуваат четки."},{"word":"четник","type":"м.","description":"Учесник во борбите за национално ослободување од османлиската власт; комита. Првин учествувал во борбите како четник, а потоа и како војвода."},{"word":"четников","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на четник."},{"word":"четништво","type":"ср.","description":"Дејност на четник, четничко движење."},{"word":"четоводец","type":"м.","description":"Тој што води, што раководи чета."},{"word":"четрак","type":"м.","description":"Бунар со чекрек."},{"word":"четува","type":"несв.","description":"Дејствува во чета. Тој четува веќе втора година."},{"word":"Чехословачка","type":"ж.","description":"Некогашна држава во Европа."},{"word":"Чеченија","type":"ж.","description":"Автономна област во Русија."},{"word":"чеша","type":"несв.","description":"Гребе, драска со нокти, поминува по површината од кожата за да го намали чувството на јадеж. Старецот ја извади капата и долго ја чешаше главата."},{"word":"чешалка","type":"ср.","description":"Чешел за чешлање коњи и друг добиток"},{"word":"чешел","type":"м.","description":"Направа за чешлање коса на човек. Коскен чешел."},{"word":"чешен","type":"м.","description":"Еден дел од главица лук;"},{"word":"чешит","type":"м.","description":"Сорта, вид. Купи пет-шест чешити бои. Најде луѓе од разни чешити."},{"word":"чешит","type":"прид.","description":"Што е особен, чуден. Чешит човек."},{"word":"чешка","type":"несв.","description":"Ја чешка брадата и се мисли."},{"word":"Чешка","type":"ж.","description":"Држава во Европа."},{"word":"чешла","type":"несв.","description":"Со помош на чешел или четка средува коса, брада, мустаќи. Таа ја чешла косата на патец. Малото девојче грижливо ја чешлаше косата со четка. Ја чешлаше брадата пред излегување од дома."},{"word":"чешлар","type":"м.","description":"Тој што изработува и што продава чешли."},{"word":"чешларница","type":"ж.","description":"Работилница за изработка на чешли."},{"word":"чешларче","type":"ср.","description":"Мала везена торбичка во која стои чешелот."},{"word":"чешларче","type":"ср.","description":"Мала појна птица со црно ‒ жолти крила со расчешлано, развласено гнездо; трнарче; Carduelis carduelis."},{"word":"чешлачка","type":"ж.","description":"Таа што чешла некого."},{"word":"чешлика","type":"ж.","description":"Растение, еден вид трн со кругли цветни глави; Dipsacus silvestris."},{"word":"чешма","type":"ж.","description":"Обѕидан извор или место каде што дотекува изворска вода која истекува од една или неколку вградени шопурки. Селото имаше две чешми. Маалска чешма. Чешма со две шепурки."},{"word":"чешмарка","type":"ж.","description":"Вода од чешма а не од шише, флаширана. За него кисела, а за мене една чешмарка."},{"word":"чешмен","type":"прид.","description":"Што се однесува на чешма. Чешмена вода, а не бунарска."},{"word":"чешмеџија","type":"м.","description":"Тој што прави и поправа чешми."},{"word":"чешмурка","type":"ж.","description":"Цевка од која истекува вода; шопурка. Од чешмурката едвај течеше водичка."},{"word":"чешне","type":"св.","description":"Почеша кратко, сосем малку некого. Го чешна детето да се разбуди."},{"word":"чешне","type":"несв.","description":"Откинува со тргање, со растргнување; Чешне една гранка од јаболкницата. Волците го чешнат јагнето на сите страни."},{"word":"чешоглавец","type":"м.","description":"Мрзлив човек што окраставел од мрза и само се чеша по главата."},{"word":"чибук","type":"м.","description":"Направа за пушење во вид на цевка, обично убаво украсена. Долг чибук со килибар на крајот."},{"word":"чибукар","type":"м.","description":"Тој што изработува и што продава чибуци."},{"word":"чивија","type":"ж.","description":"Плоскато, кон едната страна заострено парче дрво или железо што служи за расцепување по должина; клин. Ги остави настрана и чеканот и чивијата."},{"word":"чивилак","type":"м.","description":"Направа за закачување алишта; закачалка. Го обеси палтото на чивилакот во ќошот."},{"word":"чивит","type":"м.","description":"(бот.) Растение од кое се добива темносина боја, индиго; Indigofera tinctoria."},{"word":"чивитар","type":"м.","description":"Продавач на чивит."},{"word":"чизија","type":"ж.","description":"Линија, црта. Чизија бразда."},{"word":"чизма","type":"ж.","description":"Вид обувка, обично кожена, висока до коленото или над него. Кожени чизми. Војнички чизми. Рибарски чизми."},{"word":"чизмар","type":"м.","description":"Занаетчија што изработува чизми."},{"word":"чизмарство","type":"ср.","description":"Чизмарски занает."},{"word":"чиј","type":"зам.","description":"Придавска заменка со која се искажува припадност кон нешто или кон некого. Никој не знае чие е детето. Девојката чиј глас се слуша е мојата најмала сестра."},{"word":"чијшто","type":"сврз.","description":"Во зависно сложени односни (релативни) реченици, во составот на зависната дел- реченица во функција на сврзувачки збор за односно надоврзување, упатувајќи на припадност кон дел или кон целата главна реченица."},{"word":"чик!","type":"изв.","description":"Извик со кој некој се предизвикува да направи нешто; ајде, ајде де! Чик, погоди што се случува. Чик, дојди ако смееш!"},{"word":"Чикаго","type":"ср.","description":"Град во САД."},{"word":"чикер","type":"м.","description":"Грозд. Чикер грозје. Чикер малинки."},{"word":"чикмак","type":"м.","description":"Ходник, коридор, пасаж. Се поблиску сум до чикмакот, до портата. Тргајќи го во чикмачето крај сокакот."},{"word":"чикме","type":"ср.","description":"Продолжен дел од куќата кон портата."},{"word":"чикулец","type":"м.","description":"Делови од двете страни на задниот дел од самарот во форма на куки на кои се држи ортомата и товарот."},{"word":"чик-чирик!","type":"изв.","description":"Извик за подражавање на чирикање на птици. И низ поле шири вик / чик-чирик! чик-чирик!"},{"word":"чилаш","type":"прид.","description":"За коњ ‒ што е со дамки по телото."},{"word":"чиле","type":"ср.","description":"Определена количина конец за везење намотан на посебен начин, во вид на снопче. За везење и требаа неколку чилиња свила во две бои."},{"word":"Чиле","type":"ср.","description":"Држава во Јужна Америка."},{"word":"Чимборазо","type":"ср.","description":"Вулкански врв во Еквадор."},{"word":"чин","type":"м.","description":"Тоа што е направено, резултат од дејство. Чин на добра волја. Визионерски чин."},{"word":"чинар","type":"м.","description":"Вид јавор; Platanus orientalis. Ќе се најдеме кај чинарот."},{"word":"чингелаќе","type":"ср.","description":"Мала игла за плетење тантела од едната страна свиткана во вид на кука."},{"word":"чинген","type":"прид.","description":"Што е од чинго, емајл; чинган. Чингена чинија."},{"word":"чинголира","type":"ж.","description":"Имитација на златна лира. Таксана е, таксана е чинголира / не ми сака, не ми сака чинголира / тук ми сака, тук ми сака бело лице....."},{"word":"чинели","type":"и.","description":"Музички ударен инструмент. Удира на чинели."},{"word":"чини","type":"несв.","description":"За производ на трудот ‒ има определена цена, вреди во пари. Колку чини фустанот? Секирата чинела најмногу десет гроша."},{"word":"чинија","type":"ж.","description":"Сад за јадење од порцелан, бронза, стакло, пластика и др. Порцеланска чинија. Стаклена чинија."},{"word":"чинител","type":"м.","description":"Тоа што го условува постоењето на нешто, причина или услов, движечка сила, фактор. Настава во која учениците се чинители, а не пасивни набљудувачи. Актуелниот проблем го условуваат голем број чинители."},{"word":"чинка","type":"ж.","description":"Магија, ритуал со магиско дејство. Таа го држеше со чинки. Не е од болест, туку е од чинка. Оживувале мртви и симнувале чинки од слепи."},{"word":"чиновник","type":"м.","description":"(арх.) Вработен во државна администрација, установа или претпријатие, човек со постојана работа и плата. Поштенски чиновник. Општински чиновник. Ситни чиновници."},{"word":"чиновникува","type":"несв.","description":"Врши чиновничка служба."},{"word":"чиновништво","type":"ср.","description":"Занимање или служба на чиновник."},{"word":"чинодејствие","type":"ср.","description":"Црковен обред што свештеникот ја извршува во црква, голема црковна богослужба."},{"word":"чинодејствува","type":"несв.","description":"Врши религиозен обред во црква."},{"word":"чиноначалствува","type":"несв.","description":"Води, раководи со религиозен обред, со литургија."},{"word":"чинтијани","type":"и.","description":"Дел од долна женска носија, обично кај жените муслиманки; шалвари."},{"word":"чинчила","type":"ж.","description":"(зоол.) Вид глодач со скапоцено густо крзно; Chinchilla."},{"word":"чип","type":"м.","description":"Жетон во некои хазардни игри."},{"word":"чип","type":"м.","description":"Во електрониката ‒ електронски склоп создаден како еден неделив дел, обично на силициумска плочка."},{"word":"чип","type":"прид.","description":"чпртав."},{"word":"чипкар","type":"м.","description":"Работник што изработува чипка."},{"word":"чипо","type":"прил.","description":"Лабаво, непотполно. Чипаво фати. Чипо го врза товарот"},{"word":"чипоносе","type":"ср.","description":"Нос што е малку подвиен нагоре."},{"word":"чипс","type":"м.","description":"Пржен компир исечен на многу тенки ливчиња и соодветно зачинет."},{"word":"чипчи","type":"несв.","description":"Силно стиска, држи некого или нешто. Ги чипчи децата до себе. Таа му ја чипчи раката."},{"word":"чир","type":"м.","description":"Гнојно поткожно заболување."},{"word":"чирав","type":"прид.","description":"Што има чиреви по телото."},{"word":"чирак","type":"м.","description":"Ученик при мајстор занаетчија."},{"word":"чирак","type":"м.","description":"Свеќник на кој се ставаат една или повеќе свеќи. На масичката стоеше сребрен чирак со запалена свеќа."},{"word":"чираклак","type":"м.","description":"Учење занает како чирак."},{"word":"чиракува","type":"несв.","description":"Поминува време како чирак. Тој чиракува кај терзијата пет години."},{"word":"чирика","type":"несв.","description":"За појни птици ‒ издава глас чик-чирик или сл.; цвркоти. Врапците чирикаа на пролетното сонце. Во грмушките чириликаа славејчиња."},{"word":"чириш","type":"м.","description":"(бот.) Растение од чиј корен се добива лепило; Asphodeline taurica."},{"word":"число","type":"ср.","description":"Број."},{"word":"чист","type":"прид.","description":"Што не е валкан, што не е загаден; нечист, валкан, загаден. Чиста крпа. Чисти чевли. Чиста куќа. Чиста вода. Чиста униформа."},{"word":"чистач","type":"м.","description":"Работник што чисти, што одржува чистота. Чистач на чевли. Чистач во основно училиште."},{"word":"чисти","type":"несв.","description":"Отстранува нечистотија од нешто, прави нешто да биде чисто. Ја чисти својата соба. Таа по цел ден чисти."},{"word":"чистилиште","type":"ср.","description":"Место каде што се чисти."},{"word":"чистина","type":"ж.","description":"Место без дрвја, полјанка во шума. На една чистина застанавме да се одмориме. На една чистина пасеше стадо овци."},{"word":"чистка","type":"ж.","description":"Отстранување на непријателски елементи од партија, кружок и сл. поради идејно-политичко застранување. Чистка во партијата."},{"word":"чисто","type":"прил.","description":"На чист начин, без нечистотии, без валканици. Жената држеше многу чисто."},{"word":"чистокрвен","type":"прид.","description":"Што е со чиста крв, што е од ист род, од иста раса. Чистокрвна раса. Чистокрвна кобила."},{"word":"чистосортен","type":"прид.","description":"Што е од чиста сорта. Чистосортни вина."},{"word":"чистосрдечен","type":"прид.","description":"Што е со чисто, отворено срце; што е искрен. Чистосрдечен селанец."},{"word":"чистота","type":"ж.","description":"Својство или состојба на чист. Чистотата на градот беше на ниско ниво. За чистотата на куќата се грижеше најмалата снаа. Чистота на литературниот јазик."},{"word":"чистотник","type":"м.","description":"Човек што посветува големо внимание на чистотата."},{"word":"чистотништво","type":"ср.","description":"Особина на чистотник. Чистотништвото беше нивна семејна карактеристика."},{"word":"чита","type":"несв.","description":"Препознава букви во пишан текст, со или без изговор, осознавајќи ја содржината. Знае да чита и да пишува. Првачето чита на глас збор по збор. Чита книга. Чита писмо."},{"word":"читав","type":"прид.","description":"Што е цел, неповреден, неоштетен."},{"word":"читак","type":"м.","description":"Погрден назив за Турчин во времето на Отоманската империја. Да си ја видиме сметката со читацине."},{"word":"читалишен","type":"прид.","description":"Што се однесува на читалиште, што припаѓа на читалиште. Читалишниот хор."},{"word":"читалиште","type":"ср.","description":"Дом на култура, организација со библиотека и други активности со цел за ширење на културата и просветата. Преку читалиштата се создавале навики за организиран општествен живот. Основале читалиште и пејачка група."},{"word":"читалница","type":"ж.","description":"Просторија во библиотека и сл. определена за читање. Тој беше редовен посетител на читалницата."},{"word":"читанка","type":"ж.","description":"Книга со текстови пригодни за определно подучување. Учениците читаа еден текст од читанката."},{"word":"читател","type":"м.","description":"Тој што чита определена литература, книги, весници, списанија, автори; тој што чита во читална, во библиотека и сл. за свои потреби и задоволство. Новиот роман предизвика интерес кај читателите. Читателите на весникот ги следеа неговите прилози со големо интересирање."},{"word":"читач","type":"м.","description":"Тој што чита определен текст во некоја пригода, обично на глас. Читач на вести. На плажата имаше многу читачи на стрипчиња."},{"word":"читлив","type":"прид.","description":"Што може лесно да се чита. Читлив ракопис. Читлив текст. Читлив запис на маргините на книгата."},{"word":"чифлиг","type":"м.","description":"Во време на Отоманската империја ‒ феудален земјоделски имот. Беговски чифлиг. Турски чифлизи."},{"word":"чифлигар","type":"м.","description":"Сопственик на чифлиг. Да те правам чифлигар, да ти го продадам чифлигот сосе луѓе. Бегот држел во кулата млади измеќари, да се знае дека се чифлигари."},{"word":"чифлигарство","type":"ср.","description":"Чифлигарски систем, феудален систем во Отоманската империја."},{"word":"чифлигџија","type":"м.","description":"Земјопоседник, сопственик на чифлиг"},{"word":"чифт","type":"м.","description":"а) Два еднакви предмета што одат во пар, што се носат, што се употребуваат заедно и истовремено за иста намена (чевли, чорапи, влечки, чизми, ракавици и др.); пар, рало. б) Дел од облеката што има два еднакви дела (панталони, гаќи и др.)."},{"word":"чифте","type":"ср.","description":"Вид ловечка пушка со две цевки; двоцевка. Го зеде чифтето и отиде на лов."},{"word":"чифтелија","type":"прид.","description":"(арх.) Пиштол со две цевки. Чифтелија пиштол."},{"word":"чифте-чамче","type":"ср.","description":"Вид машко народно оро."},{"word":"чифтоса","type":"св.","description":"Состави, здружи во чифтови."},{"word":"чифт-тек","type":"м.","description":"Вид детска игра со парни и непарни броеви."},{"word":"чифттелија","type":"ж.","description":"Народен музички инструмент, вид двогласна тамбура."},{"word":"чифчија","type":"м.","description":"Зависен, потчинет наемател на земја од спахија;"},{"word":"чифчиство","type":"ср.","description":"Работа, положба на чифчија."},{"word":"чиче","type":"ср.","description":"(само едн.) Хип. од чичо и чичко. Чиче, тебе те бараат. Златен на чиче, колку пораснал."},{"word":"чичев","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на чиче, на чичко."},{"word":"чичка","type":"ж.","description":"Диво трнливо растение чиј плод е со ситни трње што лесно се лепат, се закачуваат по облеката на луѓето и крзното на животните; Carduus nutans."},{"word":"чичка се","type":"несв.","description":"Се нафаќа, се собира на нешто или некаде во голем број. На плотот се чичкаа сè повеќе детски глави, да видат што се случува."},{"word":"чичко","type":"м.","description":"Брат на таткото, стрико. Дојде чичко ми и ни донесе ореви. Нејзините чичковци се согласија со поделбата."},{"word":"чичков","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на чичко. Чичкова нива. Тие се чичкови пријатели."},{"word":"чичов","type":"прид.","description":"чичков."},{"word":"чиш!","type":"изв.","description":"При обраќање кон мало дете за да мокри."},{"word":"чиша (се)","type":"несв.","description":"Во детскиот говор ‒ моча."},{"word":"чкембар","type":"м.","description":"Тој што продава или што приготвува чкембиња."},{"word":"чкембарница","type":"ж.","description":"Дуќан каде што се продава чкембе; гостилница каде што се приготвуваат јадења од чкембе."},{"word":"чкембе","type":"ср.","description":"Првиот, поголемиот дел од системот за варење на храната кај преживарите. Купи чкембе за чорба."},{"word":"чкембест","type":"прид.","description":"Што има голем мев. Чкембести џуџиња."},{"word":"чкембе-чорба","type":"ж.","description":"Вид чорба приготвена од чкембе."},{"word":"чкепе","type":"ср.","description":"Вид копринена шамија за на глава."},{"word":"чкето","type":"ср.","description":"Вид јадење со јагнешко месо и со многу магдонос."},{"word":"чкива","type":"несв.","description":"Гледа, набљудува некого. Чкиваше под око кон девојките."},{"word":"чкор","type":"м.","description":"Парче суво, исушено дрво што се подава обично од земјата. Седеше на еден чкор пред портата. Момчињата корнеа чкорови во коријата за Коледе."},{"word":"чкорав","type":"прид.","description":"Што е како исушено парче дрво; сув, тврд, корав. Чкорава пенушка."},{"word":"чкорка","type":"ж.","description":"Помало парче исушено дрво; чкор."},{"word":"чкорче","type":"ср.","description":"Дем. од чкорка."},{"word":"чкрап!","type":"изв.","description":"За подражавање на звук што се добива при нагло повлекување, откачување на метален дел од механизам, направа (брава, пушка, фотоапарат итн.). Се чу едно чкрап и потоа истрел. Чкрап ‒ бравата се затвори."},{"word":"чкрапа","type":"несв.","description":"Произведува краток, остар звук повеќепати;"},{"word":"чкрапало","type":"ср.","description":"Дел од механизам на огнено оружје, тоа со што се чкрапа. Чкрапало на пушка. Паѓајќи го повлече чкрапалото од својот револвер."},{"word":"чкрапне","type":"св.","description":"Оддаде краток остар звук при затворање на нешто метално или удирање на два предмета од метал, камен и сл. Чкрапна едно чкорче кибрит. Чкрапна со фотоапаратот. Пушката чкрапна. Ја чкрапна ламбата. Чкрапна резето."},{"word":"чкрапнеж","type":"м.","description":"Звук што се слуша при чкрапање; Затворачот на пушката исписка во морничав чкрапнеж."},{"word":"чкрбот","type":"м.","description":"Остар, резок звук што се слуша при чкрботење; Се чу чкрбот на тркала."},{"word":"чкрботи","type":"несв.","description":"Оддава остар звук, обично непријатен, при триење на два предмета. Чкрботи со забите. Чкрботи нешто со клучот."},{"word":"чкрботлив","type":"прид.","description":"Што чкрботи. Чкрботлив од. Чкрботливи штици."},{"word":"чкрипеж","type":"м.","description":"Звук што се слуша при чкрипење. Чкрипеж на фиоки. Чкрипежот од машините. Чкрипеж на врати."},{"word":"чкрипи","type":"несв.","description":"Оддава резок, остар, непријатен звук, при одење по под од штици, при работа, употреба на дрвена направа, неподмачкан механизам и сл. Штиците чкрипеа под нивната тежина. Палубата чкрипи. Воловски коли чкрипеа по тесните патишта."},{"word":"чкриплив","type":"прид.","description":"Што чкрипи. Чкриплива врата."},{"word":"чкрипне","type":"св.","description":"Оддаде краток остар звук на чкрипење. Бравата чкрипна. Вратата чкрипна."},{"word":"чкрипот","type":"м.","description":"Звук што се слуша при чкрипење; Се чу чкрипот од воловска кола."},{"word":"чкрта","type":"несв.","description":"Чкрипи, испушта специфичен звук. Над секој поток неуморно чкртаа воденици."},{"word":"чкртка","type":"ж.","description":"Бесмислено, бесцелно, случајно повлечена црта, цртичка."},{"word":"чкртка","type":"несв.","description":"Дем. од чкрта."},{"word":"чкртне","type":"св.","description":"Оддаде специфичен звук на чкртање. Под коленото чкртна миндерот."},{"word":"чкулав","type":"прид.","description":"Што е сакат, обично со една рака. Остана чкулав по паѓањето од колата."},{"word":"чкуле","type":"м.","description":"Тој што е чкулав, сакат."},{"word":"чкунка","type":"ж.","description":"Остаток од откината рака или нога. Од ракавот му виси чкунката."},{"word":"член","type":"м.","description":"Припадник на определена заедница, друштво, колективно тело итн. Член на партијата. Член на планинарско друштво. Член на управен одбор. Член на работнички совет. Член на комисија. Тој беше најстар член на семејството."},{"word":"членарина","type":"ж.","description":"Членски влог, паричен износ што се дава во некоја организација за членување. Тој собира членарина од сите членови на планинарското друштво. Редовно плаќа членарина во партијата."},{"word":"членест","type":"прид.","description":"Што има членови, што е образуван од членови. Членесто тело на стоногалката. Членести прсти. Членсето стебло."},{"word":"членка","type":"ж.","description":"Жена член на организација, колектив и сл."},{"word":"членковиден","type":"прид.","description":"Што е во форма на членови, на членчиња, што е составен од членчиња."},{"word":"членконог","type":"м.","description":"Тип на многуклеточни животни со екстремитети членковидни и зглобно поврзани со телото и помеѓу членчињата во ист екстремитет и тело покриено и заштитено со цврст слој хитин."},{"word":"членоразделен","type":"прид.","description":"Што може да биде разделен на членови. Членоразделна реч."},{"word":"членски","type":"прид.","description":"Што се однесува на член Членски влог. Членска карта."},{"word":"членство","type":"ср.","description":"Членови на организација земени како целина. Членството на партијата бара промени во програмата."},{"word":"членува","type":"несв.","description":"Е член на некаква организација, припаѓа некаде. Таа активно спортува и членува во добротворни друштва. Тој членува во поетскиот клуб „Бели мугри“."},{"word":"членуван","type":"прид.","description":"Што има член 7, што е со член. Членувана именка. Членувана придавка."},{"word":"чмае","type":"несв.","description":"Венее, тлее поради осаменост, напуштеност, болест и сл. Чмае во затвор. Му досадило да чмае затворен во четири ѕида. Жената чмаеше чекајќи го со години мажот печалбар. Градот чмаеше во штама."},{"word":"чмај","type":"м.","description":"Чмаење, венење поради осаменост, напуштеност и сл. Незасакан од момите в чмај горам. Ако сведнам понекогаш глава, / понекогаш ако паднам в чмај. Натопени со мојте солзи / што јас ги леам свиен в чмај."},{"word":"чобан","type":"м.","description":"Овчар."},{"word":"чобанов","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на чобан."},{"word":"човек","type":"м.","description":"Суштество способно да мисли и да зборува, да создава и да користи орудија за работа и да води организиран општествен живот. Човекот е разумно суштество. Луѓе и волци."},{"word":"човеков","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на човек. Човекова природа. Човекова интима. Човековиот труд. Човекови права."},{"word":"човекојадец","type":"м.","description":"Припаник на првобитно племе, дивјак што јаде човечко месо. Племе на човекојадци."},{"word":"човекојадство","type":"ср.","description":"Појава на јадење човечко месо, обично од ритуални причини кај некои племиња; канибализам."},{"word":"човеколик","type":"прид.","description":"Што е сличен на човек. Човеколики мајмуни."},{"word":"човекољубец","type":"м.","description":"Тој што ги сака луѓето; филантроп."},{"word":"човекољубив","type":"прид.","description":"Што ги сака луѓето, што е обземен од љубов кон човекот. Тој беше праведен и човекољубив."},{"word":"човекољубие","type":"ср.","description":"Особина на тој што е човекољубив, хуманост, човекољубивост. Така го развиваа човекољубието."},{"word":"човекоморен","type":"прид.","description":"Што убива луѓе. Човекоморен виор. Човекоморна битка."},{"word":"човекоморец","type":"м.","description":"Тој што мори, што убива луѓе. Човекоморец, убиец на жени и деца."},{"word":"човекоморство","type":"ср.","description":"Дејност на човекоморец. Долго траеше ова човекоморство."},{"word":"човекомразец","type":"м.","description":"Тој што ги мрази луѓето; мизантроп. Тој надалеку бил познат како човекомразец."},{"word":"човекоубиец","type":"м.","description":"Тој што убива луѓе."},{"word":"човекоубиствен","type":"прид.","description":"Што е убиствен за човекот. Човекоубиствени војни."},{"word":"човекоубиство","type":"ср.","description":"Убивање, убиство на човек, на луѓе."},{"word":"човече","type":"ср.","description":"Дем. и хип. од човек."},{"word":"човечен","type":"прид.","description":"Што е добросрдечен, човекољубив, што има благородни чувства кон луѓето; Во сè биди човечен. Почовечен живот. Лагата понекогаш е почовечна од вистината."},{"word":"човечиште","type":"ср.","description":"Аугументатив и пејоратив од човек."