1. Chapter02 SHH模型以及拓展

本章主题

  1. 我先介绍SHH模型,一个关于电子在晶格跃迁的模型
  2. 在SHH模型基础上加入位能(on-site potential),得到Rice-Mele模型
  3. 如果我们加入的位能是复数形式,于是我们把SHH模型拓展到非厄密形式
  4. Rice-Mele模型的维度拓展到2维,得到Qi-Wu-Zhang模型

1.1. 参考文献

  1. 《A Short Course on Topological Insulators: Band Structure and Edge States in One and Two Dimensions》 János K. Asbóth (2016)

2. SHH模型

SHH模型的哈密顿量 H=j=12N(to2+(1)jδ2)(cjcj+1+ h.c. ) H=\sum_{j=1}^{2 N}\left(\frac{t_{o}}{2}+(-1)^{j} \frac{\delta}{2}\right)\left(c_{j}^{\dagger} c_{j+1}+\text { h.c. }\right) 新的标记方式

  • cjc_{j} 湮灭子晶格A的电子
  • djd_{j} 湮灭子晶格B的电子

SHH模型的哈密顿量可以写成 H=12jN(toδ)(cjdj+ h.c. )intracell hopping +(to+δ)(cj+1dj+ h.c. )intercell hopping  H=\frac{1}{2} \sum_{j}^{N} \underbrace{\left(t_{o}-\delta\right)\left(c_{j}^{\dagger} d_{j}+\text { h.c. }\right)}_{\text {intracell hopping }}+\underbrace{\left(t_{o}+\delta\right)\left(c_{j+1}^{\dagger} d_{j}+\text { h.c. }\right)}_{\text {intercell hopping }}

2.1. 实空间能谱

跃迁幅度标记为

  • v=toδv=t_{o}-\delta
  • w=to+δw=t_{o}+\delta

SHH模型的哈密顿量可以写成 H=12jNv(cjdj+ h.c. )intracell hopping +w(cj+1dj+ h.c. )intercell hopping =[AB][0HABHABT0][AB] \begin{aligned} H&=\frac{1}{2} \sum_{j}^{N} \underbrace{v\left(c_{j}^{\dagger} d_{j}+\text { h.c. }\right)}_{\text {intracell hopping }}+\underbrace{w\left(c_{j+1}^{\dagger} d_{j}+\text { h.c. }\right)}_{\text {intercell hopping }} \\ &=\left[\begin{array}{ll} A^{\dagger} & B^{\dagger} \end{array}\right]\left[\begin{array}{cc} 0 & H_{A B} \\ H_{A B}^{T} & 0 \end{array}\right]\left[\begin{array}{c} A \\ B \end{array}\right] \end{aligned} 哈密顿量对应的薛定谔方程 H^bulkΨn(k)=En(k)Ψn(k) \hat{H}_{\mathrm{bulk}}\left|\Psi_{n}(k)\right\rangle= E_{n}(k)\left|\Psi_{n}(k)\right\rangle