},{"word":"човечки","type":"прид.","description":"Што му припаѓа или што се однесува на човек. Човечка фигура. Човечко тело. Човечка глава. Човечки заб. Човечко живеалиште. Човечки потреби. Човечка судбина."},{"word":"човештво","type":"ср.","description":"Сите луѓе, сиот човечки род, целото човечко општество. Во интерес на човештвото. Историја на човештвото. Ѕвездени мигови на човештвото. Развој на човештвото."},{"word":"човештина","type":"ж.","description":"Човечност, хуманост. Примери на човештина и добродетелство. Му недостигаше малку повеќе човештина во односите со луѓето."},{"word":"чоен","type":"прид.","description":"Што е од чоја. Чоени бечви. Чоен костум."},{"word":"чоја","type":"ж.","description":"Мека, фабрички изработена фина волнена ткаенина за изработување горна машка и женска облека. Зелена чоја. Елек од чоја со гајтани."},{"word":"чојадар","type":"м.","description":"Чувар на облека, гардеробер."},{"word":"чојар","type":"м.","description":"Тој што произведува или што продава чоја"},{"word":"чок","type":"прил.","description":"Многу."},{"word":"чокан","type":"м.","description":"Мало стаклено шише од кое се пие ракија. Момокот донесе два полни чокана."},{"word":"чокој","type":"м.","description":"Велепоседник во некогашна Романија."},{"word":"чоколада","type":"ж.","description":"(само едн.) Смеса од какао, путер, шеќер и друго. Чоколада за готвење. Млечна чоколада."},{"word":"чоколаден","type":"прид.","description":"Што е направен од чоколада, што содржи чоколада. Чоколаден крем. Чоколадни бонбони."},{"word":"чолак","type":"прид.","description":"Што е со една рака, што му е отсечена едната рака."},{"word":"чолн","type":"м.","description":"Мало рибарско кајче; чун."},{"word":"чолта","type":"ж.","description":"Голем ашик, кој е обично од постаро јагне, овца, брав или од некое поголемо животно."},{"word":"чомак","type":"м.","description":"Боздоган."},{"word":"чомбаз","type":"м.","description":"Перчин."},{"word":"чомлек","type":"м.","description":"Јадење од говедско месо и мали ситни кромитчиња."},{"word":"чопенка","type":"ж.","description":"Парче месо, дробенка."},{"word":"чорап","type":"м.","description":"Дел од облеката од плетена волна, памук или вештачки влакна што се навлекува на нозете. Везени чорапи. Плетени волнени чорапи. Најлон чорапи."},{"word":"чорапар","type":"м.","description":"Тој што произведува или што продава чорапи."},{"word":"чорапарница","type":"ж.","description":"Продавница или работилница за чорапи."},{"word":"чорапен","type":"прид.","description":"Што се однесува на чорап. Чорапни игли."},{"word":"чорба","type":"ж.","description":"Течно и густо готвено јадење со зеленчук и месо. Јагнешка чорба. Пилешка чорба. Рибина чорба."},{"word":"чорбалак","type":"м.","description":"Голема и длабока порцеланска чинија од која се служи чорбата. Домаќинката им сипеше на гостите чорба од големиот чорбалак."},{"word":"чорбар","type":"м.","description":"Тој што многу сака чорба."},{"word":"чорбаџи","type":"м.","description":"Вок. од чорбаџија. Повелете чорбаџи!"},{"word":"чорбаџија","type":"м.","description":"Богат човек, имотен човек, големец, господар. Беше сиромав, ама сега е чорбаџија."},{"word":"чорбаџиство","type":"ср.","description":"Богаташки сталеж, богаташка класа."},{"word":"чорбест","type":"прид.","description":"Јадење што е течно, што личи на чорба. Чорбеста манџа. Чорбеста вечера. Чорбесто јадење. Чорбест грав."},{"word":"чорлав","type":"прид.","description":"Што е неисчешлан, разбушавен."},{"word":"чорло","type":"м.","description":"Погрден назив за маж што оди неисчешлан, разбушавен."},{"word":"чочек","type":"м.","description":"Вид ориентален танц. Танчарките во меаната играат чочеци."},{"word":"чпрт","type":"прид.","description":"За нос ‒ мал и малку подигнат. Чпртав нос. Чпрто носе"},{"word":"чубрика","type":"ж.","description":"Зачинска и лековита билка со многу пријатен мирис; Satureia hortensis"},{"word":"чува","type":"несв.","description":"Варди, штити, пази нешто не иставајќи се од него. Полјакот ги чува лозјата да не го оберат грозјето. Кучињата го чуваат стадото овци од волци."},{"word":"чувалиште","type":"ср.","description":"Место каде што се чува нешто."},{"word":"чувар","type":"м.","description":"Тој што чува нешто. Работеше како чувар. Ноќен чувар. Чувар на магазинот. Чувар на паркот."},{"word":"чуварина","type":"ж.","description":"Тоа што се плаќа за чување нешто."},{"word":"чуваркуќа","type":"ж.","description":"Растение што расте во минимални услови, дури и на покривот на куќите, со месести листови распоредени како розета; Sempervivum tectorium."},{"word":"чуварница","type":"ж.","description":"Куќичка или просторија покрај пруга во која престојува чуварот."},{"word":"чувствен","type":"прид.","description":"Што се однесува на чувство, што се доживува со чувства. Чувствен однос. Чувствен живот. Чувствен трепет."},{"word":"чувствителен","type":"прид.","description":"Што е претерано осетлив, што лесно се препушта на чувствата, што брзо, без воздржување ги изразува чувствата. Чувствителна жена. Чувствително дете. Чувствителни луѓе. Тој е особено чувствителен на честа и чистотата на своите ќерки."},{"word":"чувство","type":"ср.","description":"Психичка состојба што го одразува позитивниот или негативниот однос кон некого или кон нешто. Чувство на одговорност. Чувство на тегобност. Родољубиви чувства. Непријатно чувство. Чувство на тага."},{"word":"чувствува","type":"несв.","description":"Доживува, има некакво душевно чувство или усет примен со сетилата. Девојката чувствуваше голема радост. Тој чувствуваше задоволство од постигнатиот успех. Чувствував сожалување кон таа жена. Уште на влезот од собата го чувствував провевот. Чувствуваше горчило во устата."},{"word":"чудак","type":"м.","description":"Човек со чуден карактер, кој живее на свој начин неприфатлив или неразбирлив за другите. Тој беше по малку чудак во својата љубов. Добродушен чудак. Саможив чудак."},{"word":"чудаштво","type":"ср.","description":"Особина или постапка на тој што е чудак. Неговото чудаштво се манифестираше на секој чекор."},{"word":"чуден","type":"прид.","description":"Што предизвикува чудење, што е необичен, што се разликува од другите, што предизвикува изненадување. Во тоа нема ништо чудно. Сонив чуден сон. Јадењево има чуден вкус. Писмото беше адресирано со чуден ракопис. Се појавило едно чудно суштество."},{"word":"чудесен","type":"прид.","description":"Што е многу убав, чудно убав, добар, прекрасен. Откривме чудесна убавина. Чудесна земја. Имаше чудесен блесок во очите. Какви чудесни ноќи."},{"word":"чудесија","type":"ж.","description":"Нешто што буди чудење со својата посебност, необичност, прекрасност. Во ковчегот имаше секакви чудесии, ум да ти штукне."},{"word":"чуди","type":"несв.","description":"Предизвика чудење кај некого. Мене ме чудеше животот на луѓето во планинските села."},{"word":"чудија","type":"ж.","description":"Чудо, чудесија."},{"word":"чудило","type":"ср.","description":"Нешто чудно, чудо, чудесија. Што ќе биде ова чудило?"},{"word":"чудникав","type":"прид.","description":"Што е по малку чуден. Ми се виде чудникав."},{"word":"чудо","type":"ср.","description":"(мит.) Натприродна појава, настан, случка што е спротивна на природните законитости, што не може да се толкува со познатите природни закони. Чудата на пресвета Богородица. Божје чудо."},{"word":"чудовиште","type":"ср.","description":"(мит.) Фантастично митско суштество со големи димензии, необично, грозно што предизвикува страв, ужас. Морско чудовиште. Железно чудовиште. Од мочуриштето излегло едно чудовиште со две глави."},{"word":"чудовиштен","type":"прид.","description":"Што наликува на чудовиште, што има лик или особини на чудовиште. Чудовишна сенка. Чудовиштен полип."},{"word":"чудотворен","type":"прид.","description":"Што може да прави чуда. Чудотворна икона. Чудотворна вода. Чудотворен лек. Чудотворна моќ. Чудотворни сили."},{"word":"чудотворец","type":"м.","description":"Тој што прави чуда ‒ обично епитет за светец. Тој бил лекар и чудотворец. Свети Илија чудотворец."},{"word":"чуе","type":"св.","description":"Прими нешто со сетилото за слух (звук, глас и сл.). Тој чу лаеж на кучиња. Соседите чуле силен женски писок. Го чу телефонот и се јави."},{"word":"чуен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од чуе."},{"word":"чуја!","type":"изв.","description":"Извик со кој се огласеува некој што чул дека го викаат."},{"word":"чук","type":"м.","description":"чекан."},{"word":"чук!","type":"изв.","description":"Извик за подражавање на звук што се слуша при чукање. Чук, чук! ‒ Кој чука?"},{"word":"чука","type":"ж.","description":"Каменита височинка, каменлив врв. Висока чука. Споменикот беше на врвот на чуката."},{"word":"чука","type":"несв.","description":"Удира со нешто. Ковачот чукаше со чеканот. Наставникот повремно чукаше со пенкалото по катедрата. Птицата чукаше со клунот по стаклото од прозорецот. Молчи, некој чука на врата."},{"word":"чукалка","type":"ср.","description":"Направа со која се чука на порта, при обработка на некои земјоделски култури ('рж, грав, ореви и др.) и сл. Со дрвени чукала ги чукаа оревите. Со чукалка го чукаа гравот. Со чукалото чукна на портата"},{"word":"чукан","type":"прид.","description":"Најчесто за овен ‒ што е скопен. Чукан овен."},{"word":"чуканица","type":"ж.","description":"Слама добиена со чукање. 'Ржана чуканица."},{"word":"чукар","type":"м.","description":"Стрмна и каменлива височинка. Селаните се разбегаа по блиските чукари. Накачи горе кај чукарите."},{"word":"чукнат","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од чукне. Чукнат прст."},{"word":"чукне","type":"св.","description":"а) Удри малку или само еднаш. Чукна на прозорецот. б) Удри некого малку или само еднаш. Го чукна по главата."},{"word":"чукунбаба","type":"ж.","description":"Прадедова или прабабина мајка, дедова или бабина баба."},{"word":"чукундедо","type":"м.","description":"Прадедов или прабабин татко, дедо на дедото."},{"word":"чукш!","type":"изв.","description":"Глас за запирање на магаре."},{"word":"чул","type":"м.","description":"Покривка за коњи."},{"word":"чулав","type":"прид.","description":"Што има мали, куси уши."},{"word":"чуле","type":"м.","description":"Тој што има мали, куси уши."},{"word":"чули","type":"несв.","description":"За животни ‒ подига уши, ушни школки поради вознемиреност или подобро да слуша. Коњот ги чулеше ушите. Магарињата ги исправаа ушите, ги чулеа."},{"word":"чума","type":"ж.","description":"(само едн., мед.) а) Тешка заразна болест со голема смртност. Епидемија на чума. б) Вирусно заболување кај животните (кокошки, свињи и др.). Чума кај свињите. Чума кај кокошките."},{"word":"чумав","type":"прид.","description":"Што е болен од чума."},{"word":"чумен","type":"прид.","description":"Што се однесува на чума. Чумна зараза."},{"word":"чумешлив","type":"прид.","description":"Што не е токму, будала. Чумешливо дете."},{"word":"чумјаче","type":"ср.","description":"Дете на чумата"},{"word":"чумосан","type":"прид.","description":"Што е болен од чума. Чумосан добиток. Чумосан час."},{"word":"чумоса (се)","type":"св.","description":"Се разболе од чума. Чумосаа сите во селото."},{"word":"чуму","type":"зам.","description":"Датив од што, во употреба на зошто прил. при прашање за причината на нешто ‒ поради, заради што?, во контекст на негодување, возразување, несогласување. Чуму ни а ваков свет? Чуму ти е тоа? Чуму сето тоа? Чуму такво брзање?"},{"word":"чун","type":"м.","description":"Пловен објект за ловење риба и пренос на луѓе и стоки по езеро; чамец. Чун заплови по езерото. Чунот беше направен од издлабено стебло. Рибарски чун."},{"word":"чунар","type":"м.","description":"Тој што управува, што плови со чун. Му плати на чунарот да го префрли на другиот брег од реката."},{"word":"чунка","type":"ж.","description":"Едно вретено преѓа. Жената испрела една чунка."},{"word":"чунки","type":"чест.","description":"За изразување сомнеж, неверување, со значење како да не; заре, зарем. Чунки не било за неа пишано. Чунким не можеле да дојдат"},{"word":"чунки","type":"сврз.","description":"За образување зависносложени причински реченици, затоа што, бидејќи; заре, зарем. Тие го чекале, чунки мислеле доцни и ќе дојде. Девојката не дојде ,чунким се разболела. Таа не го измеси лебот, чунки ја викале да им помогне на родителите. Тие го посетиле, чунки го мислеле тешко болен"},{"word":"чупа","type":"ж.","description":"Девојка, мома. На орото се фатиле млади невести и чупи."},{"word":"чупа","type":"ж.","description":"Црна овца или коза."},{"word":"чупинство","type":"ср.","description":"Моминство, девојчинство."},{"word":"чурек","type":"м.","description":"(бот.) Вид зачин од растението црн ким или црно семе; Nigella sativa L."},{"word":"чурилка","type":"ж.","description":"Издолжен дел од главата со носот кај некои животни. Свинска чурилка."},{"word":"чурило","type":"ср.","description":"чурилка."},{"word":"Чурици","type":"и.","description":"Народен назив за најтоплите летни денови во кои се празнуваат црковните празници Св. Кирик и Јулита, Св. Атиноген и Св. Марина или Огнена Марија;"},{"word":"чурудиса","type":"св.","description":"Направи да биде чурук. Што чурудиса детено, што арно си беше."},{"word":"чурук","type":"прид.","description":"Што е расипан, гнил, недобар. Чурук стока. Чурук овошје."},{"word":"чуруклак","type":"м.","description":"Расипаност, гнилост."},{"word":"чурулика","type":"несв.","description":"За птица ‒ убаво пее. Чучулигата чурулика. Врапчињата весело чуруликаа."},{"word":"чурулин","type":"м.","description":"Птица што живее покрај реките по суви терени со чакал и по морските брегови; Burthinus oedicnemus."},{"word":"чуручи","type":"несв.","description":"Прави да биде чурук. Не го чуручи детево. Тој свесно ја чуручи претставата за неа."},{"word":"чутура","type":"ж.","description":"Дрвен или метален сад за вода, вино. Дај една чутура вода."},{"word":"чучер","type":"м.","description":"Чешма со дрвено корито."},{"word":"чучи","type":"несв.","description":"Обично во детскиот говор ‒ седи. Чучи тука, па да папаме."},{"word":"чучне","type":"св.","description":"Седне; Чучни до мене."},{"word":"чучулига","type":"ж.","description":"Мала појна птица поголема од врапче, со кафеави пердуви со прекрасен глас; Alauda."},{"word":"чучур","type":"м.","description":"Извор од кој водата истечува преку цевка или дрвен жлеб."},{"word":"чушка","type":"ж.","description":"Мешунка. Афионова чушка. При зреење чушката лесно пука и памукот лесно се вади."},{"word":"чушкар","type":"м.","description":"Тој што сака чушки, пиперки."},{"word":"џ","type":"глас","description":"Глас, звучна согласка во македонскиот стандарден јазик, венечна според местото на образување, преградно-теснинска (африкативна) според начинот на образување."},{"word":"џабе","type":"прил.","description":"Бесплатно, бадијала; за многу ниска цена. Сакаше ливадата џабе да ти остане."},{"word":"џавка","type":"несв.","description":"За куче, пес – лае често и испрекинато. Во бачилото џавкаат пците."},{"word":"џавкало","type":"ср.","description":"Пес, куче што често, многу лае."},{"word":"џавне","type":"св.","description":"Се огласи еднаш, кратко со лаење;"},{"word":"џаволи","type":"несв.","description":"Зборува многу, сè и сешто, за сè и сешто, брбори."},{"word":"џавте","type":"ср.","description":"Во изразите џавте корзо, џавте еден!, џавто една!"},{"word":"џагара-магара","type":"изв.","description":"За означување и подражавање на џагор, на гласно зборување на повеќе лица истовремено."},{"word":"џагор","type":"м.","description":"Гласно зборување, измешани гласови и извици, врева. Допираше џагорот на луѓето од улицата. Џагорот притивна."},{"word":"џагори","type":"несв.","description":"Создава, прави џагор. Луѓето џагореа во дворот."},{"word":"џагорлив","type":"прид.","description":"Што е гласен, бучен. Џагорлива толпа. Џагорливо корзо."},{"word":"џагуре","type":"ср.","description":"Дете на помала возраст. Каде е она деветгодишно џагуре што фрлаше камчиња."},{"word":"џаде","type":"ср.","description":"Пат. Тргна по џадето кон своето село."},{"word":"џадија","type":"ж.","description":"Лоша жена."},{"word":"џака","type":"несв.","description":"Вика, вреви."},{"word":"Џакарта","type":"ж.","description":"Главен град на Индонезија."},{"word":"џакузи","type":"ср.","description":"Мал базен со млазови вода под притисок што создаваат релаксирачко струење."},{"word":"џам","type":"м.","description":"Прозорско стакло; прозорец. Носот го залепи на џамот од прозорецот. Џамовите на старата куќа беа искршени."},{"word":"џамадан","type":"м.","description":"Дел од народната носија; горна машка и женска облека, изработена од клашна, чоја или кадифе, долга до појасот, без или со ракави, украсена со гајтани, срма и др."},{"word":"џамала","type":"ж.","description":"Обредна игра со машки маскирани поворки што се одржуваат во некрстените денови околу Стара Нова Година (14 јануари)."},{"word":"џамалар","type":"м.","description":"Учесник во обредната игра џамала; василичар. Џамаларите – старците за да изгледаат што пострашни и смешни се маскираат."},{"word":"џамбаз","type":"м.","description":"Трговец со коњи, препродавач на коњи. Џамбазите ги трчаат кобилите што ги купиле пред еден, а ги продаваат по половина час."},{"word":"џамија","type":"ж.","description":"Муслимански храм."},{"word":"џамлак","type":"м.","description":"Излог, витрина. Ги нареди абите подалеку од џамлакот. Џамлаци гледаа на улица, и во нив саксии со сардели."},{"word":"џамлија","type":"ж.","description":"Шарени џамлии."},{"word":"џамлија","type":"прид.","description":"Што е од стакло; стаклен."},{"word":"џамфес","type":"м.","description":"Вид свилена ткаенина што се прелева обично во две бои. Џамфес миндери."},{"word":"џамџија","type":"м.","description":"Стаклар, стаклорезец."},{"word":"џан","type":"м.","description":"Душа, живот."},{"word":"џанабет","type":"м.","description":"Несреќник;"},{"word":"џанам","type":"чест.","description":"За поттикнување, возразување, негодување при обраќање. Ајде, ајде, џанам, не се горешти, пак ќе се видиме. Се разбра работата, џанам. Не џанам, за тоа не му се плашам."},{"word":"џангарак","type":"м.","description":"Ѕвонче, прапорец. Околу вратот џангарак му џангори."},{"word":"џангори","type":"несв.","description":"Тропа, ѕвони."},{"word":"џандар","type":"м.","description":"жандарм."},{"word":"џандрлив","type":"прид.","description":"Што е склон кон кавги, што на сè наоѓа мана, забелешка. Тој е џандрлив човек, тешко дека ќе се договорите."},{"word":"џанка","type":"ж.","description":"Вид слива со поситни жолти, црвени или модри тркалезни плодови; Prunus myrobalana."},{"word":"џан-џин","type":"изв.","description":"Само во изразот нема џан-џин – жива душа нема, нема никој. Џан-џин по сокациве."},{"word":"џапа се","type":"несв.","description":"Се расправа, се буни, негодува поради нешто. Ај ти не џапај се, можеме и без викотница. Попусто се џапал, тие двајцата биле посилни."},{"word":"џапне","type":"св.","description":"Земе нешто набрзина. Му ги џапна парите од раце и избега."},{"word":"џари се","type":"несв.","description":"Се загледува во нешто или некого; зјапа. Нервозно се џареше наоколу. Без срам се џареше во девојката."},{"word":"џарка","type":"несв.","description":"Потсилува, распретува оган да се поразгори. Го џаркаше огнот за да разгори."},{"word":"џбара","type":"несв.","description":"Бара, допира потамина. Залудно џбарав во темнината. Нервозно џбара во џебовите."},{"word":"џбарне","type":"св.","description":"Побара, допре потамина. Со рака џбарна во дупката на ѕидот да го земе клучот."},{"word":"џбитав","type":"прид.","description":"Што е крупен, јадар, набиен. Соседот беше дебело џбитаво мажиште со кратки нозе."},{"word":"џбитак","type":"м.","description":"Крупен, набиен, јадар човек."},{"word":"џбунест","type":"прид.","description":"Што е во форма на грмушка. Стеблото на сојата е џбунесто."},{"word":"џбура","type":"несв.","description":"Бара, пребарува, буричка. Таа џбураше нешто под масата."},{"word":"џбурне","type":"св.","description":"Вовлече рака во нешто барајќи нешто, пребарувајќи. Таа џбурна во торбата и ги извади клучовите."},{"word":"џвака","type":"несв.","description":"Ситни, дроби со заби и размекнува храна и др. Го извади парчето леб и почна да џвака. Џвака тутун. Џвака мастика."},{"word":"џвакачки","type":"прид.","description":"Што служи за џвакање. Џвакачки мускули."},{"word":"џвало","type":"ср.","description":"Уста на ѕвер."},{"word":"џврка","type":"несв.","description":"Тече, истекува, се разлева силно, во големо количесто; блика. На многу места под нозете им џвркаше вода."},{"word":"џвркало","type":"ср.","description":"Детска играчка што џврка, што прска вода."},{"word":"џвркло","type":"м.","description":"Серко."},{"word":"џвркне","type":"св.","description":"Шурне, исфрли силно вода или некаква течност, обично во млазови; бликне. Одеднаш му џвркна крв."},{"word":"џган","type":"м.","description":"Најнискиот слој од општеството; луѓе со најлоши особини. Разузданиот џган слезе од маалата и се разлеа по чаршијата."},{"word":"џграпа","type":"несв.","description":"Гази несмасно, гребе со обувките по површината."},{"word":"џгромоти","type":"несв.","description":"Испушта метален звук. Џгромотат резиња со писок. Џгромоти по цели ноќи од коњски поткови камениот плочник."},{"word":"џгрта","type":"несв.","description":"Перцето сè уште болно џгрташе влечејќи се по ребрата на вратата."},{"word":"џгура","type":"несв.","description":"Оди не гледајќи каде и како. Џгура по темницата."},{"word":"џеб","type":"м.","description":"Мало платнено ќесе зашиено над или во облеката за носење ситни предмети. Го извади паричникот од внатрешниот џеб на палтото."},{"word":"џебен","type":"прид.","description":"Што се однесува на џеб; што се носи, што може да се носи в џеб. Џебен часовник. Џебна светилка. Џебно ноже. Џебно шамивче."},{"word":"џева","type":"ж.","description":"Викотница. Не прави џева. Крева џева."},{"word":"џеваир","type":"м.","description":"Бесценет камен; накит со бесценети камења."},{"word":"џевап","type":"м.","description":"Одговор. Даде џевап."},{"word":"џевердан","type":"м.","description":"Вид пушка украсена со седеф и скапоцени камења."},{"word":"џез","type":"м.","description":"Музички стил создаден под влијание на црнечката музика во почетокот на 20-тиот век на југот од САД, во голема мера заснован на импровизација, со особено истакнување на ритамот."},{"word":"џеза","type":"ж.","description":"Глоба, парична казна. Нема џеза за плаќање."},{"word":"џезер","type":"м.","description":"Џезист."},{"word":"џезист","type":"м.","description":"Изведувач на џез-музика, член на џез- оркестар."},{"word":"џезов","type":"прид.","description":"Што се однесува на џез. Џезов оркестар."},{"word":"џекпот","type":"м.","description":"Во некои игри, особено кај апарати за коцкање, комбинација која овозможува добивање премија."},{"word":"џелат","type":"м.","description":"(истор.) Извршител на смртни казни."},{"word":"џелатов","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на џелат."},{"word":"џелатство","type":"ср.","description":"Џелатска работа."},{"word":"џелеп","type":"м.","description":"Трговец кој купува, гои и препродава добиток"},{"word":"џем","type":"м.","description":"Вид пекмез, мармалад. Џем од сливи."},{"word":"џембос","type":"м.","description":"Во изразот џембос да (нека) фати! – нека оди по ѓаволите."},{"word":"џембоса","type":"св.","description":"Изгуби, отиде по ѓаволите. Се уплашил од оружјето, па негде го џембосал."},{"word":"џемпер","type":"м.","description":"Плетена волнена или памучна блуза со долги ракави, со или без копчиња. Го облече шарениот џемпер врз кошулата. Не ги оставија ни палто, ни џемпер да наметнат, така по кошули ги поведоа."},{"word":"џенабет","type":"м.","description":"Несреќен, проколнат човек, несреќник, проклетник."},{"word":"џенем","type":"м.","description":"(само едн.) Пекол."},{"word":"џенк","type":"м.","description":"Борба, битка."},{"word":"Џенова","type":"ж.","description":"Пристаништен град во Италија."},{"word":"џентлмен","type":"м.","description":"Тој што се одликува со убаво однесување, отмен човек. Секогаш беше џентлмен, тоа не може да се одрече."},{"word":"џентлменство","type":"ср.","description":"Однесување на џентлмен."},{"word":"џепане","type":"ср.","description":"Муниција. Товареа полни сандаци со гранати и фишеци, со пушки и друго џепане."},{"word":"џепарлак","type":"м.","description":"Пари наменети за ситни потреби. Џепарлакот го троши за слатки и кафе."},{"word":"џепчија","type":"м.","description":"Тој што краде од џебови, што врши ситни кражби, крадец на ситно. Внимавај на паричникот, може да има џепчии."},{"word":"џереме","type":"ср.","description":"џеза."},{"word":"џибра","type":"ж.","description":"Комина, комиње. Џибрата ја извади, остана само виното."},{"word":"Џибути","type":"ср.","description":"Држава во Африка."},{"word":"џивка","type":"несв.","description":"За врапче – испушта глас џив-џив, цвркоти. Врапчињата џивкаа."},{"word":"џив-џив","type":"изв.","description":"Извик за имитирање глас на врапче."},{"word":"џигер","type":"м.","description":"Бел или црн дроб."},{"word":"џида","type":"ж.","description":"Тенко и долго копје."},{"word":"џилит","type":"м.","description":"Копје без шилец кое коњаниците во игра го фрлаат еден на друг."},{"word":"џиљве","type":"ср.","description":"Кокетирање, гиздење"},{"word":"џиљвелија","type":"прид.","description":"Кокетен"},{"word":"џимберица","type":"ж.","description":"Ластовица. Ластоице - џимберице."},{"word":"џимиринка","type":"ж.","description":"Месниот дел што останува при топење на сланина."},{"word":"џимрив","type":"прид.","description":"Што многу пребира во јадењето; џимрија. Џимриво дете."},{"word":"џимрија","type":"прид.","description":"Што многу пребира во јадењето."},{"word":"џин","type":"м.","description":"Митолошко суштество со човечки лик, со огромен раст и голема сила."},{"word":"џин","type":"м.","description":"(само едн.) Вид безбоен алкохолен пијалак; вид ракија."},{"word":"џинка","type":"ж.","description":"Вид кокошка со мал раст."},{"word":"џиновски","type":"прид.","description":"Што е многу голем, огромен. Џиновска сила. Џиновски стебла."},{"word":"џинороз","type":"м.","description":"Вид петел со мал раст."},{"word":"џинс","type":"м.","description":"Род, потекло, сој. Им го знаеше џинсот, сојот, подобро и од што си го знаеја сами."},{"word":"џинс","type":"м.","description":"Тексас платно."},{"word":"џип","type":"м.","description":"Вид теренско возило, автомобил за движење по тешки терени."},{"word":"џитка","type":"несв.","description":"Фрла силно со замавнување. Можеби џиткаат чифтиња."},{"word":"џитне","type":"св.","description":"Фрли силно со замавнување. Го зграби и го џитна накај вратата. Вешто ги џитна зарчињата."},{"word":"џиу-џицу","type":"ср.","description":"Вид јапонски начин на борење и одбранбена вештина без оружје."},{"word":"џихад","type":"м.","description":"Верска војна на муслиманите за одбрана и ширење на исламот."},{"word":"џиџан","type":"прид.","description":"Во детскиот јазик – убав, дотеран."},{"word":"џиџе","type":"ср.","description":"Нешто убаво, убави ситни предмети, убава играчка и сл."},{"word":"џиџимиџарница","type":"ж.","description":"Продавница за дреболии."},{"word":"џиџи-миџи","type":"и.","description":"Ситни предмети, дреболии, евтин накит и сл. Минуваа крај тезгињата со џиџи-миџи."},{"word":"џиш","type":"прид.","description":"За боја – што е многу интензивна, јака. Имаше џиш кармин на усните."},{"word":"џишне","type":"св.","description":"а) Изгори, подгори. Си ги џишна прстите на шпоретот. б) Запече. Сонце го џишна во очите. Нешто ја џишна во градите."},{"word":"џогинг","type":"м.","description":"Рекреативно трчање со умерена брзина заради одржување на физичката форма. Секој ден оди на џогинг."},{"word":"џогира","type":"несв.","description":"Се занимава со џогинг, применува џогинг."},{"word":"џока","type":"ж.","description":"Дел од народната носија; горна облека од црно сукно, без ракави, долга до под колена, во горниот дел припиена до телото, а надолу ѕвонесто проширена."},{"word":"џока","type":"несв.","description":"Пие, лока."},{"word":"џокеј","type":"м.","description":"Професионален јавач на коњи кој учествува на коњички трки."},{"word":"џокер","type":"м.","description":"Карта од шпилот за играње, со слика на шут, која во некои игри со карти може да ја замени секоја друга карта."},{"word":"џонка","type":"ж.","description":"Вид дрвен едреник со висока крма, што се користи за пловење на блиски растојанија во Југоисточна Азија."},{"word":"Џорџија","type":"ж.","description":"Сојузна држава во САД."},{"word":"Џорџ Таун","type":"м.","description":"Главен град на Гвајана."},{"word":"џотне","type":"св.","description":"Стави, бутне, вотне, пикне, зафрли."},{"word":"џрџа","type":"несв.","description":"Обилно тече, грга. Џрџаат шепурките и пена прска на камењето."},{"word":"џрџне","type":"св.","description":"Потече во силен млаз, гргне. Одеднаш од носот му џрџна крв."},{"word":"џрџори","type":"несв.","description":"Обилно тече, грга со шум; џрџа. Ако не џрџори, ќе капе."},{"word":"Џуба","type":"ж.","description":"Главен град на Јужен Судан."},{"word":"џубе","type":"ср.","description":"Дел од народната носија; горна облека без ракави, изработена од клашна или чоја."},{"word":"џубокс","type":"м.","description":"Автоматска направа, обично поставена на јавно место, која овозможува откако ќе се пуштат пари да се слуша избраната песна. Во кафулето свиреше гласна музика од џубоксот."},{"word":"џудо","type":"ср.","description":"Јапонски борачки спорт, сличен на џиу-џицу, како вештина за самоодбрана и метод за физички и психички развој."},{"word":"џуздан","type":"м.","description":"Ќесе за пари, паричник. Од џебот на панталоните го извади џузданот."},{"word":"џукела","type":"ж.","description":"Куче без педигре, куче скитник."},{"word":"џул","type":"м.","description":"Мерна единица за работа, енергија и количина топлина, која одговара на работата што ја извршува сила од еден њутн на пат од еден метар, а еден њутн е производ од еден кг. маса и забрзување од 1м/сек; симбол J."},{"word":"џумбуш","type":"м.","description":"Веселба, забава. Се распиштолија и настроија за џумбуш и веселба."},{"word":"џумбушлија","type":"прид.","description":"Што е весел, секогаш расположен за шега."},{"word":"џумка","type":"ж.","description":"Оток добиен од силен удар или од некое заболување, најчесто во пределот на главата. Од тепачката имаше голема џумка на главата. По ударот на челото му израсна џумка."},{"word":"џумкав","type":"прид.","description":"Што е полн со џумки. Џумкаво бело камено тло."},{"word":"џумле","type":"прил.","description":"Заедно, во друштво со некого. Сите џумле влегоа во дворот."},{"word":"џунгла","type":"ж.","description":"Густа, непроодна нискостеблеста шума во мочуришните тропски и суптропски области."},{"word":"џунка","type":"ж.","description":"џумка."},{"word":"џунџарче","type":"ср.","description":"Бумбар."},{"word":"џунџуле","type":"ср.","description":"Едногодишно украсно растение со жолти и портокалови цветови што оставаат ефект на кадифе; Targetes."},{"word":"џурлив","type":"прид.","description":"За коприва и сл. – што жури."},{"word":"џус","type":"м.","description":"Природен, негазиран сок од овошје, зеленчук."},{"word":"џуџе","type":"ср.","description":"Човек со неприродно низок раст, кепец, пигмеј."},{"word":"џуџест","type":"прид.","description":"Што е мал, ситен. Џуџеста раса. Џуџести растенија."},{"word":"ш","type":"глас","description":"Глас, безвучна согласка во македонскиот стандарден јазик, венечна според местото на образување, теснинска (струјна) според начинот на образување."},{"word":"шeќерпаре","type":"ср.","description":"Вид ориентално слатко, колаче, мало топче од тесто полеано со шербет. Тие послужија балклава и турско шеќерпаре."},{"word":"шаблон","type":"м.","description":"Калап, примерок што се употребува, што служи за добивање други исти или слични примероци. Оваа машина има 35 шаблони за везење. Пластични шаблони. Метални шаблони."},{"word":"шаблонизација","type":"ж.","description":"Сведување на шаблон, спроведување според определен образец, сообразено според нешто, постапување по шаблон."},{"word":"шаблонизира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави нешто според определен образец, сведе, сведува на шаблон; изврши, извршува дејство несвесно или според шаблон. Наставата за почетно читање ќе се шаблонизира."},{"word":"шаблонизиран","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од шаблонизира."},{"word":"шаблонски","type":"прид.","description":"Што се однесува на шаблон. Шаблонски изрази и фрази. Шаблонски правила."},{"word":"шава","type":"несв.","description":"Мрда, се движи по малку, се наоѓа во движење. Гранките шаваа на ветрот."},{"word":"шавар","type":"м.","description":"(бот.) Барска трска, барско зеленило за правење рогозина; Cyperaceae."},{"word":"шаварлија","type":"прид.","description":"Шегобијно, направен од барска трска. Сабја шаварлија."},{"word":"шаваспур","type":"м.","description":"Вид тенка, проѕирна ткаенина од свила или од лен, газа. Кошула од шаваспур."},{"word":"шавне","type":"св.","description":"Престане да мирува, мрдне. Во тревата нешто шавна. Птицата на дрвото шавна."},{"word":"шагрен","type":"м.","description":"Специјално обработена кожа што се користи за изработка на чевли и сл."},{"word":"шадрван","type":"м.","description":"Фонтана, водоскок, чешма со повеќе отвори. Прекрасен шадрван во градината. Разнобојни цвеќиња околу шадрванот."},{"word":"шажбој","type":"м.","description":"Ниска од стари, бели парички заплетена во косата што ја носеле девојките."},{"word":"шаин","type":"м.","description":"Сокол дресиран за лов."},{"word":"шаит","type":"м.","description":"Очевидец, сведок."},{"word":"шајак","type":"м.","description":"Вид цврсто ткаен материјал од волна, груба и цврста ткаенина; сукно. Домашен шајак. Квалитетни и скапи шајаци за изработка на машка облека. Дебел шајак."},{"word":"шајачен","type":"прид.","description":"Што е направен од шајак. Шајачни панталони. Шајачно палто. Шајачен елек."},{"word":"шајбна","type":"ж.","description":"Дел од некоја машина, возило, трактор – плочка (метална, пластична, гумена и сл.) во вид на прстен што се става под навртка за подобро затегнување; прстенест ремен. Движењето се одвива преку оската на големата шајбна."},{"word":"шајка","type":"ж.","description":"Долгнавест предмет (од метал или од дрво) со една заоблена страна (глава) и една остра (врв) што служи за поврзување; клинец. Тегла полна со мали шајки. Дрвени шајки. Голема шајка."},{"word":"шајка","type":"ж.","description":"Чамец, мал воен брод со весла. Војниците со шајки ја минаа реката."},{"word":"шајка","type":"ж.","description":"Група разбојници, банда. Тој оформи шајка со своите другари."},{"word":"шајкача","type":"ж.","description":"Вид војничка капа од чоја што ја носеле српските војници. Тој дојде со шајкача на главата. Искината шајкача."},{"word":"шајкаџија","type":"м.","description":"Учесник во разбојничка банда, бандит; Од мирни деца станаа шајкаџии."},{"word":"шака","type":"ж.","description":"Шега, нешто искажано или направено несериозно, со доза на хумор; Не е шака, ова е сериозно нешто. Таа само шаки прави. Неумесна шака."},{"word":"шака","type":"ж.","description":"Дланка, дел од рака. Цела шака сол. Две шаки шеќер."},{"word":"шакаџија","type":"м.","description":"Оној што прави шака, што се шегува; Тој е познат маалски шакаџија."},{"word":"шал","type":"м.","description":"Дел од облеката, еден вид шамија, обично со правоаголна форма, најчесто плетена за заштита на вратот, главата и рамената или за украс. Црвен шал. Волнен шал. Свилен шал рачно изработен."},{"word":"шалав","type":"прид.","description":"Палав, немирен, бесен, темпераментен. Шалаво момче. Шалави деца. Шалава игра."},{"word":"шалави се","type":"несв.","description":"Се палави, беснее, прави лудории. Момчињата се шалавеа. Тој постојано се шалави."},{"word":"шалавник","type":"м.","description":"Тој што се шалави; палавник. Тоа момче е шалавник, место не го држи."},{"word":"шалаг","type":"м.","description":"Дел во составот на јајцето, дел од белката со повидлива структура. Шалазите се составен дел од јајцето."},{"word":"шалаза","type":"ж.","description":"Дел од семка, кружна форма на семка. Зрелата семка има добро изразена шалаза. Зрното има три јадри семки со широк клун и забележлива шалаза."},{"word":"шалварест","type":"прид.","description":"Што е облечен во шалвари. Битолските моми сите шалварести."},{"word":"шалвари","type":"и.","description":"Вид облека што го покрива долниот дел на телото, долги и широки панталони со ногавици собрани на глуждовите. Свилени шалвари. Модерни шалвари со цветен дезен. Шалварите од Турција се изработени од свила и имаат разнобојни дезени."},{"word":"шалварки","type":"и.","description":"Модерна облека, панталони што личат на шалвари со осовременет дезен и крој. Девојчињата носат памучни шалварки врзани кај колената. Шалварки од тексас платно."},{"word":"шалган","type":"м.","description":"Повеќегодишна билка, висока со боцкаво стебло и листови, со жолти цветови, се одгледува поради коренот; вид слатка репка, кочан1 3, кркушка; Helianthus tuberosus."},{"word":"шалитра","type":"ж.","description":"Назив за соли на азотна киселина што се користат за ѓубрење на почвата или како додатоци во мали количини во конзервираната храна. Чилеанска шалитра. Калиумова шалитра. Синтетичка шалитра."},{"word":"шалитрен","type":"прид.","description":"Што се однесува или што има во себе шалитра. Шалитрена киселост на сувомесни производи. Шалитрен раствор со дестилирана вода."},{"word":"шалтак","type":"м.","description":"Шлаканица, удар со рака. Тој ѝ влепи еден шалтак. Тоа дете добиваше секој ден шалтаци од татко му."},{"word":"шалтер","type":"м.","description":"Отвор, простор на станица, банка, пошта и сл. преку кој службените лица комуницираат со луѓето. Тој отиде на шалтерот бр."},{"word":"шам-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенка што укажува дека нешто е со потекло од Дамаск, од Сирија: шам-кајсија, шам-кутија, шам-шалвари, шам-прекривка и др."},{"word":"шамак","type":"м.","description":"(бот.) Барско растение, еден вид трска; шавар; Scirpus. Низ трските и шамаците се пробиваше со гумени чизми. Местото беше обрасното со густ шамак. Пространства покриени со шамак."},{"word":"шаман","type":"м.","description":"Свештеник кај некои народи (Монголци, Татари и некои верски движења во Јужна Америка). Шаманите го изведуваат својот утрински ритуал."},{"word":"шаманизам","type":"м.","description":"Религија со спиритуалистички, магиски облик на дејствување, со култен однос кон природата и нејзината магиска врска со духовите, развиена во Азија и во некои делови од Јужна Америка."},{"word":"шамански","type":"прид.","description":"Што се однесува на шаман и на шаманизам, што припаѓа, што е својствен за шаман. Шамански ритуали. Шаманско верување. Шамански обред."},{"word":"шамата","type":"ж.","description":"Врева, викотница. Во куќата се крена голема шамата."},{"word":"шамати","type":"несв.","description":"Прави врева, вреви, многу гласно зборува. Момчето шаматеше, а другарите со занес го слушаа."},{"word":"шамија","type":"ж.","description":"Парче ткаенина што се користи за покривање на глвата или на вратот, еден вид поголема марама; Свилена шамија. Шарена шамија. Црна шамија. Жени со бели шамии на главата."},{"word":"шамиче","type":"ср.","description":"Дем. од шамија."},{"word":"шамот","type":"м.","description":"Посебен вид глина за правење огноотпорни тули."},{"word":"шамотен","type":"прид.","description":"Направен од шамот. Шамотна тула. Шамотни блокови."},{"word":"шампањ","type":"м.","description":"Заштитено име на француско пенливо вино од областа Шампања. Во чест на гостите наздравивме со шампањ. Таа го чува овој шампањ за ретки пригоди."},{"word":"Шампања","type":"ж.","description":"Област во Франција."},{"word":"шампањски","type":"прид.","description":"Што се однесува на шампањ"},{"word":"шампињон","type":"м.","description":"Вид габа, печурка со полутопчеста бела шапка, расте самоникнато, но се одгледува и плантажно; Agaricus. Чорба од шампињони."},{"word":"шампион","type":"м.","description":"(спорт.) Победник, првак во спортски натпревар, во некоја дисциплина или во некој спорт; првенец, првак на државно, европско или светско првенство (во определена категорија или возраст)."},{"word":"шампионат","type":"м.","description":"Првенство, серија од натпревари во некој спорт. Шампионат во фудбал. Шампионати во сите спортови. Европски шампионат."},{"word":"шампита","type":"ж.","description":"Вид слаткарски производ, колач од матена белка и тесто. Овде се најубавите шампити во градот."},{"word":"шампон","type":"м.","description":"Козметичко средство за одржување хигиена на косата. Шампон за оштетена коса. Шампон за мрсна коса."},{"word":"шан","type":"м.","description":"Достоинство, углед. Тој имаше шан, сите го почитуваа."},{"word":"Шангај","type":"м.","description":"Град во Кина."},{"word":"шангајка","type":"ж.","description":"Вид патики, удобни обувки за спортување. Црвени шангајки. Бели шангајки со зелени врвки."},{"word":"шандан","type":"м.","description":"Свеќник. Сребрен шандан. Сите шандани гореа. Шестокрак шандан со црвени свеќи."},{"word":"шанец","type":"м.","description":"Ров, окоп. Ископаа шанец длабок два метра."},{"word":"шанк","type":"м.","description":"Долга, потесна маса во ресторан, кафеана, кафуле и сл. од која се служи пијалак, а може и храна; еден вид пулт. Работи на шанк. Летни шанкови. Собно бифе со шанк. Долг шанк со високи столчиња."},{"word":"шанкер","type":"м.","description":"Угостителски работник кој работи на шанк. Шанкерите правеа убави коктели."},{"word":"шанса","type":"ж.","description":"Можност, погоден, добар услов за извршување нешто, за успех во некаква дејност. Реални шанси. Втора шанса. Историска шанса. Единствена шанса. Убава шанса. Какви се шансите да успее? Има шанси да ја поправи оценката."},{"word":"шансона","type":"ж.","description":"Лесно певлива песна, шлагер; популарна мелодија. Вечер на шансоните. Француска шансона. Македонски шансони."},{"word":"шансониер","type":"м.","description":"Тој што пее, што интерпретира или компонира шансони. Познатиот француски шансониер, настапува во нашиот град."},{"word":"шантав","type":"прид.","description":"Што е крив во нозете. Шантави нозе."},{"word":"шанта се","type":"несв.","description":"Се тетерави, се движи де на една де на друга страна. Тој се шанташе по ходникот, потпирајќи се на ѕидот."},{"word":"шантунг","type":"м.","description":"Ткаенина од сурова кинеска грубо обработена свила. Фустан од шантунг."},{"word":"шап","type":"м.","description":"Вирусна, заразна болест кај добитокот. Сите крави заболеа од шап."},{"word":"шапирограф","type":"м.","description":"Машина за умножување текстови, документи, цртежи и сл. Текстот беше пишуван на машина и умножен на шапирограф."},{"word":"шапирографира","type":"несв.","description":"Умножи, умножува, направи, прави повеќе исти примероци од еден текст, цртеж и сл. со помош на шапирограф."},{"word":"шапирографиран","type":"прид.","description":"Копиран, пренесен, умножен, печатен на шапирограф. Шапирографиран материјал. Шапирографирани ливчиња."},{"word":"шапка","type":"ж.","description":"Дел од облеката што ја покрива главата; капа Машки и женски шапки. Црвена шапка. Шапка со цветови. Карирани шапки."},{"word":"шапкар","type":"м.","description":"Тој што се занимава со производство и со продажба на шапки, капи и сл. Таа потекнува од семејство на шапкари. Шапкарот отвораше прв."},{"word":"шапкарница","type":"ж.","description":"Место каде што се произведуваат или каде што се продаваат шапки, капи и сл. Во градот има две шапкарници. Прво работеше дома, а потоа отвори шапкарница."},{"word":"шапкарство","type":"ср.","description":"Изработка на шапки, капи и сл. како стопанска дејност. Индустриско шапкарство."},{"word":"шаплив","type":"прид.","description":"Болен од шап. Шаплив добиток."},{"word":"шапшал","type":"м.","description":"Несериозен, недоветен, глупав човек, будалетинка. Маалски шапшали. Јас излегов шапшал."},{"word":"шар","type":"м.","description":"Шара, шаренило. Пролетен шар. Шар по ѕидот и по ходниците."},{"word":"шар","type":"м.","description":"Топка. Земниот шар."},{"word":"шара","type":"ж.","description":"Цртеж, дел од цртеж во повеќе бои. Прекрасни шари споени во единство. Светла шара по небото. Везени шари. Мрежести шари. Геометриска шара."},{"word":"шарабија","type":"прид.","description":"Што има боја како црвено вино, винова боја. Фустан шарабија."},{"word":"шарада","type":"ж.","description":"Еден вид загатка, ребус, чијшто одговор е даден преку комбинација од значењата на други дадени поими (зборови, бројки, цртежи)."},{"word":"шарада","type":"ж.","description":"Индиско писмо што се употребува за кашмирските и некои други јазици."},{"word":"шарач","type":"м.","description":"Изработувач на шари, орнаменти, цртежи во различни бои со шарање и сл. Шарачот го остави приборот до ѕидот. Шарачите ги украсуваа глинените предмети."},{"word":"шаргија","type":"ж.","description":"Голема тамбура со повеќе жици. Стара шаргија."},{"word":"шарен","type":"прид.","description":"Што е со различни бои, разнобоен; што има шарки на себе. Шарен фустан. Шарени стомни. Шарена шамија. Шарена одаја. Шарени прекривки. Шарени чорапи."},{"word":"шаренее се","type":"несв.","description":"Изгледа шарен, разнобоен. Облеката се шаренее на повисока температура при перењето."},{"word":"шаренило","type":"ср.","description":"Особина на тоа што е шарено. Шаренилото на тутунот. Шаренилото на цветната градина."},{"word":"шареница","type":"ж.","description":"Претерано шаренило, мешаница од шаренило, пренатрупано (со бои и стилови). Шареница во облекувањето. Шареница од мебел во дневната соба."},{"word":"шарец","type":"м.","description":"Шарен коњ што има шари по телото од поинакви влакна од основната бела боја. Тој дојава на шарецот."},{"word":"шаржа","type":"ж.","description":"Определена количина суровина што се обработува во еден процес на производство."},{"word":"шаржер","type":"м.","description":"Метална рамка со повеќе куршуми за пушка, пиштол или друго огнено оружје. Полн шаржер. Празни шаржери."},{"word":"шари","type":"несв.","description":"Црта, прави линии, повлекува линии врз нешто. Девојчето шареше со прачка по песокот. Учениците шареа со креда по таблата."},{"word":"шарило","type":"ср.","description":"Материјал, боја или предмет со кој се шари."},{"word":"шарка","type":"ж.","description":"Реска, цртка, линија, црта на некој предмет или на нешто. Шарките на ѕидот создаваат единство од топли бои. Две шарки парај – црвена и црна. Имаше една шарка на кошулата. Геометриски шарки. Авионот оставаше долга, бела шарка на небото."},{"word":"шарка","type":"ж.","description":"Метален дел, желевце за поврзување кај врата, различни други делови од мебел, кутија, рамка на врата, крило на прозорец. Метални шарки. Една шарка на дрвената кутија беше разнишана."},{"word":"шарка","type":"несв.","description":"Шара малку, Детето шаркаше по тетратката."},{"word":"шарканица","type":"ж.","description":"Слика или текст без некоја вредност и концепција. Неговите шарканици никој не ги купува. Нејзиниот роман е обична шарканица."},{"word":"шарко","type":"ср.","description":"За шарено животно (особено за куче или за коњ); Едното куче беше шарко, а другите две сосема црни."},{"word":"шарконог","type":"прид.","description":"За животно што е со шарени нозе. Шарконог коњ. Шарконога кобила. Шарконого маче."},{"word":"шарлаган","type":"м.","description":"Растително масло, густо масло од сусам, афион и сл. Густ шарлаган. Сусамот го мелеа и правеа шарлаган."},{"word":"шарлаганџија","type":"м.","description":"Лице што поседува шарлаганџилница или што работи во неа, што произведува шарлаган. Нивното семејство се познати шарлаганџии."},{"word":"шарлаганџилница","type":"ж.","description":"Работилница каде што се преработува сусам, афион и сл. за да се добие шарлаган, масло. Сусамот го однесе во шарлаганџилницата."},{"word":"шарлатан","type":"м.","description":"Тој што се прави голем зналец, што се замислува нешто што не е; фалбаџија, лажливец, измамник, нечесен човек. Селото се наполни со шпекуланти и шарлатани. Ситен шарлатан."},{"word":"шарлатанство","type":"ср.","description":"Измама, лага, клевета, нечесно однесување, свесно правење сплетки. Тој беше познат по своето шарлатанство."},{"word":"шарлатанствува","type":"несв.","description":"Се занимава со шарлатанство. Тој шарлатанствува низ селата."},{"word":"шарлах","type":"м.","description":"Заразна детска болест;"},{"word":"шарм","type":"м.","description":"Привлечност, љубезност, симпатичност, допадливост. Таа има неодолив шарм. Неговата приказна има невиден шарм."},{"word":"шармантен","type":"прид.","description":"Што има шарм; привлечен, симпатичен, допадлив. Шармантен господин. Шармантна девојка. Шармантен сценски настап."},{"word":"шармер","type":"м.","description":"Тој што има шарм и што умее да шармира. Градски шармери."},{"word":"шармира","type":"св. и несв.","description":"Занесе, занесува, привлече, привлекува, се допадне, се допаѓа некому; употреби, употребува сопствен шарм за да постигне нешто. Таа ги шармира момчињата во класот. Тој ги шармира родителите на девојката. Неговиот настап ја шармираше публиката."},{"word":"шаролик","type":"прид.","description":"Што е разнообразен, мешан. Шаролик предел со различни ендемски видови растенија. Шаролика група. Шаролик свет."},{"word":"шароног","type":"прид.","description":"За животно (коњ, мачка и сл.) – што е со шарени нозе, со боја на нозете поинаква од таа на трупот. Шаронога кобила. Шаронога мачка."},{"word":"Шар Планина","type":"ж.","description":"Планина во Македонија."},{"word":"шарпланинец","type":"м.","description":"Крупен овчарски пес, познат уште кај староседелците на Балканот, меѓународно признат како раса овчарски пес."},{"word":"шарпланински","type":"прид.","description":"Што се однесува на шарпланинец или на Шар Планина. Шарпланински воздух. Шарпланинска раса кучиња. Шарпланинско сирење. Шарпланинска овца."