不含时间情况下,就是本征方程,写成矩阵形式 (0v00000wv0w000000w0v000000v0w000000w0v000000v0w000000w0vw00000v0)(a(k)eikb(k)eika(k)e2ikb(k)e2ika(k)e3ikb(k)e3ika(k)eNikb(k)eNik)=E(k)(a(k)eikb(k)eika(k)e2ikb(k)e2ika(k)e3ikb(k)e3ika(k)eNikb(k)eNik) \left(\begin{array}{llllllll}{0} & {v} & {0} & {0} & {0} & {0} & {0} & {w} \\ {v} & {0} & {w} & {0} & {0} & {0} & {0} & {0} \\ {0} & {w} & {0} & {v} & {0} & {0} & {0} & {0} \\ {0} & {0} & {v} & {0} & {w} & {0} & {0} & {0} \\ {0} & {0} & {0} & {w} & {0} & {v} & {0} & {0} \\ {0} & {0} & {0} & {0} & {v} & {0} & {w} & {0} \\ {0} & {0} & {0} & {0} & {0} & {w} & {0} & {v} \\ {w} & {0} & {0} & {0} & {0} & {0} & {v} & {0}\end{array}\right)\left(\begin{array}{l}{a(k) e^{i k}} \\ {b(k) e^{i k}} \\ {a(k) e^{2 i k}} \\ {b(k) e^{2 i k}} \\ {a(k) e^{3 i k}} \\ {b(k) e^{3 i k}} \\ {a(k) e^{N i k}} \\ {b(k) e^{N i k}}\end{array}\right)=E(k) \left(\begin{array}{l}{a(k) e^{i k}} \\ {b(k) e^{i k}} \\ {a(k) e^{2 i k}} \\ {b(k) e^{2 i k}} \\ {a(k) e^{3 i k}} \\ {b(k) e^{3 i k}} \\ {a(k) e^{N i k}} \\ {b(k) e^{N i k}}\end{array}\right) 对角化矩阵,得到本征值,固定 w=1w=1 改变参数 vv,画出下图

可以看出

  1. v<wv<w 时,存在一个能量为零的态。
  2. v>wv>w 时,能量为零的态消失。

为了弄清楚这个量为零的态,让我们进入动量空间,探索系统的性质。

2.2. k空间本征问题

傅里叶变换 cj=1Nkei(j12)kckdj=1Nkeijkdk \begin{array}{l} c_{j}=\frac{1}{\sqrt{N}} \sum_{k} e^{i\left(j-\frac{1}{2}\right) k} c_{k} \\ d_{j}=\frac{1}{\sqrt{N}} \sum_{k} e^{i j k} d_{k} \end{array} SHH模型的实空间哈密顿量变成 H=12Nj,k,k(ei(j12)k+ijkckdk+ h.c. )(toδ)+(ei(j+12)k+ijkckdk+ h.c. )(to+δ)=12Nj,k,k(eij(kk)e+ik2ckdk+ h.c. )(toδ)+(eij(kk)eik2ckdk+ h.c. )(to+δ)=12k(ckdke+ik2+ h.c. )(toδ)+(ckdkeik2+ h.c. )(to+δ)12k[to(e+ik2+eik2)+δ(eik2e+ik2)]ckdk+ h.c. =k[tocosk2iδsink2]ckdk+ h.c =k(ckdk)(0tocosk2iδsink2tocosk2+iδsink20):=H~(k)(ckdk) \begin{aligned} H=&\frac{1}{2 N} \sum_{ j , k , k ^{\prime}} \left(e^{-i\left(j-\frac{1}{2}\right) k+i j k^{\prime}} c_{k}^{\dagger} d_{k^{\prime}}+\text { h.c. }\right)\left(t_{o}-\delta\right) \\ &+\left(e^{-i\left(j+\frac{1}{2}\right) k+i j k^{\prime}} c_{k}^{\dagger} d_{k^{\prime}}+\text { h.c. }\right)\left(t_{o}+\delta\right) \\ =&\frac{1}{2 N} \sum_{ j , k , k ^{\prime}} \left(e^{i j\left(k^{\prime}-k\right)} e^{+i \frac{k}{2}} c_{k}^{\dagger} d_{k^{\prime}}+\text { h.c. }\right)\left(t_{o}-\delta\right) \\ &+\left(e^{i j\left(k^{\prime}-k\right)} e^{-i \frac{k}{2}} c_{k}^{\dagger} d_{k^{\prime}}+\text { h.c. }\right)\left(t_{o}+\delta\right)\\ =& \frac{1}{2} \sum_{ k }\left(c_{k}^{\dagger} d_{k} e^{+i \frac{k}{2}}+\text { h.c. }\right)\left(t_{o}-\delta\right) \\ &+\left(c_{k}^{\dagger} d_{k} e^{-i \frac{k}{2}}+\text { h.c. }\right)\left(t_{o}+\delta\right) \\ & \frac{1}{2} \sum_{k}\left[t_{o}\left(e^{+i \frac{k}{2}}+e^{-i \frac{k}{2}}\right)+\delta\left(e^{-i \frac{k}{2}}-e^{+i \frac{k}{2}}\right)\right] c_{k}^{\dagger} d_{k}+\text { h.c. } \\ =&\sum_{k}\left[t_{o} \cos \frac{k}{2}-i \delta \sin \frac{k}{2}\right] c_{k}^{\dagger} d_{k}+\text { h.c } \\ =&\sum_{k}\left(c_{k}^{\dagger} d_{k}^{\dagger}\right) \underbrace{\left(\begin{array}{cc} 0 & t_{o} \cos \frac{k}{2}-i \delta \sin \frac{k}{2} \\ t_{o} \cos \frac{k}{2}+i \delta \sin \frac{k}{2} & 0 \end{array}\right)}_{:=\tilde{H}(k)}\left(\begin{array}{l} c_{k} \\ d_{k} \end{array}\right) \end{aligned} 或者在新标记 v=toδv=t_{o}-\deltaw=to+δw=t_{o}+\deltaH(k)=(0v+weikv+weik0) H(k)=\left(\begin{array}{cc} 0 & v+w e^{-i k} \\ v+w e^{i k} & 0 \end{array}\right) 矩阵的本征值,也就是色散关系 E±(k)=±v2+w2+2vwcosk E_{\pm}(k)=\pm \sqrt{v^{2}+w^{2}+2 v w \cos k} 对应的本征态 ψ+=12(E+v+weik) \left|\psi_{+}\right\rangle=\frac{1}{\sqrt{2}}\left(\frac{E_{+}}{v+w e^{i k}}\right)