},{"word":"шасија","type":"ж.","description":"Метална рамка, подлога на автомобил и сл. моторно превозно средство врз кој е прицврстена каросеријата. Слаба шасија. Шасиите се изработени од специјален челик."},{"word":"шасла","type":"ж.","description":"Многу стара сорта грозје со средни по големина, валчести зрна. Виолетова шасла. Бела шасла."},{"word":"шастиса се","type":"св.","description":"Се шашардиса."},{"word":"шатира","type":"св. и несв.","description":"Обои, обојува, фарба прамени од косата со посветла боја. Таа ја шатира косата."},{"word":"шатка","type":"ж.","description":"Вид водна птица; пајка; Anas. Домашна шатка. Питома шатка. Дива шатка. Специјалитет од шатка."},{"word":"шаткин","type":"прид.","description":"Што е од шатка или ѝ припаѓа на шатка. Шаткини пердуви. Шаткини јајца. Шаткино гнездо."},{"word":"шатор","type":"м.","description":"Мажјак од шатка. Низ дворот се шеташе бел шатор."},{"word":"шатор","type":"м.","description":"Подвижно времено засолниште направено од платно или од друг вид материјал што не пропушта вода прицврстен на метална или дрвена рамка. Живеалишта во шатори. Летување во шатор. Во кампот имаше дваесетина шатори."},{"word":"шаторест","type":"прид.","description":"Што има облик на шатор, што личи на шатор2. Шатореста конструкција на две води. Шатореста слива. Шатореста смрека."},{"word":"шат-пат","type":"прил.","description":"Одвреме-навреме, понекогаш, ретко. Тој доаѓа шат-пат. Шат-пат дава по некоја паричка."},{"word":"шатра","type":"ж.","description":"шатор"},{"word":"шатче","type":"ср.","description":"Младо од шатка и од шатор. Питоми шатчиња. Бели шатчиња."},{"word":"шафран","type":"м.","description":"Растение со убави цветови и пријатен мирис што расте во топли, јужни краеви; Crocus sativus."},{"word":"шафранест","type":"прид.","description":"Со боја, мирис, вкус на шафран. Шафранеста кошула. Шафранеста арома."},{"word":"шах","type":"м.","description":"Титула на владетел (крал, монарх) во некои земји во Азија (Индија, Авганистан и др.); Персискиот шах беше во посета на нашата земја."},{"word":"шах","type":"м.","description":"Спортска игра што се игра на 64 полиња (32 бели и 32 црни) и по шеснаесет црни и бели фигури. Секоја вечер играат шах. Натпревар во шах."},{"word":"шахира","type":"св. и несв.","description":"Изврши потег со кој го загрозува противничкиот крал и со тоа победува во играта шах. Момчето го шахира противничкиот крал. Тој го шахира противникот во 24-от потег."},{"word":"шахист","type":"м.","description":"Тој што игра шах. Врвен шахист. Македонските шахисти постигнаа голем успех."},{"word":"шахта","type":"ж.","description":"Отвор со капак (обично метален) за вертикална јама од кој се доаѓа до водоводна или друга инсталација. Шахта во дворот. Шахтите на улицата беа без металните капаци. Има две шахти во градината."},{"word":"шаша","type":"ж.","description":"Слама, шума, силажа од пченка подготвена од стеблото со дробење и ситнење што се користи во подготвувањето ѓубрива за прихранување на почвата. Шашата од пченка се користи за прихранување на почвата. Пченкина шаша."},{"word":"шашав","type":"прид.","description":"Будалест, луд, несериозен, неодговорен, налудничав; шашардисан. Шашаво девојче. Шашави зборови. Шашава идеја."},{"word":"шашардиса","type":"св.","description":"Полуди, збуни, замае, избезуми, помести од умот некого. Девојчето ги шашардиса родителите. Тој го шашардиса соговорникот. Тие го шашардисаа детето."},{"word":"шашардисан","type":"прид.","description":"Збунет, избезумен, полуден, замајан. Шашардисано момче."},{"word":"шашарма","type":"ж.","description":"Сплетка, збрка; Тој правеше селски шашарми."},{"word":"шашка","type":"ж.","description":"Вид сабја малку крива (закривена) кај сечилото."},{"word":"шашка","type":"ж.","description":"Врзоп, сноп пченка. Шашките ги групираа на едно место."},{"word":"шашкан","type":"прид.","description":"Налудничав, чукнат човек, шут. Не може ништо да се очекува од шашканиот човек."},{"word":"шашлив","type":"прид.","description":"Што не гледа нормално, на кој очите му гледаат во насоки што се разминуваат, кривоглед. Шашливи очи. Шашливо дете. Шашлив и замаглен поглед. Тој е шашлив на десното око."},{"word":"шашлик","type":"м.","description":"Вид јадење, руски специјалитет, раженчиња од свинско и јагнешко месо. Руски шашлик. Велигденски шашлик."},{"word":"шашма","type":"ж.","description":"Збрка, шега, несериозно нешто. Таа прави само некои шашми. Тие го имаат на шашма момчето."},{"word":"швајсапарат","type":"м.","description":"Апарат за заварување, машина што овозможува загревање на метални делови и нивно спојување. Современи швајсапарати. Скап швајсапарат."},{"word":"швајсер","type":"м.","description":"Лице што работи со швајсапарат; заварувач."},{"word":"швајсува","type":"несв.","description":"Работи со швајсапарат; Мајсторот ја швајсуваше металната ограда."},{"word":"Швајцарија","type":"ж.","description":"Држава во Европа."},{"word":"швалер","type":"м.","description":"Љубовник, лице што е во брак, а има љубовни врски."},{"word":"швалерисува","type":"несв.","description":"Има незаконски љубовни врски додека е во брак. Тој швалерисува со туѓи жени. Остаре и уште швалерисува."},{"word":"шваргла","type":"ж.","description":"Сувомесен производ, еден вид колбас. Чадени шваргли. Банатска шваргла."},{"word":"Шварцвалд","type":"м.","description":"Планински венец во Германија."},{"word":"Шведска","type":"ж.","description":"Држава во Европа."},{"word":"шверц","type":"м.","description":"Незаконско дејствување, незаконска трговија со стоки, добра, луѓе и сл.; црна берза. Шверц со дрога. Шверц со оружје. Шверц со цигари."},{"word":"шверцер","type":"м.","description":"Тој што се занимава со шверц. Ситен шверцер. Шверцери на цигари. Шверцер на дрога."},{"word":"шверцува","type":"несв.","description":"Врши трговија со стоки и други добра на незаконски начин; нелегално внесува некого или нешто; се занимава со шверц. Тие шверцуваа цигари и алкохол од соседната земја. Шверцувале хулахопки и фармерки. Тие шверцувале бегалци преку северната граница."},{"word":"швргав","type":"прид.","description":"Што е нестабилен, несигурен. Швргав соработник. Швргаво време."},{"word":"шврканица","type":"ж.","description":"Силен удар со камшик, прачка и сл. За казна тој доби силни шврканици по грбот."},{"word":"швркне","type":"св.","description":"Удри со прачка, камшик и сл. Силно го швркнав коњот по грбот. Тој го швркнал момчето со камшикот по плеќите."},{"word":"шебек","type":"м.","description":"(арх.) Вид мајмун со црвена задница; павијан."},{"word":"шеберест","type":"прид.","description":"Мајмунест. Шеберести деца. Шебересто лице."},{"word":"шебој","type":"м.","description":"Растение, вид цвеќе со убави жолти (пурпурни, портокалови) цветови и убав мирис; Cheiranthus cheiri. Градина полна со трендафили и шебои. Грстка жолт шебој."},{"word":"шев","type":"м.","description":"Спој, врска направена со шиење на два дела од платно, кожа и друг вид материјал. На палтото одзади имаше шев."},{"word":"шевен","type":"прид.","description":"Што има шев, што е со шев. Шевни цевки."},{"word":"шевиот","type":"м.","description":"Вид волнена ткаенина, штоф за изработка горна облека; твид. Палто од шевиот."},{"word":"шевро","type":"ср.","description":"Обработена кожа од коза што се употребува за изработка на обувки, облоги за мебел и сл. Стол со шевро. Чевли од шевро."},{"word":"шега","type":"ж.","description":"Смешна, хумористична кратка приказна, нешто кажано за забава, со цел да насмее, да расположи некого; досетка, виц, шака. Цела вечер кажуваше шеги за русокоси. Иронична шега. Раскажува шеги."},{"word":"шеган","type":"м.","description":"Вид горна селска облека изработена од бело сукно."},{"word":"шегачи се","type":"несв.","description":"Прави шеги, се потсмева. Тој само се шегачи со девојката."},{"word":"шегаџија","type":"м.","description":"Тој што се потсмева, што прави шеги со другите, што сака да се шегува. Голем шегаџија. Непристоен шегаџија. Маалски шегаџија."},{"word":"шегобиен","type":"прид.","description":"Што е потсмешлив, шеговит. Шегобиен тон. Шегобијно момче."},{"word":"шегобиец","type":"м.","description":"Лице што се потсмева, што се шегува со другите. Грд шегобиец. Млад шегобиец. Голем шегобиец."},{"word":"шеговен","type":"прид.","description":"Што е потсмешлив, подбивен, несериозен. Шеговни зборови. Шеговни писма. Шеговна пофалба."},{"word":"шеговит","type":"прид.","description":"Што умее да се шегува, духовит, забавен. Шеговито момче. Шеговити другари."},{"word":"шегува се","type":"несв.","description":"Кажува или прави шеги. Тој се шегуваше пред гостите и ги засмејуваше. Таа се шегуваше и постојано наздравуваше."},{"word":"шегун","type":"м.","description":"Горна облека, палто од дебело, бело сукно; гуна, гуња. Над кошулите девојките носеле шегуни извезени со цветови. Дебел шегун."},{"word":"шедба","type":"ж.","description":"Прошетка. Шедба шета младата невеста."},{"word":"шеесет","type":"бр.","description":"Основен број шестпати поголем од десет, се бележи со бројката 60. Шеесет и осум. Шеесет и трети. Шеесет и тригодишен."},{"word":"шеесет-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложени придавки и именки кој покажува дека тоа што го означува основата од другиот дел од сложенката има шеесет: шеесетгодишен, шеесетгодишник, шеесетгодишнина, шеесетдневен, шеесетмесечен."},{"word":"шеесетина","type":"бр.","description":"Околу шеесет. Таа беше на шеесетина метри од мене."},{"word":"шеесетинка","type":"ж.","description":"Шеесетти дел од нешто. Само шеесетинка доби од парите."},{"word":"шеесетка","type":"ж.","description":"Тоа што е означено со бројот шеесет. Таа има шеесетка, но уште е витална."},{"word":"шеесетмина","type":"бр.","description":"Шеесет луѓе. Шеесетмина спортисти учествуваа на кросот"},{"word":"шеесетти","type":"бр.","description":"Бројна придавка од шеесет."},{"word":"шеик","type":"м.","description":"Поглавар на семејството и на секоја од општествените структури од племенската заедница, заедно со племенски совет од постарите мажи кај арапските племиња. Шеикот го собра племенскиот совет и цела ноќ се договараа."},{"word":"шеј","type":"м.","description":"Предмет, облека и сл. Купила само еден шеј. Во багажникот во еден куфер беа ставени сите нејзини шејови. Таа спрема шејови за дарови."},{"word":"шејтан","type":"м.","description":"Ѓавол, сатана, враг. Шејтанот влегол во него."},{"word":"шеќер","type":"м.","description":"(хем.) Соединение, јагленохидрат добиен од гликоза и фруктоза, дисахарид, лесно се топи во вода, со сладок вкус, се наоѓа во растенијата и се користи во исхраната."},{"word":"шеќерана","type":"ж.","description":"Фабрика, работилница каде што се произведува или се преработува шеќер. Во непосредна близина на градот се изгради шеќерана. Таа работи во шеќераната."},{"word":"шеќердиса","type":"св.","description":"Направи да стане зашеќерено, зашеќери во поголем степен, доведе во состојба на стврднатост; се. Таа стави помалку вода и го шеќердиса слаткото."},{"word":"шеќерен","type":"прид.","description":"Што произведува шеќер или што се користи за производство на шеќер. Шеќерен погон. Шеќерна фабрика. Шеќерна репка. Шеќерна трска."},{"word":"шеќерка","type":"ж.","description":"Вид многу слатко јаболко. Полна торба со шеќерки."},{"word":"шеќерлема","type":"ж.","description":"Вид слатко; зашеќерено овошје. Шеќерлеми со ореви. Шеќерлеми со сусам."},{"word":"шеќерлија","type":"прид.","description":"Што е благо, прекумерно заблажено со шеќер. Кафето да биде шеќерлија, а водата студена."},{"word":"шеќерник","type":"м.","description":"Помал сад во кој се чува шеќер. Порцелански шеќерник. Стаклени шеќерници."},{"word":"шеќеров","type":"прид.","description":"Што содржи шеќер, што е заситен со шеќер, составен од шеќер. Шеќерова вода. Шеќерова грутка."},{"word":"шеќерче","type":"ср.","description":"Бонбона, бонбонче. Таа во џебот си носеше шарени шеќерчиња."},{"word":"шеќерџија","type":"м.","description":"Произведувач и / или продавач на бонбони (шеќерчиња) и на разни други слатки. Познат градски шеќерџија. Нејзиното семејство беа шеќерџии."},{"word":"шеќерџилница","type":"ж.","description":"Работилница и продавница каде што се произведуваат и се продаваат бонбони (шеќерчиња) и други слатки. Шеќерџилница во центарот на градот."},{"word":"шекнат","type":"прид.","description":"Излуден, полуден, чукнат. Шекната жена."},{"word":"шекне","type":"св.","description":"Стане луд. Тие шекнаа откако им пропадна фирмата. Кога ја скршив раката, јас ќе шекнев од болка."},{"word":"шекспировски","type":"прид.","description":"Што се однесува на Вилијам Шекспир или што е создавано во негов стил. Во современите трагедии се среќаваат шекспировски стилски секвенции. Неговиот настап наликува малку шекспировски."},{"word":"шема","type":"ж.","description":"Скица, нацрт, шаблон, образец, определен план кој опишува определена структура, дејство и сл. Апаратот се составува според дадената шема. Во упатството за употреба претставена е и шемата на телефонот."},{"word":"шематизам","type":"м.","description":"Наклонетост кон поедноставување, кон прегледно прикажување преку основни точки."},{"word":"шематизација","type":"ж.","description":"Претставување во шема, во шематизирана форма."},{"word":"шематизира","type":"св. и несв.","description":"Создаде, создава, сведе, сведува, претстави, претставува нешто со шема. Тој го шематизира целиот простор и дава опис на движењето низ него. Тој го шематизира принципот за посоодветно следење и примена."},{"word":"шематизиран","type":"прид.","description":"Што е претставен со шема. Шематизиран приказ."},{"word":"шематичен","type":"прид.","description":"Што има карактеристики на шема, што е во облик на шема. Очигледен шематичен пат. Шематична поставка. Шематично однесување."},{"word":"шемет","type":"м.","description":"Вртоглавица, нарушување на рамнотежата, зашеметеност, замелушеност. При секое станување добива шемет. Чувствува шемет во главата."},{"word":"шеметен","type":"прид.","description":"Замелушен, зашеметен, што е замајувачки, занесувачки; што прави да не можеме да го следиме јасно, бистро. Шеметна брзина. Шеметни цени. Шеметна убавина."},{"word":"шемизет","type":"м.","description":"Плакар, орман, шкаф каде што се чува долна облека. Дрвен шемизет украсен со шари од седеф. Изработува шемизети."},{"word":"шен","type":"прид.","description":"Што е весел, шенлив."},{"word":"шенга се","type":"несв.","description":"Се потсмева, се подбива, прави шеги за другите и за себе. Момчињата се шенгаа со стариот. Тој се шенга на своја сметка."},{"word":"шенголка се","type":"несв.","description":"Се шегува, се шенга, се потсмева по малку."},{"word":"шенгуле","type":"ср.","description":"Шега, подбив: игра шенгуле – го зема на шега, на подбив. Тие си играа шенгуле со детето. Не си играј шенгуле со мене!"},{"word":"шени се","type":"несв.","description":"Се весели, се забавува. Младите по цела ноќ се шенеа низ градот."},{"word":"шенлив","type":"прид.","description":"Што е весел, расположен. Шенлива дружина. Шенливи другарки. Шенлив собеседник."},{"word":"шенлук","type":"м.","description":"Забава, разонода, сеир. Секоја вечер шенлуци си тераат."},{"word":"шепа","type":"ж.","description":"(анат.) Дел од рака од зглобот на дланката до врвот на прстите; рака_2. Шепа ми е полна лудо со златни прстење (нар. поез.). Тие собираа трошки во шепите и ги ранеа птиците. Тој ја криеше запалената цигара во шепата."},{"word":"шепетајка","type":"ж.","description":"(разг.) Голема, крупна шепа. Груби шепетајки."},{"word":"шепина","type":"несв.","description":"Кажува тивко, со шепот; дошепне. Стои до него и само му шепина по нешто."},{"word":"шепка","type":"несв.","description":"Поткажува со шепотење, дошепнува, шепнува повремено; сака некому да помогне, да покаже, да потсети на училиште или во слични пригоди; поткаже_2. Половина ученици му шепкаа. Тој им шепка на другарите."},{"word":"шепкач","type":"м.","description":"Тој што шепка, што дошепнува; поткажува_2. Да не беа шепкачите, тој ќе го паднеше испитот."},{"word":"шепне","type":"св.","description":"Каже, зборува тивко со шепот. Му шепна зад грб. Таа му шепна на уво да не зборува за настанот."},{"word":"шепнешкум","type":"прил.","description":"Со шепотење, шепотливо;"},{"word":"шепнипокров","type":"м.","description":"Озборувачка, сплеткарка, интригантка, обично за млада невеста. Во куќата им влезе шепнипокров и сите ги раскара."},{"word":"шепот","type":"м.","description":"Тивко, придушено зборување; тивок говор. Нејасен шепот. Мил шепот. Детски шепот."},{"word":"шепоти","type":"несв.","description":"Зборува, кажува нешто со шепот, тивко, придушено. Таа не зборуваше, туку шепотеше. Тој само си шепоти."},{"word":"шепотка се","type":"несв.","description":"Се зборува, се разнесуваат зборувања, озборувања. Низ фирмата се шепотка дека таа ќе си замине."},{"word":"шепотлив","type":"прид.","description":"Тивок, придушен. Шепотлив глас. Шепотлива смеа."},{"word":"шепотум","type":"прил.","description":"Со шепотење;"},{"word":"шепури се","type":"св.","description":"Оди исправено со телото или го држи телото исправено, се прави важен, се прчи, се возгордее со нешто и тоа го покажува нагласено; се. Таа се шепуреше на клупата. Тој се шепури пред другарите, а пред неа молчи."},{"word":"шер","type":"м.","description":"Мака, зло, пакост, инает. Мене ме фати шерот и ќе везам до зајдисонце. На домаќинот му дошол шер да нагости цела тајфа."},{"word":"шербет","type":"м.","description":"Густо растопен шеќер со малку вода што се користи за подготвување слатко или за полевање на некои ориентални слатки (баклава, раванија, тулумби и сл.). Студеното тесто се полева со врел шербет. Овошјето го стави во шербетот да се вари."},{"word":"шербетлија","type":"прид.","description":"Што е многу благо, прекумерно заблажено. Му дадоа едно кафе шербетлија. Чајот беше шербетлија."},{"word":"шерет","type":"м.","description":"Лукав, препреден човек, шегаџија, шегобиец, мајтапчија. Таа млада девојка беше голем шерет. Најголемите шерети во селото не направија шега со овој настан."},{"word":"шеретлак","type":"м.","description":"Итрина, итроштина, препреденост, пакосна шега. Неговите шеретлаци беа прочуени. Шеретлаците што ги правеше таа не се трпеа."},{"word":"шеретува","type":"несв.","description":"Прави шеретлак некому, се додворува, се шегува со некого, мудрува. Тој сѐ уште шеретува со млади моми."},{"word":"шери","type":"ср.","description":"(бот.) Вид зеленчук, мали домати. Садат шери во саксии."},{"word":"шери-бренди","type":"ср.","description":"Вид алкохолен пијалак направен од бренди (вид ракија) и овошен дел од цреша, еден вид ликер."},{"word":"шеријат","type":"м.","description":"Збир од четири начела што го означуваат вистинскиот пат како треба да се постапува во општествениот, семејниот и верскиот живот кај муслиманите, прописи од верското и световното право во исламот. Сите муслимани треба да се однесуваат според шеријатот. Тој го искористи правото од шеријатот да има четири жени."},{"word":"шериф","type":"м.","description":"Службено раководно лице во полицијата во Соединетите Американски Држави и во Англија, полициски началник. Шерифот и неговиот помошник организираа потера по бегалците."},{"word":"шерифов","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на шериф. Шерифова шапка. Шерифовиот пиштол."},{"word":"шерпас","type":"м.","description":"Водач при искачување на Хималаите, дел од народот што живее во планините на Непал. Искусни шерпаси."},{"word":"шеснаесет","type":"бр.","description":"Број за шест поголем од десет, се бележи со бројката 16."},{"word":"шеснаесет-","type":"претс.","description":"Прв дел од сложенки со значење шеснаесет од тоа што го означува основата во вториот дел од сложенката шеснаесет: шеснаесетгодишен, шеснаесетдневен, шеснаесетмесечен, шеснаесетгодишник, шеснаесетгодишнина."},{"word":"шеснаесетгодишен","type":"прид.","description":"Што е на возраст од шеснаесет години. Шеснаесетгодишно момче."},{"word":"шеснаесетгодишник","type":"м.","description":"Лице од машки пол што е на возраст од шеснаесет години."},{"word":"шеснаесетгодишнина","type":"ж.","description":"Временски период од шеснаесет години; годишнина од некој значаен настан што се случил пред шеснаесет години."},{"word":"шеснаесетдневен","type":"прид.","description":"Што трае шеснаесет дена. Шеснаесетдневна прослава. Шеснаесетдневните спортски игри."},{"word":"шеснаесетина","type":"ж.","description":"Околу шеснаесет, множество од околу шеснаесет лица или предмети. Во групата имаше шеснаесетина тркачи."},{"word":"шеснаесетка","type":"ж.","description":"Тоа што е означено со бројот шеснаесет (автобус, зграда, улица и сл.). Таа живее во шеснаесетката на вториот кат."},{"word":"шеснаесеткатница","type":"ж.","description":"Зграда што има шеснаесет ката. Фирмата е сместена во една шеснаесеткатница во центарот на градот."},{"word":"шеснаесетмина","type":"бр.","description":"Шеснаесет луѓе, шеснаесет лица."},{"word":"шеснаесетник","type":"м.","description":"Простор означен до шеснаесет метри од голот на фудбалски натпревар. Слободниот удар го изведува од шеснаесетникот. Тој влезе во шеснаесетникот со големи шанси за погодок."},{"word":"шеснаесетти","type":"прид.","description":"Бројна придавка од шеснаесет. Шеснаесетти роденден. Шеснаесетти век."},{"word":"шеснаесеттина","type":"ж.","description":"Еден дел од целина разделена на шеснаесет еднакви делови. Тој доби шеснаесеттина од имотот."},{"word":"шеснаесеттинка","type":"ж.","description":"За прецизно мерење време како дел од секундата. Тој ја изгуби трката само за една шеснаесттинка. Таа го сруши светскиот рекорд за шеснаесттинка."},{"word":"шеснаестерец","type":"м.","description":"(спорт.). Во фудбалот – казнен удар во противничкиот гол од просторот означен како шеснаесетник. Роналдо многу успешно ги изведува шеснаесетерците."},{"word":"шест","type":"бр.","description":"Основен број поголем за една единица од пет; се бележи со бројката 6. Шест сетила. Шест деца. Шест чинии. Шест страници."},{"word":"шест-","type":"претс.","description":"Како прв дел од сложенки со значење: шест од тоа што е означено во вориот дел од сложениот збор: шестаголен, шестгодишнина, шестдневен, шесткатен, шестмесечен, шестминутен, шестилјаден и др."},{"word":"шеста","type":"несв.","description":"Мисли, се премислува, домислува, обично во состав со дума. Думале, шестале и ништо не смислиле. Цела ноќ шестало момчето што да стори."},{"word":"шестаголен","type":"прид.","description":"Што има шест агли. Шестаголна гарнитура. Шестаголна маса."},{"word":"шестаголник","type":"м.","description":"Геометриска слика со шест страни и со шест агли. Разностран шестаголник."},{"word":"шестак","type":"м.","description":"Шесто дете во многудетно семејство. Тој беше шестак и најмал од децата."},{"word":"шестар","type":"м.","description":"Направа за цртање кругови, кружни линии или за мерење мала должина и широчина. Должината и широчината на челото се мери со шестар. Пластичен шестар."},{"word":"шестгодишен","type":"прид.","description":"Што е на возраст од шест години. Шестгодишно девојче."},{"word":"шестгодишнина","type":"ж.","description":"Временски период од шест години; годишнина на некој значаен настан што се случил пред шест години. Шестгодишнина од осамостојувањето."},{"word":"шестдневен","type":"прид.","description":"Што трае шест дена. Шестдневен пансион. Шестдневен одмор."},{"word":"шести","type":"бр.","description":"Што е по ред зад петтиот, редна бројна придавка според бројот шест. Шесто одделение. Шести роденден. Шеста патека."},{"word":"шестина","type":"бр.","description":"Шест лица од мажи или од жени и мажи заедно; шестмина. Во групата имаше шестина стројни момчиња."},{"word":"шестинка","type":"ж.","description":"При прецизно мерење време во траење од шест дела од секунда, обично во спортот. Го подобри својот рекорд само за една шестинка."},{"word":"шестиса се","type":"св.","description":"Се збудале, побудале, се."},{"word":"шестка","type":"ж.","description":"Бројката 6."},{"word":"шесткатен","type":"прид.","description":"Што има шест ката, што е на шест ката. Шесткатна зграда. Шесткатен трговски центар."},{"word":"шесткатница","type":"ж.","description":"Зграда, објект на шест ката. Две шесткатнци се изградени една спроти друга. Модерна шесткатница."},{"word":"шесткратен","type":"прид.","description":"Шестпати повторен, шестпати зголемен. Шесткратен светски првак."},{"word":"шестмесечен","type":"прид.","description":"Што е на возраст од шест месеци, од половина година, полгодишен. Шестмесечно бебе."},{"word":"шестмина","type":"бр.","description":"Шестмина ја креваа масата и не можеа да ја кренат."},{"word":"шестнеделен","type":"прид.","description":"Што трае шест недели. Шестнеделниот одмор заврши. Шестнеделни подготовки."},{"word":"шестојануарски","type":"прид.","description":"Што се однесува или се случува на шести јануари, на Бадник. Шестојануарска вечера. Шестојануарска трпеза."},{"word":"шестокатен","type":"прид.","description":"Што е на шест ката,"},{"word":"шестокатница","type":"ж.","description":"Зграда со шест ката."},{"word":"шестокласник","type":"м.","description":"Ученик од шести клас, шестоодделенец."},{"word":"шестокрак","type":"прид.","description":"Што имат шест нозе. Шестокрак инсект. Шестокрак пајак."},{"word":"шестокрил","type":"прид.","description":"Што е со шест крилја. Шестокрила риба. Шестокрила стрела."},{"word":"шестокрилен","type":"прид.","description":"За ангел од највисок ред; Шестокрилен ангел."},{"word":"шесторед","type":"прид.","description":"За пченица – што има шест реда зрна во класот. Садеа пченица шесторед."},{"word":"шесторедица","type":"ж.","description":"За пченица – што е со шест реда во класот. Покрај патот златее пченица шесторедица."},{"word":"шесторен","type":"прид.","description":"Што е шестпати поголем, покрај едното има уште шест;"},{"word":"шестосложен","type":"прид.","description":"За збор – што е составен од шест слога."},{"word":"шестостран","type":"прид.","description":"Што има шест страни. Шестострана призма."},{"word":"шестоти","type":"прид.","description":"Редна бројна придавка од шестотини. Тој се најде шестоти на листата. Шестотата страница имаше фотографија."},{"word":"шестотини","type":"бр.","description":"Основен број шестпати поголем од сто и исто толкава количина; се бележи со бројката 600."},{"word":"шесточлен","type":"прид.","description":"Што е составен од шест члена. Шесточлена екипа. Шесточлена група."},{"word":"шест-седум","type":"бр.","description":"Приближно, шест или седум."},{"word":"шест-седумдесет","type":"бр.","description":"Приближно, шеесет до седумдесет."},{"word":"шест-седумдесетмина","type":"бр.","description":"Неопределено колку, шеесетмина до седумдесетмина."},{"word":"шест-седуммина","type":"бр.","description":"Неопределено колку, шестмина до седуммина."},{"word":"шест-седумнаесет","type":"бр.","description":"Приближно, шеснаесет до седумнаесет."},{"word":"шест-седумстотини","type":"бр.","description":"Приближно, шестотини или седумстотини."},{"word":"шестчасовен","type":"прид.","description":"Што трае шест часа. Шестчасовен пренос. Шестчасовен настан."},{"word":"шета","type":"несв.","description":"Прави прошетка, посета; се разонодува со движење; се движи рекреативно. Таа шета по градината со часови. Тие шетаат низ паркот секоја вечер."},{"word":"шеталиште","type":"ср.","description":"Место уредено за шетање, простор што се користи за прошетки. Шеталишта украсени со цвеќе. Шеталиште крај брегот беше преполно со луѓе."},{"word":"шетан","type":"прид.","description":"За човек што видел многу, искусен. Шетана жена. Шетан човек. Шетани луѓе."},{"word":"шетаница","type":"ж.","description":"Прошетка без обврски и без напор, нешто многу лесно. За него тоа беше шетаница по атлетската патека."},{"word":"шетање","type":"ср.","description":"Глаголска именка од шета. По еден час шетање се вратија дома."},{"word":"шетач","type":"м.","description":"Тој што шета, што сака многу да оди пеш, да се движи, да пешачи. По планинската патека имаше многу шетачи. Првите шетачи на корзото се појавија."},{"word":"шетачка","type":"ж.","description":"шета."},{"word":"шетне","type":"св.","description":"Шета, прошета малку, направи краткотрајна прошетка; Јас ќе шетнам до продавница. се ј се; шетка се."},{"word":"шеф","type":"м.","description":"Раководител, одговорно, раководно лице на установа, фирма, претпријатие, оддел, проект и сл. Шеф на проектот. Шеф на клиниката. Шеф на супермаркет. Шеф на ресторан."},{"word":"шефовски","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на шеф, што се однесува на шеф. Шефовски кабинет. Шефовски стол. Шефовско работно место. Шефовска позиција."},{"word":"шефовство","type":"ср.","description":"Дејност и должност на шеф; шефување. Неговото шефовство беше строго, но праведно."},{"word":"шефува","type":"несв.","description":"Врши шефовска функција; шеф. Тој шефува со нашата институција."},{"word":"шех","type":"и.","description":"Во шахот – израз за потег, напад со некоја фигура врз противничката кралица."},{"word":"шех","type":"м.","description":"Поглавар на теќе, на дервишки молитвен дом; првак на дервишки ред, титула на духовно лице во исламот. Тие отидоа кај шехот на разговор."},{"word":"шеш-беш","type":"м.","description":"Вид игра со коцки."},{"word":"шешери се","type":"несв.","description":"Се шири, се дуе, се кокори, се прави важен. Таа само се шешери пред соседите."},{"word":"шешерлав","type":"прид.","description":"Накитен, нагизден, украсен. Шешерлаво дрво. Шешерлави моми."},{"word":"шешир","type":"м.","description":"Вид капа, шапка; Црн шешир. Сламен шешир. Каубојски шешир."},{"word":"шиба","type":"несв.","description":"шибне_1_2_3."},{"word":"Шибеник","type":"м.","description":"Приморски град во Хрватска."},{"word":"шибер","type":"м.","description":"Механизам со лизгачки делови – во некои машини, на прозорци, врати и сл. Стави шибер врата меѓу кујната и дневната. Прозорците се шибер. На неколку места има шибери што се отвораат и се затвораат автоматски."},{"word":"шиблинка","type":"ж.","description":"Тенка, еластична, долга прачка, обично со трње на неа; тенко стебло."},{"word":"шибне","type":"св.","description":"Силно удри со дел од човековото тело или со некој предмет. Тој го шибна со нога по коленото. Таа го шибна коњот за да трча побргу."},{"word":"шивална","type":"ж.","description":"Работилница каде што се шие, се изработува облека. Модерни шивалници. Стара шивална. Реновирани шивални"},{"word":"шивач","type":"м.","description":"Тој што шие, занаетчија што се занимава со шиење облека. Познат шивач на машки костуми. Модерни светски шивачи."},{"word":"шивачки","type":"прид.","description":"Што служи при шиење. Шивачка машина. Шивачки прибор. Шивачки игли."},{"word":"шие","type":"несв.","description":"Соединува, прикрепува нешто со помош на игла и конец, рачно или со машина за шиење. Таа ги шиеше копчињата на кошулата. Веќе неколку пати ја шиеше поставата на здолништето."},{"word":"шизи","type":"несв.","description":"Игра модерен танц што се појавила во шеесетите години од XX век, танц со брз ритам на рокенрол музика. Момчињата и девојките шизеа на подиумот. Публиката врескаше и шизеше."},{"word":"шизик","type":"м.","description":"Тој што се однесува или се облекува според модните трендови, надвор од форми и стереотипи, без да внимава на определени протоколи, Скопски шизици. Најголем шизик во градот."},{"word":"шизма","type":"ж.","description":"Отпадништво од црковната заедница; Раскол Големата шизма."},{"word":"шизматик","type":"м.","description":"Приврзаник на шизма, на раскол во една верска заедница; отпадник, расколник. Самарјаните биле сметани за шизматици."},{"word":"шизофренија","type":"ж.","description":"Тешко душевно заболување, поматување на умот придружено со халуцинации и со регресивно однесување, забеганост при што личноста емотивно се подвојува и губи контакт со реалноста; во народот познато како младешко лудило."},{"word":"шизофреник","type":"м.","description":"Лице што страда, што боледува од шизофренија."},{"word":"шизофренички","type":"прид.","description":"Што се однесува на шизофреник и на шизофренија. Шизофренички симптоми. Шизофреничко однесување. Шизофренички напад."},{"word":"шија","type":"ж.","description":"Дел од телото на човек или на животно што ја спојува главата со трупот, Таа го фати за шијата. Долги шии. Ја зеде кокошката и ѝ ја свитка шијата."},{"word":"шијак","type":"м.","description":"Човек со дебел, развиен, мускулест врат. Се познаваат во семејството, мажите се сите шијаци."},{"word":"шијарка","type":"ж.","description":"Игла за шиење. Метални, тенки шијарки."},{"word":"шијокршен","type":"прид.","description":"Развиен и подвижен во шијата, во вратот. Шијокршно момче."},{"word":"шик","type":"и.","description":"м. Пенесто, лажно злато; станиол. Прстенот не бил златен, туку бил шик."},{"word":"шик","type":"и.","description":"м. Елеганција, елегантност. Без шик и без стил нема напредување во модната индустрија. На прославата имаше блесок и шик."},{"word":"шикана","type":"ж.","description":"Сплетка, тешкотија, смислена пречка, интрига за извршување на нешто. Таа постојано прави шикана. Неговите шикани ги скараа домашните."},{"word":"шиканира","type":"св. и несв.","description":"Направи, прави сплетки, навреди, навредува, мачи некого, создава некому непријатни ситуации. Таа ги шиканира родителите."},{"word":"шикара","type":"ж.","description":"Суво, ниско земјиште со треви и суви грмушки. Суви шикари. Иглолисна шикара. Ретки шикари."},{"word":"шикла","type":"ж.","description":"(бот.) Израсток на гранките на дабовото дрво во кој се развива црвче од кое се добива црна боја. Плодови мали како шикли. Зрели шикли. Мастило од шикли."},{"word":"шикло","type":"прид.","description":"Обоен со шик; Шикло сребро. Шикло ѓердан."},{"word":"шиклоса","type":"св.","description":"Обои, избои со боја од шишарка. Таа си ја шиклоса косата."},{"word":"шиклосан","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од шиклоса."},{"word":"шикне","type":"св.","description":"Тече, избие, истекува со голем интензитет, прска, грга, избива во силен млаз. Шикна вода од сите страни. Шикна крв од носот на детето."},{"word":"шикне","type":"св.","description":"Викне ш! некому за да го замолчи. Тој му шикна на детето. Тој им шикна на домашните."},{"word":"шикоса","type":"св.","description":"Накити, украси, посребри, позлати со шик, со златна или со сребрена боја. Ѕидовите ги шикосале со златни и сребрени шарки."},{"word":"шикосан","type":"прид.","description":"Што е обоен со шик, со златна или со сребрена боја. Шикосани ѕидови. Шикосана рамка за слика."},{"word":"шилегар","type":"м.","description":"Овчар што пасе шилежиња."},{"word":"шилеже","type":"ср.","description":"Јагне од една година што е одбиено од овцата, пораснато јагне. Месо од шилеже. Изедоа едно цело шилеже."},{"word":"шилер","type":"м.","description":"Вид вино добиено со мешање на одбрани сорти црно и бело грозје. Испи едно шише шилер старо 50 години. Во визбата чуваа шилер од минатиот век."},{"word":"шилест","type":"прид.","description":"Остар, што има остар врв, изострен на крајот како шило; што личи на шило, на острец. Шилест врв. шилести уши. Шилеста форма. Шилест гребен. Шилести рогови. Шилест нос."},{"word":"шилец","type":"м.","description":"Изострен, остар врв на некој предмет или самиот предмет; буцкало_1, шило. Истапен шилец. Опасен шилец на врвот од столбот. Метален шилец. Шилец на молив."},{"word":"шилешки","type":"прид.","description":"Што се однесува на шилеже или што е од шилеже. Шилешка кожа. Шилешко месо."},{"word":"шили","type":"несв.","description":"Остри, прави да биде нешто шилесто, остро. Тој ги шилеше моливите."},{"word":"шилинг","type":"м.","description":"Парична единица, монета што се користи во Англија, помала од фунта."},{"word":"шило","type":"ср.","description":"Метална или дрвена прачка со шилец на врвот и со дршка од другата страна што служи за длабење, за правење дупки при обработка на кожа и др. Чевларот имаше една кутија полна со различни шила. Правеше дупки на кожата со едно остро шило."},{"word":"шилте","type":"ср.","description":"Мала перница што се става на душек за потпирање. Шарено шилте. Свилени шилтиња. Седна на шилтето."},{"word":"шилчест","type":"прид.","description":"Шилчести врвови."},{"word":"шимпанзо","type":"ср.","description":"Животно од фамилијата цицачи, вид мајмун од семејството на човеколики мајмуни помали по раст; Pan paniscus. Шимпанзата во зоолошката градина беа добро чувани."},{"word":"шимшир","type":"м.","description":"Вид грмушка со зелени лисја, градинарско зимзелено украсно растение; Buxus sempervirens. Во дворот имаше шимшир висок еден метар."},{"word":"шимширов","type":"прид.","description":"Што му припаѓа, се однесува на шимшир, што е од шимшир. Шимширова гранка. Шимширови лисја. Шимширово дрво."},{"word":"шина","type":"ж.","description":"Метална лента, патека со цврста градба по која се движи воз или трамвај, составен дел од пруга. Возот јури по шините. Трамвајот се лизгаше по шините. Булки крај шините."},{"word":"шинат","type":"прид.","description":"Што има повреден, извртен, истегнат, изместен, свиткан зглоб или тетива. Шината рака. Шинати нозе. Шинат врат. Шината половина."},{"word":"шиндра","type":"ж.","description":"Мала тенка, лесна штица што се употребува за изработка на покриви, тавани и сл. Квалитетни шиндри. Скапи шиндри. Увозни шиндри."},{"word":"шине","type":"св.","description":"Истегне, повреди, свитка, измести од нормална положба дел од човечкото тело. Тој го шинал коленото. Таа си ја шинала ногата. Си ја шинав половината."},{"word":"шинел","type":"м.","description":"Долго, зимско палто, обично дел од војничка облека. Војнички шинел. Распартален шинел. Стари шинели."},{"word":"шиник","type":"м.","description":"Дрвен сад со цилиндрична форма што служи како стара мера за житни култури и сл. Стар шиник. Изработува шиници."},{"word":"шинобус","type":"м.","description":"Вид превозно средство што се движи на шини на електричен погон, слично на автобус; моторен воз. Локален шинобус. Туристички шинобус."},{"word":"шинтер","type":"м.","description":"Лице што е вработено како гонител (и уништувач) обично на кучиња и на други животни."},{"word":"шинтерница","type":"ж.","description":"Зграда, простор каде што се чуваат и се уништуваат улични скитници животни, обично кучиња и мачки; Градска шинтерница."},{"word":"шип","type":"м.","description":"Вид шумско овошно растение, дива роза; сп шипка. Rosa canina. Ограда украсена со шип. Крај патот растеше шип и глог. Шипот е самовилски трендафил."},{"word":"шипинка","type":"ж.","description":"Плод од шип."},{"word":"шипјак","type":"м.","description":"Место што е обраснато со шипје. Густ шипјак."},{"word":"шипка","type":"ж.","description":"Растение во вид на грмушка, дива роза; Rosa canina, шип_1, шипинка_2. Шипката расте до 3 метри. Шипките беа расцветани."},{"word":"шипка","type":"ж.","description":"Метална, железна прачка. На прозорецот имаше дебели шипки. Танчарка на шипка. Се тепале со шипки. Децата се бесеа на шипките."},{"word":"шипков","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на шипка, добиен од шипка. Шипков сок. Шипков џем. Шипкови цветови."},{"word":"шипов","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на шипка, направен од шипка. Шипова грмушка. Шипови прачки."},{"word":"шипон","type":"м.","description":"Сорта средноквалитетно бело вино."},{"word":"шипурка","type":"ж.","description":"Специјално направено цевче на чешма или на сад за течност од каде што истекува течноста. Водата тече од две шипурки."},{"word":"шир","type":"ж.","description":"Простор, пространство, широчина. Небесна шир. Морска шир. Водна шир. Бескрајна шир."},{"word":"шира","type":"ж.","description":"Сладок, неферментиран сок од изгмечено грозје. Испи цело шише шира."},{"word":"ширден","type":"м.","description":"Дел од желудникот на тревопасно животно (преживар). Ширденот е четвртиот дел од желудникот кај преживарите."},{"word":"ширен","type":"прид.","description":"Простран, пространствен, широк. Ширни полиња. Ширна градина. Ширно море."},{"word":"шири","type":"несв.","description":"Прави да стане нешто широко, проширува. Секоја година ја шири нивата, орајќи по еден метар повеќе. Тие ја ширеа куќата од предната страна."},{"word":"ширина","type":"ж.","description":"а) Напречен размер на површина или на зафатнина на нешто; хоризонтална димензија, хоризонтално растојание меѓу две определени точки; должина. Ширината на игралиштето е соодветна на определените мерки. Ширината на ушите се мери со специјална направа. б) Големина на тој размер изразена во мерни единици. Градината има 35 метри ширина. Патот е широк шест метри."},{"word":"ширит","type":"м.","description":"Раб, тенка лента за опшивање краен дел од облека или од друг вид ткаенина; гајтан. Везени ширити. Златни ширити. Украсни ширити. Фустан со бели ширити. Пердиња со сребрени ширити."},{"word":"ширител","type":"м.","description":"Тој што шири нешто, што е причина за нешто да се шири. Ширител на заразна болест. Ширители на христијанската религија."},{"word":"ширитчија","type":"м.","description":"Тој што прави или што продава ширити. Најдобриот ширитчија во чаршијата."},{"word":"ширка","type":"ж.","description":"Растение со зрнести плодови од кои се добива шеќер, познато како суданска трева или шеќерно просо; Andropogon sorghum californicium."},{"word":"ширнограден","type":"прид.","description":"Што е широк во градите, како физичка особина; широкограден_2. Ширноградно момче. Ширноградна спортистка."},{"word":"широк","type":"прид.","description":"Што има голем напречен размер, голема ширина. Широк кревет. Широки улици. Широка порта. Широка дланка. Широка фотелја."},{"word":"широко","type":"ср.","description":"Вид топол ветер во делови од Африка и од Европа."},{"word":"широко-","type":"претс.","description":"Прв дел од сложен збор со значење: а) Што е нагласено во напречен размер (широколистен, широколик, широкоград). б) Што е распространет, опширен, сеопфатен (широкообразен, широкостран)."},{"word":"широкоград","type":"прид.","description":"Што е отворен, толерантен, великодушен, трпелив; тесноград. Широкогради во давањето простор. Широкоград во плаќањето. Дарежливи и широкогради пријатели."},{"word":"широколистен","type":"прид.","description":"За растение – што е со широки листови, дикотиледони. Широколисна детелина. Широколисни плевели."},{"word":"широкообразен","type":"прид.","description":"Што има широк образ."},{"word":"широкоплеќест","type":"прид.","description":"Што има широки плеќи. Широкоплеќесто момче."},{"word":"широкопопуларен","type":"прид.","description":"Познат насекаде, општопознат. Широкопопуларни мелодии. Широкопопуларна облека. Широкопопуларен пејач."},{"word":"широкоредов","type":"прид.","description":"Сеидба во определени редови. Широкоредова сеидба."},{"word":"широчок","type":"прид.","description":"Што е малку поширок од потребното, што не е преширок од определената мера. Чевлите ти се широчки. Фустанот е широчок во половината."},{"word":"ширум","type":"прил.","description":"Широко, целосно отворено. Врата ширум отворена. Очи отворени ширум. Сетила ширум отворени."},{"word":"шитка","type":"несв.","description":"Фрла, расфрла. Таа ги шитка книгите на сите страни."},{"word":"шитне","type":"св.","description":"Фрли, расфрли, џитне. Таа го шитна палтото на троседот."},{"word":"шифон","type":"м.","description":"Вид ткаенина, фино изработена свила или вештачки производ од памучни и синтетички влакна што наликува на неа. Првокласен шифон. Фустан од шифон."},{"word":"шифоњер","type":"м.","description":"Дел од мебел со врата и рафтови, вид плакар што не е вграден во ѕид . Стар шифоњер. Во спалната имаше два шифоњери."},{"word":"шифра","type":"ж.","description":"Избрани, определени, договорени знаци кои ги заменуваат општопознатите за да се заштити нешто и за да се употребува од избран број луѓе. Писмото беше напишано со шифри. Систем од броеви и шифри."},{"word":"шифрант","type":"м.","description":"Лице што создава шифри;"},{"word":"шифрира","type":"св. и несв.","description":"Напише, пишува со тајни определени знаци, со шифри. Тие ги шифрираат писмата."},{"word":"шифриран","type":"прид.","description":"Што е напишано со шифра. Шифриран текст. Шифрирани податоци. Шифрирана порака."},{"word":"шиш","type":"м.","description":"Железен ражен"},{"word":"шишарка","type":"ж.","description":"Тркалезен, дрвенест плод на некои иглолисни, зимзелени растенија. Шишарките може да бидат женски и машки. Зелени шишарки. Зрели шишарки."},{"word":"шишарковиден","type":"прид.","description":"Што има форма на шишарка, што личи на шишарка. Шишарковидни колачиња. Шишарковидни украси."},{"word":"шише","type":"ср.","description":"Стаклен или пластичен сад за течност со карактеристични димензии, обично во цилиндрична форма, се протега во должина, потесен во широчина и со стеснет дел кон врвот. Стаклени шишиња. Пластични шишиња. Шишиња со широко грло. Шарени шишиња."},{"word":"шишка","type":"ж.","description":"Мали, зелени шишки на дрвото."},{"word":"шишка","type":"ж.","description":"Перче коса или кадра, локна пуштена над челото, пократки прамени коса што паѓаат врз челото и покриваат дел од него; Напред пуштил залижана шишка. Една шишка му паѓаше над очите. Долги шишки. Раздвоени шишки. Долги шишки на десната страна над челото. Шишките ѝ ги покриваа убавите очи."},{"word":"шишка","type":"несв.","description":"Довикува некого, свирка или испушта звук (ш...ш...ш!, шт!) за да привлече внимание. Шишка по непознати жени. Шишка по девојчињата."},{"word":"шишкав","type":"прид.","description":"Што има форма на шишка, шишарка; полн, дебел. Тој беше низок и шишкав. Шишкаво момче."},{"word":"шиш-ќебап","type":"м.","description":"Вид ќебап подготвен од парчиња месо и зеленчук наредени на метални или дрвени раженчиња и испечени на жар."},{"word":"шишко","type":"м.","description":"Полн, дебел маж. Добродушен шишко. Млад шишко."},{"word":"шишман","type":"м.","description":"шишко."},{"word":"шиштеж","type":"м.","description":"Постојан, придушен звук на нешто што шишти. Ненадеен шиштеж од моторот на автомобилот. Силен шиштеж од бојлерот и од цевките. Змиски шиштеж."},{"word":"шишти","type":"несв.","description":"За одделни животни, обично влекачи, змии и сл. – испушта придушен звук. Во грмушките шишти змија. Шиштат змии насекаде."},{"word":"шишуле","type":"ср.","description":"Шишуле за ракија. Шишуле за масло."},{"word":"шкампи","type":"ж.","description":"Морски рак кој се употребува во исхраната како специјалитет. Порција шкампи."},{"word":"шкарт","type":"м.","description":"Лоша, неупотреблива стока со грешка и со низок квалитет, дел што отпаѓа поради нискиот квалитет. Седумдесет проценти отпадна на шкарт. Целата стока е шкарт."},{"word":"шкартира","type":"св. и несв.","description":"Отстрани, отстранува нешто што е со грешка, што е шкарт. Тие ја издвоија и ја шкартираа стоката со грешка."},{"word":"шкартирач","type":"м.","description":"Тој што шкартира."},{"word":"шкаф","type":"м.","description":"Дел од мебел, орман. Дрвен шкаф. Шкафови за книги."},{"word":"школа","type":"ж.","description":"а) Образовна установа каде што се учи, училиште, место каде што се добива знаење; почесто за определени вештини, специјализирано училиште. Школа за странски јазици. Школа за танц. Школа за боречки вештини. Балетска школа. Школа за млади лидери. Школа за односи со јавноста. б) Училишна обука поврзана со определен степен на образование, училиште. Виша школа. Висока школа."},{"word":"школарина","type":"ж.","description":"Паричен надоместок за користење на услугите на некоја школа, односно образовна установа."},{"word":"школка","type":"ж.","description":"(зоол.) Вид водно животно што живее во слатки и во солени води, заштитено со тврда обвивка; Bivalvia. Морски школки. Речни школки. Брег познат по убавите школки и корали."},{"word":"школник","type":"м.","description":"Ученик, студент, лице што е образувано и што сѐ уште учи. Млади школници. Секое лето школниците се враќаа во селото."},{"word":"школовка","type":"ж.","description":"Обука, здобивање со знаење и опитност, искуство во нешто. Тој отиде на школовка во Русија. Добро му одеа школовките."},{"word":"школски","type":"прид.","description":"Што се однесува, што припаѓа на школа; училиштен. Школска година. Школски двор. Школска зграда. Школска табла. Школско ѕвонче."},{"word":"школство","type":"ср.","description":"Организација и дејност на школите како воспитно-образовни установи, активност што ја опфаќаат школите и установите каде што се планира и се изведува просветна дејност. Реформа во школството. Систем во школството. Унапредување на школството."},{"word":"школува","type":"несв.","description":"Праќа некого да учи, овозможува некому да оди на училиште, да посетува настава. Тој ги школуваше децата во странство. Таа го школуваше внукот."},{"word":"школуван","type":"прид.","description":"Што е образован, учен; што се здобил со знаење, посетувал и завршил определена школа. Школувано момче. Школувана младина. Школуван човек. Школуван музичар."},{"word":"Шкотска","type":"ж.","description":"Земја во Велика Британија."},{"word":"Шкотско Море","type":"ср.","description":"Море меѓу Јужна Америка и Антарктик."},{"word":"шкраба","type":"несв.","description":"Пишува, црта без ред, без план и без некоја определена цел и замисла; чкрта. Само шкраба по листот. Шкраба со часови."},{"word":"шкрабаница","type":"ж.","description":"Безвредно напишано и нацртано нешто, чкртаница. Можеби од овие шкрабаници ќе излезе нешто. Безвредни шкрабаници."},{"word":"шкрилест","type":"прид.","description":"Што се однесува и што изгледа како шкрилец. Шкрилеста плоча."},{"word":"шкрилец","type":"м.","description":"Карпа, камен со мала цврстина со слоевита структура што лесно се делка како плочи."},{"word":"шкрипи","type":"несв.","description":"Издава звук на шкрипење, со движење предизвикува специфичен звук, Гумите шкрипеа по патот. Таа шкирпеше со забите."},{"word":"шкрипне","type":"св.","description":"Издаде, произведе специфичен звук; Вратата шкрипна и тој влезе во собата."},{"word":"шкрт","type":"прид.","description":"Што е премногу штедлив во трошење пари и други средства. Шкрти родители."