ψ=12(E+v+weik) \left|\psi_{-}\right\rangle=\frac{1}{\sqrt{2}}\left(\frac{-E_{+}}{v+w e^{i k}}\right)

2.2.1. 能谱

对于不同参数,色散关系 E(k)=±v+eikw=±v2+w2+2vwcosk E(k)=\pm\left|v+e^{-i k} w\right|=\pm \sqrt{v^{2}+w^{2}+2 v w \cos k} 作图

只要跳跃幅度不相等vwv \neq w,就会出现能量分裂(energy gap),满带和空带分开大小2Δ2 \Delta Δ=minkE(k)=vw \Delta=\min _{k}|E(k)|=|v-w| 如果v=wv=w,那么SHH就是描述导体了。平面波本征态之间能量可以任意小,物理上就是电子传输。

从参数变化的过程中,我们看到在 v=wv=w 的时候,系统经历了一次能隙的闭合打开。

一般来说能隙的闭合打开意味着发生相变,所以接下来计算贝利相位,一个可以描述系统拓扑的参数。

2.2.2. 贝利相位

经过闭合路径积分得到的贝利相位 γn(C)=icn(R)Rn(R)dR \gamma_{n}(C)=i \oint_{c}\left\langle n(R)\left|\nabla_{R}\right| n(R)\right\rangle \cdot d R 代入本征向量 γ±(k)=iψ±kψ±)dk=i2(E+v+weik)1dk(E+v+weik)dk \begin{aligned} \gamma_{\pm}(k) &=i \int\left\langle\psi_{\pm}\left|\nabla_{k}\right| \psi_{\pm}\right) d k \\ &=\frac{i}{2} \int\left(\frac{E_{+}}{v+w e^{-i k}}\right) \frac{1}{d k}\left(\frac{E_{+}}{v+w e^{i k}}\right) d k \end{aligned} 对于不同参数 γ={0,wv<1π,wv>1 \gamma=\left\{\begin{aligned} 0, \quad & \frac{w}{v}<1 \\ \pi, \quad & \frac{w}{v}>1 \end{aligned}\right.