},{"word":"шлаг","type":"м.","description":"Цврст, сладок крем од добро изматено масло од млеко што се употребува за торти и за слатки, обично се става на крајот и како декорација. Колачиња украсени со шлаг. Кафе со шлаг. Цврсто изматен шлаг. Колачињата имаат два шлага."},{"word":"шлагворт","type":"м.","description":"Мисла (или само збор) што се употребува како основна и носечка, како насока за да се започне, да се поврзе или да се заврши дискусија, разговор за нешто. Шлагворт на темата и вистински предизвик."},{"word":"шлагер","type":"м.","description":"Песна со ритам на модерен танц, певлива, лесна, прифатлива, актуелна, обично со љубовна тематика. Нови шлагери."},{"word":"шлае се","type":"несв.","description":"Се шета, се движи без некоја определена цел; денгуби, безделничи. Тој само се шлае низ градот. Таа се шлае низ куќата."},{"word":"шлајка","type":"ж.","description":"Мала дупка, дупче издлабено во средината на нацртан круг при игра со џамлии. Дворот беше издупчен со шлајки. Тој се обидуваше да ја погоди шлајката."},{"word":"шлајм","type":"м.","description":"Слузно излачување од дишните патишта и од белите дробови, густа плунка, плуканица; балган."},{"word":"шлајфува","type":"несв.","description":"За тркала и сл. – се лизга, се слизга, се врти во место. Тркалата шлајфуваа во калта."},{"word":"шлак!","type":"изв.","description":"За подражавање звук што се слуша при некаков удар (шлаканица) или нешто течно што паднало, што се разлеало; Тој замавна и се слушна едно силно: шлак!"},{"word":"шлака","type":"ж.","description":"Талог, отпадок, згура што се добива при процесот на топење руда."},{"word":"шлака","type":"несв.","description":"Произведува звук удирајќи со дланките во нешто или дланка со дланка. Тој шлака по масата додека зборува. Тие шлакаа со дланките во знак на протест."},{"word":"шлаканица","type":"ж.","description":"Удар со дланката обично врз образот на лицето. Таа му влепи една шлаканица. Ако му врзеш две-три шлаканици , ќе се смири."},{"word":"шлакнат","type":"прид.","description":"Што е нетокму, што не е во ред со однесувањето. Шлакнато момче."},{"word":"шлакне","type":"св.","description":"Удри со дланките или дланка од дланка произведувајќи звук. Јас шлакнав со дланката на масата."},{"word":"шлакутница","type":"ж.","description":"Место испрскано со вода или извалкано со нешто истурено и сл. Кујната станала шлакутница. Кога се тушира таа, бањата станува шлакутница."},{"word":"шланк","type":"прид.","description":"За човек – што е тенок, виток. Како млада била дебела, а сега е шланк. Шланк девојка."},{"word":"шлап!","type":"изв.","description":"За подражавање звук."},{"word":"шлапа","type":"несв.","description":"Оди, гази по кал, вода и сл. без да внимава. Децата шлапаа по вировите. Тој не внимава и шлапа во калта."},{"word":"шлапка","type":"несв.","description":"Шлапа малку, кратко време;"},{"word":"шлапне","type":"св.","description":"Невнимателно згази во кал, вода, мек снег. Јас шлапнав во еден вир и се наводенив."},{"word":"шлапоти","type":"несв.","description":"Силно шлапа;"},{"word":"шлафрок","type":"м.","description":"Домашна облека, наметка (машка или женска) за по дома. Свилен шлафрок. Црн машки шлафрок."},{"word":"шлем","type":"м.","description":"Заштита за главата, метална покривка, Метален, црн шлем. Војници со шлемови на главите. Работниците на градилиштето носеа бели шлемови."},{"word":"шлеп","type":"м.","description":"Големо товарно моторно возило (брод и сл.) што служи како средство за влечење друго прикачено кон него; влечно средство."},{"word":"шлепер","type":"м.","description":"Голем товарен камион кој е еден вид носач, обично кон него се приклучени товарни приколки, влекач. Овошјето се пренесува со шлепери. Патот е забранет за шлепери."},{"word":"шлепува","type":"несв.","description":"Влече, тегли (автомобил и сл.). Ние го шлепувавме неговиот автомобил до сервисот."},{"word":"шлиба","type":"несв.","description":"Нагло повлекува, затегнува, одеднаш стресува. Тој го шлиба јажето."},{"word":"шлибак","type":"м.","description":"Гранка од црница."},{"word":"шлибне","type":"св.","description":"Нагло повлече, затегне, одеднаш стресе. Тие ги шлибнаа јажињата на мостот."},{"word":"шлиф","type":"м.","description":"Убаво однесување, префинетост, отменост, убави манири. Тој има шлиф."},{"word":"шлифува","type":"несв.","description":"Обработува површина на дрво, метал и сл., мазни, бруси некој предмет. Со метална шмиргла ги шлифуваше летвите."},{"word":"шлиц","type":"м.","description":"Разрез, прорез, цеп на облека (здолниште, панталони и сл.). Црн фустан со голем шлиц од страната. Шлицот му беше отворен. Здолниште со шлицови отстрана."},{"word":"шлог","type":"м.","description":"Мозочен удар, состојба на телото или на дел од телото што се јавува како последица на инфаркт или некој друг вид заболување при ненадеен прекин на дотур на крв, при што се јавува вкочанетост и неподвижност. Докторите потврдија шлог на десната страна."},{"word":"шлогиран","type":"прид.","description":"Што има шлог, што доживеал шлог, неподвижен, што е без можност за движење. Шлогирана страна. Шлогиран дел од лицето."},{"word":"шлогира се","type":"св.","description":"Доживее шлог, мозочен удар; се вкочани, стане неподвижен, одземен, се парализира во некој дел од телото. Таа се шлогира од силниот инфаркт."},{"word":"шлуп!","type":"изв.","description":"За подражавање звук."},{"word":"шљахта","type":"ж.","description":"Средно и ниско племство во Полска. Позицијата на шљахтата во Полска во XVIII век била добра."},{"word":"шмајзер","type":"м.","description":"Вид автоматско огнено оружје, кратка автоматска пушка која овозможува рафално пукање. Шмајзерот го носеше обесен преку градите."},{"word":"шмек","type":"м.","description":"Вкус, нешто пријатно за сетилата. Специјалитет со необичен шмек. Разговорот немаше шмек."},{"word":"шмеќар","type":"м.","description":"Лажливец, измамник, лукав човек, превртливец, крадец. Модерен шмеќар. Маалски шмеќари."},{"word":"шмеќарија","type":"ж.","description":"Неговите шмеќарии немаа крај."},{"word":"шмеќарлак","type":"м.","description":"Лага, измама, сплетка, подметнување. Познат беше по шмеќарлакот."},{"word":"шмеќарува","type":"несв.","description":"Прави шмеќарлаци, се служи со разни измами, сплетки и сл. Во младоста шмеќаруваше, а потоа се спамети."},{"word":"шмизла","type":"ж.","description":"Дрдорка, озборувачка, помодарка, разгалена девојка со специфичен животен стил којашто кокетира и што ги следи актуелните модни збиднувања. Скопски шмизли."},{"word":"шминка","type":"ж.","description":"Козметички, декоративни средства што се нанесуваат на лицето и на телото за разубавување. Шминка за очи. Светкава шминка. Модерна шминка. Чанта полна со шминки."},{"word":"шминка","type":"несв.","description":"Става, нанесува шминка. Два часа ја шминкаа невестата."},{"word":"шминкер","type":"м.","description":"Тој што се занимава со шминкање како професија. Во студиото има неколку шминкери."},{"word":"шмиргла","type":"несв.","description":"Бруси, мазни, чисти со шмиргла. Масата ја шмирглаа пред лакирање."},{"word":"шмиргла","type":"ж.","description":"Материјал столчен во прав залепен на хартија или на платно, служи за брусење, мазнење и чистење на дрвени, метални и сл. површини. Тенка шмиргла. Метална шмиргла."},{"word":"шмрк","type":"м.","description":"Подебело црево, дел од пумпа со кое се вшмукува или се исфрла течност (вода, масло, нафта и сл.). Пожарникарски шмрк. Тестирани шмркови."},{"word":"шмрк!","type":"изв.","description":"За подражавање звук при шмркање. Во темнината се слушаше само шмрк, шмрк!"},{"word":"шмрка","type":"несв.","description":"Шумно вовлекува низ носот нешто, ситни честички од некоја супстанција, материја, течност (лек, бурмут, дрога и сл.). Тој секој ден шмрка бурмут. Никој не знаеше дека шмрка бел прав. Таа шмркаше и кашлаше. Се расплака и почна да шмрка."},{"word":"шмугне се","type":"св.","description":"Побегне, се провлече бргу, отиде негде незабележливо. Таа се шмугна низ вратата. Таа без збор се шмугнала некаде. Јас се шмугнав од собата додека зборуваа за настанот."},{"word":"шмука","type":"несв.","description":"Цица, внесува течност (како храна) со цицање. Девојчето бргу го шмукаше млекото. Лакомо шмука сок со цевче."},{"word":"шмукалка","type":"ж.","description":"Апарат кој вовлекува прашина, вода и сл. и служи за чистење; правосмукалка. Електрични шмукалки."},{"word":"шмукне","type":"св.","description":"Шмука малку, одеднаш;"},{"word":"шнајдер","type":"м.","description":"Кројач, шивач, лице што се занимава со кроење и шиење, со шнајдерство."},{"word":"шнајдерство","type":"ср.","description":"Дејност, занает што опфаќа кроење и шиење облека."},{"word":"шнира","type":"несв.","description":"Врзува, стегнува со врвка. Тој шнира самари."},{"word":"шнит","type":"м.","description":"Крој, терк, нацрт, модел за нешто што треба да се шие. Шнит за здолниште. Шнит за машки панталони."},{"word":"шницла","type":"ж.","description":"Тенко исечено парче месо, обично удина, обично приготвено со прженење. Телешки шницли. Пржена шницла."},{"word":"шнола","type":"ж.","description":"Тока, штипка за прицврстување коса или на дел од облека што служи и како украс. Шарени шноли. Шнола за коса. Метална шнола. Дијамантска шнола."},{"word":"шнур","type":"м.","description":"Усукана, памучна или свилена врвка, гајтан што служи за усукување, поврзување, пристегнување на делови од облека и сл. Елекот имаше црвени, свилени шнурови преку кои беа протнати златни копчиња."},{"word":"шовинизам","type":"м.","description":"Идеологија, политика на претерано нагласен, агресивен и екстремен национализам, со непријателство и омраза против другите народи, раси, вери и земји."},{"word":"шовинист","type":"м.","description":"Приврзаник и следбеник на шовинизмот. Балкански шовинисти. Локални шовинисти."},{"word":"шовинистички","type":"прид.","description":"Што припаѓа, што се однесува на шовинизам и на шовинист. Шовинистички организации. Шовинистичка пропаганда. Шовинистичко движење."},{"word":"шогун","type":"м.","description":"Воен владетел во Јапонија, титула што ја давал императорот и со која се овозможувало владеење со определена територија."},{"word":"шогунат","type":"м.","description":"Област во Јапонија со која владее шогун."},{"word":"шок","type":"м.","description":"(мед.) Состојба на нарушеност на сите функции на организмот, слабост, општо растројство на делови од системот или на целиот систем во организмот. Инсулински шок. Нервен шок. Електричен шок."},{"word":"шокантен","type":"прид.","description":"Изненадувачки, вознемирувачки. Шокантни податоци. Шокантни бројки."},{"word":"шокира","type":"св. и несв.","description":"Изненади, изненадува, зачуди, зачудува, предизвика, предизвикува шок. Таа ги шокира со своето облекување. Тој ги шокира со ненадејното доаѓање."},{"word":"шок-соба","type":"ж.","description":"Болничка соба за интензивна нега во постоперативна фаза на лекување."},{"word":"шол","type":"м.","description":"Дел од бутот на крупна стока; Го издвои шолот за денешниот ручек."},{"word":"шолја","type":"ж.","description":"Сад за течност (млеко, кафе и сл.); филџан, чаша. Шолја за млеко. Шолја за кафе."},{"word":"Шоп","type":"м.","description":"Припадник на етногеографска група која е населена во дел од Западна Бугарија, Источна Србија и Североисточна Македонија."},{"word":"шопа","type":"несв.","description":"Тече, истекува. Од раната шопаше крв."},{"word":"шопинг","type":"м.","description":"Купување стоки за широка потрошувачка, обично на кратки патувања организирани за таа намена, прекумерно, непотребно и од задоволство. Отидоа на шопинг во странство. Саботни шопинзи во трговските центри."},{"word":"шопинг-центар","type":"м.","description":"Поголем број продавници со различни стоки и за различни услуги сместени на едно место."},{"word":"Шоплак","type":"м.","description":"Област во Западна Бугарија, Североисточна Македонија и Источна Србија населена со Шопи."},{"word":"шопне","type":"св.","description":"Протече, истече, излее течност од нешто. Водата ќе шопнеше од распуканото барде."},{"word":"шопур","type":"м.","description":"Цевка, посебно изработен цевчест предмет (за чешма и сл.) од каде што истекува вода. Голем шопур од кој бликаше вода."},{"word":"шопури","type":"несв.","description":"Тече, истекува во млаз, низ шопур, испуштајќи специфичен звук. Шопури бистрата вода од селската чешма."},{"word":"шопурка","type":"ж.","description":"шопур. Чешма со две шопурки. Чешма со една шопурка."},{"word":"шопурник","type":"м.","description":"Златен шопурник подвиткан како клун од птица"},{"word":"шорц","type":"м.","description":"Кратки, тесни женски панталони карактеристични во определени периоди (60-тите и 70-тите год. од XX век), познати како жешки панталони. Црвен шорц со цветови. Шорц од свила."},{"word":"шотало","type":"ср.","description":"Потсмевач, шегаџија, мајтапчија; тој што се поигрува и се мајтапи со други. Несмасно шотало. Во друштвото имавме и шотала."},{"word":"шота се","type":"несв.","description":"Се потсмева, се поигрува со другите; Момчето само се шота со маалските девојки."},{"word":"шоу","type":"ср.","description":"Театарска или телевизиска претстава, уметнички настан од забавен карактер (пеење, танцување). Музичко шоу. Шоуто на познатата македонска пејачка."},{"word":"шоу-","type":"претс.","description":"Како прв дел во сложенки за да означи уметничко-забавен карактер на нешто, пр.: шоу-бизнис, шоу-програма, шоу-настан, шоу-емисии, шоу-групи и сл."},{"word":"шоугерла","type":"ж.","description":"Танчерка во ноќен клуб. Разиграни шоугерли."},{"word":"шоумен","type":"м.","description":"Тој што забавува, што организира уметничко забавна програма и изведува шоу. Познат шоумен."},{"word":"шофер","type":"м.","description":"Возач како професија, занимање. Шофер во градски сообраќај. Шофер на камион. Искусен шофер."},{"word":"шоферски","type":"прид.","description":"Што се однесува, што припаѓа на шофер. Шоферски испит. Шоферска кабина. Шоферски навики. Шоферски занает."},{"word":"шоферство","type":"ср.","description":"Занимање на шофер."},{"word":"шофершајбна","type":"ж.","description":"Дел од автомобил, предно стакло на возилото што штити од ветер."},{"word":"шофира","type":"св. и несв.","description":"Управува со автомобил или со друго превозно средство од тој вид; вози. Шофира низ градот."},{"word":"шошник","type":"м.","description":"Тоа што крепи, што прикрепува. Дрвен шошник."},{"word":"шошница","type":"ж.","description":"Кошница. Неполна шошница."},{"word":"шпага","type":"ж.","description":"Гимнастичка или балетска фигура кога телото е во седечка положба, а нозете се расчекорени, се отвораат под агол од 180 степени и оформуваат права. Правеше шпага на високата греда."},{"word":"шпагети","type":"и.","description":"Исушено тесто, вид долги, тенки макарони. Три пакувања шпагети."},{"word":"шпајз","type":"м.","description":"Одделна просторија во домот каде што се чуваат прехранбени продукти, обично сместена до кујната. Тесен шпајз. Темни шпајзови."},{"word":"шпакла","type":"ж.","description":"Ѕидарско-молерска алатка, слична на лопатка што служи за нанесување малтер, гипс и сл. Лепилото се размачкува со пластична шпакла. Малтерот се нанесува и се мазни со метална шпакла."},{"word":"шпалир","type":"м.","description":"Растенија засадени во редови со соодветен простор меѓу нив. Шпалири овошки со и без конструкција. Шпалир од лозови насади."},{"word":"шпалирен","type":"прид.","description":"Што се однесува на шпалир_2 Шпалирна конструкција. Шпалирни системи. Шпалирни насади."},{"word":"шпалта","type":"ж.","description":"Текст среден во определена форма, колона, отпечатен за коректура пред печатење. Шпалтите беа дадени на коректура. Коригирани шпалти."},{"word":"Шпанија","type":"ж.","description":"Држава во Европа."},{"word":"шпаргла","type":"ж.","description":"(бот.) Зелјесто градинарско растение, расте и диво, се користи како зеленчук; Asparagus officinalis. Диви и питоми шпаргли."},{"word":"шпарта","type":"несв.","description":"Повлекува прави линии на некоја површина, обично на хартија. Тој го шпарташе листот со црвено пенкало."},{"word":"шпартан","type":"прид.","description":"Што е обележан, исцртан со прави линии. Шпартани листови. Шпартано платно. Шпартана градина."},{"word":"шпацира","type":"св. и несв.","description":"Потцрта, потцртува со испрекината линија. Таа ги шпацира деловите каде што е растегнат текстот."},{"word":"шпациран","type":"прид.","description":"Што е испрекинат, потцртан со испрекината линија или изговорен испрекинато. Шпациран текст. Шпацирани букви. Шпациран дел од неговиот исказ."},{"word":"шпедитер","type":"м.","description":"Превозник, доставувач, транспортер; лице или претпријатие што се занимава со превоз и достава на стоки. Тој е еден од најпознатите шпедитери во земјата."},{"word":"шпедиција","type":"ж.","description":"Претпријатие што извршува шпедитерска дејност. Тој отвори сопствена шпедиција."},{"word":"шпекула","type":"ж.","description":"Ситна шпекула."},{"word":"шпекулант","type":"м.","description":"Тој што се занимава со шпекулации. Ситни шпекуланти. Искусен шпекулант."},{"word":"шпекулативен","type":"прид.","description":"Што е добиен, пресметан со брза и лесна добивка. Шпекулативен трансфер. Шпекулативни пари. Шпекулативни дејности."},{"word":"шпекулација","type":"ж.","description":"Финансиска трансакција, економска дејност при купување и продавање стоки и услуги за брза и лесна добивка. Насочена шпекулација. Успешна шпекулација. Деловна шпекулација."},{"word":"шпекулира","type":"несв.","description":"Изврши, врши шпекулации. Тој шпекулира со брашно. Фирмата шпекулира со тешки метали."},{"word":"шпенадла","type":"ж.","description":"Вид игла што служи за прикрепување, за прицврстување со топче (глава) од едната страна. Шпенадли со разнобојни глави. Платното го прицврсти со шпенадли."},{"word":"шперплоча","type":"ж.","description":"Дрвена тенка плоча, добиена од неколку листови фурнир залепени под голем притисок, што ја прави отпорна на искривување и се употребува во изработката на мебел, врати и сл. Лакирана шперплоча. Парчиња од шперплоча."},{"word":"шпикува","type":"несв.","description":"Вметнува, става сланина, лук, морков итн. во внатрешноста на парче месо пред печење. Месото го шпикуваше со парчиња лук и морков."},{"word":"шпил","type":"м.","description":"Сноп, врзоп карти. За бриџ потребни се два шпила карти. Отвори нов шпил карти."},{"word":"шпилхозни","type":"и.","description":"Вид бебешка, детска облека. Памучни шпилхозни."},{"word":"шпион","type":"м.","description":"Лице што се занимава со шпионажа, што работи за тајни служби и собира воени, политички, економски и др. податоци тајно; таен агент, разузнавач. Тој бил шпион за некоја тајна служба."},{"word":"шпионажа","type":"ж.","description":"Тајно собирање и достава на воени, политички, економски и др. податоци од една држава (или фирма) за друга. Тие го обвинија за шпионажа."},{"word":"шпионира","type":"св. и несв.","description":"Изврши, врши шионажа, поткаже, поткажува, тајно пренесе, пренесува информации. Тој шпионира за тајни разузнавачки служби."},{"word":"шпионски","type":"прид.","description":"Што се однесува, што припаѓа на шпион. Шпионски акции. Шпионски информации."},{"word":"шпионство","type":"ср.","description":"Дејност на шпион."},{"word":"шпиритус","type":"м.","description":"Алкохол добиен преку ферментација на овошен сок, скроб, целулоза, меласа, а може и по хемиски пат, се користи за дезинфекција, конзервирање, чистење, против смрзнување и како гориво."},{"word":"шпиритусен","type":"прид.","description":"Што е од шпиритус или се однесува на шпиритус. Шпиритусна ламба. Шпиритусен раствор. Шпиритусна дезинфекција."},{"word":"шпирто","type":"ср.","description":"(само едн.) шпиритус. Чуваше шпирто во едно шише."},{"word":"шпиртоса (се)","type":"св.","description":"Препарира со шпиритус."},{"word":"шпиц","type":"м.","description":"Остар врв на некој предмет, врвот од шилец, шило; острило. Моливи со остри шпицови. Наострен шпиц."},{"word":"шпица","type":"ж.","description":"Натпис што се појавува на почетокот или на крајот на филм, телевизиска емисија и сл. Одјавна шпица. Насловна шпица."},{"word":"Шпицбершки Острови","type":"и.","description":"Норвешки острови во Арктичкиот Океан."},{"word":"шпицест","type":"прид.","description":"Остар, заострен, што има форма на шпиц. Шпицести чевли. Шпицест клун. Шпицеста шапка."},{"word":"шпон","type":"м.","description":"Деланка, ситен остар отпадок, делче од некој материјал при неговата обработка или распрскување, обично при обработка на железо. Остар шпон му влезе во окото и го повреди. При сечењето на цевката неколку шпонови му се залепија за нозете. Еден дрвен шпон летна и му ја повреди раката."},{"word":"шпорет","type":"м.","description":"Кујнска печка, апарат во домаќинството за готвење храна. Шпорет на дрва. Електричен шпорет. Шпорет со рерна и со 4 рингли."},{"word":"шпота","type":"ж.","description":"Само во изразот шпота-шпотосана со значење 'жена што служи за потсмев'."},{"word":"шпотало","type":"ср.","description":"Тој што се потсмева и се поигрува со другите. Безобразно шпотало."},{"word":"шпота се","type":"несв.","description":"Се потсмева, се поигрува. Таа само се шпота со нас."},{"word":"шприц","type":"м.","description":"Медицински прибор (стаклен или пластичен) со игла што се става на врвот за внесување течности (лекови) во телото, под кожата, во мускулите и сл. Стерилизиран шприц. Шприцовите се за една употреба. Употребен шприц."},{"word":"шприца","type":"несв.","description":"Прска, се распрснува во капки на сите страни. Водата шприцаше од пукнатата цевка. Од раката шприцаше крв."},{"word":"шприцер","type":"м.","description":"Пијалак подготвен од вино измешано со сода или минерална вода. Студен шприцер. Испи неколку шприцери."},{"word":"шприцне","type":"св.","description":"Прсне, распрсне мирис, спреј и сл. Таа шприцна од парфемот во воздух. Јас шприцнав освежувач во собата за да не мириса на тутун."},{"word":"шрамана","type":"ж.","description":"Аскет, пустиник, следбеник и ученик на Буда и самиот тој. Медитација на шрамани од целиот свет."},{"word":"шрапнел","type":"м.","description":"Експлозивно тело, артилериска граната полнета со мали метални топчиња што се распрснуваат пред да удрат во определена цел или делови од тоа експлозивно тело. Ѕидот беше издупчен од шрапнели. Еден шрапнел го погоди. Цела вечер се слушаа шрапнели."},{"word":"шраф","type":"м.","description":"Клинец, шајка спирално нажлебен; завртка. Метални шрафови. Дрвени шрафови."},{"word":"шрафи","type":"несв.","description":"Наврти, цврсто поврзе со шраф; зашрафи. Тој ги шрафеше ногарките од столот со метални шрафови."},{"word":"шрафцигер","type":"м.","description":"Клуч, алат за одвртување и завртување, за зашрафување и отшрафување. Шрафцигери со различни големини. Квалитетен шрафцигер."},{"word":"Шри Ланка","type":"ж.","description":"Островска држава во Азија."},{"word":"шрифт","type":"м.","description":"Вид печатни (и печатарски) букви на определена азбука. Кирилски шрифт. Ситен шрифт. Различни шрифтови."},{"word":"шт!","type":"изв.","description":"За подражавање звук што се испушта при бркање некого (животно или човек) и за да се смири, да биде потивок. Шт, шт оттука немирни дечиња! Шт, ајде малку помирно и потивко!"},{"word":"штаб","type":"м.","description":"(воен.) Управен орган, помошно тело на командант на крупна воена единица (полк, бригада, дивизија, армија). Генерален штаб. Бригаден штаб. Штаб на армијата. Штаб на првата оперативна зона."},{"word":"штабен","type":"прид.","description":"Што се однесува и што му припаѓа на штаб. Штабни простории. Штабна наредба. Штабна порака."},{"word":"штава","type":"ж.","description":"Течност за штавење кожа. Целата просторија мириса на штава."},{"word":"штавеј","type":"м.","description":"Повеќегодишно ливадско растение, додека се млади, неговите листови се користат во исхраната; Rumex. Сарма од штавеј. Салата од штавеј. Див штавеј."},{"word":"штавен","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од штави."},{"word":"штави","type":"св. и несв.","description":"Обработи, обработува кожа со помош на штава, потопи во штава. Кожите ги штавеа во големи казани."},{"word":"штала","type":"ж.","description":"Просторија каде што се чува добиток и храна за него. Голема штала крај куќата. Штали за говеда. Штала за молзни крави."},{"word":"шталски","type":"прид.","description":"Што се однеусва на штала, што припаѓа на штала. Шталска крава. Шталско ѓубре. Шталски добиток."},{"word":"штама","type":"ж.","description":"Беспрекорна тишина. Ноќна штама. Настана штама во просторијата кога влезе таа."},{"word":"штампа","type":"ж.","description":"Отпечаток, отпечатен орнамент или друг вид слика на хартија, платно и сл. На пликот имаше штампа со царски знак."},{"word":"штампоса","type":"св.","description":"Остави отпечаток, остави знак, жиг и сл. На крајот го штампоса писмото."},{"word":"штанга","type":"ж.","description":"Метална прачка во вид на лост. Метални штанги."},{"word":"штангла","type":"ж.","description":"(кул.) Парче колач, чоколадо и сл. што има форма на дел од прачка. Една штангла чоколадо. Тестото се сече на мали штангли. Чоколадни штангли. Овошни штангли."