2.3. 边界态

接下来看看比较有观测意义的物理量。

2.4. 纠缠谱

先构建系统的关联函数 aiaj=12n,m=1L/2Vi,nVj,m[γn,+γn,][γm,+γm,]=12n=1L/2Vi,nVj,n=12δi,jbibj=12n,m=1L/2Ui,nUj,m[γn,++γn,][γm,++γm,]=12n=1L/2Ui,nUj,n=12δi,jaibj=12n,m=1L/2Vi,nUj,m[γn,+γn,][γm,++γm,]=12n=1L/2Vi,nUj,n=12[VUT]ij=bjai \begin{aligned}\left\langle a_{i}^{\dagger} a_{j}\right\rangle &=\frac{1}{2} \sum_{n, m=1}^{L / 2} V_{i, n} V_{j, m}\left\langle\left[\gamma_{n,+}^{\dagger}-\gamma_{n,-}^{\dagger}\right]\left[\gamma_{m,+}-\gamma_{m,-}\right]\right\rangle \\ &=\frac{1}{2} \sum_{n=1}^{L / 2} V_{i, n} V_{j, n}=\frac{1}{2} \delta_{i, j} \\\left\langle b_{i}^{\dagger} b_{j}\right\rangle &=\frac{1}{2} \sum_{n, m=1}^{L / 2} U_{i, n} U_{j, m}\left\langle\left[\gamma_{n,+}^{\dagger}+\gamma_{n,-}^{\dagger}\right]\left[\gamma_{m,+}+\gamma_{m,-}\right]\right\rangle \\ &=\frac{1}{2} \sum_{n=1}^{L / 2} U_{i, n} U_{j, n}=\frac{1}{2} \delta_{i, j} \\\left\langle a_{i}^{\dagger} b_{j}\right\rangle &=\frac{1}{2} \sum_{n, m=1}^{L / 2} V_{i, n} U_{j, m}\left\langle\left[\gamma_{n,+}^{\dagger}-\gamma_{n,-}^{\dagger}\right]\left[\gamma_{m,+}+\gamma_{m,-}\right]\right\rangle \\ &=-\frac{1}{2} \sum_{n=1}^{L / 2} V_{i, n} U_{j, n}=-\frac{1}{2}\left[V U^{T}\right]_{i j}=\left\langle b_{j}^{\dagger} a_{i}\right\rangle \end{aligned}

把关联函数组合成一个关联矩阵 [aiajaibjbjaibibj]=[12δi,j12[VUT]ij12[VUT]ij12δi,j] \left[\begin{array}{ll} \left\langle a_{i}^{\dagger} a_{j}\right\rangle & \left\langle a_{i}^{\dagger} b_{j}\right\rangle \\ \left\langle b_{j}^{\dagger} a_{i}\right\rangle & \left\langle b_{i}^{\dagger} b_{j}\right\rangle \end{array}\right] =\left[\begin{array}{ll} \frac{1}{2} \delta_{i, j} & -\frac{1}{2}\left[V U^{T}\right]_{i j} \\ -\frac{1}{2}\left[V U^{T}\right]_{i j} & \frac{1}{2} \delta_{i, j} \end{array}\right]

关联矩阵的大小是 2NA2NA2 N_{A} * 2 N_{A}

对角化关联矩阵,得到本征值 {λi,1λi} \left\{\lambda_{i}, 1-\lambda_{i}\right\}

这组本征值的分布就是纠缠谱(entanglement spectrum)

把纠缠谱用下面的公式计算出纠缠熵(entanglement entropy) SA=iNA[λilnλi+(1λi)ln(1λi)] S_{A}=-\sum_{i}^{N_{A}}\left[\lambda_{i} \ln \lambda_{i}+\left(1-\lambda_{i}\right) \ln \left(1-\lambda_{i}\right)\right]

可以看出,纠缠谱和纠缠熵在相变点 v=wv=w 都有奇异的行为。因此,可以根据这种行为来判断系统的拓扑性质是否发生相变。

results matching ""

    No results matching ""