},{"word":"штанд","type":"м.","description":"Изложбен и продажен простор; тезга, место на пазар, продажен центар, саем и сл. Штандови со книги. Штанд за женска облека."},{"word":"штанца","type":"несв.","description":"Произведува премногу брзо, сериски. Штанца уверенија."},{"word":"штапин","type":"м.","description":"Фитиљ кај експлозивните направи, дел од минско средство. Детонирачки штапин."},{"word":"штафелаен","type":"прид.","description":"Што се однесува на штафелај или е поврзано со него. Штафелаен сликар. Штафелајно сликарство."},{"word":"штафелај","type":"м.","description":"Статив со три ногалки врз кој се става, се потпира слика за да може да се изработува. Сликарски штафелај."},{"word":"штафета","type":"ж.","description":"(спорт.) Палка или некој друг предмет што се предава од еден на друг во групно натпреварување. Штафетата му испадна од рацете на вториот атлетичар. Тој црвсто ја држеше штафетата."},{"word":"штафетен","type":"прид.","description":"Што се однесува на штафета. Штафетна палка. Штафетна трка."},{"word":"штедар","type":"прид.","description":"Дарежлив, обилен, изобилен. Штедри трпези. Штедра препорака."},{"word":"штедач","type":"м.","description":"Тој што штеди, што троши воздржано, што е економичен. Тој внимава на сѐ, голем штедач е. Кај штедачите секогаш има пари."},{"word":"штеден","type":"прид.","description":"Што се однесува, што припаѓа на штедач. Штеден влог. Штедна книшка."},{"word":"штеди","type":"несв.","description":"Чува нешто (платежни средства, пари, материјал и др.), не троши, остава настрана. Тој цела зима ги штеди дрвата. Таа го штеди слаткото за гости. Тие штедат од пензијата за тешки времиња. Домаќинката го штеди маслото."},{"word":"штедилница","type":"ж.","description":"Институција каде што се оставаат пари на чување, место каде што се штедат пари и каде се дава заем (кредит) со определени камати. Поштенска штедилница. Зеде заем од штедилницата."},{"word":"штедлив","type":"прид.","description":"Што е економичен, што успева да заштеди пари и други средства. Штедливо момче. Тие се штедливо семејство, половина плата ја ставаат настрана."},{"word":"штедливец","type":"м.","description":"штедач."},{"word":"штека","type":"ж.","description":"Пакување, пакет од 10 кутии цигари или некоја друга слична стока. Штека цигари. Штека женски тенки чорапи. Камионот беше полн со пакети со штеки цигари."},{"word":"штекер","type":"м.","description":"Приклучок, контакт за струја. Модерни штекери на ѕидовите. Расипан штекер."},{"word":"штелува","type":"несв.","description":"Стокми, намести, дотера, регулира машина, апарат и сл. Мајсторот ја штелуваше програмата на машината."},{"word":"штембил","type":"м.","description":"Печат, жиг со определена форма и назнаки; Писмо со штембил. Нов штембил. Стари штембили."},{"word":"штенечак","type":"м.","description":"Заразна болест кај кучиња, обично се јавува во раната возраст."},{"word":"штеп","type":"м.","description":"Провлечен, сошиен конец низ ткаенина во конечната фаза во процесот на шиење. Штеп со бел конец. Штепови од страните на фустанот."},{"word":"штепува","type":"несв.","description":"Провлекува конец за спојување на материјалот во последната фаза во процесот на шиење, прошие, сошие; рачно или машински шие. Таа го штепуваше здолништето со свилен конец. Мајсторот го штепувал палтото со украсни штепови."},{"word":"штета","type":"ж.","description":"Загуба, материјална или морална состојба на намалување на вредноста на нешто. Тие проценија штета од неколку милиони. Непроценлива штета. Материјална штета. Штетата ќе се процени од страна на стручни лица. Таа му нанесе штета и болка."},{"word":"штетен","type":"прид.","description":"Што не влијае добро, што прави штета. Штетна храна за бебиња. Штетни материи. Штетен лек. Штетни емоции. Штетни мисли."},{"word":"штети","type":"св.","description":"Направи штета некому; Ваквиот живот му штети на здравјето. Сушата им штети на пиперките. Загадениот воздух им штети на луѓето."},{"word":"штетник","type":"м.","description":"Животно, инсект и сл. што нанесува, прави штета врз другиот растителен или животински свет. Низ житото има различни штетници. Домашни штетници. Од инсектите најголеми штетници се скакулците. Молците се штетници."},{"word":"штикла","type":"ж.","description":"Дел од женските чевли, топук, Високи штикли. Метални штикли. Таа ја скрши штиклата."},{"word":"штиклира","type":"св. и несв.","description":"Обележи, обележува, означи, означува текст или некој предмет. Тој ги штиклира непознатите зборови. Тие ја штиклирале стоката со грешка."},{"word":"штим","type":"м.","description":"Ситен отпадок што останува при обработката на волна."},{"word":"штим","type":"м.","description":"Стил на кој се дотеруваат, усогласуваат жиците на музичките инструменти (гитара, пијано и сл.). Италијански штим. Штимови за ревиски оркестар."},{"word":"штима","type":"несв.","description":"(муз.) Дотерува, средува музички инструменти (гитара, клавир и сл.), направи да дава добар звук, да има добро созвучје. Музичарите ги штимаа инструментите пред настап. Мајсторот секој месец го штимаше клавирот."},{"word":"штимер","type":"м.","description":"Тој што дотерува, усогласува, штима музички инструменти. Штимер на клавир."},{"word":"штимунг","type":"м.","description":"Општо расположение, атмосфера, настроение. Забавата имаше штимунг."},{"word":"Штип","type":"м.","description":"Град во Македонија."},{"word":"штипалка","type":"ж.","description":"Дел од телото кај некои животни (рак и сл.), крак. Ракот ја фаќа храната со штипалките."},{"word":"штипало","type":"ср.","description":"Тој што штипе."},{"word":"штипе","type":"несв.","description":"Стиска, притиска со врвот на прстите или со некој предмет (клешти, штипалка и сл.). Тој ја штипеше за раката, а таа молчеше. Таа го штипеше детето по образите."},{"word":"штипеж","type":"м.","description":"Силен притисок со врвот на прстите или со некој предмет. Сѐ уште ја чувствува болката од штипежот."},{"word":"штипка","type":"несв.","description":"Малку, нежно штипе,"},{"word":"штипка","type":"ж.","description":"Дрвена, пластична и сл. направа за придржување алишта при сушење. Дрвени штипки. Шарена штипки. Алиштата беа закачени со штипки на јажето."},{"word":"штипка","type":"ж.","description":"Мало количество од нешто што може да се опфати со два-три прста, прстофат. Во тестото се става една штипка сол."},{"word":"штиплив","type":"прид.","description":"Што штипе. Ветрот беше студент и штиплив."},{"word":"штипне","type":"св.","description":"Стисне со врвот на прстите или со некој предмет. На секое минување тој ќе ја штипне по образот. Таа тајно го штипна за раката. Тој го штипнал со клештата за ногата."},{"word":"штир","type":"м.","description":"Едногодишно растение што расте во поле како плевел; Amaranthus."},{"word":"штир","type":"прид.","description":"Што е неплоден, јалов. Штира земја. Штира жена."},{"word":"штирак","type":"м.","description":"Кола, супстанција составена од скробно брашно (од пченка, ориз или компир) со други додатоци; раствор што служи за добивање крутост на текстил или на облека. Кошулите ги стави во штирак да постојат малку. Вака цврсти се завесите ако се потопени во штирак."},{"word":"штирен","type":"прид.","description":"Што е штир, неплоден, јалов. Штирена овца."},{"word":"штирка","type":"несв.","description":"Потопува нешто (чаршафи, облека и сл.), става во штирак; Таа ги штирка кошулите."},{"word":"штирка","type":"ж.","description":"Јалово животно."},{"word":"штиркавица","type":"ж.","description":"Јалово, неплодно животно. Таа овца е штиркавица. Му продале овци штиркавици."},{"word":"штиркан","type":"прид.","description":"Глаголска придавка од штирка."},{"word":"штит","type":"м.","description":"Дел од оружје што служи за заштита. Златен штит. Убав штит со гравура на лав."},{"word":"штитарка","type":"ж.","description":"Фамилија на растенијата (едногодишни или трајни) како што се коријандер, магдонос, ким и др. зачински билки; Apiaceae. Пеперутките се хранат со нектарот на некои растенија од фамилијата штитарки."},{"word":"штитен","type":"прид.","description":"Што штити, што заштитува. Штитни стакла."},{"word":"штитеник","type":"м.","description":"Лице што е под нечија заштита (физичка, материјална и др.). Тој е негов штитеник. Тој е штитеник на кралот."},{"word":"штитенички","type":"прид.","description":"Што му припаѓа или се однесува на штитеник. Штитеничка стипендија. Штитенички соби."},{"word":"штитест","type":"прид.","description":"Што има форма, што наликува на штит. Штитести гради. Штитеста порта. Штитесто цвеќе."},{"word":"штити","type":"несв.","description":"Прави заштита, чува, брани од нешто. Нафталинот ја штити облеката од молци. Таа го штитеше лицето од студот со волнен шал. Тој ги штитеше очите со темни очила."},{"word":"штитник","type":"м.","description":"Платнени, пластични (или од некој друг материјал) заштитни маски за колената, за потколениците и за лактите што се користат при управување со велосипед, ролери, ролшуи, играње фудбал и сл. Кога се користат ролери кај многу мали деца, задолжително треба да има штитници на колената и на лактите."},{"word":"штитовиден","type":"прид.","description":"Што има форма на штит. Штитовидни цветови. Штитовидна тепсија."},{"word":"штитоносен","type":"прид.","description":"(зоол.) За вошка што ги напаѓа овошните насади и им причинува големи штети; Pseudococcus citri Risso. Сливова штитоносна вошка. Јаболкова штитоносна вошка. Подвижна штитоносна вошка."},{"word":"штитоносец","type":"м.","description":"Војник задолжен да носи штит. Напред биле штитоносците."},{"word":"штица","type":"ж.","description":"Парче добро обработено дрво, плоскато и со определена правоаголна форма. Под од убаво изработени тенки штици. Прозорците беа обрабени со лакирани штици. Одеше по штицата и се тетеравеше. Штиците крцкаа под неа. Дабова штица."},{"word":"штичка","type":"ж.","description":"Дем. од штица."},{"word":"што","type":"зам.","description":"Именска заменка. а) Во директни прашања самостојно или во индиректно прашање. Што? Што сака? Што работиш? Што јадеше? Со што се занимаваш? б) Во директни и индиректни прашања за лица или за предмети за изразување чудење, восхит, незадоволство, неверување и сл.; каков. Што човек е тој? Што работа е ова? Што жена беше? в) Во зависни исказни реченици. Треба да видиме што ќе правиме понатаму. Тој не знае што сака и што треба да направи. г) Во зависни односни реченици кога се упатува кон еден збор. Тој што дојде денеска е најстариот наш син. Работата што ја завршивме многу ќе ни помогне. Тие што сакаат да работат, нека се пријават."},{"word":"што","type":"прил.","description":"Во прашања кога се бара причината за определено дејство со значење – зошто. Што си се расплакала? Што стоиш тука? Што го гледаш така момчето?"},{"word":"што","type":"сврз.","description":"а) Во односни (релативни) реченици каде што се јавува релативно надоврзување. Ние нема да соработуваме со вас под услови што ни ги диктирате вие. Ние сме едно семејство што се собира во недела на ручек. б) Во односни зависносложени реченици заедно со колку за да се изрази споредба врз основа на количество – колку што. Јадевме онолку колку што можевме."},{"word":"што","type":"чест.","description":"а) На почетокот при искажување туѓо мислење. Што велат некои наши сограѓани – нема мир ако нема дисциплина. Што вели поговорката – селото гори, а баба се чешла. б) (нар. поез.) Без некое посебно значење на почетокот на стихот. Ред ми реди млада невеста / Што ми реди до младиот девер."},{"word":"што-годе","type":"зам.","description":"Неопределена именска заменка за посочување нешто неопределено, што и да е, што било, сеедно што. Зборува што-годе. Направи што било само да го спасиме детето. Дај ми што-годе да каснам, изгладнев."},{"word":"штокне се","type":"св.","description":"Се стутка, се згрчи, се здрви; се однесува немоќно, несамостојно. Таа се штокнала во еден ќош и ништо не зборува."},{"word":"штокче","type":"ср.","description":"Само во изразот штокче па на рогче ‒ потсмешлив одговор на прашањето „Што?“."},{"word":"штом","type":"сврз.","description":"Во зависносложени временски (темпорални) реченици, во составот на зависната дел-реченица за да најави или да потврди дејство што следува временски во главната реченица; откако, само2 (само што), тукушто, штотуку, кога Штом влезе во просторијата, сите се расположија. Штом излезе ти, тој се појави. Штом ќе забележат слабост, веднаш напаѓаат. Штом го виде, веднаш затрепери."},{"word":"штоперица","type":"ж.","description":"Механизам за прецизно мерење време на спортски натпревари (спортски часовник) и во слични услови кога се определува време за определени активности. Времето се мери во секунди со штоперица. Доцна ја вклучи штоперицата. Часовник со штоперица. Штоперицата во часовникот беше расипана."},{"word":"штопува","type":"несв.","description":"Прецизно мери време на спортски и сл. натпревари. Тој го штопуваше времето на трката на сто метри."},{"word":"штос","type":"м.","description":"Интрига, сплетка, подбив, потсмев, измама Тој прави штосови со помладите ученици. Нејзините штосови сите ги научија. Смислуваше штос како да ги раскара сите. Евтини штосови. Вулгарен штос."},{"word":"штосен","type":"прид.","description":"Современ, авангарден, впечатлив, што предизвикува внимание. Штосна облека. Штосна чанта."},{"word":"штотуку","type":"сврз.","description":"Во зависносложени временски реченици за да се изрази непосредно вршење на дејства или во многу краток интервал едно по друго; штом 1, само што. Штотуку излезе тој, ти се појави. Штотуку вечеравме, некој затропа на вратата."},{"word":"штотуку","type":"прил.","description":"Со временско значење, пред малку, пред кратко време, непосредно пред да се даде исказот. Штотуку падна снег. Снегот ги покри штотуку заживеаните гранки. Таа штотуку наполни петнаесет години. Циркусот штотуку дојде во нашиот град."},{"word":"штоф","type":"м.","description":"Вид волнена ткаенина со различна дебелина за изработка облека, за прекривање мебел и сл. Волнен штоф. Дебел штоф. Квалитетен штоф. Женски штофови. Штоф за зимско палто."},{"word":"штофен","type":"прид.","description":"Што е направен од штоф. Штофен фустан. Штофени панталони."},{"word":"штрајк","type":"м.","description":"Организиран протест придружен со прекин на работата, одбивање да се извршуваат секојдневните професионални обврски во знак на протест против определени политички структури и социјални состојби. Тие организираа штрајкови низ целата држава. Штрајкот траеше 7 дена. Работнички штрајк. Студентски штрајк. Штрајк на просветните работници."},{"word":"штрајкбрехер","type":"м.","description":"Лице што одбива да учествува во штрајк на колективот на кој му припаѓа или лице / што за време на штрајк доаѓа како замена за работник што штрајкува."},{"word":"штрајкува","type":"несв.","description":"Спроведува или организира штрајк, протест; не работи во знак на штрајк, учествува во штрајк. Студентите штрајкуваа. Неколку затвореници штрајкуваа со глад."},{"word":"штрајкувач","type":"м.","description":"Лице што учествува во штрајк, што организира и спроведува штрајк."},{"word":"штрајкувачки","type":"прид.","description":"Што се однесува на штрајк и на штрајкувач. Штрајкувачки одбор. Штрајкувачки барања. Штрајкувачки средби."},{"word":"штрак!","type":"изв.","description":"За подражавање звук што се испушта при работа на некои машини или при рачна работа со определени предмети. Штрак, штрак – звукот од машините беше рамномерен и силен. Се слушна само едно: – Штрак! – и тишина."},{"word":"штрака","type":"несв.","description":"Произведува, издава остар испрекинат звук (штракот). Таа штракаше со пенкалото. Штрака машината за перење. Тој штрака со вилиците додека јаде. Момчето штрака со забите од нервоза."},{"word":"штракалка","type":"ж.","description":"Детска играчка, што се употребува и како реквизит за спортско навивање, што произведува специфичен звук. Детето имаше пластична штракалка во две бои. Од трибините се слушаа гласни навивања и силен звук од штракалките."},{"word":"штракало","type":"ср.","description":"Детска играчка, во минатото се правела од стеблото и од кочанот на пченка; штракалка. Тој правеше штракала од пченка."},{"word":"штракнат","type":"прид.","description":"Нетокму, налудничав, поместен со умот, чукнат. Штракнато момче."},{"word":"штракне","type":"св.","description":"Испушти остар, испрекинат звук. Тој штракаше со запалката и си поигруваше со огнот."},{"word":"штракот","type":"м.","description":"Остар звук што се слуша при работа на некои машини или друг вид предмети. Се слушаа само силни штракоти. Во воздухот проструи еден штракот."},{"word":"штракоти","type":"несв.","description":"Испушта или прави остар звук проследен со штракот;"},{"word":"штрап!","type":"изв.","description":"За подражавање остар звук што се испушта при некои дејства."},{"word":"штрапа","type":"несв.","description":"Испушта звук при одење или кога гази по нешто. Таа само штрапа низ ходникот со високите петици. Децата штрапаа по мермерните скали. Штрапаше по снегот и оставаше зад себе трага."},{"word":"штрапка","type":"повр.","description":"Штрапа по малку или уште малку; Штрапка со патиките по подот. Штрапка со пенкалото. Штрапка со ножиците по платното."},{"word":"штрапне","type":"св.","description":"Бргу, еднократно изврши дејство при кое се слуша специфичен звук. Штрапна со ножиците. Штрапна со запалката."},{"word":"штрап-штруп!","type":"изв.","description":"За подражавање остар звук што се испушта при некои дејства, составен од два слични звука што доаѓаат едно по друго, при одење, јадење или при работа со ножици и сл"},{"word":"штрб","type":"прид.","description":"Тој што нема еден или повеќе заби, особено однапред; беззаб. Штрба уста. Штрбава баба. Штрбаво дете."},{"word":"штрбла","type":"ж.","description":"Беззаба, штрбава жена. Штрблата ги прави сите сплетки."},{"word":"штрбло","type":"м.","description":"Беззаб, штрбав маж или дете. До неа стоеше пијан штрбло."},{"word":"штрбне","type":"св.","description":"Откине, открши мало парче од нешто. Таа штрбна од лебот. Штрбна од погачата. Тој штрбна од пластелинот и го протри низ прстите."},{"word":"штрбол","type":"м.","description":"Поткршен сад (чаша, стомна и сл.) или остар предмет. Со штрболот не може ниту леб да пресече. Пиеше ракија од штрболи, од напукнати бокали."},{"word":"штрви","type":"несв.","description":"Отстранува полови жлезди, тестиси;"},{"word":"штрек","type":"прил.","description":"Будност, внимателност, обично во фразеолошки изрази – на штрек. Седи на штрек."},{"word":"штрека","type":"несв.","description":"Предизвикува чувство на остра болка, жега, боде. Главата силно ме штрека. Нешто го штрека во половината. Остра болка ја штрека низ градите."},{"word":"штрекнат","type":"прид.","description":"Исплашен, вознемирен, потресен. Штрекната жена. Штрекнат соработник."},{"word":"штрекне","type":"св.","description":"Предизвика чувство на остра болка. Остра болка ме штрекна во градите. Нешто го штрекна во раката."},{"word":"штрингла","type":"ж.","description":"Снопче, чиле, клубе, клопче; конец за плетење замотан, свиен на посебен начин. Пет штрингли црвена волница. Зеде по една штрингла од сите бои."},{"word":"штрих","type":"м.","description":"Црта, линија. Палто со тенки штрихови."},{"word":"штрк","type":"м.","description":"Преселна птица со долг, црвен клун и долги, црвени нозе; Ciconia alba. Штрковите заминаа. На врвот од стеблото имаше легло на штркови."},{"word":"штркел","type":"м.","description":"Вид мува што ги напаѓа говедата, говедски штркел; Hipoderma bovis."},{"word":"штркла","type":"ж.","description":"Висока жена или девојка, претерано висока. Штркла низаедна."},{"word":"штркле","type":"ср.","description":"За човек нагласено слаб со долги тенки нозе како штрк. Сите браќа беа штрклевци. Најмалиот син беше возгордеано штркле."},{"word":"штрклее","type":"несв.","description":"Панично бега од штркел. Штрклее добитокот."},{"word":"штрклест","type":"прид.","description":"Што е нагласено тенок, висок и слаб, со нозе како на штрк. Штрклести нозе. Штрклеста снага. Штрклест врат. Штрклесто момче."},{"word":"штркне","type":"св.","description":"За трева, стебло, прачка и сл. – изникне, израсне наеднаш и подаде дел од себе. Штркнаа првите пролетни цвеќиња. Штркна житото."},{"word":"штрков","type":"прид.","description":"Што му припаѓа на штрк. Штрково гнездо. Штрков пород. Р Штрково цвеќе – нарцис; Narcissus."},{"word":"штркоцвеќе","type":"ср.","description":"Нарцис, штрково цвеќе; Narcissus. Девојчињата набрале штркоцвеќе."},{"word":"штрои","type":"несв.","description":"Отстрани полни жлезди на човек или на животно; Тие ги штројат нерезите."},{"word":"штрпка","type":"ж.","description":"Поткршено место на сад или на некој друг прибор. Чашата имаше штрпки на неколку места."},{"word":"штрпка","type":"несв.","description":"Откинува мало парче од нешто. Штрпкаше од лебот."},{"word":"штрпне","type":"св.","description":"Откине, открши, одвои мало парче од нешто; Тој штрпна малку од парчето леб."},{"word":"штрудла","type":"ж.","description":"Вид слатка пита. Штрудла со јаболка. Штрудла со вишни."},{"word":"штрцне","type":"св.","description":"Испушти остар звук со забите со помош на течност или плунка. Штрцна со забите и ја плукна водата."},{"word":"штука","type":"ж.","description":"Слатководна риба грабливка; Esox lucius."},{"word":"штука","type":"ж.","description":"Тип германски воен бомбардер од Втората светска војна."},{"word":"штукатер","type":"м.","description":"Тој што изработува штукатури. Искусни штукатери."},{"word":"штукатура","type":"ж.","description":"Релјефна декорација, украс на фасада, на внатрешен ѕид и сл. Тавани со штукатура. Штукатури по ѕидовите."},{"word":"штукне","type":"св.","description":"Ненадејно исчезне, се изгуби. Децата негде штукнаа. Таа штукна низ продавниците."},{"word":"штула","type":"ж.","description":"Дрвена патерица, протеза за една нога до коленото со која се овозможува движење. Имаше штула на левата нога."},{"word":"штур","type":"прид.","description":"Празен, пуст, сиромашен. Штура земја. Штур одговор. Штура трпеза."},{"word":"штура се","type":"несв.","description":"Се влечка, се шетка без определена цел и насока. Тие се штураа низ паркот. Таа се штура низ дома."},{"word":"штурее","type":"несв.","description":"Пустее, осиромашува, венее. Таа само штурее. Нашите градини штуреат и полињата опустеа."},{"word":"штурелија","type":"м.","description":"Пустелија. Тие живеат во една штурелија."},{"word":"штурец","type":"м.","description":"Вид инсект што постојано испушта специфичен звук; Gryllus campestris. Црцор на штурци."},{"word":"штури","type":"несв.","description":"За штурец – црцори, испушта специфичен звук. Штурците штурат. Штури едно штурче во дворот."},{"word":"штури","type":"несв.","description":"Прави нешто, се обидува, прави што било; за секакви дејства. Штуреа, мислеа за да го смират момчето. Ќе правиш, ќе штуриш, само донеси го кај мене."},{"word":"штурина","type":"ж.","description":"Погрден назив за човек (обично жена) или за животно; тој што е мрзелив, безвреден, запустен, сиромашен во секој поглед. Таа е невидена штурина, немиена и неиспрана. Тоа не е маж, тој е штурина."},{"word":"штурка","type":"несв.","description":"Црцори со намален интензитет; Во ноќната тишина штуркаа штурците."},{"word":"штурка","type":"несв.","description":"Штури по малку или уште помалку; Мисли, штурка и ништо не смислува."},{"word":"штурм","type":"м.","description":"Јуриш, силен напад врз непријателот."},{"word":"штурмовик","type":"м.","description":"Еден тип воен авион."},{"word":"штуротија","type":"ж.","description":"Сиромаштија, бедотија. Живеат во една штуротија."},{"word":"штурче","type":"ср.","description":"Приказната за штурчето."},{"word":"Штутгарт","type":"м.","description":"Град во Германија."},{"word":"штутка се","type":"несв.","description":"Се движи без некоја цел како замајан, оди наваму натаму. Момчето нервозно се штутка низ дворот."},{"word":"шуба","type":"ж.","description":"Долга зимска облека поставена со кожа. Квалитетни шуби. Црна шуба."},{"word":"шубара","type":"ж.","description":"Вид крзнена капа, капа од кожа. Војничка шубара. Крзнена шубара. Шубара од еколошка кожа."},{"word":"шубе","type":"ср.","description":"Несигурност, сомнеж. Мене ми е шубе да јадам кај неа."},{"word":"шубелдиса се","type":"св.","description":"Се посомнева, почувствува несигурност, сомнеж; стане шубелија. Тие се шубелдисаа околу купувањето куќа."},{"word":"шубелија","type":"прид.","description":"Сомничав, несигурен човек. Тој постојано е шубелија."},{"word":"шублер","type":"м.","description":"Алат од квалитетен челик за прецизно мерење мали димензии, мали дупки, тркалести, валчести предмети. Прецизноста се обезбедува кога се мери со шублер."},{"word":"шуга","type":"ж.","description":"Заразна кожна болест проследена со исипување на делови од телото кај човекот и кај животни; краста1 Шугата се лекува бргу со соодветен третман."},{"word":"шугав","type":"прид.","description":"Заболен од шуга, крастосан. Шугаво дете со висока температура. Шугава овца. Шугави рани од непознато потекло. Шугави раце од алергија."},{"word":"шугавост","type":"ж.","description":"Состојба на тој што е шугав."},{"word":"шугарец","type":"м.","description":"Паразит што предизвикува шуга кај луѓе и кај животни; Sarcoptes scabiei. Шугарците се пренесуваат од животно на човек и од едно животно на друго."},{"word":"шуга се","type":"несв.","description":"Се заразува од шуга, добива шуга. Војската се шугаше, секој ден бројот заболени од шуга се зголемуваше."},{"word":"шугоса се","type":"св.","description":"Се зарази од шуга, фати шуга. Децата од градинката се шугосаа."},{"word":"шуканица","type":"ж.","description":"Лишај, ишукан дел од кожата. Таа има шуканици по лицето од прекумерно сончање."},{"word":"шука се","type":"несв.","description":"Добива лишаи на кожата; се. Од високите температури малите деца се шукаат под пазуви."},{"word":"шукне","type":"св.","description":"Удри, чукне. Таа го шукна по глава момчето."},{"word":"шукне","type":"св.","description":"Втурне, втера, вовлече нешто. Детето го шукна јаболкото во ранецот."},{"word":"шуќур","type":"мод.","description":"Израз на благодарност, фала богу, фала му на Бога. Шуќур дојде време и за нас. Шуќур останавме дома."},{"word":"шук-шук","type":"прил.","description":"Сосема малку, лесно, без мака да се стори нешто. Сака да си помине со шук-шук."},{"word":"шум","type":"м.","description":"Неопределен звук, ненамерно или намерно произведен при извршувањето на некоја дејност или при некакво дејство; звук. Таинствен шум. Се слушна некаков шум од визбата. Тивки шумови. Шумови од телевизорот."},{"word":"шума","type":"ж.","description":"Голема површина засадена со стебла; предел обраснат со дрвја; гора. Густа шума. Ретка шума. Борова шума. Дабова шума. Се изгуби во шумата."},{"word":"шумадинка","type":"ж.","description":"Вид домашна свиња што се одгледува во Србија."},{"word":"шумар","type":"м.","description":"Лице што ја чува шумата и што се грижи за неа. Шумарот ги бележеше стеблата за сечење."},{"word":"шумар","type":"м.","description":"Мал, одделен дел обраснат со дрвја; Во шумарот се зеленеат високите борови."},{"word":"шумарина","type":"ж.","description":"Шумска такса. Плаќаат шумарина за да ги користат стеблата за огрев."},{"word":"шумарски","type":"прид.","description":"Што се однесува на шумарШумарско куче. Шумарска куќа."},{"word":"шумарство","type":"ср.","description":"Стопанска, индустриска и научна гранка која се занимава со одржување, одгледување, заштита, користење и управување на шумите."},{"word":"шумарува","type":"несв.","description":"Врши дејност на шумар. Тој шумаруваше во истата општина."},{"word":"шумее","type":"несв.","description":"Испушта звук – шум. Горите шумеат."},{"word":"шумен","type":"прид.","description":"Што нагласено испушта шум, што шуми; бучен. Шумна гора. Шумна река. Шумни водопади."},{"word":"шуменица","type":"ж.","description":"Душек направен од шума. Спиеше во шатор на шуменица."},{"word":"шумечки","type":"прид.","description":"Шумлив, што прави, што испушта шум; шумлив. Шумечки таблети. Шумечки пијалак."},{"word":"шуми","type":"несв.","description":"Испушта, издава шум. Во долината шуми надојдено поточе. Шумат брезите. Шумеа лисјата во налетот на ветрот."},{"word":"шумјак","type":"м.","description":"Ситна шума, мала гора. Зазеленет шумјак. Во шумјаците има секогаш дивеч."},{"word":"шумка","type":"несв.","description":"Шумоли, шуми по малку или уште помалку. Шумкаше нешто во соседната соба."},{"word":"шумка","type":"ж.","description":"Грмушка. Во шумката се криеше зајаче. Полето беше прошарено со шумки. Суви шумки. Тие се плашат од секоја шумка."},{"word":"шумкар","type":"м.","description":"Назив за партизани од страна на бугарската власт за време на Втората светска војна. Планината е полна со шумкари."},{"word":"шумлив","type":"прид.","description":"Што испушта или што создава шум, меурчиња при менување на агрегатната состојба; шумечки. Шумливи таблетки. Шумливи бонбони."},{"word":"шумнат","type":"прид.","description":"Обраснат со шума, шумовит, пошумен. Шумнат предел. Шумнато стебло."},{"word":"шумне","type":"св.","description":"Зашуми, испушти шум малку, краткотрајно. Нешто шумна во соседната соба. Тој шумна со весникот."},{"word":"шумовит","type":"прид.","description":"Што е обраснат со шума, што има шума. Шумовит предел. Шумовите планина. Шумовити падини."},{"word":"шумоглав","type":"прид.","description":"Несериозен, недозреан, со непромислени постапки; празноглав. Шумоглави момчиња. Шумоглавен сопатник."},{"word":"шумоли","type":"несв.","description":"Шуми тивко, нежно, издава стивнат шум. Шумолеше пролетниот дожд. Тивко шумоли гората."},{"word":"шумолив","type":"прид.","description":"Што шумоли. Шумолив бран. Шумоливи брези."},{"word":"шумор","type":"м.","description":"Тивок, едноличен звук сличен на ромон. Се слушаше некаков шумор."},{"word":"шумори","type":"несв.","description":"Издава едноличен, тивок звук, шумор; ромори, ромони. Во градината нешто шумори."},{"word":"шумот","type":"м.","description":"Неопределен, едноличен звук, шум. Притаен шумот."},{"word":"шумоти","type":"несв.","description":"шуми."},{"word":"шумски","type":"прид.","description":"Што се однесува на шума1, што расте, што живее во шума. Шумско стопанство. Шумски јагоди."},{"word":"шумски","type":"прид.","description":"Што се однесува и што припаѓа на шума. Шумски пожар. Шумско стопанство. Шумски отпадоци."},{"word":"шунд","type":"м.","description":"(книж.) Литература, книга, текст без уметничка вредност, книжевност за лесна забава и со комерцијална цел."},{"word":"шунка","type":"ж.","description":"Специјално подготвен сувомесен производ од различни видови месо. Свинска шунка. Говедска шунка. Пилешка шунка. Чадена шунка."},{"word":"шункарица","type":"ж.","description":"Полутраен колбас, специјално подготвено месо што наликува на шунка, а е со послаб квалитет. Шункарица во пластично црево."},{"word":"шупа","type":"ж.","description":"Помошна просторија непосредно до живеалиште за сместување огрев, резерви од храна и сл. Тие имаат дрвена шупа во дворот. Ѕидана шупа. Голема шупа со мал прозорец од едната страна."},{"word":"шупелка","type":"ж.","description":"Народен дувачки музички инструмент (обично со шест дупчиња) направен од дрво во вид на цевка. Шарена шупелки. Брезова шупелка. Свирачи на шупелка."},{"word":"шупелкав","type":"прид.","description":"Што е во форма на шупелка."},{"word":"шуплив","type":"прид.","description":"Празен однатре. Шупливи коски. Шупливи трски. Шуплив заб. Шуплив даб."},{"word":"шупливец","type":"м.","description":"Празноглав, прост, глупав човек. Вообразен шупливец."},{"word":"шупливица","type":"ж.","description":"Дрво, растение што раѓа црвливи плодови. Јаболкница шупливица. Круши шупливици."},{"word":"шуплика","type":"ж.","description":"(дијал.) Празно дрво, стебло подјадено однатре. Шупликите треба да се исечат."},{"word":"шуплосан","type":"прид.","description":"Што е расипан, црвосан. Шуплосани јаболка. Шуплосани греди."},{"word":"шуплоса се","type":"св.","description":"Се расипе, црвоса. Оревите се шуплосаа уште на стеблото. Забите ми се шуплосаа."},{"word":"шупне","type":"св.","description":"Вовлече, влезе, турне нешто набрзина;"},{"word":"шура","type":"м.","description":"Роднинска врска: брат на жената во однос на нејзиниот маж. Шурата е најмал во семејството. Јас имам и баџанаци и шуревци."},{"word":"шури","type":"несв.","description":"Отстранување влакна и пердуви кај животни (свињи, кокошки и сл.) со горење, со оган или со врела вода. Кожата од свињата ја шурат со врела вода."},{"word":"шурка","type":"несв.","description":"Бара, буричка, претура, пребарува. Шуркаше низ собата, но не најде ништо. Таа шурка по чантата за да најде шамивчиња."},{"word":"шурка","type":"несв.","description":"Блика, обилно тече, се излева во силен млаз. Шурка студена вода од селската чешма."},{"word":"шурка","type":"ж.","description":"Млаз, блик. Шурки студена вода. Две црвени шурки крв. Водени шурки. Светкави шурки оган ја нарушуваа темнината."},{"word":"шурнајка","type":"ж.","description":"Жена на шура, шурнеа."},{"word":"шурне","type":"св.","description":"Бликне, обилно потече во силен млаз. Од пукнатата цевка шурна вода. Од цистерната шурна нафта."},{"word":"шурнеа","type":"ж.","description":"Жена на шура. Јас имам една шурнеа."},{"word":"шурти","type":"несв.","description":"За течност (обично вода) – се излева насекаде со прскање. Водата шуртеше од сите страни."},{"word":"шурува","type":"несв.","description":"Тајно се договара, соработува, подготвува нешто со некого. Тие шуруваа со нашите непријатели."},{"word":"шустикла","type":"ж.","description":"Рачно изработена мрежеста ткаенина, тантела што служи за украс. Имаше неколку веленца и две шустикли изработени од бел конец."},{"word":"шут","type":"м.","description":"Забавувач, засмејувач, смешник; човек облечен во шарена облека што ги забавува другите со своите лудории, обично правејќи шеги на своја сметка; палјачо_2. Селски шут. Дворски шут."},{"word":"шут","type":"м.","description":"Отпад, смет, крш, градежен материјал од урнатини. Шутот го отстранија веднаш. Неупотреблив шут."},{"word":"шут","type":"прид.","description":"За рогато животно – што е со оштетени рогови или без нив. Шут елен. Шута коза. Шут вол."},{"word":"шутак","type":"м.","description":"Горна памучна облека отворена кај вратот и без ракави. Бел шутак."},{"word":"шутар","type":"м.","description":"Поткршен, скршен сад (грне, бардаче) – шут сад, шута посатка. Немаше филџан како што треба, само шутари. Ми даде кафе во еден шутар."},{"word":"шутарка","type":"ж.","description":"шутар."},{"word":"шутира","type":"св. и несв.","description":"(спорт.) Во некои спортови (фудбал, ракомет, кошарка, ватерполо и сл.), насочи, насочува топка во определен простор, отфрли, отфрлува со удар со нога или со рака. Тој шутираше директно во мрежата на противникот. Таа одлично шутира со левата рака."},{"word":"шутка","type":"несв.","description":"Шутира по малку. Тој само ја шутка топката. Тие ги шуткаа книгите настрана за да ја ослободат масата."},{"word":"шутка","type":"ж.","description":"Поткршен сад, посатка; шутар, шутарка. Во шутките не ставај кафе за пред гости."},{"word":"шутко","type":"м.","description":"Вол без рогови, шут вол. Во шталата имаше еден шутко."},{"word":"шутне","type":"св.","description":"Турне со нога; шутира_1_2 Тие ја шутнаа топката неколку пати мислат дека играат фудбал. Таа ги шутна книгите настрана."},{"word":"шутрак","type":"м.","description":"(разг., пејор.) Глупак, човек што е нетокму, мрднат. Какви шутраци минале во оваа зграда. Од обичен шутрак сторија големец."},{"word":"шутрикав","type":"прид.","description":"Што е будалест, мрднат, нетокму во умот. Шутрикави деца."},{"word":"шуш!","type":"изв.","description":"За гонење некои животни и за бркање луѓе од некој простор. Шуш оттука!"},{"word":"шуш-буш","type":"изв.","description":"Во изразот: се договара, прави нешто заматено, тајно и нејасно."},{"word":"шушка","type":"ж.","description":"Ронка, ситно парче од нешто. Работилницата беше полна со шушки, прашина и отпадоци."},{"word":"шушка","type":"ж.","description":"(дијал.) Сува пиперка. Во низи беа наредени црвени и зелени шушки."},{"word":"шушка","type":"несв.","description":"Прави, испушта некаков шум. Шушка нешто во сламата. Шушкаат сувите лисја."},{"word":"шушкав","type":"прид.","description":"Што шушка, што прави некаков шум. Шушкава свила. Шушкави лисје. Шушкава хартија. Шушкав фустан. Шушкави панталони."},{"word":"шушкавец","type":"м.","description":"Горна облека направена од шушкав материјал што штити од дожд и од ветер. Спортистите носеа шушкавци."},{"word":"шушкавец","type":"м.","description":"Заразна болест што ги напаѓа говедата и овците, при допир кожата на заболеното животно шушка под прстите. Шушкавецот се распространи на целата територија."},{"word":"шушки","type":"и.","description":"Суви лисја, прачки, деланки, грмушка, трње; шушка2_2. Во градината останале само шушки."},{"word":"шушкот","type":"м.","description":"Шум што се слуша при шушкање. Од собата се слушаше шушкот. Притаени шушкоти."},{"word":"шушлее","type":"несв.","description":"Шушка малку или уште помалку;"},{"word":"шушлек","type":"м.","description":"Ситни отпадоци, ситни честички од нешто. Собата беше полна со шушлек од распаднатиот дрвен кревет."},{"word":"шушлив","type":"прид.","description":"Што шушка, што испушта шушкав звук; Шушливи гласови. Шушливи лисје. Шушлив фустан."},{"word":"шушне","type":"св.","description":"Произведе, издаде шум, шушка. Шушна нешто во соседната соба. Во гранките шушна птица. Таа шушна со ладалото и проговори."},{"word":"шушол","type":"м.","description":"Звук што се слуша при шушкање; Притаен шушол. Ненадеен шушол од дупката."},{"word":"шушти","type":"несв.","description":"Испушта шушкав звук при определена дејност; Топлата вода шушти во цевките."},{"word":"шушука","type":"несв.","description":"Зборува тивко, тајно дошепнува, шепка, се договара со шепотење. Девојчињата си шушукаа нешто."},{"word":"шушукне","type":"св.","description":"Каже, изрече нешто тајно. Таа ќе им шушукне на сестрите за сѐ што се случи тука."},{"word":"шушумига","type":"ж.","description":"Приглуп човек, будалетинка, припрост, недоветен човек. Таа има за маж еден шушумига. И таа е шушумига како него."},{"word":"шушурка се","type":"несв.","description":"Неопределно шета и непотребно губи време на неважни работи; . Тој се загледува во сѐ и се шушурка низ селото."},{"word":"шчи","type":"ср.","description":"Руско национално јадење; еден вид манџа, чорба со зелка, компири и др."},{"word":"шчучури се","type":"св.","description":"Се свие, се поднаведне, заземе свиена положба на телото. Тој се шчучури до дрвото и ги затвори очите. Таа се шчучури до него и глас не пушти."},{"word":"бандорења","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"барања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"бомбардирања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"брецкања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"варирања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"варосувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"веќавања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"величања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"верувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"возбудувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"воздивнувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"воздржувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"вознемирувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"вознесувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"војувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"вообличувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"вообразувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"воодушевувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"воопштувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"воочувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"вперувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"вработувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"вражања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"вреднувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"двоумења","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"довикнувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"довикувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"договарања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"додавања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"додворувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"доизјаснувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"достигања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"дотерувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"дотрчувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"доуточнувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"дофаќања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"дофрлувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"доцнења","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"дочекувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"дошепнувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"дразнења","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"драскања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"драснувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"дрдорења","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"дреждења","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"другарувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"друсања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"друскања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"думања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"думкања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"дупења","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"дупчења","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"заблазнувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"забошотувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"забранувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"завеслувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"заветувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"завештавања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"завивања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"загрижувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"задебелувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"задевања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"задоцнувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"задржувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"задушувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"заканувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"закачувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"залебнувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"занесувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"заобиколувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"заостанувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"запрашувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"застранувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"застрашувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"зацепувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"зрачења","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"излагања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"излегувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"измачувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"изместувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"измислувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"изненадувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"изучувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"исвиркувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"исвирувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"искажувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"ископувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"испарувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"испитувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"истражувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"исчекувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"јавувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"кажувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"казнувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"квичења","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"кикотења","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"кодошења","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"коментирања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"кукања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"мудрувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"надмудрувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"натегања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"натпреварувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"негодувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"обѕрнувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"обидувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"обиколувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"обликувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"обопштувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"огорчувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"ограбувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"ограничувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"одвојувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"осамнувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"освојувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"остварувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"осцилирања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"отелувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"откажувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"откинувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"отклонувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"откопувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"откривања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"подметнувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"понижувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"посегања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"посегнувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"постигања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"постигнувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"празнења","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"празнувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"превивања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"превивања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"превирања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"превиткувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"превртувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"прегрнувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"предавања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"предвидувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"предизвикувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"предочувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"предупредувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"преживувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"преиначувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"преиспитувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"прекинувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"прекомандувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"прекорувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"пристигнувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"проучувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"прочитувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"ракувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"раскинувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"расправања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"саморекламирања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"свикувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"свикувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"сеќавања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"случувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"снижувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"собирања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"собирања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"советувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"совпаѓања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"согласувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"согледувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"сожалувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"труења","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"укажувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"умирања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"унапредувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"уништувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"уривања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"урнувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"фактурирања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"целивања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"цркања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"црцорења","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"чествувања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"},{"word":"честитања","type":"глаг. им. ср.","description":"Зборот е поврзан со:"}]